ปำฐกถำ 4: AI IoTs for Natural Disaster

้ วม แผ่นดินไหว ภัยพิบต
โลกร ้อน นำท่ ั ิ และ AI
เป้ ำหมำยแผนยุทธศำสตร ์สำคัญ
้
AI แห่งชำติของนำนำประเทศ รวมทังประเทศไทย
ดร.สุทศ ั น์ วส ี กุล
เรำใช ้เทคโนโลยี AI IoTs
่ ่
เพือช่วยแก ้ไขปัญหำยิงใหญ่ แห่นงสำรสนเทศทร ผูอ้ ำนวยกำร
มวลมนุ ษยชำติ
สถำบั ัพยำกรนไ้ำด ้
 หัวข้อการนาเสนอ
1. ้ วม แผ่นดินไหว ภัยพิบต
ภำวะโลกร ้อน นำท่ ั ิ โลก
อันตรำยมำกขึน้
2. ้
คลังข ้อมูลนำแห่ งชำติ ควำมพร ้อมของไทยในกำร
รับมือ
3. ระบบติดตำมและคำดกำรณ์สถำนกำรณ์นำ้
o ระบบโทรมำตรอัตโนมัต ิ
o ระบบประเมินและพยำกรณ์ฝนล่วงหน้ำ 1-3 ชม. จำกเรดำร ์
ตรวจอำกำศ
2|
o ระบบคำดกำรณ์สภำพอำกำศ
 ้
1. ภำวะโลกร ้อน นำท่วม
แผ่นดินไหว ภัยพิบต
ั ิ
้
โลกอันตรำยมำกขึน
3|
 สถิตก
ิ ารเกิดภัยพิบต
ั ท ่ั
ิ วโลก (พ.ศ.2513-2562 หรือ
ค.ศ.1970-2019)

่
จำนวนเหตุกำรณ์ภยั พิบ ัติทุกประเภททัวโลก 50 จำนวนเหตุกำรณ์อทุ กภัยทัวโลก ่ 50 ปี
ปี ย ้อนหลัง (1970-2019) ย ้อนหลัง (1970-2019)
โลกอันตรำยมำกขึน้ เนื่ องจำกจำนวนภัยพิบต ่ น้
ั เิ พิมขึ
4|
ประมำณ 3 เท่ำตัวในช่วง 50 ปี ทีผ่
่ : https://ourworldindata.org/grapher/natural-disasters-by-type
ทีมำ ่ ำนมำ
 ความแปรปรวนของปริมาณฝนรายปี ของไทย
ฝนตกมำก ฝนตกน้อย เกิ
ด สลั
บ กั
น ถี ่
มำก
(พ.ศ.2524-2563 หรือ ค.ศ.1981-2020)
มีควำมแปรปรวนในเชิงปริมำณ
้ วมใหญ่ ฝนมำกทีสุ
นำท่ ่ ด
ร ้อยละควำมแปรปรวนของ
ปริมำณฝนในแต่ละปี เทียบกับค่ำ
ปกติ

