Çrregullime e rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e

substancave dhe epilepsia.

02.07.2020

09.07.2020

Neli DEMI, M.D. Konsulent OBSH

Neli DEMI, M.D. Konsulent OBSH
Përmbajtja e prezantimit

Gjatë emergjencave - hyrje

Çrregullimet e rënda mendore – psikozat, çrregullimet e humorit, çrregullimet e ankthit

Çrregullimet e lidhura me përdorimin e substancave

Epilepsia

Gjatë COVID-19

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 2
 Gjatë emergjencave- Hyrje
Të rriturit dhe fëmijët e prekur nga emergjencat përjetojnë një gamë të
konsiderueshme dhe të larmishme problemesh mendore, neurologjike dhe nga
përdorimi i substancave. Pikëllimi dhe stresi akut prekin shumicën e njerëzve
dhe konsiderohen të jenë reagime psikologjike të natyrshme, të përkohshme
ndaj fatkeqësisë ekstreme. Megjithatë, për një pakicë të popullatës, fatkeqësia
ekstreme shkakton probleme të shëndetit mendor, si çrregullimi depresiv,
çrregullimi nga stresi post-traumatik ose çrregullimi i zgjatur i pikëllimit; të
gjitha këto mund të dëmtojnë rëndë funksionimin e përditshëm.

Krahas këtyre, njerëzit me gjendje të rënda para-ekzistuese si: psikoza, aftësia

e kufizuar intelektuale dhe epilepsia bëhen akoma më shumë vulnerabël. Në
fund, përdorimi i alkoolit dhe drogës paraqesin rreziqe serioze për problemet
shëndetësore dhe dhunën me bazë gjinore. Në të njëjtën kohë që nevojat e
shëndetit mendor të popullatës janë rritur ndjeshëm, shpesh mungojnë burimet
vendore të kujdesit shëndetësor mendor. Brenda këtyre konteksteve, mjetet
praktike janë të nevojshme më shumë se kurrë.

7/10/2020| Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 3
Parimet e ndërhyrjes

1. Parimet e komunikimit

2. Parimet e vlerësimit

3. Parimet e menaxhimit

4. Parimet e uljes të stresit dhe forcimit të mbështetjes sociale

5. Parimet e mbrojtjes së të drejtave të njeriut

6. Parimet e vëmendjes ndaj mirëqenies së përgjithshme

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 4
Nivelet piramidale të ndërhyrjeve

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 5
Çrregullimet e rënda mendore – psikozat,
çrregullimet e humorit, çrregullimet e ankthit

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 6
 Stresi akut

Pyetje te rëndësishme Kriteret

1. A ka përjetuar personi kohët e fundit një ngjarje ▪ një ngjarje potencialisht traumatike ka ndodhur
potencialisht traumatike? brenda afërsisht 1 muaji
2. Nëse brenda muajit të fundit ka ndodhur një ▪ simptomat kanë filluar pas ngjarjes
ngjarje potencialisht traumatike, a ka personi
simptoma të rëndësishme të stresit akut? ▪ vështirësi të konsiderueshme në funksionimin
e përditshëm për shkak të simptomave ose
3. A ka një gjendje të njëkohshme? kërkon ndihmë për simptomat.

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 7
 Stresi akut - simptomat
• ankth për kërcënime të lidhura me ngjarjen(et) traumatike • ndryshime në sjellje, siç janë:

• probleme gjumi • agresioni

• probleme përqëndrimi • izolimi dhe tërheqja sociale

• përsëritjen e ëndrrave të frikshme, fanepsjen ose ndërfutjen e• sjelljet e marrjes përsipër të rrezikut tek adoleshentët
kujtimeve të ngjarjeve, të shoqëruara nga frika ose tmerri i
madh • sjellje regresive* të tilla si urinimi në shtrat, kapja pas sendeve
ose përlotja tek fëmijët
• shmangien e qëllimshme e mendimeve, kujtimeve, veprimtarive
ose situatave që i kujtojnë personit ngjarjet (p.sh. shmangia e• hiperventilimi (p.sh. frymëmarrje e shpejtë, mbajtja e frymës)
të folurit për çështje që janë kujtesë ose shmangia e kthimit në
vendet ku kanë ndodhur ngjarjet) • ankesa fizike të pashpjegueshme nga ana mjekësore, siç janë:

