Bài phân tích tác phẩm “Làm bạn với bầu trời”

Văn chương gắn bó mật thiết với đời sống, nhiều cây bút của nền văn học Việt Nam
hiện đại lần lượt ra đời, tiêu biểu trong số đó phải kể đến những đóng góp của nhà văn
Nguyễn Nhật Ánh – một cái tên không còn xa lạ đối với giới văn chương nói riêng và
với bạn đọc nói chung. Dịu dàng, ấm áp và nhẹ nhàng, là những cảm nhận chung
thuộc về các tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh. Nguyễn Nhật Ánh sinh ngày 7 tháng 5
năm 1955 tại tỉnh Quảng Nam. Ông được coi là một trong những nhà văn thành công
nhất viết sách cho tuổi thơ, tuồi mới lớn.

Tôi nghe có người từng nhận xét, nếu như muốn tìm một chiếc vé để trở lại thời
tuổi trẻ hồn nhiên, đầy xao xuyến, thì hãy đọc văn của Nguyễn Nhật Ánh, dù bạn đã ở
độ tuổi trung niên, hay đã quá lục tuần, hay vẫn chỉ là một đứa bé con, tất cả chúng ta
đều cần những câu chuyện đó ở bất kì thời điểm nào trong cuộc sống. Bầu trời tượng
trưng cho sự rộng mở, khoáng đạt. Cũng vì thế, “Làm bạn với bầu trời” sẽ giúp con
người bao dung và luôn có những suy nghĩ trong trẻo. Với thông điệp này, Nguyễn
Nhật Ánh đã viết nên một truyện dài, dồn hết bút lực làm bật lên một trái tim ngập
tràn yêu thương nên đã luôn tìm thấy cơ hội để tha thứ cho cuộc đời, nhờ vậy mà tâm
hồn ấy lúc nào cũng bình yên. Áng văn như ngọn gió thổi bùng khát khao được sống
và sống thật tốt mỗi phút giây.
Câu chuyện xoay quanh cậu bé Tèo – một đứa trẻ mồ côi cha mẹ và chịu đựng
rất nhiều nỗi đau. Tuy nhiên, không vì vậy mà cậu cảm thấy bất công và đau khổ.
Thay vào đó, Tèo đã dùng tình yêu thương, sự lạc quan để chiến thắng cuộc đời tưởng
chừng an bài cho cậu và cảm hóa lòng người. Giống như nhiều truyện khác của
Nguyễn Nhật Ánh, nhân vật “tôi” vẫn là người kể chuyện. Nhưng đến tác phẩm này,
nhân vật chính bên cạnh “tôi” không phải là mối tình non trẻ với “con nhỏ” nào nữa,
mà là chú bé Tèo bất động nhưng lại luôn sinh động. Tèo hiện lên qua lăng kính của
nhân vật “tôi” – một người yêu thương em, làm cho tâm hồn em vốn đã đẹp lại càng
thêm lung linh, càng có sức truyền cảm hứng. “Làm bạn với bầu trời” không thể coi là
một sự đột phá trong sự nghiệp của Nguyễn Nhật Ánh, nhưng cũng là một sự khác
biệt. Cuốn sách nhẹ nhàng, ấm áp và xoa dịu tâm hồn.
8 năm tồn tại trên cõi đời, từ lúc được sinh ra, Tèo chưa có cơ hội làm sai điều
gì để phải chịu bất hạnh cả. Nhưng dường như tất cả những đớn đau tủi hổ đều trút
xuống thân hình gầy gò còm cõi của bé con, bởi những lỗi lầm và ích kỷ của người
lớn.
Giữa những tròng trành của cuộc đời, mẹ buông xuôi phó mặc trong phút giây,
để rồi có em. Sinh ra em nhưng lại chẳng thể nuôi nấng nên đành gửi cho dì Hảo vợ
dượng Quế, trong lúc dượng đi làm ăn xa. Rồi mẹ đi biệt xứ.
Dượng Quế trở về, bởi lòng nghi kỵ với vợ mà nghi ngờ thân thế của Tèo, cho
rằng em là con riêng của vợ. Vì nguyên do đó mà suốt những năm tháng ấu thơ, Tèo
sống trong sự bất công, ghẻ lạnh của người “bố” này.
Người lớn sao lại có thể tàn nhẫn như vậy?
Một lần lầm lỡ, sự thiếu trách nhiệm của mẹ, sự thiếu tin tưởng trong hôn nhân
của dượng… Vì cớ gì tất cả lại bắt Tèo phải chịu đựng?
Cuộc sống khắc nghiệt lắm! Đúng! Con người sẽ có đôi lần vấp ngã, lầm lỡ. Không
