KULIAH 3

ASAS FALSAFAH
DALAM PEMBENTUKAN
FALSAFAH PENDIDIKAN
KEBANGSAAN (FPK)

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 1

 Objektif
Objektif tajuk ini adalah untuk membolehkan pelajar
memahami asas falsafah pembinaan Falsafah
Pendidikan kebangsaan (FPK).

Hasil Pembelajaran
Pada akhir pengajaran, pelajar dapat:
1. Mendefinisikan falsafah dan falsafah pendidikan
2. Menjelaskan asas falsafah barat dan Islam dalam
pembentukan FPK.
3. Menghubungkait antara ciri-ciri FPK dengan falsafah
pendidikan barat dan Islam.
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 2
 Konsep & Pengertian Falsafah
Dan Falsafah Pendidikan
Falsafah = Philosophy

Philosophy = Philien + Sophia

(mencintai) (kebijaksanaan)
The love of wisdom

Falsafah = Mencintai Kebijaksanaan

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 3

 Definisi Falsafah
1. Falsafah sebagai usaha menyelidik
‘Falsafah ialah usaha menyelidik bagi membentuk
pengetahuan yang murni bagi mencapai
kebijaksanaan. (Socrates)
2. Falsafah sebagai usaha mengetahui
‘Falsafah ialah usaha mengetahui segala yang
ada berhubung dengan manusia dan kehidupannya
untuk mencapai hakikat kebenaran.’ (Plato)
3. Falsafah ialah disiplin
‘Falsafah ialah disiplin yang menyelidiki asas dan
sebab segala benda.’ (Aristotle)

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 4

4. Falsafah ialah ilmu
‘ Falsafah ialah ilmu tentang alam yang maujud dan
bertujuan menyelidiki hakikat yang sebenarnya.’
(al-Farabi)

5. Falsafah mempunyai ciri perbincangan

‘Falsafah ialah perbincangan berkaitan soal-soal agama
dan ketuhanan semata-mata dan hasil pemikiran
manusia yang spekulatif yang berdasarkan ujikaji dan
pengamatan yang tajam.’ (al-Ghazali)

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 5

 Apakah Hakikat Falsafah/
Kebijaksanaan?

Aktiviti berfikir secara meluas,

mendalam, kritis, holistik,
sistematik, radikal, integral,
konsepsual dan universal untuk
menemui kebenaran.
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 6
 Perbandingan Falsafah Barat & Islam
Falsafah Islam
Ketuhanan § Allah Maha
Falsafah Barat
(KHALIQ) berkuasa & mencipta.
§ Tuhan, manusia & § Makhluk adalah
alam adalah sama ciptaan yg tunduk &
patuh kpd pencipta.
Teologi

Falsafah

Alam Sains Manusia

(MAKHLUK) (MAKHLUK)

“Falsafah adalah sesuatu yang berada di antara teologi dan

sains.” Russell (1946) Zaini Abdullah (KPF3012)
11/2/2022 7
 Falsafah Dan Hubungannya Dengan
Pengetahuan
ILMU
1. Wahyu
Kneller (1971)
NAQLI

I 2. Pengetahuan
Empirikal
L
Sidi Gazalba (1974)
M
3. Pengetahuan
U Rasional

A 4. Pengetahuan
Intuitif
Q
L
5. Pengetahuan
I Aotoritatif
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 8
Kedudukan Falsafah & Pengetahuan
Kedudukan Jenis
Falsafah Pengetahuan
(Russell) (Kneller)
si
ula
Wahyu
ek
Sp

TEOLOGI

FALSAFAH

Intuitif
n
ula

SAINS Empirikal
k

Autoritatif
Taa

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) Rasional 9

 FALSAFAH: Cabang, Persoalan Dan
Penyelesaian
Umum CABANG FALSAFAH Umum PERSOALAN
1. METAFIZIK Apakah alam semesta?
LO

Realiti / Kewujudan Kehidupan? Kebebasan?

G IK

J
2. EPISTEMOLOGI a
Apakah yang boleh diketahui?
Teori Pengetahuan w
DE

Bagaimana kita mengetahui? a

Perihal Mengetahui
DU

Apakah sumber pengetahuan? p

Sejauhmanakah ia boleh dipercayai?
KT

TI F
3. AKSIOLOGI n
IF

Nilai:
UK
Apakah hakikat kebagusan?
Estetika
ND

Apakah yang patut diutamakan? Apakah

Etika yang patut disukai? Apakah yang patut
KI

menjadi cantik? Apakah rasa yang bagus?

