Phöông phaùp laép vaø thaùo

oå laên

Caùc thoâng tin toång quaùt............................................................................................ 258

Khu vöïc laép...................................................................................................................................... 258
Chuaån bò ñeå laép vaø thaùo. ................................................................................................................. 258
Di chuyeån oå laên................................................................................................................................ 260

Phöông phaùp laép oå laên.............................................................................................. 261

Laép oå laên coù loã thaúng....................................................................................................................... 261
Ñieàu chænh oå laên. ............................................................................................................................. 262
Laép oå laên coù loã coân........................................................................................................................... 263
Chaïy thöû. ......................................................................................................................................... 267

Phöông phaùp thaùo oå laên............................................................................................ 268

Thaùo oå laên coù loã thaúng..................................................................................................................... 268
Thaùo oå laên coù loã coân. ....................................................................................................................... 270

Baûo quaûn oå laên. ....................................................................................................... 273

Kieåm tra vaø laøm saïch................................................................................................ 273

257
Laép vaø thaùo

Caùc thoâng tin toång quaùt Chuaån bò laép vaø thaùo

Ñeå oå laên coù ñöôïc khaû naêng laøm vieäc thích hôïp vaø
traùnh hö hoûng sôùm, thì caàn phaûi laép ñuùng caùch
vaø saïch seõ.
OÅ laên laø moät chi tieát chính xaùc neân caàn ñöôïc
giöõ caån thaän khi laép. Vieäc choïn phöông phaùp vaø
söû duïng ñuùng duïng cuï cuõng raát quan troïng. Moät
daûi ñaày ñuû saûn phaåm baûo trì cuûa SKF bao goàm
caùc duïng cuï cô khí, thuûy löïc vaø caùc thieát bò gia
nhieät cuõng nhö caùc duïng cuï khaùc ñeå laép vaø baûo
döôõng. Khi coù ñaày ñuû vaø ñuùng caùc duïng cuï thì
coâng vieäc seõ ñöôïc thöïc hieän thuaän tieän vaø nhanh
choùng vôùi keát quaû chuyeân nghieäp. Caùc thoâng tin
sô boä veà duïng cuï coù theå tìm thaáy ôû phaàn “Caùc
saûn phaåm baûo trì vaø chaát boâi trôn” baét ñaàu töø
trang 1065.
Ñeå oå laên coù ñöôïc tuoåi thoï laøm vieäc toái ña, noù
phaûi ñöôïc laép ñuùng-ñieàu naøy thì khoù khaên hôn,
ñaëc bieät laø ñoái vôùi nhöõng oå laên lôùn. Ñeå ñaûm baûo
oå laên ñöôïc laép vaø baûo döôõng ñuùng caùch, SKF
coù dòch vuï huaán luyeän vaø thöïc haønh thaùo laép oå
laên vaø laø moät phaàn cuûa khaùi nieäm heä thoáng ñoä
tin caäy cuûa SKF. Dòch vuï hoã trôï laép raùp vaø baûo
döôõng hieän coù taïi caùc coâng ty SKF sôû taïi.
Caùc thoâng tin ñöôïc cung caáp trong trong phaàn
sau ñaây laø hoaøn toaøn toång quaùt vaø vaø mang tính
caên baûn ñeå chæ cho ngöôøi thieát keá nhöõng ñieåm
caàn löu yù ñeå quaù trình laép vaø thaùo oå laên ñöôïc
deã daøng. Vieäc moâ taû chi tieát hôn veà quaù trình
thaùo laép cuï theå ñöôïc vieát trong cuoán “soå tay baûo
döôõng oå laên cuûa SKF” hay coù theå xem treân maïng
internet www.skf.com/mount hay www.aptitu-
dexchange.com
Tröôùc khi laép, taát caû caùc chi tieát, duïng cuï, thieát bò
vaø thoâng soá caàn chuaån bò saün. Taát caû baûn veõ hay
taøi lieäu höôùng daãn neân ñöôïc xem kyõ ñeå xaùc ñònh
ñuùng trình töï laép caùc boä phaän khaùc nhau.
Caàn kieåm tra thaân oå, truïc, phôùt vaø caùc boä phaän
khaùc cuûa cuïm oå laên phaûi saïch seõ, cuï theå taát caû
caùc loã ren, daãn höôùng hay caùc raõnh maø taïp chaát
coù theå coøn xoùt laïi do quaù trình gia coâng caùc chi
tieát naøy tröôùc ñoù. Caùc beà maët khoâng gia coâng
cuûa thaân oå ñuùc caàn ñöôïc laøm saïch caùt vaø ba via.
Caàn kieåm tra kích thöôùc vaø ñoä chính xaùc hình hoïc
cuûa taát caû caùc chi tieát trong cuïm oå laên. OÅ laên seõ
chæ thöïc hieän ñuùng chöùc naêng neáu caùc chi tieát
lieân quan coù ñoä chính xaùc theo yeâu caàu vaø dung
sai baét buoäc ñöôïc tuaân thuû nghieâm ngaët. Ñöôøng
kính cuûa truïc thaúng vaø loã thaân oå thöôøng ñöôïc
kieåm tra baèng döôõng ño ngoaøi hay trong ôû hai
maët caét vaø boán vò trí († hình 1). Truïc coân ñeå laép
oå laên coù loã coân ñöôïc kieåm tra baèng döôõng voøng,
döôõng coân ñaëc bieät hay caùc thanh ñöôøng sinh.

