KONTEKSTWALISADONG FILIPINO - ito ang WIKANG ginagamit

KOMUNIKASYON SA FILIPINO ng mga naninirahan sa Pilipinas, ang

pambansang wika ng mga PILIPINO.
KONKOMFIL - isang praktikal na
kursong nagpapalawak at WIKA - inilalarawan bilang identidad
nagpapalalim ng ng isang bayan o bansa, kaluluwa o
kontekstwalisadong komunikasyon sumasalamin sa ating kultura at ang
sa wikang Filipino ng mga nag-uugnay sa isa't isa.
mamamayang Pilipino sa kani-
ito ay mahalaga sa sarili, kapwa at
kanilang komunidad sa partikular at sa
lipunan.
buong lipunang Pilipino sa
pangkalahatan. Ito ay sistema ng mga tunog,
arbitraryo na ginamit sa
KONTEKSTWALISADO - ay
komunikasyong pantao. (Hutch)
nangangahulugang mahirap
maunawaan ang nilalaman o Sa pag-aaral ni Constantino (2007),
konteksto kung hindi naiintindihan ang ang wika ay maituturing na behikulo
kahulugan nito. ng pagpapahayag ng damdamin,
isang instrumento sa pagtatago at
KOMUNIKASYON - tawag sa isang
pagsisiwalat ng katotohan.
proseso ng pagpapadala at
pagtanggap ng mensahe. Ito ay Personal ang gamit ng wika sa
nagmula sa salitang Latin na pagpapahayag ng personalidad at
“Communis” na nangangahulugang damdamin ng tao. Nakasalalay ang
panlahat. mga pangungusap na padamdam o
anumang saloobin. (Mendoza , 2007)
Dalawang Uri Ng Komunikasyon.
Sinabi ni Gleason, ang wika ay
 Berbal
masistemang balangkas na
 Di berbal
sinasalitang tunog na isinasaayos sa
KONTEKSWALISADONG paraang arbitraryo. Ang mga tunog ay
KOMUNIKASYON hinugisan/binigyan ng mga
makabuluhang simbolo na pinagsama-
isang paraan sa paggamit ng wikang sama upang makabuo ng salita na
Filipino sa pagsasalita sa kapwa tao gamit sa pagbuo ng mga kaisipan.
at pagsusulat gamit ang wikang
Filipino. Naniniwala naman si Dr. Fe Oranes
(2002) na matutuhan ang wika upang
nakatuon dito ang pakikinig sa tao at sila ay makapghanapbuhay,
pagsusulat gamit ang wika natin, ang makipamuhay sa kanilang kapwa at
wikang Filipino. mapahalagahan nang lubusan ang
Tanggol Wika ay isang alyansang kagandahan ng buhay na kanilang
binubuo ng mga dalubwika, guro, gingalawan.
mga mag-aaral, at iba pang Inilalarawan bilang identidad ng isang
nagmamahal sa wika upang isulong bayan o bansa, kaluluwa o
ang patuloy na pagyabong ng wika. sumasalamin sa ating kultura at ang
PILIPINO - ang tawag sa TAONG nag uugnay sa isa't isa.
naninirahan sa PILIPINAS. KALIKASAN NG WIKA
 • Ang lahat ng wika ay binubuo Anti-Filipinong CHED Memorandum
ng mga tunog. Order (CMO) No. 20, Series of 2013
• Ang lahat ng wika ay may Abril 21, 2015 Temporary
katumbas na simbolo o Restraining Order (TRO)
sagisag
Binawi ng Korte Suprema ang TRO
• Ang lahat ng wika ay may noong 2019
estruktura
House Bill 223
• Ang lahat ng wika ay
Hunyo 28, 2013, CMO No. 20, Series
nanghihiram
of 2013: Walang Filipino sa planong
• Ang lahat ng wika ay dinamiko kurikulum ng CHED sa ilalim ng K to
12
• Ang lahat ng wika ay arbitraryo
Seksyon 3 ng CMO No. 20, Series of
2013, naging opisyal din ang
‌ NG PAGTATAGUYOD NG WIKANG
A Filipino bilang midyum ng
PAMBANSA SA MATAAS NA pagtuturo, mula sa dating pagiging
ANTAS NG EDUKASYON AT mandatoring wikang panturo nito sa
LAGPAS PA ilalim ng CMO No. 59, Series of 1996.

YUNIT 1 Oktubre 3, 2012, sinimulan ng mga

instruktor ng Filipino sa kolehiyo ang
ARALIN 1: MGA POSISYONG PAPEL pagpapalaganap ng isang petisyon
HINGGIL SA FILIPINO AT PANITIKAN
SA KOLEHIYO
Tanggol Wika - isang alyansang Mga Nanguna sa Pagsasampa ng
binubuo ng mga dalubiwika, guro, Kaso
mga mag-aaral, at iba pang
1. Dr. Bienvenido Lumbera
nagmamahal sa wika upang isulong
ang patuloy na pagyabong ng wika. 2. ACT Teachers Partylist
Rep. Antonio Tinio
Noong 2011, kumakalat na ang
plano ng gobyerno kaugnay ng 3. Anakpawis Partylist Rep.
pagbabawas ng mga asignatura sa Fernando Hicap
kolehiyo.
4. Kabataan Partylist Rep.
Hunyo 21, 2014 nabuo ang tanggol Terry Ridon
wika sa isang konsultatibong forum sa
5. Mahigit 100 propesor sa
DLSU-Manila
iba't ibang unibersidad
500 delegado mula sa 40 paaralan,
Mga Abugadong Naghanda ng
kolehiyo, unibersidad, organisasyong
Petisyon
pangwika at pangkultura.
1. Atty. Maneeka Sarzan
Abril 15, 2015- nagsampa ng kaso
(abogado ng ACT
sa Korte Suprema ang Tanggol Wika
Teachers Partylist)
 2. Atty. Gregorio Fabios
(abogado ng ACT)
Unibersidad ng
3. Dr. David Michael San Pilipinas, Diliman
Juan
“Susi ng kaalamang bayan”
Posisyong Papel
“nasa wika ang pagtatanyag ng
Ang posisyong papel ay isang kaalamang lokal-mga kaalamang
pasulat na gawaing akademiko kung patuloy na hinubog at humuhubog sa
saan inilalahad ang paninidigan sa bayan. Sariling wika rin ang
isang napapanahong isyu na pinakamabisang daluyan para
tumutukoy sa iba‘t ibang larangan mapalaganap ang dunong bayan at
tulad ng edukasyon, politika, batas, at kaalamang pinanday sa akademya.
iba.

