1. PAYAK – Ang payak na pangungusap ay may Simuno at
Panaguri. 2. TAMBALAN – Ang tambalan na pangungusap ay binubuo ng 2 o higit pa na payak at tinatawag ren na makapag-iisa. Ito ay mapaguugnay gamit ang (at, pero o, habang) 3. HUGNAYAN – Ang hugnayan na pangungusap ay may isang sugnay na nakapag-iisa at isa o higit pang sugnay na makapag-iisa ( kapag, pag, nang, dahil sa, upang, sapagkat) 4. LANGKAPAN – Ang langkapan ay may dalawa o higit pang sugnay na makapag-iisa at dalawa o higit pang sugnay na di makapagiisa.
PANGALAN AYON SA KATANGIAN AT TUNGKULIN.
1. PANTANGI – Ang pantangi ay tiyak ng ngalan ng TBHLP. 2. PAMBALANA – Ang pambalana ay tumutukoy sa tawag o taguri lamang ng tao ng TBHLP. 3. TAHAS O KONKRETO – Ang Konkreto ay pangngalan na nahahawakan, nakikita, nalalasahan at iba pang nagagamit pandama. 4. BASAL O DI-KONKRETO – Ang di-konkreto ay pangngalang naiisip at nagugunita. 5. LANSAKAN – Ang lansakan ay tumutukoy sa grupo ng tao o bagay. GAMIT NG PANGNGALAN 1. SIMUNO O PAKSA – Ito ay pangngalang pinaguusapan sa pangungusap. 2. PAMUNO – Ang simuno at ang isa pang pangngalang asa bahagi ng paksa ay iisa lamang (Ang BATANG si ASHTON ay matakaw.) 3. PANTAWAG – Ito ay pangngalang sinasambit o tinatawag sa pangungusap. 4. KAGANAPANG PANSIMUNO – Ito ay pangngalang at ang simuno ay tumutukoy sa iisang TBHLP at lagi itong sumusunod sa panandang ay. 5. TUWIRANG LAYON – Ito ay pangngalang tumatanggap ng kilos sa pangungusap ito ay sumasagot sa tanong na ANO. 6. LAYONG NG PANG-UKOL – Ito ay pangngalang pinaglalaanan ng kilos o bagay at maaring gamitin ang mga pang-ukol na sa, ng, para sa, para kay, tungkol sa at marami pang iba. KAUKULAN NG PANGNGALAN 1. PALAGYO – Ito ay tawag sa pangngalang ginagamit bilang simuno, pantawag, kaganapang pansimuno at pamuno. 2. PALAYON – Ito ay pangngalang tumatanggap ng kilos. Maari itong layon ng pandiwa (Tuwirang Layon) o layon ng pang- ukol. 3. PAARI – Ito ay pangngalang nag-aari. 4.