Khu vöïc laép

OÅ laên neân ñöôïc laép trong khu vöïc khoâ raùo, khoâng
buïi baäm vaø traùnh xa caùc nôi gia coâng kim loaïi hay
caùc maùy phaùt sinh maït saét hay buïi. Khi oå laên phaûi
laép trong khu vöïc khoâng ñöôïc baûo veä, thöôøng laø
trong tröôøng hôïp oå laên lôùn, caùc böôùc tieán haønh
laép raùp caàn phaûi ñöôïc baûo veä ñeå oå laên vaø vò trí laép
khoâng coù taïp chaát do buïi, chaát baån vaø hôi aåm cho
ñeán khi hoaøn taát vieäc laép raùp. Ñieàu naøy coù theå thöïc
hieän baèng caùch che chaén hay boïc oå laên, caùc chi tieát
maùy baèng giaáy saùp hay giaáy nhoâm.

258
 Neân löu laïi caùc giaù trò ño. Khi ño ñieàu quan
troïng laø caùc chi tieát ñöôïc ño vaø duïng cuï ño phaûi
coù cuøng nhieät ñoä. Coù nghóa laø caàn phaûi ñeå caùc chi
tieát vaø duïng cuï ño cuøng moät nôi trong moät thôøi
gian nhaát ñònh ñeå chuùng coù nhieät ñoä nhö nhau.
Ñieàu naøy ñaëc bieät quan troïng khi caùc oå laên lôùn vaø
caùc boä phaän lieân quan cuûa noù lôùn vaø naëng.
OÅ laên caàn ñeå trong bao bì cuûa noù cho tôùi ngay
tröôùc khi ñöôïc laép vì vaäy noù khoâng bò nhieãm baån
ñaëc bieät laø buïi. Thoâng thöôøng, chaát baûo quaûn
ñöôïc cho vaøo oå laên khi xuaát xöôûng khoâng caàn
phaûi lau saïch; chæ caàn lau saïch phaàn ñöôøng kính
ngoaøi vaø trong cuûa oå laên. Tuy nhieân neáu oå laên
ñöôïc boâi trôn baèng môõ vaø söû duïng ôû nhieät ñoä raát
cao hay raát thaáp hay neáu môõ khoâng töông thích
vôùi chaát baûo quaûn thì caàn phaûi röõa saïch vaø laøm
khoâ oå laên caån thaän. Ñieàu naøy nhaèm traùnh nhöõng
aûnh höôûng xaáu cho khaû naêng boâi trôn cuûa môõ.
OÅ laên neân ñöôïc röûa vaø lau khoâ tröôùc khi laép
neáu coù khaû naêng noù bò nhieãm baån do quaù trình
baûo quaûn, di chuyeån oå laên (bao bì bò hoûng..)
Khi laáy oå laên ra khoûi bao bì, caùc loaïi oå laên coù
phuû lôùp baûo quaûn daïng môõ daøy töông ñoái thì neân
ñöôïc röûa saïch vaø laøm khoâ. Ñieàu naøy coù theå xaûy ra
trong tröôøng hôïp oå laên lôùn coù ñöôøng kính ngoaøi
lôùn hôn 420mm. Caùc chaát röûa phuø hôïp cho oå laên
coù theå laø coàn traéng vaø daàu löûa.
Caùc loaïi oå laên ñaõ ñöôïc cho môõ tröôùc nhö trong
oå laên coù phôùt chaën hai beân khoâng neân röûa tröôùc
khi laép.

Hình 1



C

C 



B
B




259
Laép vaø thaùo

Di chuyeån oå laên Hình 2

Noùi chung neân duøng gaêng tay cuõng nhö caùc
duïng cuï naâng ñöôïc thieát keá ñaëc bieät ñeå laép vaø
thaùo oå laên. Ñieàu naøy chaúng nhöõng tieát kieäm thôøi
gian vaø tieàn baïc maø coøn laøm coâng vieäc bôùt meät
nhoïc, ít ruûi ro vaø ít nguy hieåm ñeán söùc khoûe.
Do ñoù neân söû duïng gaêng tay chòu ñöôïc nhieät
vaø daàu khi tieáp xuùc oå laên noùng hay coù daàu. Caùc
loaïi gaêng tay naøy neân coù ñoä beàn beân ngoaøi vaø
beân trong thì meàm vaø khoâng dò öùng, ví duï gaêng
tay TMBA cuûa SKF.
Caùc oå laên ñöôïc gia nhieät vaø /hay oå laên lôùn
thöôøng gaây khoù khaên trong vaán ñeà di chuyeån vì
moät hoaëc hai ngöôøiù khoâng theå di chuyeån noù moät
caùch hieäu quaû vaø an toaøn. Caàn coù caùc gaù keïp phuø
hôïp ñeå di chuyeån vaø naâng caùc loaïi oå laên naøy ngay
taïi hieän tröôøng trong xöôûng laép. Duïng cuï keïp
oå laên TMMH cuûa SKF († hình 2) laø moät trong
nhöõng gaù keïp giuùp giaûi quyeát haàu heát caùc vaán ñeà Hình 3
treân vaø laøm deã daøng khi di chuyeån, laép vaø thaùo oå
laên treân truïc.
Khi söû duïng palaêng ñeå di chuyeån hay giöõ
nhöõng oå laên lôùn vaø naëng ôû moät vò trí thì khoâng
neân treo taïi moät ñieåm, maø neân duøng moät baêng
theùp hay ñai baèng vaûi († hình 3). Duøng moät loø
xo moùc giöõa roøng roïc vaø daây ñai khi ñaåy noù vaøo
truïc.
Ñeå deã naâng nhöõng oå laên lôùn, maët ñaàu cuûa
voøng ngoaøi coù theå ñöôïc gia coâng loã ren ñeå gaén
bu loâng treo. Kích thöôùc cuûa loã ren bò giôùi haïn bôûi
beà daøy cuûa voøng. Vì vaäy chæ cho pheùp naâng oå laên
hay töøng voøng rieâng baèng caùc bu loâng treo naøy.
Löu yù raèng bu loâng treo chæ chòu löïc doïc truïc treo
(† hình 4) neáu löïc theo phöông nghieâng thì caàn
duøng thanh coù theå ñieàu chænh phuø hôïp.
Khi laép thaân goái ñôõ oå lôùn vaøo oå laên ñaõ coá ñònh
vò trí treân truïc thì neân coù heä thoáng treo ba ñieåm Hình 4
treân goái ñôõ vaø chieàu daøi cuûa moät nhaùnh coù theå
ñieàu chænh ñöôïc. Ñieàu naøy cho pheùp loã cuûa goái ñôõ
ñoàng taâm chính xaùc vôùi oå laên