Polytechnic
De La Salle. University of the
University, Manila Philippines
“Pagtatanggol sa wikang Filipino, Paninindigan ng Kagawaran ng
tungkulin ng bawat Lasalyano” Filipinolohiya ng Politeknikong
Universidad ng Pilipinas
Ang pagkakaroon ng asignaturang
Filipino ay nakapag aambag sa “Umiiral sa realidad sa Pilipinas na ang
pagiging mabisa ng community Filipino ay wikaing panlahat, umiiral
engagement ng ating pamantasan at ginagamit sa araw-araw na
sapagkat ang wikang Filipino ang wika pakikipagtalastasan ng mga Pilipino”
ng mga ordinaryong mamamayan sa
Philippine Normal University
mga komunidad na ating
pinaglilingkuran. “Ang paaralan ang nagiging
kanugnog ng tahanan kung saan
lalong pinapandayang pagkatao ng
Ateneo de Manila University bawat indibidwal. Ito ang siyang
nagbibigay ng katuturan sa mga
“Ang Paninindigan ng Kagawaran ng
karaniwang karanasan at
Filipino ng Pamantasang Ateneo de
nagpapaliwang ng mga bagay sa mas
Manila sa Suliraning Pangwikang
malalim na perspektibo”
Umuugat sa CHED Memorandum
Order No. 20, series of 2013 “.
“hindi lamang midyum ng pagtuturo ARALIN 2
ang Filipino isa itong disiplina.
FILIPINO BILANG WIKA NG
Lumilikha ito ng sariling larangan ng
KOMUNIKASYON SA
karunungan na nagtatampok sa pagka
KOLEHIYO AT IBA PANG
Filipino sa anumang usapin sa loob at
MATAAS NA ANTAS
labas ng akademya. Dapat patuloy
itong ituro sa antas ng tersiyaryo at
gradwado bilang integral na bahagi ng
anumang edukasyong propesyonal” BATAS REPUBLIKA BLG.7104
KOMISYON SA WIKANG FILIPINO  Epektibong gamit ng Filipino
bilang wikang panturo kung ito
Ahensya ng gobyerno na
ay ituturo rin bilang isang sabjek
nangangalaga at nagpapatuloy sa
o disiplina.
pagpapaunlad ng wikang Pambansa
at iba pang wika sa bansa.  Globalisasyon at ASEAN
integration
ARTIKULO XIV, SEKSIYON 6
 Paraan ng paglinang ng napag-
“Subject to the provisions of law and
aralan at napagtalakayan sa
as the Congress may deem
hayskul .
appropriate, the Government shall
take steps to initiate and sustain  Ang Filipino at Panitikan ay
the use of Filipino as a medium of parehas sa College. Readiness
official communication and as Standard sa CHED’s Resolution
language of instruction in the no. 298-2011.
educational system”
 Hindi kaya sa senior hayskul
EXECUTIVE ORDER NO.335 masakop lahat ng content at
performance standards na
“Nag-aatas sa lahat ng mga
kasalukuyan ng itinuturo sa
Kagawaran/Kawanihan/Opisina/Instru
kolehiyo.
mentaliti ng Pamahalaan na
Magsasagawa ng mga Hakbang na  Filipino ang wikang pambansa
Kailangan para sa Layuning at sinasalita ng nasa 99% ng
Magamit ang Filipino sa Opisyal na populasyon.
mga Transaksiyon, Komunikasyon at
 Filipino ay isang pandaigdigang
Korespondensiya.”
wika na itinuturo at pinag-
aaralan sa mahigit walumpong
institusyon at unibersidad sa
Filipino - wikang ginagamit sa
ibang bansa.
paglinang at pagpapalaganap ng isang
edukasyon na nagtataguyod ng  May tatak at paliwanag sa
kapakanan ng bansa, nagpapayaman Filipino ang mga ibinebentang
ng diwang mapagtanong at de-lata at nakapaketeng
mapanlikha at umuugat sa buhay at produkto.
pakikibaka ng nakakarami. (Lumbera
 Idinadaos ang mga
et al. 2007)
kumperensiya sa wikang
Filipino.
Agosto 10, 2014  Nagsasalita sa Filipino ang mga
mambabatas.
Inilathala ni G. David Michael San
Juan ang kanyang artikulong 12  Hindi nag-iisa ang Pangulong
Reasons to Save the National Benigno Aquino III sa
Language. pagtatalumpati sa wikang
Filipino.
 Nasasaad sa Artikulo XIV,
Seksiyon 6 ng konstitusyon ng (G.Virgilio Almario, 2014)
bansa. napakarami pang dapat gawin upang
ganap na magtagumpay ang wikang
Filipino.
Proklamasyon Blg. 1041 ng
Pangulong Fidel V. Ramos noong
Hulyo 5, 1997- pagdedeklara ng
Buwan ng Wikang Pambansa
tuwing Agosto.
FILIPINISASYON NG MASS MEDIA
 Paggamit ng wikang Filipino sa
mga public affairs at news
program.
 Pag usbong ng mga programang
“Batibot”, “Bayani”, “Pong Pagong”,
Kikong Matsing at iba pa.
 Pag sasaFilipino ng mga
banyagang cartoons kagaya ng
“Tom Sawyer”, “Voltes V”, “Cedie”
at iba pa.
 Popularisasyon ng mga radyo
dramang tagalog
 Filipinisasyon ng mga diyaryo
 Pag-ungos ng pahayagang Filipino
sa bilang ng mga Ingles na
broadsheet
PAGPROSESO NG IMPORMASYON,
PARA SA KOMUNIKASYON
YUNIT II
ANG PANANALIKSIK AT ANG
KOMUNIKASYON SA ATING BUHAY
KOMUNIKASYON
ay isang proseso ng pagpapalitan
ng impormasyon na kadalasan na
ginagawa sa pamamagitan ng
karaniwang sistema ng mga simbolo.
Ang araling pangkomunikasyon, ang
disiplinang pang-akademya na pinag-
aaralan ang komunikasyon. Ito rin ay
ang interaksiyon ng mga tao sa isa't
isa.
Webster – ang komunikasyon ay akto
ng pagpapahayag ng ideya sa
pamamagitan ng pasalita o pasulat na
paraan.
Bernales, et al., 2002 - proseso ng
pagpapadala at pagtanggap ng
mensahe sa pamamagitan ng
simbolikong cues na maaaring berbal
o di-berbal
Greene at Petty - isang intensyonal o
konsyus na paggamit ng anumang
simbolong tunog o anumang uri ng
simbolo upang makapagpadala ng
katotohanan, ideya, damdamin o
emosyon mula sa isang indibidwal
tungo sa iba.
Sitwasyong pang-KOMUNIKASYON
ginagamit sa pakikipag-ugnayan,
pakikisalamuha, at pakikipag
talastasan sa kapuwa ang mga
kaalamang natutuhan natin mula sa
pag-oobserba at pagsusuri sa lipunan.
