‫طراحی و بهره‌برداری شبکه‌ آب با‬

‫آموزش کاربردی میکروتیک‬

‫‪WaterGEMS‬‬
‫‪MTCNA‬‬
‫مهندس‌یار‬

‫مولف‬
‫محسن امیری‬
‫مولف‬
 ‫سخن ناشر‬
‫بشر قرن ‪ 21‬بی وقفه و به سرعت در تکاپوی توسعه ی همه جانبه ی مرزهای دانش در تمامی‬
‫حوزه هاست و در این مسیر از تالش باز نمی ایستد؛ چرا که اثرگذارترین ابزار برتری جویی‬
‫در فضای رقابتی امروز را دست یابی به فناوری های پیشرفته‪ ،‬علوم نوین و گسترش صنایع‬
‫پیشرفته‪ ،‬کارآمد و منحصربه فرد یافته است‪ .‬براساس چنین نگرشی است که رشد سریع علوم‬
‫و فنون کاربردی در گستره ی عظیمی از زمینه های تحقیقاتی در دستورکار بازی گردانان نظام‬
‫جهانی قرار گرفته است‪.‬‬
‫در شرایط ویژه و پیچیده ای که کشور ما با آن روبه روست‪ ‌،‬گام برداشتن در مسیر پیشرفت‬
‫و رشد و توسعه‌ی داخلی و نیز کسب جایگاه درخور و تاثیرگذار در عرصه ی بین المللی منوط‬
‫به اصالح دید کالن نسبت به توسعه ی علمی و پژوهشی با هدف ارتقای شاخص های پیشرفت‬
‫ن جز با حمایت ویژه و مستمر از بخش های دانشگاهی و پژوهشی‬
‫و توسعه ی کشور است و ای ‌‬
‫امکان پذیر نخواهد بود‪.‬‬
‫انتشارات دانشگاهی کیان‪ ،‬به عنوان یکی از بسترهای مستعد تحقق بومی سازی‬
‫فناوری های پیشرفته (‪ )High Technology‬قصد دارد با استفاده از همت بلند متخصصان صنعتی‬
‫و دانشگاهی کشور و با استفاده از تجارب خود در زمینه چاپ و نشر بیش از سیصد عنوان‬
‫کتاب های فنی و مهندسی‪ ،‬بخشی هرچند کوچک از این وظیفه ی خطیر را به انجام برساند‪.‬‬
‫مجموعه کتاب های مهندس یار‪ ،‬با هدف دسترسی دانشجویان‪ ،‬اساتید‪ ،‬پژوهشگران‬
‫و عالقمندان به دانش فنی و تخصص روز دنیا در حوزه ی فنی و مهندسی با نگاه ویژه ای‬
‫تدوین شده است‪ .‬در این آثار سعی شده است تا تجارب و دستاوردهای علمی و پژوهشی‬
‫مولفان به نام و فرهیخته ی کشور‪ ،‬به شیوه ای آموزشی و استاندارد و با باالترین کیفیت فنی‬
‫و محتوایی‪ ،‬به مخاطبان عالقمند انتقال یابد‪ .‬این مجموعه ‪ ،‬گستر ه ی وسیعی از علوم فنی و‬
‫مهندسی را دربر می گیرد و تالش بر آن است تا در آینده ی نزدیک در سایه ی الطاف الهی و‬
‫با تکیه بر دانش و تخصص بومی‪ ،‬عناوین کاملی از کتاب های کاربردی و ارزشمند در این‬
‫مجموعه پوشش داده شود‪.‬‬
‫انتشارات دانشگاهی کیان در این مسیر دست یکایک اساتید و پژوهشگران حوزه ی فنی و‬
‫مهندسی را به گرمی می فشارد و از پیشنهادهای ارزنده ی تالیف و ترجمه در این چارچوب‬
‫استقبال می کند و از مخاطبان این مجموعه خواهشمند است نقدها و نظرهای سازنده ی خود را از‬
‫طریق پل های ارتباطی موجود در جهت ارتقای محتوایی و کیفی آثار مطرح نمایند‪.‬‬

‫نشر دانشگاهی کیان‬ ‫ ‬

‫‪www.kianpub.com‬‬ ‫ ‬
‫‪info@kianpub.com‬‬ ‫ ‬
 ‫تقدیم‬

‫ان چیزرت از آن هک تقد یم شود هب ‪:‬‬

‫امام رضا علیه‌السالم‬

 ‫فهرست مطالب‬

‫بخش اول‪ :‬کلیات‬

‫فصل اول‪ :‬مقدمه ‪21....................................................................................................................‬‬
‫فصل دوم‪ WaterGEMS :‬به چه درد می‌خورد؟‪27..............................................................‬‬
‫فصل سوم‪ :‬تفاوت‌های نسخه‌ی ‪ SELECTseries 5‬با نسخه‌ی قبلی ‪33............................‬‬
‫فصل چهارم‪ :‬پیش از شروع (یا چند خط سیاالت و مبانی طراحی شبکه)‪41.......................‬‬

‫بخش دوم‪ :‬معرفی اجزای شبکه‪ ،‬مشخصات فنی و کلیک‌راست روی آن‌ها‬
‫فصل پنجم‪ :‬شروع کار‪65..........................................................................................................‬‬
‫لوله (‪66.......................................................................................................................)Pipe‬‬
‫گره (‪81...............................................................................................................)Junction‬‬
‫بحث‪ :‬فشار منفی شبکه ‪91.........................................................................................‬‬
‫شیر آتش‌نشانی (‪95.......................................................................................... )Hydrant‬‬
‫مخزن تعادلی (‪97..................................................................................................... )Tank‬‬
‫مخزن (‪111..................................................................................................... )Reservoir‬‬
‫عنصر ‪116..........................................................................................Customer Meter‬‬
‫عنصر ‪137.......................................................................................................... SCADA‬‬
‫‪141............................................................................................. Periodic Head-Flow‬‬
‫تلمبه (‪142............................................................................................................... )Pump‬‬
‫طراحی تلمبه‪158...........................................................................................................‬‬
‫تلمبه‌های ایستگاهی (‪163.....................................)Variable Speed Pump Battery‬‬
‫تلمبه‌خانه (‪164....................................................................................... )Pump Station‬‬
‫توربین (‪166....................................................................................................... )Turbine‬‬
 ‫فهرست مطالب‬

‫شیر فشارشکن (‪167................................................................................................ )PRV‬‬