260
Hình 5 Phöông phaùp laép oå laên
Phöông phaùp laép baèng cô khí, nhieät, thuûy löïc
ñöôïc söû duïng tuøy thuoäc vaøo loaïi vaø kích thöôùc
cuûa oå laên. Trong taát caû caùc tröôøng hôïp ñieàu quan
troïng laø khoâng goõ buùa tröïc tieáp vaøo caùc voøng
trong, ngoaøi, voøng caùch, con laên hay phôùt vaø löïc
laép khoâng tröïc tieáp ñi qua con laên. Moät soá tröôøng
hôïp oå laên vaø truïc coù theå ñöôïc laép loûng, ñeå traùnh
bò ræ seùt giöõa hai beà maët naøy neân boâi chaát choáng
gæ seùt LGAF 3E.

Laép oå laên coù loã thaúng

Ñoái vôùi oå laên khoâng taùch rôøi, voøng ñöôïc laép chaët
noùi chung neân laép tröôùc. Neân boâi nheï lôùp daàu leân
beà maët tröôùc khi laép.
Hình 6 Laép nguoäi
Neáu moái laép khoâng quaù chaët, nhöõng oå laên nhoû coù
theå ñöôïc gaén vaøo vò trí baèng caùch duøng buùa nheï
ñoùng vaøo oáng ñaët töïa vaøo maët ñaàu cuûa oå laên, löïc
ñoùng neân truyeàn ñeàu leân maët ñaàu cuûa caùc voøng
ñeå traùnh oå laên bò nghieâng hay leäch. Söû duïng
duïng cuï laép maët ñoùng caàu thay vì oáng phaúng cho
pheùp löïc truyeàn ngay taâm († hình 5).
Trong tröôøng hôïp oå laên khoâng taùch rôøi ñöôïc
laép vaøo truïc vaø thaân oå ñoàng thôøi thì löïc laép phaûi
taùc ñoäng cuøng luùc baèng nhau ôû caû hai voøng vaø
maët ñaàu cuûa duïng cuï phaûi naèm treân cuøng maët
phaúng. Trong tröôøng hôïp naøy neân duøng duïng
cuï laép oå laên, chuùng coù voøng ñoùng aùp saùt vaøo maët
ñaàu cuûa voøng trong vaø ngoaøi, oáng ñoùng cho pheùp
löïc truyeàn qua taâm († hình 6).
Ñoái vôùi oå laên töï löïa thì söû duïng voøng laép
trung gian ñeå traùnh voøng ngoaøi bò nghieâng, xoay
Hình 7 khi oå laên vaø truïc ñöôïc ñöa vaøo loã cuûa thaân oå
(† hình 7). Neân löu yùù raèng caùc con laên cuûa moät
vaøi côõ oå bi ñôõ töï löïa nhoâ ra khoûi maët ñaàu cuûa oå
laên, vì vaäy voøng trung gian phaûi coù choå loõm ñeå
khoâng laøm hoûng vieân bi. Moät soá lôùn oå laên noùi
chung ñöôïc laép baèng phöông phaùp eùp cô khí hay
thuûy löïc.

261
Laép vaø thaùo

OÅ laên taùch rôøi: voøng trong coù theå ñöôïc laép Ñieàu chænh oå laên
rieâng vôùi voøng ngoaøi, quaù trình laép ñôn giaûn, Khe hôû beân trong cuûa oå bi ñôõ chaën moät daõy vaø oå
cuï theå khi caû hai voøng coù cheá ñoä laép chaët. Khi coân chæ ñöôïc hình thaønh khi oå laên naøy ñöôïc ñieàu
laép truïc ñaõ gaén voøng trong vaøo thaân oå coù voøng chænh vôùi oå laên kia, traùi laïi vôùi caùc oå laên höôùng
ngoaøi, phaûi caån thaän löu yù raèng chuùng ñoàng taâm kính coù loã thaúng. Thöôøng caùc oå laên naøy ñöôïc
ñuùng ñeå traùnh caùc veát caøo treân raõnh laên vaø con laép theo caëp löng ñoái löng hay maët ñoái maët, vaø
laên. Khi laép oå ñuõa ñôõ vaø oå laên kim maø voøng trong moät voøng ñöôïc chænh doïc truïc cho ñeán khi coù
khoâng coù vai hay coù ôû moät phía, SKF ñeà nghò söû khe hôû ñaõ cho hay coù öùng löïc ban ñaàu ñaït ñöôïc
duïng voøng daãn höôùng († hình 8). Ñöôøng kính tuøy thuoäc vaøo yeâu caàu chöùc naêng cuûa cuïm oå laên
ngoaøi cuûa voøng daãn höôùng neân baèng ñöôøng kính vaø ñieàu kieän laøm vieäc cuûa noù. Caùc thoâng tin boå
ñöôøng laên cuûa voøng trong F vaø neân ñöôïc gia sung veà öùng löïc ban ñaàu coù theå xem ôû phaàn “Döï
coâng vôùi dung sai d10. öùng löïc ban ñaàu cuûa oå laên” töø trang 206, vì vaäy
nhöõng ñeà nghò sau ñaây chæ aùp duïng ñieàu chænh
Laép nhieät khe hôû beân trong cuûa cuïm oå laên duøng oå bi ñôõ
Noùi chung khoâng theå laép oå laên lôùn baèng phöông chaën hay oå coân.
phaùp laép nguoäi vì löïc laép seõ taêng ñaùng keå khi kích
thöôùc oå laên taêng, vì vaäy caùc voøng trong cuûa oå laên
hay thaân oå neân ñöôïc gia nhieät tröôùc khi laép.
Cheânh leäch nhieät ñoä caàn thieát giöõa voøng trong Hình 8
vaø truïc hay thaân oå tuøy thuoäc vaøo cheá ñoä laép vaø
ñöôøng kính laép. OÅ laên khoâng neân ñöôïc gia nhieät
hôn 125oC, vì khi ñoù söï bieán ñoåi, caáu truùc vaät lieäu
coù theå laøm thay ñoåi kích thöôùc cuûa oå laên. OÅ laên
coù naép che baèng theùp hay cao su khoâng neân gia
nhieät hôn 80oC vì coù theå aûnh höôûng ñeán vaät lieäu
phôùt hay môõ beân trong.
Khi gia nhieät oå laên phaûi traùnh quaù nhieät cuïc
boä. Ñeå gia nhieät oå laên ñeàu ñaën neân söû duïng duïng
cuï gia nhieät caûm öùng cuûa SKF († hình 9). Neáu
söû duïng baøn nung thì neân laät oå laên qua laïi moät
vaøi laàn. Baøn gia nhieät khoâng neân söû duïng cho oå
laên coù gaén phôùt cao su.