Pangunahing salik
ng kaalaman na ibinabahagi din natin
sa kapwa ay ang mga impormasyong
nasasagap natin mula sa tao at ating
kapaligiran, at sa midya.
Ang ating kapasidad sa paggawa at
pagsasabuhay ng desisyon, aksiyon,
at komunikasyon ay nakasalalay sa
nabuo nating kaalaman at napanday
nating karunungan.
Ang kaalaman ay makapangyarihan at
may kapangyarihang panlipunan. Sa
harapang pakikipag-usap sa kapuwa o
pagpapahayag gamit ang midya,
malakas ang bias at talab ng mga
ibinabahaging kaalamn na nakabatay
sa malalim at malawak na pagsususuri
at pagtatahi ng impormasyon.
Sa kasalukuyang panahon kung kailan
laganap ang kultura ng pang madlang
midya at virtual na komunikasyon, mas
madali nang magpakalat ng tinatwag
na disinformation, na mas kilalang
fake news sa mga midya ginagamit sa
Information and Communication
Technology
 Bahagi ng mataas na antas ng
literasing pangmidya ang matalas
na sensibilidad sa pagsagap ng
mga impormasyon mula sa iba’t
ibang midya sa ating lipunan.
Walang anumang midya at
teksto ng midya na values free.
 Ang klase ng midya, ang wika at
naratibong itinampok dito, ang
estraktura at daloy ng kuwento,
ang mga tunog at imahen na
ginawang representasyon ng
realidad, at iba pang aspekto ng
mediasyon ay hindi neutral –
bagkus may sinasalamin at
kinakatawan itong mga diskurso,
ideolohiya, at kapangyarihang
sosyal, kultural, at ekonomik.
 Ang fake news ay tumutukoy sa
mga sadyang hindi totoo na o
mga kwento na naglalaman ng
ilang katotohanan, ngunit hndi
ganap na tumpak.
Ilang hakbang upang malaman kung
ang impormasyon ay lehitimo o hindi
 Pagbuo ng kritikal na pagtingin
sa mga impormasyon.
 Maging mapanuri sa
pinagmulan ng mga
impormasyon.
 Kilalanin kung sino ang
pinagmulan ng impormasyon at
suriin ang mga katibayan.
 Huwag magpadala sa tinatawag
na “face value” ng mga
impormasyon.
 Suriin kung tunog tama ba ang
pahayag o impormasyon.
Mass Media o pangmadlang
midya ang ginagamit ng karamihan na
mapagkukunan ng impormasyon
at . Ito ay nangangahulugang
teknolohiya na inilaan upang maabot
ng impormasyon ang madla.
Maxwell McComb at Donald Shaw -
ang pangmadlang midya ang
nagtatakda kung ano ang pag-
uusapan ng publiko.
George Gerbner - ang midya lalo na
ang telebisyon, ang tagapagsalaysay
ng lipunan na lumilinang sa
kaisipan ng mga madalas manood na
ang mundo’y magulo at nakakatakot.
Marshall McLuhan - binabago ng
midya ang simbolikong kapaligiran
ng mga tao at naiimpluwensiyahan
nito ang kanilang pananaw,
karanasan, ugali, at kilos kung kaya’t
masasabing “ang midyum ay ang
mensahe.”
Stuart Hall - ang midya ay
nagpapanatili sa ideolohiya ng mga
may hawak ng kapangyarihan sa
lipunan.
 Bukod sa batis ng impormasyon,
dapat ding isaalang-alang ang
pamamaraan ng pagkuha ng
impormasyon, ang konteksto ng
impormasyon, at ang konteksto ng
pinagkunan o pinagmulan ng
impormasyon. Ang maling
pamamaraan ay humahantong sa
palso at di angkop na datos.
 Higit sa lahat sa bawat hakbang na
gagawin natin sa pagpoproseso ng
impormasyon, kailangang magtiwala
tayo sa kaangkupan ng mga
katutubong metodo sa pagkalap at
pagsusuri ng impormasyon.
MGA PANIMULANG
KONSIDERASYON: PAGLILINAW
NG PAKSA, MGA LAYON, AT
SITWASYONG
PANGKOMUNIKASYON
Ang pananaliksik ay isang maingat
at detalyadong pag-aaral sa isang
tiyak na problema, pag-aalala, o
isyu gamit ang pamamaraang pang-
agham. Ito ay nagbibigay pagkakataon
sa atin upang mapataas ang antas ng
kaalaman sa pamamagitan ng isang
eksperimento. Ito ang pinakamahusay
na nagawa sa pamamagitan ng
paggawa ng isyu sa isang katanungan,
na may hangarin ng pananaliksik
upang sagutin ang tanong. Ito ay
maaaring tungkol sa anumang bagay,
at maraming halimbawa ng
pananaliksik ang abeylabol sa iba’t
ibang midya.
Dapat isaalang-alang ng isang
mananaliksik bago pumili ng batis
ng impormasyon.
 Kailangang malinaw ang tukoy na
paksa at layon ng pananaliksik.
 Dapat na malinaw
mananaliksik ang pakay niya sa
paglahok sa sitwasyong pang
komunikasyon kung saan
ibabahagi ang bubuuing kaalaman.
 Kailangang ikonsidera ng mga
mananaliksik ang uri
kalakaran ng sitwasyong
pangkomunikasyon
Mga mungkahi nina
Santiago at Enriquez (1982)
 Iugnay sa interes at buhay ng
mga kalahok ang pagpili ng tukoy
na paksa.
 Gumamit ng mga pamamaraan
ng pagsisiyasat na nakagawian
ng mga Pilipino.
 Humango ng mga konsepto at
paliwanag sa mga kalahok.
MULAAN NG IMPORMASYON:
MAPANURING PAGPILI MULA SA
SAMO’T SARING BATIS
PRIMARYANG BATIS - mga orihinal
na pahayag, obserbasyon at teksto na
direktang nagmula sa isang
indibidwal, grupo o institusyon na
nakaranas, nakaobserba o
nakapagsiyasat ng isang paksa o
penomena.
