Bài 1.

Giới thiệu khái quát môn Sinh học trang 5, 6, 7, 8, 9,

10, 11 Sinh 10 Chân trời sáng tạo

Ngoài việc đảm bảo nguồn thực phẩm, ngành Sinh học còn có những vai trò gì đối với
đời sống con người?
Câu hỏi tr 5
Mở đầu 

Một trong những thành tựu của ngành Sinh học là tạo ra các loài sinh vật biến đổi gene (Genetically Modifie
bảo quản lâu hơn, giá thành rẻ hơn, đặc biệt, thành tựu này còn góp phần giải quyết vấn đề nạn đói trên thế g

Một số loại
 
Hướng dẫn giải:
    Ngành Sinh học ngày càng ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống con người, các thành
tựu của Sinh học ngoài việc đảm bảo nguồn thực phẩm còn có những vai trò nâng
cao sức khỏe con người; tăng chất lượng và sản lượng các sản phẩm trong các lĩnh
vực nông nghiệp, công nghiệp,...
Lời giải chi tiết:
Vai trò của ngành Sinh học đối với cuộc sống con người: 
-  Góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội, làm thay đổi mạnh mẽ nền công
nghiệp, nông nghiệp, y học,..; tăng chất lượng, hiệu quả, an toàn và thân thiện với
môi trường.
- Giúp con người giảm bệnh tật, đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng, nâng cao điều kiện
chăm sóc sức khoẻ và điều trị bệnh, gia tăng tuổi thọ. 
Câu hỏi 

1. Hãy đặt ra các câu hỏi liên quan đến hiện tượng trong Hình 1.2. 
2. Hãy sắp xếp các câu hỏi đã đặt ra vào những nội dung sau: 
a) Hình thái và cấu tạo cơ thể. 

b) Hoạt động chức năng của cơ thể. 

c) Mối quan hệ giữa các cá thể với nhau. 

d) Mối quan hệ giữa cả thể với môi trường. 

e) Quá trình tiến hoá của sinh vật.

Hướng dẫn giải:

Quan sát hình 1.2 và đặt ra một số câu hỏi rồi sắp xếp vào các mục tương ứng
Lời giải chi tiết:
1. Một số câu hỏi liên quan đến hiện tượng trong Hình 1.2:
- Mô tả cấu tạo của hoa.
- Đặc điểm nào của hoa thu hút bướm đến hút mật?
- Hiện tượng bướm hút mật ở hoa có ý nghĩa gì đối với hoa và đối với loài bướm.
- Bướm đã sử dụng bộ phận nào để hút mật hoa?
- Hoạt động này diễn ra trong giai đoạn phát triển nào của cây?
- Hãy đưa ra các phương thức phát tán ở thực vật có hoa.
- Nếu diệt hết các loại sâu bướm trên Trái đất, điều gì sẽ xảy ra?
2. Sắp xếp các câu hỏi:
Câu hỏi tr 6
Câu hỏi 
3. Hãy kể tên một số lĩnh vực của ngành Sinh học. Nhiệm vụ chính của mỗi lĩnh vực đó là gì?
4. Để trả lời các câu hỏi đã đặt ra, ta cần tìm hiểu lĩnh vực nào của ngành Sinh học?
Hướng dẫn giải:
Sinh học bao gồm nhiều lĩnh vực như Di truyền học, Sinh học tế bào, Thực vật
học,... Mỗi lĩnh vực đóng góp những vai trò nhất định trong nghiên cứu cũng như
trong thực tiễn đời sống con người
Lời giải chi tiết:
3. Một số lĩnh vực của ngành Sinh học và nhiệm vụ của chúng:
4. Để trả lời cho các câu hỏi đã đặt ra, chúng ta cần tìm hiểu những lĩnh vực: Thực
vật học, Động vật học, Di truyền học, Sinh thái học và môi trường.
Luyện tập
Nếu yêu thích môn Sinh học, em sẽ chọn lĩnh vực nào của ngành Sinh học? Tại sao?

Hướng dẫn giải:

Dựa vào nhiệm vụ của mỗi lĩnh vực, em hãy đưa ra quan điểm cá nhân về lĩnh vực
mà em yêu thích của ngành Sinh học.
Lời giải chi tiết:
- Trong các lĩnh vực của ngành Sinh học, lĩnh vực mà em yêu thích nhất là Động vật
học, vì lĩnh vực này giúp em hiểu hơn về các tập tính của động vật.
- Lĩnh vực em thích nhất trong ngành Sinh học là ngành Công nghệ sinh học, vì hiện
nay ngành Công nghệ sinh học tạo ra được nhiều thực phẩm theo đúng yêu cầu của
con người; tạo ra thuốc để chữa bệnh,...
Câu hỏi 
Học tập môn Sinh học mang lại cho chúng ta những lợi ích gì?  

