PËRG ORËVE MËSIM - Mekanikë Teknike KL XI Ndërtimtar

ASPEKTET E PËRGJITHSHME TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE
Fusha kurrikulare: Jeta dhe Puna / Lënda: Mekanikë Teknike Shkalla e kurrikulës: V
Klasa:XI/ 13 - Ndërtimtari
Koncepti bazë i fushës së kurrikulës: Teknologjia duke perfshir TIK-un
Tema / njësia mësimore: I. Statika grafike/ Përbërja e forcave që shtrihën në një planë
(Zhvillim )
Kontributi në rezultatet e kompetencave kryesore për shkallën : I.8 ,III.4 dhe III.8
Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.2 dhe 4.1
ASPEKTET SPECIFIKE TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Fjalët kyçe: Grafo-statika
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të shpjegoi për fjalët kyqe.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi fjalët kyqe.
Mjetet e konkretizimit dhe materialet mësimore: Tabela e bardhë ,markeri, projektori dhe
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i grafo statikes.
Çështjet e ndërlidhura (korrelacioni): Nderlidhja e rezultateve të të nxënit për shkallë ( kompetencat )

me rezultatet e të nxënit për fushë ( lëndë ).
Çështjet ndërkurrikulare: Përgaditja për jetë dhe punë.
PËRSHRIMI I METODOLOGJISË DHE RRJEDHËS SË PLANIT TË ORËS MËSIMORE
Pjesa hyrëse: Një hyrje e shkurt në lidhje me njësin mësimore.
Pjesa kryesore:
PËRBERJA E FORCAVE QË SHTRIHËN NË NJË PLANË
1. KUPTIMI I SHUMËKËNDËSHIT TË FORCAVE DHE I SHUMËKËNDËSHIT TËRKUZOR

Sistemin e forcave komplanare deri tash e kemi studiuar kryesisht me metodën analitike, por shumë
probleme inxhinierike më lehtë dhe më shpejtë mund të zgjidhen me metoda grafike. Kur i kemi
shqyrtuar forcat konkurente, ne e kemi përdorur metoden grafike për caktimin e rezultantës së sistemit
të forcave. Rregulla e paralelogramit të forcave dhe e shumëkndëshit të forcave është metodë grafike.
Kjo metodë është më pak egzakte dhe saktësia e saj varet nga preciziteti i skicave të bëra. Pjesa e
statikës, në të cilën paraqiten metodat grafike për zgjedhjen e problemeve statike quhet GRAFO -
STATIKË.
Meqenëse caktimin e rezultantës së sitemit të forcave konkurente me ndihmën e paralelogramit të

forcave dhe të shumëkëndëshit të forcave e kemi treguar, tani po kalojmë në zgjedhjen e problemeve
lidhur me sistemin e forcave komplanare arbitrare.
Metoda grafike për zgjidhjen e problemeve statike bazohet në shumëkëndëshin e forcave dhe në
shumëkëndëshin tërkuzor, prandaj tani po i shqyrtojmë këto kuptime.
Në trupin K le të veprojë një sistem prej tri forcash komplanare ⃗ F1 , ⃗

F 2 dhe ⃗
F 3 në pikat A1, A2 dhe
A3. Vizatimi që paraqet trupin dhe forcat në trup quhen PLAN I POZITËS (Fig. 1.a). Tani, në qoftëse
në një pikë arbitrare a (jashtë trupit) e bartim forcën ⃗F 1=⃗ab në një përpjes të caktuar madje kësaj ia
shtojmë forcën ⃗ F =⃗
2 bc dhe më në fund forces ⃗ F 2 ia shtojmë forcën ⃗ F =⃗
3 cd ( Fig. V.1,b), fitojmë
vijën e thyer, e cila quhet shumëkëndësh ( poligon ) forcash. Këto pika ( a,b,c,d ) janë kulmet e këtij
shumëkëndëshi. Në qoftë se mbarimi forcës së fundit përputhet me fillimin e forcës së parë, atëherë
shumëkëndësh i forcave është i mbyllur. Në rast të kundërt shumëkëndëshi është i hapur.
Në rrafshin e shumëkëndëshit të forcave arbitrarisht e marrim një pikë O të ashtu quajtur pol. Tani
forcën ⃗F 1 e zbërthejmë në dy foca ⃗ S1 dhe ⃗S2 kështu që ⃗S1=⃗ao dhe ⃗ S2= ⃗
ob ( Fig. V.1,b ) d.m.th.
⃗
F 1=S⃗1+ S⃗2 . Po ashtu forca ⃗
F 2 e zbërthjem në dy forca ⃗
S2 dhe ⃗S3, kështu që ⃗S2 ' = ⃗
bo dhe ⃗
S3=⃗oc
d.m.th. ⃗ F 2=⃗ S 3 . Edhe forcën ⃗
S2 '+ ⃗ F 3 e zbërthejmë në komponentet ⃗
S3 ' dhe ⃗
S4 kështu që ⃗
S3 ' =⃗
co dhe
S4 = ⃗
⃗ od , d.m.th. ⃗ F 3=⃗ S3 ' + ⃗
S4 .
Skica në figurën-2, quhet plan forcash ⃗ S1=⃗ S2=⃗
ao, ⃗ ob, ⃗ oc dhe ⃗
S3=⃗ S4 = ⃗
od në planin e forcave quhen
" rreze" . Tani , prej një pike arbitrare A, me planin e pozites, tërheqim drejtëzën paralele me forcën
⃗
S1 deri te forca ⃗ F 1 ( pika B ), prej kësaj pike B tërheqim drejtëzën paralele me forcën ⃗ S2 ( ⃗
S2 ' ) deri
te forca ⃗ F 2 ( pika C ), prej pikës C tërheqim drejëzën paralele me forcën ⃗ S3 ( ⃗
S3 ' ) deri te forca ⃗ F3 (
pika D ) dhe më në fund prej kësaj pike tërëheqim drejtëzën DE paralele me forcën
⃗
S4 . Shumëkëndëshi ABCDE i fituar në këtë mënyrë quhet shumëkëndëshi tërkuzor ose
shumëkëndëshi i Varignonit ( sipas autorit ).
Termi tëkuzor rrjedh prej fjalës Tërkuz - litar. Ky ka kuptimin fizikë dhe është formë e vijës materiale,
të cilën e fiton zingjiri ( litari ), i lidhur me pikat A dhe E, nga veprimi i forcave ⃗F1 , ⃗F2 , ⃗
F 3 në
kulmet B, C dhe D.
Shumëkëndëshi tërkuzor, pra, është konstruksion grafik, i cili një sistem të forcave komplanare ( ⃗ F1 ,
⃗ F 3 ) e shëndërron në një tjetër ⃗
F2 , ⃗ S ) ¿ ¿ , sepse forcat ⃗
(S¿¿ 1¿, ⃗ 4
S2 , ⃗
S 2 dhe ⃗
S3 , ⃗
S 3 formojnë një
sisteme forcash ekuilibruese dhe si të tilla janë ekuivalente dhe zero.
⃗
S2 ' + ⃗
S 2=0 dhe ⃗
S 3' + ⃗
S3=0 …………………………( 1)
dhe mund të hiqen, ( aksioma 2 ), pra:
⃗
F 1+ ⃗
F 2 +⃗
F3 = ⃗
S 1+ ⃗
S 2+ ⃗
S 2' + ⃗
S3 + ⃗
S3 ' + ⃗
S 4 =⃗
S 1+ ⃗
S4 …………( 2 )
Kjo çka u tha për tri forca vlen edhe për n forca.
Pjesa përfundimtare dhe vlerësimi i të nxënit të orës mësimore: Një reflektim i shkurtër në formë
të bashkëbisedimit dhe të pytjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësin mësimore.
06.09.2018 ora 1 dhe 2

SHMT “ Mehmet Isai “
Drejtimi: Ndërtimtarisë , lënda : Mekanikë Teknike klasa : XI / 7–të
prof. phD.cand. Naser Morina
Klasa:XI – Ndërtimtari
Tema / njësia mësimore: I. Statika grafike/ Kushtet grafike të ekuilibrit të sistemit të forcave
komplanare ( Zhvillim )

Fjalët kyçe: Kushtet grafike,
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i këtyre kushteve.

Pjesa kryesore:
KUSHTET GRAFIKE TË EKUILIBRIT TË SISTEMIT TË FORCAVE

KOMPLANARE
Për ekuilibrin e sistemit të forcave komplanare, kushtet e nejvoshme dhe të mjaftueshme
ishin që :
R=0 d h e ∑ M Fi
⃗ 0
Në qoftëse shumëkëndëshi i forcave është i mbyllur , atëherë është i plotësuar kushti i parë,
d.m.th.
∑ ⃗F i=0
Tani sitemi i forcave mund të shëndrrohet në çift forcash, mirëpo, në qoftë se, edhe
shumëkëndëshi tërkuzor mbyllet, atëherë edhe kushti i dytë është i kënaqur, meqenëse.
n n
∑ M 0F =∑ M 0S =0
⃗i ⃗k
i=1 k =1
sepse
⃗
S1=−⃗
S 1' ose ⃗
S1 + ⃗
S1 ' =0
⃗
S2=−⃗
S 2' ose ⃗
S 2+ ⃗
S2 ' =0
⃗
S0 =−⃗
S 3 ose ⃗
S0 + ⃗
S3 =0
sistemet e forcave ekuilibruese :
Prej kësaj del përfundimi : për ekuilibrin e sistemit të forcave komplanare është e nevojshme
dhe e mjaftueshme që shumëkëndëshi i forcave dhe shumëkëndëshi tërkuzor të jenë të
mbyllur. ( Fig. 3.)
13.09.2018 ora 3
Drejtimi: Ndërtimtarisë , lënda : Mekanikë Teknike klasa : XI / 7 –të
prof. PhD. Cand. Naser Morina IDN

Tema / njësia mësimore: I. Statika grafike/ Përbërja e forcave që shtrihën në një planë
( Përforcim )

Fjalët kyçe: Grafo-statika
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i grafo statikes.

Pjesa kryesore:
PËRBERJA E FORCAVE QË SHTRIHËN NË NJË PLANË
1. KUPTIMI I SHUMËKËNDËSHIT TË FORCAVE DHE I SHUMËKËNDËSHIT TËRKUZOR

Sistemin e forcave komplanare deri tash e kemi studiuar kryesisht me metodën analitike, por shumë
probleme inxhinierike më lehtë dhe më shpejtë mund të zgjidhen me metoda grafike. Kur i kemi
shqyrtuar forcat konkurente, ne e kemi përdorur metoden grafike për caktimin e rezultantës së sistemit
të forcave. Rregulla e paralelogramit të forcave dhe e shumëkndëshit të forcave është metodë grafike.
Kjo metodë është më pak egzakte dhe saktësia e saj varet nga preciziteti i skicave të bëra. Pjesa e
statikës, në të cilën paraqiten metodat grafike për zgjedhjen e problemeve statike quhet GRAFO -
STATIKË.
Meqenëse caktimin e rezultantës së sitemit të forcave konkurente me ndihmën e paralelogramit të

forcave dhe të shumëkëndëshit të forcave e kemi treguar, tani po kalojmë në zgjedhjen e problemeve
lidhur me sistemin e forcave komplanare arbitrare.
Metoda grafike për zgjidhjen e problemeve statike bazohet në shumëkëndëshin e forcave dhe në
shumëkëndëshin tërkuzor, prandaj tani po i shqyrtojmë këto kuptime.
13.09.2018 ora 4

Tema / njësia mësimore: I. Statika grafike/ Kushtet grafike të ekuilibrit të sistemit të forcave
komplanare ( Përforcim )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
KUSHTET GRAFIKE TË EKUILIBRIT TË SISTEMIT TË FORCAVE

KOMPLANAR
Për ekuilibrin e sistemit të forcave komplanare, kushtet e nejvoshme dhe të mjaftueshme

ishin që :
R=0 d h e ∑ M Fi
⃗ 0
Në qoftëse shumëkëndëshi i forcave është i mbyllur , atëherë është i plotësuar kushti i parë,
d.m.th.
∑ ⃗F i=0
Tani sitemi i forcave mund të shëndrrohet në çift forcash, mirëpo, në qoftë se, edhe
shumëkëndëshi tërkuzor mbyllet, atëherë edhe kushti i dytë është i kënaqur, meqenëse.
n n
∑ M 0F =∑ M 0S =0
⃗i ⃗k
i=1 k =1
20.09.2018 ora 5

Tema / njësia mësimore: I. Statika grafike/ Zbërthimi i një force të dhënë në dy forca paralele
( Zhvillim)

Fjalët kyçe: Zbërthimi i një force në dy forca paralele,
kompijuteri.

Pjesa kryesore:
ZBËRTHIMI I NJË FORCE TË DHËNË NË DY FORCA PARALELE

Gjatë zgjidhjës së problemeve statike shumë më shpesh ndjejmë nevojë për zbërthimin e një
ose më shumëforcave në dy drejtime të caktuara më parë. Në rastet kur drejtimet I dhe II
( figura – 4 ), në të cilat duhet ta zbërthejmë forcën P , që priten me forcën e caktuar në një
pikë të përbashkët,është më thjeshtë që zbërthimin ta bëjmë, me ndihmën e trekëndëshit të
forcave. Mirëpo kjo metodë nuk është e zbatueshme në rastet kur drejtimet e dhëna janë
paralele me drejtimin e forcës ose nuk priten me të në pikë të përbashkët meqë ato s’kanë
pikë të përbashkët, këtu do ta zbatojmë metodën e poligonit të forcave dhe poligonit vargor,
duke vrejtur rastin në mënyrë të kundërt me rastin e mbërthimit të dy forcave në rezultantë.
Figura – 4 Zbërthimi I forcës P në dy drejtime Figura – 5 Zbërthimi I forcës në dy drejtime
I dhe II, të cilat në drejtimin e forcës pritën në me kahje të njejtë
një pikë të përbashkët.
Në figurën – 5 duhet të zbërthejmë forcën P në drejtimet I dhe IIparalel me forcën e dhënë.

Segmenti ab në përpjestim të caktuar le të paraqesë forcën e caktuar për kah drejtimi,
madhësia dhe krahu. Nga çfardo poli Otërheqim rrezet e polit 1 dhe 2, kurse në planin e
pozitës, nga pika C e zgjedhur sipas dëshirës në vijën sulmuse të forces P, tërheqim rrezet
gjegjëse AC dhe BC, të cilat kur bashkohen japin vijën e ashtuqujtur vijë të mesme ose përfundimtare
të poligonit vargor 1 –m - 2.Nga poli O në poligonin e focave tërheqim tani drejtëzën OC,
paralelisht me brinjën m përfundimtare të poligonit vargor. Ajo force P do ta presë në
pikën C, e cila forcën e dhënë e ndan në dy përbërse P 1 dhe P2, gjë që ishte edhe qëllimi i
detyrës së shtruar.
Pikëprerjes A të rrezes 1 dhe drejtëzave mdheInë planin e pozitës së forcave u përgjigjet në
poligonin e forcave trekënshi aOc , prandaj P1 është përbërsja e forces P, e cila i takon
drejtimit I, kurse për shkaqe gjegjëse përbërsja e P 2 i takon drejtimitII, sepse drejtëzave 2, m
dhe II në pikën B, në poligonin e forcave u përgjigjet trekëndëshi bOc . Nga figura shihet
qartë se forca e caktuar P është më afër përbërses së madhe.
Se konstruksioni i më sipërm është i saktë do ta vërtetojmë lehtë nëse detyrën e mendojmë

anasjelltas, gjegjësisht, nëse së pari i kemi forcat P 1dhe P2të cilat duhet t’i mbërthejmë në
forcën rezultuse P. Në poligonin e forcave do ti kishim atëherë rrezet 1, m dhe 2, të cilave në
planin e pozitës u përgjigjet poligoni vargor 1-m– 2, brinjët e fundit të të cilit (1,2) pritën në
pikën C, nëpër të cilën duhet të kalonte forca P=P 1+P2.
Në rastin që pamë drejtimet I dhe II janë marrë njëri në njërën anë të forcës P, kuse tjetri në
tjetrën anë të sajë nëmënyrë që të dy përbërset, P 1 dhe P2, kanë drejtim të forcës së caktuar.
Mirëpo me të njejtën ecuri një forcë mund ta zbërthejmë në dy forca antiparalele, por
atëherë drejtimet e caktuar të përbërëseve duhet të gjenden në të njejtën anë të forcës, të
cilën e zbërthejmë ( figura-6 ). Këtu pikaC do të gjendet në drejtimin e vazhduar të forcës P
në poligonin e forcave, kështu që segmenti ac në përpjestim do të paraqes përbërsen P,
kurse segmenti abpërbërësen P2 (rendi I shkronjave tregon kahun e veprimit të
përbërëseve ). Forca P=P1+P2, si rezultanteve të përbërëseve të fituara P 1 dhe P2, në planin
e pozitës do të gjendet në anën e jashtme të përbërëses së madhe.
Figura – 6 Zbërthimi I forcës P në dy drejtime Figura – 7 Trau I ngarkuar me një force të
përbërse antiparalele P1 dhe P2 koncentruar
Në figurën-7 është paraqitur trau prizmatik AB i ngarkuar në mes pikave mbështetëse A dhe
B me forcë vërtikale të koncentruar P. Caktimi grafik i shtypjëssë forcës P në trarët
mbështetës ka të bëjë me zbërthimin e forcës në dy drejtime paralele, duke e zbatuar
poligonin e forcave dhe poligonin vargor.Përkundër veprimit te shtypjeve P’ dhe P” në pikat
mbështetëse A dhe B do të paraqiten forcatactive P A dhe PB, të cilat i quajmë reaksione të
mbështetsave. Ato kanë madhësi dhe drejtim të njejtë, kurse kahje të kundërt me forcat P’
dhe P”, prandaj janë në drejtpeshim me forcën e caktuar P. Kahu i këtyre është treguar në
poligonin e forcave me shigjeta.
Figura 8 – Trau i ngarkuar me më shumë forca të koncentruara
Nëse traun në vend të një force e sulmojnë më shumë forca të koncentruara vërtikale, për
shembull, forcat P1, P2, dhe P3 ( figura – 8 ), atëherë për të caktuar shtypjet e tyre në
mbështetësa të traut A dhe B, forcat së pari duhet t’i mbërthejmë në rezultantë R=P 1+P2+P3,
mandej rezultanten e fituar në këtë mënyrë ta zbërthejmë si më pare në dy drejtime paralele
me forcat e caktuara, të cilat kalojnë nëpër mbështetsat A dhe B, kështu fitojmë shtypjët P’
dhe P”, të cilave u kundërshtojnë reaksionet e mbështetsave P A dhe PB.
Këtë gjë kemi mundur ta arrijmë edhe drejtpërdrejti, e që shihet qartë në figurën – 8. Ta
konstruktojmë poligonin e forcave dhe poligonin e tij gjegjës vargor, 1-2-3-4, brijët e fundit të
të cilit ( 1 dhe 4 ) i prejnë vërtikalet nëpër A dhe B në pikat C dhe D. Duke bashkuar këto dy
pika fitojmë brinjën përfundimtare të poligonit vargorm, kur paralel me të tërheqim brinjën OC
në polygon të forcave, fitojmë shtypjën e kërkuar P’ dhe P” dhe reaksionet gjegjëse të
mbështetsave PA dhe PB.
20.09.2018 ora 6
Tema / njësia mësimore: I. Statika grafike/ Mënyra grafike e përcaktimit të qendres së forcave
paralele ( Zhvillim )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
MËNYRA GRAFIKE E PËRCAKTIMIT TË QENDRËS SË FORCAVE

PARALELE
Qendra e sistemit të rrafshët të forcave paralele, për të cilën e kemi dhënë më herët në
ligjeratat për përbërjen e forcave paralele me kahje të njejtë, mund të caktohet edhe
grafikisht duke zbatuar metodën e poligonit vargor ( figura-9 ).
Figura – 9 Caktimi grafik i qendrës së sistemit të forcave rrafshët të forcave paralele
Ta caktojmë së pari vijën sulmuese R, të pozitës së forcave së cilës i përgjigjet poligoni i

forcave me pol në pikën O1 dhe me polygon gjegjës vargor 1-2-3-4-5 ( fig. 9a dhe fig. 9b ).
Mandej i rrotullojmë forcat rreth pikave të tyre sulmuese për të njejtin kënd – zakonisht për
këndin 90° dhe me anën e poligonit të ri me pol në pikën O 2 dhe poligonin gjegjës vargor I-II-
III-IV-V ( fig. 9a dhe fig. 9c ), e caktojmë vijën sulmuese të rezultantës për pozitën e re të
forcave R2=R1. Në pikëprerjë e vijave sulmuese të kësaj rezultante do të gjendet qendra C e
sistemit të forcave paralele P1-P4.
Në poligonin e forcave në figurën 9b dhe 9c forcat i kemi bartur në rastin e parë prej së
majtës kah e djathta, kurse në të dytin prej së djathtës kah e majta, duke vrejtur planin e
pozitës së forcave, ndërsa polet në të parin i kemi marr në anë të djathtë, e në rastin e dytë
në anë të majtë, sepse me një zgjidhje të këtill në vend që t’i vizatojmë dy poligone forcash
me pole të ndryshme të dyja mund ti vizatojmë me pole të përbashkët O, siç është treguar
në figure 9b.
28.09.2017 ora 7

Tema / njësia mësimore: I. Statika grafike/ Mënyra grafike e përcaktimit të qendres së forcave
paralele ( Ushtrime )

Fjalët kyçe: Mënyra grafike,
kompijuteri.

