Article XIV - Edukasyon.

Siyensiya, at Teknolohiya, Mga Sining, Wikang Pambansa

Kultura, at Sports
 Filipino

 Pinagtibay ng pambansang pamahalaan

Seksiyon 6
 Ginagamit sa pamamahala at pakikipag-ugnayan sa
 Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
mamamayang kanyang sakop
Samantalang nalilinang, ito ay dapat payabungin at
payamanin pa salig sa umiiral na mga wika ng
 Pambansang daluyan ng komunikasyon tulad ng
Pillipinas at sa iba pang mga wika.
telebisyon, radio, at mga pahayagan, gayon din
naman ang mga kilalang politiko.
 Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa
nararapat na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat
magsagawa ng mga hakbangin ang Pamahalaan
upang ibunsod at puspusang itaguyod ang paggamit Wikang Panturo
ng Filipino bilang midyum ng opisyal na
komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa  Gagamitin upang matamo ang mataas na antas ng
sistemang pang-edukasyon. edukasyon

Seksiyon 7 Wikang Opisyal

 Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo,  Ang prinsipal na wikang ginagamit sa edukasyon,
ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino, at pamamahala, politika, at industriya
hangga't walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.
Ang mga wikang panrehiyon ay pantulong na mga  Ingles + Filipino
wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbi na
pangtulong na mga wikang panturo roon. Dapat  Maaring gamitin sa pakikipagkomunikasyon
itaguyod nang kusa at opsyonal ang Kastila at Arabic

Official Symbols
Seksiyon 8
 Narra
 Ang konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at
Ingles at dapat isalin sa mga pangunahing wikang  Eagle
panrehiyon, Arabic at Kastila
 Philippine Pearl

 Arnis
Seksiyon 9

 Dapat magtatag ang kongreso ng iang komisyon ng  Makadiyos, Makatao, Makakalikasan, Makabansa
wikang pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng
iba't ibang mga rehiyon at mga disiplina na  All Heroes (National Heroes)
magsasagawa, mag-uugnay, at magtataguyod ng
Kailangan ng approval ng batas at ppl of the ph ++ pirma ng
mga pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika
pangulo
para sa kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap, at
pagpapanatili

Outline Main Points (ni Ma'am)

Wikang Rehiyonal  Hindi mapaghihiwalay ang Wika at Kultura
 Ang wika sa iba’t ibang rehiyon ay mayroong iba’t
 Mabisang instrumento ang wika sa pag-iimbak at
ibang barayti.
pagpapalaganap ng karunungan at kaalaman
 Naglalarawan ito sa iba’t ibang katangian ng mga
 Maaaring bumuo o sumira ng lipunan ang wika
pananalitang matatagpuan sa isang heograpikong
lugar
Language Register  Pagpapalit ng pantig
o Walanghiya -> walanjo
 May tiyak na kahulugan depende sa tiyak na disiplina
 Paghahalo ng wika
o Nagets
Gleason (1961) o Matake

 Ang wika ay masistemang balangkas ng mga  Paggamit ng bilang

sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang o Res7
arbitraryo na ginagamit sa pakikipagkomunikasyon o 143
ng mga taong kabilang sa isang kultura
 Pagdaragdag
o Malay -> Malaysia
o Kulong -> Colombia
Sapiro (Sapiro sa Ruzol 2014:15)

 Ang wika ay isang likas at makataong pamamaraan ng

paghahaatid ng mga kaisipan, damdamin, at mga Register
hangarin sa pamamagitan ng isang kusang-loob na
kaparaanan na lumikha ng tunog  Baryasyon batay sa gamit
 Estilo ng pananalita

Hemphill (Hemphill sa Ruzol 2014:15)

