Article XIV - Edukasyon.

Siyensiya, at
Teknolohiya, Mga Sining, Kultura, at Sports
Wikang Rehiyonal

Seksiyon 6 ✍ Ang wika sa iba’t ibang rehiyon ay mayroong

iba’t ibang barayti.
✍ Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay
Filipino. Samantalang nalilinang, ito ay ✍ Naglalarawan ito sa iba’t ibang katangian ng
dapat payabungin at payamanin pa salig sa mga pananalitang matatagpuan sa isang
umiiral na mga wika ng Pillipinas at sa iba heograpikong lugar
pang mga wika. Wikang Pambansa

✍ Alinsunod sa mga tadhana ng batas at ✍ Filipino

sang-ayon sa nararapat na maaaring ipasya
ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga ✍ Pinagtibay ng pambansang pamahalaan
hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod
✍ Ginagamit sa pamamahala at
at puspusang itaguyod ang paggamit ng
pakikipag-ugnayan sa mamamayang
Filipino bilang midyum ng opisyal na
kanyang sakop
komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo
sa sistemang pang-edukasyon. ✍ Pambansang daluyan ng komunikasyon tulad
ng telebisyon, radio, at mga pahayagan,
gayon din naman ang mga kilalang politiko.
Seksiyon 7

✍ Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at

pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng Wikang Panturo
Pilipinas ay Filipino, at hangga't walang
ibang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang ✍ Gagamitin upang matamo ang mataas na antas
mga wikang panrehiyon ay pantulong na ng edukasyon
mga wikang opisyal sa mga rehiyon at
magsisilbi na pangtulong na mga wikang
panturo roon. Dapat itaguyod nang kusa at Wikang Opisyal
opsyonal ang Kastila at Arabic
✍ Ang prinsipal na wikang ginagamit sa
edukasyon, pamamahala, politika, at
industriya
Seksiyon 8

✍ Ang konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa ✍ Ingles + Filipino

Filipino at Ingles at dapat isalin sa mga
✍ Maaring gamitin sa pakikipagkomunikasyon
pangunahing wikang panrehiyon, Arabic at
Kastila

Official Symbols
Seksiyon 9 ✍ Narra
✍ Dapat magtatag ang kongreso ng iang ✍ Eagle
komisyon ng wikang pambansa na binubuo
ng mga kinatawan ng iba't ibang mga ✍ Philippine Pearl
rehiyon at mga disiplina na magsasagawa,
mag-uugnay, at magtataguyod ng mga ✍ Arnis
pananaliksik sa Filipino at iba pang mga
wika para sa kanilang pagpapaunlad, ✍ Makadiyos, Makatao, Makakalikasan,
pagpapalaganap, at pagpapanatili
 Makabansa ✍ All Heroes (National Heroes)

Kailangan ng approval ng batas at ppl of the ph ++ Estruktura ng mga Balbal

pirma ng pangulo
✍ Paghihiram sa wikang banyaga
o Tisoy
Outline Main Points (ni Ma'am) o Sekyu

✍ Hindi mapaghihiwalay ang Wika at Kultura ✍ Paghango ng salitang katutubo

✍ Mabisang instrumento ang wika sa
pag-iimbak at pagpapalaganap ng
karunungan at kaalaman
✍ Maaaring bumuo o sumira ng lipunan ang wika
o Gurang
o Utol
✍ Pagbibigay ng bagong kahulugan sa salitang
tagalog o Hiyas -> virginity
o Ube -> isang daang piso

Language Register ✍ Pagpapaikli

o Meron
✍ May tiyak na kahulugan depende sa tiyak na disiplina
o Kelan

✍ Pagbabaliktad / metatesis
Gleason (1961) o Papantig : tsikot
o Buong salita : yatap
✍ Ang wika ay masistemang balangkas ng mga
sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa
✍ Akronim
paraang arbitraryo na ginagamit sa
o KSP
pakikipagkomunikasyon ng mga taong
o OA
kabilang sa isang kultura
✍ Pagpapalit ng pantig
o Walanghiya -> walanjo
Sapiro (Sapiro sa Ruzol 2014:15) ✍ Paghahalo ng wika
✍ Ang wika ay isang likas at makataong o Nagets
pamamaraan ng paghahaatid ng mga o Matake
kaisipan, damdamin, at mga hangarin sa
✍ Paggamit ng bilang
pamamagitan ng isang kusang-loob na
o Res7
kaparaanan na lumikha ng tunog
o 143