Hướng dẫn giải:

   Môn Sinh học đưa lại cho chúng ta nhiều lợi ích để hiểu biết hơn về thế giới tự
nhiên, từ đó ứng dụng để nâng cao chất lượng cuộc sống; luôn yêu, giữ gìn và bảo
vệ thiên nhiên; giúp chúng ta hình thành và phát triển năng lực sinh học và rèn
luyện thế giới quan khoa học, tinh thần trách nhiệm, trung thực.
Lời giải chi tiết:
Học tập môn Sinh học mang lại cho chúng ta những lợi ích:
- Môn Sinh học giúp chúng ta hiểu rõ được sự hình thành và phát triển của thế giới
sống, các quy luật của tự nhiên đế từ đó giữ gìn và bảo vệ sức khoẻ; biết yêu và tự
hào về thiên nhiên, quê hương, đất nước; có thái độ tôn trọng, giữ gìn và bảo vệ
thiên nhiên; ứng xử với thiên nhiên phù hợp với sự phát triển bền vững.
- Môn Sinh học còn giúp chúng ta hình thành và phát triển năng lực sinh học, gồm
các thành phần năng lực như: nhận thức sinh học; tìm hiểu thế giới sống; vận dụng
kiến thức, kỹ năng đã học vào thực tiễn.
- Môn Sinh học cũng giúp chúng ta rèn luyện thế giới quan khoa học, tinh thần trách
nhiệm, trung thực và nhiều năng lực cần thiết.
Vận dụng
Em sẽ thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước bằng những hành động cụ thể nào?

Hướng dẫn giải:

Em có thể đưa ra một số hành động mà bản thân có thể làm được để thể hiện tình
yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước như các hành động bảo vệ môi trường; hành
động trong việc phòng, chống dịch Covid;....
Lời giải chi tiết:
Một số hành động thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước:
- Tuyên truyền cho mọi người biết về tầm quan trọng của chỉ thị 5K đối với việc
phòng, chống dịch SARS – CoV – 2.
- Phân loại rác; không xả rác bừa bãi.
- Không sử dụng các sản phẩm từ động vật hoang dã, các loài có nguy cơ tuyệt
chủng.
- Tìm hiểu thêm nhiều kiến thức về Sinh học để ứng dụng vào cuộc sống.

Câu hỏi tr 7
Câu hỏi 
6. Hãy nêu một vài thành tựu cụ thể chứng minh vai trò của ngành Sinh học đối với sự phát triển kinh tế - xã
7. Những hiểu biết về bộ não đã mang lại lợi ích gì cho con người?
Hướng dẫn giải:
Những thành tựu của sinh học đã góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội, làm
thay đổi mạnh mẽ nền công nghiệp, nông nghiệp, y học, tăng chất lượng, hiệu quả,
an toàn và thân thiện với môi trường. Ngoài ra, thành tựu sinh học còn góp phần
thay đổi cuộc sống hàng ngày, giúp con người giảm bệnh tật, đảm bảo nhu cầu dinh
dưỡng, nâng cao điều kiện chăm sóc sức khoẻ và điều trị bệnh, gia tăng tuổi thọ.
Lời giải chi tiết:
6. Một số thành tựu của cụ thể chứng minh vai trò của ngành Sinh học đối với sự
phát triển kinh tế - xã hội:
- Tạo ra các giống cây trồng, vật nuôi có khả năng chống chịu tốt hơn; cho năng
suất cao hơn.
- Tạo ra các loại thuốc trị bệnh cho con người.
- Tạo ra các chế phẩm sử dụng trong trồng trọt, chăn nuôi và xử lý môi trường.
- Các công nghệ bảo quản và chế biến sản phẩm phát triển giúp nâng cao chất
lượng các sản phẩm phục vụ cho xuất khẩu và tiêu dùng trong nước.
7. Bằng sự hiểu biết về cấu tạo và hoạt động chức năng sinh lí của não bỘ, người ta
có thể chủ động đưa ra những phương pháp cải thiện trí nhớ, tư vấn và chữa trị các
vấn đề về tâm lý cũng như hành vi của con người, góp phần làm cho Tâm lí học và
Khoa học xã hội trở nên sâu sắc hơn.
Luyện tập
Ngành Sinh học đã có những đóng góp gì trong bảo vệ và phát triển bền vững môi trường sống?

