Perpaus guztiak bi zatitan banandu ditzakegu: alde batetik IZEN-SINTAGMA (izena da ardatza) eta ADITZ-SINTAGMA (aditza da ardatza, beraz aditz-sintagma guztietan, aditza egon behar da).
Perpausen analisi sintaktikoa egiteko, hurrengo pausuak eman behar ditugu:
1. Izen-sintagma (Subj.) eta Aditz Sintagma (Pred.)
2. Izena eta aditza identifikatu
Hau egin eta gero, IZEN-SINTAGMA-ren elementu guztiak identifikatu behar ditugu:
1. IZENA identifikatu eta sailkapena egin:
a. Berezia (Muskiz, Euskadi, Gael, Carolina…) b. Arrunta (mahaia, aulkia, umea, beldurra, ura, tristura…) i. Zenbakarria (mahaia, aulkia, umea…) ii. Zenbakaitza 1. Neurgarria: neurtu ahal direnak (adib. URA: ur litro bat, ur edalontzi bat…) 2. Neurgaitza: ezin direnak neurtu (adib. Beldurra; ezin dugu esan beldur kilo bat, bi litro beldur…)
2. ADJEKTIBOAK izenari buruzko informazio gehiago ematen digute. Identifikatu eta
sailkatu: a. Izenlaguna Izena baino lehen agertzen da perpausean, eta beti –ko edo –(r)en amaitzen da. (auzoko lagunak, Bilboko hiritarrak, lagunaren mugikorra…) b. Izenondoa Izena eta gero agertzen da perpausean eta izena nolakoa den esaten digu, hau da, NOLAKOA? Galderari erantzuten diote. (lagun berria, ikasle gazteak, boligrafo gorria…)
3. DETERMINATZAILEAK izenak eta izen sintagmak zehazteko erabiltzen ditugudu.
Identifikatu eta sailkatu: a. Mugatzaileak i. Artikuluak: izenari edo izenondoari eransten zaizkio (-a, -ak, -ok) ii. Erakusleak: hurbiltasun-maila adierazten dute (hau, hori, hura, hauek, horiek, haiek). b. Zenbatzaileak i. Zehaztuak: kopuru zehazta adierazten dute (hiru, bost, bat, hirugarren, bostagrren…) 3DBH (A eredua)
ii. Zehaztugabeak: kopuru zehaztugabea adierazten dutenez, izena beti
mugagabea izaten da (asko, gutxi, hainbat, zenbait…)