ปี 2562 ปริมำณฝนน้อยกว่ำปกติ 17% และน้อยทีสุ ่ ด

่ ยบปี อืน
เมือเที ่ ๆ ทีเกิ
่ ดภัยแล ้งในอดีต
และฝนยังคงน้อยต่อเนื่องถึงปี 2563 ทีน้ ่ อยกว่ำปกติ ภัยแล ้ง ภัยแล ้ง ภัยแลภั้ง ยแล ้งต่อเนื่อ
4%
ภำคตะวันออกลุ ม
่ เจ ้ำพระยำ ่
ทัวประเทศ ถึงต ้นปี 2563
่
5|
ทีมำ : วิเครำะห ์ข ้อมูลปริมำณฝนจำกสถำนี ตรวจอำกำศ
 การคาดการณ์ฝนประเทศไทยปี 2564 ด้วยด ัชนี
สมุทรศาสตร ์
PDO = -1.89
(Jul)
คำดกำรณ์ป ริมำณ
DMI = -0.60 ONI = -0.35 ฝนจำกอุณหภูมิ ผิว
น้ำทะเลโดยวิเครำะห ์
(Jul) (May-Jun-
Jul)
่ คำ่ ดัชนี
ปี ทีมี
่
(ทีมา: ONI PDO และ DMI
https://www.ospo.noaa.gov/Products/ocean/sst/anomaly/i
ndex.html)
ย ้อนหลัง 12 เดือน
ดัชนี สมุทรศำสตร ์ช่วง
เดือนมิใกล ้เคียปีงกั
ถุนำยน น
2563 ถึง เดือน
พฤษภำคม ปี 2564
6| ใกล ้เคียงกับช่วง
 ด ัชนี สมุทรศาสตร ์ ปี น้ าน้อย 2558

PDO = +0.96
(Sep)
DMI = +0.40
ONI =+2.16
(Sep)
(Aug-Sep-Oct)

(ทีม
่ า: http://www.ospo.noaa.gov/Products/ocean/sst/anomaly/index.html)

• ด ัชนี PDO มีสภาพเป็นบวก ปัจจุบ ันมีคา

่ เท่าก ับ +0.96 (เดือนก่อนหน้าเป็น +0.98)
• ด ัชนี ONI (ENSO) มีสภาพเป็นบวก ปัจจุบ ันมีคา ่ เท่าก ับ +2.16 (เดือนก่อนหน้าเป็น +1.86) ด ัชนี > 0.5 แนวโน้มปริมาณฝนน้อยกว่าปกติ
• ด ัชนี DMI (IOD) มีสภาพเป็นกลาง ปัจจุบ ันมีคา ่ เท่าก ับ +0.40 (เดือนก่อนหน้าเป็น +0.68) ด ัชนี <-0.5 แนวโน้มปริมาณฝนมากกว่าปกติ

• Pacific Decadal Oscillation (PDO) เป็ นค่าดัชนีสภาพอากาศ ด ้านแปซิฟิก เหนือ 20oN (ทีม
่ า: https://www.ncdc.noaa.gov/teleconnections/pdo/)
• Ocean Nino Index (ONI) เป็ นค่าเฉลีย
่ SSTA 3 เดือน ในมหาสมุทรแปซิฟิกบริเวณ 5oN-5oS, 120o-170oW (ทีม
่ า: https://www.cpc.ncep.noaa.gov/data/indices/oni.ascii.txt)
• Dipole Mode Index (DMI) เป็ นผลต่าง SSTA บริเวณ 50-70oE, 10oS-10oN และ 90-110E, 10oS-0oN (ทีม
่ า: http://www.bom.gov.au/climate/enso/iod_1.txt)
7|
 ด ัชนี สมุทรศาสตร ์ ปี น้ ามาก 2560

PDO = -0.68
(Oct)
DMI = +0.18
ONI = -0.65
(Oct)
(Sep-Oct-Nov)

(ทีม
่ า: http://www.ospo.noaa.gov/Products/ocean/sst/anomaly/index.html)

• ด ัชนี PDO มีสภาพเป็นลบ ปัจจุบ ันมีคา

่ เท่าก ับ -0.68 (เดือนก่อนหน้าเป็น -0.18)
• ด ัชนี ONI (ENSO) มีสภาพเป็นลบ ปัจจุบ ันมีคา ่ เท่าก ับ -0.65 (เดือนก่อนหน้าเป็น -0.38) ด ัชนี > 0.5 แนวโน้มปริมาณฝนน้อยกว่าปกติ
• ด ัชนี DMI (IOD) มีสภาพเป็นกลาง ปัจจุบ ันมีคา ่ เท่าก ับ +0.18 (เดือนก่อนหน้าเป็น +0.14) ด ัชนี <-0.5 แนวโน้มปริมาณฝนมากกว่าปกติ

