Ποιοτική Ανάλυση

Ερμηνευτική
Φαινομενολογική
Ανάλυση
Interpretative Phenomenological Analysis (IPA)
Δημήτρης Μπεκιάρης, MSc, MBPsS
  “Ποιοτική έρευνα είναι ένας γενικός όρος που
περιλαμβάνει μία ευρεία γκάμα ερμηνευτικών τεχνικών
και μεθόδων, οι οποίες επιθυμούν να περιγράψουν,
Ποιοτική αποκωδικοποιήσουν, μεταφράσουν και να κατανοήσουν
το νόημα φαινομένων που συμβαίνουν φυσικά στην
Ερεύνα κοινωνία”
 Van Maanen, 1979
  Η ποιοτική προσέγγιση αποτελεί μια κατά βάση
διερευνητική (exploratory) μέθοδο.
 Η ποιοτική έρευνα στοχεύει στην διερεύνηση και
κατανόηση σε βάθος των κοινωνικών φαινομένων
Ποιοτική μέσω συλλογής, ανάλυσης και ερμηνείας δεδομένων
 Επικεντρώνεται στα νοήματα και τις εμπειρίες που
Ερεύνα δίνουν και βιώνουν τα άτομα σε συγκεκριμένες
καταστάσεις
 Ο ερευνητής με την ποιοτική έρευνα απαντάει σε
ερωτήματα που σχετίζονται με το «Γιατί;» και το
«Πώς;» των φαινομένων αυτών.
  “Η ποιοτική έρευνα είναι μια πλαισιοθετημένη δραστηριότητα
(situated activity), η οποία τοποθετεί τον παρατηρητή στον κόσμο.
 Αυτή συνίσταται σε ένα σύνολο ερμηνευτικών και υλικών
πρακτικών, οι οποίες κάνουν τον κόσμο ορατό.
 Αυτές οι πρακτικές μετασχηματίζουν τον κόσμο. Μετατρέπουν τον
κόσμο σε μια σειρά από αναπαραστάσεις του εαυτού,
Ποιοτική συμπεριλαμβανομένων των σημειώσεων πεδίου, των
συνεντεύξεων, των συνομιλιών, των φωτογραφιών, των
Ερεύνα μαγνητοφωνήσεων και των σημειώσεων σε ημερολόγια.
 Σε αυτό το επίπεδο, η ποιοτική έρευνα περιλαμβάνει μια
ερμηνευτική, νατουραλιστική προσέγγιση στον κόσμο.
 Αυτό σημαίνει ότι οι ποιοτικοί ερευνητές μελετούν τα πράγματα στο
φυσικό τους πλαίσιο, επιχειρώντας να δώσουν νόημα ή να
ερμηνεύσουν τα φαινόμενα με όρους των νοημάτων που οι
άνθρωποι δίνουν σε αυτά”
 Denzin & Lincoln, 2005
  Θετικισμός - φιλοσοφική θεωρία που υποστηρίζει ότι όλη η
αυθεντική γνώση μπορεί να επαληθευτεί μέσω επιστημονικών
μεθόδων, όπως η παρατήρηση, τα πειράματα και η μαθηματική /
λογική απόδειξη
 Αυτές οι επιστημονικές μέθοδοι παρέχουν συγκεκριμένα
Δύο κόσμοι: γεγονότα, καθώς διερευνούν γεγονότα που βασίζονται σε
μετρήσιμα, παρατηρήσιμα και εμπειρικά στοιχεία, τα οποία
Θετικισμός υπόκεινται σε αρχές συλλογισμού και λογικής
VS  Εμπειρισμός - θεωρία που δηλώνει ότι η προέλευση κάθε
γνώσης είναι η εμπειρία των αισθήσεων
Εμπειρισμός
 Η θεωρία δίνει έμφαση στο ρόλο των πέντε αισθήσεων (οπτική,
ακουστική, απτική, οσφρητική και γευστική αίσθηση) στην
απόκτηση της γνώσης και παρουσιάζει το επιχείρημα ότι οι
άνθρωποι μπορούν να έχουν μόνο εκ των υστέρων γνώση (a
posteriori, tabula rasa)
  Deductive research – 0 συμπερασματικός
συλλογισμός λειτουργεί από το γενικότερο
προς το ειδικότερο (top down approach)
Deductive  Αποσκοπεί στον έλεγχο μιας υπάρχουσας
θεωρίας
VS
Inductive
research
  Inductive research - Ο επαγωγικός
συλλογισμός κινείται από συγκεκριμένες
παρατηρήσεις σε ευρείες γενικεύσεις (bottom
up)
Deductive  Αποσκοπεί στην διερεύνηση και ανάπτυξη της
VS θεωρίας
Inductive
research
  Ποιοτική έρευνα είναι η έρευνα που πραγματοποιείται χωρίς τη
χρησιμοποίηση αριθμητικών δεδομένων και μαθηματικών
Βασικές υπολογισμών

διαφορές  Ποιοτική έρευνα είναι η έρευνα που πραγματοποιείται σε

πραγματικές και όχι σε τεχνητές, πειραματικά ελεγχόμενες
μεταξύ της συνθήκες
 Ποιοτική έρευνα είναι η έρευνα που δίνει έμφαση και εστιάζεται
ποιοτικής στο νόημα και όχι στη συμπεριφορά των ανθρώπων ή τα
γεγονότα
και  Σε αντιδιαστολή προς το θετικιστικό μοντέλο επιστήμης που
ποσοτικής εδράζεται στις φυσικές επιστήμες, οι υποστηρικτές της
ποιοτικής έρευνας εστιάζονται στη μελέτη του κοινωνικο-
έρευνας ιστορικού και πολιτισμικού πλαισίου και επιχειρούν να
διερευνήσουν τον κοινωνικό κόσμο υπό το πρίσμα της
εμπειρίας των συμμετεχόντων
 Qualitative Quantitative
Approach Inductive Deductive
Research type Exploratory Descriptive or causal
Βασικές Sample size Small Large