Barayti
 Ang wika ay isang masistemang kabuuan ng mga
sagisag na sinasalita o binibigkas na pinagkaisahan o  Isang maliit na grupo o pormal o makabuluhang
kinaugalian ng isang pangkat ng mga tao, at sa katangian na nag-uugnay sa particular na uri ng
pamamagitan nito’y nagkakaugnay, katangiang sosyo-sitwasyonal
nagkakaunawaan at nagkakaisa ang mga tao.  Idyolek
 Kabuuan ng mga katangian sa pananalita ng isang tao
 Iba’t ibang salik ay gulang, kasarian, interes, at status
sa lipunan.
Structure ng Wika o Hal : kami ang pabebe girls, magandang
 Ponema + Morpema + Syntax = Wika gabi, bayan!
 Dayalek
o Batay sa panahon, lugar, at katayuan sa
buhay ;; heograpikong pinaroroonan
Estruktura ng mga Balbal o Nakikita sa pormal na katangian kaugnay
ng pinanggalingan ng tagapagsalita
 Paghihiram sa wikang banyaga o Heograpiko , Temporal , Sosyal
o Tisoy o Hal : tagalog sa maynila, tagalong sa teresa
o Sekyu  Sosyolek
o Ginagamit ng isang particular na grupo
 Paghango ng salitang katutubo o Hal : gay lingo, conyo, jejemon
o Gurang  Etnolek
o Utol o Tawag sa wika na gamit ng mga katutubo
ang mga tinatawag ng mga
 Pagbibigay ng bagong kahulugan sa salitang tagalog etnolinggwistikong mamamayan
o Hiyas -> virginity o Hal : pakbet, malong
o Ube -> isang daang piso  Ekolek
o Ginagamit sa loob ng ating tahanan
 Pagpapaikli o Hal : palikuran, mamc, papsi
o Meron
o Kelan

 Pagbabaliktad / metatesis
o Papantig : tsikot
o Buong salita : yatap

 Akronim
o KSP
o OA
Homogeneous GAMIT NG WIKA AYON KAY JAKOBSON

 Isa lamang ang layunin at ang gumagamit 1) Conative

 Isang wika lamang a. Katangian : Paghihikayat
b. Halimbawa : Tara!

Heterogeneous 2) Referential / Informative

a. Katangian : Pagbibigay ng Impormasyon
 Iba iba ang wika dahil sa lokasyon heograpiko
b. Halimbawa : “Ihanda na raw natin lahat ng
kailangang gamit dahil bababa tayo sa
laboratory.”
Antas ng Wika
3) Emotive
1) Balbal -> pinakamababang antas ng wika a. Katangian : Pagpapahayag ng damdamin
2) Kolokyal -> always ginagamit ;; impormal b. Halimbawa : “Nakakaiyak! 16 daw ang
3) Lalawiganin -> ginagamit mula sa lalawigan passing sa Pre-Calculus quiz natin tapos 12
4) Teknikal -> gamit sa iba’t ibang disiplina
lang nasagutan ko.”
5) Pampanitikan -> pinakamataaas na antas ng wika
4) Phatic
Retorika a. Katangian : Nagbubukas ng usapan
b. Halimbawa : “Uy! Hello! May gawa ka na
 Tumutukoy sasining ng maayos, malinaw, mabisa at
bas a performance task natin?”
kaakit-akit na pagpapahayag upang maunawaan at
makahikayat sa mga nakikinig at bumabasa.· 5) Metalinguistic
a. Katangian : Kinakailangan ng pagsusuri
b. Halimbawa : “Pwede mo bang ipaliwanag
ulit yung ideya mo?”
Gramatika
6) Poetic
 Masining na pagpili ng wastong salita sa loob ng a. Katangian : Matatalinghagang pahayag
isangpahayag upang higit na maunawaan at maging b. Halimbawa : “Parang kidlat sa bilis ang
kasiya-siya satagas tapgapakinig o mambabasa
pagsagot nya!”
7) Labeling
a. Katangian : Bagong tawag
Ang isang daan ay Wikang Filipino. Ang kailangan natin ay isanh b. Halimbawa : “Teacher’s pet.”
kasangkapan ng komunikasyon para sa lahat ng ating mga
8) Expressive
mamamayan—kasangkapang simple, abot ng lahat, gamitin,
mabisa, at di kumukupas. a. Katangian : Pagpapahayag ng Opinyon
b. Halimbawa : “Para sa akin, mas
makabubuti kung hatiin natin lahat ng mga
dapat gawin.”
1. Ang wika ay masistemang balangkas

