Theo ghi nhận, trưa 2/12, tại cửa khẩu Hữu Nghị và Tân Thanh (Lạng Sơn), một

lượng lớn xe tải,

container chở nông sản bị ùn ứ, tắc nghẽn. Nguyên nhân là do diễn biến phức tạp của dịch COVID-19
khiến Trung Quốc siết chặt kiểm soát người và hàng qua biên giới.
Các xe container xếp hàng dài hàng km trước khi vào khu vực cửa khẩu, mỗi lái xe đều phải kiểm tra sức
khỏe, test nhanh, có kết quả âm tính với COVID-19 mới được qua chốt kiểm dịch. Tình trạng này xảy ra
trong bối cảnh các cửa khẩu kiểm soát chặt chẽ dịch bệnh COVID-19 theo tiêu chí “cửa khẩu vùng xanh”.

Tính đến sáng ngày 21/12, tổng lượng xe hàng hóa tồn tại các cửa khẩu chờ xuất khẩu sang Trung
Quốc là hơn 6.300 xe; trong khi tại phía bên kia Trung Quốc, lượng phương tiện hàng hóa nhập khẩu vào
Việt Nam còn tồn là khoảng hơn 3.000 xe. Tính trên toàn tuyến biên giới phía Bắc tại 6 tỉnh, số cửa khẩu
mở cho hàng hóa thông quan hiện chỉ còn là 6/71 cửa khẩu, lối mở.

Năng lực thông quan của các cửa khẩu cũng giảm đáng kể, điển hình như tại cửa khẩu quốc tế
Hữu Nghị (Lạng Sơn) đã giảm 4,5 lần so với bình thường, chỉ còn khoảng 100 xe/ngày (bình thường là
khoảng 450 xe/ngày); Cửa khẩu quốc tế Móng Cái, từ thời điểm ngày 21/12, do thành phố Đông Hưng của
Trung Quốc tạm thời đóng cửa, xét nghiệm COVID-19 toàn thành phố để truy vết F0 nên năng lực thông
quan cũng gần như bằng không.

Theo tin báo khẩn từ doanh nghiệp sáng ngày 23/12, tại khu vực cửa khẩu Hữu Nghị, phía Trung
Quốc tiếp tục gia tăng các biện pháp thắt chặt phòng ngừa dịch bệnh. Cụ thể: Theo yêu cầu của Ban
Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Quốc vụ viện Trung Quốc, từ ngày 24/12, lái xe Việt Nam (và các lái
xe nước ngoài nói chung) đều không được phép vào biên giới Trung Quốc. Quyết định này dẫn tới số
lượng hàng hóa thông quan qua cửa khẩu Hữu Nghị có khả năng tiếp tục sụt giảm hơn nữa.

Hàng hóa đưa lên cửa khẩu vượt quá năng lực thông quan
Theo khảo sát của Bộ Công thương, hiện nay lượng phương tiện đưa lên cửa khẩu ngày càng nhiều hơn
so với năng lực thông quan nên lượng xe còn tồn tại khu vực bến bãi, cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn
đang tăng cao. Tổng lượng xe tồn trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đến sáng ngày 13/12/2021 là 4.304 xe (trong
đó: cửa khẩu Hữu Nghị: 1.083 xe, cửa khẩu Chi Ma 747 xe, cửa khẩu Tân Thanh: 2.474 xe).

Trong khi đó, trung bình lượng phương tiện xuất nhập khẩu được thông quan qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn
khoảng 825 xe/ngày.Cụ thể, tại cửa khẩu Hữu Nghị lượng phương tiện xuất nhập khẩu trung bình khoảng
450 xe/ngày (xuất khẩu 120 xe/ngày, nhập khẩu 330 xe/ngày); tại cửa khẩu Tân Thanh lượng phương tiện
xuất nhập khẩu trung bình khoảng 300 xe/ngày (xuất khẩu 200 xe/ngày, nhập khẩu 100 xe/ngày); tại cửa
khẩu Chi Ma lượng phương tiện xuất nhập khẩu khoảng 75 xe/ngày (xuất khẩu 40 xe/ngày, nhập khẩu 35
xe/ngày).

Lý giải về nguyên nhân năng lực thông quan hàng hóa không đáp ứng được yêu cầu, Bộ Công thương cho
hay, trong bối cảnh dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp, các cơ quan quản lý cửa khẩu của cả Trung
Quốc và Việt Nam đều đã phải tăng cường các biện pháp phòng chống dịch bệnh.