διαφορές Questions Unstructured Probing Structured

Limited probing
μεταξύ της Hardware Recorders Questionnaires
ποιοτικής και Analysis Interpretative Statistical
ποσοτικής Reporting Respondents’ own words Tables
έρευνας Graphs

Information In depth Broad

Replication Low High
Generalization Limited Possible
  Μέθοδοι: οι τεχνικές ή οι διαδικασίες που
χρησιμοποιούνται για τη συλλογή και ανάλυση των
δεδομένων που σχετίζονται με κάποιο ερευνητικό
ερώτημα ή υπόθεση
 Μεθοδολογία: η στρατηγική, το σχέδιο δράσης, η
διαδικασία, ή ο σχεδιασμός που βρίσκεται πίσω από την
επιλογή και τη χρήση των συγκεκριμένων μεθόδων και
Μέθοδοι και συνδέοντας την επιλογή και τη χρήση των μεθόδων με τα
επιθυμητά αποτελέσματα.
μεθοδολογία
 Θεωρητική προοπτική: η φιλοσοφική στάση που
πληροφορεί τη μεθοδολογία και, συνεπώς, παρέχει ένα
πλαίσιο για τη διαδικασία και τη θεμελίωση της λογικής
και των κριτηρίων της.
 Επιστημολογία: η θεωρία της γνώσης που
ενσωματώνεται στη θεωρητική προοπτική και ως εκ
τούτου στη μεθοδολογία.
  Grounded Theory - Οι ερευνητές συλλέγουν πληθώρα
δεδομένων για ένα θέμα που τους ενδιαφέρει και αναπτύσσουν
θεωρίες επαγωγικά
 Εθνογραφία – ενσωμάτωση σε ένα πεδίο μελέτης και βαθιά και
μακροπρόθεσμη παρατήρηση, προκειμένου να τεκμηριωθεί
συστηματικά η καθημερινή ζωή, οι συμπεριφορές και οι
Μεθοδολογικές αλληλεπιδράσεις μιας κοινότητας ανθρώπων (κουλτούρα)
προσεγγίσεις  Case study (Μελέτη περίπτωσης) - λεπτομερής μελέτη ενός
συγκεκριμένου θέματος, όπως ένα πρόσωπο, μια ομάδα, ένας
στην ποιοτική τόπος, ένα γεγονός, ένας οργανισμός ή ένα φαινόμενο.
έρευνα  Φαινομενολογική έρευνα - oι ερευνητές διερευνούν ένα
φαινόμενο ή γεγονός περιγράφοντας και ερμηνεύοντας τις
βιωμένες εμπειρίες των συμμετεχόντων
 Αφηγηματική έρευνα - oι ερευνητές εξετάζουν πώς αφηγούνται
ιστορίες για να κατανοήσουν πώς οι συμμετέχοντες
αντιλαμβάνονται και κατανοούν τις εμπειρίες τους
  Observations (Παρατηρήσεις): καταγραφή όσων
είδατε, ακούσατε ή συναντήσατε σε λεπτομερείς
σημειώσεις πεδίου
 Συνεντεύξεις: προσωπική υποβολή ερωτήσεων σε
ανθρώπους σε προσωπικές συζητήσεις
Μέθοδοι στην  Focus groups (Ομάδες εστίασης): υποβολή
ποιοτική ερωτήσεων και δημιουργία συζητήσεων μεταξύ μιας
ομάδας ανθρώπων
έρευνα
 Survey (δημοσκόπηση): διανομή ερωτηματολογίων
με ερωτήσεις ανοικτού τύπου
 Secondary research (Δευτερογενής έρευνα): συλλογή
υφιστάμενων δεδομένων με τη μορφή κειμένων,
εικόνων, ηχογραφήσεων ή βιντεοσκοπήσεων κ.λπ.
  “Δεν υπάρχει η σωστή μεθοδολογία ή ακόμη το σωστό σύνολο
μεθοδολογιών
 Η επιλογή της μεθοδολογίας (μαζί με την ανάλογη θεωρητική
προοπτική και τις σχετιζόμενες μ’ αυτήν μεθόδους έρευνας)
καθορίζεται από το είδος των ερευνητικών ερωτημάτων που ο
ερευνητής επιθυμεί να θέσει

