ANG MGA POSIBLENG EPEKTO SA

KALUSUGAN NG HINDI TAMANG PAGTAPON

NG BASURA SA BARANGGAY QUITAGO

Isang Pananaliksik ng Ihaharap kay:

Bb. Mariel Garpesa

Bilang Bahagi ng Katuparan ng mga Gawaing

Kailangan sa Asignaturang Kontekstwalisadong Komunikasyon sa Filipino

Mananaliksik:
Aspa, Ara A.
Panesa, Wendy O.

Desyembre, 2022

PASASALAMAT
 Nais ipaabot ng mga mananaliksik ang kanilang taos pusong pasasalamat sa mga
sumusunod na mga indibidwal para sa kanilang di matatawarang ambag upang mas
mapaganda pa ang pananaliksik na ito.

Kay Bb. Mariel Garpesa, sa pagbibigay ng oportunidad sa amin na maipamalas

ang aming kakayahan sa paglikha ng pananaliksik na makatulong hindi lamang sa Baranggay
Quitago upang masulusyonan ang kanilang suliranin sa basura, kundi pati na rin sa
karanungan ng bansa at maging instrumento upang tuluyang nang mabigyan ng matatag na
sulosyon ang lumalalang problema patungkol sa basura.

Sa aming mga magulang na hindi nagsasawang umunawa at sumuporta sa aming

pag-aaral at magbigay ng suportang pinansyal upang matagumpay naming matapos ang
pananaliksik na ito.

Sa aming mga kaibigan, na patuloy na nagiging dahilan ng aming kagustuhang

magpatuloy at pagsumikapang mabigyan ng kalinawan ang mga katanungan sa pananaliksik
na ito.

Sa aming mga respondente, na nagbabahagi ng kanilang karunungan upang mabigyan

kami ng tamang impormasyon kaugnay sa suliranin ng kanilang baranggay sa basura.

Higit sa lahat ay sa Panginoon, sa kanyang walang sawang pag-big at pagbibigay

ng karunungan sa bawat isa upang magawa at matapos ang pananaliksik na ito.

Muli, maraming maraming Salamat po sa inyong lahat.

- Mga Mananaliksik

Talaan ng Nilalaman
Pamagat ……………………………………………… i
Pasasalamat .…………………………………………….. ii
Talaan ng Nilalaman ……………………………………………… iii
Kabanata I : Ang Suliranin
Panimula o Intruduksyon ………………………………. 1
Paglalahad ng Suliranin ..……………………………… 2
Saklaw at Delimitasyon ………………………………. 3
Kahalagahan ng Pag-aaral ……………………………….. 4
Sanggunian ………………………………. 5
Kabanata II : Mga Kaugnay na Literatura
Kaugnay na Literatura ………………………………. 6
Kaugnay na Pag-aaral ………………………………. 7
Balangkas Teoritikal ………………………………. 8
Balangkas Konseptwal ………………………………. 9
Katuturang Talakay ………………………………. 10
Sanggunian ………………………………. 11
Kabanata III : Disenyo at Pamamaraan ng Pananaliksik
Paraan ng Pananaliksik ……………………………… 12
Pagkukunan ng Datos ……………………………… 13
Respondent ……………………………… 14
Instrumento ……………………………… 15
Paraan ng Pagsasagawa ……………………………… 16
Istatistikang Gagamitin ……………………………… 17
Sanggunian ……………………………… 18

KABANATA I
 ANG SULIRANIN

PANIMULA

Hindi tamang pagtapon ng basura. Ang kalinisan ng bawat baranggay ay kailangan para
maituring itong maayus at magandang kapaligiran. Kailangan ng disiplina ng mga tao at
pagkakaroonn ng mga basura sa bawat baranggay at kailangan ding paghiwalayin ang mga
nabubulok at di nabubulok. Sa ating paligid hindi na natin maiiwasan ang epekto nito sa ating
kalusugan at kalikasan ng bawat tao. Ang makalat na basura ay maaaring maging sanhi ng
mga pesteng tulad ng langaw, ipis at daga na maaaring maging sanhi o pagmulan ng sakit ng
mga bata at tao.
Ang pangkahalatang layunin ng aming pag-aaral ay simple lamang, ito ay upang
malaman ng baranggay kung paano maayus na itapon ang basura, makahanap ng mga
alteratibong paraan sa pagtanggal ng kanilang mga basura at upang matiyak na mapanatili ng
komunidad ang kalinisan sa Baranggay Quitago. Ang pag-aaral na ito ay pangunahing
nakatuon sa kung paano ang mga gawi ng tao sa komunidad ay lubos na nakakaapekto, hindi
lamang sa ating kalikasan kundi sa ating kalusugan.
Isang maling gawain na naging sakit na ng iilang mamamayan na kung saan hindi na nila
napapatnubayan ang kanilamg sarili sa pagtatapon nila ng basura kung saan saan. Pagbaha,
Pagdumi ng mga ilog at paglaganap ng sakit. Ilan lamang yan sa mga epekto ng hindi tamang
pagtapon ng basura nating mga mamamayan. Ang basura rin ang isa sa pinakaproblema ng
karamihan sa mga baranggay ngayon. Dahil nga sa pagtuloy na pagrami ng mga basurang ito
hindi na alam ng karamihan kung saan pa ang dapat nitong paglagyan.
Halos karamihan saatin ay nagtatapon ng basura sa kung saan-saan halimbawana nito
ang mga balat ng kendi na ating kinakain maaaring maliit ito sa ating paningin ngunit
problema pa rin. Basura na napupunta sa mga ilog na nagiging dahilan ng pagkamatay ng
maliliit na isda dahil sa dami ng basura. Isa rin ito sa mga sanhi ng pagbaha tuwing pag-
ulan, dahil nga sa pagtatapong ng basura sa mga kalsada at hindi maayos na pagkakaimbak
nito sa isang lugar bumabara ito sa mga daluyan ng tubig o mga kanal na nagdudulot ng
matinding pagbaha.