• Pacific Decadal Oscillation (PDO) เป็ นค่าดัชนีสภาพอากาศ ด ้านแปซิฟิก เหนือ 20oN (ทีม
่ า: https://www.ncdc.noaa.gov/teleconnections/pdo/)
• Ocean Nino Index (ONI) เป็ นค่าเฉลีย
่ SSTA 3 เดือน ในมหาสมุทรแปซิฟิกบริเวณ 5oN-5oS, 120o-170oW (ทีม
่ าhttps://www.cpc.ncep.noaa.gov/data/indices/oni.ascii.txt)
• Dipole Mode Index (DMI) เป็ นผลต่าง SSTA บริเวณ 50-70oE, 10oS-10oN และ 90-110E, 10oS-0oN (ทีม
่ า: https://psl.noaa.gov/gcos_wgsp/Timeseries/Data/dmi.had.long.data)

8|
 ้ อย 2558 และปี
ผลต่างปริมาณฝนจากค่าปกติ (ปี นำน้
้
นำมำก 2560) ปี นา้ น้อย ปี นา้ มาก
มิลลิเมตร
มากกว่าปกติ

(-15%) (+25%)

น้อยกว่า
9| ปกติ
 ่ อนปี 2564* (ควำมต่ำงจำกค่ำ
แผนทีฝนรายเดื
*เดือน ม.ค.-ก.ค. ฝนตรวจวัด เดือน “ เตรียมร ับฝนตกลดลงช่วงปลายเดือน ส.ค. และฝน
ปกติ หรือ anomaly)
ส.ค.-ธ.ค. ฝนคำดกำรณ์ ตกหนักเดือน ก.ย.-ต.ค. ”

(-14%) (-6%) (-30%) (102% (-31%) (-

) 16%)
(6%)

คำดกำรณ์
ฝนปี นี ้
คล ้ำยปี 2551
ภำพรวม (23%) (-18%) (11%) (2%) (28%) (-23%)
้
10 |
ทังปี
 ้
2. คลังข ้อมูลนำแห่งชำติ
ควำมพร ้อมของไทยในกำรร ับมือ
11 |
12 |
 ่
เชือมโยงการท างานร่วมกันทัง้ ใน และ ระหว่ าง
กระทรวง
กระทรวง
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ทร ัพยำกรธรรมชำติฯ

กระทรวงมหำดไทย กระทรวงคมนำคม

กระทรวงกำรอุดมศึกษำ 51 หน่ วยงาน

ฯ 12 กระทรวง กระทรวงดิจท ่
ิ ลั เพือ
เศรษฐกิจและสังคม
ข้อมู ล 435 รายการ
กระทรวง กระทรวง กระทรวง กระทรวง กระทรวงกลำโห สำนัก
อุตสำหกรรม สำธำรณสุข พลังงำน กำรคลัง ม นำยกรัฐมนตรี
13 |
 การบู รณาการข้อมู ลร่วมกับหน่ วยงานต่างๆ สู ก
่ ารใช้
งานทุกระดับ

51 คล ังข้อมูลนา้
แห่งชาติ

ศู นย ์บริหาร
จัดการน้ า

ระดับภาค
14 |
ระดับ
 3. ระบบติดตำมและคำดกำรณ์
สถำนกำรณ์นำ้
15 |
 ระบบโทรมำตรอัตโนมัติ

16 |
 ้
ระบบโทรมาตรอ ัตโนมัต ิ ของ สสน. นับตังแต่
อดีตถึง
ปั จจุบน
ั

17 |
 ้
สสน. ติดตังสถานี โทรมาตรอ ัตโนมัตแ
ิ ละพร ้อมใช้งาน
้ น
ทังสิ ้ 950 สถานี ทัวประเทศ
่