Μέθοδοι και  Η επιλογή της μεθοδολογίας που θα κάνει περιορίζει το είδος των
ερωτημάτων που μπορεί κάποιος να θέσει και αντίστροφα,
μεθοδολογία ορισμένου είδους ερωτήματα μπορούν να απαντηθούν καλύτερα
από συγκεκριμένες μεθοδολογίες
 Αυτό αμέσως σημαίνει ότι αν μια ερευνητική κοινότητα περιορίζεται
στη χρήση συγκεκριμένων μόνο μεθοδολογιών είναι πιθανό ότι και
τα ερευνητικά δεδομένα που θα παράγει θα είναι επίσης
περιορισμένα”
 Case & Light, 2011
  Φιλοσοφικό κίνημα που ξεκίνησε τον 20ό αιώνα, με
πρωταρχικό στόχο την άμεση διερεύνηση και περιγραφή
των φαινομένων, όπως αυτά βιώνονται συνειδητά,
χωρίς θεωρίες για την αιτιώδη εξήγησή τους και όσο το
δυνατόν απαλλαγμένα από ανεξερεύνητες προκαταλήψεις
και προϋποθέσεις
 Εστίαση σε ένα "φαινόμενο" όπως το βιώνουν αρκετά
άτομα, εκμαιεύοντας το κοινό τους νόημα π.χ. πως
Φαινομενολογία βιώνεται μία μετάβαση, η απώλεια, η μάθηση, ο
εκφοβισμός, ο θυμός, ο εθισμός κλπ.
 Συλλογή δεδομένων από τα άτομα και εξαγωγή της ουσίας
κατά μήκος των δεδομένων
 Ανάλυση της υποκειμενικής εμπειρίας μέσω κοινών
καταστάσεων
 Αποφυγή του διαχωρισμού υποκειμενικού /
αντικειμενικού
 Αναστοχαστικότητα του ερευνητή - αναγνώριση των
δικών του εμπειριών και της πεποιθήσεων
  Ερμηνευτική είναι η θεωρία ερμηνείας της γλώσσας, είτε
σε γραπτή είτε σε προφορική μορφή
 Η ερμηνευτική ασχολείται με τους τρόπους με τους
οποίους οι άνθρωποι αντλούν νόημα από τη γλώσσα ή
άλλες συμβολικές εκφράσεις.
Ερμηνευτική  Αρχικά, η ερμηνευτική αποτελούσε μια προσπάθεια
παροχής ασφαλέστερων βάσεων για την ερμηνεία των
βιβλικών κειμένων
 Αναπτύχθηκε ως φιλοσοφικό υπόβαθρο για την ερμηνεία
ενός όλο και ευρύτερου φάσματος κειμένων, όπως
ιστορικά έγγραφα και λογοτεχνικά έργα
  Ερμηνευτικός κύκλος - η αντίληψη ότι η ερμηνεία είναι
πάντοτε κυκλική, καθώς τα επιμέρους στοιχεία
ερμηνεύονται αναγκαστικά υπό το πρίσμα της
κατανόησης του συνόλου και η κατανόηση του συνόλου
μεταβάλλεται από την κατανόηση των επιμέρους
Ερμηνευτικός στοιχείων
 Για να μπορέσουν να γίνουν κατανοητά το "μέρος" και το
κύκλος "όλον" θα πρέπει να περιγραφούν μέσα από μία σειρά
σχέσεων
  Η ερμηνευτική φαινομενολογική ανάλυση (IPA) είναι η
λεπτομερής διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οι
συμμετέχοντες νοηματοδοτούν τον προσωπικό και
κοινωνικό τους κόσμο
 Το κύριο «νόμισμα» μιας τέτοιας μελέτης είναι οι σημασίες
Ερμηνευτική που έχουν συγκεκριμένες εμπειρίες, γεγονότα,
καταστάσεις για τους συμμετέχοντες
Φαινομενολογική  “Insider’s perspective”
Ανάλυση  Παράγει μια περιγραφή της βιωμένης εμπειρίας με τους
δικούς της όρους και όχι με βάση τις προϋπάρχουσες
(IPA) θεωρητικές προκαταλήψεις
 Αναγνωρίζει ότι πρόκειται για μια ερμηνευτική
προσπάθεια, καθώς οι άνθρωποι είναι οργανισμοί που
δημιουργούν νοήματα μέσω των καταστάσεων.
 Είναι ρητά ιδιογραφική, στη δέσμευσή της να εξετάζει τη
λεπτομερή εμπειρία κάθε περίπτωσης ξεχωριστά, πριν
από τη μετάβαση σε γενικότερους ισχυρισμούς
  Σχετίζεται με την περιγραφή και την κατανόηση μιας
μεμονωμένης / συγκεκριμένης περίπτωσης και ενδιαφέρεται
για την συγκεκριμένη περίπτωση ή συμβάν
 Σε αντίθεση με τη νομοθετική μέθοδο – διατύπωση γενικών
νόμων που περιγράφουν τη μέση περίπτωση, οι οποίοι μπορούν
στη συνέχεια να εφαρμοστούν στη μεμονωμένη περίπτωση