‫شیر تثبیت فشار (‪182.............................................................................................. )PSV‬‬
‫شیر گلوب (‪187........................................................................................................ )PBV‬‬
‫شیر تنظیم دبی (‪189................................................................................................)FCV‬‬
‫شیر ضریب افت (‪190..............................................................................................)TCV‬‬
‫شیر دبی‌ـ‌افت (‪192................................................................................................. )GPV‬‬
‫شیر (‪195.............................................. Valve With Area Linear Change )VLA‬‬ ‫ر‬

‫شیر یکطرفه (‪196.....................................................................................)Check Valve‬‬

‫روزنه (‪198............................................................................)Orifice between Pipes‬‬
‫شیر تخلیه به اتمسفر (‪198..............................)Discharge to Atmosphere Valve‬‬
‫مخزن ضربه‌گیر (‪202................................................................................ )Surge Tank‬‬
‫مخزن ضربه‌گیر تحت فشار (‪203......................................)Hydropneumatic Tank‬‬
‫شیر هوا (‪204..................................................................................................)Air Valve‬‬
‫شیر اطمینان (‪207..................................................................................... )Surge Valve‬‬
‫درپوش اطمینان (‪208.............................................................................)Rupture Disk‬‬
‫شیر قطع‌ووصل (‪208......................................................................... )Isolation Valve‬‬
‫ارتفاع‌زن (‪213...................................................................................... )Spot Elevation‬‬
‫خط دورتادوری (‪214..........................................................................................)Border‬‬
‫متن‌نویسی (‪215........................................................................................................ )Text‬‬
‫خط (‪216.................................................................................................................... )Line‬‬
 ‫فهرست مطالب‬

‫ سربرگ‌ها‬:‫بخش سوم‬
221................................................................................................. File ‫ سربرگ‬:‫فصل ششم‬
221.............................................................................................................................. New
221............................................................................................................................. Open
222............................................................................................................................ Close
225.....................................................................................................................Close All
225.............................................................................................................................. Save
226.................................................................................................................. Save As…
226................................................................................................................. Save All…
226.......................................................................................................................... Import
227.......................................................................................................................... Export
233.............................................................................................................................. Seed
234..................................................................................... Repository Management
236................................................................................................................. Page Setup
236............................................................................................................Print Preview
237.............................................................................................................................. Print
237................................................................................................... Project Properties
237.............................................................................................................. Recent Files
237................................................................................................................................Exit

239.................................................................................................. Edit ‫ سربرگ‬:‫فصل هفتم‬

239.............................................................................................................................Undo
239............................................................................................................................. Redo
 ‫فهرست مطالب‬

239.......................................................................................................................... Delete
240.................................................................................................Select By Polygon
240...................................................................................................................Select All
240...................................................................................................... Invert Selection
240..................................................................................................Select by Element
240................................................................................................ Select by Attribute
244........................................................................................................Clear Selection
244....................................................................................................... Clear Highlight
244........................................................................................................... Find Element

245......................................................................................Analysis ‫ سربرگ‬:‫فصل هشتم‬

247................................................................................................................... Scenarios
250.............................................................................................................. Alternatives
261..................................................................... )‫سناریو برای تحلیل کیفی آب (سن‬
267................................................................)‫سناریو برای تحلیل کیفی آب (ردیابی‬
269.................................................... )‫سناریو برای تحلیل کیفی آب (کلر باقی‌مانده‬
272............................................................‫سناریو برای تحلیل مصارف آتش‌نشانی‬
286........................................................... Fire Flow Results Browser ‫گزینه‌ی‬
286..............................................................................................Calculation Options
298.......................................................................................Totalizing Flow Meters
300.......................................................................................... Hydrant Flow Curves
302............................................................................................ System Head Curves
305...............................................................................Combination Pump Curves
 ‫فهرست مطالب‬

307................................................................................ Post Calculation Processor

311..................................................................................... Scenario Energy Cost…
332....................................................................................... Energy Management…
355.............................................................................................Darwin Calibrator…
389...............................................................................................Darwin Designer…
423.............................................................................................Darwin Scheduler…
446................................................................................................................ Flushing…
462............................................................................................................. Criticality…
487..................................................................................................... Pressure Zone…
501................................................................................... Water Quality Batch Run
535............................................................................................................Pipe Break…
545.....................................................................................Pipe Renewal Planner…
560.......................................................................................................... Time Browser
563................................................................................Fire Flow Results Browser
563.................................................................................. Flushing Results Browser
563.......................................................................................... Calculation Summary
566..................................................................................................User Notifications
568.......................................................................................................................Validate
569.....................................................................................................................Compute

571.....................................................................................Component ‫ سربرگ‬:‫فصل نهم‬

571.................................................................................................................Controls…
586......................................................................................................................Zones…
 ‫فهرست مطالب‬

587.................................................................................................SCADA Signals…
604...................................................................................................................... Alerts…
611.................................................................................................................. Patterns…
617...............................................Pressure Dependent Demands Functions…
631.....................................................................................................Unit Demands…
634.............................................................................................. Pump Definitions…
642................................................................................ Minor Loss Coefficients…
643.................................................................................... GPV Headloss Curves…
643.........................................................................................................Constituents…
647.......................................................................................Valve Characteristics…
649................................................................................................Air Flow Curves…
649........................................................................................... Pipe Break Groups…
649...................................................................................Time Series Field Data…
653..................................................................................... Engineering Libraries…

659................................................................................................. View ‫ سربرگ‬:‫فصل دهم‬

659............................................................................................. Element Symbology
671............................................................................................... Background Layers
676................................................................................................Network Navigator
688...........................................................................................................Selection Sets
691........................................................................................................................Queries
695..................................................................................................................Prototypes
696........................................................................ External Customer Meter Data
 ‫فهرست مطالب‬

700................................................................................................................. FlexTables
711.........................................................................................................................Graphs
718........................................................................................................................ Profiles
721.....................................................................................................................Contours
725...........................................................................................................Named Views
726...............................................................................................................Aerial View
727...................................................................................................................Properties
727..........................................................................Property Grid Customizations
728........................................................................................................................... Zoom
730................................................................................................................................ Pan
730......................................................................................................................Toolbars
731............................................................................................... Reset Workspace…

733........................................................................................... Tools ‫ سربرگ‬:‫فصل یازدهم‬

733................................................................................ Active Topology Selection
735......................................................................................................ModelBuilder…
736.......................................... ModelBuilder ‫* توسط‬.dxf ‫ فراخوانی فایل‬:‫الف‬
749.............................................ModelBuilder ‫* توسط‬.shp ‫ فراخوانی فایل‬:‫ب‬
756.............................................ModelBuilder ‫ توسط‬Excel ‫ فراخوانی فایل‬:‫ج‬
764......................................................................................................................... Trex…
766.............................................................SHP ‫ به‬DXF ‫ نحوه‌ی تبدیل فایل‬:‫بحث‬
773............................................................................... SCADAConnect Simulator
797............................................................................... Skelebrator Skeletonizer…
 ‫فهرست مطالب‬

