Bab 4: Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu 马来属邦

4.1 Pemerintahan Kesultanan Melayu di Perlis, Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor

Perlis

Latar Belakang ● wilayah terpisah 分开 dari Kedah (1842)

● Syed Hussin Jamalullai diiktiraf Maharaja Siam 暹罗皇帝 di Bangkok
● Pengisytiharan di istana Arau

Pentadbiran ● raja dibantu pembesar tempatan

● Tuan Syed Abdullah, Raja Muda
● Dato’ Arau, Perdana Menteri
● Dibahagikan 22 mukim

Hubungan Luar ● Hubungan dengan Siam

● strategi Perlis untuk tidak diganggu oleh kuasa lain
玻璃市的策略以免被其他国家打扰

Perundangan ● Berdasarkan Undang-undang Kedah

● Titik beratkan kebajikan rakyat 着重人民的福祉
● Phya Songkhram Rama Wichit Willis Asmara Phya Pelit: gelaran yang diberikan oleh Raja Siam
kepada Raja Perlis yang disingkatkan sebagai Phya Pelit.

Kedah

Latar Belakang ● diasaskan abad ke-7, kesultanan terus kekal hingga hari ini
● pertapakan Islam abad ke-12
● pusat pemerintahan di Kota Bukit Meriam.
● pemerintah pertama Sultan Mudzaffar Shah

Pentadbiran ● diketuai oleh raja, dibantu oleh pembesar

● pembahagian wilayah, daerah dan mukim (penghulu)

Hubungan Luar ● hubungan dengan Siam, elak ancaman Burma 避免缅甸威胁

● dalam bentuk hubungan diplomatik, pentadbiran dan kewangan

Perundangan ● kanun undang-undang Kedah 1650

● 5 bab undang-undang:
○ (i) Undang-undang 1060H (1650)
○ (ii) Tembera Dato’ Seri Paduka Tuan 1075H (1667)
○ (iii) Hukum Kanun Dato’ Kota Setar, Adat Bunga Emas
○ (iv) Adat Kebesaran, Pada Masa Tabal, Orang Besar
○ (v) Adat Meminang dan Undang-undang 1199H (1704)

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 4 | Cikgu Khoo YJ | M/S 1

*tradisi Kesultanan Melayu, terdapat beberapa kategori pembesar:
Pembesar Peringkat ● Melaksanakan perintah sultan 执行苏丹的命令
Negeri ● Mentadbir dan mengutip cukai di kawasan tertentu

Pembesar Peringkat ● Menjaga keamanan.

Jajahan/Daerah ● Mempertahankan kedaulatan negeri 捍卫国家主权
● Menyerahkan sebahagian hasil cukai kepada kerajaan
将部分税收交给国家
● Menyediakan tenaga kerja 提供人力

Pembesar Peringkat ● Memungut cukai.

Kampung (Penghulu) ● Membekalkan tenaga tentera.
● Mengekalkan taat setia masyarakat.
● Perantara antara pembesar dengan rakyat 大臣和人民之间的中介

Kelantan

Latar Belakang ● Penyatuan 统一 Kelantan oleh Long Yunus (1776)

● menerima ancaman Terengganu pada 1812
● Jalin hubungan dengan Siam untuk elak serangan 与暹罗建立关系以避免攻
击

Pentadbiran ● sultan dibantu oleh Sistem Jemaah Menteri 内阁

● 1904, wilayah dibahagi 3 jajahan
○ iaitu Selatan Batu Mekebang, Pasir Puteh dan Pasir Mas
● peringkat bawah, Tok Kweng mentadbir jajahan, sebagai orang tengah istana
dengan penduduk kampung

Hubungan Luar ● hubungan dengan Siam (Sultan Muhammad I)

● hubungan dengan Terengganu, Kedah dan Patani

Perundangan ● ikut undang-undang syarak 回教法 (Sultan Muhammad II)

● negeri aman dan makmur sebagai pusat perdagangan 贸易中心

Terengganu

Latar Belakang ● diasaskan Sultan Zainal Abidin I (1708)

● paling akhir terima penasihat British 最迟接受英国的顾问

Pentadbiran ● Sultan dibantu pembesar (sebagai penasihat)

● Perkemas sistem penghulu 重整村长制度 (zaman Sultan Omar)
● sistem Jemaah Menteri Mesyuarat Kerajaan putuskan hukuman 决定判决
atau pengisytiharan negeri

Hubungan Luar ● hubungan dengan Siam (kurun ke-18)

● hubungan dengan Kelantan, Patani dan Johor
● negeri berdaulat diakui 认可 negeri lain

Perundangan ● prinsip keadilan Islam

● tubuh Jabatan Mahkamah 法院 (Tengku Musa sebagai Ketua)

