mag-aaral at natututuhan din nila ang WIKA nilalaman ng ating kultura-ang KALULUWA ng ating - Kaluluwa ng isang bansa PAGKABANSA - 30% pakikinig, 25% pagsasalita, - Ayon kay VILLACORTA, 2003- 15% pagbabasa, 10% pagsulat, at Ang mithiin ng edukasyon ay a ng 20% di pa alam pagpapaabot sa mga mag-aaral ng Wika bilang sistematikong balangkas ng mga kaalaman,kakayahan at mga sinasalitang tunog na pinili at kaugaliang higit na magbibigay sa isinaayos sa paraang arbitaryo upanmg kanila ng pagkakataong maging magamit ng mga taong kabahagi at produktibo at makabayang kasama sa isang kultura (Henry Gleason) mamamayan, makapag-ambag sa kaunlaran ng kanilang Lipunan. - Ang Wikang Filipino ay may legal MASISTEMANG BALANGKAS na batayan bilang wika ng edukasyon. Samakatuwid, Malaki 1. Ponolohiya – pagaaral ng mga ang tsansa na mas mapaangat ang ponema o tunog antas ng literasi sa edukasyong 2. Morpolohiya – pagbuo ng mga Pilipino dahil aktibo at masigasig na salita nagagamit ang wikang ito bilang 3. Sintakas/sintaksis – pagbuo ng mga wika ng pagkatuto. Sa ARTIKULO pangungusap XIV, Seksyon 7 ng Konstitusyon ng 4. Semantika/semantiks– kahulugan Pilipinas. ng isang pahayag
FILIPINO BILANG WIKANG
KATANGIAN NG WIKA OPISYAL 1. Gamit sa komunikasyon - ay ginagamit sa pulitika, kultura at 2. Pantao Lipunan. 3. Masistema – dumaan sa - Ito ay ginagamit sa opisyal na sistematikong paraan o pagaaral talakayan at opisyal na transaksyon. 4. Kakambal ng kultura Bilang pagsunod sa konstitusyon, 5. Dynamiko – patuloy na nagbabago - nilagdaan ni dating Pangulong CORAZON AQUINO, noong AGOSTO 28,1998 sa kautusang Tagapagpalaganap Blg. 335 na pormal na nag-aatas sa lahat ng kagawaran,kawanihan, FILIPINO BILANG WIKANG opisina,ahensiya at instrumentali ng PANTURO pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang na kailangan para sa b) Kolokyal - to ay ang mga layuning magamit ang Filipino sa pang araw-araw na salita na opisyal na mga transaksyon. halaw mula sa mga pormal na salita. c) Salitang balbal- Ito ay FILIPINO BILANG WIKANG tinatawag na slang sa wikang PAMBANSA Ingles. Ito ang mga salitang - Upang magkaroon ng isang wika na madalas marinig sa magkakaunawaan ang bawat Pilipino lansangan. Ito ay - Artikulo XIV ng saligang batas ng nagpapatunay na ang wika ay 1987, Sek 6 “ang wikang Pambansa dinamiko. ng pilipinas ay filipino” ARALIN 2 MGA ANTAS NG WIKA LINGUA FRANCA 1. Pormal - Ang mga salitang ito ay Wikang alam at ginagamit ng mga kinikilala at ginagamit ng taong may iba’t ibang unang wika nakararami. Ito ay may dalawang uri: upag magkaintindihan a) Pambansa - Ito ay BILINGGUWALISMO karaniwang ginagamit sa mga Kakayanan sa pakikipag-usap sa aklat at iba pang babasahin na pamamagitan ng dalawang wika ginagamit sa paaralan at pamahalaan. Sa pilipinas nangangahulugang itis a hiwalay na paggamit ng Ingles at b) Pampanitikan – o filipino panretorika Ang mga salitang MULTILLINGUWALISMO ito ay karaniwang malalim, makulay, masining at Paggamit ng higit sa dalawang wika nakatago ang kahulugan Tawag sa patakarang pangwika kung saan nakasalig ito sa paggamit ng wikang Pambansa at katutubong 2. Di- pormal - Ito ay ang mga salitang wika bilang pangunahing midyum sa karaniwan, palasak, pang-araw-araw pakikipagtalastasan at pagtuturo at madalas gamitin sa LINGGUWISTIKANG KOMUNIDAD pakikipagtalastasan. Ito ay may tationg uri: Isang konsepto sa sosyolingguwistiko na tumutukoy sa a) Lalawiganin - . Ito ay ang kakayahan ng mga tao o kaya’y mga salitang ginagamit sa kmonunidad ng nagkakasundong partikular na pook o gumamit ng komon na wika o lalawigan at makikilala ito sa diyalekto kakaibang tono HOMOGENOUS - Ang tungkulin ng wika kung ito’y ginagamit ng tao sa pagbabahagi ng Sitwasyong pangwika sa isang bansa impormasyon kung iisa ang wikang sinasalita ng 4. Interaksyunal mga mamamayan - Ang tungkulin ng wika kung HETERGENOUS