Ιδιογραφική  Η δέσμευση του IPA για το συγκεκριμένο λειτουργεί σε δύο

επίπεδα
μέθοδος  1) Υπάρχει δέσμευση στο συγκεκριμένο, με την έννοια της
λεπτομέρειας και, επομένως, του βάθους της ανάλυσης. Κατά
συνέπεια, η ανάλυση πρέπει να είναι διεξοδική και συστηματική
 2) Δεσμεύεται να κατανοήσει πώς συγκεκριμένα βιωματικά
φαινόμενα (ένα γεγονός, μια διαδικασία ή μια σχέση) έχουν γίνει
κατανοητά από την οπτική γωνία συγκεκριμένων ανθρώπων, σε
ένα συγκεκριμένο πλαίσιο.
  Two-stage interpretation process - a double
Ερμηνευτική hermeneutic
Φαινομενολογική  Η διαδικασία πρόσβασης στα προσωπικά
Ανάλυση βιώματα των ατόμων δεν μπορεί να γίνει
άμεσα ή ολοκληρωτικά αλλά εξαρτάται από
(IPA) τις προσωπική σύλληψη του ερευνητή ο
οποίος θα εξάγει το νόημα μέσω της
ερμηνευτικής διαδικασίας
  Επιλογή ενός θέματος / ιδέας όπου θα σας
ενδιαφέρει
 Επιλογή ενός θέματος / ιδέας που η ποιοτική
Σχεδιασμός έρευνα είναι ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει
μιας να διερευνηθεί
ερευνητικής  Ικανότητα πρόσβασης στον υπό διερεύνηση
μελέτης IPA πληθυσμό
 Ικανότητα πρόσβασης σε πλούσιες και
λεπτομερείς προσωπικές μαρτυρίες του
δείγματος
  Οι ερευνητές της IPA τείνουν να εστιάζουν στις εμπειρίες
των ανθρώπων ή / και κατανόηση συγκεκριμένων
φαινομένων
 Συχνά το πεδίο εστίασης αφορά τις αντιλήψεις και
απόψεις των συμμετεχόντων
Ερευνητικά  Ο προσανατολισμός των ερευνητών προς αυτά τα
ερωτήματα αντικείμενα ενδιαφέροντος (εμπειρίες,
νοηματοδοτήσεις) είναι γενικά ανοικτός και συχνά ρητά
προσανατολισμένος στη διαδικασία
 Επαγωγικές (inductive) μέθοδοι με σκοπό όχι την
εξήγηση αλλά την εξερεύνηση, διερεύνηση, εξέταση,
εκμαίευση
  Ανοικτά ερωτήματα και όχι κλειστές ερωτήσεις
 Αναζήτηση του νοήματος και όχι της διαφοράς ή της
αιτιότητας
Ερευνητικά  Ερωτήσεις τοποθετημένες μέσα σε συγκεκριμένα
ερωτήματα πλαίσια
 Αποφυγή επιβολής υπερβολικά πολλών εκ των
προτέρων (a priori) θεωρητικών κατασκευών στα
φαινόμενα
  Πώς σκέφτονται οι γκέι άνδρες για το σεξ και τη σεξουαλικότητα;
(Flowers, Smith, Sheeran, & Beail, 1997)
 Πώς αλλάζει η αίσθηση της ταυτότητας μιας γυναίκας κατά τη
μετάβαση στη μητρότητα; (Smith, 1999a)
 Πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι το θάνατο του συντρόφου τους;
(Golsworthy & Coyle, 1999)
Research  Πώς αντιλαμβάνονται και διαχειρίζονται οι άνθρωποι που
βρίσκονται στο αρχικό στάδιο της νόσου του Alzheimer τις
questions επιπτώσεις στην αίσθηση του εαυτού τους; (Clare, 2003)
 Πώς περιγράφουν οι άστεγοι τον αντίκτυπο στην ταυτότητά τους;
examples (Riggs & Coyle, 2002)
 Τι επηρεάζει την απόφαση για τη διακοπή της θεραπείας; (Wilson
& Sperlinger, 2004)
 Πώς επηρεάζει ο HIV τις προσωπικές σχέσεις; (Jarman et al., 2005)
 Πώς σκέφτονται τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με σκλήρυνση
κατά πλάκας για την εμπειρία της άσκησης; (Borkoles, Nicholls,
Bell, Butterly, & Polman 2008)
  Μέσω παραπομπών, ευκαιριών (ως αποτέλεσμα των
επαφών του ερευνητή) ή snowballing (παραπομπή
από τους συμμετέχοντες)
 Μικρό, αντιπροσωπευτικό και ομοιογενές δείγμα
Εύρεση  Δείγμα που επιλέγεται σκόπιμα και θα μπορεί να
δείγματος προσφέρει πρόσβαση στα υπό μελέτη φαινόμενα
 Δεν υπάρχει σωστή απάντηση στο ερώτημα του
μεγέθους του δείγματος
 Συνήθως προτείνεται ένα δείγμα τριών έως έξι
συμμετεχόντων
  Δεοντολογική έγκριση της μελέτης από την επιτροπή
δεοντολογίας του υπεύθυνου φορέα
 Έντυπο πληροφοριών σχετικά με την έρευνα
 Έντυπο συγκατάθεσης / συναίνεσης
 Ελαχιστοποίηση των κινδύνων ενδεχόμενης δυσφορίας
Ethical  Εκ των προτέρων ενημέρωση των συμμετεχόντων σχετικά με το
πλαίσιο της συνέντευξης
consideration
 Δυνατότητα διαλλείματος κατά τη διάρκεια της συνέντευξης
 Δυνατότητα να μην απαντήσουν σε συγκεκριμένες ερωτήσεις
 Έλεγχος της πνευματικής κατάστασης των συμμετεχόντων μετά
το πέρας της συνέντευξης
 Δυνατότητα να αποχωρήσουν από τη μελέτη ανά πάσα στιγμή
  Ημι-δομημέμνες συνεντεύξεις, in depth, one to one
 Επιτρέπουν στον ερευνητή και τον συμμετέχοντα να
διεξάγουν διάλογο σε πραγματικό χρόνο
 Δίνουν επίσης αρκετό χώρο και ευελιξία για να προκύψουν
πρωτότυπα και απροσδόκητα ζητήματα, τα οποία ο
ερευνητής μπορεί να διερευνήσει λεπτομερέστερα με
Collecting data περαιτέρω ερωτήσεις
 Με τις ημι-δομημένες συνεντεύξεις, είναι χρήσιμο να
προετοιμάσετε εκ των προτέρων ένα σχέδιο συνέντευξης
ως έναν απλό οδηγό για να διευκολυνθεί η φυσική ροή της
συζήτησης
 Μπορεί να περιλαμβάνει βασικές ερωτήσεις ή τομείς που
θέλει να συζητήσει ο ερευνητής
  Ανοικτές και ευρείες ερωτήσεις που ενθαρρύνουν τους
συμμετέχοντες να μιλήσουν εκτενώς
 Ερωτήσεις που να μπορούν να δημιουργήσουν επιπλέον
βοηθητικές – παρακινητικές (prompt) ερωτήσεις που μπορεί να
είναι χρήσιμες αν οι συμμετέχοντες θεωρούν κάποιες ερωτήσεις
υπερβολικά γενικές ή αφηρημένες
 Οι ερωτήσεις που είναι κατάλληλες για μια μελέτη IPA μπορούν
Κατασκευή / να επικεντρωθούν στη διερεύνηση των αισθητηριακών
αντιλήψεων, των νοητικών φαινομένων (σκέψεις, αναμνήσεις,
διατύπωση συνειρμοί, φαντασιώσεις) και ειδικά των ατομικών ερμηνειών
ερωτήσεων  Funneling – έναρξη με γενικές ερωτήσεις και στην συνέχεια
επικέντρωση σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο
 Θέτοντας ερωτήσεις με αυτή τη σειρά, επιτρέπετε στους
ερωτώμενους να εκθέσουν τις δικές τους απόψεις προτού
οδηγηθούν σε πιο συγκεκριμένες ερωτήσεις που ενδιαφέρουν
ιδιαίτερα, με λιγότερο κίνδυνο για μεροληψία των δεδομένων
από την κατεύθυνση των προηγούμενων και συγκεκριμένων
ανησυχιών / ερωτήσεων του ερευνητή
  Περιγραφικές - Μπορείτε να μου πείτε τι κάνετε στη δουλειά
σας;
 Αφηγηματικές - Μπορείτε να μου πείτε πώς βρήκατε τη δουλειά
σας;
 Δομικές - Ποια είναι λοιπόν όλα τα στάδια που εμπλέκονται στη
διαδικασία αποστολής παραγγελιών;
Είδη  Αντίθεσης - Ποιες είναι οι κύριες διαφορές μεταξύ μιας καλής
ερωτήσεων και μιας κακής ημέρας στη δουλειά;