sai! Nhưng người mẹ đó đi tha hương xây dựng gia đình hạnh phúc với chồng giỏi
con ngoan rồi cố tình không quan tâm, cố tình che giấu sự tồn tại về đứa con là Tèo
thì không phải là quá tàn nhẫn hay sao? Đừng ngụy biện cho những khó khăn của bản
thân mà hãy sống có trách nhiệm!
Nếu như mẹ sinh ra không phải đứa bé có tâm hồn tinh khôi như Tèo mà là một
đứa con bình thường khác, thì có khi sự bình thường đó đã bị cuộc sống đè ép cho vặn
vẹo đi rồi. Thật may là cuộc đời không có nếu như! Thật may là Tèo đã mang trái tim
thiên sứ để xuống sưởi ấm cho những người xung quanh em.
Có lẽ không nên nói nhiều về những đớn đau Tèo phải chịu đựng nữa, mà nhìn
vào cách em đối mặt với tất cả bằng yêu thương lại thấy ấm lòng.
“Tâm hồn cậu bé thật đẹp!”
Điều này cứu vớt hết thảy. Diệu kỳ thay, Tèo không thấy bản thân mình bất
hạnh. Em không buồn chán, không u sầu, cũng không hận hay giận ai hay bất kỳ điều
gì. Em sống cho hiện tại và tìm niềm vui qua đôi mắt mình.
Dĩ nhiên là một đứa bé, em cũng biết khóc:
“Những ngày đầu nằm liệt một chỗ, tay em lúc nào cũng khóc.”
Khi khóc, đôi bàn tay dùng để lau nước mắt mà ướt đẫm, vì vậy mà tay cũng
khóc – đó là cách lý giải ngộ nghĩnh của Tèo. Giọt nước mắt làm trôi đi những nỗi
buồn, rồi em lại nhìn đời bằng đôi mắt trong veo veo. Tèo liệt nửa người, nằm một
chỗ, nhưng đầu óc em linh hoạt hơn bọn nhỏ. Sự thông minh, lém lỉnh, óc sáng tạo vô
bờ, có sách làm thầy, bầu trời làm bạn, khiến ngày qua ngày Tèo trải qua luôn sinh
động.
Mang một trái tim ngập tràn yêu thương, Tèo đã luôn tìm thấy cơ hội để tha thứ
cho cuộc đời, cho sự nhẫn tâm của người lớn, nhờ vậy mà tâm hồn em lúc nào cũng
bình yên. Trái tim ấy còn sưởi ấm cho người khác nữa, những lời nói trong lúc vô tình
cũng có thể lan tỏa yêu thương:
“Khi mình thương ai đó, người đó nấu gì mình cũng thấy ngon.”
Nhờ chơi chung với Tèo mà nhân vật “tôi” nhận ra cậu yêu mẹ nhường nào, và
việc khiến mẹ hạnh phúc cũng đơn giản lắm.
Sự lan tỏa yêu thương của Tèo diễn ra âm thầm, lặng lẽ nhưng không thể kháng
cự. Như dòng suối mát lành len lỏi trong lòng đất khô cằn cho đến khi thấm đẫm.
“Bao giờ cũng nhìn thấy sự may mắn trong một hoàn cảnh không may mắn,
bao giờ cũng tươi vui trong một số phận kém vui tươi, bao giờ cũng đối xử tốt với
cuộc đời mặc dù không phải lúc nào cuộc đời cũng đối xử tốt với mình – những phẩm
chất đó có lẽ chỉ có ở thằng Tèo, đứa bé xem việc được làm bạn với bầu trời cao xanh
và khoáng đạt là niềm vui lớn lao. Lớn lao hơn nhiều so với những mất mát của bản
thân mình.”

Sự trưởng thành trong cái trẻ con ấy khiến bạn đọc thích Tèo nhưng cũng càng
thương em hơn. Suy cho cùng, trẻ con quá hiểu chuyện cũng không tốt.
Bác Hồ kính yêu đã từng dạy:
“Trẻ em như búp trên cành, biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.”
“Làm bạn với bầu trời” truyền cảm hứng về điều kỳ diệu từ tình yêu thương và
lòng bao dung, dạy các em cách sống tốt đẹp, sống khoáng đạt và suy nghĩ trong trẻo.
Nhưng người lớn nếu có đọc tác phẩm này, nên ngẫm về những nhân vật “trưởng
thành” trong truyện, về những điều họ làm đã khiến cho một số phận búp măng chao
nghiêng và suýt bị vùi dập.