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 4 | Cikgu Khoo YJ | M/S 2

 ● 1911, gubal undang-undang bagi diri kerajaan Terengganu

Johor

Latar Belakang ● Sultan Melaka terakhir mangkat (1699)

● diganti Kesultanan Johor keturunan Bendahara
● konflik - diganti keturunan Temenggung 天猛公
● Daeng Abu Bakar (1885)

Pentadbiran ● Zaman pemodenan 现代化 semasa Maharaja Abu Bakar

● Majlis Jemaah Diraja, Jemaah Menteri 内阁
● wujud jawatan Menteri Besar 州务大臣 dan Setiausaha Kerajaan

Hubungan ● Negeri Melayu - Terengganu, Perak, Pahang, Selangor

Luar ● Negara Eropah 欧洲 dan Jepun

Perundangan ● 1895, undang-undang Tubuh Kerajaan

● sebagai aturan 规则 dalam pemerintahan

4.2 Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu

*Faktor 原因 Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu

Kedudukan yang ● Kelantan dan Terengganu di laluan perdagangan antara Siam dan
strategik Singapura

Menghalang 阻挡 ● menjadi penampan kuasa Barat lain meluaskan kuasa ke utara Tanah
kemasukan kuasa Melayu
Barat lain ● untuk mendapatkan bahan mentah
○ Jerman (Pulau Langkawi)
○ Rusia (Ujung Salang)
○ Perancis (Segenting Kra) - ancam perdagangan dan
kedudukan Singapura 威胁新加坡的贸易和地位
○ Amerika Syarikat (Terengganu)

Kemakmuran dan ● Kedah dan Perlis - bekalan makanan untuk Pulau Pinang
kekayaan hasil bumi ● Kelantan dan Terengganu - barangan pertukangan, perkapalan untuk
Singapura

Menghubungkan Burma ● pembinaan jalan raya, landasan kereta api 铁路 dan telegraf 电报
dengan Pulau Pinang ● rangkaian terus ke India bagi perdagangan dan keselamatan

Beban Orang Putih ● menamatkan kekejaman Siam 结束暹罗的暴行 di negeri-negeri

tersebut

*Strategi 策略 Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu

● Negeri-negeri Melayu menghantar bunga emas 金花 dan perak sebagai tanda persahabatan 友谊
的象征, tetapi Siam menganggap sebagai tanda pertuanan Siam
● British mahu memastikan laluan perdagangan antara India dan China selamat 确保中印之间的贸易
路线安全
Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 4 | Cikgu Khoo YJ | M/S 3
 ● British memilih strategi perjanjian kerana konfrontasi 对抗 secara bersemuka merugikan

● Siri perjanjian peluasan kuasa British:

Perjanjian Burney Perjanjian Sulit Perjanjian Perjanjian 1902 Perjanjian
柏尼条约 1826 → 1897 Sempadan 1899 (Pengisytiharan Bangkok 曼谷条
(British - Siam) → (British - Siam) → British - Siam) → 约 1909 (10 Mac
1909)

★ Perjanjian Sulit 1897: British mengakui 承认 hak pertuanan Siam di Kedah, Kelantan dan
Terengganu

★ Perjanjian Sempadan 1899

○ Menentukan sempadan 定义边界 Perak, Kelantan, Terengganu, Pahang, Kedah
○ menyelesaikan masalah sempadan 解决边界问题 di antara Perak (British) dan Reman
(Siam)

★ Perjanjian 1902
○ Siam mengawal hubungan luar Kelantan dan Terengganu 暹罗掌握吉兰丹与登嘉楼的外交
○ Negeri lain tidak boleh menyerahkan konsesi 让 pada kuasa lain tanpa izin Siam

★ Perjanjian Bangkok 1909

○ 1907 usaha perundingan dengan Siam 与暹罗谈判工作; 1908-1909 draf 草稿
○ Siam menyerahkan Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu kepada British
○ Negeri tersebut menerima Penasihat British 顾问官制度
○ pada tahap awal, Kelantan dan Terengganu menolak kehadiran penasihat British
早期，吉兰丹和登嘉楼拒绝英国顾问

4.3 Peluasan Kuasa British di Johor

* Faktor kemajuan dan kemakmuran Johor

Kepesatan ekonomi komersial 商业经济, iaitu Kebijaksanaan 智慧 dan kecekapan 效率

pertanian lada hitam 胡椒 dan gambir 甘蜜 pemerintah

Pemodenan 现代化 dalam pentadbiran dan golongan pentadbir yang komited menjalankan
infrastruktur 公共设施 tugas