843.........................................................................................................LoadBuilder…
852.............................................................................................. Thiessen Polygon…
856................................Polygon ‫ به‬Polyline ‫نحوه‌ی تبدیل محدوده‌ی شبکه از‬
861..............................................‫ نحوه‌ی اختصاص دبی به چندضلعی‌ها‬:‫بحث‬
865................................................................................. Demand Control Center…
872...................................................................................... Scenario Comparison…
879................................................................................................................. Hyperlinks
881...................................................................................... User Data Extensions…
887................................................................ Assign Isolation Valves to Pipes…
888................................................................................................. Batch Pipe Split…
890........................................................................................................Batch Morph…
891................................................................................................... Database Utilities
892..........................................................................................................................Layout
892.......................................................................................................... External Tools
894...................................................................................................................Options…

909...................................................................................... Report ‫ سربرگ‬:‫فصل دوازدهم‬

909........................................................................................................ Element Tables
910.................................................................................................Scenario Summary
910.................................................................................................... Project Inventory
911.......................................................................................Pressure Pipe Inventory
912................................................................................................... Report Options…
 ‫فهرست مطالب‬

915.......................................................................................... Help ‫ سربرگ‬:‫فصل سیزدهم‬

915.................................................................................................. WaterGEMS Help
917.............................................................................................. Quick Start Lessons
917..................................................................................................... Welcome Dialog
917............................................................................. Check for SELECT Updates
917.................................................................................... Bentley Institute training
917.......................................................................... Bentley Professional Services
918.................................................................................. Bentley SELECT Support
918...........................................................................................Bentley Communities
918.............................................................................................................. Bentley.com
918............................................................................................... About WaterGEMS

‫ ضمائم‬:‫بخش چهارم‬
923...................................................................‫ واژه‌نامه انگلیسی به فارسی‬:‫فصل چهاردهم‬
928....................................................................‫ واژه‌نامه فارسی به انگلیسی‬:‫فصل پانزدهم‬
‫بخش‌ا ول‬

‫کلیات‬
 ‫‪1‬‬ ‫فصل‬

‫مقدمه‬

‫درباره‌ی طراحی شبکه‬

‫اولین نسخه‌‌ی نرم‌افزار ‪ WaterGEMS‬در سال ‪ 2000‬منتشر شد‪ .‬پیش از آن‪ ،‬طراحان شبکه از‬
‫نرم‌افزار ‪ WaterCAD‬استفاده می‌نمودند‪ WaterCAD .‬توسط شرکت ‪ Haestad Methods‬و در اواسط‬
‫دهه‌ی ‪ 90‬میالدی تولید شد‪ .‬این شرکت در سال ‪ 1979‬توسط آقای ‪ John Haestad‬تأسیس شده بود‬
‫و با ‪ 100‬کارمند و درآمد ساالنه‌ی ‪ 16‬میلیون دالر در تاریخ دوم آگوست ‪ 2004‬به شرکت ‪Bentley‬‬

‫ملحق شد و آقای ‪ Haestad‬خودش به عنوان یکی از مدیران ارشد به برادران ‪ Bentley‬پیوست‪ .‬اولین‬
‫شبیه‌سازی شبکه توسط همین شرکت (‪ )Haestad Methods‬و در اواخر دهه‌ی ‪ 80‬و در فضای ‪DOS‬‬

‫انجام گرفت‪ .‬پیش از آن طراحی‌ها به صورت دستی و به روش ‪ Hardy Cross‬انجام می‌شد‪WaterCAD .‬‬

‫در حال حاضر توسط شرکت ‪ Bentley‬تولید و منتشر می‌گردد‪.‬‬

‫درباره‌ی شرکت ‪Bentley‬‬

‫نرم‌افزار ‪ WaterGEMS‬یکی از محصوالت نرم‌افزاری شرکت بزرگ ‪ Bentley‬است‪ .‬این شرکت در‬
‫حال حاضر توسط برادرانی به همین نام اداره می‌شود و در بیش از ‪ 50‬کشور جهان بالغ بر‬
‫‪ 3000‬کارمند دارد‪ .‬درآمد خالص این شرکت در سال ‪ 2003‬مبلغ ‪ 260‬میلیون دالر و در سال ‪2013‬‬
‫معادل ‪ 593‬میلیون دالر بوده است‪ .‬دو برادر به نام‌های ‪ Keith A.‬و ‪ Barry J.‬در سال ‪ 1984‬شرکت‬
‫را راه‌‌اندازی کردند‪ Keith .‬از همان ابتدا یکی از مدیران اجرایی شرکت و تا سال ‪ 1995‬مدیرکل‬

‫‪WaterGEMS‬‬
‫هم بود‪ .‬برادر دیگرشان ‪-‬که ‪ Greg‬نام دارد‪ -‬در سال ‪ 1991‬به آن دو پیوست و در حال حاضر‬
‫‪Bentley‬‬ ‫سر‌ومر‌و‌گنده و قبراق و سرحال مدیرعامل و رئیس هیات مدیره‌ی شرکت است‪ .‬شرکت‬
‫در زمینه‌های راه‪ ،‬راه‌آهن‪ ،‬پل‪ ،‬سازه‪ ،‬بهداشت محیط‪ ،‬آب و فاضالب فعالیت دارد‪.‬‬

‫درباره‌ی ‪WaterGEMS‬‬
‫‪Water Geospatial Engineering and Modeling System‬‬ ‫واژه‌ی ‪ WaterGEMS‬برگرفته از واژه‌های‬
‫است‪ .‬نسخه‌ای که ما در این کتاب از آن استفاده می‌کنیم ‪ V8i SELECTseries 5‬است که نسبت‬
‫به نسخ قبلی برتری‌هایی دارد‪ :1‬اول این که بانک اطالعاتی آن از قالب ‪ MDB‬به قالب ‪ Sqlite‬تغییر‬
‫کرده که موجب کاهش حجم بانک‌ها و افزایش سرعت عمل آن شده است‪ .‬یک مزیت دیگر در حذف‬
‫‪ MDB‬این است که نرم‌افزار به صورت خودکار محتاج ‪ Microsoft Office‬نخواهد بود و مستقل‬
‫از آن عمل می‌کند‪ .‬دیگر این که محاسبات تنش برشی (‪ )Shear Stress‬به مبحث تخلیه (‪)Flushing‬‬
‫(← صفحه‌ی ‪ )Target Shear Stress ،448‬اضافه شده است‪ .‬شناسایی لوله‌هایی که در زمان تخلیه مورد‬