Hình 9

262
 Giaù trò khe hôû phuø hôïp ñaït ñöôïc khi laép ñöôïc Laép oå laên coù loã coân
xaùc ñònh bôûi caùc ñieàu kieän khi oå laên chòu taûi vaø ôû Ñoái vôùi oå laên coù loã coân, voøng trong luoân luoân
nhieät ñoä laøm vieäc. Khe hôû ñaït ñöôïc ban ñaàu khi ñöôïc laép chaët. Ñoä chaët khoâng ñöôïc quyeát ñònh
laép coù theå nhoû hôn hay lôùn hôn luùc thöïc teá laøm bôûi vieäc choïn dung sai cuûa truïc nhö ñoái vôùi oå laên
vieäc, noù tuøy thuoäc vaøo côõ, caùch boá trí oå laên, vaät coù loã thaúng, maø bôûi khoaûng dòch chuyeån doïc treân
lieäu cuûa truïc, thaân oå vaø khoaûng caùch giöõa hai oå phaàn coân cuûa truïc, oáng loùt coân ruùt hay oáng loùt
laên,. Neáu, ví duï, khi voøng trong vaø voøng ngoaøi coân ñaåy. Do oå laên dòch chuyeån doïc treân phaàn coân
coù ñoä giaûn nôû nhieät khaùc nhau seõ laøm giaûm khe cuûa truïc neân khe hôû höôøng kính cuûa noù giaûm. Ñoä
hôû khi laøm vieäc, khe hôû ban ñaàu phaûi ñuû lôùn ñeå giaûm naøy coù theå ño ñöôïc ñeå xaùc ñònh möùc ñoä laép
traùnh oå laên bò boù keït vaø aûnh höôûng xaáu cuûa noù. chaët phuø hôïp.
Do coù moät lieân heä xaùc ñònh giöõa khe hôû höôùng Khi laép oå bi ñôõ töï löïa, oå laên CARB, oå tang
kính vaø doïc truïc cuûa oå bi ñôõ chaën vaø oå coân, neân troáng, cuõng nhö oå ñuõa ñôõ chính xaùc cao coù loã coân
chæ caàn xaùc ñònh moät giaù trò, noùi chung laø duøng thì vieäc laøm giaûm khe hôû höôùng kính beân trong
khe hôû doïc truïc. Giaù trò danh nghóa naøy ñaït ñöôïc hay khoaûng dòch chuyeån doïc treân phaàn coân cuûa
baèng caùch töø ñieàu kieän khe hôû laø zero, nôùi loûng truïc ñöôïc xaùc ñònh vaø ñöôïc duøng nhö laø caùch ño
hay xieát chaët ñai oác treân truïc hay voøng coù loã ren ñoä chaët. Giaù trò höôùng daãn cuûa ñoä giaûm khe hôû
trong loã thaân oå hay baèng caùch cheâm theâm caùc vaø khoaûng dòch chuyeån doïc truïc ñöôïc cho ôû phaàn
voøng hay mieáng can giöõa voøng cuûa oå laên vaø gôø môû ñaàu cuûa phaàn baûng tra saûn phaåm töông öùng.
chaën cuûa noù. Phöông phaùp cuï theå söû duïng ñeå
ñieàu chænh khe hôû vaø vieäc ño khe hôû ñöôïc xaùc
ñònh do moät vaøi hay nhieàu oå laên ñöôïc laép vôùi
nhau.
Moät phöông phaùp ñeå kieåm tra khe hôû doïc truïc,
ví duï cuïm oå laên cuûa baùnh xe, laø söû duïng ñoàng hoà
so gaén vaøo may ô († hình 10). Ñieàu quan troïng
khi ñieàu chænh oå coân vaø ño khe hôû laøø neân xoay
truïc hay thaân oå moät vaøi voøng theo caû hai chieàu
ñeå ñaûm baûo raèng coù tieáp xuùc ñuùng giöõa ñaàu con
laên vaø gôø chaën daãn höôùng cuûa voøng trong. Neáu
söï tieáp xuùc naøy khoâng ñuùng thì keát quaû ño seõ
khoâng chính xaùc vaø seõ khoâng ñaït ñöôïc vieäc ñieàu
chænh mong muoán.