για  Αξιολογικές - Πώς αισθάνεστε μετά από μια κακή ημέρα στη
δουλειά;
συνεντεύξεις  Κυκλικές - Τι πιστεύετε ότι σκέφτεται το αφεντικό σας για τον
τρόπο με τον οποίο κάνετε τη δουλειά σας;
 Συγκριτικές - Πώς νομίζετε ότι θα ήταν η ζωή σας αν δουλεύατε
κάπου αλλού;
 Prompt - Μπορείτε να μου πείτε λίγο περισσότερα γι' αυτό;
 Probe - Τι εννοείτε με τον όρο "άδικος";
  Over-empathic - Μπορώ να φανταστώ ότι η δουλειά
σας είναι αρκετά βαρετή - έτσι δεν είναι;
Είδη  Χειραγώγησης - Περιγράψατε τη δουλειά σας ως
ερωτήσεων αρκετά επαναλαμβανόμενη. Είναι ακόμα χειρότερη
που καλό θα από αυτό;

είναι να  Καθοδηγητικές - Οπότε δεν υποθέτω ότι θα λέγατε

ότι η δουλειά σας είναι ικανοποιητική;
αποφεύγονται  Κλειστού τύπου - Δηλαδή εργάζεστε εδώ πέντε
χρόνια;
  1. Μπορείτε να μου μιλήσετε για τις εμπειρίες σας από την ασθένεια όταν
Παράδειγμα ερωτήσεων ζούσατε στην εξορία;
συνέντευξης για μια  Prompt: Τι είδους προβλήματα υγείας είχατε; Πώς το αισθανόσασταν αυτό
μελέτη σχετικά με τις στο σώμα σας; Πώς ερμηνεύατε τα συμπτώματα; Γιατί νομίζετε ότι τα
συμπεριφορές ασθένειας συμπτώματα εμφανίστηκαν εκείνη την περίοδο της ζωής σας; Τι συνέβαινε
τότε στο μυαλό σας; (σκέψεις/ συνειρμοί/ φαντασιώσεις)
σε μια ομάδα εθνικής
μειονότητας  2. Τι πιστεύατε ότι θα μπορούσε να σας βοηθήσει να νιώσετε καλύτερα
εκείνη την εποχή;
Στόχος του ερευνητή ήταν  Prompt : Τι είδους θεραπεία θεωρούσατε ότι ήταν η καταλληλότερη; Γιατί; Τι
να εξετάσει πώς η πιστεύατε ότι έπρεπε να γίνει για να σας βοηθήσει να ξεπεράσετε το/τα
πρόβλημά/τά σας; Πώς πιστεύατε ότι θα άλλαζε η κατάστασή σας αν δεν
αυτόχθονη κουλτούρα και είχατε κάνει τίποτα γι' αυτό;
ο εγκλιματισμός στη
 3. Ποια ήταν η πρώτη/μετέπειτα αντίδρασή σας;
βόρεια Ινδία επηρέαζαν τα
επεξηγηματικά μοντέλα  Prompt : Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τα προβλήματα υγείας σας;
Πού αναζητήσατε βοήθεια; / Τι σας εμπόδισε να αναζητήσετε βοήθεια; Εάν
και τις αντιδράσεις των αναζητήσατε ιατρική / μη ιατρική θεραπεία: Ποια ήταν η γνώμη σας για τις
Θιβετιανών ασθενών όταν συστάσεις που λάβατε; Τι ήταν παρόμοιο ή διαφορετικό σε αυτό που
αρρώσταιναν σκεφτόσασταν για το πρόβλημά σας και στον τρόπο με τον οποίο το άτομο
στο οποίο απευθυνθήκατε το αξιολόγησε;
  Α) Αιμοκάθαρση
 1) Θα μπορούσατε να μου δώσετε ένα σύντομο ιστορικό του
προβλήματος των νεφρών σας από το πότε ξεκίνησε μέχρι την έναρξη
Σχεδιάγραμμα της αιμοκάθαρσης;
 2) Θα μπορούσατε να περιγράψετε με δικά σας λόγια τι συμβαίνει κατά
συνέντευξης την αιμοκάθαρση;
σχετικά με την  3) Τι κάνετε όταν κάνετε αιμοκάθαρση;
 4) Πώς αισθάνεστε όταν κάνετε αιμοκάθαρση;
εμπειρία
 Prompt: σωματικά, συναισθηματικά, νοητικά
ασθενών με  5) Τι σκέφτεστε;
νεφρική  6) Πώς αισθάνεστε για την αιμοκάθαρση;
ανεπάρκεια για  Prompt : κάποιοι άνθρωποι.. / ανακούφιση από προηγούμενη
ασθένεια../ δέσμευση..
την διαδικασία  7) Πώς επηρεάζει η αιμοκάθαρση / νεφροπάθεια την καθημερινή σας
ζωή;
της
 Prompt : εργασία, ενδιαφέροντα, σχέσεις
αιμοκάθαρσης  8) Αν έπρεπε να περιγράψετε τι σημαίνει για εσάς το μηχάνημα
αιμοκάθαρσης, τι θα λέγατε;
 Prompt: Ποιες λέξεις έρχονται στο μυαλό, ποιες εικόνες; Έχετε κάποιο
παρατσούκλι γι' αυτό;
  Β) Ταυτότητα
 9) Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας ως άτομο;
Σχεδιάγραμμα  Prompt: Τι είδους άνθρωπος είστε; Τα πιο σημαντικά
συνέντευξης χαρακτηριστικά: χαρούμενος, κυκλοθυμικός, νευρικός
σχετικά με την  10) Η νεφρική νόσος και η έναρξη της αιμοκάθαρσης έχουν
εμπειρία αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπετε τον εαυτό σας;
ασθενών με  Prompt : Αν ναι, πώς βλέπετε τον εαυτό σας τώρα ως
διαφορετικό από ό,τι πριν αρχίσετε την αιμοκάθαρση; Πώς
νεφρική θα λέγατε ότι έχετε αλλάξει;