‫فصل اول‪ :‬مقدمه‬

‫شستشوی خودکار قرار می‌گیرند (‪ )Self-Cleaning Pipes‬به این نسخه اضافه شده (← صفحه‌ی ‪،687‬‬
‫‪ .)Self-Cleaning Pipes...‬عملگر شرطی در صفحه‌ی مشخصات فنی تلمبه‌خانه (‪)Pump Station‬‬
‫گنجانده شده (← صفحه‌ی ‪ ،164‬تلمبه‌خانه)‪ .‬گزینه‌ی ‪ Select Adjacent Links‬به گزینه‌های کلیک‌راست‬
‫روی عناصر (← صفحه‌ی ‪ )Select Adjacent Links ،68‬و گزینه‌ی ‪ Batch Morph‬به سربرگ‬
‫‪ Tools‬اضافه شده است (← صفحه‌ی ‪ .)Batch Morph… ،890‬فشار در ابتدا [)‪]Pressure (Start‬‬
‫[← صفحه‌ی ‪ ]Pressure (Start) ،79‬و انتهای هر لوله [)‪ ←( ]Pressure (Stop‬صفحه‌ی ‪)Pressure (Stop) ،79‬‬
‫در زمان اجرای شبکه محاسبه شده و به عنوان خروجی نمایش داده می‌شود و ‪. ...‬‬
‫در حال حاضر شرکت ‪ Bentley‬هر دو نرم‌افزار ‪ WaterCAD‬و ‪ WaterGEMS‬را تولید و‬
‫منتشر می‌کند‪ .‬علیرغم این که هر دو‪ ،‬کار واحدی را انجام می‌دهند‪ ،‬علت انتشار موازی آنها در‬
‫امکانات هریک و طبعا تفاوت در قیمت هر یک است‪ WaterGEMS .‬به خودی خود دارای برنامه‌های‬
‫‪ Darwin Designer ،‌Darwin Scheduler ،‌Darwin Calibrator ،‌Skelebrator ،‌SCADAConnect‬و قابلیت‬
‫برقراری با نرم‌افزار ‪ AutoCAD‬است؛ در حالی‌که ‪ WaterCAD‬به خودی خود فاقد این برنامه‌هاست‬
‫و برای استفاده از آن باید هزینه‌ی مازاد پرداخت شود‪ .‬ضمن این که ‪ WaterGEMS‬دارای قابلیت‬

‫‪ .1‬این برتری‌ها از نسخه‌ی ‪ SELECT seriea 4‬به نرم‌افزار افزوده شده است‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫برقراریِ ارتباط با نرم‌افزار ‪ ArcGIS‬بوده‪ ،‬ولی ‪ WaterCAD‬اص ً‬
‫ال چنین قابلیتی را ندارد؛ چه با‬
‫پرداخت هزینه و چه بدون آن‪ .‬هر دو نرم‌‌افزار قابلیت فراخوانی فایل‌های یک‌دیگر را نیز دارند‪،‬‬
‫مشروط بر این که نسخه‌ای از نرم‌افزار که فایل در آن ساخته شده ا‌ست‪ ،‬جدیدتر از نسخه‌ای نباشد‬
‫‪WaterGEMS‬‬

‫که فایل در آن فراخوانی می‌شود‪.‬‬

‫اشتباه رایجی که در خصوص ‪ WaterGEMS‬وجود دارد این است که این نرم‌افزار غالب ًا نرم‌افزار‬
‫طراحی شناخته می‌شود‪ ،‬در صورتی که این درست نیست‪ .‬طراحان ‪ WaterGEMS‬همان‌قدر که به‬
‫فکر طراحان هستند به فکر بهره‌برداران هم می‌باشند‪ .‬نشان به آن نشان که از سه برنامه‌ی اساس ِ‬
‫ی‬
‫‪ WaterGEMS‬که مغز متفکر آن به حساب می‌آید (یعنی برنامه‌های ‪Darwin Designer ،Darwin Calibrator‬‬

‫و ‪ ،)Darwin Scheduler‬دوتای آن مربوط به بهره‌برداری از شبکه و تنها یکی از آن‌ها مربوط به‬
‫طراحی ا‌ست‪ .‬بنابراین و غیر این‪ ،‬نرم‌افزار ‪ WaterGEMS‬گره‌گشای توامان مشکالت طراحان و‬
‫بهره‌برداران است‪.‬‬

‫درباره‌ی این کتاب‬

‫قانونی هست به نام قانون بیست‌ـ‌هشتاد که به مهندسی ایتالیایی به نام ‪ Vilfredo Pareto‬نسبت داده‬
‫می‌شود و در مدیریت زمان و زمین و کار و زندگی سودمند است‪ .‬طبق این قانون‪ ،‬هشتاد درصد‬
‫فصل اول‪ :‬مقدمه‬

‫نتایج از بیست درصد فرضیات ناشی می‌شود و آن بیست درصدِ باقی‌مانده مربوط به آن هشتاد‬
‫درصدِ دیگر است‪ .‬هشتاد درصد ثروت در دست بیست درصد مردم است و بالعکس‪.‬‬
‫به نظر‪ ،‬قانونی بدیهی می‌رسد‪ ،‬اما همچون بدیهیات دیگری که در زندگی وجود دارد (و غالب ًا‬
‫مغفول می‌ماند) غور در آن و سنجش فعالیت‌ها بر اساس آن جلوی هرز رفتن و تلف شدن وقت‬
‫و هزینه‌های زیادی از زندگی را خواهد گرفت‪ .‬شما به‌راحتی می‌توانید هشتاد درصد فعالیت‌های‬
‫غیرضروری خود را به نفع آن بیست درصدی که هشتاد درصد نتایج را به بار می‌آورد کنار‬
‫بگذارید‪ ،‬یا الاقل کمرنگش کنید‪ .‬این یعنی یک شیوه‌ی عالی از مدیریت زندگی در زمانی که همه‪،‬‬
‫وقت کم دارند و خیلی زود دیر می‌شود‪ .‬این کتاب هم از قانون جناب پارتو مستثنا نیست‪ .‬یعنی با‬
‫مطالعه‌ی بیست درصد کتاب خواهید توانست به هشتاد درصد خواسته‌ها و نیازهای خود برسید‪ .‬به‬
‫همین منظور و برای دسترسی آسان‌تر به موضو ِع موردنظر‪ ،‬ترکیب و چیدمان این کتاب نیازمحور‬
‫است‪ .‬یعنی می‌توانید بدون این که تمام کتاب را مرور کنید‪ ،‬مستقیم به سراغ موضوع مورد نظ ِر‬
‫خود رفته و فقط همان را مطالعه کرده و رفع حاجت نمایید‪ .‬در این بین اگر به مطالعه‌ی موضوع‬
‫دیگری نیاز بود‪ ،‬به صورت خودکار با عالمت ← به آن ارجاع داده می‌شوید‪ .‬مطلبِ موردنظر خود‬
‫را می‌توانید از فهرست بیابید‪ ،‬یا از بخش «‪ WaterGEMS‬به چه درد می‌خورد؟» پیدا کنید و اص ً‬
‫ال‬