Upang maiwasan ang anumang mga problema na sanhi ng basura, dapat tayong
gumawa ng solusyon o paraan upang malutas ang suliraning sulot nito sa ating baranggay.
Una, dapat tayong matuto na pangalagaan at pahalagahan ang ating kapaligiran. Pangalawa,
 dapat nating paghiwalayin ang nabubulok at di nabubulok na basura. Dapat din nating
malaman ang mga alternatibong paraan upang mabawasan ang mga basura halimbawa nito
ay ang mga bote na maari ring magpaganda ng ating kapalligirann sa ating baranggay.
Pangatlo, maaaring gumawa ang mga nangunguna sa baranggay ng isang proyektong
tulong-tulong ang mga tao sa paglilinis ng kani-kanilang lugar at magsagawa ng seminars
na nagbibigay impormasyon ukol sa di tamang pagtapon ng basura. Sa panghuli, ang dapat
nating taglayin sa ating mga sarili. Ang pagiging disiplinado at responsable dahil kailangan
gawin natin ang tamang pagtatapon ng basura sa basurahan upang maging isang magandang
halimbawa sa ating mga kababayan.

PAGLALAHAD NG SULIRANIN

Layunin ng pag-aaral na ito na ipaalam sa mga residente ng Baranggay Quitago kung paano
itatapon ang kanilang mga basura. Ilang salik ang nakakaapekto sa paraan ng pagtatapon ng
basura ng mga residente, ang mga salik na ito ay ang kawalan ng kaalaman sa wastong
pagtatapon ng basura, kakulangan ng mga garbage truck na maaring kumukuha ng kanilang
basura at nakasanayanna ng mga residente ang pagsusunog ng sarili nilang basura.

1. Ano-ano ang mga kasulukuyang isyu sa komunidad ng mga residente sa baranggay?

2. Ano-ano ang mga paraan na ginagamit ng mga residente sa pagtatapon ng kanilang basura?

3. Ano ang mga salik na nagdudulot ng mga problemang ito?

SAKLAW AT DELIMITASYON

Ang pag-aaral na ito ay patungkol sa mga epekto sa kalusugan ng hindi tamang

pagtapon ng basura sa Baranggay Quitago:

Ito ay ang mga tungkol lamang sa mga impormasyong nakalap namin mula sa mga aklat at
mga naaangkop na pagpapaliwanag batay sa aming nalalaman.

Ang aming pag-aaral ay walang kinalaman kung anumang pagbibigay ng tamang paniniwala
ukol sa kanilang oroskopyo at paniniwala. Ang mga pag-aaral naming ito ay ibinatay lamang
namin sa kung ano ang nakikita namin sa aming baranggay na kailangan pagtuunan ng pansin
dahil ito ay hindi maganda sa kapaligiran at sa ating kalusugan.
KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL

Sa mga tao lubos na napakahalaga ang pag-aaral na ito upang mabigyan ng gabay,
mamulat at mabuksan ang kamalayan sa mga posibleng epekto sa kalusugan ng hindi tamang
pagtapon ng basura sa Baranggay Quitago.

Makakatulong ang pag-aaral na ito upang gawan ng paraan tulad ng tulong tulong na
maglinis sa Baranggay para ito ay maging maganda kapaligiran at mapahalagahan ito ng mga
tao na naidadala nito sa ating kalusugan.

Mag-aaral Ang kinahalagahan ng pag-aaral na ito ay upang malaman kung ano ang
sanhi ng pag dami ng mga basura.

Mga magulang Para sa aanyahan ng mga magulang ang kanilang mga anak na huwag
mag tapon ng basura kahit saan at dapat itapon sa basurahan.

Sa mga Mananaliksik, nahahasa ang mga mananaliksik kung paano makihalubilo at

makikipag-ugnayan sa iba, mahalaga ito upang mabatid ang epekto sa kulusugan ng hindi
tamang pagtapon ng basura sa ating Baranggay at nang mabigyan ng kaukulang
rekomendasyon.

Sa naobserbahan ng mga mananaliksik, ang problema ng komunidad ay wala silang

lugar na kung saan itatapon ng maayos ang kanilang mga basura. Upang matulungan ang
suliraning ito, ang mga mananaliksik ay nakabuo ng panukalang proyektong ito, ang mga
residente sa nasabing lugar ay inaasahang magakaroon ng compost pit na makakatulong sa
kanila sa wastong paghihiwalay ng kanilang mga basura. Ang compost pit na gagawin ay
magkakaroon ng shredder para mas mabilis na mabulok ang basura kaysa sa karaniwang
compost pit. Sa tulong ng mga opisyal ng baranggay ay mapapanatili ang proyekto at
makatulong para makumbinsi ang mga tao na suportan ang nasabing proyektoo. Sa
panukalang ito, ang pag-aaral ay hindi lamang makikinabang sa mga naninirahan sa
Baranggay Quitago kundi maging sa ating kalusugan at sa kalinisan ng ating kapaligiran.