*Strategi British Menguasai Johor

● Bimbang Johor menjalinkan hubungan dengan kuasa lain 担心柔佛已与其他国家建立联系
● Strategi British:

a. Perjanjian 1855
■ antara Sultan Ali dengan Temenggung Ibrahim
■ pihak British ditawarkan terlebih dahulu jika Kesang ingin dijual

b. Perjanjian Setia 1885

■ Johor hanya akan menerima seorang ejen menyamai pegawai Konsul (lebih rendah
daripada Penasihat)
■ hal ehwal luar Johor dikawal oleh British 柔佛的外交事务由英国控制

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 4 | Cikgu Khoo YJ | M/S 4

 c. tahun 1879
■ Gabenor NNS mencadangkan Residen British ditempatkan di Johor
建议将参政司驻扎在柔佛
■ Menawarkan pinjaman 200 000 dolar bagi membiayai pembinaan kereta api sebagai
memanipulasikan kewangan Johor, tetapi ditolak
为操纵柔佛州的财政，提供了20万元的贷款用于铁路建设，但遭到拒绝

d. 12 Mei 1914
■ Sultan Ibrahim menandatangani perjanjian menerima Penasihat Am British
■ Johor menjadi naungan British

● Douglas Graham Campbell dilantik sebagai Penasihat Am British pertama di Johor.

4.4 Sistem Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu

*Latar Belakang Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu (NNMTB)
1. Pentadbiran bersifat longgar 松散, tiada satu unit pentadbiran tunggal
2. Terletak di bawah kawalan Pesuruhjaya Tinggi NNMB yang juga merupakan Gabenor NNS
3. Raja mempunyai kuasa lebih besar berbanding raja di NNMB
4. Tiada perjanjian khas 没有特别协议 bagi mewujudkan penggabungan
5. Mengamalkan pemerintahan beraja yang bebas dan berkuasa autonomi 自治权
6. gagal menggabungkan kedua-dua sistem pentadbiran kerana ditentang Raja NNMTB
7. pentadbiran NNMTB berasingan dengan NNMB hingga Perang Dunia Kedua

*Sistem pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu (NNMTB)

1. Majlis Mesyuarat Negeri (MMN) menjalankan pentadbiran, dipengerusikan oleh sultan
2. turut melibatkan pembesar tempatan, kakitangan awam, majoriti 多数 orang Melayu
3. Penasihat British terlibat secara langsung dalam pentadbiran
4. Negeri Johor dan Terengganu pentadbiran berasaskan Undang-undang Tubuh
5. Setiausaha Kerajaan atau Menteri Besar 州务大臣 sebagai pegawai tadbir terpenting

● Johor
○ Selain Menteri Besar 除了州务大臣, Setiausaha negeri terdiri daripada orang Melayu yang
menjadi jurucakap kerajaan yang rasmi 国家官方发言人
○ Orang Eropah dan Melayu dalam perkhidmatan dilayan sama taraf 欧洲人和马来人享有平
等的待遇 dan keutamaan diberikan kepada orang Melayu yang berkelayakan bagi
memenuhi jawatan pentadbiran 优先考虑有资格担任行政职务的马来人

*Perkembangan Pentadbiran
1. Pengekalan Kedudukan Sultan 保留苏丹的职位
a. Sultan kekal sebagai puncak kuasa 最有权利
b. kedudukan pembesar dikekalkan tetapi bidang tugas telah berubah
保留了大臣的位置，但更改了工作范围
c. pembesar tidak lagi mengutip cukai 不再收税, sebaliknya diberikan elaun dan pencen
取而代之的是津贴和养老金

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 4 | Cikgu Khoo YJ | M/S 5

2. Penerusan Sistem Pentadbiran Tradisional 延续传统行政制度
a. sistem pentadbiran tradisional seperti sistem Jemaah Menteri dan Majlis Negeri;
Undang-undang Tubuh Kerajaan diteruskan
b. mempunyai sistem perkhidmatan awamnya sendiri 有自己的公共服务系统

● Kedah membuat perjanjian dengan British yang menyatakan bahawa semua jawatan
perkhidmatan awam hendaklah diisikan dengan pegawai Melayu Kedah.
吉打与英国达成协议，规定所有公共服务职位必须由吉打马来官员担任。

3. Pengenalan Birokrasi Barat 西方官僚

a. Penasihat Barat menentukan dasar pentadbiran Negeri 决定国家的行政政策
b. Jabatan-jabatan baharu diperkenalkan 引入了新部门
c. pasukan polis diwujudkan 警队的成立
d. Urusan pentadbiran negeri mengamalkan cara Barat 采用西方方式
e. mahkamah sivil 民事法庭 diperkenalkan
f. pegawai-pegawai British dibawa masuk sebagai pegawai pentadbiran kerajaan
英国官员被任命为政府行政官员

Sejarah: Tingkatan 3 | Bab 4 | Cikgu Khoo YJ | M/S 6