Hình 10

263
Laép vaø thaùo

OÅ laên nhoû Hình 11

OÅ laên nhoû coù theå ñöôïc dòch chuyeån doïc truïc treân
truïc coân baèng ñai oác. Trong tröôøng hôïp duøng
oáng loùt coân ruùt thì duøng ñai oác cuûa oáng loùt coân.
Maêng xoâng ñaåy nhoû coù theå ñöôïc eùp vaøo loã cuûa oå
laên baèng ñai oác. Söû duïng chìa moùc hay chìa ñoùng
ñeå xieát ñai oác. Beà maët cuûa truïc vaø oáng loùt coân
neân ñöôïc boâi lôùp daàu coù ñoä nhôùt thaáp tröôùc khi
thöïc hieän laép.

OÅ laên coù kích thöôùc trung bình vaø lôùn

Ñoái vôùi oå laên lôùn caàn duøng löïc lôùn hôn vaø:

• Neân söû duïng ñai oác thuûy löïc vaø/ hay

• Phöông phaùp neùn daàu.

Trong caû hai tröôøng hôïp, quaù trình laép seõ deã
daøng hôn raát nhieàu. SKF coù theå cung caáp caùc
duïng cuï neùn daàu ñöôïc duøng ñeå vaän haønh ñai oác Hình 12
thuûy löïc cuõng nhö duøng cho phöông phaùp neùn
daàu. Caùc thoâng tin boå sung veà nhöõng saûn phaåm
naøy coù theå tham khaûo trong “Caùc saûn phaåm baûo
trì vaø chaát boâi trôn” baét ñaàu töø trang 1065.
Khi söû duïng ñai oác thuûy löïc cuûa SKF ñeå laép, noù
phaûi ñöôïc gaén treân phaàn ren cuûa truïc hay phaàn
ren cuûa oáng loùt coân, pít toâng hình voøng khuyeân
töïa vaøo voøng trong cuûa oå laên, ñai oác treân truïc,
hay voøng chaën gaén ôû ñaàu truïc. Bôm daàu vaøo ñai
oác thuûy löïc seõ ñaåy pít toâng dòch chuyeån doïc truïc
vôùi moät löïc caàn thieát ñeå laép chính xaùc vaø an toaøn.
Laép oå laên tang troáng baèng ñai oác thuûy löïc treân:

• tröïc tieáp treân truïc coân trong hình 11

• treân oáng loùt coân ruùt hình 12
• treân oáng loùt coân ñaåy hình 13.

Vôùi phöông phaùp neùn daàu, daàu döôùi aùp löïc Hình 13
cao ñöôïc neùn vaøo giöõa oå laên vaø truïc hình thaønh
moät lôùp daàu. Lôùp daàu naøy seõ taùch rôøi hai beà maët

264

tieáp xuùc vaø laøm giaûm ñaùng keå ma saùt cuûa chuùng.
Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng tieâu bieåu khi laép
oå laên tröïc tieáp treân loã coân († hình 14) vaø cuõng
ñöôïc söû duïng ñeå laép oå laên treân oáng loùt coân ruùt
vaø oáng loùt coân ñaåy coù khoan loã daàu. Moät bôm
hay duïng cuï neùn daàu taïo ra moät aùp löïc caàn thieát,
daàu ñöôïc neùn vaøo giöõa hai beà maët qua loã thoaùt
vaø phaân boå vaøo raõnh voøng treân truïc hay oáng loùt
coân. Caùc loã thoaùt vaø raõnh treân truïc phaûi ñöôïc xaùc
ñònh khi thieát keá cuïm oå laên. OÅ laên tang troáng laép
treân oáng loùt coân ñaåy coù loã daàu treân hình 15. OÁng
loùt coân ñaåy ñöôïc eùp vaøo loã oå laên baèng caùch neùn
daàu vaøo giöõa beà maët laép vaø ñoàng thôøi xieát vít keïp.
Hình 15
Hình 14
Xaùc ñònh möùc ñoä laép chaët
OÅ laên coù loã coân luoân luoân ñöôïc laép chaët. Vieäc
giaûm khe hôû höôùng kính beân trong, hay dòch
chuyeån doïc truïc voøng trong ñöôïc söû duïng ñeå xaùc
ñònh vaø ño möùc ñoä chaët.
Coù nhöõng phöông phaùp khaùc nhau ñöôïc söû
duïng ñeå ño möùc ñoä chaët.
1. Ño ñoä giaûm khe hôû baèng can laù.
2. Ño goùc xieát cuûa ñai oác.
3. Ño khoaûng dòch chuyeån doïc truïc.
4. Ño ñoä giaûn cuûa voøng trong.
Vieäc moâ taû sô boä boán phöông phaùp naøy nhö sau.
Thoâng chi tieát hôn veà caùc phöông phaùp naøy seõ
ñöôïc vieát trong phaàn saûn phaåm töông öùng.
265
Laép vaø thaùo

Ño ñoä giaûm khe hôû beân trong baèng can laù Hình 16
Phöông phaùp naøy söû duïng can laù ñeå ño khe hôû
höôùng kính beân trong tröôùc vaø sau khi laép oå laên
vaø ñöôïc aùp duïng cho oå laên tang troáng vaø oå laên
CARB côõ lôùn vaø trung bình. Khe hôû toát nhaát laø
ñöôïc ño giöõa voøng ngoaøi vaø con laên khoâng chòu
löïc († hình 16).

Ño goùc xieát cuûa ñai oác

Ño goùc xieát cuûa ñai oác laø phöông phaùp xaùc ñònh
goùc xieát ñuùng khi laép chaët oå laên loã coân côõ kích
thöôùc nhoû vaø trung bình († hình 17). Giaù trò
höôùng daãn cho goùc xieát a ñaõ ñöôïc thieát laäp vaø
xaùc ñònh chính xaùc vò trí cuûa oå laên treân phaàn
ngoûng truïc coân cuûa noù.