SANGGUNIAN

https://www.coursehero.com › file Problema sa Basura.docx - BARANGAY 24,

ÑUESTRA ... Course Hero
https://www.coursehero.com › file f.docx - Ang Epekto ng Hindi Tamang Pagtapon ng
Basura... Course Hero

https://www.coursehero.com › file chapter I, II, III.docx - Kabanata 1 Suliranin at

Kahalagahan ng Pag- …

KABANATA II

MGA KAUGNAY NA LITERATURA

KAUGNAY NA LITERATURA
 Ang hindi tamang pagtatapon ng basura ay isa sa mga problemang kinakaharap
ngayon ng Pilipinas sa kahirapan dahil tao ang ugat ng problemang ito. Mayroong ilang mga
pag-aaral na isinagawa sa mga nakalipas na taon na naghihinuha sa kahalagahan ng wastong
pagtatapon ng basura sa komunidad at ang mga epekto ng hindi tamang pagtatapon ng basura
sa komunidad, kapaligiran, at kalusugan ng mga residente. Ang lahat ng ito ay ipinakilala sa
seksyong ito. Ayon kay Khylle Tumala (Enero 2015) mula sa kanyang pag-aaral sa mga
epekto ng hindi tamang pagtatapon ng basura sa Pilipinas, “Improper waste disposal is one of
the biggest environmental issues here in the Philippines. Nagdulot ito ng mas malalaking
problema na hindi lamang nakakaapekto sa kapaligiran kundi pati na rin sa kalusugan at
buhay ng mga tao. Maaaring malutas ang problemang ito o mananatili itong problema sa
bansa sa mga susunod na taon”. Isang batas sa Pilipinas na inaprubahan ng Office on the
President noong Enero 26, 2001 ay nilikha bilang tugon sa mabilis na pagtaas ng rate ng mga
problema sa basura sa bansa dulot ng hindi tamang pagtatapon ng basura. Sa kasamaang
palad, kahit na may batas, ang hindi wastong pagtatapon ng basura sa Pilipinas ay niraranggo
sa ika-3 bilang nangungunang pinagmumulan ng kontaminasyon ng tubig sa isang pag-aaral
noong Pebrero 2015. Ang pagtatapon ng basura ay iba sa pamamahala ng basura. Ang
wastong pagtatapon ng basura ay kailangan upang maayos na maisagawa ang pamamahala ng
basura. Ang Pamamahala ng Basura ay tumutukoy sa pagre-recycle, pagpoproseso,
transportasyon, sari-saring uri, at pagsubaybay ng mga produktong basura. Ang mga
produktong basura ay pangunahing may tatlong uri: solid, likido o nasa estado ng gas. Ang
solid waste ay karaniwang kilala bilang non-biodegradable waste (UKEssays, 2015). Ang
kanilang pag-aaral ay nakasentro sa hierarchy ng basura o 3R’s – bawasan, muling paggamit,
recycle – at ginalugad ang pamamahala ng basura bilang isang konsepto at epekto ng
pagtatapon ng basura. Kung walang maayos na pagsasagawa ng pagtatapon ng basura, lilitaw
din ang kahirapan sa pamamahala ng basura. Napatunayan din na ang mga gawain ng tao at
kawalan ng disiplina ang pangunahing dahilan ng hindi tamang pagtatapon ng basura na
nagpapahirap sa pagresolba ng problema.

Isa sa mga makabuluhang pag-aaral na maaari ding magamit sa pananaliksik na

ito ay ang “Environmental Impacts of Improper Solid Waste Management in Developing
Countries: A Case Study of Rawalpindi City” (Ejaz, Akhtar, Nisar & Ali Naeem, 2010), na
tinalakay at Binigyang-diin ang mga pangunahing sanhi ng hindi wastong pamamahala ng
solidong basura sa mga umuunlad na bansa tulad ng mga hindi tamang paraan ng pagtatapon
ng basura. Ang isang hindi mahusay na munisipal na solid waste management system ay
maaaring lumikha ng malubhang negatibong epekto sa kapaligiran tulad ng mga
nakakahawang sakit, polusyon sa lupa at tubig, sagabal sa mga drains at pagkawala ng
biodiversity. Higit pa rito, inaangkin din nina Marianne at Fred Sandford (2015) na ang hindi
wastong pagtatapon ng mga mapanganib na basura ay hindi lamang nakakahawa sa lupa at sa
lokal na suplay ng tubig, ngunit maaari rin nitong dumihan ang hangin. Ang isang lugar Na
may reputasyon para sa isang nakakalason na kapaligiran ay maaari ding maging madaling
kapitan sa mas mababang mga halaga ng ari-arian, kaya ang hindi pagsunod sa wastong
pamamaraan ng pagtatapon ay maaaring makaapekto sa halaga ng mga ari-arian ng mga
bahay.