• të qënurit “jumpy” ose “on edge” (tepër i ekzaltuar); shqetësimi• palpitacione, marramendje
i tepërt dhe vigjilenca ndaj rrezikut ose reagimi i fortë ndaj
• dhimbje koke, vuajtje dhe dhimbje të përgjithshme
zhurmave të larta ose lëvizjeve të papritura
• Simptoma disociative të cilat lidhen me trupin (p.sh. paralizë
• të ndjerit i tronditur, i mërzitur ose i mpirë apo me aftësi të
mjekësore e pashpjegueshme*, aftësia e kufizuar për të folur
kufizuar për të ndier ndonjë gjë
ose parë, “pseudo kriza epileptike”*).
• çdo emocion shqetësues (p.sh. përlotje të shpeshtë, zemërim)
ose mendime
10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 8
Stresi akut – parimet e menaxhimit

➢ Ofroni mbështetjen psikosociale bazë

➢ Ofroni mbështetje psikosociale shtesë, siç përshkruhet në Parimet e uljes së stresit dhe forcimit të ndihmës sociale (>> Parimet e
përgjithshme të kujdesit):

➢ Mësojeni personin për reagimet normale ndaj pikëllimit dhe stresit akut, p.sh.:

➢ Menaxhoni gjendjet e njëkohshme.

➢ Menaxhoni problemet me gjumin

➢ Menaxhimi i problemeve të urinimit natën tek fëmijët

➢ Menaxhimi i hiperventilimit

➢ Menaxhimi i simptomave disociative

➢ Kërkoni të kthehet pas 2-4 javësh nëse nuk përmirësohen dhe në çdo kohë në rast se përkeqsohen

| Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 9

10/07/2020
 PTSD

Pyetje te rëndësishme Kriteret

➢ A ka përjetuar personi një ngjarje potencialisht traumatike
më shumë se 1 muaj më parë?
▪ një ngjarje potencialisht traumatike ka ndodhur
më shumë se një muaj më parë
➢ Nëse më shumë se 1 muaj më parë ka ndodhur një ngjarje
potencialisht traumatike, a ka PTSD personi? ▪ simptomat kanë filluar ca kohë pas ngjarjes
➢ A ka një gjendje të njëkohshme?
▪ vështirësi të konsiderueshme në funksionimin
e përditshëm për shkak të simptomave ose
kërkon ndihmë për simptomat.

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 10
PTSD - simptomat

▪ Probleme me gjumin (p.sh. mungesë gjumi)

▪ nervozizëm, gjendje të të vazhdueshme ankthi ose depresioni

▪ simptoma të shumta të vazhdueshme fizike pa ndonjë shkak të qartë fizik (p.sh. dhimbje koke, rrahje të forta zemre).

▪ Ripërjetimin e ngjarjes

▪ Shmangja e simptomave

▪ ndjenjë të theksuar kërcënimi aktual

▪ vështirësinë me funksionimin e përditshëm

▪ Te gjitha simptomat e permendura tek stresi akut

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 11
PTSD – parimet e menaxhimit
➢ Jepni njohuri për PTSD-në

➢ Personin këshillojeni që:

• Të vazhdojë rutinën e tij normale ditore sa më shumë që të jetë e mundur.

• Të bisedojë me njerëzit e besuar për atë që ka ndodhur dhe si ndjehen, por vetëm kur ai të jetë i gatshëm ta bëjë këtë.

• Të angazhohet në aktivitete relaksuese për të ulur ankthin dhe tensionin.

• Të shmangë përdorimin e alkoolit ose drogave për të përballuar simptomat e PTSD-së.

