FRANCISCO GOYA , Rozstrzelanie powstańców madryckich, 1808

Olej na płótnie, 266 cm na 345 cm

1. Przeczytaj tekst. Opisz w jednym zdaniu tło historyczne dzieła.

W marcu 1808 r. wybuchło w Madrycie powstanie: zamordowano znienawidzonego premiera, Karol IV został zmuszony
do abdykacji, a do stolicy nadciągały wojska francuskie pod wodzą Murata. Nadzieje na polepszenie warunków prysły
jednak, gdy Napoleon osadził na tronie hiszpańskim Józefa Bonapartego. Lud hiszpański upewnił się w mniemaniu, że
wojska francuskie nie niosą mu wyzwolenia, lecz jeszcze bezwzględniejszy ucisk. Drugiego maja mieszkańcy Madrytu
uzbrojeni w noże i kije podjęli rozpaczliwą walkę. Najkrwawsze bitwy rozegrały się w okolicy Puerta del Sol – „Bramy
słońca” , gdzie zamieszkiwał Goya. Regularne, wyszkolone oddziały zadały błyskawiczną klęskę powstańcom. Jest więcej
niż prawdopodobne, że Goya był nie tylko świadkiem walki, lecz także wieczornej egzekucji jeńców.
(AndeasSzekely, Malarstwo hiszpańskie)
Obraz przedstawia powstanie w Madrycie, w 1808 r., dokładniej egzekucję wykonaną przez francuskich
żołnierzy na hiszpańskich cywilach.

2. Uzupełnij tabelę.

pierwszy plan Na pierwszym planie, po prawej stronie widać żołnierzy z bronią zwróconą w kierunku
cywilów. Po lewej stronie znajdują się wystraszeni zaistniałą sytuacją ludzie - skazańcy,
którzy klęczą na przeciwko wojskowych. Obok ich nóg leżą zmarli, którzy zostali
rozstrzelani.

drugi plan Na drugim planie, na środku obrazu, znajduję się niekończący się tłum przerażonych ludzi.
Za nimi, po lewej stronie widać kawałek zbocza góry.

tło W tle widać miasto, w którym toczą się walki oraz porę dnia – noc.

3. Scharakteryzuj sposób przedstawienia każdej z grup skazańców.

Grupa skazańców Sposób przedstawienia

Zamarli Ciała zmarłych leżą w kałużach krwi, która znajduję

się również na ich twarzach i ubraniach. Jedna,
wyróżniająca się postać, leży twarzą zwróconą do
ziemi i rozłożonymi rękoma. Obok tego człowieka
leży kilka niechlujnie ułożonych ciał – jedno na
drugim.

Stojący pod „ścianą” Jest to grupa wystraszonych ludzi, spośród której

wyróżnia się jedna postać w białej koszuli. Mężczyzna
klęczy z rękami wzniesionymi do nieba, patrząc
prosto w oczy egzekutorów. Wyraźnie kontrastuje z
obrazem, ponieważ jego postać emanuje światłem.
Został namalowany jasnymi barwami w
przeciwieństwie do pozostałych. Za jego plecami
znajduję się kilka przerażonych osób. Zasłaniają sobie
twarz rękoma, kierują wzrok w stronę ziemi, nie
mogą patrzeć na celujących żołnierzy. Przy prawym
boku mężczyzny kuli się mnich, składający ręce do
 ostatniej modlitwy.

Czekający w kolejce na rozstrzelanie Jest to tłum ludzi, który z przerażaniem przygląda się
zaistniałej sytuacji. Zasłaniają twarz, padają na
kolana, składają ręce do modlitwy. Ich gesty wyrażają
błaganie o litość pomieszane ze strachem.

4. Opisz mężczyznę w białej koszuli. Zinterpretuj jego postawę, mimikę, gest rąk.

Mężczyzna w białej koszuli klęczy z rękami wzniesionymi do nieba. Patrzy się prosto w oczy egzekutorów.
Postać wyróżnia się jasną kolorystyką, to na nim skupia się całe światło obrazu. Jego postawa, mimika i
gesty wyrażają gotowość poświęcenia za ojczyznę. Chcę zginąć jako bohater, walczący do końca. Jest
gotowy przyjąć na siebie ból i cierpienie, tak jak ukrzyżowany Chrystus. Jego rozpięte ręce przypominają
Jezusa na krzyżu. Bezgłośnie błaga o litość, której nie dostanie. Pogodził się ze swoim losem. Z
przerażeniem i bezsilnością czeka na wykonanie egzekucji.

5. Żołnierze plutonu egzekucyjnego i skazańcy tworzą głęboki kontrast. Sprecyzuj, na czym polegają te
przeciwieństwa i wyjaśnij ich wymowę.

Skazańcy wyrażają emocje za pomocą gestów oraz mimiki. Spośród grupy wyróżnia się kilka postaci.
Żołnierze plutonu egzekucyjnego są pozbawieni emocji i uczuć. Przedstawieni, jako maszyny do zabijania.
Zasłonięte twarze, identyczne mundury oraz ta sama postawa kontrastuje z ekspresyjnymi skazańcami.
Ukazani jako bezlitośni i bezwzględni, ślepo wykonujący narzucone rozkazy. Pluton spowity szarością
kontrastuje ze skazańcami, którzy przedstawieni są w jaśniejszych barwach. Tylko tych cierpiących ludzi
obejmuje światło obrazu, co symbolizuje ich czystość i niewinność.

6. Określ, jaka kolorystyka dominuje na płótnie.

Na płótnie dominują ciemne barwy, odcienie brązu, granatu i szarości.

7. Wskaż cztery prawdziwe sformułowania dotyczące stylistyki obrazu.

a- Postacie zostały ukazane realistycznie.

b- Większość postaci jest statyczna.
c- Artysta przykłada szczególną wagę do konturu i rysunku.
d- Kontury nie są precyzyjne.
e- Barwne plamy dominują nad rysunkiem.
f- Postacie zostały przedstawione w ruchu.

8. Przeczytaj tekst dotyczący malarstwa Goi, a następnie wypisz jego cechy romantyczne.
Francisco Goya, niemal rówieśnik wiernego ideałom oświeceniowym Dawida, był bardzo daleki od założeń
klasycyzmu francuskiego i jego wiary w dominację rozumu. Idealnemu decorum i akademickiej precyzji rysunku
klasycystycznych artystów Goya przeciwstawił zdumiewającą swobodę ekspresji, a połyskliwym powierzchniom
obrazów Dawida – ostre akcenty barwne, kładzione szybkimi, niemal szkicowymi pociągnięciami pędzla.
Nieulegający modnym trendom, mimo to oceniony przez współczesnych, hiszpański artysta uchodzi za najbardziej
nowatorskiego i rewolucyjnego malarza swojej epoki, wymykającego się wszelkim próbom zaszufladkowania.
Hiszpania z jego obrazów i sztychów jest ziemią tragiczną i okrutną, miejscem bestialskich aktów przemocy i upadku
wiary. Sztuka Goi była zwierciadłem udręczonej duszy artysty, o czym świadczą zwłaszcza dzieła powstałe po
1792r., kiedy to przebyta ciężka choroba spowodowała głuchotę malarza.

 swoboda ekspresji
 ostre, barwne akcenty – kontrast kolorów
 niedokładne pociągnięcia pędzla
 sztuka Goi odzwierciedla udręczoną duszę artysty - indywidualista
 malarstwo historyczne
(D. Bianco, Wielka historia sztuki, t. 7)