Phân tích tác động của quy luật cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường.

Chúng ta hiểu rằng:

 Cạnh tranh có vai trò rất quan trọng và là một trong những động lực mạnh mẽ thúc đẩy sản xuất phát
triển.
 Nó buộc người sản xuất phải thường xuyên năng động, nhạy bén, thường xuyên cải tiến kỹ thuật, áp
dụng tiến bộ khoa học, công nghệ, nâng cao tay nghề, hoàn thiện tổ chức quản lý để nâng cao năng
suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế…

Tuy cạnh tranh là điều tất yếu trong kinh tế thị trường, nhưng nó vẫn có tác động 2 mặt vừa là tích cực và tiêu cực.
 Tác động tích cực:

 Cạnh tranh thúc đẩy sự phát triển lực lượng sản xuất
Trong một thị trường luôn có rất nhiều doanh nghiệp và các ngành kinh doanh thì việc một doanh nghiệp có nhiều
đối thủ là không tránh khỏi. Khi đó, để có thể cạnh tranh thì
- Chất lượng sản phẩm phải cao
- Đáp ứng nhu cầu khách hàng
- Chi phí sản xuất hợp lí để có thể vẫn sinh ra lợi nhuận
=> hay nói cách khác, lực lượng sản xuất phải mang lại “lợi thế cạnh tranh”.
Đây là mặt thứ nhất của cạnh tranh, khi cả nền kinh tế phát triển, mọi đối thủ kinh doanh đều có “lợi thế cạnh
tranh”, ai cũng muốn nâng cao năng lực cạnh tranh của bản thân: nâng cao tay nghề người lao động, nâng cao chất
lượng sản phẩm đầu ra, vận dụng những tiến bộ khoa học kĩ thuật…
Cứ như vậy, khi các doanh nghiệp cạnh tranh, động lực thúc đẩy lực lượng sản xuất của xã hội phát triển nhanh hơn,
chất lượng của lực lượng sản xuất nói chung sẽ ngày một cải thiện và phát triển.
Ví dụ: Cạnh tranh giữa các hãng điện thoại như Apple, Samsung, Oppo. Để chiếm lĩnh thị trường và sự lựa chọn của
người tiêu dùng thì bắt buộc các hãng điện thoại cần phải đưa ra những ưu việt cho sản phẩm như cải tiến tính năng,
thay đổi mẫu mã sản phẩm, chính sách bảo hành… (chỉ cần thêm ảnh thôi, ví dụ tự đọc miệng)

 Cạnh tranh thúc đẩy sự phát triển của kinh tế thị trường
Trong nền kinh tế thị trường, với mục đích lợi nhuận tối đa các chủ thể kinh tế bên cạnh hợp tác họ luôn cạnh tranh
với nhau. Kinh tế thị trường càng phát triển thì cạnh tranh càng quyết liệt, thường xuyên hơn, để giành giật những
điều kiện sản xuất kinh doanh thuận lợi, luôn đổi mới, sáng tạo. Tuy nhiên, cạnh tranh lại là động lực thúc đẩy sản
xuất phát triển, góp phần vào sự phát triển kinh tế.
Vì cạnh tranh không chỉ:
- Thúc đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất, giúp điều chỉnh linh hoạt việc phân bổ nguồn lực
- Thúc đẩy năng lực thỏa mãn nhu cầu xã hội nhằm tối ưu hóa lợi nhuận của mỗi chủ thể kinh tế.
Nhờ vậy, các chủ thể trở nên năng động hơn, nhạy bén với thị trường. Các chính sách kinh tế liên tục được cải thiện
để phù hợp với quy luật phát triển của cơ chế thị trường. Cạnh tranh và nền kinh tế thị trường luôn tác động qua lại
lẫn nhau và thúc đẩy nhau phát triển. Qua đó, nền kinh tế thị trường được hoàn thiện hơn.

 Cạnh tranh là cơ chế điều chỉnh linh hoạt việc phân bổ nguồn lực
Trong nền kinh tế thị trường, các chủ thể kinh tế không chỉ phải cạnh tranh với nhau về sản phẩm đầu ra mà còn có
các nguồn lực. Nguồn lực được phân bổ tối ưu khi giá cả trả cho hàng hóa và dịch vụ trên tất cả các thị trường phản
ánh chính xác chi phí kinh tế thấp nhất để cung ứng chúng. Các nhà sản xuất sẽ phải điều chỉnh linh hoạt việc phân
bổ nguồn lực sao cho phân bổ nguồn lực là tối ưu. Như lao động, tài nguyên, công nghệ, vốn. Kết quả của sự cạnh
tranh này là làm cho nguồn lực được phân bổ một cách linh hoạt.
Ví dụ: Cạnh tranh về nguồn lực lao động, các doanh nghiệp sẽ đưa ra những mức lương, chế độ phúc lợi… để thu hút
nguồn lao động có trình độ, chất xám làm việc cho doanh nghiệp mình (chỉ cần thêm ảnh thôi)