‫‪23‬‬ ‫‪w w w.kianpub.com‬‬

‫ضرورتی نیست که از بای بسم‌اهلل تا نون پایا ِن کتاب مطالعه شود و مجبور به خواندن صفر تا‬
‫صد آن نیستید‪.‬‬
‫در خصوص برگردان واژه‌های انگلیسی به فارسی هم عرض شود که ترجمه‌ی برخی واژه‌ها‬

‫‪WaterGEMS‬‬
‫مستند به مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی ا‌ست (مانند بیشینه برای ‪ ،Maximum‬کمینه به‬
‫جای ‪ ،Minimum‬قالب به جای ‪ ،Format‬رونوشت به جای ‪ Copy‬و ‪ ،)...‬برخی دیگر من‌درآوردی ا‌ست‬
‫(مانند اصالح‌وانطباق برای ‪ ،Calibration‬شبیه‌سازی‌شده به جای ‪ ،Model‬سربرگ به جای ‪،Menu‬‬
‫جاگذاری به جای ‪ Paste‬و ‪ ،)...‬برخی دیگر را سرقت ادبی کرده‌ایم و آن را فارسی می‌دانیم؛ مانند‬
‫کلیک (‪ )Click‬که با واژه‌ی «کلک» هم‌خانواده‌ است‪ ،‬یا نازل (‪ .)Nozzle‬برخی دیگر را کاری‌ش نمی‌شد‬
‫ِ‬
‫آموزش ترجمه‬ ‫ِ‬
‫آموزش نرم‌افزار به کتابِ‬ ‫کرد و برای این که حواس خواننده از مطالعه‌ی یک کتابِ‬
‫منحرف نشود‪ ،‬از خیر ترجمه‌ی آن گذشتیم؛ مانند سناریو که همان ‪ Scenario‬است‪ ،‬آلترناتیو که‬
‫‪ 1C‬است‪ ،‬انرژی که همان ‪ Energy‬است‪،‬‬
‫همان ‪ Alternative‬است‪ ،‬کروموزوم که همان ‪‌ hromosome‬‬
‫موتور که همان ‪ Motor‬است‪ ،‬هد که همان ‌‪ Hed‬است‪ Periodic Head-Flow ،‬و ‪. ...‬‬

‫و اما دو اما‬
‫ِ‬
‫تأسیسات آب در شرکت‌های آب و‬ ‫امای اول این که حلقه‌ی مفقوده‌ی فعالیت‌های بهره‌برداری از‬

‫فصل اول‪ :‬مقدمه‬

‫ی (‪ )Database‬منسجم‬
‫فاضالب‪ ،‬فقدان یک سازمان اطالعاتی و به عبارت بهتر یک پایگاه اطالعات ِ‬
‫و به‌سامان از تأسیسات و فعالیت‌های روی آن تأسیسات است‪ .‬عدم وجود یک چنین پایگاهی‬
‫موجب پارگی و ازهم‌گسیختگی فعالیت‌ها و بایگانی شدن اطالعات و داده‌ها در اذهان نیروهای‬
‫انسانی ا‌ست‪ WaterGEMS .‬می‌تواند نقش یک پایگاه اطالعاتی منسجم جهت ثبت و نگهداری اطالعات‬
‫مرتبط با تأسیسات و فعالیت‌های روی آن را داشته باشد‪ WaterGEMS .‬سامانی‌ است بر سازمان‬
‫نابه‌سامان بهره‌برداری‪ .‬نتیجه‌ی هر فعالیتی غی ِر آن‪ ،‬این خواهد بود که دست مهندس جلوی ذهن‬
‫استادکار و کارگر دراز خواهد شد و مهندس بهره‌بردار در طول زمان و در بهترین حالت به یک‬
‫کارگر ماهر شبکه تبدیل خواهد شد‪.‬‬
‫امای بعد این که عمده‌ی تمرکز مدیران شرکت‌های آب و فاضالب بر اجرای طرح‌ها متمرکز‬
‫ِ‬
‫اهمیت طرح بر اجرا برای کارفرمایان به نسبت ریالی طرح بر اجرا‬ ‫ِ‬
‫نسبت‬ ‫است‪ ،‬نه بر طراحی طرح‌ها‪.‬‬
‫برمی‌گردد؛ که البته غلط است‪ .‬طرح اگرچه هزینه‌ی کمی به نسبت اجرا دارد ولی از اهمیت باالتری‬
‫برخوردار بوده و باید توجه بیشتری به آن شود‪.‬‬

‫‪ .1‬ناگفته نماند که فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای کروموزوم واژه‌ی «فام‌تن» را پیشنهاد کرده ا‌ست‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫خدمات پس از فروش‬
‫نگارنده خودش را ملزم به رعایت حقوق خریدار و ارائه‌ی خدمات پس از فروش می‌داند‪ .‬این خدمات‬
‫‪WaterGEMS‬‬

‫شامل کشف خطاهای موجود در کتاب و ارسال اصالحیه‪ ،‬افزودنی‌های مجاز‪ ،‬فایل‌های راهنمای‬
‫ضمیمه و ملحقات دیگر می‌شود‪ .‬بنابراین نشانی خود را به ‪ mohsen.amiri@gmail.com‬ارسال کنید‬
‫تا این خدمات در اختیارتان قرار گیرد‪ .‬ضمن ًا در این کتاب و در حین مطالعه ـ‌البته‌ـ ممکن است‬
‫اشتباه‌هایی از نویسنده پیدا کنید‪ .‬آن‌ها را به همین نشانی ارسال نمایید‪ .‬سپاسگزارم‪.‬‬
‫یک ‪ DVD‬به همراه کتاب است که حاوی بیش از ‪ 1000 MB‬فایل‌های راهنمای کمکی می‌باشد‪.‬‬
‫سعی شد ‌ه برای هر قسمتی که در کتاب توضیح داده می‌شود‪ ،‬حداقل یک مثال راهنمای کمکی هم‬
‫ایجاد شود‪ .‬عالوه بر فایل​ های کمکی‪ ،‬دو نرم‌افزار ‪ WaterGEMS V8i SELECTseries 5‬و همچنین‬
‫‪ Bentley View V8i SELECTseries 3‬نیز در ‪ DVD‬موجود است‪.‬‬