Halimbawa ng primaryang batis:
1. Mula sa harapang ugnayan sa
kapuwa tao
 Pagtatanong-tanong
 Pakikipagkuwentuhan
 Panayam o interbyu
 Pormal, impormal, o semi-
estrukturado ng talakayan
 Umpukan
sa
 Pagbabahay-bahay
2. Mula sa mga materyal na
nakaimprenta sa papel, na madalas
ay may kopyang elektroniko.
at  awtobiyograpiya
 talaarawan
 sulat sa email
  tesis at disertasyon sa mga pangyayari mula sa taong
hindi nakaranas nito o pagtatalakay
 sarbey
sa gawa ng iba.
 artikulo sa journal
Halimbawa ng sekundaryang batis:
 balita sa diyaryo, radio at
 ilang artikulo sa dyaryo at
telebisyon
magasin kagaya ng editoryal
 mga rekord ng mga tanggapan kuro-kurong tudling, sulat sa
ng gobyerno kagaya ng patnugot, at tsismis o tsika.
konstitusyon, kopya ng batas at
 encyclopedia
kasunduan, taunang ulat, at
pahayagang pang-organisasyon  teksbuk
 orihinal na dokumento kagaya  manwal at gabay na aklat
ng sertipiko ng kasal at
 diksyonaryo
testament.
 komentaryo
 talumpati at pananalita
 sanaysay
 larawan at iba pang biswal
grapika  sipi mula sa orihinal na hayag
sa teksto
3. Mula sa iba pang batis
 abstrak
 harapan o online survey
 mga kagamitan sa pagtuturo
 Artifact ng bakas o labi ng
kagaya ng powerpoint
dating buhay na bagay,
presentation
specimen, pera, kagamitan, at
damit.  sabi-sabi
 Nakarecord na audio at video Alinman sa mga sekundaryang batis
ay maaaring maging primaryang batis
 Mga blog sa internet na
kung ito ang mismong paksa ng
maglalahad ng sariling
pananaliksik.
karanasan o obserbasyon.
Hinampas (2016) - Daan ito sa
 Website ng mga pampubliko at
pagtukoy ng iba pang mahahalagang
pribadong ahensya sa internet
batis ng impormasyon na posibleng
 Mga likhang sining tulad ng magamit ng mananaliksik, gayunman,
pelikula, musika, painting at dapat na balikan, suriin, at gamitin ng
music video. mananaliksik ang primaryang batis
kung saan kinuha ang mga
SEKUNDARYANG BATIS - ay
impormasyong nagamit sa
pahayag ng interpretasyon, opinyon at
sekundaryang batis.
kritisismo mula sa indibidwal, grupo, o
institusyon na hindi direktang Kapuwa Tao bilang Batis ng
nakaranas, nakaobserba o nagsaliksik Impormasyon
sa isang paksa o penomeno. Kasama
Sa pagpili ng mga kapuwa-tao
na rito ang account o interpretasyon
bilang batis ng impormasyon,
kailangang timbangin ang kalakasan, disenyo ng saliksik kung kaya
kahinaan, at kaangkupan ng harapan inaasahang natukoy na dito ng
at mediadong pakikipag-ugnayan. Ang mananaliksik bago pa man siya pumili
mga kapuwa-tao ay karaniwang ng batis ng impormasyon.
itinuturing na primaryang batis,
maliban kung ang nasagap sa
kanila ay nakuha lang din sa TAMBALAN NG PANGANGALAP AT
sinasabi ng iba. PAGBABASA NG IMPORMASYON
Sa harapang ugnayan Maraming disenyo ng pagsasaliksik
sa kapuwa-tao, sinasadya, kungsaan kailangan munang malikom
tinatanong, at kinakausap ng ang datos o impormasyon bago ang
mananaliksik ang mga indibidwal o pagbabasa at pagsusuri nito. Mayroon
grupo na direktang nakakaranas ng ding mga disenyo na kung saan
penomenong sinasaliksik, ang mga pinagtatambal ang dalawang
apektado nito, nakaobserba rito, magkahiwalay na gawaing ito.
dalubhasa rito, o kaugnay nito sa iba’t
ibang dahilan. PANGANGALAP NG
IMPORMASYON MULA SA KAPWA-
Sa mediadong ugnayan TAO
naman, maaari tayong makakalap ng
impormasyon mula sa kapuwa-tao sa Ang ating kapwa-tao ay
pamamagitan ng ICT. mayamang batis ng impormasyon
dahil marami silang maaaring masabi
Midya bilang Batis ng Impormasyon batay sa kanilang karanasan; maaari
nilang linawin agad at dagdagan pa
Kung pipiliin ang midya bilang batis ng
ang kanilang mga sinasabi sa
impormasyon, kailangan ding pag-
mananaliksik; at may kapasidad din
isipang mabuti ang kalakasan,
silang mag-imbak at magproseso ng
kahinaan, at kaangkupan nito para sa
impormasyon.
binubuong pahayag ng kaalaman.
Dapat unahin sa prayoritisasyon ang Marami ng establisadong
mga primaryang batis, ang angkop na pamamaraan ng pangangalap ng
uri ng midya, at kredibilidad ng tukoy katunayan at datos mula sa kapwa-
na midya. tao. Ang pinakapalasak sa mga ito ay
natutuhan natin mula sa Kanluran, at
ang ilan ay maaaring nang isagawa
PAGLUBOG SA MGA nang online ngayon.
IMPORMASYON: MGA
Subalit may mga pamamaraan na ring
PAMAMARAAN NG
nadebelop mula sa larangan ng
PAGHAHAGILAP AT PAGBABASA
Sikolohiyang Pilipino (SP) na
Kung nakapili na ng mayaman at madalas nang gamitin ngayon ng mga
angkop na batis ng impormasyon, Pilipinong iskolar, lalo na sa mga
kailangang paghandaan ng pananaliksik sa agham panlipunan.
mananaliksik ang pangangalap at
1. Eksperimento
pagbabasa ng mga katunayan at
datos. Ang pamamaraan ng 2. Interbyu
pagkalap ng datos ay bahagi ng
3. Focus Group Discussion
4. Pakikisangkot habang pakapa-kapa
5. Pagtatanong-tanong
6. Pakikipag kuwentuhan
7. Pagdalaw-dalaw
8. Pakikipanuluyan
9. Pagbabahay-bahay
10. Pagmamasid
Eksperimento - Ito ay paraan ng
pananaliksik na ginagamitan ng
laboratory upang tuklasin ang
kadalisayan at katotohanang bunga
ng mga datos na nakalap para sa
isang mahalagang problema at paksa.
Interbyu - Isang interaksiyon sa
pagitan ng mananaliksik bilang
tagapag tanong at tagapakinig, at
tagapagbatid na syang tagabahagi ng
impormasyon.
Uri ng Interbyu
 Estrukturadong Interbyu
 Semi-estrukturadong Interbyu
 Di-estrukturadong Interbyu
Focus Group Discussion (FGD) -
Isang semi-strukturadong talakayan
na binubuo ng tagapagpadaloy na
kadalasang mananaliksik, at anim at
hanggang sampung kalahok.