Pjesa kryesore:
MËNYRA GRAFIKE E PËRCAKTIMIT TË QENDRËS SË FORCAVE

PARALELE
Qendra e sistemit të rrafshët të forcave paralele, për të cilën e kemi dhënë më herët në
ligjeratat për përbërjen e forcave paralele me kahje të njejtë, mund të caktohet edhe
grafikisht duke zbatuar metodën e poligonit vargor .
28.09.2017 ora 8

Tema / njësia mësimore: I. Statika grafike/ Mënyra grafike e përcaktimit të qendrës së rëndesës
të figurave plane ( Zhvillim ).

Fjalët kyçe: Qendrës së rëndesës të figurave plane,
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i caktimit të qendrës së rëndesës.

Pjesa kryesore:
Mënyra grafike e përcaktimit të qendrës së rëndesës të figurave plane

Mënyra grafike e caktimit të pozitës së qendrës së rëndesës për trup homogjen të rrafshët të përbërë
nga një numer i kufizuar elementesh të rregullta, për të cilat dihen qendrat e rëndesës mbështetet në
përcaktimin e qendrës së sistemit të forcave paralele me ndihmën e poligonit të forcave dhe poligonit
tërkuzor.
Rolin e forcave të gravitetit e luajnë sipërfaqet për seksione, kurse për vija gjatësitë e elementeve.
Këtë mënyrë do ta paraqesim në shembullin e një trapezoidi në figurën-10 me propcion për gjatësi UL.
Figura -10
Së pari trapezoidin e ndajmë në katër pjesë, tre trekëndësha dhe një katërkëndësh. Pastaj gjenden
pozitat e qendrave të rëndesës S1, S2,.... dhe njëhsohen sipërfaqet e figurave A1, A2,...
Në vazhdim përvetsohet proporcioni për sipërfaqen U A dhe vizatohen vektorët e "forcave të

garvitetit" ⃗
A1 , ⃗A2 , … vërtikalisht nga qendra përkatëse të rëndesës. Kështu fitohet plani i forcave
dhe gravitetit. Tash vizatojmë poligonin e forcave, i cili shtrihet në një drejtëz, gjatësia e të cilës i
përgjigjet sipërfaqes së tësishme të seksionit A.
Pastaj zgjedhim polin 0 dhe tërheqen rrezet polare 0,1,.... ,4, me ndihmën e të cilave vizatohet
poligoni tërkuzor.
Rezultantja A, respektivisht forca e gravitetit të tërë seksionit, kalon nëpër prerjën e brinjës fillestare
dhe fundore të poligonit tërkuzor. Për ta fituar qendrën e sistemit të forcave paralele, çdo forcë
rrotullohet rreth pikës sulmuse ( qendës përkatëse të rëndesës ) në kahje të njejtë dhe për madhësi të
njejtë  . Në këtë mënyrë rrotullohet pllaka për këndin  , meqë forcat e gravitetit nuk mund ta
ndërrojnë drejtimin.
Zgjedhja grafike është më precize, nëse ky kënd ështē 90°. Në këtë mënyrë fitohet plani i forcave
horizontale. Poligoni i forcave horizontale vizatohet nga i njejti fillim, në mënyrë që vizatimi të zë sa
më pak vend. Mund të zgjedhet edhe i njejti pol 0. Rrezet përkatëse polare i shënojmë me 0’.1’,......4` ,
si edhe më parë vizatohet poligoni tërkuzor dhe gjendet prerja e brinjëve 0’ dhe 4’ nëpër të cilën kalon
rezultantja e forcave horizontale.
Prerja e vijave sulmuse të rezultanteve të forcave horizontale dhe forcave vertikale paraqet qendrën S
të sistemit të forcave paralele, respektivisht qendrën e rëndesës së seksionit. Ta shqyrtojmë edhe
mundësin kur seksioni ka zbraztirë. Seksioni nga figura 11 mund të zbërthehet në katërkëndësha ,
trekëndësha dhe rreth,i cili paraqet zbrastirë në seksion.
Figura - 11
Në këtë rast në shprehjet analitike:

n
A=∑ Ai
n=1
∑ Xi Ai
i=1
X s=
A
n
∑ Y i Ai
Y s = i =1
A
sipërfaqja përkatëse merret formalisht negative, edhe pse kjo faktikisht nuk ka kuptim ( shih
shembulin 2 l ).
Gjatë zgjedhjës grafike vektori përkatës orjentohet me kahje të kundërt nga vektorët e sipërfaqeve të "
plota ".
Siç kemi thënë, edhe qendra e rëndesës së vijës të rrafshit mund të caktohet grafikisht në mënyrë
plotësisht analoge.
Kjo mënyr do të përpunohet këtu veçmas, por do të paraqitet në shembullin 4.
PYTJET DHE USHTRIMET
1. Ç’është pesha e trupit ?

2. A ka peshë elementi linear ? a ka peshë pika material ?
3. Në cilin rastmund të konsiderohen vektorët e forcave të gravitetit të trupave të ndryshëm që
janë paralel midis tyre?
4. Ç’është qendra e rëndesës së trupit?
5. Si do të definohej qendra e rëndesës së trupit,sikur të mos paramendohej që forcat e gravitetit
të grimcave janë paralele?
6. Si mund të caktohet praktikisht pozita e qendrës së rëndesës së një pllake të ngurtë e me forma
jot ë rregullta?
7. Ç’është trupi homogjen e ç’është ai johomogjen.
8. Të gjenden shprehjet për njehsimin e koordinatave,të qendrës së rëndesës për pllakë
homogjene me trashësi konstante.
9. Të gjenden shprehjet për njehsimin e koordinatave të qendrës së rëndesës për vijë të rrafshët
homogjene me seksion constant.
10. Cilat janë shprehjet për njehsimin e koordinatave të qendrës së rëndesës për:a)pllakë
homogjene të përbërë nga një numër definitive elementesh të rregullta:b)Vijë homogjene të
rrafshët,të përbërë nga një numër definitive elementesh të rregullta?
11. Të vërtetohet që qendra e rëndesës për trupa simetrik gjendet në aksin e simetrisë.Ku gjendet
qendra e rëndesës,nëse trupi I ka dy apo më tepër akse të simetrisë?
12. Ç’mund të thuhet për qendrën e rëndesës për seksionet e rrafshta dhe elementet lineare të
paraqitura ne fig.19?
13. Mbi cilin princip mbështetet mënyra grafike e caktimit të qendrës së rëndesës për trup
homogjen të rrafshët,të përbërë nga numri definitiv elementesh të rregullta?
14. Si duhet të trajtohet zbrastira në seksion tërthor gjatë caktimit analitik dhe grafik të qendrës së
rëndesës?
15. Të zgjidhet detyra nga shembulli 1 (fig.12)në mënyrë analitike dhe grafike,duke e zbërthyer
seksionin në një katërkëndësh me “sipërfaqe pozitive”,me përmasa 10 x 20 cm dhe një me
“sipërfaqe negative”me përmasa 8 x 15 cm.
16. Të zgjidhet detyra nga shembulli 2 në mënyrë grafike (fig.14).
17. Të caktohet qendra e rëndesës për seksione sipas fig.20.
Figura - 19
Figura – 20 Figura - 21
18.Të caktohet pozita e qendrës së rëndesës për seksionet nga fig.20 në mënyrë analitike dhe
grafike dhe të krahasohen rezultatet.
19.Në mënyrë analitike dhe grafike të caktohet pozita e qendrës së rëndesës për elementin
homogjen linear ABCD,të paraqitur në fig.21.
20.Të caktohet pozita e qendrës së rëndesës pëe elementin linear AB,të paraqitur në fig.22.
Figura - 22 Figura - 23
04.10.2017 ora 9

Tema / njësia mësimore: I. Statika grafike/ Mënyra grafike e përcaktimit të qendrës së rëndesës
të figurave plane ( Ushtrime ).

Fjalët kyçe: Qendrës së rëndesës të figurave plane,
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të zgjidh detyrat per qendrene e rëndesës të figurave
plane.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi detyrat e zgjidhura.
kompijuteri.

Pjesa kryesore:
Shembulli 1- Të caktohen kordinatat pllakës të paraqitur në figurën-12 në mënyrë analitike dhe

grafike dhe të bëhet krahasimi i rezultateve.
Figura - 12
Zgjedhje.- Për ta zgjidhur detyrën në mënyrë analitike, së pari zgjidhet sistemi i kordinatave XOY, në
të cilën maten kordinatat qendrës së rëndesës.
Pastaj seksioni ndahet në dy katërkëndsha,njëri me sipërfaqe A 1= 50cm2 , ndërsa tjetri me sipërfaqe

A2=30cm2.
Qendra e rëndesës e këtyre figurave në sistemin e përvetsuar janë S 1( 1;2,5 ) cm dhe S 2( 1;12,5 )
cm. Sipas shprehjeve Xs dhe Ys kemi:
X 1 ∙ A1 + X 2 ∙ A 2 5 ∙ 50+1∙ 30 250+30 280

X s= = = = =3,50 cm
A1 + A2 50+30 80 80
Y 1 ∙ A 1+Y 2 ∙ A 2 2,5 ∙ 50+12,5 ∙30 125+375 500

Y s= = = = =6,25 cm
A 1+ A 2 50+30 80 80
Qendra e rëndesës së pllakës është, pra S ( 3,50 ; 6,25 ) cm. Për ta zgjedhur detyrën në mënyrë
grafike së pari zgjedhet proporcioni për gjatësi UL= 1:100, me të cilin paraqitet pllaka dhe qendra e
rëndesës së elementeve përbërëse dhe proporcioni për sipërfaqe UA=1cm:20 cm2, me të cilin paraqiten
" forcat e gravitetit ".
Figura - 13
Pastaj vizatohet plani i forcave vertikale, duke i vizatuar vektorët ⃗

A1 dhe ⃗ A2 nga qendra përkatëse të
rëndesës ( fig. 13 ). Pason vizatimi i poligonit të forcave dhe konstruktimi i poligonit tërkuzor, të cilët
mundësonjë caktimin e vijës sulmuese të rezultantës. Tash vektorët ⃗
A1 dhe ⃗
A2 kthehen rreth pikave
sulmuese për 90° dhe caktohet vija sulmuese e rezultantes së forcave horizontale, duke përsëritur
procesin.
Në vendin e prerjes të vijave sulmuese të rezultantes së forcave vertikale dhe të rezultantës së forcave
horizontale gjendet qendra e rëndesës së pllakës S. Kordinatat e qendës së rëndesës, të matura me
proporcion për gjatësi, janë Xs = 3,6 cm dhe Ys = 6,3 cm, që vetëm përafërsisht u përgjigjet
rezultanteve të fituara në mënyrë analitike. Të shtojmë që pozita e rezultantes së dy forcave paralele
në mënyrë grafike ka mundur të caktohet pa vizatimin e poligonit tërkuzor, të treguar nga ligjeratat e
më hershme.
Shembulli 2 - Për seksionin e paraqitur në figurën – 14 të caktohet pozita e qendës së rëndesës në

mënyrë analitike.
Figura - 14
Zgjidhje. - Seksioni mund të zbërthehet në katërkëndësh me sipërfaqe A1=4 ∙ 8=32cm2,

2
−2 π
gjysëmërreth me sipërfaqe "negative" A2= =−6,28 cm2 dhe trekëndëshi me sipërfaqe
2
1.5 ∙ 3 2
A3 = =2,25 cm . Sipërfaqja e përgjithshme e seksionit është:
2
2
A=32−6,28+2,25=27,97 cm
Me ndihmën e tabelave i caktojmë qendrat e rëndesës për këto figura gjeometrike S 1( 2;4 ) cm, S2 (
3,15 ; 5 ) cm, dhe S3 ( 4,5 ; 2 ) cm. Në bazë të këtyre vlerave kordinatat e qendrës së rëndesës për
seksion janë:
X 1 ∙ A1 −X 2 ∙ A2 + X 2 ∙ A 2 2 ∙32−3,15 ∙6,28+ 4,5 ∙2,25 54,343
X s= = = =1,94 cm
A 1−A 2 + A3 32−6,28+2,25 27.97
Y 1 ∙ A 1−Y 2 ∙ A2 +Y 2 ∙ A 2 4 ∙32−5∙ 6,28+2 ∙2,25 101,1

Y s= = = =3,61cm
A 1 − A 2+ A 3 32−6,28+2,25 27.97
Qendra e rëndesës është, pra pika S ( 1,94 ; 3,61) cm.
Shembulli 3 - Në mënyrën analitike dhe grafike të caktohet qendra e rëndesës për seksion të paraqitur
në figurën -15.
Figura - 15
Zgjidhje. - Së pari vërejmë që seksioni e ka një aks të simetrisë. Pastaj atë e ndajmë në tre
katërkëndësha me siperfaqe A1=50 cm2, A2=50 cm2 dhe A3 =125 cm2 , kurse
2
sipërfaqja e pergjithshme është A=225 cm . .
Gjatë zgjedhjes së sistemit kordinativ për zgjedhje analitike merret që aksi i simetrisë përputhet me
kordinatën OY. Fillimi kordinativ mund të merret cilido, por është më praktikë nëse merret qendra e
rëndesës së një katërkëndëshi, p.sh. S1 meqë në këtë menyrë zvogëlohet numri i anëtarëve për
mbledhje në shprehjen e Ys ( atëherë një ordinatë është e barabartë me zero ).
Figura - 16
Meqë qendra e rëndeses duhet të gjendet në aksin e simetrisë, menjëherë shkruajmë :
X s=0
ordinata e qendrës së rëndesës është:
12 ∙5 ∙ 50+25 ∙125
Y s =¿ =16,67 cm
225
Për ta zgjidhur detyrën në mënyrë grafike, së pari konstatojmë që vija sulmuse e forcave vërtikale bie
në aksin e simetrisë. Andaj, mjafton që ta vizatojmë vetem planin e forcave horizontale e pastaj me
ndihmen e poligonit të forcave dhe poligonit tërkuzor të caktojmë poziten e rezultantës së tyre
( figura – 16 ).
Qendra e rëndesës gjendet në prerjen e kësaj rezultante dhe të aksit të simetrisë.
04.10.2018 ora 10
Tema / njësia mësimore: II. REZISTENCA E MATERIALEVE/ Njohurit e përgjithëshme mbi

deformimet dhe trupat elastik ( Zhvillim ).

Fjalët kyçe: Deformimi dhe trupat elastik.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të dalloj deformimin dhe trupat elastik
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi deformimin dhe trupat elastik.
kompijuteri.

Pjesa kryesore:
NJOHURIT E PËRGJITHËSHME MBI DEFORMIMIN DHE TRUPAT ELASTIK
Elasticiteti i trupave dhe deformimet. - Pas ndërprerjes së veprimit të forcave të

jashtme, nëse deformimet e trupit dhe ndërrimet e forcave të brendshme nuk kanë kaluar
kufirin e lejuar, molekulat kthehen në pozitën e mëparme dhe deformimet e trupit prajnë.
Kjo veti që trup i deformuar pas ndërprerjes së veprimit të forcave të jashtme kthehen në
poziten e mëparshme, quhet elasticitet, kurse kufiri përtej të cilit nuk guxojnë të kalojnë
deformimet quhet kufiri i elasticitetit dhe varet nga përbërja kimike dhe struktura e trupit.
Nëse deformimet e kalojnë kufirin e elasticitetit, trupi, pas pramjes së veprimit të forcave të
jashtme, nuk do të kthehet plotësisht në pozitën e mëparshme, por pjesërisht do t'i mbajnë
deformimet, të cilat quhen të përhershme ose plastike.
Me rritjen e mëtutjeshme të deformimeve mund të kalohet edhe kufiri i dytë, kufiri i
këputjes, kur zduken vrullshëm forcat e brendshme ndërmolekulare dhe shkaktohet këputja
e materialit.
Të dy kufitë e përmendur, kufiri i elasticitetit dhe kufiri i këputjes, për materiale të ndryshme
caktohen eksperimentalisht.
Të gjithë trupat e ngurtë në natyrë janë pak a shumë elastikë. Trupa elastikë absolutë nuk
ka, e as plastikë absolutë.
Varësisht nga kufitë e cekur trupat e fortë mund të ndahen në trupa: elastikë ( goma, çeliku,
metalet e ndryshme) te të cilat kufiri i elasticitetit është shumë i madhë; të brishtë ( betoni,
hekuri i dredhur etj.) me kufi të ngushtë elasticiteti; dhe në fund plastikë ( plumbi, argjili
etj.), te të cilat thuaja se nuk ka kufi elasticiteti.
11.10.2018 ora 11 dhe 12


Tema / njësia mësimore: II. REZISTENCA E MATERIALEVE / Mënyrat kryesore të

veprimit të forcës ( Zhvillim ).