สถำนี โทรมำตร
สถำนี โทรมำตรตรวจวัด
ตรวจวัดระดับน้ำ
สภำพอำกำศอัตโนมัติ
สถำนี โทรมำตรอั อัตโนมัติ
จำนวน 581 สถำนี ตโนมัต ิ ของ สสน.
่ จำนวน 369 สถำนี
จำนวน 950 สถำนี ทวประเทศ
ั
สถำนี ฯ ทำงำนปกติ
จสถำนี
ำนวนฯ946
ขัดสถำนี
ข ้อง
มีสถำนะทำงำนปกติ คิดเป็ นร ้อยละ
จำนวน 4 สถำนี 97.47
18 | ้ ่ จำนวน 24 สถำนี )
(หรือมีสถำนี กำลังรอตรวจสอบในพืนที
ระบบประเมินและพยำกรณ์ฝนล่วงหน้ำ
1-3 ชม.
จำกเรดำร ์ตรวจอำกำศ
19 |
 สถานี เรดาร ์ครอบคลุ มทุ(จก. ภาคในประเทศ
เรดำร ์ร ้องกวำง
แพร่) เรดำร ์บ ้ำนผือ (จ.
เรดำร ์แบบ อุดรธำนี )
่ ่ ด C- เรดำร ์แบบ
เรดำรเคลือนที
์อมก๋ อย (ชนิ
จ. ่ เรดำร ่ ชนิ
ปัจจุบน
ั มี เคลือนที ์รำษี ไศล (จ.
ด C-band
band
- เชียงใหม่)
ศรีสะเกษ)
เรดำร ์แบบประจำที่
สถำนี เรดำร ์ ชนิ ดเรดำร ์ตำคลี (จ.
S-band (Dual)
เรดำร ์แบบ
่ ่ ชนิ ด C-
ครอบคลุมทัว่
เคลือนที
นครสวรรค)์ เรดำรband ์พิมำย (จ.
เรดำร ์แบบประจำที่ นครรำชสีมำ)
ทุกภำคใน ชนิ ด S-band (Dual)
เรดำร ์ปะทิว (จ.
เรดำร ์แบบประจำ
่ ด S-band
ประเทศ ชุมพร) เรดำร ์สัตหีบที(จชนิ
ชลบุร)ี
.

เรดำร ์แบบ
ประกอบด ้วย ่
เคลือนที ่ ชนิ ด C-band เรดำร ์แบบประจำ
่ ชนิ ด S-band ่
สถำนี เรดำร ์ เรดำร ์พนม (จ. เรดำรที์แบบประจ ำที 5
สุรำษฎ ์ธำนี ) สถำนี
แบบประจำที่ เรดำร ์แบบประจำ เรดำร ์แบบเคลือน ่ 4
ที่ ชนิ ด S-band สถำนี
20 |
และแบบ เรดำร ์ทุกสถำนี มรี ัศมี
 ่
กำรใช ้งำน : เพือกำรติดตำมสถำนกำรณ์และ
คำดกำรณ์ฝนระยะสัน ้ 1-3 ชัวโมง
่
่ รำยละเอียดสูงในเชิงพืนที
ทีมี ้ และเวลำ
่

พำยุโซนร ้อนซินลำกู (สิงหำคม พ.ศ. 2563)

เหตุกำรณ์ ฝนตกหนักในพืนที ้ ่
www.thaiwater.net/weather/radar
กรุงเทพมหำนคร
(วันที่ 19 พฤษภำคม พ.ศ. 2564 เวลำ 17:00
21 |
 กำรประยุกต ์ใช ้ข ้อมูล ้ ฒนำระบบแจ
่ พัำท่
่ ยงน ้ เสี
่ ย่
กำรติดตำมสถำนกำรณ์ (พำยุโนอึ
ล) ื ้ เสี
พนที
พัฒนำระบบคำดกำรณ์ วมฉับพลัน้งเตือนพืนที

2563-11

2564-05-19

้ แจ
พืนที ่ ้งเตือนจำกระบบ
้ ศึ
พืนที ้ วมฉับพลั
่ กษำเหตุกำรณ์นำท่ นในลุ
และพื ้ ม
่ นได
นที ้ ้รับรำยงำนน
่ ำภำคตะวั นออก ำ้
ระบบแจ ้งเตือนฝนตกหนักจำกข ้อมูลเรดำร ์ ท่วมจำก ้ ได ่ Twitter จส100 และ Twitter
พืนที ร้ ับกำรรำยงำนจำก
ข ้อมูjs100
พืลนที้ ระดั่ ้ำท่บวน
น ้ flood
ำท่
มจำก วมถนน
sensor กทม.