Pakikisangkot habang pakapa-kapa
Ang pakapa-kapa ay isang
eksplorasyon hinggil sa isang
paksa sa konteksto ng pamumuhay
ng mga tao sa isang komunidad
gamit ang mga katutubong
pamamaraan ng pagkuha ng datos
kagaya ng pagmamasid, pagtatanong-
tanong, pagsubok, pagdalaw,
pakikilahok at pakikisangkot (Torres,
1982)
Pagtatanong-tanong - mainam sa
sumusunod na pagkakataon:
 kung ang impormasyong sini-
siyasat ay makukuha sa higit sa
isang tagapagbatid;
 kung hindi tuwirang matatanong
ang mga taong may direktang
karansan sa paksang
sinisiyasat;
 kung di pa tiyak kung sino ang
may kaalaman o karanasan
hinggil sa paksa; at
 kung nais maberipika ang mga
impormasyong nakuha mula sa
ibang tagapagbatid.
Pakikipag-kuwentuhan - isang di-
estrukturado at impormal na usapan
ng mananaliksik at tagapagbatid
hinggil sa isa o higit pang paksa kung
saan ang mananaliksik ay walang
ginagamit na tiyak na mga tanong at
hindi nya pinipilit igaya ang daloy sa
isang direksyon.
Pagdalaw-dalaw - pagpunta-punta
at pakikipag-usap ng mananaliksik
sa tagapagbatid upang sila ay
magkakilala. Ito ay maaring kaakibat
din ng ibang mga pamamaraan ng
pagkuha ng datos kagaya ng
pakikipagkuwentuhan at pakikilahok.
Pakikipanuluyan - Nakikisalamuha
sa mga tao at nakikisangkot sa ilan
sa kanilang mga aktibidad.
Inaasahang malalim at komprehensibo
ang impormasyong malilikom ng
mananaliksik. Ito ay isa sa mga
pinakamabisang pamamaraan upang
mapaunlad ang pakikipagkapwa tao.
Pagbabahay-bahay - Ito ay isang di-
estrukturado at impormal na usapan
ng mananaliksik at tagapagbatid
hinggil sa isa o higit pang paksa kung
saan ang mananaliksik ay walang
ginagamit na tiyak na mga tanong at
hindi nya pinipilit igaya ang daloy sa
isang direksyon.
Pagmamasid-masid - pag-oobserba
gamit ang mata, ilong, taynga at
pandama sa tao, lipunan at
kapaligiran. Ang pagamamasid ay
kaakibat din ng iba pang mga
pamamaraan ng pagkuha ng datos
kagaya ng pakikilahok, pakikisangkot,
pagbabahay-bahay at
pakikipanuluyan.
Apat na uri ng Pagmamasid
 Ganap na tagamasid – hindi
ipaaalam ang layunin ng
proyekto sa sinomang magiging
bahagi ng pag-aaral; hindi
makikilahok sa mga Gawain o
aktibidad na tuon ng saliksik
 Ganap na kalahok – maaaring
sumapi sa isang pangkat o
makinagahgi sa kanilang
Gawain habang nananatiling di-
lantad ang pakay.
 Tagamasid bilang kalahok –
nakikilahok sa Gawain ngunit
hind isa lahat ng pagkakataon.
 Kalahok bilang tagamasid –
ang identidad at layon ay alam
ng lahat ng miyembro.
Mga Instrumentong Karaniwang
ginagamit sa Pagkalap ng Datos
mula sa Kapwa-tao
 Talatanungan at gabay na
katanungan
 Pagsusulit o eksaminasyon
 Talaan sa fieldwork
 Rekorder
PANGANGALAP NG
IMPORMASYON GALING SA MGA
AKLATAN
May mga datos na hindi sa kapwa tao
direkta at tahasang makukuha, kundi
mula sa mga midya at iba pang
materyal na maaaring matagpuan sa
mga aklatan.
Bigyang pansin ang ilang paalala sa
paghahanap ng batis ng
impormasyon sa aklatan.
 Alamin kung saang aklatan
matatagpuan ang mga batis ng
impormasyon na natukoy para sa
isang pananaliksik.
 Gumawa ng sulat sa kinauukulan
at magtanong din hinggil sa
protokol at patakaran na pinaiiral
sa aklatang natukoy.
 Kung hindi kinakailangan ang sulat,
alamin ang mga kahingian bago
makapasok at makagamit ng mga
pasilidad.
 Rebyuhin ang Dewey Decimal
System at Library Congress.
 Tandaan na ipinagbabawal ang
pagpapa-photocopy ng buong
aklat, tesis, disertasyon, at ilan
pang mga printed na materyal.
 Gamitin ang online public access
catalog (OPAC)
 Huwag kalimutang halughugin ang
pinagkunan na online ng aklatan.
PANGANGALAP NG
IMPORMASYON MULA SA ONLINE
NA MATERYAL
Sa kasalukuyang panahon ng Internet
at digital na teknolohiya, maaakses
ang maraming primaryang batis ng
impormasyon hindi lamang sa mga
kompyuter na laptop at desktop kundi
pati sa mas maliit na gadyet tulad ng
cell phone at tablet. Pangunahin sa
mga batis na ito ang mga artikulo sa
journal, balita sa online news site, at
account ng karanasan sa blog.
Sa pagpili ng batis ng impormasyon
para sa pananliksik, bigyang
prayoridad ang online news sites
na:
 walang hayag na kinikilangang tao,
grupo, o institusyon dahil
naglalathala ng mga artikulong may
iba’t ibang panig.
 pumupuna sa sarili o umaamin ng
pagkakamali sa pamamgitan ng
komento
 hindi naglalabas ng mga
propagandang nagpapabango sa
ngalan ng isang tao, grupo, o
institusyon habang tahasang
bumabatikos sa mga kalaban nito.
Mainam ding bisitahin ang mga
sumusunod kung ang pananaliksik
ay may kaugnayan sa isyung
pambansa.
 website ng pamahalaan
 website ng mga samahang
mapanuri at may adbokasiyang
panlipunan.
 website na gumagawa ng fact
check.
PAGSUSURI NG DATOS: MULA SA
KAUGNAYAN NG MGA
IMPORMASYON HANGGANG SA
PAGBUO NG PAHAYAG NG
KAALAMAN
Ang pagsusuri ay isinasagawa
pagkatapos mangalap at magbasa
ng mga katunayang impormasyon
at datos para sa binubuong pahayag
ng kaalaman.
Pag-uugnay-ugnay ng
Impormasyon
1. Maaaring palitawin ang iba’t ibang
aspekto ng ugnayan ng mga
impormasyon.
2. Tingnan ang mga semantikong
relasyon sa pagitan ng mga
impormasyon.
 istriktong paglalakip
 espasyal
 pagbibigay-katuwiran
 sanhi-bunga
 lugar ng isang kilos
 gamit
 pagkakasunod-sunod
 attribusyon
3. Gumamit ng mga pamamaraan ng
coding na angkop sa disenyo ng
pananaliksik.
