MINDANAO STATE UNIVERSITY AT NAAWAN

COLLEGE OF BUSINESS ADMINISTRATION AND ACCOUNTANCY

Department of Accountancy and Business Management
BS Business Administration Major in Marketing Management

Inobasyon sa Wikang Filipino

Assignment: Narrative Report

NAME: __________GRACE ZEL GARCIA____________________________________ SECTION: MM2B

Paksa: Kaligirang Pangkasaysayan ng Pagsasaling-wika

Nakuhang Kaalaman:
Naganap Ang unang pandaig diagang saling sa Europa, isang griyego ang kinilalang unang
tagapagsaling wika, si Andronicus. Isinalin niya ang Odyssey ni Homer na nasususulat sa
wikang Griyego sa salitang Latinsa Europa, isang griyego ang kinilalang unang tagapagsaling
wika, si Andronicus. Isinalin niya ang Odyssey ni Homer na nasususulat sa wikang Griyego sa
salitang Latin.

Ang unang pagsasaling ito ay pininiwalaang agad na sinundan ng iba pang pagsasalin. Nasundan
naman ng isang pangkat ng mga manunulat mula sa bahagi ng Syria. Sila ang nagpasimula ng
pagsasalin sa Arabic ng mga isinulat ng mga kilalang eskolar tulad nina Plato, Aristotle, Galen at
iba pang batikang mga manunulat. Pagkalipas ng mahabang panahon, biglang nanlupaypay ang
mga escolar sa Baghdad dahil nabaling ang kanilang atensyon sa ibang bagay, tulad ng
pagsusulat ng mga artikulo patungkol sa pilosopiya.

Makalipas ang tatlong siglo, pumalit ang Toledo bilang sentro ng karunungan sa larangang ng
pagsasalin. Nagkaroon din ng salin sa iba’t ibang wika sa Europa umabot sa pinakatuktok ang
pagsasalin noong ikalabindalawang siglo. Ang pagsasalin nang mga panahong iyon ay maaaring
napantayan na sa kasalukuyang panahon, ngunit hindi pa rin nahihigitan. Pinaniniwalaang dito
nagsimula ang pagsasalin sa Bibliya.

Paksa: Kasaysayan ng Pagsasalin sa Bibliya

Nakuhang Kaalaman:

Natuklasan ko na ang kasaysayan ng salin sa Bibliya ay ang kauna-unahang teksto nito ay

nasusulat sa wikang Aramaic ng Ebreo at ito ang pinaniniwalang pinagmulan ng salin ni Origen
sa wikang Griyego na kilala sa tawag na Septuagint gayon din ang salin ni Jerome sa wikang
Latin. Ito ang pinakauna at orihinal na teksto. Ang unang nagmungkahi na kailangang
magkaroon ng salin sa Ingles ng Bibliya para sa mga taong hindi marunong ng Latin ay si John
Wyclif.

Isa sa kinikilalang pinakamahusay na tagasaling wika at nagsalin noong ikaapat na siglo ay si

Jerome. Tinawag naman na Vulagate ang bibliyang sinalin nito. Ang pinagkukunutan ng ulo ng
marami pero ang siyang nag uugnay sa matanda at bagong tipan ay apocrypa.

At noong 1986 ang pagtuklas ng Silver Scrolls, na pinaniniwalaan na ang pinakalumang teksto
ng Bibliya kailanman, ay inihayag. Natagpuan ang mga ito tatlong taon bago ang Lumang
Lungsod ng Jerusalem.

Paksa: Mga simulain sa Pagsasaling-wika

Nakuhang Kaalaman:

 Ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita kapag ito’y mauunawaan, at ginagawang

malaya naman kapag iyon ay may kalabuan at hindi lumalayo kailanman sa kahulugan.
 Dapat na ganap na nauunawaan ng tagasalin ang kahulugan at ang ibig sabihin ng
orihinal na awtor.
 Dapat na malapatan niya ng angkop na himig ang himig ng orihinal.