2. Ang wika ay sinasalitang tunog

3. Ang wika ay pinipili at isinasaayos GAMIT NG WIKA AYON KAY HALLIDAY

4. Ang wika ay arbitraryo 1) Personal

a. Katangian : Pagpapahayag ng damdamin
5. Ang wika ay ginagamit
b. Halimbawa : “Natutuwa akong malaman
6. Ang wika ay batay sa kultura na nakapasa tayong lahat sa pagsusulit!”
2) Interaksyonal
7. Ang wika ay dinamiko
a. Katangian : Pakikipag-ugnayan
8. Ang wika ay nanghihiram b. Halimbawa : “Uy! Kumusta? ‘Di na tayo
magkaklase ‘no?”
9. Ang lahat ng wika ay may sariling kakayahan. 3) Imahinatibo
a. Katangian : Matatalinghagang pahayag
b. Halimbawa : “Kanina ka pa di sumasagot
baka mapanis ang laway mo niyan.”
 4) Instrumental ALPABETO BILANG
a. Katangian : Pagtugon sa nais Pre-Colonial Baybayin 17
b. Halimbawa : “Pakiabot naman yung yellow Espanyol Abecedario 30
paper ko.” Amerikano English Alphabet 26
5) Regulatoryo 1940s Abakada 20
a. Katangian : Pagbibigay gabay 1970s Pinagyamang 31
b. Halimbawa : “Dapat panatilihing malinis Alpabeto
ang paligid ng ating paaralan." 1980s Alpabetong 28
6) Impormatibo / Referential Filipino
a. Katangian : Pagbibigay ng impomasyon
b. Halimbawa : “Pag-aralan natin ang
kasaysayan ng wika dahil iyon ang lalabas Baybayin
sa ating pagsusulit bukas.”
7) Heuristiko  17 titik/simbolo (14 katinig; 3 patinig)
a. Katangian : Pagkuha ng Impormasyon  Rehiyonal
b. Halimbawa : “Paano mo sisimulan yung  Abecedario o Alpabetong Romano
takdang aralin sa General Chemistry?”  (kastila)
- 30 titik (25 katinig; 5 patinig)
- 11 na dagdag na letra
- C, Ch, J, Ll, Q, Rr, V, X, at Z
Prayle - Espesyal na kaso ang ñ at ng

 Unang leksikograpo English Alphabet

 Pag-aaral ng wikang katutubo
 26 Roman
 Pa-ingles

Pananaw sa pagkakaroon ng wikang Roman o panlahat Abakada (1940s)

 Walang iasng katutubong wikang maaaring maging
midyum
 Kastila lang ang may alam at inaasahang itatagud
 Walang naisip tungkol sa pagkakaraan ng komong
wika ng mga karaniwang mamamayan
Konstitusyong Probisyonal
 20 titik (15 katinig; 5 patinig)
 Digrapo (ex. ch, rr, ll, zz, j, ñ, sh, ct)
Pinagyamang Alpabeto (1970s)
 31 titik
 C, Ch, F, J, Ñ, LL, Q, Rr, V, X, Z
 Tunog ingles maliban sa ñ
 Hindi tinanggap ng tao

 Tagalog ang dapat na wikang Opisyal ng Republika Alphabetong Pilipino (1987)

 Biak na Bato – 1897
 28 titik (ng at ñ)
 `20 abakada + 8 bagong letra

PLS BASAHIN MO ‘YUNG MGA

READINGS NA NASA LOCKER MO !!!