Pagbubuod ng Impormasyon
Sa pagbubuod ng teksto, pinapalitaw
ang mga pangunahing puntong
makukuha sa mga pinag-ugnay-
ugnay at tinahi-tahing
impormasyon. Makatutulong nang
malaki sa pagbubuod kung may
abstrak at sumaryo ang binasang
materyal.
Gabay na dapat antabayanan sa
pagbubuod ng impormasyon
 Basahin ng mabuti ang teksto bago
tukuyin ang mga susing salita na
gagamitin sa pagbuod.
 Kahingian sa ilang uri ng materyal
na angkop sa elemento at
ekstraktura ng buod.
 Sa pagbubuod ng teksto mula sa
panayam, talakayan, at iba pang
etnograpikong pamamaraan ng
pangangalap ng datos mabisang
paraan o gamitin ang coding.
 Iwasan ang mapanlahat na pahayag
kung kakaunti lang ang bilang ng
kalahok o tinatanong.
Pagbuo ng Pahayag ng Kaalaman
Sa bahaging ito, kailangan ng
pagpasyahan o iorganisa ng
mananaliksik ang pangunahing
tema at karampatang detalye na
lalamanin ng kaniyang pahayag ng
kaalaman.
Ikonsidera ang mga sumusunod sa
pagbuo ng pahayag ng kaalaman:
 pumili ng mga angkop na salita.
 gumamit ng epektibo at wastong
komposisyon.
 isaayos ang estruktura at daloy
ng kaalaman.
 pukawin ang interes, damdamin at
kamalayan ng mga kalahok o
audience.
 gumamit ng panauhang pananaw.
 iwasan ang paglalahad ng
impormasyong makapapahamak
sa mga tagapagbatid.
 gumamit ng mga sipi mula sa mga
tapagbatid at eskperto.
 gumamit ng estilong
pangsanggunian.
YUNIT III
Mga Gawaing Pangkomunikasyon
ng mga Pilipino
TSISMISAN - Istoryahan ng buhay-
buhay ng mga Kababayan
● Sa karaniwang diskurso, ang
tsismisan ay itinuturing na isang
pagbabahaginan ng impormasyong
ang katotohanan ay di-tiyak.
● Ito ay isang uri ng pag-uusap sa
pagitan ng dalawa o higit pang
magkakilala o makapagpalagayang
loob.
● Ang tsismis ay maaaring totoo,
bahagyang totoo, binaluktot na
katotohanan, dinagdagan o
binawasang katotohanan, sariling
interpretasyon sa nakita o maaaring
haka-haka, sadyang di-totoo, o
inimbentong kuwento .
TATLONG URI NG PINAGMULAN
NG TSISMIS
1. Obserbasyon ng unang tao o
grupong nakakita o nakarinig sa
itsinitsismis.
2. Imbentong pahayag ng isang
naglalayong makapanirang-puri sa
kapuwa.
3. Pabrikadong teksto ng
nagmamanipula o nanlilinlang sa
isang grupo o sa madla .
-Tan, 2016 “Ang intriga ay isang uri
ng tsismis na nakasisira sa
reputasyon o pagkakaibigan”
Ang tsismis ay halaw sa salitang
espanyol na chimes.
Ang tsismis ay maari ding
makapagbigay ng mga panimulang
ideya hinggil sa mga isyung
binibigyang-pansin ng mga
mamamayan, ng mga palatandaan na
makapaglalantas sa malalaking isyung
panlipunan na dapat bulatlatin ng
masinsinan, at ng palaisipan hinggil sa
mga motibo ng isang tao o grupo na
nagpapakalat ng tsismis.
Sa mga mapaglaro ang isipan na
sangkot sa social marketing, pwede
ring magamit ang tsismis para takamin
ang mga tao hinggil sa isang bagong
teknolohiyang panlipunang maaaring
ilako para mapakinabangan ng
marami. Madaling maintriga ang
maraming Pinoy at mabilis kumalat
ang tsimis.
Ang gossiper ay tumutukoy lamang
sa tao na mahilig
makipagkwentuhan o magkalat ng
sikreto ng iba.
Ang tsismosa ay kilala bilang
sinungaling at mapag-imbento ng
kwento.
Karaniwang nilalayuan o iniiwasan ang
mga tsismosa, pero marami rin ang
mahilig makipagkwentuhan sa kanila.
Natural lamang na maintriga ang mga
tao sa sikreto at baho ng iba.
Ang pangtsitsismis ay nagiging
simpleng paraan upang makapanakit
sa kapwa at mga kaaway.
Ang tsismis ay karaniwang ginagamit
para makasakit at makapanira ng
reputasyon ng ibang tao, o kaya
naman ay husgahan ang kanilang
katauhan, kamalian at kasalanan.
Mas pinipili ng mga Pilipino ang mga
tsismis kaysa katotohanan.
May mangilan-ngila na hindi
naniniwala sa mga tsismis na narinig
nila, marami pa rin ang naniniwala sa
alternative facts.
LEGAL NA AKSYON AT MGA
PATAKARAN NA KAUGNAY NG
TSISMIS
May mga legal na aksyon na maaaring
gawin upang labanan ito at
ipagtanggol ang sarili gaya ng
pagsampa ng kasong libelo o
slander.
Libel – kapag nakasulat
Slander – kapag verbally
Ayon sa Artikulo 353, ang libelo ay
isang pampubliko at malisyosong
mga paratang sa isang krimen o
isang bisyo o depekto na maaaring
makatotohanan o haka-haka.
UMPUKAN - Usapan, Katuwaan at Iba
pa sa Malapitang Salamuhaan
● Ang umpukan ay impormal na
paglalapit ng tatlo o higit pang
tao na magkakakilala para mag-
usap na magkakaharap.
● Ang mga nagiging kalahok sa
umpukan ay iyong mga kusang
lumapit para makiumpok, mga di-
sadyang nagkalapit-lapit o mga
biyayang lumapit.
● Kagaya sa tsismisan, walang tiyak
o planadong daloy ang pag-
uusap sa umpukan.
Ang umpukan ay puwedeng dumako
rin sa seryosong talakayan, mainit na
pagtatalo, masayang biruan, malokong
kantiyawan.
Taal na sa maraming Pilipino ang
pagkapikon dahil sa “isang kulturang
buhay na buhay at masigla dahil sa
pagbibiruan”. Enriquez 1976
Sa isang komunidad at maging sa iba’t
ibang lugar sa loob nito kagaya ng
paaralan at tambayan sa kanto, ang
umpukan ay isang masasabing ritwal
ng mga Pilipino para mapanatili at
mapalakas ang ugnayan sa kapwa.
Dito umuusbong at napapayabong ang
diwa ng ating paki sa kapwa.