Ang pangmatagalang pagpapatupad ng hindi wastong pagtatapon ng basura ng

mga basura sa munisipyo ay maaaring makaapekto sa mga ari-arian at produktibidad ng lupa
at tubig. Gumagawa din ito ng mga nakamamatay na gas tulad ng carbon monoxide at
methane gas. Ang pagtatapon ng basura nang walang wastong pangangasiwa ay kadalasang
nagdudulot ng pinsala sa kapaligiran at sa huli sa sistema ng katawan ng tao. Ang isang
doktor sa kalusugan ng publiko, si Propesor Akin Osibogun, ay nagbigay-katwiran na ang
hindi wastong pagtatapon ng basura ay may direkta at hindi direktang epekto sa kalusugan sa
mga tao na naobserbahan sa pag-aaral kung paano nakakapinsala sa kalusugan ang hindi
wastong pagtatapon ng basura (Obama, 2015). Ang labis na pag-aanak ng mga daga at
vermin tulad ng mga daga, ipis, lamok, at langaw ay ang direktang epekto sa kalusugan na
dulot ng hindi wastong pagtatapon dahil ang mga vermin ay nagpapadala ng mga sakit tulad
ng leptospirosis, lassa fever at salmonellosis mula sa mga daga; malaria mula sa mga lamok,
shigellosis at mga sakit sa pagtatae mula sa mga langaw. Ang mga hindi direktang epekto sa
kalusugan, sa kabilang banda, ay kinabibilangan ng kontaminasyon ng tubig at lupa mula sa
leachate – isang napaka-mapanganib na likidong pinaghalong mga kemikal na nabubuo
habang umaagos ang tubig mula sa isang kontaminadong lugar.

Ang isa pang pag-aaral, na tungkol sa mga epekto ng hindi wastong pagtatapon
ng basura (Boehlke, 2017), ay nagpapahiwatig din na hindi lamang mga tao ang apektado
kundi pati na rin ang mga hayop. Dahil ang tubig ay maaaring kontaminado, ang buhay sa
dagat ay nasa panganib din. Kapag nagkumpol-kumpol ang mga basura at namumulaklak ng
algal, maaari itong ma-suffocate at makontamina ang lahat ng malapit dito – maaaring ito ay
isang tirahan na kinabibilangan ng mga korales o isang organismo tulad ng mga isda,
mollusk, atbp. Gayunpaman, isang pag-aaral sa Ecuador na nakasentro sa pagbuo ng mga
organikong pataba mula sa Ang basura sa pamilihan ng pagkain at paghahardin sa lunsod sa
pamamagitan ng pag-compost (Jara-Samaniego, Pérez-Murcia, Bustamante, Paredes, &
Pérez-Espinosa, 2017) ay maaaring mabawasan ang mga epekto ng hindi wastong pagtatapon
ng basura at mapipigilan pa ang pagtatambak ng mga basura. Maaaring gamitin ang mga
biodegradable na basura para sa mga layuning pang-agrikultura dahil sa mataas na
konsentrasyon na makikita sa mga organikong bagay at nutrients na nilalaman ng mga basura
tulad ng sa food market at urban gardening wastes na maaaring pamahalaan at i-recycle sa
pamamagitan ng composting pagkuha ng mga end-product tulad ng compost o fertilizer .

Pamamahala ng Solid Waste Ayon kina Iyyanki Muralikrishna at Valli Manickam

mula sa ResearchGate (Disyembre, 2017), “Kung walang epektibo at mahusay na programa
sa pamamahala ng basura, ang basurang nalilikha mula sa iba’t ibang aktibidad ng tao,
parehong pang-industriya at domestic, ay maaaring magresulta sa mga panganib sa kalusugan
at magkaroon ng negatibong epekto. Epekto sa kapaligiran.” Ang mabisa at mahusay na
programa sa pamamahala ng basura ay isang paraan para magkaroon ng malinis at ligtas na
kapaligiran ang isang lugar. Ang mga mananaliksik ay bumuo ng isang paraan upang
maisakatuparan ang layunin ng Iyyanki Muralikrishna at Valli Manickam. Ang mga
paggamot at pamamaraan ng pagtatapon ay nakasalalay sa uri ng problema na mayroon ang
alinmang komunidad. Ang mga residente o sinumang responsableng mamamayan ng
komunidad ay nakakagawa ng angkop na solusyon para sa kapakanan ng kanilang
kapaligiran. Batay sa kanilang pagsasaliksik, sinasabi rin na ang iba’t ibang aktibidad ng tao
ay maaaring magresulta ng negatibong epekto na maaari ring magdulot ng panganib sa
kalusugan ng mga residente. Kailangan ang wastong disiplina at kamalayan ng mga residente.
Sa panahon ngayon, ang pangunahing problema ng lahat tungkol sa solid waste management
ay ang kawalan ng disiplina ng ilang tao, na nagdudulot ng pagtaas ng rate ng mga problema
sa basura na nakakaapekto rin sa polusyon sa hangin, kontaminasyon ng tubig at lupa,
pagbaha at labis na pagpaparami ng mga daga at vermin. Gayunpaman, sinabi ng Taguti,
Francoso, Viera (2017) na, “Ang mga biodegradable na materyales ay pinapalitan ang mga
maginoo na materyales sa maraming iba’t ibang mga aplikasyon. Kabilang sa mga ito, isang
mahalagang klase ang biodegradable polymers, na kilala rin bilang ecofriendly polymers