Fjalët kyçe: Mënyrat kryesore të veprimit të forcës.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të dalloj mënyrat kryesore të veprimit të forcës.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi mënyrat kryesore të veprimit të forcës..
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i mënyrave kryesore të veprimit të forcës..
Çështjet e ndërlidhura (korrelacioni): Nderlidhja e rezultateve të nxënit për shkallë ( kompetencat )

Pjesa kryesore:
Forcat e jashtme dhe të brendshme - Në pjesën teorike të statikës, të gjitha ligjërimet mbi
drejtëpeshimin dhe ekuivalencën e forcave, të cilat e sulmojnë trupin nga jashtë, kanë qenë
të bazuara në hipotezën se trupi është i shtangët, do me thën ai nën veprimin e forcave të
jashtme nuk e ndërron formën e vet të mëparshme, e as vëllimin, do të thot se largësit në
mes grimcave të trupit janë të pandryshueshme. Një hipotezë e këtillë është bërë për hir të
ligjërimit dhe të kuptimit më të lehtë të ligjeve të statikes. Mirëpo, në natyrë nuk ka kësi
trupash. Të gjithë trupat e fortë fizikisht nën ndikimin e forcave të jashtme pak a shumë
deformohen, për ç'gjë largësit ndërmjet grimcave materiale të trupit do të ndryshojnë, madje
do të rriten ose do të zvogëlohen varësisht nga tërheqja ose tkurrja e trupit.
Nën veprimin e forcave të jashtme trupi është në gjendje të nderë, sepse forcat e brendshme-
kohezive,të cilat i mbajnë të ngërthyera molekulat e trupit, ndryshojnë me ndërrimin e
largësive në mes grimcave, duke u kundërshtuara ndikimeve të forcave të jashtme. Ato
tentojnë që trupin e deformuar ta rikthejnë në gjendje të mëparme dhe ky proces zgjat
gjithnjë, derisa nuk mbërrihet drejtpeshimi në mes forcave të jashtme dhe të brendshme.
18.10.2018 ora 13

Koncepti bazë
i fushës së kurrikulës: Teknologjia duke perfshir TIK-un
Tema / njësia mësimore: II. REZISTENCA E MATERIALEVE / Njohurit e përgjithëshme

mbi deformimet dhe trupat elastik ( Përforcim ).

Fjalët kyçe: Deformimi dhe trupat elastik.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të dalloj deformimin dhe trupat elastik
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi deformimin dhe trupat elastik.
kompijuteri.

Pjesa kryesore:
NJOHURIT E PËRGJITHËSHME MBI DEFORMIMIN DHE TRUPAT

ELASTIK
Elasticiteti i trupave dhe deformimet. - Pas ndërprerjes së veprimit të forcave të jashtme,

nëse deformimet e trupit dhe ndërrimet e forcave të brendshme nuk kanë kaluar kufirin e
lejuar, molekulat kthehen në pozitën e mëparme dhe deformimet e trupit prajnë. Kjo veti që
trup i deformuar pas ndërprerjes së veprimit të forcave të jashtme kthehen në poziten e
mëparshme, quhet elasticitet, kurse kufiri përtej të cilit nuk guxojnë të kalojnë deformimet
quhet kufiri i elasticitetit dhe varet nga përbërja kimike dhe struktura e trupit.
Nëse deformimet e kalojnë kufirin e elasticitetit, trupi, pas pramjes së veprimit të forcave të
jashtme, nuk do të kthehet plotësisht në pozitën e mëparshme, por pjesërisht do t'i mbajnë
deformimet, të cilat quhen të përhershme ose plastike.
Me rritjen e mëtutjeshme të deformimeve mund të kalohet edhe kufiri i dytë, kufiri i këputjes,
kur zduken vrullshëm forcat e brendshme ndërmolekulare dhe shkaktohet këputja e
materialit.
Të dy kufitë e përmendur, kufiri i elasticitetit dhe kufiri i këputjes, për materiale të ndryshme
caktohen eksperimentalisht.
Të gjithë trupat e ngurtë në natyrë janë pak a shumë elastikë. Trupa elastikë absolutë nuk
ka, e as plastikë absolutë
Varësisht nga kufitë e cekur trupat e fortë mund të ndahen në trupa: elastikë ( goma, çeliku,
metalet e ndryshme) te të cilat kufiri i elasticitetit është shumë i madhë; të brishtë ( betoni,
hekuri i dredhur etj.) me kufi të ngushtë elasticiteti; dhe në fund plastikë ( plumbi, argjili etj.), te
të cilat thuaja se nuk ka kufi elasticiteti.
18.10.2018 ora 14

Tema / njësia mësimore: II. REZISTENCA E MATERIALEVE / Mënyrat kryesore të

veprimit të forcës ( Përforcim ).

Fjalët kyçe: Mënyrat kryesore të veprimit të forcës.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të dalloj mënyrat kryesore të veprimit të forcës.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi mënyrat kryesore të veprimit të forcës.
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i mënyrës kryesore të veprimit të forcës.

Pjesa kryesore
Mënyrat kryesore të veprimit të forcës

Forcat e jashtme dhe të brendshme - Në pjesën teorike të statikës, të gjitha ligjërimet mbi
drejtëpeshimin dhe ekuivalencën e forcave, të cilat e sulmojnë trupin nga jashtë, kanë qenë
të bazuara në hipotezën se trupi është i shtangët, do me thën ai nën veprimin e forcave të
jashtme nuk e ndërron formën e vet të mëparshme, e as vëllimin, do të thot se largësit në
mes grimcave të trupit janë të pandryshueshme. Një hipotezë e këtillë është bërë për hir të
ligjërimit dhe të kuptimit më të lehtë të ligjeve të statikes. Mirëpo, në natyrë nuk ka kësi
trupash. Të gjithë trupat e fortë fizikisht nën ndikimin e forcave të jashtme pak a shumë
deformohen, për ç'gjë largësit ndërmjet grimcave materiale të trupit do të ndryshojnë, madje
do të rriten ose do të zvogëlohen varësisht nga tërheqja ose tkurrja e trupit.
Nën veprimin e forcave të jashtme trupi është në gjendje të nderë, sepse forcat e brendshme-
kohezive,të cilat i mbajnë të ngërthyera molekulat e trupit, ndryshojnë me ndërrimin e
largësive në mes grimcave, duke u kundërshtuara ndikimeve të forcave të jashtme. Ato
tentojnë që trupin e deformuar ta rikthejnë në gjendje të mëparme dhe ky proces zgjat
gjithnjë, derisa nuk mbërrihet drejtpeshimi në mes forcave të jashtme dhe të brendshme.
25.10.2018 ora 15 dhe ora 16


Klasa:XI - Ndërtimtari

Tema / njësia mësimore: II. REZISTENCA E MATERIALEVE / Sforcimet në shtypje dhe
tërheqje ( Zhvillim ).

Fjalët kyçe: Sforcimet në shtypje dhe tërheqje.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të tregoi për sforcimet në shtypje dhe tërheqje.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi sforcimet në shtypje dhe tërheqje.
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i sforcimeve në shtypje dhe tërheqje.

Pjesa kryesore:
Sforcimet në shtypje dhe tërheqje

Kuptimi dhe llojet e nderjes. - Nëse trupin e ngurtë e sulmojnë forcat e jashtme, atëherë
për atë trup thuhet se është i nderëose që është në gjendje të nderë për ç'gjë ai deformohet
aqë sa e ndërron formën ose vëllimin e vet, apo njëkohësisht njërën dhe tjetrën. Si do të jetë
trupi i nderë dhe çfarë deformimesh do të ngjajnë nga kjo gjendje e nderë, varet nga mënyra
e veprimit të forcave të jashtme.
Varësishtë nga mënyra se si veprojnë forcat e jashtme në elementin e konstrukcionit

ndërtimor ose maqinerik dallojmë gjashtë lloje themelore nderjesh:
- Zgjatje
- Shtypje
- Shkëputje
- Lakim
- Përdredhje (torzion) dhe
- Hepje
Nderja me të zgjatur- Nëse dy forca P - P ( figura - 19 ), me intenzitet të njëjt i sulmojnë bazat

e shkopit nëper boshtin gjeometrik të tij me kah nga baza, atëherë ato tentojnë ta zgjasin
shkopin, prandaj për shkopin e tillë themi se është i nderë për së gjati. Këtu deformimet
bëjnë ndërrimin e formës dhe të vëllimit të shkopit.
Figura – 19 Nderje me të zgjatur Figura – 20 Nderje me të shtypur
Nderja me të shtypur - Nëse forcat P - P ( figura - 20 ), të cilat e sulmojnë shkopin janë të

orientuara kah bazat, atëherë ato përpiqen ta shtypin shkopin, e për shkopin e këtille thuhet
se është i nderë për shkak të shtypjes. Edhe këtu deformimet shfaqen në ndërrimin e formë
dhe të vëllimit të trupit.
Që të dy këto lloje nderjesh - nderja me të zgjatur dhe nderja me të shtypur - quhen me një
emërndrerje aksiale .
01.11.2018 ora 17 dhe ora 18

Tema / njësia mësimore: II. REZISTENCA E MATERIALEVE / Sforcimet në shtypje dhe

tërheqje ( Përsëritje ).

Fjalët kyçe: Sforcimet në shtypje dhe tërheqje.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të tregoi për sforcimet në shtypje dhe tërheqje.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi sforcimet në shtypje dhe tërheqje.
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i sforcimeve në shtypje dhe tërheqje.

Pjesa kryesore:
Kuptimi dhe llojet e nderjes. - Nëse trupin e ngurtë e sulmojnë forcat e jashtme, atëherë
për atë trup thuhet se është i nderëose që është në gjendje të nderë për ç'gjë ai deformohet
aqë sa e ndërron formën ose vëllimin e vet, apo njëkohësisht njërën dhe tjetrën. Si do të jetë
trupi i nderë dhe çfarë deformimesh do të ngjajnë nga kjo gjendje e nderë, varet nga mënyra
e veprimit të forcave të jashtme.
Varësishtë nga mënyra se si veprojnë forcat e jashtme në elementin e konstrukcionit
ndërtimor ose maqinerik dallojmë gjashtë lloje themelore nderjesh:
- Zgjatje
- Shtypje
- Shkëputje
- Lakim
- Përdredhje (torzion) dhe
- Hepje
Nderja me të zgjatur- Nëse dy forca P - P ( figura - 19 ), me intenzitet të njëjt i sulmojnë bazat e

shkopit nëper boshtin gjeometrik të tij me kah nga baza, atëherë ato tentojnë ta zgjasin
shkopin, prandaj për shkopin e tillë themi se është i nderë për së gjati. Këtu deformimet
bëjnë ndërrimin e formës dhe të vëllimit të shkopit.
Figura – 19 Nderje me të zgjatur
Nderja me të shtypur - Nëse forcat P - P ( figura - 20 ), të cilat e sulmojnë shkopin janë të

orientuara kah bazat, atëherë ato përpiqen ta shtypin shkopin, e për shkopin e këtille thuhet
se është i nderë për shkak të shtypjes. Edhe këtu deformimet shfaqen në ndërrimin e formë
dhe të vëllimit të trupit.
Që të dy këto lloje nderjesh - nderja me të zgjatur dhe nderja me të shtypur - quhen me një
emërndrerje aksiale .
Figura – 20 Nderje me të shtypur
08.11.2018 ora 19 dhe ora 20


Tema / njësia mësimore: II. REZISTENCA E MATERIALEVE / Sforcimet në përkulje dhe

shkëputje ( Zhvillim ).

Fjalët kyçe: Sforcimet në përkulje dhe shkëputje.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të tregoi për sforcimet në përkulje dhe shkëputje.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi sforcimet në përkulje dhe shkëputje.
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i sforcimeve në përkulje dhe shkëputje.

Pjesa kryesore:
Sforcimet në përkulje ( lakuar ) dhe shkëputje

Nderja me të lakuar - Nëse skajet e shkopit ( fig. 22 ) veprojnë çiftët M - M në rrafshin boshtor
për të gjatë të shkopit, dhe kanë intenzitet të njëjtë dhe kahe te kundërta, ato tentojnë ta
lakojnë shkopin rreth boshtit të tërthortë O, prandaj shkopin e këtillë themi se është i nderë
me të lakuar.
Këtu kemi të bëjmë me të ashtuquajturin lakim të pastër, sepse gjatë tërë gjatësisë së shkopit
mbretërojnë vetëm momentet. Deformimet paraqiten në formë shkurtimi të fibrave të
brendshe dhe zgjatimit të fibrave të jashtme, të cilat janë të zgjatura.Boshti gjeometrik i
shkopit të deformuara fiton formë të harkut rrethor dhe quhet vijë elastike .
Figura – 22 Nderja me të lakuar
Nderja me të shkëputur - Nesë shkopin e sulmojnë forcat prerëse ( tranzversale ) P - P ( fig. 21 )

atëherë ato tentojnë ta shkëpusin një pjesë të trupit nga tjerat me rrëshqitje nëpër prerjen e
tërthortë, prandaj thuhet se shkopi është i nderë për shkakë të shkëputjes. Meqë këtu nuk
ngjan kurrfarë ndërrimi i vëllimit, deformimi ka të bejë me ndërrimin e formës. Ky rast në
praktikë më së shpeshti ngjan te lidhja e elementeve me bulona ( vida, perçina ).
Figura – 21 Nderje me të shkëputur
15.11.2018 ora 21


shkëputje ( Përforcim ).

kompijuteri.

Pjesa kryesore:

me të lakuar.
Nderja me të shkëputur - Nesë shkopin e sulmojnë forcat prerëse ( tranzversale ) P - P ( fig.

21 ) atëherë ato tentojnë ta shkëpusin një pjesë të trupit nga tjerat me rrëshqitje nëpër
prerjen e tërthortë, prandaj thuhet se shkopi është i nderë për shkakë të shkëputjes. Meqë
këtu nuk ngjan kurrfarë ndërrimi i vëllimit, deformimi ka të bejë me ndërrimin e formës. Ky
rast në praktikë më së shpeshti ngjan te lidhja e elementeve me bulona ( vida, perçina ).
15.11.2018 ora 22


shkëputje ( Përsëritje ).

kompijuteri.

Pjesa kryesore:

me të lakuar.
Nderja me të shkëputur - Nesë shkopin e sulmojnë forcat prerëse ( tranzversale ) P - P ( fig.

21 ) atëherë ato tentojnë ta shkëpusin një pjesë të trupit nga tjerat me rrëshqitje nëpër
prerjen e tërthortë, prandaj thuhet se shkopi është i nderë për shkakë të shkëputjes. Meqë
këtu nuk ngjan kurrfarë ndërrimi i vëllimit, deformimi ka të bejë me ndërrimin e formës. Ky
rast në praktikë më së shpeshti ngjan te lidhja e elementeve me bulona ( vida, perçina ).
22.11.2018 ora 23 dhe ora 24


Tema / njësia mësimore: III. KAPRIATAT/ Njohurit e përgjithëshme për kapriatat- Fusha e
përdorimit ( Zhvillim ).

Fjalët kyçe: Kapriata, çërnjerat, shufrat.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të tregoi për njohurit e përgjithshme mbi kapriatat.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi njohurit për kapriatat.
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i kapriatave.

Pjesa kryesore:
ELEMENTET E TEORISË SË MBAJTËSVE KAPRIATË
1.KUPTIMET TË PËRGJITHSHME
Mbajtësi kapriatë ose kapriata , është mbajtës i përbërë prej shufrash vijëdrejta e të lidhura , në
fundet e tyre , në mes veti me çerniera. Kështu këto e formojnë sistemin e pandryshuar në pikëpamje
gjeometrike. Vendi ku lidhen dy a më shumë shufra quhet nyje . Në qoftë se në nyje lidhen vetëm dy
shufra , nyja është e thjeshtë , e në qoftë se lidhen më shumë shufra , nyja është e përbërë . Në qoftë
se të gjitha shufrat e kapriatës si edhe ngarkesat gjenden në një rrafsh të njëjtë , atëherë kapriata është
plane. Për rastin kur shufrat dhe ngarkesat nuk janë në një rrafshë , atëherë kapriata është hapsirë . Në
këtë kurs do të shqyrtohen vetëm kapriatat plane.
Figura -30
Për të formuar kapriatën , shërben kaprita themelore , e cila është e përbërë prej tri nyjesh dhe tri
shufrash . Ky system në pikëpamje gjeometrike është i pandryshuar (Fig.30 a). Për shtimin e çdo
nyjejetë re , nevojiten nga dy shufra. Kështu kapriatës , me n nyje , që të jetë ajo e pandryshuar , i
nevojiten:
S=3+(n-3)2
S=2n-3……..................................................................(15)
Formula 15 jep lidhjen në mes të numrit të shufrave të nevojshme s dhe numrit të nyjeve n për
formimin e kapriatës së pandryshuar (të qëndrushme) . Në qoftë se kapriata ka më pak shufra se sa
nevojitet sipas ekuacionit 15 , d.m.th S<2n-3 , atëherë kapriata është e lëvizshme , labile (është
mekanizëm). Për rastin kur kapriata ka më shumë shufra se sa duhet , domethën S>2n-3 , atëherë
kapriata ka shufra të tepërta dhe është statikish e papërcaktuar , domethën nuk mund të zgjidhet
vetëm me kushtet e ekuilibrit . Duhet theksuar se pos papërcaktushmerisë së brendshme statike , që u
tregua më parë (S>2n-3) , kapriata mund të jetë edhe me papërcaktushmëri të jashtme. Ky është rasti
kur numri i lidhjeve të jashtme është më i madh se sa duhet . Kapriatat e papërcaktuar statikisht nuk
do të jenë lëndë e këtij kursi . Këtu do t’i shqyrtojmë kapriatat elementare të thjeshta dhe të përbëra ,
që formohen nga trekëndëshat themelorë , si dhe disa kapriata joelementare . Kapriatat , si kundër
edhe mbajtësitë e tjerë , lidhen me trupa të jashtëm me anë të mbështetësve të lëvizshëm ose të pa
lëvizshëm . Shufrat me perimetrin e kapriatës quhen shufra të brezit , kurse shufrat ndërmjet
perimetrit janë janë shufra plotësimi . Shufrat e brezit mund të jenë shufra të brezit të epërm dhe të
brezit të poshtëm , kurse shufrat e plotësimit janë vertikalet dhe diagonalet e kapriatës (fig . 31 ).
Figura -31
Kapriatat kanë një zbatim të gjerë në praktikën inxhinierike . Ato përdoren në konstruksionet e urave
të pullazeve , antenave (të radios ose të televizionit ), shtyllave të largëpërçuesve e etj (Fig.31 a,b,c,e
dhe f ). Për të zgjidhur kapriatën me metodat që do të paraqiten këtu , duhet të supozojmë se janë të
plotësuara kushtet që pasojnë:
1.Të gjitha shufrat ( elementet përbërëse ) e kapriatës duhet të jenë vijëdrejta.
2. Peshat vetjake të shufrave duhet të jenë shumë të vogla në krahasim me ngarkesat , kështu që , në
krahasim me ato , mund të neglizhohen.
3. Lidhja e shufrave në nyje të realizohet me çerniera ideale , d.m.th të mos ekzistoj fërkimi.
4. Ngarkesat ( forcat e dhëna ) të veprojnë vetëm në nyje.

29.11.2018 ora 25 dhe ora 26


Tema / njësia mësimore: III. KAPRIATAT/ KLASIFIKIMI I TYRE ( Zhvillim ).