➢ Ofroni mbështetje psikosociale siç përshkruhet në Parimet e uljes së stresit dhe forcimit të ndihmës sociale

➢ Nëse ka terapistë të trajnuar dhe të mbikëqyrur të disponueshëm, merrni në konsideratë t’i referoni për:

➢ Te të rriturit, kur terapia konjitive për sjelljen, EMDR-ja ose menaxhimi i stresit nuk funksionojnë ose nuk janë të disponueshme,
merrni në konsideratë medikamentet antidepresive (frenues selektiv për riabsorbimin e serotoninës ose medikamente
antidepresive triciklike)

➢ Ndjekja

| Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 12

10/07/2020
 Çrregullimet e humorit (depression-bipolaritet)

Pyetje te rëndësishme dhe kriteret

➢ A ka personi çrregullim depresiv mesatar-të rëndë? ➢ A ka shpjegime të tjera të mundshme për simptomat (përveç
çrregullimit depresiv mesatar-të rëndë)?
A. Personi ka pasur të paktën një nga simptomat kryesore të
➢ A ekziston një gjendje e njëkohshme mendore, neurologjike
mëposhtme të çrregullimit depresiv për të paktën 2 javë:
dhe nga përdorimi i substancave (MNS), e cila kërkon
B. Personi ka pasur të paktën disa nga simptomat e menaxhim?
mëposhtme shtesë të çrregullimit depresiv në një shkallë të
theksuar (ose shumë nga simptomat e listuara në një
shkallë më të vogël) për të paktën 2 javë:

C. Individi ka vështirësi të konsiderueshme në funksionimin e

përditshëm në fushat personale, familjare, sociale, arsimore,
profesionale ose në fusha të tjera të rëndësishme.

Në qoftë se të treja - A, B dhe C - janë të pranishme për të paktën 2 javë, atëherë ka mundësi që të
jetë çrregullimi depresiv mesatar-i rëndë.

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 13
Depresioni - simptomat

• Gjumë të trazuar ose fle më shumë ose më pak

• Ndryshim të konsiderueshëm në oreks ose në peshë (ulje ose rritje)

• Beson se është i pavlefshëm ose ka ndjesinë e fajit të tepërt

• Lodhje ose humbje të energjisë

• Ulje të aftësisë për t’u përqendruar dhe për të pasur vëmendje tek detyrat

• Pavendosmëri

• Acarim ose nervozizëm fizik të dukshëm

• Flet ose lëviz më ngadalë se normalja

• Mungesë shprese për të ardhmen

• Mendime apo akte vetëvrasëse.

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 14
Depresioni – parimet e menaxhimit
➢ Ndërhyrjet psikosociale

1. Ofroni edukim psikologjik

2. Ofroni mbështetje psikosociale siç përshkruhet në Parimet e uljes së stresit dhe forcimit të mbështetjes sociale

3. Nëse ka terapistë të trajnuar dhe të mbikëqyrur të disponueshëm, merrni parasysh inkurajimin e personave me depresion
mesatar-të rëndë që të përdorin një nga trajtimet e shkurtra të mëposhtme psikologjike sa herë që ata të jenë të disponueshëm:

➢ Ndërhyrjet farmakologjike

a) Marrja në konsideratë e medikamenteve antidepresive

b) Në qoftë se vendosni të rekomandoni medikamente antidepresive, zgjidhni një antidepresiv të përshtatshëm

c) Ndjekja

| Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 15

10/07/2020
Depresioni – mjekimi
Amitriptyline3 (një TCAb) Fluoxetine (një SSRIc)
Doza fillestare për të rriturit 25-50 mg në kohën e gjumit 10 mg një herë në ditë. Pas 1 jave rriteni në 20 mg

Doza fillestare për adoleshentët Nuk aplikohet (mos rekomandoni TCA për adoleshentët) 10 mg një herë në ditë

Doza fillestare për të moshuarit dhe të sëmurët me mjekime 25 mg në kohën e gjumit 10 mg një herë në ditë

Rritja e dozës për të rriturit Rriteni me 25-50 mg në javë Nëse nuk ka reagim për 6 javë, rriteni deri në 40 mg një herë në ditë

Doza tipike efektive për të rriturit 100-150 mg (doza maksimale 300 mg)d 20-40 mg (doza maksimale 80 mg)

