UBND QUẬN HOÀN KIẾM ĐỀ KIỂM TRA HỌC KÌ I LỚP 9

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Năm học 2022 - 2023

Môn: Ngữ văn
ĐỀ CHÍNH THỨC Ngày kiểm tra: 29/12/2022
Thời gian làm bài: 90 phút

Phần I (6.5 điểm): Trong dòng hồi tưởng về những kỉ niệm thời thơ ấu, nhà thơ Bằng Việt viết:
“Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen,
Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng...”
(Bếp lửa, trích Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2021)
1. Em hãy nêu hoàn cảnh ra đời và mạch cảm xúc của bài thơ.
2. Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ điệp ngữ được sử dụng trong hai dòng thơ
cuối.
3. Em thấy ngọn lửa từ “bếp lửa bà nhen” có gì khác so với ngọn lửa quân giặc “đốt làng cháy
tàn cháy rụi” trong khổ thơ liền trước?
4. Hình ảnh ngọn lửa quân thù đốt phá quê hương cũng đã được nhắc tới trong một văn bản thuộc
chương trình Ngữ văn 9. Đó là văn bản nào, của ai?
5. Viết đoạn văn khoảng 12 đến 15 câu theo cách lập luận diễn dịch có sử dụng một câu cảm thán
và một câu bị động (gạch chân, chú thích rõ) để phân tích hình ảnh người bà trong khổ thơ sau:
“Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi,
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kỳ lạ và thiêng liêng - bếp lửa!”

Phần II (3.5 điểm): Đọc đoạn trích sau đây và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Chức vô địch World Cup 2022 là thành quả xứng đáng cho những nỗ lực của Messi và các đồng
đội. Siêu sao số 10 đã hoàn thành giấc mơ của mình khi giành được danh hiệu cao quý cuối cùng còn
thiếu trong bộ sưu tập của mình. Sau khi hoàn thành tâm nguyện, Messi đã gửi bức tâm thư tới người
hâm mộ: "Đã bao nhiêu lần tôi mơ về chức vô địch World Cup. Đã bao nhiêu lần tôi thất bại nhưng vẫn
không gục ngã. Chiến thắng này thật khó tin. Cảm ơn gia đình, người hâm mộ và những ai tin tưởng đội
tuyển Argentina. Một lần nữa, đội tuyển Argentina lại chứng minh rằng chỉ cần sát cánh và đoàn kết
cùng nhau, chúng tôi có thể chinh phục mọi đỉnh cao. Thành công hôm nay là của cả tập thể, nó vượt lên
trên bất kỳ cá nhân nào.”
(Theo báo điện tử Dantri.com.vn, ngày 20/12/2022)
1. Theo cầu thủ Messi, điều gì đã quyết định thành công của đội tuyển bóng đá Argentina?
2. Đoạn trích sử dụng lời dẫn trực tiếp hay lời dẫn gián tiếp? Căn cứ vào đâu giúp em khẳng định
điều này?
3. Trong tâm thư, Messi đã viết “Đã bao nhiêu lần tôi mơ về chức vô địch World Cup. Đã bao
nhiêu lần tôi thất bại nhưng vẫn không gục ngã” nhằm khẳng định khát vọng và quyết tâm lớn lao của
anh trong sự nghiệp. Bằng những hiểu biết xã hội, em hãy viết khoảng 2/3 trang giấy thi, nêu suy nghĩ về
ý kiến: Để vươn tới thành công, chúng ta cần có ước mơ cao đẹp và nghị lực mạnh mẽ.
----------Hết-------
Ghi chú: Điểm phần I: 1. (1.0 điểm); 2. (1.0 điểm); 3. (0.5 điểm); 4. (0.5 điểm); 5. (3.5 điểm).
Điểm phần II: 1. (0.5 điểm); 2. (1.0 điểm); 3. (2.0 điểm).
Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
 Dưới đây là hướng dẫn chấm môn Ngữ văn học kì I năm học 2022-2023. Giáo viên lưu ý chấm
cẩn thận, linh hoạt, đúng đặc trưng bộ môn Ngữ văn, tôn trọng ý kiến cá nhân cũng như cách diễn đạt
của học sinh. Đối với những phát hiện sáng tạo, thể hiện rõ năng lực của học sinh, phù hợp với yêu cầu
của đề bài, giáo viên cần động viên và có thể thưởng điểm cho học sinh trong phạm vi điểm tối đa dành
cho câu hỏi đó.