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
Klasifikimi i tyre
Në qoftë se janë të plotësuara kushtet e sipërme , atëherë është e qartë se në shufra mund të paraqiten
vetëm forcat aksiale , në tërheqje ose në shtypje.
Figura -32
Duhet konstatuar se kapriata reale , në qoftë se shikohet hollësisht , nuk i plotëson kushtet e sipërme ,
sepse në shumë raste shufrat e saj nuk janë pa peshë dhe lidhja në nyje nuk është me çernierë, por me
një numër bulonash (përçina) ose me saldim (Fig.32 a,b). Nga influenca e këtyre faktorëve , në
shufrat e kapriatës , pos forcave aksiale paraqiten edhe forcat tranzversale dhe momentet e përkuljes .
Mirëpo ndikimi i këtyre , në krahasim me ndikimin e forcave aksiale për caktimin e dimensioneve të
shufrave , të shumtën e rasteve është aq e vogël sa që neglizhimi i tyre është i lejushëm , pra , edhe
aprovimi i lidhjes me çernierë . Këto supozime , që aprovohen , thjeshtojnë zgjedhjen e kapriatave .
Nga veprimi i ngarkesave , në mbështetës paraqiten reaksione , me të cilat këto ngarkesa
barazipeshohen . Ngarkesat e dhëna dhe reaksionet janë forca të jashtme , kurse forcat , të cilat
paraqiten në shufrat e kapriatës janë forca të brandeshme . Të zgjidhësh një kapriatë do të thotë të
caktosh reaksionet në mbështetës dhe të gjesh forcat në shufrat e kapriatës . Reaksionet e mbajtësve në
kapriatë caktohen si kundër reaksionet e mbajtësve të plotë ( trari , konzola etj.) Gjatë caktimit të
reaksioneve , kapriatën e konsiderojmë si trup ( në qoftë se kapriata është e thjeshtë ) , ose system
trupash ( për kapriatën e përbërë).
Edhe këtu reaksionet mund të caktohen analikisht , duke i shtruar kushtet e ekuilibrit ose grafikisht ,
me ndimën e shumëkëndëshit të forcave dhe të shumëkëndëshit tërkuzor . Për caktimin e forcave në
shufrat e kapriatës , ekzistojnë disa metoda . Këtu do të shqyrtohen këto metoda :
a) Metoda e ekuilibrit të nyjeve,

b) Metoda e Maxwel-Cremonit,
c) Metoda e Culmanit,
d) Metoda e Ritterit dhe
e) Metoda e zëvendësimit të shufrave
06.12.2018 ora 27
Tema / njësia mësimore: III. KAPRIATAT/ NJOHURIT TË PËRGJITHËSHME PËR

KAPRIATAT- FUSHAAT E PËRDORIMIT
( Përsëritje ).

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
NJOHURIT TË PËRGJITHËSHME PËR KAPRIATAT- FUSHAT E

PËRDORIMIT
1.KUPTIMET TË PËRGJITHSHME
Mbajtësi kapriatë ose kapriata , është mbajtës i përbërë prej shufrash vijëdrejta e të lidhura , në
fundet e tyre , në mes veti me çerniera. Kështu këto e formojnë sistemin e pandryshuar në pikëpamje
gjeometrike. Vendi ku lidhen dy a më shumë shufra quhet nyje . Në qoftë se në nyje lidhen vetëm dy
shufra , nyja është e thjeshtë , e në qoftë se lidhen më shumë shufra , nyja është e përbërë . Në qoftë
se të gjitha shufrat e kapriatës si edhe ngarkesat gjenden në një rrafsh të njëjtë , atëherë kapriata është
plane. Për rastin kur shufrat dhe ngarkesat nuk janë në një rrafshë , atëherë kapriata është hapsirë . Në
këtë kurs do të shqyrtohen vetëm kapriatat plane.
Figura -30
Për të formuar kapriatën , shërben kaprita themelore , e cila është e përbërë prej tri nyjesh dhe tri
shufrash . Ky system në pikëpamje gjeometrike është i pandryshuar (Fig.30 a). Për shtimin e çdo
nyjejetë re , nevojiten nga dy shufra. Kështu kapriatës , me n nyje , që të jetë ajo e pandryshuar , i
nevojiten:
S=3+(n-3)2
S=2n-3……..................................................................(15)
Formula 15 jep lidhjen në mes të numrit të shufrave të nevojshme s dhe numrit të nyjeve n për
formimin e kapriatës së pandryshuar (të qëndrushme) . Në qoftë se kapriata ka më pak shufra se sa
nevojitet sipas ekuacionit 15 , d.m.th S<2n-3 , atëherë kapriata është e lëvizshme , labile (është
mekanizëm). Për rastin kur kapriata ka më shumë shufra se sa duhet , domethën S>2n-3 , atëherë
kapriata ka shufra të tepërta dhe është statikish e papërcaktuar , domethën nuk mund të zgjidhet
vetëm me kushtet e ekuilibrit . Duhet theksuar se pos papërcaktushmerisë së brendshme statike , që u
tregua më parë (S>2n-3) , kapriata mund të jetë edhe me papërcaktushmëri të jashtme. Ky është rasti
kur numri i lidhjeve të jashtme është më i madh se sa duhet . Kapriatat e papërcaktuar statikisht nuk
do të jenë lëndë e këtij kursi . Këtu do t’i shqyrtojmë kapriatat elementare të thjeshta dhe të përbëra ,
që formohen nga trekëndëshat themelorë , si dhe disa kapriata joelementare . Kapriatat , si kundër
edhe mbajtësitë e tjerë , lidhen me trupa të jashtëm me anë të mbështetësve të lëvizshëm ose të pa
lëvizshëm . Shufrat me perimetrin e kapriatës quhen shufra të brezit , kurse shufrat ndërmjet
perimetrit janë janë shufra plotësimi . Shufrat e brezit mund të jenë shufra të brezit të epërm dhe të
brezit të poshtëm , kurse shufrat e plotësimit janë vertikalet dhe diagonalet e kapriatës (fig . 31 ).
Figura -31
Kapriatat kanë një zbatim të gjerë në praktikën inxhinierike . Ato përdoren në konstruksionet e urave
të pullazeve , antenave (të radios ose të televizionit ), shtyllave të largëpërçuesve e etj (Fig.31 a,b,c,e
dhe f ). Për të zgjidhur kapriatën me metodat që do të paraqiten këtu , duhet të supozojmë se janë të
plotësuara kushtet që pasojnë:
1.Të gjitha shufrat ( elementet përbërëse ) e kapriatës duhet të jenë vijëdrejta.
2. Peshat vetjake të shufrave duhet të jenë shumë të vogla në krahasim me ngarkesat , kështu që , në
krahasim me ato , mund të neglizhohen.
3. Lidhja e shufrave në nyje të realizohet me çerniera ideale , d.m.th të mos ekzistoj fërkimi.
4. Ngarkesat ( forcat e dhëna ) të veprojnë vetëm në nyje.
06.12.2018 ora 28

Tema / njësia mësimore: III. KAPRIATAT/ KLASIFIKIMI I TYRE ( Përsëritje ).

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
Klasifikimi i tyre
Në qoftë se janë të plotësuara kushtet e sipërme , atëherë është e qartë se në shufra mund të paraqiten
vetëm forcat aksiale , në tërheqje ose në shtypje.
Figura -32
Duhet konstatuar se kapriata reale , në qoftë se shikohet hollësisht , nuk i plotëson kushtet e sipërme ,
sepse në shumë raste shufrat e saj nuk janë pa peshë dhe lidhja në nyje nuk është me çernierë, por me
një numër bulonash (përçina) ose me saldim (Fig.32 a,b). Nga influenca e këtyre faktorëve , në
shufrat e kapriatës , pos forcave aksiale paraqiten edhe forcat tranzversale dhe momentet e përkuljes .
Mirëpo ndikimi i këtyre , në krahasim me ndikimin e forcave aksiale për caktimin e dimensioneve të
shufrave , të shumtën e rasteve është aq e vogël sa që neglizhimi i tyre është i lejushëm , pra , edhe
aprovimi i lidhjes me çernierë . Këto supozime , që aprovohen , thjeshtojnë zgjedhjen e kapriatave .
Nga veprimi i ngarkesave , në mbështetës paraqiten reaksione , me të cilat këto ngarkesa
barazipeshohen . Ngarkesat e dhëna dhe reaksionet janë forca të jashtme , kurse forcat , të cilat
paraqiten në shufrat e kapriatës janë forca të brandeshme . Të zgjidhësh një kapriatë do të thotë të
caktosh reaksionet në mbështetës dhe të gjesh forcat në shufrat e kapriatës . Reaksionet e mbajtësve në
kapriatë caktohen si kundër reaksionet e mbajtësve të plotë ( trari , konzola etj.) Gjatë caktimit të
reaksioneve , kapriatën e konsiderojmë si trup ( në qoftë se kapriata është e thjeshtë ) , ose system
trupash ( për kapriatën e përbërë).
Edhe këtu reaksionet mund të caktohen analikisht , duke i shtruar kushtet e ekuilibrit ose grafikisht ,
me ndimën e shumëkëndëshit të forcave dhe të shumëkëndëshit tërkuzor . Për caktimin e forcave në
shufrat e kapriatës , ekzistojnë disa metoda . Këtu do të shqyrtohen këto metoda :
a) Metoda e ekuilibrit të nyjeve,

b) Metoda e Maxwel-Cremonit,
c) Metoda e Culmanit,
d) Metoda e Ritterit dhe
13.12.2018 ora 29 dhe ora 30

SPEKTET E PËRGJITHSHME TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Tema / njësia mësimore: III. KAPRIATAT/ Caktimi i forcave në shufrat e kapriatës sipas
metodës së Ritterit ( Zhvillim )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
d / Metoda e Ritterit – Metoda e prerjes
Kur shfrytëzohen kushtet analitike të ekuilibrit për caktimin e forcave të shufrave, kemi të
bëjmë me metodën e Ritterit. Veprimet për caktimin e forcave të shufrave të kapriatës janë
analoge me ato që u paraqitën në metodën e Culmannit, prandaj këtu nuk i përsërisim, por po i
tregojmë me një shembull : Është dhënë kapriata sipas (figurës – 38 ) , e cila është e ngarkuar
me forcat
⃗
F1 , ⃗ F 2 dhe ⃗F 3 . Supozojmë se kërkohen forcat në shufrat 4 , 5 dhe 6 . Për t’I caktuar këto
forca, së pari caktohen reaksionet e mbështetësve. Këto caktohen nga kushtet e ekuilibrit :
∑ X i=0=≫ X A + F 2 ∙ cos α 2+ F 3−R B ∙ cos β=0 … … … … … … … … … .(4)

∑ M A =0=≫ R B ∙sin α 2 ∙ l−F 3 ∙ h1−( F 2 ∙sin α 2 ) ∙2 a−F1 ∙ a=0 … … (5)
∑ M B=0=≫Y A ∙ l−F 1 ∙ 3 a−( F2 sin α 2) ∙ 2 a+ F3 =0 … … … … … … …(6)
Me zgjedhejn e këtij sistemi i caktojmë reaksionet XA,YAdhe RB. Për t’i caktuar forcat në
shufrat 4,5 dhe 6, me mend e bëjmë prerjenα −α nëpër këto shufra (prerja mund të bëhet më
sëshumti nëpër tri shufra ). Kështu e fitojmë pjesën e majtë dhe të djathtë, e mënjanojmë me
mend një pjesë, P.sh , pjesën e djathtë dhe veprimin e kësaj pjese e zëvendësojmë me forcat e
shufrave ⃗S4 , ⃗S5 dhe ⃗S6 . Krahjen e këtyre forcave e supozojmë ( zakonisht supozojmë se
janë të tërhequra ) ( figura – 38 ). Në pjesën e majtë (pjesa e shikuar ) veprojnë forcat ⃗
X A,
⃗
YA , ⃗ F 1 , ⃗S4 , ⃗S5 dhe ⃗S6 . Pasi kapriata është në ekuilibër (qetësi ), edhe pjesa e
majtë e saj do të jetë në ekuilibër . Për këtë arsye këto forca duhet t’i kënaqin ekuacionet e
ekuilibrit . Për të fituar ekuacionet sa më të thjeshta, në metodën e Ritterit shfrytëzohet forma e
tretë e kushteve të ekuilibrit d.m.th. ekuacionet e momenteve. Ekuacionet e momenteve këtu
formulohen për pikat karakteristike. Këto janë pika ku priten dy nga dy prej shufrave, forcat e
të cilave kërkohen. Kjo bëhet me atë qëllim që në ekuacionet e ekuilibrit të paraqitet vetëm
nga një force e panjohur. Këto pika quhen edhe pika të Ritterit për prerjen gjejgëse. Në
shembullin tonë këto pika janë : nyja  dhe V e edhe pika M (pika priten drejtimet e shufrave
4 dhe 6 ).
Figura - 38
Për të caktuar forcën në shufrën 4, pike e Ritterit është nyja V. Ekuacioni i ekuilibrit në
formën e momentit është :
∑ M FIV =0=≫Y A ∙ 2 a+ F1 ∙ a−S 4 ∙h 4=0

⃗ mi
1.
Prej
kësaj fitojmë :
F 1 ∙ a−Y A ∙ 2 a
S4 =
h4
Për caktimin e forcës në shufrën 5, pike e Ritterit është pika M. Shuma e momenteve të gjitha
forcave që veprojnë në pjesën e majtë është baraz me zero, për kushtin e ekuilibrit, d.m.th.
2.∑ M M =0=≫ S5 ∙ h5−F 1 ∙ hF +Y A ∙ h A =0
⃗
Fm
i
1
Prej nga fitojmë :
Y A ∙ h A −F1 ∙ hF
S5= 1
h5
Për shufrën 6, pike e Ritterit është nyja  . Kushti i ekuilibrit për këtë nyje është:
∑ M FII =0=≫−Y A ∙ a+ S6 ∙ h6=0

⃗ mi
3.
Prej nga fitojmë :
Y A∙a
S6 =
h6
Me këtë u caktuan forcat në të gjitha shufrat e prerjes. Në qoftë se forcat i fitojmë me shenjë positive,
kjo do të thotë se kahja e supozuar është e drejtë. Në të kundërtën, kur forcat fitohen me shenjë
negative do të thotë se kahja e supozuar nuk është e drejtë dhe duhet marrë kahjen e kundërt nga ajo
që është supozuar. Në shprehjat e fituara për forcat paraqiten krahën e forcave h3, h4, h5 etj. Këta
mund të caktohen me rregulla gjeometrike ose duke lexuar prej skicës, në përpjesën për gjatësitë,
prandaj kjo metodë quhen edhe metoda grafoanalitike e Ritterit. Në rastin kur dy prej tri shufrave nuk
priten d.m.th kur për një shufër pika e Ritterit gjendet në pakufi, atëherë njëri nga ekuacionet është
ekuacion i projeksioneve. Kështu p.sh për kapriatën e treguar në figurën – 39 , pika e Ritterit për
shufrën 5 është në pakufi. Në këtë rast, në qoftë se e shikojmë anën e djathtë nga prerja, atëherë
ekuacionet e ekuilibrit për caktimin e forcave në shufrat 4,5 dhe 6 janë
Figura - 39
1. ∑ M FIII =0=≫ R B ∙ 2 a−F 3 ∙ a−S 4 ∙ a=0
⃗id
2. ∑ M FIV =0=≫ F 2 ∙ a+ R B ∙ a+S 6 ∙ a

d
Meqenëse shufra 5 nuk ka pike të Ritterit në afërsi, shkruajmë ekuacionet e projeksioneve. Në këtë
rast marrim :
3. ∑ Y i=0=≫−¿ F 3+ R B + S5 ∙ sin α =0 ¿
Sepse në këtë paraqitet vetëm një e pa njohur S5
Me zgjidhjën e këtyre ekuacioneve i caktojmë forcat e pa njohura. Siç thamë në prerjëne kapriatës nuk
mund të ketë më shumë se tri shufra. Kjo për shkak se për ekuilibrin e forcave komplanare mund të
shtrohën tri ekuacione të pavaruratë ekuilibrit.
20.12.2018 ora 31

metodës së Projeksioneve ( Zhvillim )

kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i metodës së projeksioneve.

Pjesa kryesore:
2. METODAT E CAKTIMIT TË FORCAVE NË SHUFRAT E KAPRIATËS
a/ Metoda e ekuilibrit të nyjeve
Zgjidhjen e kapriatës e fillojmë me caktimin e reaksioneve të mbështetësve ,pavarësisht me çfarë

metode do të caktohen forcat në shufrat e kapriatës. Reaksionet mund të caktohen grafikisht ose
analikisht , gjë që varet nga metoda që do të përdoret për caktimin e forcave në shufra. Pas caktimit të
reaksioneve , për caktimin e forcave në shufra me metodën e ekuilibrit të nyjeve , i nxjerrim nyjet e
kapriatës, duke ‘‘ i prerë’’ shufrat rreth nyjes. Tani , në nyje , në raste të përgjithshme , pos forcave të
jashtme , veprojnë edhe forcat e shufrave , të cilat zëvendësojnë veprimin e shufrave . Drejtimi i
këtyre forcave është në drejtim të shufrave ‘‘ të prera ’’ ndërsa intenziteti dhe kahja në fillim janë të
panjohura.
Në qoftë se kapriata është në qetësi , atëherë edhe çdo nyje e saj ka për të ngelur në qetësi , d.m.th se
forcat që veprojnë në këto nyje do të jenë në ekuilibër . Tani , duke i shqyrtuar kushtet e ekuilibrit të
forcave për çdo nyje , dhe duke u nisur nga nyja e thjeshtë , fitojmë forcat e shufrave.
Për caktimin e forcave të shufrave në mënyrë grafike , e vizatojmë shumëkëndëshin forcave duke u
nisur nga nyja e thjeshtë dhe duke vazhduar në nyjen fqinje ku paraqiten më së shumti dy të panjohura
. Me mbylljen e këtyre shumëkëndëshave , fitojmë intenzitet dhe kahjet e forcave të shufrave.
Analitikisht , këto forca fitohen nga ekuacionet e ekuilibrit . Meqenëse në çdo nyje vepron sistemi i
forcave konkurrente , për çdo nyje mund të formulojmë nga dy ekuacione të ekuilibrit . Prandaj ,në
çdo nyje mund të ketë maksimum nga dy forca të panjohura . Kjo edhe është arsyja pse duhet filluar
zgjidhjen nga nyja e thjeshtë e jo nga çfarëdo nyje.Mbyllja e shumëkëndëshit të forcave për nyjen e
fundit ose pajtimi i ekuacioneve të ekuilibrit me nyjen e fundit , shë rben si kontrollim i zgjidhjes së
detyrës. Për të ilustruar këtë metodë , është marrë kapriata e treguar në figura 33 . Kjo kapriatë është e
përbërë prej 9 shufrash dhe 6 nyjesh e ngarkuar me tri forca
Sipas figurës dhe e mbështetur në mbështetësin e fiksuar A e në mbështetësin e lëvizshëm B . Për të