ginagamit ito ng tao sa pagpapanatili at pagpapatatag ng relasyong sosyal Kalikasan ng wika na tumutukoy sa sa kapwa pagkakaiba-iba ng wika bunga ng 5. Personal paggamit ng iba’t ibang indibidwal - Ang tungkulin ng wika kung UNANG WIKA ginagamit ito ng tao sa pagpapahayag ng sariling Wikang kinagisnan mula sa kaparaanan,damdamin opinion o pagsilang at unang itinuro at pananaw. natututuhan 6. Heuristik Katutubong wika/mother tongue - Ang tungkulin ng wika kung PANGALAWANG WIKA ginagamit ito sa paghahanap o paghingi ng impormasyon upang Wikang ginagamit ng nakakarami makakuha ng iba’t ibang kaalaman lalo na sa larangan ng edukasyon at sa mundo mga gawaing pampamahalaan 7. Imahinatibo PANGATLONG WIKA - Ang tungkulin ng wika kung ginagamit ito ng tao sa Itunuturing na pangatlong wika ang pagpapalaway ng kanyang hindi katutubong wikang natutunan imahinasyon maliban sa pangalawang wika Nakabase sa kagustuhan natin BARAYTI NG WIKA - Pagkakaiba ng paggamit ng wika TUNGKULIN NG WIKA 1. Instrumental 1. Dayalek - Ang tungkulin ng wika kung - Ito ay tinatawag ding wikain o ginagamit ito upang maisakatuparan wikang rehiyonal ang nanis mong mangyari sa isang - Pagkakaiba ng wika ng tao depende tao sa particular na pook o lugar 2. Regulatori - Ang tungkulin ng wika kung 2. Sosyolek ginagamit ito upang kontrolin ang - Pagbabago bago ng wika depende sa kilos o asal ng isang tao grupo na kinabibilangan mo 3. Representasyunal - Iba’t ibang pangkat ng lipunan - Mabubuo sa pakikipaghalubilo ng tao sa pangkat MGA TEORYANG SA 3. Register PINAGMULANG NG WIKA - Pagbabago bago sa pamamagitan ng 1. Teoryang biblikal isang particular na domain o larangan a) Tore ng babel (genesis – - Ito ay may kaugnayan sa armaic) panlipunang papel na ginagampanan - Hindi ito natuloy ng tagapagsalita sa oras ng paggamit - Gusto ng mg atyao higitan ang niya ng wika. kapangyarihan ng diyosat nagdesisyon ang tao na gumaw ang 4. Etholek tore nang malaman ito ng diyos ay - Pagbabago bago ng wika ng mga pinagkaiba iba nya ang wika ng tao etnolingguwistikong pangkat - Mga wikang ginagamit ng b) Pentecostes (gawa beriskulo 1- katutubong pangkat 12) - Malaki ang kinalaman ng espirtu 5. Mode santo - Paraan ng pagpapahayag ng isang tao - Espiritu santo ang sumapi sa mga - Ito ang barayti ng wikang nalilikha apostoles kaya nagkaiba iba ang kaugnay sa midyum o paraan na wika ginagamit sa pagpapahayag. 2. Teoryang Siyentipiko (agham) 6. Estilo - Base sa obserbasyon ng isang tao - Nagkakaaroon ng paggamit ng wika depende kung sino kausap natin a) Teoryang bow-wow – natutong - Ito ay may kaugnayan sa relasyon ng magsalita dahil sa panggagaya ng nagsasalita sa kaniyang kausap. tunog ng kalikasan
7. Idyolek b) Teoryang ding-dong – teorya ng
- Ang unique na paggamit ng wika ng wika na nagsasabing ang wika ay isang tao nagmula sa mga tunog sa - Kapansin-pansin dito ang madalas na kapaligiran paggamit ng particular na bokabularyo ng tagapagsalita c) Teoryang Pooh-pooh – naqtutong magsalita ang tao dahil 8. Ekolek sapamamagitan ng matinding - Wika na madalas ginagamit o emosyon naririnig sa loob ng tahanan o bahay d) Teoryang yo-he-ho – natutong 9. Pidgin magsalita ang toa dahil sa - Napaghahalo o napagsasama na wika pwersang pisikal e) Teoryang ta-ra-ra-boom-de-ay – natuto ang tao gumamit ng wika sa pamamagitan ng ritwal at dasal ng unang sibilisasyon ng tao f) Teoryang coo-coo - Nagmula ang wika sa tunog na niliha ng sanggol
g) Teoryang mama- mula sa tunog
na nabigkas/nabanggit ng sanggot
GAMPANIN NG WIKA 1. Impormatib – kapag nagbigay ng impormasyon
2. Ekspresib – nagpapahayag ng saloobin o nararamdaman
3. Direktib – hayagan o di-hayagan
nitong napapakilos ang isang tao upang isagawa ang isang bagay
4. Persweysib – ginagamit ang wika sa
panghihikayat
5. Perpormatib – kilos na nagagawang
pansuporta sa isang pahayag - Pagpapahayag ng kilos