Hướng dẫn giải:

Đối với môi trường, Sinh học đã đóng góp trong việc xây dựng các mô hình sinh thái
giúp đánh giá các vấn để xã hội như sự nóng lên toàn cầu, mức độ ô nhiễm môi
trường, sự thủng tầng ozone, suy kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên,.. từ đó đưa
ra các biện pháp hợp lý hướng đến sự phát triển bền vững.
Lời giải chi tiết:
Những đóng góp của ngành Sinh học trong bảo vệ và phát triển bền vững môi
trường sống:
- Tạo ra các chế phẩm xử lý ô nhiễm môi trường.
- Xây dựng các mô hình sinh thái giúp đánh giá các vấn đề về môi trường như sự
nóng lên toàn cầu, mức độ ô nhiễm môi trường, suy kiệt các nguồn tài nguyên thiên
nhiên, sự thu hẹp môi trường sống của các loài động vật hoang dã,...
- Đưa ra những mô hình tái sử dụng các chất thải trong trồng trọt, chăn nuôi; tái
chế rác thải hữu cơ.

Câu hỏi tr 8
Câu hỏi 
8. Con người có thể giải quyết những vấn đề môi trường như thế nào?
9. Sự kết hợp giữa sinh học và tin học mang lại những triển vọng gì trong tương lai?
Hướng dẫn giải:
- Con người sử dụng những hiểu biết của mình để tạo ra các chế phẩm bảo vệ môi
trường, thân thiện với con người.
- Việc kết hợp giữa Sinh học và Tin học giúp con người hiểu biết hơn về các vấn đề
trong nghiên cứu sinh học và các nghiên cứu về Trái Đất, sự sống ngoài Trái Đất.
Lời giải chi tiết:
8.  Con người đã chủ động dùng vi sinh vật để xử lý nước thải, xử lý dầu tràn trên
biển, phân huỷ rác thải đề tạo phân bón,...Việc tạo ra xăng sinh học cũng là một
trong những phát minh giúp bảo vệ môi trường.
9. Sự kết hợp giữa sinh học và tin học mang lại những triển vọng trong nghiên cứu
sinh học trên các phần mềm chuyên dụng, các mô hình mô phỏng nhằm hạn chế
việc sử dụng sinh vật làm vật thí nghiệm; kết hợp với khoa học Trái Đất, khoa học
vũ trụ để nghiên cứu về khả năng tồn tại của sự sống ở các hành tinh khác ngoài
Trái Đất.
Câu hỏi
Tại sao việc ứng dụng các thành tựu của sinh học được xem là giải pháp quan trọng để giải quyết nhiều vấn

Hướng dẫn giải:

Thành tựu của Sinh học được sử dụng ở nhiều lĩnh vực như:
- Công nghiệp thực phẩm: tạo ra các sản phẩm phục vụ cho các 
- Nông nghiệp: tạo ra các giống cây, vật nuôi chống chịu tốt. cho năng suất cao; tạo
ra các chế phẩm trị bệnh trong nông nghiệp,...
- Y học: tạo ra thuốc, vaccine, enzyme;... nhằm phòng và chữa trị bệnh cho con
người
- Môi trường: tạo ra các chế phẩm xử lý môi trường, tái sử dụng các loại rác thải
hữu cơ.....
Lời giải chi tiết:
  Các thành tựu của Sinh học được ứng dụng rộng rãi trong rất nhiều lĩnh vực, đặc
biệt là các vấn đề đến con người và môi trường như y tế, nông nghiệp, khoa học
môi trường,... Do đó việc ứng dụng các thành tựu của sinh học được xem là giải
pháp quan trọng để giải quyết nhiều vấn đề như môi trường, sức khoẻ con người.

Câu hỏi tr 9
 

Câu hỏi 
10. Hãy kể tên một số ngành nghề liên quan đến sinh học và ứng dụng sinh học. Cho biết vai trò của các ngà
Hướng dẫn giải:
Các ngành nghề liên quan đến sinh học gồm: y - dược học, pháp y .. Các ngành
nghề ứng dụng sinh học gồm: công nghệ thực phẩm, khoa học môi trường, nông
nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản...
Lời giải chi tiết:
Các ngành nghề nghề liên quan đến sinh học và ứng dụng sinh học:
Câu hỏi 
11. Tại sao sự phát triển của ngành Lâm nghiệp có ảnh hưởng to lớn đến việc bảo vệ đa dạng sinh học?
Hướng dẫn giải:
Đa dạng sinh học là sự phong phú, đa dạng về nguồn gen, giống, loài sinh vật và hệ
sinh thái trong tự nhiên, biểu hiện ở ba đặc điểmːđa dạng di truyền, đa dạng loài và
đa dạng hệ sinh thái.
Lời giải chi tiết:
   Ngành Lâm nghiệp có vai trò trong việc bảo vệ và khai thác rừng hợp lý, do đó, sự
phát triển của ngành Lâm nghiệp có vai trò trong việc bảo tồn các loài sinh vật rừng,
sinh vật hoang dã, từ đó ảnh hưởng đến việc bảo vệ đa dạng sinh học. 
Luyện tập
Trong số các ngành nghề kế trên, hãy chọn một nghề mà em yêu thích, tìm hiểu và trình bày về: mục tiêu, yê