Higit sa lahat dahil sa kanilang kakayahang mabura nang mabilis sa pamamagitan

ng pag-compost nang walang anumang nakakalason na epekto.” Ang pamamahala ng solid
waste ay maaaring gawin sa iba’t ibang eco-friendly na paraan. Ang ilan sa mga ito ay: Ang
paggawa ng mas kaunting basura sa pamamagitan ng muling paggamit, muling pag-aayos
para sa pagtatanggal ng basura at pagpino halimbawa ng footprint ay ang paggamit ng mga
plastic bag mula sa mall at muling paggamit nito sa halip na itapon ito, pati na rin ang mga
plastic cup na maaaring gamitin bilang palayok ng mga halaman o tao. Maaaring subukan at
ibenta ang mga magagamit muli na produkto. Ang isa pang paraan ay ang pag-compost
bilang pagtatanggal ng basura, kung saan ang mga basura ay maaaring ilagay sa compost pit,
mabubulok, at kalaunan ay magiging pataba. Gayundin, ang mga basura ng pagkain ay
maaaring ipakain sa mga hayop sa bukid tulad ng mga baka, baboy at kambing sa halip na
itapon ito. Pag-compost Ang pag-compost at vermicomposting ay mga halimbawa ng
ecofriendly na paraan ng solid waste management na maaaring gawing pataba ang mga
nabubulok na basura, na nagpapalusog sa kondisyon ng lupa (Barthod, Rumpel, Dignac
2017). Ang pag-compost ay mahalaga bilang potting media at soil conditioner dahil
pinapataas ng mga ito ang mga available na nutrient content ng halaman mula sa mga basura,
habang binabawasan ang leaching, at heavy metal mobility. Maaari din nitong bawasan ang
carbon footprint mula sa mga aktibidad ng tao na gumagawa ng mga greenhouse gases na
emisyon sa panahon ng pagkasira ng basura. Ang mga organikong basura sa bahay na
naglalaman ng mga labi ng pagkain (mga balat ng citrus at gulay, taba, mga produkto ng
pagawaan ng gatas, atbp.) ay maaaring matukoy kung ano ang maaaring i-compost sa mga
hardin ng bahay (Neugebauer, Sołowiej, Abril 2017). Maaaring gawin ang compost pit sa
iba’t ibang paraan, sa hukay na hinukay sa lupa at sa lalagyan at maaaring ilagay sa likod-
bahay at bakanteng lote. Maaari rin itong maging kapaki-pakinabang sa lahat sa lugar. Ang
mga Benepisyo at Pangmatagalang Epekto ng Pag-compost ng Compost ay isa sa mga
mahalagang organic na amendment na maaaring gamitin sa pagtatamo ng sustainability sa
lupa at sa kapaligiran. Ang pagsusuri na ginawa ng US Environmental Protection Agency sa
epekto ng paggawa at paggamit ng compost sa greenhouse gas

(GHG) ay gumagamit ng mga programa sa pagmomodelo na kasalukuyang ginagamit

para sa pag-unawa sa mga balanse ng carbon sa lupa. Ang pag-aaral ay nagpapakita na ang
compost ay maaaring magkaroon ng kaunting epekto sa ilang mga emisyon na nauugnay sa
paggawa ng compost at ilang potensyal na pagsamsam na nauugnay sa paggamit ng
pagtatapos (Brown 2017). Maaaring kontrolin ng compost pit ang carbon footprint na
maaaring gawin ng isang lugar. Maaari din nitong limitahan ang mga negatibong paraan sa
pagtatapon ng basura na maaaring makadumi sa kapaligiran tulad ng pagsunog ng basura.
KAUGNAY NA PAG-AARAL

Ang salitang “Basura” ay hindi na bago sa ating lipunan anuman ang estado ng
pamumuhay gayundin ang ideya na ang kaunlaran ay nagdudulot din ng pagkasira ng
kapaligiran at ano nga ba ang solusyon sa problema pagdating sa basura

Ayon nga sa isang popular na kanta ng “Asin”- hindi masama ang pag-unlad kung
hindi nakakasira ng kalikasan. Sa kantang yan ay naalala ko ang dati keng guro sa economics
noong ako ay nasa kolehiyo sa Mount Carmel College na namayapa na at akin din Ninong sa
kasal na si G. Roger Corbadura, dumarami daw ang mga produktong nalilikha ng tao mga
produktong nakakatulong sa pagpapagaan sa proseso ng pagpapabilis sa mga industriya ng
paggawa ng computer, damit, sapatos, tela; mga bagong tuklas sa mabilisang pagtatanim ng
palay at iba pang pinagkukunan ng pagkain: mga produktong nakakapagpada sa pagdadala ng
mga produktong agrikultural; mga produktong nakakapagpaginhawa sa pamumuhay at sa
mga gawain sa loob ng tahanan, mga produktong pang-sining at marami pang klase ng
produkto na nalilikha sa sangkatauhan sa kabila ng pag-unlad na ito ang kapalit ay ang
problema sa basura. Ngunit kung ikaw na ordinaryong tao ang tatanungin, gaano ba kalaki
ang kontribusyon mo sa pagkasirang ito?

Sabi nga nila dalawa lang ang pinanggagalingan ng basura batay sa pag-aaral at maging sa
simpleng obserbasyon, dalawa lang ang pinagmumulan ng maruruming kalat sa ating
kapaligiran-mula sa labas at mula sa loob

Una nating nasabi ang “Basurang Panlabas na tumutukoy sa mga nabubulok a

biodegradables tulad ng mga tira-tirang pagkain, mga basurang galing sa halaman, dumi ng
tao at hayop. Gayundin ang tinaguriang non-bigodegrables, mga basurang hindi nabubulok
tulad ng plastic, lats, bubog, tuyong papel, tela, atbp.