GI
LO

FALSAFAH BARAT
Khusus
Penyelesaian FALSAFAH TIMUR
11/2/2022
4. LOGIK Zaini Abdullah (KPF3012) FALSAFAH ISLAM 10
 FALSAFAH BARAT (Mazhab)
Idealisme Realisme Pragmatisme Eksistensialisme

Ciri Terawal & Tradisional Awal abad 20 Pertengahan abad 20

tradisional – US / moden - Eropah/ moden
Fokus § Kebenaran § Kebenaran § Kebenaran § Kebenaran dari
 akal, jiwa,  nyata/ dari pengalaman bebas
kerohanian maujud pengalaman § Pengalaman bentuk
§ Dimensi fizikalnya § Persekitaran idea & pengetahuan
Kebenaran, § Kewujudan bersifat § Individu berhak
keadilan dan di alam dinamik. mempuat pilihan &
keindahan  fikiran § Pengalaman bertanggung jawab
menerusi selaras dgn individu
proses alam nyata. berbeza
penaakulan
Tokoh Plato, Aristotle, Dewey, Darwin, Kierkegard, Jaspers
Descartes, Russel, Bacon, James dll
Kant, Hagel dll Lock

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 11

 Falsafah Umum : Pengaruhnya
Kepada Falsafah Pendidikan Barat
FALSAFAH PENDIDIKAN
FALSAFAH UMUM
BARAT
IDEALISME PERENIALISME

REALISME PROGRESIVISME

PRAGMATISME ESENSIALISME

EKSISTENSIALISME REKOSNTRUKSIONISME

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 12

 Falsafah Pendidikan Barat:
Perbandingan Aliran
T 1. Perenialisme 2. Progresivisme
R
A
1. Masyarakat & Pendidikan
D M
I 2. Pengetahuan & Pembelajaran O
S D
3. Pengajaran Guru
I E
O 4. Tujuan & Program N
N
A
L 3. Esensialisme 4. Rekonstruksionisme

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 13

1. Masyarakat Dan Pendidikan
TRADISIONAL MODEN

Sekolah institusi pendidikan formal Rumah institusi pendidikan formal

Sekolah agen kebudayaan Sekolah memajukan masyarakat

Pendidikan matlamat masyarakat Pendidikan kembangkan potensi

Pengetahuan sediakan pelajar Pengalaman demokrasi di sekolah

untuk demokrasi menyediakan pengetahuan untuk
demokrasi sebenar.

Pendidikan kembangkan kognitif Pendidikan bersepadu (kognitif,

(akademik) moral dan sosial)

Nilai bersifat objektif & tetap Nilai bersifat subjektif (pandangan

(berasaskan persetujuan) individu)
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 14
2. Pengetahuan Dan Pembelajaran
TRADISIONAL MODEN

Tumpuan terhadap pengetahuan Tumpuan terhadap penyelesaian

dan maklumat masalah & peranan individu

Fokus kepada subjek Fokus terhadap pelajar

Kandungan subjek: Kandungan subjek:

i. Pilihan guru i. Pilihan guru & pelajar
ii. Penyusunan berurutan ii. Susunan ikut kefahaman
iii.Orentasi perkara lampau iii.Orentasi semasa & hadapan

Kandungan subjek dibahagi kpd Kandungan subjek secara

beberapa bidang bersepadu

Rancangan pengajaran disusun Rancangan pengajaran disusun

mengikut topik mengikut minat & masalah
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 15
3. Pengajaran Guru
TRADISIONAL MODEN

Orentasi teks & bilik darjah Orentasi pelbagai bahan & masy.

Berkumpulan keseluruhan Keseluruhan, kecil & individu

Jadual tetap & masa seragam Jadual anjal & masa fleksibel

Pelajar kumpulan ‘homogeneous’ & Pelajar kumpulan ‘heterogeneous’

program khas & program berbeza

Pengajaran berpusatkan guru & Pengajaran berpusatkan pelajar &

pelajar pasif pelajar aktif

Keseragaman pengalaman bilik Kepelbagaian pengalaman bilik

darjah dan situasi pengajaran darjah dan situasi pengajaran
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 16
4. Tujuan Dan Program

TRADISIONAL MODEN

Fokus kepada sastera & sains Sepadu (satera, subjek praktikal

& vokasional)

Pengkhususan Umum

Kurikulum ditentukan Kurikulum berasaskan keperluan

dan minat pelajar

Standard yang tinggi & cemerlang: Standard yang setara & fleksibel:
Tumpuan khas kepada mereka Tumpuan khas kepada mereka
yang cemerlang yang pencapaiannya rendah

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 17

Ciri-ciri Falsafah Pendidikan Barat
1. Dualisme = sekular vs agama
2. Segmentasi = Sains vs agama
3. Pengkhususan = Sains – agama
4. Fleksibel = Perkembangan kognitif
5. Dinamik = Penemuan baru