PHẦN I
1 - Hoàn cảnh sáng tác: năm 1963, tác giả đang học ở nước ngoài 0.5
- Mạch cảm xúc: xuất phát từ hình ảnh bếp lửa, từ đó gợi ra những kỉ niệm 0.5
về những năm tháng sống cùng người bà. Từ những kỉ niệm, người cháu suy
ngẫm về cuộc đời bà, bộc lộ tình yêu thương dành cho bà. Mạch cảm xúc
theo dòng thời gian từ quá khứ đến hiện tại, từ đó khẳng định tình yêu
thương, kính trọng dành cho người bà mãi không thay đổi.
2 - Chỉ ra điệp ngữ: một ngọn lửa: 0.25
- Nêu tác dụng:
+ Tạo nên nhịp điệu cho đoạn thơ. 0.25
0.5
+ Nhấn mạnh hình ảnh bếp lửa với ý nghĩa về sức sống bất diệt, sự bền bỉ,
vững vàng với đức tin mạnh mẽ của người bà.
(HS có thể diễn đạt theo cách khác, miễn là thể hiện cách hiểu đúng)
3 - Ngọn lửa bà nhen: ấm áp, đem lại sự sống, niềm vui, tình yêu thương 0.25
- Ngọn lửa của giặc: bạo tàn, gây chết chóc, đau thương 0.25
4 Làng (Kim Lân) 0.5
5 *Hình thức (1.5 điểm)
- Đúng kiểu đoạn diễn dịch, đủ số câu (hơn kém trên 2 câu thì trừ 0,25 0.5
điểm).
- Diễn đạt trôi chảy, mạch lạc. 0.5
- Gạch chân, chú thích câu bị động, câu cảm thán 0.5
*Nội dung (2.0 điểm)
Học sinh bám sát khổ thơ, khai thác hiệu quả các từ ngữ, hình ảnh, phép tu
từ, sự kết hợp giữa biểu cảm và bình luận… để làm rõ hình ảnh người bà.
Giám khảo cần tôn trọng cách hiểu của HS miễn là hợp lí, căn cứ mức độ
kiến thức và cách diễn đạt của HS để cho điểm phù hợp.
Đoạn văn cần có một số ý cơ bản: 0.5
- Qua các từ láy “lận đận”, đảo ngữ, ẩn dụ “nắng mưa”: Cuộc đời bà khổ
cực, gian truân 0.25
- Qua các từ ngữ: “mấy chục năm rồi”, “đến tận bây giờ”: Cả đời bà đã gắn
liền với hình ảnh bếp lửa dù qua bao thời gian, bao thăng trầm… 0.75
- Qua điệp từ “Nhóm” vừa mang nghĩa tả thực vừa mang nghĩa ẩn dụ và
phép liệt kê:
+ Bà tảo tần, giàu đức hi sinh
+ Bà nuôi lớn cháu về thể chất
+ Hơn thế còn nuôi dưỡng cháu về tâm hồn: tình yêu thương, sự sẻ chia tình
làng nghĩa xóm, cho cháu những kỉ niệm tuổi thơ… 0.25
- Qua phép đảo ngữ và câu cảm thán: Bà đã thổi hồn làm cho hình ảnh bếp
lửa bình dị, thân thuộc trở nên kì lạ, thiêng liêng… 0.25
=> Ý nghĩa khái quát: Bà là người nhóm lửa, giữ lửa, truyền lửa
Phần II
1 - Sự sát cánh và đoàn kết là yếu tố quyết định thành công của đội tuyển 0.5
2 - Lời dẫn trực tiếp. 0.5
- Vì lời dẫn xuất hiện trong ngoặc kép và sau dấu hai chấm; dẫn lại nguyên 0.5
văn lời của Messi
3 *Hình thức (0.5 điểm):
- Viết đoạn văn hoặc bài văn ngắn 0.25
- Đảm bảo độ dài theo yêu cầu 0.25
*Nội dung (1.5 điểm): 0.25
- Nêu quan điểm: đồng tình/ không đồng tình 0.75
- Giải thích quan điểm của HS qua các lí lẽ, bằng chứng xác đáng 0.25
- Bàn luận, mở rộng, phản đề... 0.25
- Bài học nhận thức và hành động cho bản thân.