Doza tipike efektive për adoleshentët, të moshuarit dhe të sëmurët 50-75 mg (doza maksimale 100 mg)
20 mg (doza maksimale 40 mg)
me mjekime Mos e rekomandoni për adoleshentët

Efekte anësore serioze dhe të rralla
Akatizi e tejzgjatur*
Anomali gjakderdhjeje tek ata që përdorin aspirinë ose medikamente
Aritmi kardiake
të tjera antiinflamatore josteroide*
Ide vetë-dëmtimi (veçanërisht tek adoleshentët dhe të rinjtë)

Hipotension ortostatik (rrezik për t’u rrëzuar), tharrje e gojës,

Dhimbje koke, shqetësim, nervozizëm, shqetësime gastrointestinale,
Efekte anësore të zakonshme kapsllëk, vështirësi në urinim, marrje mendsh, shikim i paqartë dhe
mosfunksionim seksual i riruperueshëm
sedacion

Kujdes Ndërpriteni menjëherë nëse personi paraqet një episod maniak Ndërpriteni menjëherë nëse personi paraqet një episod maniak

| Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 16

10/07/2020
Depresioni (bipolariteti) – mjekimi
Carbamazepine Valproate
Doza fillestare 200 mg/ditë 400 mg/ditë
400-600 mg/ditë (doza maksimale 1000-2000 mg/ditë (doza
Doza tipike efektive
1400 mg/ditë) maksimale 2500 mg/ditë)
Programi i dozimit Dy herë në ditë, nga goja Dy herë në ditë, nga goja
♦ Skuqje e rëndë e lëkurës
(sindroma Stevens-Johnson*, ♦ Përhumbje
Efekte anësore të rralla por serioze
nekrolizë toksike epidermale*) ♦ Konfuzion
♦ Depresion i palcës së kockave*
♦ Letargji
♦ Sedacion
♦ Të dridhura
♦ Përhumbje ♦ Të përziera, diarre
Efekte anësore të zakonshme ♦ Vështirësi në ecje ♦ Humbje peshe
♦ Të përziera ♦ Humbje e përkoshme e flokëve
(normalisht rritja përsëri fillon
brenda 6 muajve)
♦ Funksioni hepatik të dëmtuar

| Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 17

10/07/2020
 Psikozat
Pyetje te rëndësishme dhe kriteret Sjellje jonormale si aktiviteti i çuditshëm, ekscentrik, pa synim dhe i
acaruar ose mbajtja e një qëndrimi jonormal të trupit apo qëndrimi
➢ A ka psikozë personi? fare pa lëvizur

Iluzione* (besime ose dyshime fikse të rreme, të cilat mbahen në Simptoma kronike të cilat përmbajnë një humbje të funksionimit
mënyrë të vendosur edhe kur ka dëshmi për të kundërtën) normal, përfshirë:

• Këshillë: Provoni duke pyetur më tej se çfarë mungesë energjie ose motivimi për të bërë detyrat dhe punën e
nënkupton personi dhe dëgjoni me kujdes. përditshme

Haluçinacione* (dëgjimi, shikimi ose ndijimi i gjërave që nuk janë apati dhe tërheqja sociale
aty)
pakujdesi ose kujdes personal i dobët
• A dëgjoni apo shikoni gjëra që të tjerët nuk
munden? mungesë ekspresiviteti dhe përvoje emocionale.

Mendime të çorganizuara të cilat kalojnë nga njëra temë në tjetrën ➢ A ka shkaqe fizike akute të simptomave psikotike që mund të
pa lidhje logjike; bisedë që është e vështirë për t’u ndjekur menaxhohen?

Përjetime të pazakonta, siç është besimi se të tjerët vendosin
mendime në mendjen e dikujt, se të tjerët tërheqin mendime nga
mendja e dikujt ose që mendimet e dikujt po transmetohen tek të
tjerët
➢ A është ky një episod maniakal?
Nëse janë të pranishme shumë simptoma, mund të jetë Psikozë.
Gjithmonë vlerësoni për rrezikun e pashmangshëm të vetëvrasjes
(>> SUI) dhe për dëmtim të të tjerëve dhe nga të tjerët.