Hướng dẫn giải:

  Các ngành nghề nghề liên quan đến sinh học và ứng dụng sinh học gồm: Y học,
dược học, pháp y, công nghệ sinh học, khoa học môi trường, nông nghiệp, lâm
nghiệp, thủy sản.
Lời giải chi tiết:
Trong số các ngành nghề trên, một trong nghề em yêu thích là ngành Khoa học môi
trường. 
+ Mục tiêu của ngành là giải quyết những vấn đề thực tiễn liên quan đến lĩnh vực
khoa học/kỹ thuật môi trường như nước thải, khí thải, chất thải rắn và chất thải
nguy hại, tái chế chất thải, sản xuất sạch,… 
+ Ngành nghề yêu cầu những kiến thức về Sinh học, hóa học, địa lý,..; kỹ năng
phân tích, quản lý dữ liệu,...
+ Sau khi học ngành Khoa học môi trường có thể làm việc ở Sở tài nguyên và môi
trường, các công ty về môi trường,... về các công việc như phụ trách công tác kiểm
soát, quản lý môi trường; tư vấn, thiết kế các hệ thống xử lý nước thải,....
Trong tương lai, khi số lượng người ngày càng tăng lên, nhu cầu của con người càng
tăng thì áp lực cho môi trường càng tăng, do đó đặt ra nhu cầu về những nhà môi
trường học nhằm giải quyết các vấn đề về môi trường.
Vận dụng 
Hãy đề xuất ý tưởng về một ứng dụng của sinh học trong tương lai mà em nghĩ sẽ mang lại hiệu quả cao.

Hướng dẫn giải:

Dựa vào các ngành nghề liên quan đến sinh học, em hãy đưa ra ý kiến của cá nhân.
Lời giải chi tiết:

   Một ứng dụng của sinh học trong tương lai mà em nghĩ sẽ mang lại hiệu quả cao
là ứng dụng sinh học để sản xuất các khí đốt, vì khí đốt là tài nguyên không thay thế
nên trong tương lai, khí đốt sẽ càng ngày càng khan hiếm, do đó cần tạo ra các loại
khí đốt mới phục vụ cho con người mà không gây ô nhiễm môi trường.

Câu hỏi tr 10
Câu hỏi 
12. Sự phát triển của ngành Sinh học có ý nghĩa như thế nào đối với phát triển bền vững?
Hướng dẫn giải:
Phát triển bền vững là sự phát triển nhằm thoả mãn nhu cầu của thế hệ hiện tại
nhưng không làm ảnh hưởng đến khả năng thoả mãn nhu cầu của các thế hệ tương
lai.
Lời giải chi tiết:
+ Sinh học đóng vai trò vô cùng to lớn trong công cuộc bảo vệ môi trường sống:
góp phần bảo vệ sự đa dạng sinh học, xây dựng các mô hình sinh thái để bảo vệ và
khôi phục môi trường sống; các công trình nghiên cứu về di truyền, sinh học tế bào
được áp dụng trong nhân giống, bảo toàn nguồn gene quý hiếm của các loài sinh
vật có nguy cơ bị tuyệt chủng. 
+ Sinh học là một trong những yếu tố góp phần thúc đầy sự phát triển kinh tế – xã
hội: việc vận dụng kiến thức sinh học trong quản lý và khai thác hợp lí nguồn tài
nguyên thiên nhiên; tạo các giống cây trồng, vật nuôi có năng suất và chất lượng
cao; sản xuất các chế phẩm sinh học.
Câu hỏi 
13. Một thí nghiệm như thế nào được cho là vi phạm đạo đức sinh học? Em có đồng ý với việc dùng con ngư
14. Khi nghiên cứu sinh học cần lưu ý những vấn đề gì để không trái với đạo đức sinh học?
Hướng dẫn giải:
- Những thí nghiệm trên cơ thể con người luôn gây nên nhiều tranh cãi trong xã hội
như: nhân bản vô tính con người, dùng người để thử nghiệm thuốc và những thí
nghiệm vì mục đích lợi nhuận,...
- Việc nghiên cứu và thử nghiệm những phương pháp mới trên người, động vật,
thực vật, vi sinh vật đòi hỏi làm rõ nguồn gốc và tuân thủ những quy định chặt chẽ
về đạo đức nghiên cứu của quốc gia và quốc tế nhằm đảm bảo an toàn tối đa cho
đối tượng tham gia nghiên cứu.
Lời giải chi tiết:
13. Thí nghiệm là thí nghiệm trên con người với mục đích lợi nhuận hay nhằm  nhân
bản vô tính,... là các thí nghiệm vi phạm đạo đức sinh học. Em không đồng tính với
việc dùng con người để làm thí nghiệm vì việc nghiên cứu trên con người có thể gây
di chứng hoặc ảnh hưởng đến tính mạng con người. 
14. Đế không trái với đạo đức sinh học, khi nghiên cứu sinh học cần lưu ý những vấn
đề làm rõ nguồn gốc và tuân thủ những quy định chặt chẽ về đạo đức nghiên cứu
của quốc gia và quốc tế nhằm đảm bảo an toàn tối đa cho đối tượng tham gia
nghiên cứu.
Câu hỏi 
15. Kể tên một số sản phẩm ứng dụng công nghệ sinh học được sử dụng trong đời sống hàng ngày.
Hướng dẫn giải:
Việc ứng dụng công nghệ sinh học trong các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, y
học,... đã cho ra đời nhiều sản phẩm như các giống cây trồng, vật nuôi có chất
lượng tốt, chi phí thấp, góp phần bảo vệ môi trường, đảm bảo an toàn sức khỏe
người tiêu dùng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội.
Lời giải chi tiết:
Một số sản phẩm ứng dụng công nghệ sinh học như:
- Trong y học: Vaccine , kháng thể,...