✍ Pagdaragdag
Hemphill (Hemphill sa Ruzol 2014:15) o Malay -> Malaysia
✍ Ang wika ay isang masistemang kabuuan ng o Kulong -> Colombia
mga sagisag na sinasalita o binibigkas na
pinagkaisahan o kinaugalian ng isang
pangkat ng mga tao, at sa pamamagitan Register
nito’y nagkakaugnay, nagkakaunawaan at
nagkakaisa ang mga tao. ✍ Baryasyon batay sa gamit
✍ Estilo ng pananalita

Structure ng Wika

✍ Ponema + Morpema + Syntax = Wika

 4) Teknikal -> gamit sa iba’t ibang
disiplina
Barayti 5) Pampanitikan -> pinakamataas na antas ng

✍ Isang maliit na grupo o pormal o wika

makabuluhang katangian na nag-uugnay sa
particular na uri ng katangiang Retorika
sosyo-sitwasyonal
✍ Idyolek ✍ Tumutukoy sa sining ng maayos, malinaw,
✍ Kabuuan ng mga katangian sa pananalita ng mabisa at kaakit-akit na pagpapahayag
isang tao upang maunawaan at makahikayat sa mga
✍ Iba’t ibang salik ay gulang, kasarian, interes, nakikinig at bumabasa.·
at status sa lipunan.
o Hal : kami ang pabebe girls,
magandang gabi, bayan! Gramatika
✍ Dayalek ✍ Masining na pagpili ng wastong salita sa loob
o Batay sa panahon, lugar, at katayuan ng isangpahayag upang higit na maunawaan
sa buhay ;; heograpikong pinaroroonan at maging kasiya-siya satagas tapgapakinig
o Nakikita sa pormal na katangian o mambabasa
kaugnay ng pinanggalingan ng
tagapagsalita
o Heograpiko , Temporal , Sosyal
Ang isang daan ay Wikang Filipino. Ang kailangan
o Hal : tagalog sa maynila, tagalong sa teresa natin ay isang kasangkapan ng komunikasyon para sa
✍ Sosyolek lahat ng ating mga mamamayan—kasangkapang
o Ginagamit ng isang particular na grupo simple, abot ng lahat, gamitin, mabisa, at di
o Hal : gay lingo, conyo, jejemon kumukupas.
✍ Etnolek
o Tawag sa wika na gamit ng mga
katutubo ang mga tinatawag ng 1. Ang wika ay masistemang balangkas
mga
etnolinggwistikong mamamayan 2. Ang wika ay sinasalitang tunog
o Hal : pakbet, malong
3. Ang wika ay pinipili at isinasaayos
✍ Ekolek
o Ginagamit sa loob ng ating tahanan 4. Ang wika ay arbitraryo
o Hal : palikuran, mamc, papsi
Homogeneous 5. Ang wika ay ginagamit

✍ Isa lamang ang layunin at ang gumagamit 6. Ang wika ay batay sa kultura
✍ Isang wika lamang
7. Ang wika ay dinamiko

8. Ang wika ay nanghihiram

Heterogeneous
9. Ang lahat ng wika ay may sariling kakayahan.
✍ Iba iba ang wika dahil sa lokasyon heograpiko
GAMIT NG WIKA AYON KAY JAKOBSON

1) Conative
Antas ng Wika
a. Katangian : Paghihikayat
1) Balbal -> pinakamababang antas ng wika b. Halimbawa : Tara!
2) Kolokyal -> laging ginagamit ;; impormal
3) Lalawiganin -> ginagamit mula sa
lalawigan

