Dang Thanh Nam

Auditing 51a, National economics University, Ha Noi, Viet Nam

Email : dangnamneu@gmail.com
Yahoo: changtraipkt
Mobile: 0976266202

TÍCH PHÂN VỚI CẬN TRÊN THAY ĐỔI

Định lý 1: Nếu là hàm khả tích trên liên tục tại thì hàm số xác định bởi

khả vi tại và .

Dưới đây trình bày một số bài toán liên quan

1.1. [VMC 2004] Cho hàm số liên tục và dương trên . Chứng minh rằng hàm số

đồng biến trên

Lời giải:

Lấy đạo hàm của ta được

và .

Ta có điều phải chứng minh.

1.2. [Bất đẳng thức Gronwall, VMC 2006] Cho hàm số liên tục . Đặt

. Giả sử rằng với mọi . Chứng minh rằng

1
Dang Thanh Nam
Auditing 51a, National economics University, Ha Noi, Viet Nam
Lời giải:

Ta có và , theo giả thiết ta có với mọi

. Suy ra

với mọi .

Đến đây lấy tích phân hai vế trên đoạn ta được

Ta có điều phải chứng minh.

Bình luận: Có thể sang tác rất nhiều bài toán dạng này.

1.3. Cho là các hàm liên tục sao cho và là hàm đơn

điệu. Chứng minh rằng

cũng là hàm đơn điệu.

Lời giải:

Đặt và và , ta có .

Lấy đạo hàm của ta được

với .

2
Dang Thanh Nam
Auditing 51a, National economics University, Ha Noi, Viet Nam
Nhưng do hàm là hàm đơn điệu và với mọi nên

luôn không âm hoặc luôn âm. Tức luôn không âm hoặc luôn âm, tức nó là

hàm đơn điệu.

Ta có điều phải chứng minh.

1.4. Cho là hàm khả tích trên và . Nếu thì

(1).

Nếu thì bất đẳng thức (1) ngược lại. Dấu đẳng thức trong (1) xảy ra nếu hoặc
.

Lời giải:

Ta xét hàm số với mọi .

Lấy đạo hàm của ta được

Do nên dấu của phụ thuộc vào dấu của .

Lấy đạo hàm của hàm số này, ta được

Nếu thì nên hàm này đơn điệu giảm nên . Tức là
với mọi . Từ đó suy ra , và ta có điều phải chứng minh.

Nếu thì nên hàm này đơn điệu tăng nên . Tức là với
mọi . Từ đó suy ra , và bất đẳng thức (1) đổi chiều. Ta có điều phải chứng
minh.

3
Dang Thanh Nam
Auditing 51a, National economics University, Ha Noi, Viet Nam
Đẳng thức xảy ra khi và chỉ khi , tương đương với

hoặc với mọi .

Đạo hàm hai vế của ta tìm được hoặc .

Bài toán được chứng minh hoàn toàn.

1.5. Cho hai hàm số liên tục và sao cho là hàm không giảm.
Chứng minh rằng

với mọi .

Lời giải:

Bất đẳng thức được viết lại dưới dạng

Đến đây ta xét hàm số , để chứng minh bài toán ta chỉ cần chứng minh hàm số

này đơn điệu tăng.

Thật vậy

, nhưng do không giảm nên

và suy ra

4
Dang Thanh Nam
Auditing 51a, National economics University, Ha Noi, Viet Nam
 .

Ta có điều phải chứng minh.

1.6. Cho là hàm khả vi sao cho

với mọi .

Chứng minh rằng là hàm không giảm.

Lời giải:

Xem phần bất đẳng thức tích phân với hàm lồi.

1.7. Cho là hàm liên tục. chứng minh rằng

Lời giải:

Xét hàm số .

Lấy đạo hàm ta được

Suy ra cùng dấu với hàm số

Ta có suy ra . Tức là đơn điệu tăng, suy ra

.

Ta có điều phải chứng minh.

Tôi muôn đặt ra vấn đề với bạn đọc là vì sao xét hàm số như trên??

Dựa vào bài toán này ta có thể chế nhiều bài toán tương tự.

1.8. [Cezar Lupu] Cho là một hàm khả vi liên tục trên . Chứng minh rằng

5
Dang Thanh Nam
Auditing 51a, National economics University, Ha Noi, Viet Nam
 .

Lời giải:

Ta xét hàm số sau

, trong đó .

Lấy đạo hàm đến cấp 2 của ta đươc

, nên hàm đơn điệu tăng suy ra

1.9. [IMC 2005] Cho là hàm khả vi liên tục. Chứng minh rằng

Lời giải:

Xét hàm số , trong đó .

Lấy đạo hàm ta được

Do đó cùng dấu với

Ta có nên hàm đơn điệu giảm, suy ra .

Do đó là hàm đơn điệu giảm và suy ra hay

(1).

6
Dang Thanh Nam
Auditing 51a, National economics University, Ha Noi, Viet Nam
Tương tự, ta xét hàm số , ta suy ra

(2).

Từ (1) và (2) ta có điều phải chứng minh.

Ngoài lời giải trên ta có cách khác như sau:

1.10. Cho là hàm khả vi liên tục trên thỏa mãn . Chứng minh

rằng

Nếu thì ta có

1.11. Cho là hàm liên tục. Với mọi xác định hàm số

Chứng minh rằng nếu là hàm không tăng thì đồng nhất bằng không.

1.12. Cho là một hàm dương, liên tục nhận giá trị thực trên . Chứng minh rằng hàm

bị chặn trên

1.13. Cho là một hàm liên tục thỏa mãn

với mọi .

Chứng minh rằng .

1.14. Cho là hàm liên tục thỏa mãn

7
Dang Thanh Nam
Auditing 51a, National economics University, Ha Noi, Viet Nam
 .

Chứng minh rằng

Bài toán tổng quát:

1.15. Tìm tất cả các hàm liên tục thỏa mãn

với mọi .

1.16.

Bài tập áp dụng

Bài toán bất đẳng thức của Cezar Lupu với n=4, và tổng quát.

8
Dang Thanh Nam
Auditing 51a, National economics University, Ha Noi, Viet Nam