 Cạnh tranh thúc đẩy năng lực thỏa mãn nhu cầu xã hội
Ở kinh tế thị trường, sự tồn tại của doanh nghiệp sản xuất là do người tiêu dùng quyết định. Vì vậy để chiếm lĩnh thị
trường và có lợi nhuận các doanh nghiệp phải cạnh tranh với nhau.
Mục đích của người sản xuất, kinh doanh là lợi nhuận cao nhất. Khi các nhà sản xuất cạnh tranh với nhau, hoặc chất
lượng của hàng hóa sẽ tăng lên hoặc giá thành của hàng hóa sẽ giảm đi, hoặc cả hai điều đó sẽ xảy ra mà nhu cầu của
khách hàng vẫn được thỏa mãn. Cho nên họ phải tìm mọi cách tạo ra khối lượng sản phẩm phong phú, chất lượng
tốt, giá thành hạ, đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng của xã hội. Vậy là, càng nhiều doanh nghiệp cạnh tranh với nhau
thì sản phẩm hay dịch vụ cung cấp cho khách hàng sẽ càng có chất lượng cao hơn, cạnh tranh đem đến cho khách
hàng giá trị tối ưu đối với đồng tiền mồ hôi công sức họ làm ra.
Ví dụ: Cạnh tranh ở các công ty du lịch ở Việt Nam, trong quá trình cạnh tranh để mở rộng thị trường, bắt buộc các
công ty du lịch phải đa dạng hóa sản phẩm du lịch của mình để tạo ra những sản phẩm, dịch vụ phù hợp với mọi đối
tượng khách hàng khác (chỉ cần thêm ảnh thôi).

 Tác động tiêu cực

 Bên cạnh những tác động tích cực đến từ cạnh tranh lành mạnh thì những khuyết tật, tác động của cạnh
tranh không lành mạnh: chạy theo lợi nhuận đơn thuần, tìm mọi cách để kiếm lợi nhuận, dùng các thủ
đoạn vi phạm pháp luật hay bấtchấp pháp luật, vi phạm những đạo đức kinh doanh, coi nhẹ vấn đề y tế,
môi trường,xã hội… đang là những thực trạng nhức nhối của toàn xã hội.
 Gây tổn hại môi trường kinh doanh
Khi chủ thể thực hiện mọi cách để cạnh tranh sẽ rất dễ sử dụng các biện pháp cạnh tranh thiếu lành mạnh, các thủ
đoạn xấu để tăng lợi nhuận: chẳng hạn như lừa đảo, trốn thuế, làm hàng giả, buôn lậu,… Những hành vi tiêu cực này
làm tổn hại đến môi trường kinh doanh, xói mòn giá trị đạo đức xã hội. Buộc Nhà nước can thiệp vào nền kinh tế
bằng pháp luật, cơ chế và chính sách.

 Gây lãng phí nguồn lực xã hội

Cạnh tranh không lành mạnh gây lãng phí nguồn lực xã hội vì có thể chiến giữ nguồn lực không đưa vào sản xuất kinh
doanh cũng là một hình thức của cạnh tranh không lành mạnh chỉ để tạo ra hàng hóa và dịch vụ xã hội. Khi đó,
nguồn lực không được phân bổ hợp lí: nơi cần thì không đủ, nơi có thì không thể phát huy tối ưu vai trò của nguồn
lực mình có. Không chỉ thế, những hành vi cạnh tranh không lành mạnh còn ảnh hưởng đến môi trường sinh thái,
gây ô nhiễm môi trường, tàn phá môi trường ngày một nghiêm trọng. Về lâu về dài, đây sẽ không chỉ là vấn đề lãng
phí nguồn lực xã hội mà là hủy hoại môi trường sống, nền kinh tế cũng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng.
Ví dụ: Năm vừa qua đại dịch covid-19 ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống của người dân. Những thời gian đầu dịch
nhiều người thường nhân cơ hội tích trữ khẩu trang, sau khi dịch bệnh bùng phát ở Việt Nam lúc đó họ tung khẩu
trang ra thị trường bán với giá cao nhằm thu lợi nhuận (thêm ảnh).

 Gây tổn hại phúc lợi xã hội

Khi cạnh tranh không lành mạnh ngày một mạnh mẽ, phân hóa giàu nghèo, lãng phí nguồn lực xã hội và các vấn đề
xã hội khác sẽ ngày một nhiều, nghiêm trọng. Việc gây tổn hại đến phúc lợi xã hội là không tránh khỏi.
Ví dụ: các hành vi đe dọa, hành hung với chủ xe tư nhân của các nhà xe lớn trong lĩnh vực giao thông đường bộ (chỉ
cần thêm ảnh thôi).