Ño dòch chuyeån doïc truïc

Laép oå laên coù loã coân coù theå thöïc hieän baèng caùch
ño khoaûng dòch chuyeån doïc truïc cuûa voøng trong Hình 17
treân phaàn ngoûng truïc coân cuûa noù. Giaù trò höôùng
daãn cho khoaûng dòch chuyeån caàn thieát ñöôïc
cho trong phaàn giôùi thieäu môû ñaàu cuûa caùc baûng
thoâng soá saûn phaåm töông öùng.
Tuy nhieân phöông phaùp thích hôïp nhaát laø
phöông phaùp drive-up cuûa SKF. Phöông phaùp
naøy thöïc hieän deã daøng vaø tin caäy ñeå xaùc ñònh
ñoä chaët. Dung sai laép ñuùng ñaït ñöôïc baèng caùch
kieåm tra khoaûng dòch chuyeån doïc truïc cuûa oå laên
töø vò trí ñaõ ñöôïc xaùc ñònh tröôùc. Phöông phaùp
naøy keát hôïp vieäc söû duïng ñai oác thuûy löïc SKF laép
vôùi ñoàng hoà so vaø ñoàng hoà ño aùp löïc hieän soá ñaëc
B
bieät laép treân bôm aùp löïc ñaõ choïn († hình 18).
Giaù trò yeâu caàu cuûa aùp löïc daàu vaø khoaûng dòch
chuyeån doïc truïc cho töøng oå laên xaùc ñònh chính
xaùc vò trí cuûa oå laên. Caùc giaù trò naøy coù theå ñöôïc
tìm thaáy ôû:
Hình 18
• Trong soå tay”Phöông phaùp drive-up cuûa SKF”
• Trong taøi lieäu “SKF Interactive Engineer-
ing” catalogue treân CD- ROM hay treân maïng
internet www.skf.com hay
• Treân maïng www.skf.com/mount.

266
Ño ñoä giaûn cuûa voøng trong leân ngay sau khi khôûi ñoäng laø bình thöôøng. Ví duï
Ño ñoä giaûn voøng trong laø phöông phaùp ñôn giaûn trong tröôøng hôïp boâi trôn baèng môõ nhieät ñoä seõ
vaø raát chính xaùc ñeå xaùc ñònh ñuùng vò trí cuûa oå khoâng giaûm cho ñeán khi môõ ñöôïc phaân boå ñoàng
laên tang troáng vaø oå laên CARB côõ lôùn treân truïc. ñeàu trong cuïm oå laên, sau ñoù nhieät ñoä seõ caân
Ñeå thöïc hieän caùch naøy SKF coù duïng cuï Sensor- baèng. Trong tröôøng hôïp nhieät ñoä cao baát thöôøng
Mount® söû duïng moät caûm bieán gaén vaøo voøng ñoù laø do quaù nhieàu môõ boâi trôn hay cuïm oå laên bò
trong keát hôïp vôùi duïng cuï hieån thò caàm tay töông eùp leäch höôùng kính hay doïc truïc, caùc lyù do khaùc
öùng vaø duïng cuï laép baèng thuûy löïc thoâng thöôøng coù theå laø caùc boä phaän lieân quan ñöôïc cheá taïo hay
(† hình 19). maø khoâng caàn phaûi xeùt ñeán caùc laép khoâng ñuùng, hoaëc do ma saùt cuûa phôùt quaù
yeáu toá nhö côõ oå laên, ñoä boùng cuûa truïc, vaät lieäu cao.
hay keát caáu – truïc ñaëc hay roãng. Trong khi chaïy thöû, hay ngay sau ñoù, neân
kieåm tra caùc thieát bò boâi trôn cuõng nhö möùc daàu
trong cuïm oå laên vaø phôùt xem coù vaän haønh toát
Vaän haønh thöû khoâng. Neáu caàn thieát laáy maãu chaát boâi trôn ñeå
Sau khi laép oå laên cho chaát boâi trôn ñaõ choïn vaøo, xaùc ñònh coù bò nhieãm baån hay caùc chi tieát khaùc coù
tieán haønh chaïy thöû, kieåm tra tieáng oàn vaø nhieät ñoä trong cuïm oå laên bò maøi moøn khoâng.
cuûa oå laên.
Vieäc chaïy thöû neân ñöôïc thöïc hieän vôùi moät
phaàn taûi vaø ôû toác ñoä thaáp hay trung bình neáu
thieát bò coù vaän toác laøm vieäc thay ñoåi nhieàu. Khoâng
neân khôûi ñoäng oå laên ôû traïng thaùi khoâng taûi vaø
taêng toác vì caùc con laên seõ bò tröôït treân raõnh laên
vaø laøm hoûng noù, hay voøng caùch seõ bò öùng suaát
khoâng mong muoán. Neân tham khaûo phaàn “taûi toái
thieåu” trong phaàn giôùi thieäumôû ñaàu tröôùc baûng
thoâng soá caùc saûn phaåm töông öùng.
Taát caû tieáng oàn coù theå ñöôïc kieåm tra baèng
caùch söû duïng oáng nghe ñieän töû cuûa SKF. Thoâng
thöôøng khi laøm vieäc oå laên phaùt sinh tieáng keâu
ñeàu ñaën.
Khi coù tieáng rít baát thöôøng laø sdo khoâng ñuû
chaát boâi trôn. Tieáng maøi hay va chaïm khoâng ñeàu
thì phaàn lôùn laø do bò nhieãm baån trong oå laên hay
ñaõ bò hoûng trong quaù trình laép. Nhieät ñoä taêng

Hình 19

 

0/
$-3 ."9
''

5.&.