Cho tới nay, nhờ nỗ lực của cả hai bên, hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa về cơ bản vẫn được
duy trì nhưng năng lực thông quan chưa được cải thiện nhiều do cả hai bên đều đặt ưu tiên hàng đầu cho
các biện pháp chống dịch. Nhân lực tham gia vào quá trình xuất nhập khẩu, vận chuyển, giao nhận, bốc
xếp, sang tải hàng hóa tại khu vực cửa khẩu của cả phía Việt Nam và phía Trung Quốc cũng vẫn còn
thiếu.

Trong bối cảnh nêu trên, thời gian qua, Bộ Công thương đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và các
địa phương liên quan, chủ lực là lực lượng hải quan theo dõi sát tình hình thông quan xuất nhập khẩu
hàng hóa qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc đặc biệt là trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn và các động thái của
cơ quan quản lý của phía Trung Quốc để có biện pháp điều tiết xuất nhập khẩu hàng hóa.

Bên cạnh đó, tỉnh Lạng Sơn đang tích cực trao đổi với chính quyền địa phương phía Trung Quốc để kịp
thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho thông quan, xuất nhập khẩu hàng hóa
qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh, nhất là mặt hàng nông sản xuất sang Trung Quốc.

Doanh nghiệp chủ động giải tỏa hàng xuất khẩu

Đánh giá về tỉnh hình thông thương qua biên giới Việt - Trung, ngành công thương cũng cho rằng, trong
thời gian tới, dịch Covid-19 được dự báo diễn biến tiếp tục phức tạp, khó lường; một số mặt hàng nông
sản Việt Nam vào vụ thu hoạch, khiến cho lưu lượng hàng hóa và phương tiện lên cửa khẩu sẽ tiếp tục
còn tăng cao.

Quan ngại hơn nữa là một số hàng nông sản phía Trung Quốc tạm dừng nhập khẩu ở địa phương khác
nên lượng hàng hóa tập trung về các cửa khẩu Lạng Sơn nhiều. Chính vì vậy, tình trạng ùn ứ, tồn đọng
hàng hóa nhất là nông sản, trái cây tại các cửa khẩu phía Bắc, nhất là trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn chưa thể
giải quyết dứt điểm được trong trước mắt.

Trong bối cảnh hiện nay, bên cạnh việc thực hiện các biện pháp đàm phám với phía Trung Quốc để khởi
thông dòng chảy thương mại, Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương đã có văn bản khuyến cáo gửi các
hiệp hội, ngành hàng, hộ nông dân, cơ sở sản xuất, doanh nghiệp chế biến xuất khẩu nông sản và trái cây
tươi về những biện pháp cần áp dụng để tránh rủi ro về kinh tế do hàng hóa bị ùn tắc kéo dài.

Theo đó, doanh nghiệp cần thường xuyên cập nhật thông tin, tình hình từ các tỉnh biên giới phía Bắc để
chủ động cân nhắc, điều chỉnh nhịp độ đưa hàng lên biên giới phù hợp với năng lực thông quan của các
cửa khẩu; chủ động có kế hoạch sản xuất, đóng gói, giao nhận, xuất khẩu hàng hóa, tránh để phát sinh ùn
ứ và các tác động bất lợi khác.

Chuyển nhanh, chuyển mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Trung Quốc theo hình thức
chính ngạch (mua bán theo hợp đồng, với các điều kiện giao dịch, giao nhận rõ ràng, giao hàng tại cửa
khẩu quốc tế, cửa khẩu chính…).

Đặc biệt là doanh nghiệp cần đẩy nhanh triển khai thực hiện đáp ứng các quy định của phía Trung Quốc
tại Lệnh 248, Lệnh 249 có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2022; tiếp tục thực hiện nghiêm túc các quy định
về truy xuất nguồn gốc, mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, ghi nhãn,… cũng như các yêu cầu khác có liên
quan để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng quy định, tiêu chuẩn đã thỏa thuận với bạn hàng nước
ngoài./.

Câu hỏi:

1. Nguyên do thực trạng ùn ứ nông sản taị cửa khẩu Trung Quốc hàng năm?
2. Việt Nam xuất khẩu nông sản nào sang Trung Quốc?
3. Tìm hiểu quy trình xuất khẩu nông sản qua cửa khẩu đường bộ ? Ưu và nhược điểm
4. Theo em, trong tương lai doanh nghiệp xuất khẩu nông sản nên có hướng thay đổi nào trong tương
lai nhiều yếu tố bất định