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 18
Psikozat - simptomat

Sjellje jonormale (p.sh. pamje e çuditshme, pakujdesi ndaj vetes, bisedë pa lidhje, bredhje pa asnjë qëllim,
murmurit ose qesh me veten)

Besime të çuditshme

Dëgjimi i zërave ose shikimi i gjërave që nuk janë aty

Dyshim i jashtëzakonshëm

Mungesë dëshire për të ndenjur ose biseduar me të tjerët; mungesë motivimi për të bërë detyrat dhe punën e
përditshme.

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 19
 Psikozat – parimet e menaxhimit
A. Ndërhyrjet farmakologjike (Për psikozën pa shkaqe fizike akute, për simptomat psikotike nga shkaqet fizike akute (p.sh. lënia e
alkoolit ose deliri, për episodin maniakal)

B. Ndërhyrjet psikosociale

C. Ndjekja
Mjekimi Haloperidola Chlorpromazine Risperidone
Doza fillestare 2.5 mg në ditë 50—75 mg në ditë 2 mg në ditë
4—6 mg/ditë Mjekimi Biperidena Trihexphenidyl
4—10 mg/ditë 75—300 mg/ditëb
(doza Doza fillestare 1 mg dy herë në ditë 1 mg në ditë
Doza tipike efektive (doza maksimale 20 (doza maksimale
maksimale 10 3—6 mg/ditë 5—15 mg në ditë
mg) 1000 mg)
mg) Doza tipike efektive (doza maksimale 12 (doza maksimale 20
Nga mg) mg)
Mënyra e administrimit Nga goja Nga goja
goja/intramuskulare
Mënyra e administrimit Nga goja Nga goja
Efektet anësore të rëndësishme:
Efektet anësore Efektet anësore të rëndësishme:
+++ + + Konfuzion, shqetësime të kujtesës (sidomos tek
ekstrapiramidale* +++ +++
Sedacion (sidomos tek të të moshuarit)
+ +++ +
moshuarit) Sedacioni (sidomos tek të moshuarit) + +
Hezitim urinar/mbajtje e ++ ++
++ + Hezitim urinar/mbajtje e urinës
urinës
Hipotension ortostatik* + +++ +
Sindroma malinjë
neuroleptike*
Rrallëc Rrallëc Rrallëc Antikolinergjike

Antipsikotikë

| Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 20

10/07/2020
 Epilepsia

Epilepsia është një gjendje kronike neurologjike që përfshin kriza epileptike të përsëritura të paprovokuara, të shkaktuara nga
aktiviteti elektrik jonormal në tru.

Ekzistojnë lloje të ndryshme të epilepsisë dhe ky modul mbulon vetëm llojin më të përhapur, epilepsinë konvulsive.

Epilepsia konvulsive karakterizohet nga kriza epileptike të cilat shkaktojnë kontraktime të papritura të pavullnetshme të
muskujve, të alternuara me relaksimin e muskujve, duke bërë që trupi dhe gjymtyrët të dridhen ose të bëhen të ngurta.

Krizat epileptike shpesh shoqërohen me dëmtim të vetëdijes. Një person që përjeton konvulsione mund të rrëzohet dhe të pësojë
lëndime.

Gjatë emergjencave humanitare, ndërpritet shpesh furnizimi me medikamente antiepileptike. Pa akses të vazhdueshëm te këto
medikamente, njerëzit me epilepsi mund të fillojnë përsëri të përjetojnë kriza epileptike, të cilat mund të jenë kërcënuese për
jetën.

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 21
 Epilepsia

Pyetje te rëndësishme dhe kriteret

➢ A i plotëson personi kriteret për krizë epileptike konvulsive?

➢ Në rastin e një krize epileptike konvulsive, a ka ndonjë shkak akut?

➢ Në rastin e krizë epileptike konvulsive pa një shkak akut të identifikuar, a është epilepsi?

▪ Personi i plotëson kriteret për një krizë epileptike konvulsive nëse ka lëvizje konvulsive dhe të paktën 2 simptoma të tjera nga lista e mësipërme.

▪ Dyshohet për krizë epileptike jo konvulsive ose gjendje të tjera mjekësore vetëm nëse janë të pranishme 1 ose 2 nga kriteret e mësipërme.