ανεπάρκεια για  11) Τι γίνεται σε σύγκριση με το πριν πάθετε τη νεφρική
την διαδικασία νόσο;
της  12) Τι γίνεται με τον τρόπο που σας βλέπουν οι άλλοι
αιμοκάθαρσης άνθρωποι;
 Prompt: τα μέλη της οικογένειάς σας, οι φίλοι σας;
άλλαξαν;
  Γ) Αντιμετώπιση
 13) Τι σημαίνει για εσάς ο όρος "ασθένεια"; Πώς την
Σχεδιάγραμμα ορίζετε;
συνέντευξης  14) Πόσο σκέφτεστε τη δική σας σωματική υγεία;
σχετικά με την  15) Βλέπετε τον εαυτό σας ως άρρωστο;
εμπειρία  Prompt: πάντα, μερικές φορές; Θα λέγατε ότι είστε ένα
ασθενών με άρρωστο άτομο;
νεφρική  16) Σε καθημερινή βάση, πώς αντιμετωπίζετε το γεγονός
ανεπάρκεια για ότι έχετε νεφρική ανεπάρκεια (την ασθένεια);
την διαδικασία  Prompt : έχετε συγκεκριμένες στρατηγικές για να σας
βοηθήσουν; τρόπους αντιμετώπισης, πρακτικούς,
της ψυχικούς
αιμοκάθαρσης  17) Σκέφτεστε συχνά το μέλλον;
  Χρόνος τουλάχιστον μία ώρα
 Μέρος χωρίς περισπασμούς / φασαρία
 Ένας προς έναν
 Ο ρόλος του συνεντευκτή σε μια ημιδομημένη συνέντευξη είναι
να διευκολύνει και να καθοδηγεί και όχι να υπαγορεύει τι
ακριβώς θα συμβεί κατά τη διάρκεια της συνάντησης
Συνέντευξη  Επικέντρωση σε αυτά που λέει ο ερωτώμενος και περιστασιακή
παρακολούθηση της κάλυψη του προγραμματισμένου θέματος
 Παρέχει στοιχεία όταν ο συμμετέχων έχει δυσκολίες, αλλά ο
ερωτώμενος θα πρέπει να έχει τον κύριο ρόλο στον καθορισμό
και την εξέλιξη της συνέντευξης
 Η συνέντευξη δεν είναι απαραίτητο να ακολουθεί τη σειρά που
αναγράφεται στο σχεδιάγραμμα , ούτε κάθε ερώτηση ή να γίνει
με τον ίδιο ακριβώς τρόπο σε κάθε ερωτώμενο
  Ένα είδος «προκαταρκτικής» συζήτησης μπορεί να είναι
απαραίτητο για να μειωθεί η ένταση του
συνεντευξιαζόμενου και να προετοιμαστεί για να
συζητήσει πιο ευαίσθητα ή προσωπικά θέματα
 Κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης, ο ερευνητής θα πρέπει
επίσης να αισθάνεται άνετα με στιγμές σιωπής, για να
Συνέντευξη επιτρέψει τόσο στον εαυτό του όσο και στον συμμετέχοντα
να σκεφτούν τα θέματα που συζητούνται.
 Επιπλέον, ένας έμπειρος συνεντευκτής είναι επίσης
ευαίσθητος και προσπαθεί να έχει επίγνωση όλων των
λεκτικών, μη λεκτικών και μη συμπεριφορικών
επικοινωνιών
  Προσπαθήστε να μην βιαστείτε / δώστε χρόνο στον
ερωτώμενο να ολοκληρώσει την απάντησή του
 Χρησιμοποιήστε λίγες follow up ερωτήσεις (probes)
Tips on  Ρωτήστε μία ερώτηση κάθε φορά κάνοντας εύκολη
interviewing την απάντηση αλλά και την ανάλυση της
απομαγνητοφώνησης
techniques  Παρακολουθήστε την επίδρασης της συνέντευξης και
των ερωτήσεων στον ερωτώμενο, ακούγοντας τις
απατήσεις αλλά και παρατηρώντας και τη μη λεκτικά
συμπεριφορά
  IPA απαιτεί επίσης μια αυτολεξεί καταγραφή της
συλλογής των δεδομένων που συγκεντρωθεί μέσω
audio ή video recordings
 Επειδή η ανάλυση στην IPA αποσκοπεί κυρίως στην
ερμηνεία του περιεχομένου της αφήγησης του
συμμετέχοντα, δεν απαιτεί ιδιαίτερα λεπτομερή
μεταγραφή των προσωδιακών πτυχών των
Transcription ηχογραφήσεων
 Δηλαδή, δεν απαιτεί την καταγραφή της ακριβούς
διάρκειας των παύσεων ή όλων των μη λεκτικών
εκφράσεων
 Rule of thumb - δεν καταγράφουμε πληροφορίες που
δεν θα αναλυθούν αλλά ΔΕΝ αφήνουμε λέξεις και
διάλογο απέξω
  1. Reading and re-reading
 2. Αρχικές σημειώσεις
 3. Ανάπτυξη αναδυόμενων θεμάτων
Ανάλυση των
 4. Αναζήτηση συνδέσεων μεταξύ των
δεδομένων αναδυόμενων θεμάτων
 5. Μετάβαση στην επόμενη περίπτωση και
Διαδικασία ξεκίνημα των διεργασιών από την αρχή
 6. Αναζήτηση μοτίβων μεταξύ των
περιπτώσεων
 (Smith et al., 2009, σσ. 82-107)
  Πολύπλοκη και χρονοβόρα δραστηριότητα
 Συνιστάται στους ερευνητές να βυθιστούν πλήρως
στα δεδομένα, να προσπαθήσουν να μπουν στη θέση
των συμμετεχόντων όσο το δυνατόν περισσότερο
 Ταυτόχρονα, ο ερευνητής καλείται να δώσει την δική
Ανάλυση των του νοηματοδότηση, ως παρατηρητής, στα δεδομένα