vërtetuar se kapriata është e qëndrueshme dhe statikisht e përcaktuar , bëjmë kontrollin me anë të
shprehjes 15 . Këtu S=9 , n=6 , atëherë kemi 9=26-3=9 d.m.th 9=9 , pra kapriata është e qëndrueshme
dhe statikisht e caktuar . Për të gjetur reaksionet , vizatojmë shumëkëndëshin e forcave dhe
shumëkëndëshin tërkuzor (Figura -31.b) ashtu siç u tregua më parë . Në planin e forcave tani i
lexojmë vlerat e fituara për dhe natyrisht , në përpjesë të zgjedhur për forca.
Figura-33
1. ∑ X i=0=≫ X A + F 2=0=≫ X A =−F2
2. ∑ Y i=0=≫Y A−F 1−F 3+ R B =0
3. ∑ M B=0=≫−Y A ∙3 a+ F 1 ∙ 2 a−F2 ∙ a+ F3 ∙ a=0
2 ∙ F 1−F 2 + F3
Prej ekuacionit 3 ¿=≫≫ Y A =
3
Duke zëvendësuar këtë vlerë në ekuacionin e 2. , fitojmë:
F1 + F 2−2∙ F 3
R B=
3
Për t’i caktuar forcat në shifra me metodën e nyjeve , së pari shqyrtojmë ekuilibrin e nyjes  . E prejmë
me mend kapriatën nëpër shufrat 1 dhe 2 , nxjerrim nyjen  , veprimin e shufrave të prera e
zëvendësojmë me forcat dhe të cilat e kanë drejtimin e shufrave 1 dhe 2. Tani në nyjen 
veprojnë forcat e njohura
dhe forcat e panjohura S1 dhe S2 (fig.31 .c ). Meqenëse këto forca janë në ekuilibër . trekëndëshi i
këtyre forcave duhet të mbyllet , nga trekëndëshi i fituar kështu , caktohen forcat dhe .
Këto forca mund t’i gjejmë edhe në mënyrë analitike duke i shqyrtuar ekuacionet e ekuilibrit të
forcave që veprojnë në këtë nyje.
Kështu fitojmë:
1. ∑ X i=0=≫− X A + S1 ∙ cos α + S 2=0
2. ∑ Y i=0=≫Y A +S 1 ∙ sin α =0
−Y A
Prej ekuacionit 2 ¿=≫ S1=
sin α
dhe prej ekuacionit 1¿ duke marrë 2, ¿=≫ S2 =X A +Y A ∙ cot α
Tani e shqyrtojmë ekuilibrin e nyjes së dytë, në të cilën vepron forca e njohur ⃗S'2(kjo forcë , sipas
aksiomës mbi veprimin dhe kunderveprimin, me intenzitet dhe drejtim është e barabart me forcën ⃗S'2
, por me kahje të kundërt ) dhe forcat e panjohura ⃗S3 dhe ⃗S4 në shufrat 3 dhe 4. Trekëndëshi i
' '
këtyre tri forcave degjenerohet dhe kalon në segment për arsye se dy brinjët e këtij janë paralele (
⃗S'2 ∕ ∕ ⃗S '4 )prandaj ⃗S4 =− ⃗S'2 kurse ⃗S3=0 (Figura 31).
Po këtë rezultat e fitojmë edhe analitikisht prej ekuacioneve të ekuilibrit.
1. ∑ X i=0=≫ S 3=0
2. ∑ Y i=0=≫−S'2 + S 4=0=≫ S 4=S'2
Kalojmë në nyjen  , në të veprojnë forcat e njohura ⃗S3=S 3=0 , ⃗S2=− ⃗S 1 dhe ⃗
'
F 1si dhe dy forca të
panjohura ⃗S5 dhe ⃗S6 . Për kushtin e ekuilibrit , këto forca duhet të mbyllin shumëkëndëshin e
forcave . Këtë shumëkëndësh e vizatojmë duke filluar nga forcat e njohura dhe duke ecur rreth nyjes
në një kahje të aprovuar ( p.sh në kahjen e rrotullimit të akrepave të ores ). Kuptohet , të gjitha këto
vizatime të shumëkëndëshave bëhen në një përpjesë të caktuar dhe po në atë përpjesë lexohen edhe
vlerat për forcat e fituara - në këtë rast ⃗S5 dhe ⃗S6 .
Analitikisht forcat ⃗S5 dhe ⃗S6 caktohrn prej ekuacioneve të ekuilibrit:
1. ∑ X i=0=≫ S 1 ∙ cos α +S 6 + S5 ∙cos α =0

'
2. ∑ Y i=0=≫ S 1 ∙ sin α −F1−S 5 ∙ sin α =0
F1 Y F 1
Prej ekuacionit 2. ¿=≫ S1=S '1− = A − 1 = ∙(Y A −F1 )
sin α sin α sin λ sin α
kurse prej ekuacionit

'
1. ¿=≫ S 6=−S 1 ∙ cos α −S5 ∙ cos α =−Y A ∙ cot α −(Y A −F 1) ∙cot α
ose S 6=( F1−2∙ Y A )∙ cot α
Në nyjen V veprojnë forcat e njohura ⃗S1, ⃗S4 dhe ⃗S5 si edhe forcat e panjohura ⃗S7 dhe ⃗S8
' ' ' ' '
.Për këto forca e vizatojmë shumëkëndëshin e mbyllur të forcave dhe prej këtij shumëkëndëshi i
fitojmë vlerat për ⃗S7 dhe ⃗S8 ( Figura -33.f ).
' '
Nga kushtet e ekuilibrit, për forcat që veprojnë në këtë nyje , fitojmë:
1. ∑ X i=0=≫−S 4 + S5 ∙cos α+ S 8=0=≫ S8 =S 4 −s 5 ∙ sin α

'
2. ∑ Y i=0=≫−F 1−S'5 ∙sin α + S7=0=≫ S 7=F 3 +S 5 ∙ sin α
Në nyjen V veprojnë forcat e njohura ⃗S'7, ⃗S'6 dhe ⃗

F '2 si dhe forca e panjohur ⃗S9 .
E vizatojmë shumëkëndëshin e forcave edhe për këtë nyje , prej të cilit fitojmë forcën ⃗S9 .
Kurse analitikisht , ekuacioni është :
−1
1. ∑ X i=0=≫ S '6 + F2 + S9 ∙ cos α =0=≫ S 9= ∙(S 6 + F 2)
cos α
Kështu u caktuan forcat në të gjitha shufrat e kapriatës . Mbeti pa u përdorë nyja V, në të cilën
veprojnë tani forcat e njohura ⃗
R B, ⃗S6 dhe ⃗S9 . Këtë nyje mund ta përdorim për kontrollim. Forcat
' ' '
që veprojnë në këtë nyje duhet të mbyllin trekëndëshin e forcave .Në qoftë se trekëndëshi i forcave
mbyllet , atëherë detyra është zgjidhur mirë ,në të kundërtën , ka gabim dhe duhet të përsëritet
zgjidhja .
Gjatë vizatimit të forcave të panjohura në nyjet e nxjerra , kemi supozuar se kahja e tyra del prej
nyjes , d.m.th se shufra tërheq nyjen ,çka do të thotë se edhe nyja e tërheq shufrën dhe shkakton
tërheqjen e shufrës. Në qoftë se fitojmë forcën me shenjë pozitive, atëherë shufra është e tërhequr ,
kurse shenja negative tregon se shufra është e shtypur. Kahjet e fituara në shumëkëndëshat
( trekëndëshat ) e forcave barten në kapriatë te nyja gjejgëse . Këto forca , në të vërtetë , janë forca
me të cila shufra veprojnë në nyje , prandaj , sipas aksiomës mbi veprimin dhe kundërveprimin , edhe
këto nyje veprojnë në shufra me forca të njëjta e me kahje të kundërta ⃗Si dhe ⃗Sk janë forca me
të cilat shufrat veprojnë në nyje , kurse ⃗Si dhe ⃗Sk janë reaksione të nyjeve (Figura -34 a,b ).
' '
Figura -34
Në rastin e figurës 34. a, në shufër veprojnë forcat dhe të cilat tërheqin shufrën AB e këtë
shufër e shënojmë me + , ndërsa shufra CD në figurën 34 . b është e shtypur dhe e shënojmë me -- .
Në kapriatë vizatohen vetëm kahjet e forcave me të cilat shufrat veprojnë në nyje.
Në shembullin e zgjidhur , shufrat 2 , 4 , 7 , dhe 8 janë të tërhequra , prandaj janë të shënuara me +

kurse shufrat 1 , 5 , 6 dhe 9 janë të shtypura dhe të shënuara me - . Shufrat në të cilat nuk ka forca i
quajmë ‘‘ shufra zero ’’ . Këto shufra mund të caktohen edhe para se të bëjmë konstruktimin e
shumëkëndëshave të forcave për nyjet e kapriatës . Rregulla për caktimin e shufrave zero është kjo :
Në qoftë se në një nyje përpiqen tri shufra nga të cilat dy janë në një drejtim ndërsa shufra e tretë është
e çfarëdo drejtimi dhe nyja nuk është e ngarkuar , atëherë në shufrat me drejtime të njëjta forcat me
intenzitet janë të barabarta e me kahje të kundërta , kurse shufër e tretë është shufra zero ( Figura -
35 ) .
20.12.2018 ora 32
SPEKTET E PËRGJITHSHME TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

metodës së Ritterit ( Zhvillim )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
d / Metoda e Ritterit – Metoda e prerjes
Kur shfrytëzohen kushtet analitike të ekuilibrit për caktimin e forcave të shufrave, kemi të
bëjmë me metodën e Ritterit. Veprimet për caktimin e forcave të shufrave të kapriatës janë
analoge me ato që u paraqitën në metodën e Culmannit, prandaj këtu nuk i përsërisim, por po i
tregojmë me një shembull : Është dhënë kapriata sipas (figurës – 38 ) , e cila është e ngarkuar
me forcat
⃗
F1 , ⃗ F 2 dhe ⃗F 3 . Supozojmë se kërkohen forcat në shufrat 4 , 5 dhe 6 . Për t’I caktuar këto
forca, së pari caktohen reaksionet e mbështetësve. Këto caktohen nga kushtet e ekuilibrit :
∑ X i=0=≫ X A + F 2 ∙ cos α 2+ F 3−R B ∙ cos β=0 … … … … … … … … … .(4)

∑ M A =0=≫ R B ∙sin α 2 ∙ l−F 3 ∙ h1−( F 2 ∙sin α 2 ) ∙2 a−F1 ∙ a=0 … … (5)
∑ M B=0=≫Y A ∙ l−F 1 ∙ 3 a−( F2 sin α 2) ∙ 2 a+ F3 =0 … … … … … … …(6)
Me zgjedhejn e këtij sistemi i caktojmë reaksionet XA,YAdhe RB. Për t’i caktuar forcat në
shufrat 4,5 dhe 6, me mend e bëjmë prerjenα −α nëpër këto shufra (prerja mund të bëhet më
sëshumti nëpër tri shufra ). Kështu e fitojmë pjesën e majtë dhe të djathtë, e mënjanojmë me
mend një pjesë, P.sh , pjesën e djathtë dhe veprimin e kësaj pjese e zëvendësojmë me forcat e
shufrave ⃗S4 , ⃗S5 dhe ⃗S6 . Krahjen e këtyre forcave e supozojmë ( zakonisht supozojmë se
janë të tërhequra ) ( figura – 38 ). Në pjesën e majtë (pjesa e shikuar ) veprojnë forcat ⃗
X A,
⃗
YA , ⃗ F 1 , ⃗S4 , ⃗S5 dhe ⃗S6 . Pasi kapriata është në ekuilibër (qetësi ), edhe pjesa e
majtë e saj do të jetë në ekuilibër . Për këtë arsye këto forca duhet t’i kënaqin ekuacionet e
ekuilibrit . Për të fituar ekuacionet sa më të thjeshta, në metodën e Ritterit shfrytëzohet forma e
tretë e kushteve të ekuilibrit d.m.th. ekuacionet e momenteve. Ekuacionet e momenteve këtu
formulohen për pikat karakteristike. Këto janë pika ku priten dy nga dy prej shufrave, forcat e
të cilave kërkohen. Kjo bëhet me atë qëllim që në ekuacionet e ekuilibrit të paraqitet vetëm
nga një force e panjohur. Këto pika quhen edhe pika të Ritterit për prerjen gjejgëse. Në
shembullin tonë këto pika janë : nyja  dhe V e edhe pika M (pika priten drejtimet e shufrave
4 dhe 6 ).
Figura - 38
Për të caktuar forcën në shufrën 4, pike e Ritterit është nyja V. Ekuacioni i ekuilibrit në
formën e momentit është :
∑ M FIV =0=≫Y A ∙ 2 a+ F1 ∙ a−S 4 ∙h 4=0

⃗ mi
2.
Prej
kësaj fitojmë :
F 1 ∙ a−Y A ∙ 2 a
S4 =
h4
Për caktimin e forcës në shufrën 5, pike e Ritterit është pika M. Shuma e momenteve të gjitha
forcave që veprojnë në pjesën e majtë është baraz me zero, për kushtin e ekuilibrit, d.m.th.
2.∑ M M =0=≫ S5 ∙ h5−F 1 ∙ hF +Y A ∙ h A =0

F ⃗m
i
1
Prej nga fitojmë :
Y A ∙ h A −F1 ∙ hF
S5= 1
h5
Për shufrën 6, pike e Ritterit është nyja  . Kushti i ekuilibrit për këtë nyje është:
∑ M FII =0=≫−Y A ∙ a+ S6 ∙ h6=0
⃗ mi
3.
Prej nga fitojmë :
Y A∙a
S6 =
h6
Me këtë u caktuan forcat në të gjitha shufrat e prerjes. Në qoftë se forcat i fitojmë me shenjë positive,
kjo do të thotë se kahja e supozuar është e drejtë. Në të kundërtën, kur forcat fitohen me shenjë
negative do të thotë se kahja e supozuar nuk është e drejtë dhe duhet marrë kahjen e kundërt nga ajo
që është supozuar. Në shprehjat e fituara për forcat paraqiten krahën e forcave h3, h4, h5 etj. Këta
mund të caktohen me rregulla gjeometrike ose duke lexuar prej skicës, në përpjesën për gjatësitë,
prandaj kjo metodë quhen edhe metoda grafoanalitike e Ritterit. Në rastin kur dy prej tri shufrave nuk
priten d.m.th kur për një shufër pika e Ritterit gjendet në pakufi, atëherë njëri nga ekuacionet është
ekuacion i projeksioneve. Kështu p.sh për kapriatën e treguar në figurën – 39 , pika e Ritterit për
shufrën 5 është në pakufi. Në këtë rast, në qoftë se e shikojmë anën e djathtë nga prerja, atëherë
ekuacionet e ekuilibrit për caktimin e forcave në shufrat 4,5 dhe 6 janë
Figura - 39
1. ∑ M FIII =0=≫ R B ∙ 2 a−F 3 ∙ a−S 4 ∙ a=0

⃗id
2. ∑ M FIV =0=≫ F 2 ∙ a+ R B ∙ a+S 6 ∙ a

d
Meqenëse shufra 5 nuk ka pike të Ritterit në afërsi, shkruajmë ekuacionet e projeksioneve. Në këtë
rast marrim :
3. ∑ Y i=0=≫−¿ F 3+ R B + S5 ∙ sin α =0 ¿
Sepse në këtë paraqitet vetëm një e pa njohur S5
Me zgjidhjën e këtyre ekuacioneve i caktojmë forcat e pa njohura. Siç thamë në prerjëne kapriatës nuk
mund të ketë më shumë se tri shufra. Kjo për shkak se për ekuilibrin e forcave komplanare mund të
shtrohën tri ekuacione të pavaruratë ekuilibrit.
18.01.2018 ora 33
Drejtimi: Ndërtimtarisë , lënda : Mekanikë Teknike klasa : XI –të

metodës së Projeksioneve ( Përforcim)

kompijuteri.

Pjesa kryesore:

panjohura.

Figura-33
1. ∑ X i=0=≫ X A + F 2=0=≫ X A =−F2
2. ∑ Y i=0=≫Y A−F 1−F 3+ R B =0
3. ∑ M B=0=≫−Y A ∙3 a+ F 1 ∙ 2 a−F2 ∙ a+ F3 ∙ a=0
2 ∙ F 1−F 2 + F3
3
F1 + F 2−2∙ F 3
R B=
3
Kështu fitojmë:
1. ∑ X i=0=≫− X A + S1 ∙ cos α + S 2=0
2. ∑ Y i=0=≫Y A +S 1 ∙ sin α =0
−Y A
sin α
aksiomës mbi veprimin dhe kunderveprimin, me intenzitet dhe drejtim është e barabart me forcën ⃗S'2
, por me kahje të kundërt ) dhe forcat e panjohura ⃗S'3 dhe ⃗S'4 në shufrat 3 dhe 4. Trekëndëshi i
1. ∑ X i=0=≫ S 3=0
2. ∑ Y i=0=≫−S2 + S 4=0=≫ S 4=S 2

' '
'
1. ∑ X i=0=≫ S 1 ∙ cos α +S 6 + S5 ∙cos α =0

'
2. ∑ Y i=0=≫ S 1 ∙ sin α −F1−S 5 ∙ sin α =0

' F1 YA F1 1
Prej ekuacionit 2. ¿=≫ S1=S 1− = − = ∙(Y A −F1 )

'
ose S 6=( F1−2∙ Y A )∙ cot α
' ' ' ' '
fitojmë vlerat për ⃗S'7 dhe ⃗S'8 ( Figura -33.f ).

'
Në nyjen V veprojnë forcat e njohura ⃗S'7, S

⃗ '6 dhe ⃗
E vizatojmë shumëkëndëshin e forcave edhe për këtë nyje , prej të cilit fitojmë forcën S⃗ 9 .
−1
1. ∑ X i=0=≫ S 6 + F2 + S9 ∙ cos α =0=≫ S 9=
'
∙(S 6 + F 2)
cos α
veprojnë tani forcat e njohura ⃗R B, ⃗S6 dhe ⃗S9 . Këtë nyje mund ta përdorim për kontrollim. Forcat
' ' '
zgjidhja .
të cilat shufrat veprojnë në nyje , kurse S⃗ i dhe S⃗ k janë reaksione të nyjeve (Figura -34 a,b ).
' '
Figura -34

35 ) .
18.01.2018 ora 34
PERIODA E DYTË 14.02.2019

14.01.2019 – 31.01.2019 Greva nga SBASHK

metodës së Projeksioneve ( Ushtrime )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:

06.02.2019 ora 35

metodës së Projeksioneve ( Zhvillim )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
a/ Metoda e ekuilibrit të nyjeve ( Prerja e nyjeve )

panjohura.

Figura-33
1. ∑ X i=0=≫ X A + F 2=0=≫ X A =−F2
2. ∑ Y i=0=≫Y A−F 1−F 3+ R B =0
3. ∑ M B=0=≫−Y A ∙3 a+ F 1 ∙ 2 a−F2 ∙ a+ F3 ∙ a=0
2 ∙ F 1−F 2 + F3
3
F1 + F 2−2∙ F 3
R B=
3
Kështu fitojmë:
1. ∑ X i=0=≫− X A + S1 ∙ cos α + S 2=0

2. ∑ Y i=0=≫Y A +S 1 ∙ sin α =0
−Y A
sin α
aksiomës mbi veprimin dhe kunderveprimin, me intenzitet dhe drejtim është e barabart me forcën S⃗ '2
1. ∑ X i=0=≫ S 3=0
2. ∑ Y i=0=≫−S2 + S 4=0=≫ S 4=S 2

' '
'
1. ∑ X i=0=≫ S 1 ∙ cos α +S 6 + S5 ∙cos α =0

'
2. ∑ Y i=0=≫ S 1 ∙ sin α −F1−S 5 ∙ sin α =0
' F1 YA F1 1

'
ose S 6=( F1−2∙ Y A )∙ cot α
' ' ' ' '
fitojmë vlerat për ⃗S7 dhe ⃗S8 ( Figura -33.f ).
' '

'
2. ∑ Y i=0=≫−F 1−S5 ∙sin α + S7=0=≫ S 7=F 3 +S 5 ∙ sin α

'
Në nyjen V veprojnë forcat e njohura S⃗ '7, S

⃗ '6 dhe ⃗
−1
1. ∑ X i=0=≫ S '6 + F2 + S9 ∙ cos α =0=≫ S 9= ∙(S 6 + F 2)
cos α
' ' '
zgjidhja .
' '
Figura -34

35 ) .
06.02.2019 ora 36

metodës së Projeksioneve ( Përforcim )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:

panjohura.