Pangalawa ang “Basurang Panloob na sinasabing mahirap makita pero talagang

napakalaking disgrasya ang dulot nito: Una basura mula sa isip tulad ng marurumi at
malalaswang kaisipan. Pangalawa, basura mula sa bibig tulad ng mga salitang nakasasakit,
tsismis, kasinungalingan, at malaya. Pangatlo, mayroon ding galing sa puso o damdamin
tulad ng pagwawalang-bahala sa kapakanan ng iba o pagkamanhid sa problema ng lipunan.
Pang-apat, ang pinakamarumi sa lahat- ang basurang galing sa gawain na nakasisira,
nakakaperhuwisyo at nakababara sa mabuting hangarin ng ating bayan
 Ang suliranin sa pagtatapon ng basura ay isa lamang sa maraming usaping
pangkalikasan, at ito ang totoong kaakibat ng pag-unlad ng isang bayan sa lipunang ating
ginagalawan. Ano nga ba ang dapat nating gawin? Pwede kayang hindi nalang tayo
makialam? Sa problema natin sa basura, malulunasan kaya ito ng ilang pinuno ng
pamahalaang panlalawigan, pambayan at barangay mga lider-simbahan o sibikong grupo.

BALANGKAS TEORITIKAL

Pamamahala ng
Basura

ng wastong pagtatapon ngYWDYGDHWDW8 hindi tamang pagtatapon ng basura sa komunidad,

kapaligiran, at kalusuganmproper waste disposal is one of the kha bilang tugon sa mabilis na

pgtfagtaas nKABSFFFFhghghh Paghihiwalay ng

Pagtatapon ng Basura
Basura

Aplikasyon ng Kontrol ng
Disiplina Basura
self-suffient

Pigura 1.1

Ang pag-aaral na ito ay gumagamit ng E. Pongrácz, P. S. Phillips, at R. L. Keiski’s Theory on

Waste Management (2004) na tumatalakay sa konseptwal na pagsusuri ng basura, aktibidad
sa basura, at isang holistic na pagtingin sa mga layunin ng pamamahala ng basura. Ang
Teorya ng Pamamahala ng Basura ay isang pinag-isang katawan ng kaalaman tungkol sa
pamamahala ng basura at basura, at ito ay batay sa pag-asa na ang pamamahala ng basura ay
upang maiwasan ang basura na magdulot ng pinsala sa kalusugan ng tao at sa kapaligiran at
isulong ang pag-optimize ng paggamit ng mapagkukunan. Ang pamamahala ng basura ay
apektado ng dalawang pangunahing dahilan kung saan ay ang pagtatapon ng basura at
paghihiwalay ng basura. Kung wala ang dalawang ito, hindi natin maayos na mapangasiwaan
o makokontrol ang tambak ng basura sa komunidad. Ang pagtatapon ng basura ay apektado
ng paggamit ng prinsipyo at disiplina sa sarili. Ang paghihiwalay ng basura ay apektado din
ng disiplina at pagkontrol sa basura. Ang dalawang ito ay apektado ng disiplina dahil kung
walang disiplina ay hindi mapapangasiwaan ng mga tao ang mga bagay nang matagumpay at
maayos.

BALANGKAS KONSEPTWAL

Input
-Kakulangan ng
pagtatapon Proseso

ng basura -Pagmamasid sa
Problema sa Outpot
-Kawalan ng mga
Baranggay -Paglalapat ng
trak ng basura
-Pagsusuri Panukalang

-Paghahanap ng Proyekto
-Compost pit

Pigura 1.2

Ang isyu na kasalukuyang nakikita sa Barangay Quitago ay ang kanilang pagtatapon ng

basura at kawalan ng garbage truck. Kaya ang mga mananaliksik ay nakabuo ng panukalang
proyekto na makakatulong sa pagtanggal ng kanilang pagtatapon ng basura at ang kawalan ng
trak ng basura sa pamamagitan ng paggawa ng compost pit na may shredder upang
matulungan silang itapon ang kanilang mga basura nang madali at maayos. Upang magawa
iyon, kinapanayam muna ng mga mananaliksik ang 10 sa mga residente ng Barangay Quitago
upang makuha ang mga impormasyong kailangan nila upang makagawa ng simpleng
solusyon sa problema. Kaugnay nito, sinusuri din nila ang kalinisan ng barangay upang
mapag-isipan kung ano ang dapat gawin at kung ano ang mga aksyon na dapat nilang gawin.
Matapos makuha ang mga detalyeng kailangan nila, ang mga mananaliksik ay mayroon nang
input o ang iminungkahing plano/proyekto. Mayroon silang ideya ng isang compost pit na
may shredder upang matulungan itong madaling mabulok at matulungan ang kapaligiran na
magkaroon ng malusog na lupa para mabuhay. Matapos maisagawa ang panukala ng
proyekto, kailangang makipag-ugnayan ang grupo sa mga opisyal ng barangay para malaman
nila kung aaprubahan at susuportahan ang proyekto. Kung ang nasabing panukalang proyekto
ay aprubahan ng mga opisyal ng barangay, sisimulan ng grupo ang mga
hakbang/pamamaraan mula sa time table na kasama sa panukala. Sa paggamit ng seminar
para sa mga tao sa komunidad ng Quitago ay magkakaroon sila ng mas malalim na pag-
unawa sa proyekto na kung saan ay ang compost pit na may shredder at ano ang mga
benepisyo ng proyektong ito sa kapaligiran.