LAYUNIN NG PAGSASALIN

 Imitasyon o panggagaya ang gawaing sumasaklaw sa paghahanap ng katumbas na salita

hanggang sa pagsisikap na gayahin ang anyo at himig ng orihinal na akda
 Muling-pagbuo ang layuning higit na tumutupad sa inaakalang interes o
pangangailangan ng lipunan at panahon ng tagasalin. Nagbibigay ito ng kalayaan at
pleksibilidad sa proseso ng pagsasalin.
 Isagawa ang unang pagsasalin. Isaisip na ang isasalin ay diwa ng isasalin at hindi ang
salita.

Paksa: Ilang bagay na Dapat Tandaan Hinggil sa Wika kapag Nagsasaling-wika

Nakuhang Kaalaman:

 Suriin kung ang pangungusap ito ay Malaya o pormula.

  Huwa ipagwalang-bahala ang maraming kahulugan ng salita, mag-ingaykung may
madadagdag na salita o parirala dahil maaaring makapekto sakahulugan ng salita.
 Suriin kung ang pangungusap ay idiyomatiko o kawikaan – katulad din ngpormula na
diwa ang isinasalin at hindi salita.
 Ang salin ay dapat pinakamalapit sa diwa, isipan o damdaming taglay ng orihinal.
 Kunin ang pinakamalapit na kahulugan ng salita, parirala kung ang diwa aymaisasalin
nang literal.
 Isama ang pandiwa, pang-uri, pang-abay at pangngalan sa pagsasalinbagaman maaaring
mapalipat ng posisyon o kinalagyan sa pangungusap.
 Sundin ang kinaugaliang paraan ng pagpapahayag sa wikang pinagsasalinan.
 Sikaping maging maugnayin (consistent) o isang salin lamang ang gamitin sabawat
salitang tinatapatan.
 Tiyaking ang salin ay may natural na “tunog” o “daloy” o istilo ng wikangpinagsasalinan.

Paksa: Antas ng Pagsasalingwika

Nakuhang Kaalaman:
1. Karaniwang salin
Gumagamit ng karaniwang pangungusap na madaling maunawaan ng karaniwang mambabasa.

2. Pampanitikan
Mataas na uri ng pagsasaling-wika na nagpapahalaga sa timbang na bigat ng impormasyon at
estilo ng pagkakasulat.

3. Idyomatiko
Nagpapahalaga sa pragmatiks at simbolong kultura sa pagpili ng mga itinutumbas na salita.

4. Teknikal at pang-agham
Nakapukos sa ugnayan ng imporamasyon at epekto nito sa institusyong panlipunan.

5. Malikhaing Pagsasalin
Pagpapahalaga sa bagong kaisipan, estilo o paraan ng paglikha ng sining.

6. Mapanuring Pagsasalin
Nakatutok sa pagpapakahulugan kaysa pagtutumbas lamang ng mga salin.

Paksa: Kahalagahan ng Pagsalin

Nakuhang Kaalaman:
Mahalaga ang pagsasalin upang makaabot sa iba pang panig ng daigdig ang mga akda mula sa
iba’t ibang lugar. Sa ganitong pagkakataon ay nawawala ang balakid ng pagkakaiba-iba ng wika
sa pagkakaunawaang global.

Napakaraming kaalaman at karunungang mababasa at mapag-aaralan sa kasalukuyang

panahon ang bunga ng pagsasaling-wika. Halimbawa na lamang ay ang kasaysayan at kultura ng
iba’t ibang lipunan at lipi sa mundo na ating napag-aaralan dahil may mga manunulat na nag-
abalang magsalin ng mga ito sa ating wika upang ating maunawaan.