จำกพืflood ้ แจ
นที ้งเตืของ
่ sensor กทม. ์
อนจำกระบบเรดำร

ผลกำรคำนวณ Flash Flood Guidance (FFG)

22 | ้ วมฉับพลันวันที่ 10 สิงหำคม พ.ศ. 2563
เหตุกำรณ์นำท่
 ระบบคำดกำรณ์สภำพอำกำศ

23 |
 แบบจาลองทางคณิ ตศาสตร ์สาหร ับการคาดการณ์ NPP NPP

สภาพอากาศ
.
Pressure . Pressure
.
Precipitation Precipitation
SST SST

Latitude

grid cell Longitude zone

Time
ประสิทธิภำพในกำรคำดกำรณ์

Iterative method AI / Machine learning / Data Science method

Model
จำก Iterative method

~ 7 วัน 30 วัน เวลำ

24 |
 แบบจาลองคาดการณ์สภาพอากาศ WRF-ROMS

แบบจำลอง
คำดกำรณ์
สภำพอำกำศคู่
ควบระหว่ำง
Net surface heat
http://www.thaiwater.net/weather/rainfall

แบบจำลอง
and momentum fluxes

บรรยำกำศและ
มหำสมุทร WRF-ROMS
SST
http://www.thaiwater.net/weather/

25 |
 ่
แผนทีการเคลื ่
อนที ่
ของเมฆและลมของพายุ PABUK (2-4
มกราคม 2562)

2-4 January 2019

26 | http://www.thaiwater.net/weather/storm
 ่
การคาดการณ์ฝนกึงฤดู กาล S2S (รายสัปดาห ์ 4
สัปดาห ์ล่วงหน้า)

สนับสนุ นข ้อมูลสำหร ับ
27 | - กำรบริหำรจัดกำรน้ำ (สทนช.), กำรบริหำรจัดกำรน้ำของเขือน
่
 การคาดการณ์ฝนรายปี (รายเดือน 12 เดือนล่วงหน้า)

PDO = -
1.88
DMI = - ONI = -
(Jun) (64%) (72%) (- (45%) (4%)
0.57 0.47 11%) (10%)

(Jun) (Apr-
May-Jun) (6%)

่ี ค่ำดัชนี ONI PDO และ DMI 12

คำดกำรณ์ป ริมำณฝน จำกปี ทมี
เดือนก่อนหน้ำใกล ้เคียงกัน (-1%) (-18%) (11%) (2%) (28%) (-23%)

สนับสนุ นข ้อมูลสำหร ับ
• กำรบริหำรจัดกำรน้ำ (สทนช.)
• กำรบริหำรจัดกำรน้ำของเขือน ่
(กฟผ.)
28 | http://www.thaiwater.net/report
9/1/2021
 4. กำรใช ้เทคโนโลยี AI IoTs
้
แก ้ไขปัญหำนำในประเทศไทย
29 |
 ้
ระบบตรวจวัดสภำพนำขนำด
เล็ก
DUCK buoy : Low-cost floating water sensor

30 |
 แหล่งน้ าในประเทศไทยประเทศไทยมีแหล่งน้ำขนำดเล็ก
จำนวนมำก ต ้องอำศัย IoT ในกำร
ติดตำมข ้อมูล

31 | Hydro-Informatics Institute
 DUCK buoy : Low-cost floating water sensor

Communication System
• Short Distance
Sensing System
• Dissolved Oxygen
• Wi-Fi / Bluetooth / LoRa
• pH
• Middle Distance
• Conductivity
• 3G/4G/5G /NB-IOT
• Salinity
• Long Distance
• Temperature
• Satellite
• Depth
• ...