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 18

 Falsafah Dalam Islam
1.1 Metafizik
Intisari yang Maha Esa, Mutlak dan Kekal
1.2 Epistemologi
Pengetahuan tentang kebenaran mutlak (haq)
melalui dua cabang ilmu:
i. Ilmu Naqli (Fardu Ain > Wahyu)
ii. Ilmu Aqli (Fardu Kifayah > akal)
1.3 Aksiologi
Kebagusan mutlak (kamil), ditetapkan oleh
Allah s.w.t. dengan ekspresi lahiriah dalam
bentuk kebagusan relatif (ketakwaan)
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 19
 Islam itu addin cara hidup
Menyeluruh
Bersepadu

ADDIN

Seimbang

Hikmah : kebijaksanaan/ kecerdikan

kurniaan Allah. Hikmah juga membawa
maksud kelebihan atau tujuan sebenar
sesuatu perkara. (Kamus Dewan IV)
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 20
 FALSAFAH PENDIDIKAN ISLAM

Pendidikan berterusan ke arah

perkembangan diri individu dari segi
rohani, intelek, emosi dan fizikal
yang membawa kepada individu
yang beriman, berilmu, berakhlak
dan bertakwa dan beramal soleh
untuk membina masyarakat
harmoni, hormat menghormati dan
bantu membantu antara satu sama
lain.
(Persidangan negara-negara Islam di Makkah, 1974)

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 21

 Kesepaduan Dalam Falsafah
Pendidikan Kebangsaan
EKLEKTIK FALSAFAH
(Memilih dgn PEND.
leluasa ISLAM
daripada
pelbagai Intelek, Rohani,
sistem dan Intelek,
Jasmani Jasmani,
falsafah;
tercipta dari Emosi
pelbagai FPK
sumber) FALSAFAH
FALSAFAH
PEND. BARAT Kognitif,
PEND.
(TRADISIONAL)Afektif,
BARAT
Psikomotor
(MODEN)

11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 22

 FALSAFAH FALSAFAH FPK
UMUM BARAT PENDIDIKAN BARAT
Perkembangan Menyeluruh
Mazhab Manusia Bersepadu
Perenialisme Seimbang
Idealisme
Kognitif Harmoni
Mazhab Intelek
Progresivisme
Realisme
Afektif
Mazhab Rohani
Esensialisme
Pragmatisme
Psikomotor
Mazhab Rekonstruksionisme
Eksistensialisme Emosi

Akal
AL QURAN &
FALSAFAH Jasmani
SUNNAH Roh
PENDIDIKAN ISLAM
INSAN
Jasad
CEMERLANG
Hubungkait
11/2/2022
Falsafah Barat & Islam kepada FPK23
Zaini Abdullah (KPF3012)
 Pendidikan di Malaysia ialah satu usaha
berterusan ke arah lebih memperkembangkan
lagi potensi individu secara menyeluruh dan
bersepadu untuk melahirkan insan yang
seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani,
emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan
k e p a t u h a n k e p a d a T u h a n .
Usaha ini adalah bertujuan untuk melahirkan
warganegara Malaysia yang berilmu pengetahuan,
berketrampilan, berakhlak mulia,
bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai
kesejahteraan diri serta memberi sumbangan
terhadap keharmonian dan kemakmuran keluarga,
masyarakat dan negara. (KPM 1996)
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 24
 METAFIZIK
Kepercayaan
Ketuhanan K
K E
MENYELURUH U B

SEIMBANG
Intelek R

HARMONI
EPISTEMOLOGI A KSSM
Rohani I N
Pengetahuan & K
Jasmani G KSSR
Keterampilan Emosi U S
BERSEPADU L A
AKSIOLOGI (Nilai: U A
Etika & Estetika): M N
Keperibadian &
Akhlak
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 25
Rumusan
1. Falsafah merupakan aktiviti berfikir secara meluas,
mendalam, kritis, holistik, sistematik, radikal, integral,
konsepsual dan universal untuk menemui kebenaran.
2. Falsafah pendidikan barat perenialisme, progresivisme,
esensialisme dan rekonstruksionisme berteraskan
mazhab falsafah umum iaitu idealisme, realisme,
pragmatisme dan eksistensialisme.
3. Falsafah pendidikan Islam menekankan unsur
bersepadu, meyeluruh dan seimbang merangkumi akal,
roh dan jasad.
4. Falsafah pendidikan barat dan falsafah pendidikan Islam
digabungkan untuk menjadi asas pembentukan Falsafah
Pendidikan Kebangsaan (FPK) yang bersifat eklektik.
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 26
Perbincangan
1. Huraikan hakikat falsafah seperti yang anda
faham.
2. Apakah keistimewaan falsafah pendidikan barat
dan Islam yang diaplikasikan dalam FPK?
3. Bincangkan maksud eklektik dalam konteks
pembentukan FPK?
4. Analisiskan cabang Falsafah Pendidikan
Kebangsaan dari aspek epistemologi dan
aksiologi. Bagaimanakah pelaksanaannya dari
aspek melahirkan warganegara yang cemerlang?
11/2/2022 Zaini Abdullah (KPF3012) 27