Kung titingnan ang panahon nito, maipagpapalagay na ang pagsasalin ay di lamang bahagi ng
pag-aaral natin ng mga prosesong nakapaloob sa panitikan. Masasabi na ang pagsasalin ay may
malaking impluwensiya sa ating kasaysayan bilang mga Pilipino at sa pagsisimula ng ating
pagsasabansa.

Pagtatamo ng kalayaan ng ating bansa Ang mga propagandista na palibhasa’y aral sa wikang
Kastila ay nagsisulat sa wikang Kastila kaya’t ang kanilang mga akda ay kinakailangang isalin sa
mga katutubong-wika sa Pilipinas upang lumagaganap ang kanilang mga prinsipyo at kaisipan.
Sinalin ang mga bantog na dula sa daigdig upang makapangaliw sa mga Pilipino noong panahon
ng digmaan. Nagamit nang panahon ng digman ang pagsasalin upang bakahin ang pangamba na
naghahari sa mamamayan. Ang pakikibaka sa larangan ng agham at teknolohiya Kung nais
nating sumulong ang ating ekonomiya ay kinakailangan ding sumulong ang ating wika, agham at
teknolohiya.

Paksa: Kaalamang struktural ng Wika

Nakuhang Kaalaman:

Ang Pagsasalingwika, higit na mahirap magsalin kapag ang dalawang wikang sangkot ay hindi
magkaangkan. Sa mga wikang Filipino at Ingles bukod na likas na may kaibhan sa istruktura sa
mga bansang pinaggamitan ng mga wikang nabanggit.Si Otanes,1972. Kilala bilang ko-awtor ng
isang respetableng grammar ng Tagalog ay nagbigay ng ilang tiyak na kakanyahan ng wikang
Filipino at Ingles na may kinalaman sa pagsasalingwika. Ang ang mga pariralang pangangalan ay
nauuri sa dalawa. Ang mga tinatawag na count nouns, na nagbabago ang anyo sa bilang-
isahan/pangmaramihan at mass nouns na hindi nagbabago ang anyo sa gayong paraan. Ang
dalawang uri ng mga pangangalang ito ay magkaiba ang ginagamit na pananda.

Mga salitang hiram na may pangunang kambal katinig

 Kapag kasama sa pag-uulit ang pantig na nagsisimula sa kambal katinig, karaniwang
tinatanggal ang ikalawang katinig sa unang bahagi ng reduplikasyon.

Paksa: Paggamit ng Tayutay at Idyoma

Ang isa sa mga sangkap na nagpapasalimuot sa pagsasalin ng tula ay ang pagtataglay nito ng
mga tayutay. Ang paggamit ng mga tayutay ang nagpapaganda sa sining ng pagtula. Ang
tayutay ay sadyang paglayo sa karaniwamh kayarian ng wika upang makapagbigay ng sariwa,
naiiba at kasiya-siyang pagpapahayag at pagbibigay katuturan sa tulong ng paghahambing ng
dalawang bagay na magkaiba ngunit naipagtutulad sa isa’t isa. Hindi ito ang mabulakkal na
paggamit ng mga salita kundi masining na pagpapahayag (Ongoco sa Santiago, 1994).
Kailangang makuha ng tagasalin ang iba’t ibang kahulugang taglay ng bawat salita o pahayag.