Positioning
System
• GPS
• GNSS
Power System
• Solar Cell
• Network RTK
• Batteries

32 |
 DUCK buoy : Low-cost floating water sensor
• อุปกรณ์ตรวจวัดระดับน้ำขนำดเล็ก
แบบลอยน้ำนำไปใช ้สำหร ับติดตำม
และวำงแผนจัดกำรน้ำให ้มี
่ น้
ประสิทธิภำพเพิมขึ - Hydrostatic Pressure Sensor
- Daily water level data

• ้ ่ ้
พัฒนำขึนเพือนำไปติดตังตำมพื ่ 1 cm.
้ Tracking
- Range Measure 15 m.
นที
- Accuracy
- GPS
ต่ำงๆ - Robust Environment

่ แหล่งเก็บน้ำขนำดเล็กตังอยู
ทีมี ้ ่
้
เน้นใช ้งำนง่ำยติดตังสะดวก
และรำคำถูกกว่ำกำรติดตัง้ 2
5
4

สถำนี ตรวจวัดแบบถำวร 3

33 | 6
9/1/2021
1
 ระบบเตือนภัยน้ าหลากขนาดเล็ก (Mobile Flash Flood
• ้ Warning System)
น ำหลำกเกิ ด แบบฉั บ พลัน จ ำเป็ นต อ้ งอำศัย ควำม
รวดเร็วในกำรแจ ้งเตือน
• พื ้น ที่ ต ้น น้ ำ อ ยู่ ห่ ำ งไ ก ล จ ำ ก ชุ ม ช นไ ม่ มี ส ั ญ ญ ำ ณ
5อุปกรณ์บำรุงรักษำไดส้ ะดว
อินเตอร ์เน็ ต ทำใหต้ อ้ งส่งขอ้ มูลแจ ้งเตือนผ่ำ นคลืนวิ ่ ทยุ
ระยะไกลจำกต ้นน ้
ำไปยั งชุ
น ชนท ้ำยน ำ ่ ำระวังหรือ
้ เพือเฝ้
้
อพยพได 1 ติดตัง้ 2กำหนดระดับนำ 3ติดตังได
้อย่ ำ งทั น กำรณ์
้ ้
4 ส่งข ้อมูล
อุปกรณ์ สำหรับเตือนภัย 3 ง่ำย ด ้วย ระยะไกล
เทคโนโลยี ้ำ เป็ ระดั
นรูปบ แบบกำรสื ่
ตำมควำม อสำรระหว่
อุปกรณ์ ำงอุและส่
ปกรณ์
• ต ้นนLoRa งต่อใน
ระยะไกลใช (Data) ก่อน งำนต่ ำ ถู ก น ำมำประยุ
้พลังเหมำะสมของ ้ ก
ในพืนที ่ ต ใ์ ชกัน
้งำนของ
เพือ่
้ ง องระบบเครื
สสน. ทัถึงเรื ่ ้ ่ อข่ำยเซนเซอร ์เตือนภัย
พืนที จนไปถึง
กระจำย
กำรประยุ ชุมก ชน ต ์ใช ้ในแปลงเกษตรอัจฉริยะ กำรเตือน
ภัยได ้อย่ำง
NODE 2

ครอบคลุม NODE ….n

NODE 1NODE 3
34 | MAIN
 5. สรุป

35 |
 สรุป

• ประเทศไทยมีเทคโนโลยีและข ้อมูล
่ ยงพอเพือใช
ทีเพี ่ ้ร ับมือภัยพิบตั ิ
ทำงธรรมชำติทำงนำ้ (อุทกภัย /
ภัยแล ้ง)
• ระบบทีมี่ สำมำรถประยุกต ์ใช ้เพือ ่
36 |
ขอบคุณคร ับ