You are on page 1of 1

Najznamienitszym jej przedstawicielem był w kraju J.A. Morsztyn.

Nazywany „polskim
marinistą” gdyż wzorował się na zachodnim poecie G. Marino. Tak jak on wykorzystywał
wyszukane metody twórcze takie, jak koncept (niespodzianka poetycka), paradoks
(błyskotliwa myśl, której podstawą staje się zestawienie zjawisk pozornie wykluczających
się), oksymoron (pojęcia przeciwstawne), antyteza, kontrast. Jego utwory charakteryzuje
niezwykła malowniczość (rozbudowane metafory, epitety, zaskakująca pointa) i
zmysłowość. Poruszane bowiem tematy to przede wszystkim miłość, kobieta, stosunki
„męsko-damskie”.
Jak już wspomniałam Morsztyn oddziałuje na wszystkie zmysły czytelnika – przez
metaforyczny opis („Do trupa”) zestawienie antytez i paradoksów. Miłość, według
poety, dotyczy głównie wrażeń cielesnych (brak czucia i oddechu – co upodobnia
do nieboszczyka), a dopiero jej brak powoduje śmierć duchową. Uczucie to może
sprawiać cuda („Cuda miłości”), urzeczywistnia to co pozornie niemożliwe. Miłość
ziemska i doczesna zbliża do tego co metafizyczne – do Boga. Stosunek Morsztyna
do kobiety („Niestatek”) jest przez same adresatki uważany za nieco przejaskrawiony
(niestałość niewiast) – to hiperbola. Poeta posługuje się w swojej twórczości
jedną z trudniejszych form literackich jaką jest sonet.

Poezja dworska miała zaskakiwać odbiorcę, bawić i uatrakcyjniać dworskie spotkania i przyjęcia, wreszcie
dowodzić mistrzostwa autora. Centrum kultury europejskiej tamtych czasów były Włochy, Hiszpania,
Anglia, w mniejszym stopniu Francja.
Przedstawiciele nurtu dworskiego w polskiej literaturze barokowej często nawiązywali, a także wiele
czerpali z dzieł tych wybitnych twórców. Wpływom tym uległ m.in. Jan Andrzej Morsztyn (1620-1693).
Był on najwybitniejszym polskim marinistą, czerpał ze wzorów Giambattisty Marino. Jego poezję cechuje
kunsztowność, wyrafinowanie, nagromadzenie dużej ilości środków stylistycznych. Koncentrował się
głownie na formie i stylistyce utworu, ale pragnął równocześnie zaszokować odbiorcę pomysłem –
konceptem (stąd inna nazwa marinizmu – konceptyzm).
Jego ulubioną tematyką była filozofia przemijania, śmierci i kondycji człowieka oraz miłość. Zalecał przy
tym by korzystać z uroków życia, sławił rozkosz, zmysłowość i dworski flirt, z tego względu jego twórczość
zalicza się do nurtu „poezji światowych rozkoszy”. Innym przedstawicielem tego nurtu był Hieronim
Morsztyn.

Doskonałym przykładem twórczości J.A Morsztyna jest sonet „Do trupa”. W nowatorski sposób zestawił
tematykę miłosną z zagadnieniem śmierci. Koncept utworu oparł na porównaniu człowieka nieszczęśliwie
zakochanego do trupa. „Leżysz zabity i jam też zabity” – przyczyny tego stanu są jednak zupełnie różne i
przedstawione są w postaci oryginalnych antytez, które mają podkreślić kontrast między obydwiema
sytuacjami.
W utworze tym Morsztyn zastosował wiele środków stylistycznych. Korzysta z anafor, środka
polegającego na wielokrotnym powtarzaniu tego samego zwrotu - „Ty”. W celu spotęgowania wyrazu
korzysta z hiperboli, a także z metafor charakterystycznych dla konceptyzmu, ukazując uczucie jako ogień
palący i niszczący serce cyt.:

Innym przykładem dworskiego twórcy był Daniel Naborowski (1573-1640).Najczęściej w swych utworach
poruszał tematykę przemijania, pozycji człowieka, kruchości jego istnienia. Wiersz pt. \"Krótkość żywota”
jest efektem refleksji nad ulotnością i przemijalnością ludzkiego życia. Dla Naborowskiego życie to krótkie
i ulotne mgnienie, znikome i często nieuchwytne w porównaniu z ogromem wieczności

You might also like