‫قدردانی‬
‫از شرکت ‪ Bentley‬و مخصوص ًا سرپرست بخش هیدرولیک و هیدرولوژی آن (جناب آقای مهندس‬
‫‪ )Jesse Dringoli‬و همکاران وی بابت مساعدت‌های بی‌دریغشان سپاسگزارم‪.‬‬
‫فصل اول‪ :‬مقدمه‬

‫نیازمندی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری جهت نصب و کار با نرم‌افزار‬

‫‪ .1‬یکی از سیستم‌های عامل زیر‪:‬‬
‫½½‪Windows 8 , Windows 8.1‬‬

‫½½‪Windows 7 SP1‬‬

‫½½‪Windows Vista SP2‬‬

‫نکته‬
‫ی عامل دیگری هم نصب شود؛ ولی احتمال نصب روی موارد‬
‫ممکن است نرم‌‌افزار روی سیستم‌ها ‌‬
‫فوق تضمینی ا‌ست‪.‬‬

‫‪ .2‬نرم‌افزار ‪Microsoft .NET Framework Version 3.5‬‬

‫‪ .3‬یک کامپیوتر با مشخصات معمولی و حداقل ‪ 1-1.5 GB‬حافظه‌ی خالی برای نصب و استفاده از‬
‫این نرم‌افزار کافی است‪.‬‬

‫‪25‬‬ ‫‪w w w.kianpub.com‬‬

 ‫‪2‬‬ ‫فصل‬

‫‪ WaterGEMS‬به چه‬
‫درد می‌خورد؟‬
‫‪ WaterGEMS‬چه‌کار می‌کند؟ بهتر است بپرسیم ‪ WaterGEMS‬چه کار نمی‌کند‪ WaterGEMS .‬از سیر‬
‫تا پیاز نیازهای یک مهندس طراح و بهره‌بردار شبکه‌ی آب را تأمین می‌کند‪ .‬موافق نیستید؟ موافق‬
‫خواهید شد‪:‬‬
‫ی شبکه‬
‫چه طراح شبکه باشید و چه بهره‌بردار آن‪ ،‬اولین کاری که باید انجام دهید شبیه‌ساز ‌‬
‫در محیط ‪ WaterGEMS‬است‪ .‬در واقع شبیه‌سازی شبکه در نرم‌افزار‪ ،‬نقطه‌ی آغاز و صفر کا ِر یک‬
‫بهره‌بردار نظام‌مند است‪ WaterGEMS .‬ابزار کار است و مهندس بهره‌بردار ـ‌بدون آن‌ـ تبدیل به یک‬
‫کارگر شبکه خواهد شد‪ .‬اولین امکانی هم که نرم‌افزار در اختیار کاربر قرار می‌دهد توانایی رسم‬
‫شبکه ا‌ست‪ .‬کاربر می‌تواند با استفاده از ابزارهای طراحی که شامل لوله (← صفحه‌ی ‪ ،66‬لوله)‪،‬‬
‫گره برداشت و مصرف آب (← صفحه‌ی‪ ،81‬گره)‪ ،‬شیر برداشت آب جهت مصارف آتش‌نشانی (←‬
‫صفحه‌ی‪ ،95‬شیر آتش‌‌نشانی)‪ ،‬منبع تأمین آب که ارتفاع سطح آب در آن متغیر باشد (← صفحه‌ی ‪،97‬‬
‫مخزن تعادلی)‪ ،‬منبع تأمین که ارتفاع سطح آب در آن ثابت باشد (← صفحه‌ی ‪ ،111‬مخزن)‪،‬‬
‫عنصری که معرف تک‌تک مصرف‌کنندگان باشد (← صفحه‌ی ‪ ،116‬عنصر ‪،)Customer Meter‬‬
‫عنصر ارتباط‌دهنده‌ی داده‌های دریافتی از یک سامانه‌ی ‪ SCADA‬از یک طرف و مشخصه‌ی فنی‬
‫یک عنصر از طرف دیگر (← صفحه‌ی ‪ ،137‬عنصر ‪ ،)SCADA‬تلمبه جهت افزایش فشار آب (←‬
‫صفحه‌ی‪ 142‬تلمبه)‪ ،‬تلمبه‌های مشابه و موازی (← صفحه‌ی‪ ،163‬تلمبه‌های ایستگاهی)‪ ،‬تلمبه‌خانه‬
‫(← صفحه‌ی‪ ،164‬تلمبه‌خانه)‪ ،‬شیر فشارشکن جهت ایجاد افت فشار (← صفحه‌ی‪ ،167‬شیر‬
‫فشارشکن)‪ ،‬شیر ثابت‌نگه‌دارنده‌ی فشار جهت ایجاد فشار کافی در یک نقطه (← صفحه‌ی‪ ،182‬شیر‬

‫‪WaterGEMS‬‬
‫تثبیت فشار)‪ ،‬شیر گلوب جهت کاستن مقدار ثابتی از فشار آب (← صفحه‌ی‪ ،187‬شیر گلوب)‪ ،‬شیری‬
‫جهت جلوگیری از عبور دبی بیش‌تر از یک مقدار ثابت (← صفحه‌ی‪ ،189‬شیر تنظیم دبی)‪ ،‬شیری که‬
‫بر اساس ضریب افت موضعی عمل کند (← صفحه‌ی‪ ،190‬شیر ضریب افت)‪ ،‬شیری که بر اساس‬
‫ی و ‌افت فشار عمل کند (← صفحه‌ی‪ ،192‬شیر دبی‌ـ‌افت)‪ ،‬شیر جهت جلوگیری‬
‫رابطه‌ی بین دب ‌‬
‫از برگشت آب و یک‌سویه کردن جریان (← صفحه‌ی‪ ،196‬شیر یکطرفه)‪ ،‬شیر جهت تخلیه‌ی آب‬
‫از شبکه به اتمسفر (← صفحه‌ی‪ ،198‬شیر تخلیه به اتمسفر)‪ ،‬شیرهای قطع‌ووصل جریان (←‬
‫صفحه‌ی ‪ ،208‬شیر قطع‌ووصل)‪ ،‬عنصری جهت مشخص کردن یک عارضه جهت تخصیص ارتفاع‬
‫ی بسته که دورتادور شبکه رسم شود (←‬
‫به آن (← صفحه‌ی‪ ،213‬ارتفاع‌زن)‪ ،‬یک چهارضلع ِ‬
‫صفحه‌ی‪ ،214‬خط دورتادوری)‪ ،‬قابلیت نوشتن متن در صفحه‌ی کار نرم‌افزار (← صفحه‌ی ‪،215‬‬