▪ Nëse personi ka pasur më shumë se një krizë epileptike jo konvulsive, këshillohuni me një specialist.

▪ Nëse dyshohet për gjendje të tjera mjekësore, menaxhojeni në përputhje me rrethanat.

▪ Ndiqeni 3 muaj për ta rivlerësuar.

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 22
Epilepsia - simptomat

▪ lëvizje konvulsive të cilat zgjasin më shumë se 1-2 minuta

▪ humbje ose dëmtim të vetëdijes

▪ ngurtësi ose shtangësi të trupit ose gjymtyrëve që zgjasin më shumë se 1-2 minuta

▪ gjuhën e kafshuar ose të mavijosur apo lëndim trupor

▪ humbje të kontrollit të fshikëzës së urinës ose zorrëve gjatë episodit.

▪ Pas lëvizjeve jonormale, personi mund të demonstrojë konfuzion, përgjumje, përhumbje ose sjellje jonormale.

▪ Personi mund të ankohet edhe për lodhje, dhimbje koke ose dhimbje të muskujve.

10/07/2020 | Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 23
Epilepsia – parimet e menaxhimit
Phenobarbitala Carbamazepine Phenytoin Valproate
1. Jepini informacion për epilepsinë personit dhe kujdestarëve Doza fillestare tek
2-3 mg/kg/ditë 5 mg/kg/ditë 3-4 mg/kg/ditë 15-20 mg/kg/ditë
fëmijët
Doza tipike efektive 3-8 mg/kg/ditë (max.
2. Filloni ose rifilloni medikamentet antiepileptike 2-6 mg/kg/ditë 10-30 mg/kg/ditë 15-30 mg/kg/ditë
për fëmijët dose 300 mg/ditë)
Doza fillestare tek të
60 mg/ditë 200-400 mg/ditë 150-200 mg/ditë 400 mg/ditë
rriturit
3. Ndjekja Doza tipike efektive
60-180 mg/ditë 400-1400 mg/ditë 200-400 mg/ditë 400-2000 mg/ditë
për të rriturit
Te fëmijët, jepeni dy
Një herë në ditë në herë në ditë; tek të Zakonisht, 2 ose 3
Programi i dozimit Dy herë në ditë
kohën e gjumit rriturit, mund të jepet here në ditë
një herë në ditë
♦ Anemi dhe anomaly
♦ Skuqje e rëndë e ♦ Skuqje e rëndë e të tjera hematologjike
lëkurës (sindroma lëkurës (sindroma ♦ Reagime
Stevens-Johnson*) Stevens-Johnson*, hipersensiviteti,
Efekte anësore ♦ Përhumbje
♦ Depresion i palcës nekrolizë toksike përfshirë skuqjen e
serioze por të rralla ♦ Konfuzion
së kockave* epidermale*) rëndë të lëkurës
♦ Insufiçencë e ♦ Depresion i palcës së (sindroma Stevens-
mëlçisë kockave* Johnson*)
♦ Hepatit
♦ Letargji
♦ Sedacion
♦ Të përziera, të vjella,
♦ Të dridhura
konstipacion
♦ Të përziera, diarre
♦ Të dridhura
♦ Humbje peshe
♦ Përhumbje ♦ Përhumbje ♦ Përgjumje
Efekte anësore të ♦ Humbje e
♦ Hiperaktivitet tek ♦ Vështirësi në ecje ♦ Ataksi dhe
zakonshme përkoshme e flokëve
fëmijët ♦ Të përziera ngadalësim të të
(normalisht rritja
folurit
përsëri fillon brenda
♦ Dridhje muskulore
6 muajve)
♦ Konfuzion mendor
♦ Funksioni hepatik të
dëmtuar
♦ Tek fëmijët me aftësi
të kufizuara
♦
intelektuale ose Shmangeni valproatin
Kujdes
probleme të sjelljes tek gratë shtatzëna
shmangeni
phenobarbitalin

| Çrregullime të rënda mendore, çrregullime të lidhura me përdorimin e substancave dhe epilepsia 24

10/07/2020