Mga Paraan ng Pagsasalin

Dagdag pang mga paraan na itinila ni Peter Newmark (1988). Ang mga ito ay:
 Word-for-word – Ang kaayusan ng simulaang lenggawahe ay pinananatili at mga salita
ay isinalin sa kanyang pinakapang karaniwang kahulugan. Maaaring gawing prosesong
pre-translation upang ganap na maunawaan ang may kahirapang unawaing pahayag.
 Literal – Ang kayariang gramatikal ng simulaang lengguwahe ay isinalin sa kanilang
pinakamalapit na katumbas sa tunguhang lengguwahe. Isinasalin din ang mga salita
nang labas sa konteksto. Bilang proseso sa pre-translation, ipinakikita nito ang mga
suliraning lulutasin.
 Matapat- (Faithful) Ang matapat na pagsasalin ay nagtatangkang makagawa ng
eksaktong kahulugang kontekstuwal ng orihinal sa loob ng mga kayariang gramatikal ng
tunguhang lengguwahe.
 Semantik – Ang pagkakaiba lamang ng pagsasaling semantic sa ‘matapat na pagsasalin’
ay na higit nitong pinagtutuunan ng pansin ang kahalagahang estetiko, iyon ay ang
[maganda at natural na tunog ng teksto] ng simulaang lenggauwahe at iniiwasan ang
ano mang masakit sa taingang pag-uulit ng salita o pantig sa panghuling bersyon.
 Komunikatibo – nagtatangkang maisalin ang eksaktong konteksuwal na kahulugan ng
orihinal sa wikang katanggap-tanggap at madaling maunawaan ng target na
mambabasa.
  Idyomatik – Mensahe, diwa o kahulugan ng orihinal ang isinalin. Di nakatali sa anyo,
ayos o estruktura ng SL (Simulaang Lengguwahe), bagkus iniaangkop ang bagong teksto
sa normal at natural na anyo ng TL.
Adaptasyos – Itinuturing na pinakamalayong anyo ng salin. Madalas itong gamitin sa salin ng
dula at tula. Kadalasan ay pinanatili ang paksang-diwa, mga tauhan, banghay.Ang kultura ng SL
ay pinapalitan ng kultura ng TL at ang teksto ay muling isinusulat ay isinasalin ang nilalaman
nang wala ang tinatawag na ‘pagsasaling intralingual’. Kadalasan ay masalita ay masalita at
parang hindi sa salin.

Dagdag Pang mga Paraan

Transference (adapsyon) – ang ibang katumbas nito ay adoption,transcription, o loan words sa

(salitang hiram) na ang ibig sabihin ay ang paglilipat o panghihiram ng mga kultural na salita
mula sa PW patungo sa TW nang walang pagbabago sa ispeling. Mahalaga ito lalo na sa salitang
pekulyar o tanging sa kultural lamang ng Pw makikita o ginagamit.

2) One-To-One Translation (Isahang pagtutumbas) – o literal na salin na may isa-sa –isang

pagtutumbasan ng salita sa salita, parirala, sugnay sa sugnay, o pangungusap. Ipinalalagay na
kapag humahaba ang yunit ay mas hindi angkop ang pamamaraang ito.

3) Through Translation (saling hiram) – katumbas ng saling hiram o loan translation na

ginagamit sa pagsasalin ang mga pangalan ng organissayon,o kaya ay institusyunal na salita.

4) Naturalization (Naturalisasyon) – may pagkakahawig sa transference ngunit dito ay inaadap

muna ang normal na pagbigkas at pagkatapos ang normal na pagbigkas at pagkatapos ang
normal na morpolohiya sa target na wika. Sa madaling salita, inaayon sa ortograpiya ng TW.

5) Lexical Synonymy (Leksikal na Sinonim) – pagsasalin na ibinibigay ang malapit na katumbas o

angkop na kasingkahulugan sa target na wika ng pinagmulang wika.

6) Transposition (Transposisyon) – tinatawag ding shift na ang ibig sabihin ay ang pagkakaroon
ng pagbabago sa gramatika ng pinagmulang wika kapag isinalin sa target na wika.

7) Modulation (Modulasyon) – pagsasalin na may pag-iiba ng punto de bista o pananaw sa

pagbibigay-kahulugan sa iba’t ibang konteksto.
8) Cultural Equivalent (Kultural na Katumbas) – ito ang malapit o halos wastong salin
(approximate translation), na kung saan ang isang kultural na salita sa PW ay isinasalin sa
katimbang ding kultural na salita sa TW.