Figura-33
1. ∑ X i=0=≫ X A + F 2=0=≫ X A =−F2
2. ∑ Y i=0=≫Y A−F 1−F 3+ R B =0
3. ∑ M B=0=≫−Y A ∙3 a+ F 1 ∙ 2 a−F2 ∙ a+ F3 ∙ a=0
2 ∙ F 1−F 2 + F3
3
F1 + F 2−2∙ F 3
R B=
3
Kështu fitojmë:
1. ∑ X i=0=≫− X A + S1 ∙ cos α + S 2=0
2. ∑ Y i=0=≫Y A +S 1 ∙ sin α =0
−Y A
sin α
aksiomës mbi veprimin dhe kunderveprimin, me intenzitet dhe drejtim është e barabart me forcën S⃗ '2
, por me kahje të kundërt ) dhe forcat e panjohura ⃗S3 dhe ⃗S4 në shufrat 3 dhe 4. Trekëndëshi i
' '
1. ∑ X i=0=≫ S 3=0
2. ∑ Y i=0=≫−S'2 + S 4=0=≫ S 4=S'2
'
⃗ 5 dhe
Analitikisht forcat S ⃗S6 caktohrn prej ekuacioneve të ekuilibrit:
1. ∑ X i=0=≫ S '1 ∙ cos α +S 6 + S5 ∙cos α =0
2. ∑ Y i=0=≫ S 1 ∙ sin α −F1−S 5 ∙ sin α =0
' F1 YA F1 1

'
ose S 6=( F1−2∙ Y A )∙ cot α
' ' ' ' '

'

F 2 si dhe forca e panjohur ⃗S9
'
.
−1
1. ∑ X i=0=≫ S 6 + F2 + S9 ∙ cos α =0=≫ S 9=
'
∙(S 6 + F 2)
cos α
' ' '
zgjidhja .
' '
Figura -34

35 ) .
14.02.2019 ora 37 dhe ora 38

metodës së Projeksioneve ( Përsëritje )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:

panjohura.

Figura-33
1. ∑ X i=0=≫ X A + F 2=0=≫ X A =−F2
2. ∑ Y i=0=≫Y A−F 1−F 3+ R B =0
3. ∑ M B=0=≫−Y A ∙3 a+ F 1 ∙ 2 a−F2 ∙ a+ F3 ∙ a=0
2 ∙ F 1−F 2 + F3
3
F1 + F 2−2∙ F 3
R B=
3
Kështu fitojmë:
1. ∑ X i=0=≫− X A + S1 ∙ cos α + S 2=0
2. ∑ Y i=0=≫Y A +S 1 ∙ sin α =0
−Y A
sin α
Tani e shqyrtojmë ekuilibrin e nyjes së dytë, në të cilën vepron forca e njohur ⃗S2(kjo forcë , sipas
'
aksiomës mbi veprimin dhe kunderveprimin, me intenzitet dhe drejtim është e barabart me forcën ⃗S2
'
1. ∑ X i=0=≫ S 3=0
2. ∑ Y i=0=≫−S2 + S 4=0=≫ S 4=S 2

' '
'
1. ∑ X i=0=≫ S 1 ∙ cos α +S 6 + S5 ∙cos α =0

'
2. ∑ Y i=0=≫ S 1 ∙ sin α −F1−S 5 ∙ sin α =0
' F1 YA F1 1

'
ose S 6=( F1−2∙ Y A )∙ cot α
Në nyjen V veprojnë forcat e njohura ⃗S1, ⃗S4 dhe ⃗S5 si edhe forcat e panjohura S ⃗'7 dhe S ⃗ '8
' ' '
1. ∑ X i=0=≫−S 4 + S'5 ∙cos α+ S 8=0=≫ S8 =S 4 −s 5 ∙ sin α
2. ∑ Y i=0=≫−F 1−S5 ∙sin α + S7=0=≫ S 7=F 3 +S 5 ∙ sin α

'

F 2 si dhe forca e panjohur ⃗S9
'
.
−1
1. ∑ X i=0=≫ S '6 + F2 + S9 ∙ cos α =0=≫ S 9= ∙(S 6 + F 2)
cos α
' ' '
zgjidhja .
të cilat shufrat veprojnë në nyje , kurse ⃗Si dhe ⃗Sk janë reaksione të nyjeve (Figura -34 a,b ).
' '
Figura -34

35 ) .
14.02.2019 ora 39 dhe ora 40


metodës së Projeksioneve ( Ushtrime )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
28.02.2019 ora 41


metodës grafike të Maxwekk-Cremonës ( Zhvillim )

kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i metodës së grafike të Maxwell- Cremonës.

Pjesa kryesore: b/ Metoda e Maxwell - Cremonit
Veprimi për ndërtimin e këtij plani është :
1. Me ndimën e shumëkëndëshit të forcave dhe të shumëkëndëshit tërkuzor i caktojmë

reaksionet e mbështetësve në mënyrën grafike .
2. Me forcat e jashtme (ngarkesat e dhëna dhe reaksionet , që tani janë të njohura ) e ndërtojmë
shumëkëndëshin e mbyllur të forcave në mënyrë që forcat t’i bartim me radhë duke ecur rreth
kapriatës në një kahje të aprovuar (në kahjen e akrepave të orës ose në kahje të kundërt) .
Ky shumëkëndësh i fituar kështu quhet baza e Maxwell – Cremonit.
3. Duke u nisur nga nyja e thjeshtë , ndërtojmë shumëkëndëshin e forcave në bazën e Maxwell –
Cremonit, ku edhe i shfrytëzojmë forcat e vizatuara të bazës që veprojnë në nyjen e shikuar.
Bartja e forcave të shufrave po ashtu bëhet me radhë duke ecur rreth nyjes në kahjen e
aprovuar për vizatimin e bazës. Forcat e fituara për shufrat e nyjes së parë shfrytëzohen për
caktimin e forcave në nyjen që pason me radhë ( ku paraqiten më së shumti dy të panjohura ).
Duke vepruar si për nyjen e parë , i gjejmë forcat në këtë nyje , kështu vazhdojmë deri te nyja
e parafundit . Nyja e fundit shërben për kontrollim.
Edhe këtë do ta tregojmë në kapriatën e marrë për ilustrimin e metodës së nyjeve (Figura – 33).
Reaksionet e caktura në (figura -33 .b) dhe ato do t’i marrim si forca të njohura kështu që në kapriatë
veprojnë forcat e njohura të jashtme ⃗
F1, ⃗
F2 , ⃗
F3 , ⃗
R A dhe ⃗
RB .
E vizatojmë kapriatën në një përpjesë të caktuar ULdhe forcat që veprojnë në të me drejtim dhe kahje
të tyre në përpjesën e aprovuar për forcat UF.
Për ndërtimin e bazës së Maxwell – Cremonit i bartim forcat e jashtme , duke u nisur nga cilado force ,
p.sh., bartim së pari forcën ⃗R A prej një pike a deri te pika b . Në qoftë se e aprovojmë kahjen e
bratjes së forcave në kahjen e rrotullimit të akrepave të orës , atëherë pas forces ⃗
R A vjen forca F 1
, të cilën ia shtojmë forcës ⃗
R A dhe fitojmë brinjën bc . Kësaj force ia shtojmë F 2 , e cila vjen me
radhë duke ecur rreth kapriatës në kahjen e aprovuar dhe e fitojmë brinjën cd .Forcës F 2 ia shtojmë
forcën ⃗ R B= ⃗
de dhe më në fund kësaj force ia shtojmë forcë ⃗ F 3 , brinjën ef me të cilën mbyllet
shumëkëndëshi . Ky shumëkëndësh i fituar kështu quhet baza Maxwell – Cremonit (figura – 36 .b).
Figura -36
Tani fillojmë prej nyjes së pare (nyje e thjeshtë) ku vepron forca e njohur ⃗
RB dhe forcat e
panjohura të shufrave ⃗S1 dhe ⃗S2 . Për këto forca e ndërtojnë trekëndëshin e forcave duke u nisur nga
forca e njohur R A =⃗
⃗ ab në bazë të planit . Duke ecur rreth nyjes në kahjen e rrotullimit të
R A vjen forca ⃗S1 , prandaj nga fundi i forcës ⃗
akrepave të orës , pas forcës ⃗ RA (pika b) e
tërheqim drejtëzën paralele me forcën S⃗ 2 , kurse prej fillimit (pika a) tërheqim drejtëzën paralele me
forcë ⃗S2 , dhe kështu e fitojmë trekëndëshin abg me të cilin u caktuan forcat ⃗S1=⃗ bg dhe
⃗S2=⃗
ga .
Kalojmë në nyjen ku vepron forca ⃗S2 , tani e njohur dhe forcat ⃗S3e ⃗S4 .
'
Trekëndësh për këto forca shëndrrohet në segment dhe del ⃗S3=0 , gjë që do të konstatonim edhe
pa e vizatuar trekëndëshin e forcave , sepse shufra 3 është shufër zero (shufrat 2 dhe 4 kanë drejtim të
njëjtë dhe nyja nuk është e ngarkuar ), prandaj fitojmë ⃗S4 =− ⃗S'2= ⃗S 2.
Kalojmë në nyjen  ku veprojnë forcat e njohura ⃗S1 e ⃗F 1 dhe forcat e panjohura ⃗S6 e ⃗S5 ,
'
kurse forca ⃗S3=0 . Së pari marrim forcën ⃗S1=⃗ F 1= ⃗

bg , kësaj i shtohet ⃗ bc (këto gjenden në planin
e forcave) . Duke ecur rreth nyjes në kahjen e aprovuar , vjen forca S⃗6 , prandaj prej pikesce
tërheqim drejtëzën paralele me këtë forcë , kurse prej fillimit të forcës së parë ⃗S1 prej pikës g , e
'
tërheqim drejtëzën paralelisht me shufrën 5 . Kështu e fitojmë shumëkëndëshin e mbyllur g b ci dnga

i cili fitojmë forcat ⃗S6 =⃗ci dhe ⃗S5=i⃗g . Kahjet që fitohen për forcat e shufrave i bartim në
nyjen e kapriatës : forca e shufrës në nyjen fqinje ka kahje të kundërta dhe menjëherë e shënojmë edhe
këtë në atë nyje . Këto forca në planin e forcave janë të shënuara me dy shigjeta ( -->>-- ) dhe me
indeksin ( ’) .
Tani kalojmë në nyjen V( mund të marrim edhe nyjen V , sepse edhe aty kanë ngelur dy të panjohura
F 3 , ⃗S'4 e ⃗S'5 dhe forcat e panjohura ⃗S7 e ⃗S8
( ⃗S7 dhe ⃗S9 ) , ku veprojnë forcat e njohura ⃗
dhe e ndërtojmë poligonin për këto forca duke u tërhequr drejtëzën nga fundi i forcës ⃗S'5 ,
paralelisht me shufrën 7dhe nga fillimi i forcës ⃗
F 3 të drejtëzës paralisht me shufrën 8 . Kështu
fitohet poligoni i mbyllur efgik nga i cili caktohen ⃗S7 =⃗
ik dhe S⃗ B=⃗ ke .
Më në fund , për të caktuar forcën ⃗S9 , e shikojmë nyjen V , në të cilën veprojnë forcat e njohura ⃗S'7
⃗ '6 dhe ⃗
, S F 2 si dhe forca e panjohur ⃗S9 . Forcat e njohura ndodhen në planin ⃗S'7 =⃗ kl , ⃗S' dhe
F 2=⃗
⃗ cd . Për të mbyllur shumëkëndëshin , tërheqim paralelen me shufrën 9prej pikës d. Në qoftë se
drejtëza kalon nëpër pikën k,atëherë detyra është zgjidhur mire.Mund të ndodhë që për 1 – 3mm të
mos mbyllet shumëkëndëshi,gjë që është pasojë e pasaktësisë gjatë bartjes paralele të drejtëzave me
shufrat e kapriatës.
Nyja VI shërben për kontrollim, sepse në këtë nyje veprojnë forcat që u caktuan më pare. Në qoftë se
trekëndëshi i forcave që veprojnë në këtë nyje mbyllet,atëherë detyra është zgjidhur. Në qoftë se
trekëndëshi mbetet pak i hapur, gabimi është në mospecizitet,gjë që mund të tolerohet varësisht mga
madhësia e gabimit. Në qoftë se trekëndëshi mbetet shumë I hapur,atëherë gabimi mund të jetë për
shkak të mosmarrjes parasysh të të gjitha forcave ose nga bartja pa renditje e forcave etj.
Në këtë rast detyra duhet të zgjidhet përsëri.
Pas ndërtimit (ose gjatë ndërtimit ) të planit Maxwell – Cremonit, vlarat e fituara për forcat e shufrave
barten në tabelë duke marrë edhe shenjën +për tërheqje dhe-- , për shtypje.
Plani ose diagrami i Maxwell – Cremonit quhet edhe plan reciprok i forcave, për shkak se ky plan dhe
kapriatat janë dy figura reciproke.
Çdo nyje të kapriatës në planin e forcave i përgjigjet shumëkëndëshi i mbyllur, brinjët e të cilit janë
paralel me shufrat (forcat ) që i takojnë nyjes së shikuar dhe anasjelltas, çdo nyje në planin e forcave i
përgjigjet shumëkëndëshi në kapriatë, brinjët e të cilit janë paralele me forcat që priten në atë nyje.
Pos kësaj, plani i forcave dhe kapriatat kanë numër të njëjtë brinjësh.
Duke e shfrytëzuar cilësinë e reciprocitetit të këtyre dy figurave, mund të bëjmë proven e zgjidhjes, si
dhe të orientohemi gjatë leximit të vlerave të fituara për forcat e shufrave të kapriatës.Plani i Maxell –
Cremonit është tregura në figura – 36.b.
28.02.2019 ora 42 dhe më 07.03.2019 ora 43


Tema / njësia mësimore: IV. Karakteristikat gjeometrike të prerjës tërthore/ Momenti statik i
siperfaqeve( Zhvillim )

Fjalët kyçe: Momenti statik.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të tregoi për njohurit e përgjithshme për momentin
statik të siperfaqeve.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi njohurit për momentin statik të siperfaqeve.
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i momentit statik të siperfaqeve.

Pjesa kryesore:
MOMENTI STATIKË
Le të ndajmë në sipërfaqen e një figure çfarëdo (shif më poshtë figurën 40 ) një sipërfaqe
shumë të vogël (një element të saj ) F me kordinatat x dhe z *). Mund të formojnë produktet
Fx dhe Fz.
Figura – 40
Duke i konsideruar sipërfaqet si forca, mund t’i quajmë këto produkte momente statike të
elemeteve të sipërfaqes. Shumat e këtyre produkteve, të shtrirë mbi të gjithë sipërfaqen,
quhen momente statike të figurës, kundrejt boshteve x dhe z.
Momenti statik zakonisht shënohet me S , duke shënuar në pjesën e poshtëme të kësaj

shkronje , germen e boshtit kundrejt të cilit llogaritet ku moment.
Si rrjedhim mund të shkruhet
S x =∑ ∆ F ∙ z (16)
F
S z=∑ ∆ F ∙ x (17)
F
Numëruesit e formulave (16) dhe (17) paraqesin shumat e momenteve statike të pjesëve të
figurave d.m.th momentet statike të gjithë figurës kurse emëruesit paraqesin sipërfaqen e
figurës.
Prandaj duke treguar sipërfaqen e figurës me F , mund të shkruhet :
S z=Z ∙ F(18)
S x =X ∙ F (19)
Në qoftë se boshti, për shembull ai i X-ve, është zgjedhur në mënyrë t’atillë, që kalon
përmes qendrës së gravitetit të figurës atëhere Z=0 , dhe si rrjedhim, moment statik
S z=F x ∙ Z=F ∙ 0 bëhet baras me zero.
Boshtet, që kalojnë përmes qendrës së gravitetit quhen boshte bariqëndrore.
Figura – 41
07.03.2019 ora 44 dhe më 14.03.2019 ora 45



siperfaqeve( Përforcim )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
MOMENTI STATIKË
Figura – 40

S x =∑ ∆ F ∙ z (16)
F
S z=∑ ∆ F ∙ x (17)
F
figurës.
S z=Z ∙ F(18)
S x =X ∙ F (19)

Figura – 41
14.03.2019 ora 46


siperfaqeve( Përsëritje)

kompijuteri.

Pjesa kryesore:
MOMENTI STATIKË
Figura – 40
S x =∑ ∆ F ∙ z (16)
F
S z=∑ ∆ F ∙ x (17)
F
figurës.
S z=Z ∙ F(18)
S x =X ∙ F (19)
Figura – 41
21.03.2019 ora 47

Tema / njësia mësimore: IV. Karakteristikat gjeometrike të prerjës tërthore/ Momenti i inercis
së siperfaqeve plane ( Zhvillim )

Fjalët kyçe: Momenti i inercis së siperfaqeve.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të tregoi për njohurit e përgjithshme për momentin e
inercis së siperfaqeve.
Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi njohurit për momentin e inercis së siperfaqeve.
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i momentin e inercis së siperfaqeve.

Pjesa kryesore:
MOMENTI I INERCISË SË SIPËRFAQEVE PLANE
Shuma e produkteve të sipërfaqeve elementare (figura – 42 ) me katrorin e largësisë të tyre

nga boshti p.sh. iX-ve, ose Z-ve, e marrur për të gjithë sipërfaqen e figurës shënohet me
dhe quhet moment i inercisë së sipërfaqes.
Kësaj i shtohet emërtimi i boshtit kundrejt të cilit merret moment i inercisë.
Për shembull:
Figura - 42
I x =∑ ∆ F ∙ Z 2 (20)
F
I z =∑ ∆ F ∙ X (21)
2
është moment i inercisë së sipërfaqes së figurës kundrejt boshtit të X-ve.

Në mënyrë të njëllojtë :
dhe quhet moment i inercisë kundrejt boshtit të Z-ve.
Këto madhësi i gjejmë në përcaktimin e sforcimeve (tensioneve ) të përkuljes
21.03.2019 ora 48 dhe më 26.03.2019 ora 49


së siperfaqeve plane ( Zhvillim )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:

Për shembull:
Figura - 42
I x =∑ ∆ F ∙ Z 2 (20)
F
I z =∑ ∆ F ∙ X 2 (21)
F

26.03.2019 ora 51 dhe më 11.04.2019 ora 52


së siperfaqeve plane ( Përforcim )

kompijuteri.