2) Referential / Informative
a. Katangian : Pagbibigay ng Impormasyon
b. Halimbawa : “Ihanda na raw natin
lahat ng kailangang gamit dahil
bababa tayo sa
laboratory.”
3) Emotive
a. Katangian : Pagpapahayag ng damdamin
b. Halimbawa : “Nakakaiyak! 16 daw
ang passing sa Pre-Calculus quiz
natin tapos 12
lang nasagutan ko.”
4) Phatic
a. Katangian : Nagbubukas ng usapan
b. Halimbawa : “Uy! Hello! May gawa ka na
bas a performance task natin?”
5) Metalinguistic
a. Katangian : Kinakailangan ng pagsusuri
b. Halimbawa : “Pwede mo bang ipaliwanag
ulit yung ideya mo?”
6) Poetic
a. Katangian : Matalinghagang pahayag
b. Halimbawa : “Parang kidlat sa bilis
ang pagsagot nya!”
7) Labeling
a. Katangian : Bagong tawag
b. Halimbawa : “Teacher’s pet.”
8) Expressive
a. Katangian : Pagpapahayag ng Opinyon
b. Halimbawa : “Para sa akin, mas
makabubuti kung hatiin natin lahat
ng mga
dapat gawin.”
GAMIT NG WIKA AYON KAY HALLIDAY
1) Personal
a. Katangian : Pagpapahayag ng damdamin
b. Halimbawa : “Natutuwa akong
malaman na nakapasa tayong lahat sa
pagsusulit!”
2) Interaksyonal
a. Katangian : Pakikipag-ugnayan
b. Halimbawa : “Uy! Kumusta? ‘Di na
tayo magkaklase ‘no?”
3) Imahinatibo
a. Katangian : Matalinghagang pahayag
b. Halimbawa : “Kanina ka pa di
sumasagot baka mapanis ang laway
mo niyan.”
4) Instrumental
a. Katangian : Pagtugon sa nais
b. Halimbawa : “Pakiabot naman yung
yellow paper ko.”
5) Regulatoryo
a. Katangian : Pagbibigay gabay
b. Halimbawa : “Dapat panatilihing
malinis ang paligid ng ating paaralan."
6) Impormatibo / Referential
a. Katangian : Pagbibigay ng impormasyon
b. Halimbawa : “Pag-aralan natin ang
kasaysayan ng wika dahil iyon ang
lalabas
sa ating pagsusulit bukas.”
7) Heuristiko
a. Katangian : Pagkuha ng Impormasyon
b. Halimbawa : “Paano mo sisimulan
yung takdang aralin sa General
Chemistry?”
Prayle
✍ Unang leksikograpo
✍ Pag-aaral ng wikang katutubo
Pananaw sa pagkakaroon ng wikang Roman o
panlahat
✍ Walang isang katutubong wikang maaaring
maging midyum
✍ Kastila lang ang may alam at inaasahang
itatagud
✍ Walang naisip tungkol sa pagkakaraan ng
komong wika ng mga karaniwang mamamayan
 Abakada (1940s)
Konstitusyong Probisyonal ✍ 20 titik (15 katinig; 5 patinig)
✍ Tagalog ang dapat na wikang Opisyal ng ✍ Digrapo (ex. ch, rr, ll, zz, j, ñ, sh, ct)
Republika Pinagyamang Alpabeto (1970s)

✍ Biak na Bato – 1897 ✍ 31 titik

✍ C, Ch, F, J, Ñ, LL, Q, Rr, V, X, Z
✍ Tunog ingles maliban sa ñ
PLS BASAHIN MO ‘YUNG MGA ✍ Hindi tinanggap ng tao
READINGS NA NASA LOCKER MO !!!
Alphabetong Pilipino (1987)
ALPABETO BILANG
✍ 28 titik (ng at ñ)
Pre-Colonial Baybayin 17 ✍ `20 abakada + 8 bagong letra

Espanyol Abecedario 30

Amerikano English 26
Alphabet

1940s Abakada 20

1970s Pinagyamang 31
Alpabeto

1980s Alpabetong 28
Filipino

Baybayin

✍ 17 titik/simbolo (14 katinig; 3 patinig)

✍ Rehiyonal

Abecedario o Alpabetong Romano

✍ (kastila)
- 30 titik (25 katinig; 5 patinig)
- 11 na dagdag na letra
- C, Ch, J, Ll, Q, Rr, V, X, at Z
- Espesyal na kaso ang ñ at ng

English Alphabet

✍ 26 Roman
✍ Pa-ingles