‫فصل دوم‪ WaterGEMS :‬به چه درد می‌خورد؟‬

‫متن‌نویسی)‪ ،‬رسم خط (← صفحه‌ی‪ ،216‬خط) می‌شود‪ ،‬شبکه‌ی موردنظرش را با مقیاس واقعی یا‬
‫مقیاسی فرضی (← صفحه‌ی ‪ )Drawing mode ،900‬رسم نماید‪ .‬شاید بخواهید لوله را به صورت‬
‫خطوط شکسته رسم کنید‪ .‬این کار ناممکن نیست (← صفحه‌ی ‪ .)Bend ،66‬شاید هم بخواهید لوله‬
‫را از یک عنصر جدا کرده و به یک عنصر دیگر وصل کنید‪ .‬در این صورت مجبور نیستید که لوله‬
‫را پاک و مجدداً رسم نمایید (← صفحه‌ی ‪ .)Reconnect ،67‬نرم‌‌افزار می‌تواند تأسیسات نقطه‌ای‬
‫مجاور را در هم ادغام کند (← صفحه‌ی ‪ ،)Merge Nodes in close-proximity… ،82‬یک عنصر را به‬
‫یک لوله‌ی خاص وصل نماید (← صفحه‌ی ‪ )Batch Pipe Split... ،888‬یا چند عنصر نقطه‌ای را در هم‬
‫ادغام کند (← صفحه‌ی ‪.)Batch Morph... ،890‬‬
‫قدرت و امکانات ‪ WaterGEMS‬در طراحی شبکه به اندازه‌ی نرم‌افزارهای اتوکدمبنا (مانند‬
‫‪ AutoCAD‬یا ‪ )Autodesk Map‬نیست‪ .‬به همین خاطر برنامه‌ای در نرم‌افزار تعبیه شده که کاربر را قادر‬
‫می‌سازد شبکه‌ی طراحی‌شده‌ای را از محیط دیگری (در قالب‌های ‪ DXF‬یا ‪ )SHP‬به محیط نرم‌افزار‬
‫فراخوانی کند (← صفحه‌ی ‪ .)ModelBuilder... ،735‬غیر از این‪ ،‬بانک‌های اطالعاتی شبکه که در‬
‫قالب‌های ‪ *.mdb‬یا ‪ *.sqlite‬هستند را نیز می‌توان به نرم‌افزار فراخوانی کرد (← صفحه‌ی ‪.)Import ،226‬‬
‫یا اگر بخواهید می‌توانید از شبکه در قالب‌های ‪ DXF،‌EPANET‬یا در قالب بانک‌های اطالعاتی‬
‫خروجی گرفته و آن را در یک فایل ذخیره کنید (← صفحه‌ی ‪ .)Export ،227‬پس از فراخوانی شبکه‬
‫یا رسم آن‪ ،‬باید اطالعات مورد نیاز طراحی را به عناصر و تأسیسات شبکه افزود‪ .‬برای اختصاص‬

‫‪28‬‬
 ‫رقوم ارتفاعی به عناصر نقطه‌ای از برنامه‌ی ‪ ←( Trex‬صفحه‌ی ‪ )Trex... ،764‬کمک بگیرید‪ .‬جهت‬
‫چندضلعی‌سازی برای مشخص کردن محدوده‌های تحت پوشش هر گره از برنامه‌ی ‪Thiessen Polygon‬‬

‫استفاده می‌شود (← صفحه‌ی ‪ )Thiessen Polygon... ،852‬و برای اختصاص دبی به هر گره از‬
‫‪WaterGEMS‬‬

‫برنامه‌ی ‪ ←( LoadBuilder‬صفحه‌ی ‪ .)LoadBuilder... ،843‬پس از تکمیل اطالعات شبکه و خطایابی‬

‫و رفع گیر قبل از اجرای شبکه (← صفحه‌ی ‪ )Validate ،568‬نوبت به طراحی اقطار لوله‌های شبکه‬
‫می‌رسد‪ .‬نرم‌افزار در این‌جا دست‌به‌دامن جناب داروین شده و مطابق الگوریتم وراثت ـ‌که ریشه‬
‫در نظریه‌ی تکامل تدریجی دارد‌‌ـ نسبت به ارائه‌ی بهینه‌ترین جواب اقدام می‌کند‪ .‬به این ترتیب که‬
‫برنامه‌ی قدرتمند ‪ Darwin Designer‬را در اختیار کاربر قرار می‌دهد تا بهترین (بهینه‌ترین) اقطار‬
‫را برای شبکه طراحی کند (← صفحه‌ی ‪ .)Darwin Designer... ،389‬اکنون می‌توانید برنامه را‬
‫اجرا کرده (← صفحه‌ی ‪ )Compute ،569‬و خروجی‌های آن را مشاهده کنید (← صفحه‌ی ‪،700‬‬
‫‪ ،)FlexTables‬یا گزارش تهیه کنید (← صفحه‌ی ‪ ،909‬سربرگ ‪ ،)Report‬یا مقطع عرضی متغیرهای‬
‫شبکه (مانند ‪ ،HGL‬فشار‪ ،‬دبی یا ‪ )...‬را رسم کنید (← صفحه‌ی ‪ ،)Profiles ،718‬یا منحنی‌های هم‌ارز‬
‫فصل دوم‪ WaterGEMS :‬به چه درد می‌خورد؟‬

‫متغیرهایی مانند رقوم ارتفاعی را ترسیم نمایید (← صفحه‌ی ‪ ،)Contours ،721‬یا اص ً‬

‫ال شبکه را‬
‫بر اساس متغیرهای دلخواه رنگ‌آمیزی کرده و یا اندازه‌ی عناصر و نوشته‌های داخل صفحه‌ی‬
‫کار را تغییر دهید (← صفحه‌ی ‪ .)Element Symbology ،659‬برای سهولت بیش‌تر‪ ،‬برای شبکه‌ی‬
‫شبیه‌سازی‌شده تصویر پس‌زمینه (مث ً‬
‫ال عکس هوایی از منطقه) قرار دهید (← صفحه‌ی ‪،671‬‬
‫‪.)Background Layers‬‬
‫ممکن است کاربر بخواهد بدون آن‌که وضعیت سابق را از دست داده باشد‪ ،‬تغییری در شبکه‬
‫ایجاد کند (کم و زیاد کردن عناصر یا تغییر در مشخصات فنی عناصر شبکه) و وضعیت جدیدی ایجاد‬
‫کند‪ .‬در این صورت ساختار ‪ Scenarios/Alternatives‬در خدمت اوست (← صفحه‌ی ‪Scenarios ،245‬‬