SALAMYAAN - isang halimbawa ng
tradisyon kung saan tampok ang
umpukan.
 Sa pananaliksik naman, maaaring
gamitin ang umpukan bilang dulog
sa pagtatanong-tanong at
pakikipagkuwentuhan.
 Ginagamit din ang umpukan para
ilarawan ang kakapalan o dulog na partisipatori.
karamihan ng tao sa isang grupo o
pangkat.
TALAKAYAN - masinsinang palitan at
talaban ng kaalaman
Pagpapalitan ng ideya sa pagitan ng
dalawa, o higit pang kalahok na
nakatuon sa tukoy na paksa.
DALAWANG URI NG TALAKAYAN
1. Pormal na talakayan - karaniwang
nagaganap sa mga itinakdang
pagpupulong at sa mga palabas sa
telebisyon at programa sa radio
kung saan pinipili ang mga kalahok.
2. Impormal na talakayan – madalas
nangyayari sa umpukan, at
minsan sa tsismisan o di
sinasadyang pagkikita kay may
posibilidad na hindi lahat ng kalahok
ay mapipili.
Sa lipunang Pilipino, mas madalas
mangyari ang harapan kaysa
mediated na talakayan, na maaaring
iangkla ang pagiging makalipunan
nating mga Pilipino at sa personal na
pakikipag-ugnayan natin sa kapuwa. -
San Juan & Soriaga 1985
Bentahe ng mediated na talakayan
1. Naiigpawan nito ang hadlang sa
distansiya kung ang mga kalahok
ay magkakalayo.
2. Maraming tagapakinig o manonood
ang naabot ng talakayang
isinasahimpapawid sa
pangmadlang midya kagaya ng
radyo at telebisyon.
3. Ang midyang pangkomunidad ay
mainam gamitin sa mga talakayan
hinggil sa mga gawaing
pangkaunlaran na nakatuon sa
mga tukoy na pamayanan at may
Mangilan-ngilang katangian ng
mabuting pagtalakay
1. Aksesibilidad - Pagiging
komportable ng mga mag-aaral sa
kanilang partisispasyon sa
talakayan sa punto ng walang
pangamba sa nagingibabaw sa
kanilang pagpapahayag.
2. Hindi palaban - Kahit gaano na
kainit yung talakayan dapat
panatilihin pa rin natin yung pag
galang at yung magalang na tono
natin sa pakikipag talakayan
3. Baryasyon ng ideya - Mahalaga
ang baryasyon o pagkakaiba-iba
ng pananaw ng mga pahayag
upang matamo ang higit na
malalim na pagtalakay.
4. Kaisahan at pokus - Mahalaga
ang papel ng dalubguro o ng
tagapamagitan upang hindi mawala
sa punto ng usapin sa kabilang
mga baryasyon nng ideyang
 ipinapahayag sa malayaong pagluluto at iba pang gawain sa
pagtalakay. bahay, at maging tsismisan o
umpukan.
Ang talakayan ay isang paraan
upang ang katotohanan ay Ang Pasko ay nagpapakita ng
mapatunayan at mapanatili sa pagpapahalaga ng mga Kristiyano sa
pamamagitan ng mga katanggap- pagsilang kay Hesukristo. Karaniwan
tanggap na basehan at katibayan na nagbabahay-bahay ang bawat
kung saan ito ay nararapat na ibahagi pamilya upang magmano at magbigay
ng buong katapatan at katapangan ng ng pagpapahalaga sa mga
bawat panig at katunggali. nakatatanda at mga kamag-anak sa
kahit na anumang paraan.
PAGBAHAY-BAHAY - pakikipag-
kapuwa sa kanyang tahana’t kaligiran Isa pang halimbawa ng pagbabahay-
bahay ay ang pangangaluluwa na
Pagdalaw o pagpunta ng isang tao
ginagawa sa bisperas ng Araw ng mga
o grupo sa mga bahay sa isang
Patay. Ito ay isinasagawa sa
pamayanan para maghatid ng
pamamagitan ng pag-awit ng mga
mahalagang impormasyon, magturo
awiting bayan kapalit ang kaunting
ng isang teknolohiya, kumonsulta sa
donasyon at dasal para sa mga
mga miyembro ng pamilya hinggil sa
namayapa.
isyu o programa, mangumbinsi sa
pagsali sa isang paligsahan o Karaniwang mabilis ang daloy ng
samahan, o manghimok na komunikasyon sa pagbabahay-bahay
tumangkilik sa isang produkto, dahil na rin sa layunin na makarami ng
kaisipan, gawain o adbokasya. bahay na mapupuntahan sa araw na
iyon, subalit ang prinsipyong ito ay
Mainam itong pamamaraan para pag-
hindi totoo sa iba na higit na
usapan ang mga sensitibong isyu
pinapahalagahan ang kalidad ng
sa isang pamayanan.
pakikipag-usap sa mga taong kanilang
● Ang pagbabahay-bahay ay di pinupuntahan.
nalalayo sa kaugalian ng
PULONG-BAYAN - marubdob na
pangangapitbahay na matagal ng
usapang pampamayanan
ginagawa ng mga Pilipino, lalo na
sa mga lugar na rural. Pagtitipon ng isang grupo ng mga
mamamayan sa itinakdang oras at
● Sa mga pamilya na magkakalapit
lunan upang pag-usapan nang
ang bahay, ang pangangapitbahay
masinsinan at pagdesisyonan kung
ay nakapagpapalalim ng
maaari ang mga isyu, kabahalaan,
pagkakakilala at
problema, programa at iba pang
nakapagpapatatag ng samahan sa
usaping pangpamayanan.
mga mamamayan ng isang
komunidad. Madalas itong isinasagawa kapag
may mga programang pinaplano o
● Dito nagaganap ang kumustahan o
isasakatuparan, may mga
usisaan sa buhay ng bawat isa,
problemang kailangang lutasin at may
bahaginan ng iniisip at saloobin,
mga batas na ipapatupad sa isang
hingian o palitan ng mga material na
komunidad.
bagay, lalo na ng mga sangkap sa
Ito ay pagpupulong ng mga taong 3.Maaaring pabulaanan ng mga
naninirahan sa isang bayan upang senyas na di-berbal ang isinasaad
pag-usapan ang mga suliranin, na wika - Alam na nating higit na
hakbang at maging ang mga ginagamit ng tao ang kanyang
inaasahang pagbabago. Ito ay paningin kaysa pandinig.
pamamaraan ng mga Pilipino upang
4.Upang ayusin ang daloy ng
mapag-usapan nang maayos ang mga
komunikasyon.
bagay-bagay.