- Trong nông nghiệp: cây trồng kháng bệnh, kháng thuốc trừ sâu, chế phẩm vi
sinh,...

- Trong công nghiệp: nhiên liệu sinh học, ứng dụng vi sinh vật trong công nghệ thực
phẩm,...
Câu hỏi tr 11
Luyện tập 
Tại sao đa dạng sinh học gắn liền với sự phát triển kinh tế - xã hội?

Hướng dẫn giải:

Đa dạng sinh học là sự phong phú, đa dạng về nguồn gen, giống, loài sinh vật và hệ
sinh thái trong tự nhiên, biểu hiện ở ba đặc điểmːđa dạng di truyền, đa dạng loài và
đa dạng hệ sinh thái.
Lời giải chi tiết:
Đa dạng sinh học gắn liền với sự phát triển kinh tế - xã hội vì đa dạng sinh có nhiều
vai trò đối với cuộc sống con người như cung cấp thực phẩm, nguyên liệu cho công
nghiệp, nông nghiệp,... và cả các loại thuốc chữa bệnh. Vai trò của của đa dạng sinh
học với tư cách là nhân tố quyết định cho sự tồn tại và phát triển của con người là
điều không thể nào phủ nhận.
Bài tập 
Câu 1: Trong tương lai, với sự phát triển của ngành Sinh học, con người có triển vọng chữa khỏi các bệnh h
Câu 2: Tại sao nói "Thế kỷ XXI là thế kỷ của ngành Công nghệ sinh học"? 
Hướng dẫn giải:
  Trong tương lai, ngành Sinh học có thể mang lại nhiều thành tựu mới nhằm phục
vụ đời sống con người và phát triển kinh tế -xã hội như: xử lý ô nhiễm môi trường;
tạo được nhiều giống vật nuôi, cây trồng; áp dụng liệu pháp gene và liệu pháp tế
bào gốc trong điều trị bệnh; tạo ra năng lượng sinh học...
Lời giải chi tiết:
Câu 1: Trong tương lai, với sự phát triển của ngành Sinh học, con người có triển
vọng rất cao sẽ chữa khỏi bệnh hiểm nghèo như ung thư, AIDS,... vì trong tương lai,
sự phát triển của sinh học sẽ nghiên cứu ra các phương pháp chữa trị mới, các loại
thuốc để chữa các bệnh này.
Câu 2: "Thế kỷ XXI là thế kỷ của ngành Công nghệ sinh học" vì ở thế kỉ XXI, ngành
Công nghệ sinh học đang rất phát triển và có nhiều ứng dụng trong nhiều lĩnh vực
như nông nghiệp (tạo ra các chế phẩm nông nghiệp; các cây trồng, vật nuôi chống
chịu bệnh,..), trong y học (vaccine, kháng thể, hormone,...), trong bảo vệ môi
trường (tạo ra các loại nhựa phân hủy sinh học, nhiên liệu sinh học,...).....