Sa unang kahon na kung saan ay input, ito ay ipinahiwatig na ang pangunahing problema upang
malutas na kung saan ay ang kakulangan ng pagtatapon ng basura at kawalan ng mga trak ng basura.
Sa pangalawang kahon na proseso, ipinapahiwatig na ang mga mananaliksik ay nag-obserba at
nagsuri sa problema bago maghanap ng mga posibleng solusyon. Sa ikatlong kahon na output, ito ay
ipinahiwatig na ang mga panukala ay gagawin, sa kasong ito ang compost pit. Ayon kay E. Pongrácz,
P. S. Phillips, at R. L. Keiski’s Theory on Waste Management (2004), ang napapanatiling
pamamahala ng basura ay lubos na nakasalalay sa kung paano tinukoy ang basura. Ang kahulugan ay
ang pinaka-halata, at sapat na paraan ng pagkilala sa isang siyentipikong konsepto. Ang mga
kahulugan ay inaalok upang ipahayag o ilarawan ang tinatanggap na kahulugan, o mga kahulugan, ng
isang terminong ginagamit na ay tinatawag na mga deskriptibong kahulugan. Ang mga deskriptibong
kahulugan ay nasa anyo: Ang Definiendum ay may parehong kahulugan sa mga definiens.

KATUTURANG TALAKAY

Ang pag-aaral na ito ay naglalayon na masuri at malaman kung ano-ano ang mga epekto sa
kalusugan ng hindi tamang pagtapon ng basura sa Baranggay Quitago.

Mga sakit – May mga chemikal na kung itatapon na lamang nang basta na at hindi inalis ang
mga sangkap na nakakasama sa kalusugan at kapaligiran, tulad ng cyanide, atbp ay maaaring
makalason. Ang paglalantad o exposure sa mga ito ay magdudulot ng sakit o kamatayan.
Maaaring pananaliksik ang nagtitibay na ang mga taong expose sa hazardous waste ay
nagkakasakit ng Cancer.
Mga Panganib – Impeksyon, Maaaring magkaimpeksyon ang balat o dugo mula sa tuwirang
paghawak, paghipo, o pagdikit sa basura, at mula sa sugat na may impeksyon maari ring
magkakaroon ng impeksyon ang mga mata at paghinga galing sa alikabok, lalo na sa landfill
operations. Ang mga kagat ng kulisap at hayop nananginginain ng mga basura ay nagdadala
ng ibat-ibang sakit ; mga langaw na nabubuhay sa pagkain ng basura ay nag dudulot ng
impeksyon sa bituka.

Sakit na Walang Lunas – Ang mga nagtatrabaho sa mga incinerator o plantang sinusunog ang
mga basura hanggang maging abo ang mga ito, ay nanganganib na magkaroon ng sakit sa
baga na hindi magagamot, kasama ang cancer bunga ng paglanghap ng mga alikabok at
mapanganib na mga naghalong sangkap.

SANGGUNIAN
https://bagongaurorawebsitengbayan.wordpress.com/2015/01/13/disiplina-sa-sarili-ang-
solusyon-sa-problema-sa-basura

https://www.academia.edu › DOMA…
(DOC) DOMAIL | Belle Daria

Academia.edu
https://www.academia.edu › Epekto…
(DOC) Epekto ng Basura sa Kapaligiran | zynox lopez

Scribd
https://www.scribd.com › document
Mga Epekto NG Hindi Tamang Pagtapon | PDF

https://www.researchgate.net/publication/
331702185_A_Case_Study_about_the_Improper_Waste_Disposal_in_Barangay_Mojon_Ta
mpoy

https://images.app.goo.gl/U48Ar3gPCwbtqK747

KABANATA III

DISENYO AT PAMAMARAAN NG PANANALIKSIK

PARAAN NG PANANALIKSIK
 Ang kabanatang ito ay naglalahad at nililinaw ang lahat ng mga detalye ng mga
pamamaraang sinusunod sa pagsasagawa ng pag-aaral. Kasama sa kabanatang ito ang mga
pagtalakay sa disenyo ng pananaliksik, paglalarawan ng instrumentong gagamitin sa
pananaliksik, paglalarawan sa lugar ng pag-aaral, mga hakbang sa pangangalap ng datos at
mga pamamaraan ng pagsusuri at pagbibigay-kahulugan sa mga datos. Ang paghahanap ng
mga wastong mapagkakatiwalaang mapagkukunan ng datos at impormasyon para sa pag-
aaral na ito ay isang hamon para sa mga mananaliksik. Ang mga mananaliksik ay naghanap
ng ilang artikulo, thesis at mga gawaing pananaliksik upang makakalap ng impormasyon at
magsagawa ng sampling upang makuha ang mga datos na kailangan para sa pag-aaral na ito.

PAGKUKUNAN NG DATOS

Ang mga mananaliksik ay nangangalap ng mga datos sa pamamagitan ng sarbey,

na nagsilbing gabay sa pagsasagawa ng panayam, na ibinigay sa mga residente. Kasama sa
sarbey ang pangunahing katanungan na kinabibilangan ng impormasyon, pamumuhay,
pinagkukunan ng kita at background ng pamilya alinsunod dito ang ibinigay na talatanungan
ay nagtataglay ng pagiging kompidensiyal ng mga respondente, kasama rin ito sa mga
talatanungan tungkol sa kanilang problema sa kanilang barangay. Ang mga datos na ito na
nakalap ay nakakatulong sa mga mananaliksik sa pagbuo ng mga posibleng solusyon upang
malutas ang problema. Pangalawa ay ang ilan sa mga nakalap na impormasyon mula sa
komunidad ng Quitago ay mula sa ilang maaasahang online sites na nagbibigay ng
karagdagang impormasyon mula sa nasabing komunidad tulad ng lupain at bilang ng
populasyon, at sa paghahanap ng mga paraan kung paano magkakaroon ng solusyon sa mga
problema. na sinabi ng mga nakapanayam sa mga tagapanayam mula sa mga tanong
hanggang sa sarbey.