NAGPAPATAWAG NG PULONG-
BAYAN Mga Uri ng Komunikasyong Di-
Berbal
 Halal na lider
1. Komunikasyon sa pamamagitan
 Bokal
ng paghipo – Ito ay may tanging
 Konsehal halagahan sa atin sapagkat ito ang
unang paraan ng komunikasyong
 Punong-bayan
nararanasan natin bilang sanggol.
 Gobernador
2. Komunikasyon sa pamamagitan
 Kongresman ng espasyo/proksemika - Ang uri ng
ugnayang namamagitan sa tao ay
 Senador maaaring ipahiwatig sa pamamagitan
KOMUNIKASYONG DI-BERBAL ng distansya o espasyo.

Pagpapahiwatigan sa Mayamang 3. Komunikasyon sa pamamagitan

Kalinangan
Ito ay paraan ng pagbabatid ng
kahulugan o mensahe sa
pamamagitan ng samot-saring
bagay maliban sa mga salita.
MGA PARAAN NG PAGGAMIT NG
MGA SENYAS NA DI-BERBAL
1. Ang mga senyas na di-berbal ay
kapupunan ng komunikasyong
berbal - Kalimitan, inuulit ng mga
kumpas o mga aksiyon ang mga
ideyang ipinahahayag sa
pamamagitan ng wika.
2. Ang mga senyas na di-berbal ay
maaaring gamitin sa halip na wika -
Sa pamamgitan ng ating senyas,
kilos o galaw ng katawan ay
maipapakita natin ang mensaheng
nais nating iparating.
ng oras - Karaniwan nang may
iniuugnay tayong mensahe sa
paraan ng paggamit ng oras.
 pormal
 impormal
 teknikal/siyentipiko
 sikolohikal
4.Komunikasyon sa pamamagitan
ng katahimikan - Ang katahimikan ay
may ikinukumunika rin. Sa
pamamagitan ng hindi pagkibo ay
maaaring ipahiwatig ang ating
pagdaramdam, pagkagalit, o ang
kawalan ng hangaring makipag-
ugnayan.
5. Komunikasyon sa pamamagitan
ng senyas - Kabilang sa kategoryang
ito ang lahat ng kumpas na
ginagamit sa halip na salita, bilang
at pagbabantas.
6. Komunikasyon sa pamamagitan
ng aksiyon - Kabilang dito ang lahat
ng uri ng paggalaw tulad ng
paglakad o kaya’y pagkain.
Ang paraan ng paggalaw ay maaaring
bigyan ng kahulugan ng mga nakakita.
7. Komunikasyon sa pamamagitan
ng mga obheto - Kabilang dito ang
lahat ng sadya at hindi sadyang
pagpapakita ng mga obheto tulad ng
mga alahas, damit, aklat, disenyo
ng bahay at iba pa.
MGA EKSPRESYONG LOKAL
Tanda ng Matingkad, Masigla at
Makulay na Ugnaya’t Kuwentuhan
Ang mga ekspresyong lokal ay mga
salita o pariralang nasasambit ng
mga Pilipino dahil sa bugso ng
damdamin kagaya ng galit, yamot,
gulat, pagkabigla, pagkataranta, takot,
dismaya, tuwa o galak.
May mga ekspresyon din ng pagbati,
pagpapasalamat o pagpapaalam sa
iba’t ibang lugar sa Pilipinas.
Ang mga ekspresyong ito ay may
kaakibat na paralengguwahe: diin,
lakas o tinig ng boses, bilis o hina
ng pagkakasabi ng isang kataga o
salita
Sa Timog Katagalugan at iba pang
mga rehiyon, halimbawa ng mga
palasak na ekspresyon ang:
 “Nakupo!” at “susmaryosep!”
 “Ewan!” at “Ewan sa’yo”
 “Isa”
 “Nakupo” “Inakupo” “Naykupo”
at “Naku” – nanggaling sa “Inay
ko (po)” – nagpapahiwatig ng
paghingi ng tulong o saklolo sa
isang ina.
 “Dyusko” at “Susmaryosep” –
may bahid ng Katolisismo na
ipinakilala sa mga Pilipino sa
panahon ng kanilang pananakop
sa Pilipinas.
 Ano ba yan!” sa Tagalog at “Anya
metten” sa Ilocano – maaaring
pagkadismaya, pagkainis o
pang-uuyam.
ILOCANO
 “Alla!” – nagulat, nasorpresa o
namangha
 “Gemas” – nasarapan
 “Agpanglaing sa met!” -
nayabangan
KABIKULAN
 Iyo man sana”- nagpapahayag ng
pagtatapos o hangganan ng
sinabi
 “Dios mabalos” – pasasalamat o
“Diyos na ang magbabalik sa
iyong kabutihang loob”
 “Garo ka man” – nagpapahiwatig
ng pagkadismaya o pagkayamot
 “Inda ka saimo” - “Ewan ko sayo!”
 “masimut o lintian” – kapag ang
isang Bikolano ay galit
KABISAYAAN
 “Ay tsada!” – naobserbahang
bagay, lugar o pangyayari ay
nakalulugod, ayos sa paningin.
Cool sa Ingles
  “Samok ka!” – magulo ka!, sa -sigaw
mga maliligalig, magugulo o
 Sagimis: /sah-gih-mihs/
nakakaabala
Ito ay isa sa mga paboritong meryenda
 “paghilum” - manahimik/
ng Pilipino, gawa sa rapper na may
Tumigil ka!
banana slice sa loob at asukal, at ito
 “Gabaan/ magabaan ra ka!”– ay piniritos hanggang mag brown ang
kulay.
pagbabanta ng kaparusahan o
kapahamakan sa nakasakit -turon
BATANGUEñO  Sakol: /sah-kol/
 Kadlo: /kahd-loh/ Kumakain na ang gamit ay kanyang
kamay.
upang kumuha ng tubig.
-kamay o magkakamay
-igib
 Tabig: /tah-big/
 Kagaykay: /kah-gai-kai/
hindi sinasadyang masanggi.
insekto na maingay sa gabi.
-sagi, tama, dali
-kuliglig
 Tagaktak: /tah-gahk-tahk/
 Kalamunding: /kah-lah-moon-
ding/ Tuloy tuloy na pagpatak, katulad ng
pawis pag sobrang init.
maliit na kulay berde na prutas, isa sa
pamilya ng sitrus. -daloy.
-kalamansi
BATANGUEñO
 Kalasti: /kah-lahs-tih/
Isang mayabang na tao at kasuklam
suklam.
-mayabang.
 Pagaw: /pah-gao/
Tungkol sa kawalan ng kakayahan
upang makipag-usap sa isa sa natural
na boses dahil sa isang sigaw o dahil
sa pagkakaroon ng sakit.
-paos.
 Palakat: /pah-lah-kaht/
Pagtawag sa isang tao na ginagamitan
ng malakas na boses.