Pjesa kryesore:


Për shembull:
Figura - 42
I x =∑ ∆ F ∙ Z (20)
2
I z =∑ ∆ F ∙ X 2 (21)
F

09.04.2020 ora 55 dhe 56

Pjesa kryesore:
Tema : PËRKULJA
Veprimet e jashtme
a ) Deformimet dhe sforcimet në rastin e përkuljes
Në çoftë se në skajet e traut zbatohen dy çifte forcash të kundërta dhe të barabarta të cilat ndodhen në
rrafshin e simetrisë, i cili kalon nëpër aksin e traut, ky do të përkulet. Rasti i përkuljes nga çiftet
forcave quhet përkulje e pastër. Për të parë më qartë deformimet është mirë të përdorët një shufër prej
kauçuku ( figura 114-a ) me seksion katërkëndësh kënddrejtë, në faqet e të cilës shënohet një rrjet
vijash të drejta. Mbasi të zbatohen mbi të çiftet e forcave ( figura 114-b ), gjë që mund të bëhet duke
vepruar në mënyrë përkatëse mbi skajet e tijë, për shembull me anë të duarve sikundër tregohet në
figurën 114 - c, e do të vrahet si vijon: Vijat e drejta gjatësore mbi sipërfaqet vertikale do të lakohen,
ndërsa vijat e drejta tërthore do të mbeten të drejta dhe
ndonëse rrotullohen për një kënd të caktuar në raport
me njëra tjetrën, do të mbetën normale mbi vijat e drejta
gjatësore të lakuara.
Po të matën largësitë në mes të pikave të cilat ndodhën

mbi secilën vijë të drejtë horizontale të shufrës së pa
lakuar, me seksion kundrejt, dhe në mes të njëjtave
pika kur është lakuar, do të vërejmë se në pjesën
kurrizore ( figura 114 - b ) largësitë zmadhohen dhe në
pjesën lugore largësitë zvogëlohen. Njëkohësisht
vërehet vija e drejtë horizontale, e cila ndan në dy
gjysma, lartësinë e shufrës, lakohet, por nuk ndryshon
gjetësin. Duke supozuar se edhe në brendinë e shufrës
deformimet zhvillohen në mënyrë të ngjashme mund të
përfytyrojmë shufrën si të përberë prej shtresash.
Shtresa e anës kurrizore dhe fibrat, imagjinare, të cilat
ndodhën në të, ndodhën në tërheqje, ndërsa ato të pjesës
lugore, ndodhën në shtypje. Këto ndahen nga rrafshi në
të cilët ndodhën gjithashtu fibra të lakuara, por që nuk u
nënshtrohen as tërheqjes, e as shtypjes, ky rrafsh quhet
shtresa neutrale ( figura 114 - b ).
Ndërprerja e shtresës neutrale me çfarëdo seksioni transversal quhet boshti neutral ose vija
neutrale. Në figurën 114b është shënuar me shkronjat m, një nga boshtet neutrale.
Me që vijat vertikale rrotullohen në raport me njëra tjetrën por nuk lakohen, si rrjedhim, seksionet
tërthore gjithashtu nuk lakohen, por duke mbetur të rrafshëta vetëm rrotullohen.
Le të veçojmë një copë të shufrës ( figura 115 ), me dy seksione tërthore shumë të afërta. Pozicioni i
tyre është paraqitur mbas deformimit të shufrës.
Fibra ab ndodhët në shtresën neutrale, fibra cd ndodhët në një
shtresë, që është larg shtresës neutrale në një largësi z. Le të
shënojmë këndin në mes të seksioneve me ∆ φ , dhe rrezen e
lakimit të shtresës neutrale me ρ . Gjatësia e fibrës ab , që është
baras me ρ ∙ ∆ φ , nuk ka ndryshuar, dhe gjatësia e fibrës cd , që
mbas deformimit është barazi me ∆ φ∙ ( + z ) , është zmadhuar . Në
shufrën e pa lakuar gjatësia e këtyre fibrave ishte e barabartë. Do të
thotë se fibra cd ka pasuar një zgjatim absolut.
∆ l=∪cd−∪ab=( ρ+ z ) ∙ ∆ φ− ρ∙ ∆ φ=z ∙ ∆ φ
Zgjatimi relativ i fibrës është:
∆l z∙∆φ
ε= = (50)
∪ab ρ∙ ∆ l
z
Ose : ε=
ρ
Me anë të kësaj formule, është e qartë, se mund të llogariten edhe

shkurtimet relative të fibrave të shtypura.
Provat vërtetojnë se zgjatimet dhe shkurtimet e fibrave shoqërohen
me ngushtimin dhe zgjerimin tërthor, si ato që ndodhin ndanë
tërheqjen dhe shtypjen thjeshtë. Kjo jep të drejtë të pohohet se fibrat e shufrës u nënshtrohen
tërheqjes dhe shtypjes së thjeshtë.
Sipas ligjit të Hookut σ =ε . Duke zëvendësuar vleftën e ε nga (ekuacioni 50 ) kemi:
E∙ z
±σ= (51)
ρ∙∆φ
Shenja ( + ) ose ( - ) merret si mbas shenjës së ε -it, i
cili simbas rregullës së caktuar merret pozitiv për rastin e
tërheqjës dhe negativ për shtypjën.
Formula (51) vërteton se sforcimi (tensionet) në fibra

rritën proporcionalisht me largimin nga shtresa
neutrale, se për të njëjtën largësi nga shtresa neutrale ,
sforcimet ( tensionet ) janë të barabarta dhe se, më së
fundi, fibrat më të sforcuara janë fibrat që ndodhën më lartë nga shtresa neutrale.
Nga sa u tha më sipër del se shpërndarja e sforcimeve (tensioneve ) normale në një seksion tërthor
çfarëdo mund të paraqitet në mënyrën që tregohet në figurën 116.
16.04.2020 ora 57 dhe 58


Tema / njësia mësimore: V. Përkulja/ Veprimet e jashtme ( Përsëritje dhe përforcim)

Fjalët kyçe: Veprimet e jashtme.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të tregoi për njohurit e përgjithshme për veprimet e
jashtme.
Kriteret e suksesit: Nxënësi duhët interpretoi njohurit për veprimet e jashtme.
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i veprimeve të jashtme.

Pjesa kryesore:
Tema : PËRKULJA
Veprimet e jashtme
a ) Deformimet dhe sforcimet në rastin e përkuljes
Në çoftë se në skajet e traut zbatohen dy çifte forcash të kundërta dhe të barabarta të cilat ndodhen në
rrafshin e simetrisë, i cili kalon nëpër aksin e traut, ky do të përkulet. Rasti i përkuljes nga çiftet
forcave quhet përkulje e pastër. Për të parë më qartë deformimet është mirë të përdorët një shufër prej
kauçuku ( figura 114-a ) me seksion katërkëndësh kënddrejtë, në faqet e të cilës shënohet një rrjet
vijash të drejta. Mbasi të zbatohen mbi të çiftet e forcave ( figura 114-b ), gjë që mund të bëhet duke
vepruar në mënyrë përkatëse mbi skajet e tijë, për shembull me anë të duarve sikundër tregohet në
figurën 114 - c, e do të vrahet si vijon: Vijat e drejta gjatësore mbi sipërfaqet vertikale do të lakohen,
ndërsa vijat e drejta tërthore do të mbeten të drejta dhe
ndonëse rrotullohen për një kënd të caktuar në raport
me njëra tjetrën, do të mbetën normale mbi vijat e drejta
gjatësore të lakuara.
Po të matën largësitë në mes të pikave të cilat ndodhën

mbi secilën vijë të drejtë horizontale të shufrës së pa
lakuar, me seksion kundrejt, dhe në mes të njëjtave
pika kur është lakuar, do të vërejmë se në pjesën
kurrizore ( figura 114 - b ) largësitë zmadhohen dhe në
pjesën lugore largësitë zvogëlohen. Njëkohësisht
vërehet vija e drejtë horizontale, e cila ndan në dy
gjysma, lartësinë e shufrës, lakohet, por nuk ndryshon
gjetësin. Duke supozuar se edhe në brendinë e shufrës
deformimet zhvillohen në mënyrë të ngjashme mund të
përfytyrojmë shufrën si të përberë prej shtresash.
Shtresa e anës kurrizore dhe fibrat, imagjinare, të cilat
ndodhën në të, ndodhën në tërheqje, ndërsa ato të pjesës
lugore, ndodhën në shtypje. Këto ndahen nga rrafshi në
të cilët ndodhën gjithashtu fibra të lakuara, por që nuk u
nënshtrohen as tërheqjes, e as shtypjes, ky rrafsh quhet
shtresa neutrale ( figura 114 - b ).
Ndërprerja e shtresës neutrale me çfarëdo seksioni transversal quhet boshti neutral ose vija
neutrale. Në figurën 114b është shënuar me shkronjat m, një nga boshtet neutrale.
Me që vijat vertikale rrotullohen në raport me njëra tjetrën por nuk lakohen, si rrjedhim, seksionet
tërthore gjithashtu nuk lakohen, por duke mbetur të rrafshëta vetëm rrotullohen.
Le të veçojmë një copë të shufrës ( figura 115 ), me dy seksione tërthore shumë të afërta. Pozicioni i
tyre është paraqitur mbas deformimit të shufrës.
Fibra ab ndodhët në shtresën neutrale, fibra cd ndodhët në një

shtresë, që është larg shtresës neutrale në një largësi z. Le të
shënojmë këndin në mes të seksioneve me ∆ φ , dhe rrezen e
lakimit të shtresës neutrale me ρ . Gjatësia e fibrës ab , që është
baras me ρ ∙ ∆ φ , nuk ka ndryshuar, dhe gjatësia e fibrës cd , që
mbas deformimit është barazi me ∆ φ∙ ( + z ) , është zmadhuar . Në
shufrën e pa lakuar gjatësia e këtyre fibrave ishte e barabartë. Do të
thotë se fibra cd ka pasuar një zgjatim absolut.
∆ l=∪cd−∪ab=( ρ+ z ) ∙ ∆ φ− ρ∙ ∆ φ=z ∙ ∆ φ
Zgjatimi relativ i fibrës është:
∆l z∙∆φ
ε= = (50)
∪ab ρ∙ ∆ l
z
Ose : ε=
ρ
Me anë të kësaj formule, është e qartë, se mund të

llogariten edhe shkurtimet relative të fibrave të shtypura.
Provat vërtetojnë se zgjatimet dhe shkurtimet e fibrave
shoqërohen me ngushtimin dhe zgjerimin tërthor, si ato
që ndodhin ndanë tërheqjen dhe shtypjen thjeshtë. Kjo
jep të drejtë të pohohet se fibrat e shufrës u nënshtrohen
tërheqjes dhe shtypjes së thjeshtë.
Sipas ligjit të Hookut σ =ε . Duke zëvendësuar

vleftën e ε nga (ekuacioni 50 ) kemi:
E∙ z
±σ= (51)
ρ∙∆φ
Shenja ( + ) ose ( - ) merret si mbas shenjës së ε -it, i cili simbas rregullës së caktuar merret pozitiv
për rastin e tërheqjës dhe negativ për shtypjën.
Formula (51) vërteton se sforcimi (tensionet) në fibra rritën proporcionalisht me largimin nga
shtresa neutrale, se për të njëjtën largësi nga shtresa neutrale , sforcimet ( tensionet ) janë të
barabarta dhe se, më së fundi, fibrat më të sforcuara janë fibrat që ndodhën më lartë nga shtresa
neutrale.
Nga sa u tha më sipër del se shpërndarja e sforcimeve (tensioneve ) normale në një seksion tërthor
çfarëdo mund të paraqitet në mënyrën që tregohet në figurën 116.
22.04.2020 ora 59 dhe 60


Tema / njësia mësimore: V. Përkulja/ Ndikimet e brendshme ( Zhvillim )

Fjalët kyçe: Ndikimet e brendshme.
Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të tregoi për njohurit e përgjithshme për ndikimet e
brendshme.
kompijuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i ndikimeve të brendshme.

Pjesa kryesore:
NDIKIMET E MBRENDËSHME ( M, T dhe N )

Të zgjedhësh një mbajtës, do të thotë të caktosh reaksionet e mbështetëseve dhe të vizatosh diagramet
statike.
Reaksionet ose kundërveprimet, janë forca që paraqiten në lidhje – mbështetësit.
Diagramet statike quhen : diagrami i momenteve të përkuljes, diagrami i forcave transversale dhe
diagrami i forcave aksiale.
Diagrami i momenteve të përkuljes fitohet duke vizatuar vlerat e momenteve të përkuljes në një
përpjesë të caktuar për çdo prerje të vijës së aksit të mbajtësit.
Në mënyrë analoge fitohen edhe diagramet e forcave transversale dhe aksiale.
Momenti i përkuljes në një prerje të mbajtësit quhet shuma e momenteve të gjitha forcave që
veprojnë majtas ose djathtas nga ajo prerje.
Forcat transversale për një prerje është shuma e projeksioneve të gjitha forcave që gjenden majtas
ose djathtas nga ajo prerja, në normale të aksit në atë prerje.
Forcat aksiale për një prerje është shuma e projeksioneve të gjitha forcave që gjenden majtas ose
djathtas nga ajo prerja, në drejtim të aksit në atë prerje.
Momenti i përkuljes është pozitiv në çoftë se tenton të zgjasim “ fibrat e poshtme “ të mbajtësit.
Forca transversale është pozitiv në çoftë se pjesën e shikuar të mbajtësit tenton ta rrotullojë në kahjën
e rrotullimit të akrepave të orës.
Forca aksiale është pozitive nëse tenton të zgjasim pjesën e shikuar të mbajtësit.
Konventa e shenjës së këtyre madhësive mund të jepet edhe me “ mostrën “ e nxjerr nga mbajtësi,
figura e më poshtme. Me mend bëjmë dy prerje të tërthorta afër njëra tjetrës α – α , dhe  - , kështu
fitojmë tri pjesë, pjesën e majtë, pjesën elementare të mesme “ mostrën “ dhe pjesën djathtë, e
nxjerrim pjesën elementare.
Në figurë është treguar konventa për momentin pozitiv, forcën transversale pozitive dhe forcën aksiale
pozitive.
Ndërmjet momentit të përkuljes, forcës transversale dhe intensitetit të ngarkesës së vijueshme ekziston
kjo mardhënja:
dT
=−q
dx
dhe
dM
=T
dx
d2 M
2
=−q
dx
Diagramet statike mund të vizatohen duke kalkuluar vlerat e forcave të prerjes në prerjet
karakteristike, me metodën “pikë për pikë “ si dhe metodën grafike . Që të dy metodat e vizatimit të
diagrameve do ti tregojmë në shembujt e ardhshëm.
Për vizatimin e diagrameve statike M, T dhe N me metodën “ pikë për pikë “ duhet t’i përmbahemi
këtij rendi:
1. Të caktojmë reaksionet e mbështetëseve nga kushtet e ekuilibrit.
2. Të caktojmë momentet e përkuljes në pikat karakteristike të mbajtësit. Pikat karakteristike

janë : mbështetësit e mbajtësit, pike veprimet e forcave të përqendruara, fillimi dhe
mbarimi i ngarkesave të vijueshme, ndërrimi i ligjit të ngarkesës së vijueshme, pikë
veprimi i momentit të përqendruar, pika ku ndërrohet drejtimi i aksit të mbajtësit ( nyjat e
ramit ), pika ku momenti i përkuljes merr vlerat ekstreme ( max, min ) dhe pikat ku këto
momente e kanë vlerën zero.
3. Për rastin kur në mbajtës vepron momenti i përqendruar ( çifti ), duhet të caktohen
momentet e përkuljes “ majtas “ dhe “ djathtas “ nga pike veprimi i këtij momenti.
4. Nëse në mbajtës vepron forca e vijueshme sipas një ligji të njohur duhet të shkruhet ligji
i momentit në çfarëdo prerje të mbajtësit ( brenda kufijve të ngarkesës së vijueshme ), dhe
të bëhet analiza e këtij ligji të momentit të përkuljes duke e caktuar pikat ku ky moment
merr vlerat zero dhe ato ekstreme.
5. Duke marrë parasysh vlerat e fituara për momentet e përkuljes, aprovojmë përpjesën e
përshtatshme për vizatimin e momenteve si ordinata mbi aksin e mbajtësit. Rëndom edhe
mbajtësi vizatohet në përpjesë.
6. Diagrami i momenteve mund të vizatohet në vetë aksin mbajtësit ose akset paralele
jashtë mbajtësit.
7. Të caktojmë forcat transversale në pikat ose intervalet karakteristike. Në pike veprimet e

forcave të përqendruara caktojmë forcat transversale “ majtas “ dhe “ djathtas “ nga kjo
pikë.
8. Në intervalet ku veprojnë forcat e vijueshme duhet të shkruhet ligji i forcës transversale në

formë të funksionit të gjatësisë së mbajtësit, dhe të analizohet ky ligj sikundër te momenti.
9. Nga vlerat e fituar për forcat transversale, në një përpjesë të aprovuar vizatojmë diagramin
e forcave në aksin e mbajtësit ose një aks paralel këtij aksi jashtë mbajtësit ( traut )..
10. Caktojmë forcat aksiale në pikat ose intervalet karakteristike. Në pikat ku veprojnë forcat
e përqendruara të pjerrëta ndaj aksit të mbajtësit, duhet të caktohen forcat aksiale “ majtas
“ dhe “ djathtas “ nga këto pika.
11. Tani në një përpjesë të përshtatshme për forcat aksiale, vizatojmë në aksin e mbajtësit ose
në aksin paralel në të këtij diagrami të forcave transversale ( normale ).
12. Rekomandohet që në vetë diagramet statike M, T dhe N , në pikat karakteristike të

shënohen edhe vlerat numerike të madhësive përkatëse ( M, T dhe N ).
të bashkëbisedimit dhe të pyetjeve të ndërsjella. Disa shembuj praktikë në lidhje me njësinë
mësimore.
30.04.2020 ora 61 dhe 62


Klasa: XI - Ndërtimtari
Koncepti bazë i fushës së kurrikulës: Teknologjia duke përfshirë TIK-un
Tema / njësia mësimore: V. Përkulja/ Ndikimet e brendshme ( Ushtrime )

brendshme.
Kriteret e suksesit: Nxënësi duhet interpretoi njohurit për veprimet e jashtme.
kompjuteri.
Përdorimi i TIK-ut: Demonstrimi i ndikimeve të brendshme.
Çështjet e ndërlidhura (korrelacioni): Ndërlidhja e rezultateve të nxënit për shkallë ( kompetencat )

Çështjet ndërkurrikulare: Përgatitja për jetë dhe punë.
Pjesa hyrëse: Një hyrje e shkurt në lidhje me njësinë mësimore.
Pjesa kryesore:
Shembull - 1
Të caktohen diagramet e momenteve, forcave transversale dhe atyre aksiale për mbajtësi ( traun ) e
dhënë i cili është i ngarkuar me forcat koncentrike P1 dhe P2 sipas figurës së më poshtme:
1. ∑ X i=0⇒ A x =0
2. ∑ Y i=0 ⇒ A y −P1−P2 + B y =0
3. ∑ M A=0⇒ B y ∙ 5−P2 ∙ 4−P1 ∙ 2=0
_______________________________________________________________________
prej ekuacionit 3 ¿ ⇒ B y ∙5=P2 ∙ 4+ P1 ∙ 2
P2 ∙ 4 + P1 ∙ 2 6 ∙ 4+ 4 ∙ 2 24 +8 32
B y= = = = =6. 4 kN
5 5 5 5
prej ekuacionit 2 ¿ ⇒ A y =P1+ P 2−B y =4+6−6.4=3.6 kN
KONTROLLA:
∑ M B=0 ⇒− A y ∙ 5+ P1 ∙ 3+ P2 ∙1=0
−3.6 ∙ 5+4 ∙ 3+6 ∙ 1=0
−18+12+6=0
−18+18=0
CAKTIMI I DIAGRAMEVE TË MOMENTEVE
M A =0
M 1− A= A y ∙ 2=3.6 ∙ 2=7.2 kN
M 2− A= A y ∙ 4−P1 ∙2=3.6 ∙ 4−4 ∙ 2=14.4−8=6.4 kN

CAKTIMI I DIAGRAMEVE TË FORCAVE TRANSVERZALE
T A= A y =3.6 kN
T 1−A = A y −P1=3.6−4.0=−0.4 kN
T 2−B= A y −P1−P2=3.6−4.0−6=−6.4 kN
T B=B y =−6.4 kN
CAKTIMI I DIAGRAMEVE TË FORCAVE AKSIALE
Meqenëse nuk kemi forca aksiale që veprojnë në mbajtës ato janë zero dhe themi se N = 0
Paraqitja e diagrameve të momenteve dhe forcave transversale së bashku

mësimore.
07.05.2020 ora 63 dhe 64

Tema / njësia mësimore: V. Përkulja/ NDIKIMET E BRENDËSHME ( M, T dhe N )

( Përsëritje )

brendshme.
kompijuteri.