‫‪ .)/Alternatives‬برنامه‌ای وجود دارد به نام ‪ Scenario Comparison‬که وظیفه‌اش مقایسه‌ی دو سناریو‬

‫است و می‌تواند اختالف داده‌های ورودی سناریوهای مختلف را مشخص کند (← صفحه‌ی ‪،872‬‬
‫…‪ .)Scenario Comparison‬سن آب از لحظه‌ی خروج از یک نقطه تا لحظه‌ی رسیدن به یک نقطه‌ی دیگر‬
‫توسط نرم‌افزار قابل محاسبه ا‌ست [← صفحه‌ی ‪ ،261‬سناریو برای تحلیل کیفی آب (سن)]‪ .‬می‌توانید‬
‫مشخص کنید چه مقدار از آبِ برداشتی از هر گره مربوط به چه مخزنی ا‌ست [← صفحه‌ی ‪،267‬‬
‫سناریو برای تحلیل کیفی آب (ردیابی)]‪ .‬کلر یا هر ماده‌ی محلول باقیمانده‌ی دیگری در هر گره قابل‬
‫محاسب ‌ه است [← صفحه‌ی ‪ ،269‬سناریو برای تحلیل کیفی آب (کلر باقیمانده)]‪ .‬یا اص ً‬
‫ال می‌خواهید‬
‫ردیابی و سنجش مقدار ماده‌ی محلول باقیمانده را برای کل عناصر شبکه و برای تمامی زمان‌ها‬

‫‪29‬‬ ‫‪w w w.kianpub.com‬‬

‫یک‌جا محاسبه کنید (← صفحه‌ی ‪ .)Water Quality Batch Run ،501‬می‌خواهید برای شبکه تلمبه‬
‫انتخاب کنید‪ .‬طراحی و انتخاب تلمبه‌ی مناسب را بسپارید به ‪ ←( WaterGEMS‬صفحه‌ی ‪ ،158‬طراحی‬
‫تلمبه)‪ .‬تلمبه‌ی دورثابت می‌خواهید یا دورمتغیر؟ (← صفحه‌ی ‪.‌)Is Variable Speed Pump? ،149‬‬

‫‪WaterGEMS‬‬
‫رسم منحنی مشخصه‌ی تلمبه و منحنی مشخصه‌ی شبکه هم از قابلیت‌های دیگر نرم‌افزار است‬
‫(← صفحه‌ی ‪ .)System Head Curves ،302‬می‌خواهید برنامه‌ای برای روشن و خاموش شدن‬
‫تلمبه‌های شبکه در طول شبانه‌روز بچینید تا بهترین نتیجه با کم‌ترین مصرف انرژی حاصل شود‪ .‬این‬
‫برنامه‌ریزی را هم به برنامه‌ی قدرتمند ‪ ←( Darwin Scheduler‬صفحه‌ی ‪)Darwin Scheduler… ،423‬‬
‫ی است که براساس نظریه‌ی تکامل تدریجی و الگوریتم وراثت عمل می‌کند‪.‬‬
‫بسپارید که دومین برنامه‌ا ‌‬
‫محاسبات انرژیِ مصرف‌شده توسط تلمبه‌ها یا انرژیِ ذخیره‌شده در مخازن تعادلی نیز قابل محاسبه‬
‫ا‌ست (← صفحه‌ی ‪ .Scenario Energy Cost… ،311‬ایض ًا ← صفحه‌ی ‪.)Energy Management ،332‬‬
‫تأسیسات شبکه شرط منطقی تعریف کند؛ مث ً‬
‫ال‬ ‫ِ‬ ‫نرم‌افزار برنامه‌ای دارد تا کاربر بتواند برای عملکرد‬
‫در صورتی که فالن مخزن تعادلی پر شد‪ ،‬بهمان تلمبه خاموش شود‪ ،‬یا اگر برداشت آب از یک گره‬

‫فصل دوم‪ WaterGEMS :‬به چه درد می‌خورد؟‬

‫بیش‌تر از مقدار مشخصی شد‪ ،‬فالن لوله وارد مدار شبکه شود‪ .‬به این منظور از برنامه‌ی ‪Controls‬‬

‫استفاده کنید (← صفحه‌ی ‪ ،)Controls... ،571‬شبکه را مطابق دلخواه پهنه‌بندی کنید (← صفحه‌ی‬
‫‪ )Zones… ،586‬یا شبکه را بر حسب فشار پهنه‌بندی کنید (← صفحه‌ی ‪ ،)Pressure Zone… ،487‬برای‬
‫متغیرهای شبکه (مانند مصرف گره‌ها) الگو تعریف کنید (← صفحه‌ی ‪ ،)Patterns… ،611‬برداشت‬
‫آب از گره‌ها را به نحوی تعریف کنید که وابسته به فشار در آن گره باشد؛ یعنی در صورتی که فشار‬
‫‪Pressure Dependent Demands‬‬ ‫در یک گره افت کرد‪ ،‬دبی برداشتی نیز افت کند (← صفحه‌ی ‪،617‬‬
‫…‪ )Functions‬یا برداشت آب از گره‌ها را به نحوی تعریف کنید که مستقل از فشار باشد و کم یا‬
‫زیاد شدن فشار در یک گره‪ ،‬تأثیری بر برداشت آب از آن گره نداشته باشد (← صفحه‌ی ‪،865‬‬
‫‪ .)Demand Control Center...‬شبکه غالب ًا در دو حالت قابل اجراست‪ :‬حالت جریان ثابت و یکنواخت‬
‫(← صفحه‌ی‪ )Steady State ،295‬یا جریان غیریکنواخت که با گذر زمان متغیر است (← صفحه‌ی‬
‫‪ .)EPS ،295‬حالت سومی هم هست که بینابین این دو حالت است (← صفحه‌ی‪.)EPS Snapshot ،295‬‬
‫ی بسته‬
‫می‌رسیم به نحوه‌ی انتخاب عناصر در صفحه‌ی کار نرم‌افزار‪ :‬به کمک رسم یک چندضلع ِ‬
‫‪Select By‬‬ ‫ِ‬
‫محیط بسته را به حالت انتخاب درآورد (← صفحه‌ی ‪،240‬‬ ‫می‌توان عناصر داخل‬
‫‪ .)Polygon‬فهرست کردن عناصر با یک ویژگی مشترک هم توسط نرم‌افزار انجام می‌شود (←‬
‫صفحه‌ی ‪ .)Network Navigator ،676‬انتخاب چند عنصر تحت یک نام مشترک و ذخیره‌ی آن‌ها‬
‫تحت همین نام برای استفاده‌های آتی (← صفحه‌ی ‪ .)Selection Sets ،688‬برای بزرگ‌نمایی به‬

‫‪30‬‬