RESPONDENT

Karamihan sa mga nakapanayam ay nakatira na sa Quitago mula nang sila ay

ipinanganak, ngunit ang ilan sa mga nakapanayam sa komunidad ay ipinanganak o lumaki sa
iba’t ibang lugar. Karamihan sa mga sakop ng edad ng kinakapanayam ay 25 hanggang 63
taong gulang. Nakakaapekto ang edad sa pag-aaral dahil mas may karanasan at mas exposed
ang mga matatandang respondente sa kultura at pamumuhay sa Baranggay Quitago. Ang
lahat ng mga nakapanayam ay pawang mga kababaihan at ang data na ito ay maaaring
makaapekto sa resulta dahil ang mga kababaihan ay nananatili sa kanilang sambahayan nang
mas madalas at mas alam nila ang mga pagbabagong nagaganap sa komunidad.

INSTRUMENTO

Ang mga mananaliksik ay nagsagawa ng panayam noong Nobyembre 20 2022

sa mga residente sa Baranggay Quitago upang malaman ang mga isyu o problemang
naroroon sa komunidad. Sa panayam na ito, hinati ang grupo sa dalawa na may tig-4
hanggang 3 miyembro, at hiniling sa kanila na idokumento ang mga sagot ng mga residente
sa ilang karaniwang tanong pagdating sa kung paano nila itinatapon ang kanilang mga basura.
Ilan sa mga tanong na nakalista sa survey questionnaire ay tungkol sa kanilang lingguhang
badyet, kanilang mga gastusin, background ng pamilya, kaalaman tungkol sa pagtatapon ng
basura at ang mga appliances na kanilang ginagamit. Nilapitan ng mananaliksik ang mga tao
sa pamamagitan ng pagsasabi ng ilang simpleng panimula at pagpapaliwanag sa layunin ng
pananaliksik. Nakangiting malugod na tinanggap ng mga respondente ang mananaliksik at
tapat na sinagot ang mga tanong.

PARAAN NG PAGSASAGAWA

Sa pagsasagawa ng pag-aaral na ito, tiniyak ng mga mananaliksik na naobserbahan

nila ang ilang wastong paraan ng pakikipag-usap sa mga respondente. Tiniyak ng mga
mananaliksik na ang mga residente ay nabigyang-alam ng maayos at kusang-loob na lumahok
sa pag-aaral. Ang pag-aaral na ito ay nagpakita ng walang pinsala sa kapaligiran at sa mga
lokal, pinahahalagahan din ng mga mananaliksik ang seguridad at pagiging kompidensiyal ng
mga respondente. Ang mga nakalap na datos ay gagamitin at ilalapat sa pananaliksik, nang
hindi inilalantad ang anumang nakalap na datos sa labas ng proyekto, at ito ay makatwiran,
kapani-paniwala, at wasto. Sisiguraduhin ng mga mananaliksik na mapanatili ang relasyon sa
mga respondent para sa mga update sa proyekto.

ISTATISTIKANG GAGAMITIN
 Noong ika-20 ng Nobyembre 2022, nagtungo ang mga mananaliksik sa Barangay
Quitago na matatagpuan sa Quinobatan. Nilapitan ng mga estudyante ang mga residente nang
may paggalang at kabaitan. Ang mga mag-aaral ay pipili ng 10 bahay at pakikipanayam ang
bawat residente na nakatira doon. Una, sinimulan ng mga mag-aaral na sabihin sa kanila ang
layunin ng pagsasagawa ng panayam. Ang mga Tanong sa Panayam/Survey ay
kinabibilangan ng kanilang mga pangalan, trabaho, suweldo, edukasyong natamo at mga
miyembro ng pamilya, kabilang ang kanilang edad, katayuan sa pag-aasawa, edukasyon at
trabaho. Sinusundan ito ng mga tanong tungkol sa mga residente ng Barangay Quitago
tungkol sa wastong paghihiwalay at pagtatapon ng basura. Matapos sagutin ang survey form,
tinanong sila ng mga mag-aaral kung okay lang na magpakuha ng litrato kasama sila dahil
kailangan ito sa dokumentasyon. Tinapos ng mga mag-aaral ang panayam sa pamamagitan ng
mga salita ng pasasalamat sa pagkakataong magsagawa ng panayam sa kanila. Ang panayam
sa bawat bahay ay tumagal ng halos 5-15 minuto.

SANGGUNIAN

De La Salle University
https://www.dlsu.edu.ph › pdfPDF
komparatibong pag-aaral sa mga programang
uofa.ru
https://uofa.ru › kak-vliyaet-musor-…
Paano nakakaapekto ang basura sa isang tao. Pananaliksik sa trabaho …

Course Hero
https://www.coursehero.com › file
Reynaaa.docx – KABANATA I SULIRANIN SA BASURA TUNGO …

Reef Resilience
https://reefresilience.org › impacts-o…
Mga Epekto sa Kalusugan ng Tao