4FOTP.PVOU
*OEJDBUPS

267
Laép vaø thaùo

Phöông phaùp thaùo oå laên Hình 20

Neáu oå laên ñöôïc söû duïng laïi sau khi thaùo ra thì löïc
ñöôïc söû duïng ñeå thaùo khoâng ñöôïc taùc ñoäng leân
caùc con laên. Neáu oå laên taùch rôøi, voøng coù con laên
vaø voøng caùch coù theå ñöôïc thaùo rieâng so vôùi voøng
kia. Vôùi voøng bi khoâng taùch rôøi, voøng coù cheá ñoä
laép loûng neân thaùo ra tröôùc. Duïng cuï ñöôïc moâ taû
ôû phaàn sau ñaây ñöôïc söû duïng ñeå thaùo oå laên coù
cheá ñoä laép chaët, vieäc löïa choïn duïng cuï tuøy thuoäc
vaøo loaïi oå laên, côõ vaø cheá ñoä laép.

Thaùo oå laên coù loã thaúng

Thaùo nguoäi
Caùc oå laên nhoû coù theå ñöôïc thaùo ra khoûi phaàn laép
baèng caùch duøng buùa nheï goõ vaøo duïng cuï töông
öùng töïa vaøo maët ñaàu cuûa voøng oå, hay toát nhaát Hình 21
laø duøng caûo. Caùc vaáu caûo neân baùm vaøo maët ñaàu
cuûa voøng ñöôïc thaùo, hay caùc chi tieát laân caän
(† hình 20), ví duï voøng phôùt zíc zaéc, vieäc thaùo
seõ ñöôïc thöïc hieän deã daøng hôn neáu

• coù raõnh nhoû treân vai cuûa truïc hay goái ñôõ ñeå
vaáu cuûa caûo baùm vaøo
• coù loã ren treân vai cuûa thaân oå ñeå gaén vít vaøo eùp
khi thaùo († hình 21).

OÅ laên lôùn laép chaët noùi chung caàn phaûi duøng

löïc lôùn hôn ñeå thaùo, cuï theå neáu sau khoaûng thôøi
gian daøi gæ seùt ôû phaàn laép coù theå xaûy ra. Söû duïng
phöông phaùp neùn daàu seõ thaùo nhöõng tröôøng hôïp
naøy deã daøng. Giaû ñònh raèng loã daãn daàu vaø raõnh
phaân boá treân truïc ñaõ ñöôïc thieát keá vaø cheá taïo
trong cuïm oå laên († hình 22).
Hình 22
Thaùo noùng
Caùc duïng cuï gia nhieät chuyeân duøng ñöôïc phaùt
trieån ñeå thaùo voøng trong cuûa oå ñuõa ñôõ khoâng
coù vai hay chæ coù moät vai. Chuùng gia nhieät voøng
trong nhanh maø khoâng laøm truïc noùng leân, vì vaäy
voøng trong giaûn nôû ra vaø coù theå ñöôïc thaùo ra deã
daøng. Caùc duïng cuï gia nhieät caûm öùng ñieän töø
(† hình 23) coù moät hay nhieàu cuoän daây ñöôïc
kích ñoäng baèng doøng ñieän thay ñoåi. Voøng trong
sau khi thaùo ra baèng caùch gia nhieät caàn phaûi
ñöôïc khöû töø. Söû duïng caùc duïng cuï thaùo baèng
ñieän coù tính kinh teá khi laép vaø thaùo thöôøng xuyeân
caùc oå laên coù cuøng côõ.

268
Hình 23 Khi voøng trong cuûa oå ñuõa ñôõ khoâng coù vai,
hay chæ coù moät vai, maø noù ñöôïc thaùo ra khoâng
thöôøng xuyeân, hay neáu kích thöôùc cuûa voøng
trong lôùn (ñeán khoaûng 400mm ñöôøng kính loã)
caàn ñöôïc thaùo ra moät caùch deã daøng vôùi chi phí
thaáp khi söû duïng voøng thaùo baèng gia nhieät.
Ñaây laø voøng coù raõnh baèng nhoâm vôùi tay naém
(† hình 24).
Caùc duïng cuï gia nhieät ñaõ neâu ôû treân vaø caùc
voøng nhoâm gia nhieät hieän ñöôïc SKF cung
caáp. Caùc thoâng tin chi tieát coù theå xem ôû phaàn
“Duïng cuï baûo trì vaø chaát boâi trôn” baét ñaàu töø
trang 1069.

Hình 24

269
Laép vaø thaùo

Thaùo oå laên coù loã coân Hình 25

Thaùo oå laên treân truïc coân

Caùc oå laên côõ nhoû vaø trung bình laép treân truïc coân
coù theå thaùo ra baèng caùch duøng caûo thoâng thöôøng
coù vaáu baùm vaøo tôùi voøng trong († hình 25). Toát
nhaát laø neân duøng caûo töï ñònh taâm ñeå traùnh laøm
hö truïc. OÅ laên laép treân truïc coân thöôøng bò loûng ra
raát nhanh, vì vaäy caàn phaûi coù boä phaän chaën, ví duï
ñai oác khoùa, ñeå ngaên ngöøa oå laên khoâng bò vaêng
ra khoûi truïc.
Söû duïng phöông phaùp neùn daàu coù theå thaùo
caùc oå laên lôùn khoûi truïc coân raát deã daøng. Sau khi
daàu döôùi aùp löïc ñöôïc neùn vaøo giöõa beà maët laép,
oå laên seõ taùch ra thình lình khoûi vò trí laép cuûa noù.
Moät cöû chaën phaûi ñöôïc söû duïng, ví duï ñai oác hay
taám chaën ñaàu truïc ñeå phoøng ngöøa oå laên vaêng ra
khoûi truïc († hình 26).
Hình 26