Pjesa kryesore:

Të zgjedhësh një mbajtës, do të thotë të caktosh reaksionet e mbështetëseve dhe të vizatosh
diagramet statike.
Forca transversale është pozitiv në çoftë se pjesën e shikuar të mbajtësit tenton ta rrotullojë në
kahjën e rrotullimit të akrepave të orës.
figura e më poshtme. Me mend bëjmë dy prerje të tërthorta afër njëra tjetrës α – α , dhe  - ,
kështu fitojmë tri pjesë, pjesën e majtë, pjesën elementare të mesme “ mostrën “ dhe pjesën
djathtë, e nxjerrim pjesën elementare.
Në figurë është treguar konventa për momentin pozitiv, forcën transversale pozitive dhe forcën
aksiale pozitive.
Ndërmjet momentit të përkuljes, forcës transversale dhe intensitetit të ngarkesës së vijueshme
ekziston kjo mardhënja:
dhe
karakteristike, me metodën “pikë për pikë “ si dhe metodën grafike . Që të dy metodat e vizatimit
të diagrameve do ti tregojmë në shembujt e ardhshëm.
këtij rendi:
2. Të caktojmë momentet e përkuljes në pikat karakteristike të mbajtësit. Pikat karakteristike janë :
mbështetësit e mbajtësit, pike veprimet e forcave të përqendruara, fillimi dhe mbarimi i
ngarkesave të vijueshme, ndërrimi i ligjit të ngarkesës së vijueshme, pikë veprimi i momentit të
përqendruar, pika ku ndërrohet drejtimi i aksit të mbajtësit ( nyjat e ramit ), pika ku momenti i
përkuljes merr vlerat ekstreme ( max, min ) dhe pikat ku këto momente e kanë vlerën zero.
3. Për rastin kur në mbajtës vepron momenti i përqendruar ( çifti ), duhet të caktohen momentet e
përkuljes “ majtas “ dhe “ djathtas “ nga pike veprimi i këtij momenti.
4. Nëse në mbajtës vepron forca e vijueshme sipas një ligji të njohur duhet të shkruhet ligji i
momentit në çfarëdo prerje të mbajtësit ( brenda kufijve të ngarkesës së vijueshme ), dhe të
bëhet analiza e këtij ligji të momentit të përkuljes duke e caktuar pikat ku ky moment merr
vlerat zero dhe ato ekstreme.
6. Diagrami i momenteve mund të vizatohet në vetë aksin mbajtësit ose akset paralele jashtë
mbajtësit.
7. Të caktojmë forcat transversale në pikat ose intervalet karakteristike. Në pike veprimet e forcave
të përqendruara caktojmë forcat transversale “ majtas “ dhe “ djathtas “ nga kjo pikë.
8. Në intervalet ku veprojnë forcat e vijueshme duhet të shkruhet ligji i forcës transversale në formë
të funksionit të gjatësisë së mbajtësit, dhe të analizohet ky ligj sikundër te momenti.
9. Nga vlerat e fituar për forcat transversale, në një përpjesë të aprovuar vizatojmë diagramin e
forcave në aksin e mbajtësit ose një aks paralel këtij aksi jashtë mbajtësit ( traut )..
10. Caktojmë forcat aksiale në pikat ose intervalet karakteristike. Në pikat ku veprojnë forcat e
përqendruara të pjerrëta ndaj aksit të mbajtësit, duhet të caktohen forcat aksiale “ majtas “ dhe
“ djathtas “ nga këto pika.
11. Tani në një përpjesë të përshtatshme për forcat aksiale, vizatojmë në aksin e mbajtësit ose në
aksin paralel në të këtij diagrami të forcave transversale ( normale ).
12. Rekomandohet që në vetë diagramet statike M, T dhe N , në pikat karakteristike të shënohen
edhe vlerat numerike të madhësive përkatëse ( M, T dhe N ).
mësimore.
14.05.2020 ora 65 dhe 66


Tema / njësia mësimore: V. Përkulja/ NDIKIMET E BRENDËSHME ( M, T dhe N )

( Përsëritje )

brendshme.
kompijuteri.

Pjesa kryesore:

Të zgjedhësh një mbajtës, do të thotë të caktosh reaksionet e mbështetëseve dhe të vizatosh
diagramet statike.
Forca transversale është pozitiv në çoftë se pjesën e shikuar të mbajtësit tenton ta rrotullojë në
kahjën e rrotullimit të akrepave të orës.
figura e më poshtme. Me mend bëjmë dy prerje të tërthorta afër njëra tjetrës α – α , dhe  - ,
kështu fitojmë tri pjesë, pjesën e majtë, pjesën elementare të mesme “ mostrën “ dhe pjesën
djathtë, e nxjerrim pjesën elementare.
Në figurë është treguar konventa për momentin pozitiv, forcën transversale pozitive dhe forcën
aksiale pozitive.
Ndërmjet momentit të përkuljes, forcës transversale dhe intensitetit të ngarkesës së vijueshme
ekziston kjo mardhënja:
dhe
karakteristike, me metodën “pikë për pikë “ si dhe metodën grafike . Që të dy metodat e vizatimit
të diagrameve do ti tregojmë në shembujt e ardhshëm.
këtij rendi:
14. Të caktojmë momentet e përkuljes në pikat karakteristike të mbajtësit. Pikat karakteristike janë :
mbështetësit e mbajtësit, pike veprimet e forcave të përqendruara, fillimi dhe mbarimi i
ngarkesave të vijueshme, ndërrimi i ligjit të ngarkesës së vijueshme, pikë veprimi i momentit të
përqendruar, pika ku ndërrohet drejtimi i aksit të mbajtësit ( nyjat e ramit ), pika ku momenti i
përkuljes merr vlerat ekstreme ( max, min ) dhe pikat ku këto momente e kanë vlerën zero.
15. Për rastin kur në mbajtës vepron momenti i përqendruar ( çifti ), duhet të caktohen momentet e
përkuljes “ majtas “ dhe “ djathtas “ nga pike veprimi i këtij momenti.
16. Nëse në mbajtës vepron forca e vijueshme sipas një ligji të njohur duhet të shkruhet ligji i
momentit në çfarëdo prerje të mbajtësit ( brenda kufijve të ngarkesës së vijueshme ), dhe të
bëhet analiza e këtij ligji të momentit të përkuljes duke e caktuar pikat ku ky moment merr
vlerat zero dhe ato ekstreme.
18. Diagrami i momenteve mund të vizatohet në vetë aksin mbajtësit ose akset paralele jashtë
mbajtësit.
19. Të caktojmë forcat transversale në pikat ose intervalet karakteristike. Në pike veprimet e forcave
të përqendruara caktojmë forcat transversale “ majtas “ dhe “ djathtas “ nga kjo pikë.
20. Në intervalet ku veprojnë forcat e vijueshme duhet të shkruhet ligji i forcës transversale në formë
të funksionit të gjatësisë së mbajtësit, dhe të analizohet ky ligj sikundër te momenti.
21. Nga vlerat e fituar për forcat transversale, në një përpjesë të aprovuar vizatojmë diagramin e
forcave në aksin e mbajtësit ose një aks paralel këtij aksi jashtë mbajtësit ( traut )..
22. Caktojmë forcat aksiale në pikat ose intervalet karakteristike. Në pikat ku veprojnë forcat e
përqendruara të pjerrëta ndaj aksit të mbajtësit, duhet të caktohen forcat aksiale “ majtas “ dhe
“ djathtas “ nga këto pika.
23. Tani në një përpjesë të përshtatshme për forcat aksiale, vizatojmë në aksin e mbajtësit ose në
aksin paralel në të këtij diagrami të forcave transversale ( normale ).
24. Rekomandohet që në vetë diagramet statike M, T dhe N , në pikat karakteristike të shënohen
edhe vlerat numerike të madhësive përkatëse ( M, T dhe N ).
mësimore.
21.05.2020 ora 67 dhe 68


Tema / njësia mësimore: V. Përkulja/ NDËRTIMI I DIAGRAMEVE TË NDIKIMEVE TË

BRENDSHME M,T DHE N
( Zhvillim )

Fjalët kyçe: Ndërtimi i diagrameve të ndikomeve të brendshme.
brendshme.
kompijuteri.

Pjesa kryesore:
NDËRTIMI I DIAGRAMEVE TË NDIKIMEVE TË BRENDSHME

M,T DHE N
Me vendosjen normal në aksin e mbajtësit të vlerave të forcave prerëse në disa prerje të mbajtësit, në
përpjesë të caktuar dhe bashkimin e këtyre ordinatave ( drejtëzave ), fitojmë diagramet e forcave
prerëse (fig. – 5.1 ).
Për vizatimin e diagrameve duhet të llogariten vlerat e forcave prerës në të gjitha pikat karakteristike,
gjegjësisht pikat e mbajtësit.
Në prerjet karakteristike të shkopit, gjegjësisht mbajtësit, konsiderohen prerjet në të cilat ndryshoin
vlerat nga ndikimi i forcave të jashtme si dhe prerjet ku kemi vlerat ekstreme të forcave prerëse.
Fig. – 5,1
Diagramet e forcave prerëse vizatohen drejtë për drejte në skemën e mbajtësit, për secilën shufër në
sistemin e koordinativ lokal. Duke vepruar kështu, diagramet e forcës aksiale dhe të transversale
( normale ) vizatohen më shpesh në mënyrë që vlerat pozitive të vizatohen mbi aksin e mbajtësit dhe
vlerat negative nën aksin e mbajtësit (boshti i mbajtësi ose shufrës). Është e zakonshme që diagrami i
momentit të lakimit të vizatohet në anën e fibrave të tërhequra.
Për vizatimin e diagrame të forcave prerëse duhet pasur parasysh:
 Në diagramin e momenteve të përkuljes ka kërcim në vendin ku vepronin çifti i forcave.
 Forcat normale në pjesën e mbajtësit ku nuk kemi ngarkesa normal në mbajtës.
 Në diagramet e forcave normale ka një kërcim në vendin ku vepronin forcat koncentrike në
aksin e mbajtësit.
Në fig. – 5.2 janë paraqitur diagramet e M(x) dhe T (x) për disa raste të ngarkesave.
TRAU I THJESHTË
Në bazë të definicioneve për momentin, forcave transversale dhe aksiale, i caktojmë madhësitë statike
në prerjet karakteristike. Këto prerje karakteristike janë mbështetësit dhe pikat në të cilat veprojnë
forcat e jashtme. Lidhjet e tilla të caktuara të momentit, forcat transversale dhe aksiale në prerjet
karakteristike, i sjellim në shkallë të volitshme në vijat paralele me boshtin e mbajtësit. Me lidhjen e
vlerave të sjella, fitojmë diagrame statike. Duke i analizuar këto diagrame statike, mund të
kolaudojmë:
Për diagramin e momentit:

- diagrami i momentit ka forma poligonale me thyerje të pikës ku vepron forca e përqendruar; - ka
parashenjë pozitive nëpër tërë gjatësinë e trarit të thjeshtë, kur ngarkesa vepron teposhtë; - vlera më e
madhe është në prerjen ku forca transversale e ndërron parashenjën; “+” vizatohet poshtë; “ - “
vizatohet lart;
Për diagramin e forcave transversale:

- diagrami ka forma shkallore;
- vlerat e forcës transversale ndërrohen në pikat në të cilat veprojnë forcat e përqendruara edhe atë në
kërcime; - në prerjen nën forcë F diagrami e ndërron shenjën;
- diagrami është i mbyllur, sepse të gjitha forcat vertikale janë në baraspeshë; “+” vizatohet poshtë;
“-“ vizatohet lart;
Për diagramin e forcave aksiale:

- forcat aksiale të cilat shkaktojë shtypje në mbajtës, janë me parashenjë negative dhe vizatohen nën
boshtin e mbajtësit;
- forcat aksiale të cilat shkaktojnë tërheqje në mbajtës, janë me parashenjë pozitive dhe vizatohen mbi
boshtin e mbajtësit;
Trari i thjeshtë paraqet mbajtës të caktuar statik i cili ka një mbështetës të palëvizshme dhe një të
lëvizshme.
Te trau u thjeshtë diagramet e momenteve çdo herë mbi mbështetës janë me vlerë zero.
TRARU ME LËSHİM
Trari i mbështetur në dy mbështetëse, prej të cilave njëra është e palëvizshme, kurse tjetra e
lëvizshme, skajet e të cilave janë vazhduar mbi një ose dy mbështetëse, quhet tra me lëshime.
Reaksionet dhe madhësitë statike caktohen në metodën analitike dhe grafike (ne do të ndalemi në
metodën analitike).
Shembull i një trari me një ose dy lëshime, të ngarkuar me ngarkesë të përqendruar dhe të përzier.
Trau me lëshime është mbajtës i caktuar statik, i cili me njërin ose me të dy skajet kalon mbi
mbështetësit ( kushinetat). Nëse mbajtësi kalon vetëm në njërin skaj, quhet tra me një lëshim, por nëse
kalon mbi dy skaje, quhet tra me dy lëshime.
Nga shembulli i më sipërm vërejmë se te trau me një apo dy lëshime mbi mbështetës nuk është vlera
zero, por ka gjithmonë një vlerë të caktuar varësisht prej veprimit të forcave të brendshme.
Detyra për ushtrime:
KONZOLA (ANCAKU )
Mbajtësi tek i cili njëri skaj është i inkastruar ( kufizuar ), kurse tjetri është i lirë, quhet konzolë ose
anëcak. Reaksionet dhe madhësitë statike caktohen sipas metodës analitike dhe grafike. (Ne do të
ndalemi vetëm në metodën analitike).
Te konzola në skajin e lirë të konzolës momenti është gjithnjë zero por diagramet e forcave
transversale ( Normale ) kanë vlerë të caktuar për atë pikë.
Shembull: Në mënyrë analitike të caktohen madhësitë statike për konzolën e dhënë me ngarkesa të
kombinuara, me të dhënat si më poshtë:
F = 2 kN, q = 3kN / m
ZGJIDHJA ANALITIKE E DETYRËS:
KUSHTET E KUILIBRIT
_____________________________________________________________
KONTROLLA:
Caktimi i diagrameve të momenteve
Caktimi i forcave transverzale ( Normale )

mësimore.
26.05.2020 ora 69 dhe 70


PËRG ORËVE MËSIM - Mekanikë Teknike KL XI Ndërtimtar

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PËRG ORËVE MËSIM - Mekanikë Teknike KL XI Ndërtimtar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ASPEKTET E PËRGJITHSHME TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Koncepti bazë i fushës së kurrikulës: Teknologjia duke perfshir TIK-un

Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.2 dhe 4.1

ASPEKTET SPECIFIKE TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të shpjegoi për fjalët kyqe.

Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi fjalët kyqe.

Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i grafo statikes.

Çështjet e ndërlidhura (korrelacioni): Nderlidhja e rezultateve të të nxënit për shkallë ( kompetencat )

PËRBERJA E FORCAVE QË SHTRIHËN NË NJË PLANË

1. KUPTIMI I SHUMËKËNDËSHIT TË FORCAVE DHE I SHUMËKËNDËSHIT TËRKUZOR

Meqenëse caktimin e rezultantës së sitemit të forcave konkurente me ndihmën e paralelogramit të

Në trupin K le të veprojë një sistem prej tri forcash komplanare ⃗ F1 , ⃗

dhe mund të hiqen, ( aksioma 2 ), pra:

06.09.2018 ora 1 dhe 2

Koncepti bazë i fushës së kurrikulës: Teknologjia duke perfshir TIK-un

Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.2 dhe 4.1

ASPEKTET SPECIFIKE TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të shpjegoi për fjalët kyqe.

Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi fjalët kyqe.

Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i këtyre kushteve.

Çështjet e ndërlidhura (korrelacioni): Nderlidhja e rezultateve të të nxënit për shkallë ( kompetencat )

KUSHTET GRAFIKE TË EKUILIBRIT TË SISTEMIT TË FORCAVE

sistemet e forcave ekuilibruese :

ASPEKTET E PËRGJITHSHME TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Koncepti bazë i fushës së kurrikulës: Teknologjia duke perfshir TIK-un

Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.2 dhe 4.1

ASPEKTET SPECIFIKE TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të shpjegoi për fjalët kyqe.

Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi fjalët kyqe.

Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i grafo statikes.

Çështjet e ndërlidhura (korrelacioni): Nderlidhja e rezultateve të të nxënit për shkallë ( kompetencat )

PËRBERJA E FORCAVE QË SHTRIHËN NË NJË PLANË

1. KUPTIMI I SHUMËKËNDËSHIT TË FORCAVE DHE I SHUMËKËNDËSHIT TËRKUZOR

Meqenëse caktimin e rezultantës së sitemit të forcave konkurente me ndihmën e paralelogramit të

ASPEKTET E PËRGJITHSHME TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Koncepti bazë i fushës së kurrikulës: Teknologjia duke perfshir TIK-un

Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.2 dhe 4.1

Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të shpjegoi për fjalët kyqe.

Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi fjalët kyqe.

Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i këtyre kushteve.

Çështjet e ndërlidhura (korrelacioni): Nderlidhja e rezultateve të të nxënit për shkallë ( kompetencat )

KUSHTET GRAFIKE TË EKUILIBRIT TË SISTEMIT TË FORCAVE

Për ekuilibrin e sistemit të forcave komplanare, kushtet e nejvoshme dhe të mjaftueshme

ASPEKTET E PËRGJITHSHME TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Koncepti bazë i fushës së kurrikulës: Teknologjia duke perfshir TIK-un

Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.2 dhe 4.1

ASPEKTET SPECIFIKE TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE

Rezultatet e të nxënit të lëndës: Nxënësi duhet të shpjegoi për fjalët kyqe.

Kriteret e suksesit:Nxënësi duhët interpretoi fjalët kyqe.

Përdorimi i TIK-ut: Demostrimi i këtyre kushteve.

Çështjet e ndërlidhura (korrelacioni): Nderlidhja e rezultateve të të nxënit për shkallë ( kompetencat )

ZBËRTHIMI I NJË FORCE TË DHËNË NË DY FORCA PARALELE

Figura – 4 Zbërthimi I forcës P në dy drejtime Figura – 5 Zbërthimi I forcës në dy drejtime

I dhe II, të cilat në drejtimin e forcës pritën në me kahje të njejtë

një pikë të përbashkët.

Në figurën – 5 duhet të zbërthejmë forcën P në drejtimet I dhe IIparalel me forcën e dhënë.

Se konstruksioni i më sipërm është i saktë do ta vërtetojmë lehtë nëse detyrën e mendojmë

Figura – 6 Zbërthimi I forcës P në dy drejtime Figura – 7 Trau I ngarkuar me një force të

përbërse antiparalele P1 dhe P2 koncentruar

Figura 8 – Trau i ngarkuar me më shumë forca të koncentruara

Koncepti bazë i fushës së kurrikulës: Teknologjia duke perfshir TIK-un

Kontributi në rezultatet e fushës së kurrikulës për shkallën : 1.2 dhe 4.1

ASPEKTET SPECIFIKE TË PLANIT TË ORËS MËSIMORE