(between the emic and etic perspectives)
δεδομένων
 Το δεύτερο επιτυγχάνεται με την εξέταση των
δεδομένων μέσω του ψυχολογικού φακού και την
ερμηνεία με την εφαρμογή ψυχολογικών εννοιών και
θεωριών που ο ερευνητής βρίσκει χρήσιμες για την να
διαφωτίσει την κατανόηση των ερευνητικών
προβλημάτων
  Ο ερευνητής ενδιαφέρεται να μάθει κάτι για τον
ψυχολογικό κόσμο του ερωτώμενου
 Αυτό μπορεί να έχει τη μορφή πεποιθήσεων και
ψυχικών κατασκευών που εκδηλώνονται ή
προτείνονται από την ομιλία του ερωτώμενου, ή
μπορεί η ιστορία του ερωτώμενου να
Ανάλυση των αντιπροσωπεύει ένα κομμάτι της ταυτότητας του
δεδομένων  Ο ερευνητής μετακινείται από το ιδιαίτερο στο κοινό,
και από το περιγραφικό στο ερμηνευτικό
 Δέσμευση στην κατανόηση της οπτικής γωνίας του
συμμετέχοντα και ψυχολογική εστίαση στην
προσωπική νοηματοδότηση μέσα σε συγκεκριμένα
πλαίσια
  Γραμμή προς γραμμή ανάλυση των βιωματικών
ισχυρισμών, προβληματισμών και κατανοήσεων κάθε
συμμετέχοντα
 Ο προσδιορισμός των αναδυόμενων μοτίβων (δηλαδή των
θεμάτων) μέσα σε αυτό το βιωματικό υλικό, δίνοντας
έμφαση στην ομοιότητα και στην απόχρωση , συνήθως
Ανάλυση των πρώτα για μεμονωμένες περιπτώσεις και στη συνέχεια για
πολλαπλές περιπτώσεις
δεδομένων
 Ανάπτυξη ενός "διαλόγου" μεταξύ των ερευνητών, των
κωδικοποιημένων δεδομένων τους και των ψυχολογικών
τους γνώσεων, σχετικά με το τι μπορεί να σημαίνει για
Στρατηγικές τους συμμετέχοντες να έχουν αυτές τις ανησυχίες, σε αυτό
το πλαίσιο που οδηγεί με τη σειρά του στην ανάπτυξη μιας
πιο ερμηνευτικής αφήγησης
 Ανάπτυξη μιας δομής, ενός πλαισίου ή ενός gestalt
(ολόκληρου που είναι διαφορετικό από τα επιμέρους
τμήματα) που απεικονίζει τις σχέσεις μεταξύ των θεμάτων
  Οργάνωση όλου αυτού του υλικού σε μια μορφή που
επιτρέπει την παρακολούθηση των αναλυόμενων
δεδομένων καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, από τα
αρχικά σχόλια στο κείμενο, μέσω της αρχικής
ομαδοποίησης και της θεματικής ανάπτυξης, μέχρι την
τελική δομή των θεμάτων
Ανάλυση των  Χρήση εποπτείας, συνεργασίας ή ελέγχου για να βοηθήσει
στην αξιολόγηση και την ανάπτυξη της συνοχής και της
δεδομένων αξιοπιστίας της ερμηνείας
 Ανάπτυξη μιας πλήρους αφήγησης, που υποστηρίζεται /
στοιχειοθετείται από λεπτομερή σχολιασμό των
Στρατηγικές αποσπασμάτων των δεδομένων, η οποία καθοδηγεί τον
αναγνώστη μέσω αυτής της ερμηνείας, συνήθως ανά
θέμα, και συχνά υποστηρίζεται από κάποια μορφή
οπτικού βοηθήματος (διάγραμμα ή πίνακας)
 Αναστοχασμός σχετικά με τις δικές μας συλλήψεις,
αντιλήψεις και διαδικασίες
  Το αρχικό επίπεδο ανάλυσης είναι το πιο λεπτομερές
και χρονοβόρο
 Ο ερευνητής εξετάζει το σημασιολογικό περιεχόμενο
και τη χρήση της γλώσσας σε πολύ διερευνητικό
επίπεδο
Αρχικές  Ο αναλυτής διατηρεί ένα ανοιχτό μυαλό και
σημειώνει οτιδήποτε παρουσιάζει ενδιαφέρον μέσα
σημειώσεις στο κείμενο
 Αυτή η διαδικασία εξασφαλίζει μια αυξανόμενη
εξοικείωση με το απομαγνητοφωνημένο κείμενο και
επιπλέον, αρχίζει να εντοπίζει συγκεκριμένους
τρόπους με τους οποίους ο συμμετέχων μιλάει,
κατανοεί και σκέφτεται για ένα θέμα
  Περιγραφικά σχόλια - επικεντρώνονται στην
περιγραφή του περιεχομένου των όσων είπε ο
συμμετέχων, του θέματος της συζήτησης μέσα στο
κείμενο (κανονικό κείμενο)
Αρχικές  Γλωσσικά σχόλια - επικεντρώνονται στη διερεύνηση
σημειώσεις της συγκεκριμένης χρήσης της γλώσσας από τον
συμμετέχοντα (πλάγια γραφή)
 Εννοιολογικά (conceptual) σχόλια - επικεντρώνονται
στην εμπλοκή σε ένα πιο ερωτηματικό και
εννοιολογικό επίπεδο (υπογραμμισμένο)
  Ο ερευνητής δουλεύει περισσότερο με τα σχόλια και όχι τόσο με
το απομαγνητοφωνημένο κείμενο
 Η ανάλυση των διερευνητικών σχολίων για τον εντοπισμό των
αναδυόμενων θεμάτων περιλαμβάνει μια εστίαση σε διακριτά
κομμάτια του κειμένου