270
Hình 27 Thaùo oå laên laép treân oáng loùt coân ruùt
OÅ laên coù kích thöôùc nhoû vaø trung bình laép treân
oáng loùt coân ruùt vaø truïc thaúng coù theå thaùo ra baèng
caùch ñoùng tröïc tieáp vaøo voøng töïa cho ñeán khi oå
laên ñöôïc thaùo loûng ra († hình 27), nhöng tröôùc
heát phaûi nôùi loûng ñai oác cuûa oáng loùt vaøi voøng.
OÅ laên côõ nhoû vaø trung bình laép treân oáng loùt
coân ruùt vaø truïc coù baäc coù theå ñöôïc thaùo ra baèng
caùch duøng buùa ñoùng oáng töïa vaøo ñai oác, maø ñai
oác ñaõ ñöôïc nôùi loûng vaøi voøng († hình 28).
Thaùo oå laên lôùn ra khoûi oáng loùt coân ruùt baèng ñai
oác thuûy löïc ñöôïc thöïc hieän raát deã daøng. Ñeå söû
duïng kyõ thuaät naøy oå laên phaûi ñöôïc laép treân truïc
coù vai († hình 29). Neáu oáng loùt coù loã vaø raõnh
phaân boá daàu thì vieäc thaùo seõ deã daøng khi söû duïng
phöông phaùp neùn daàu.

Thaùo oå laên laép treân oáng loùt coân ñaåy

Hình 28 Khi thaùo oå laên laép treân oáng loùt coân ñaåy, boä phaän
khoùa doïc truïc: ñai oác khoùa, naép chaën ñaàu truïc
v.v. phaûi ñöôïc thaùo ra. OÅ laên côõ nhoû vaø trung
bình coù theå ñöôïc thaùo ra baèng caùch duøng chìa
vaën, hay chìa ñoùng ñeå thaùo ñai oác khoùa nôùi loûng
oå laên († hình 30).

Hình 29 Hình 30

271
Laép vaø thaùo

Caùc phöông phaùp thích hôïp ñeå thaùo oå laên lôùn

baèng caùch duøng ñai oác thuûy löïc († hình 31),
neáu phaàn ren cuûa oáng loùt troài ra ngoaøi ñaàu truïc
hay vai truïc thì duøng moät voøng ñôõ coù beà daøy lôùn
hôn ñöa vaøo loã cuûa oáng loùt ñeå traùnh bò meùo hay
hoûng ren khi ñai oác bò xieát chaët.
OÁng loùt coân ñaåy cuûa oå laên lôùn noùi chung
thöôøng ñöôïc cheá taïo coùù loã vaø raõnh ñeå söû duïng
phöông phaùp neùn daàu noù tieát kieäm nhieàu
thôøi gian khi laép cuõng nhö khi thaùo oå laên lôùn
(† hình 32).

Hình 31 Hình 32

272
Baûo quaûn oå laên
OÅ laên coù theå ñöôïc baûo quaûn trong bao bì nguyeân
thuûy cuûa noù trong nhieàu naêm trong phoøng kho
coù ñoä aåm khoâng quaù 60% vaø nhieät ñoä khoâng thay
ñoåi leân xuoáng baát thöôøng. Vôùi oå laên coù phôùt baèng
cao su hay phôùt baèng theùp ñaõ coù môõ beân trong
thì khaû naêng boâi trôn cuûa môõ coù theå bò xaáu ñi neáu
oå laên ñöôïc caát trong kho trong moät thôøi gian daøi.
OÅ laên khoâng ñöôïc baûo quaûn trong bao bì nguyeân
thuûy thì neân löu yù choáng bò gæ seùt hay nhieãm baån.
OÅ laên lôùn neân ñöôïc ñaët naèm, vaø thích hôïp khi
ñôõ baèng toaøn boä maët ñaàu cuûa caùc voøng. Neáu giöõ
ôû vò trí ñöùng, khoái löôïng cuûa voøng vaø caùc con laên
coù theå laøm taêng bieán daïng cuûa noù trong thôøi gian
daøi do voøng coù beà daøy töông ñoái moûng.
Kieåm tra vaø laøm saïch
Cuõng nhö taát caû caùc chi tieát maùy quan troïng
khaùc, oå laên phaûi thöôøng xuyeân ñöôïc kieåm tra vaø
laøm saïch. Khoaûng thôøi gian giöõa caùc laàn kieåm tra
tuøy thuoäc hoaøn toaøn vaøo ñieàu kieän laøm vieäc. Neáu
coù theå ñöôïc xaùc ñònh chaéc chaén ñieàu kieän cuûa
oå laên trong khi laøm vieäc, ví duï baèng caùch nghe
tieáng oàn cuûa oå laên khi noù hoaït ñoäng vaø ño nhieät
ñoä hay xem xeùt chaát boâi trôn, thöôøng haøng naêm
oå laên (caùc voøng, voøng caùch vaø caùc con laên) vaø caùc
boä phaän khaùc cuûa cuïm oå laên neân ñöôïc kieåm tra
vaø laøm saïch. Khi taûi naëng, soá laàn kieåm tra phaûi
taêng leân, ví duï oå laên truïc caùn thöôøng ñöôïc kieåm
tra khi thay giaù caùn. Sau khi caùc boä phaän cuûa oå
laên ñöôïc laøm saïch baèng dung dòch thích hôïp (coàn
traéng, daàu hoûa v.v.) noù neân ñöôïc cho daàu hay
môõ ngay laäp töùc ñeå traùnh gæ seùt. Ñieàu naøy ñaëc
bieät quan troïng ñoái vôùi caùc oå laên trong nhöõng
maùy ñeå döï phoøng trong thôøi gian daøi.
273