9) Functional Equivalent (Panksyunal na Katumbas) – pagsasalin na ibinibigay higit na gamitin at

tinatanggap na katumbas o kahulugan. Tinatawag din itong pagdede-kulturalisa ng wika
(deculturalizing the language.

10) Descriptive Equivalent (amplipikasyon) – tinatawag din itong amplification, na ang ibig
sabihin ay pagbibigay ng katumbas na kahulugan sa pamamagitan ng depinisyong
naglalarawan, gaya ng paggamit noun-phrase o adjctival clause.

11) Recognized Translation (Kinikilalang Salin) – pagsasalin sa opisyal at tinaatanggap ng

marami na salin ano mang institusyunal na termino.

12) Addition/Expansion (Pagdaragdag) – gramatikal na pagdaragdag ng salita sa salin upang

maging malinaw ang kahulugan.

13) Reduction/Contraction (Pagpapaikli) – gramatikal na pagpapaikli o pagbabawas ng mga

salita na hindi nababago o nasisira ang kahulugan ng orihinal.

14) Componential Analysis (Komponensyal na Analysis) – paghahati-hati ng mga leksikal na

yunit sa mga makabuluhan component o segment.

15) Paraphrase (Hawig) – ito ang tawag sa malayang pagpapaliwanag sa kahulugan ng isang
segment, pangungusap o talata. Tinatawag din itong recasting of sentence at sinasabing
pinakahuling dapat gamitin ng tagasalin, sapagkat malimit na mas mahaba pa ito kaysa orihinal.

EBALWASYON NG PAGSASALIN

1. Paghahambing ng salin sa orihinal- layunin ito upang tingnan kung pareho ang
nilalamang impormasyon ng dalawa. Dapat tandaan na ang layunin ay hindi ipareho ang
salin sa forms ng Simulang Wika (Source Language). Ang forms na tinutukoy ay ang mga
paimbabaw na estruktura (surface structure) o ang mga aktuwal na salita, pararila,
sugnay, pangungusap na sinasalita o sinusulat.
2. Balik-salin (Back – translation) sa balik-salin o back-translation, mayroon munang literal
rendering ng salin. May isa-sa-isang tubasan (one to one correspondence.) upang
mapakita ang kayarian o structure ng salin Pero ang mga pangugusap sa balik-salin ay
nasa karaniwang anyo ng gramatika ng wika isinasalin.

3. Pagsubok sa pag-unawa (Comprehension Test) ang layunin ng pagsubok na ito ay upang

malaman kung ang salin ay naiintindihan nang wasto o hindi ng mga katutubong
nagsasalita ng wikang pinagsasalinan. Layunin din nito na malaman kung ano ang ibig
iparating ng salin sa mga taong kinauukulan. Sa pagsubok na ito ay kailangan ng tetser at
mga respondent. Higit na mabuti kung ang tetser ay ibang tao at hindi ang nagsalin.

4. Pagsubok sa pagiging natural ng wikang ginamit sa salin (Naturalness Test) ang layunin
ng pagsubok na ito ay upang matiyak na natural ang anyo ng salin at nagbabagay ang
estilo. Natural ang salin kung ito ay madaling basahin at malinaw ang mensahe.

5. Pagsubok sa gaan ng pagbasa (Readability Test) isinasagawa ang pagsubok na ito ng mga
nagsalin o tester sa pamamagitan ng pagbasa ng isang tagabasa sa isang bahagi. Itatala
ng mga tester ang alinmang bahagi na hindi nabasa ng maayos.

6. Pagsubok sa konsistensi (Consistency Test) maroong iba’t ibang uri ng pagsubok sa

konsistensi. Ang iba ay may kinalaman sa nilalamang salin at ang iba ay may kinalaman
sa teknikal na detalye ng presentasyon, gayon din ang paggamit ng pananalita. Kung
mahaba ang dokumentong isinasalin o ginawa sa loob ng mahabang panahon, maaaring
hindi na maging konsistent.