Ανάπτυξη  Εάν έχουν παραχθεί λεπτομερή και ολοκληρωμένα διερευνητικά

σχόλια στο προηγούμενο στάδιο, τότε θα να αντικατοπτρίζουν
αναδυόμενων το υλικό της πηγής

θεμάτων  Ο ερευνητής προσπαθεί να διατυπώσει μια συνοπτική φράση σε

ένα ελαφρώς υψηλότερο επίπεδο αφαίρεσης που μπορεί να
παραπέμπει σε μια πιο ψυχολογική εννοιολόγηση,
εξακολουθώντας να έχει ως έδρα τη συγκεκριμένη λεπτομέρεια
της εξιστόρησης του συμμετέχοντα
 Αναπόφευκτα υπάρχει επιρροή από ότι έχουμε ήδη σχολιάσει το
κείμενο στο σύνολό του (ερμηνευτικός κύκλος)
  Δεν ενσωματώνονται όλα τα αναδυόμενα θέματα – εξαρτάται
και από το ερευνητικό ερώτημα
 Αναζητάτε ένα μέσο για να συγκεντρώσετε τα αναδυόμενα
θέματα και να δημιουργήσετε μια δομή που θα σας επιτρέψει να
Αναζήτηση επισημάνετε όλες τις πιο ενδιαφέρουσες και σημαντικές πτυχές
της εξιστόρησης του συμμετέχοντος
συνδέσεων
 Αφαίρεση - βασική μορφή εντοπισμού μοτίβων μεταξύ των
μεταξύ των αναδυόμενων θεμάτων και η ανάπτυξη μιας αίσθησης αυτού
που μπορεί να ονομαστεί "υπερκείμενο" θέμα (‘super-ordinate’
αναδυόμενων theme)
θεμάτων -  Περιλαμβάνει την αντιστοίχιση των όμοιων με τα όμοια και την
ανάπτυξη ενός νέου ονόματος για το σύμπλεγμα
clustering
 Subsumption (ένταξη) - αναλυτική διαδικασία παρόμοια με την
αφαίρεση, αλλά λειτουργεί όταν ένα αναδυόμενο θέμα αποκτά
από μόνο του ένα υπεράριθμο καθεστώς, καθώς συμβάλλει στη
συγκέντρωση μιας σειράς συναφών θεμάτων
  Ποιες συνδέσεις υπάρχουν ανάμεσα στις
περιπτώσεις;
 Πώς ένα θέμα σε μια περίπτωση βοηθά να
διαφωτιστεί / συμπληρωθεί μια άλλη περίπτωση;
Αναζήτηση  Ποια θέματα είναι τα πιο ισχυρά;
μοτίβων σε  Πολλές φορές αυτό θα οδηγήσει σε αναδιαμόρφωση
όλες τις και επανατοποθέτηση των θεμάτων
περιπτώσεις  Συχνά είναι δυνατόν να δούμε συγκλίσεις
υψηλότερου επιπέδου σε φαινομενικά διαφορετικές
περιπτώσεις, και έτσι αυτή η διαδικασία ωθεί την
ανάλυση σε ακόμη υψηλότερο επίπεδο
 Το τελικό αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας μπορεί
να παρουσιαστεί με διάφορους τρόπους
  Φιλία, Ι., & Μάριος, Π. (2015). Ποιοτική Μεθοδολογία
Έρευνας-Εφαρμογές στην Ψυχολογία και την
Εκπαίδευση. Αθήνα: ΣΕΑΒ.
 Pietkiewicz, I., & Smith, J. A. (2014). A practical guide to
using interpretative phenomenological analysis in qualitative
research psychology. Psychological journal, 20(1), 7-14.
 Smith, J. A., & Shinebourne, P. (2012). Interpretative
phenomenological analysis. American Psychological
Βιβλιογραφία Association.
 Smith, J. A., & Osborn, M. (2015). Interpretative
phenomenological analysis as a useful methodology for
research on the lived experience of pain. British journal of
pain, 9(1), 41-42.
 VandenBos, G. R. (2007). APA dictionary of psychology.
American Psychological Association.
 https://conjointly.com/kb/deduction-and-induction/