1 ΥΔΡΟΦΟΒΑ ΑΜΙΝΟΞΕΑ:

Γλυκίνη, Αλανίνη, Βαλίνη, Λευκίνη, Ισολευκίνη, Μεθειονίνη, Προλίνη

Υδρόφοβα αμινοξέα. Το απλούστερο αμινοξύ είναι η γλυκίνη, που έχει μόνο ένα άτομο
υδρογόνου ως πλευρική αλυσίδα. Έχοντας δύο άτομα υδρογόνου συνδεδεμένα στο άτομο
α-άνθρακα, η γλυκίνηείναι μοναδική διότι δεν είναι χειρόμορφη(achiral).

2. ΠΟΛΙΚΑ ΑΜΙΝΟΞΕΑ:
Σερίνη, Θρεονίνη (Τα υδροξύλια Σερίνης και Θρεονίνης προσδίδουν υδρόφιλο χαρακτήρα.),
Κυστείνη
3. ΘΕΤΙΚΑ ΦΟΡΤΙΣΜΕΝΑ
Λυσίνη, Αργινίνη, Ιστιδίνη.

4. ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΦΟΡΤΙΣΜΕΝΑ ΑΜΙΝΟΞΕΑ ΚΑΙ ΑΜΙΔΙΑ

Ασπαραγινικό, γλουταμινικό, ασπαραγίνη, γλουταμίνη

5. ΑΡΩΜΑΤΙΚΑ ΑΜΙΝΟΞΕΑ
Τρυπτοφάνη, φαινυλαλανίνη, Τυροσίνη
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ L και D αμινοξέων
κύρια διαφορά μεταξύ L και D αμινοξέων είναι αυτό η αμινομάδα των L-αμινοξέων
εμφανίζεται στην αριστερή πλευρά όταν έλκεται στην προβολή του Fischer, διατηρώντας
την ομάδα καρβοξυλικού οξέος στην κορυφή και την αλυσίδα άνθρακα στον πυθμένα

Τι είναι το L Αμινοξύ
Τα L-αμινοξέα είναι η μορφή των στερεοϊσομερών που χρησιμοποιούνται από τα κύτταρα
για την παραγωγή πρωτεϊνών. Εμφανίζονται σε όλες τις πρωτεΐνες που παράγονται από
ζώα, φυτά, μύκητες και βακτήρια. Αυτές οι πρωτεΐνες έχουν δομικό και λειτουργικό ρόλο
μέσα στο κύτταρο. Χρησιμεύουν ως ένζυμα, τα οποία καταλύουν βιοχημικές αντιδράσεις,
καθώς και ορμόνες, οι οποίες ρυθμίζουν τη βιολογική διαδικασία σε υψηλότερους
οργανισμούς.
Επίσης, είναι η μορφή αμινοξέων που παράγονται από τις αντιδράσεις κεραυνών.
Σημασια
Επιπλέον, τα L-αμινοξέα χρησιμοποιούνται από το κύτταρο για την παραγωγή πρωτεϊνών
ενώ τα D-αμινοξέα εμφανίζονται στο κυτταρικό τοίχωμα των βακτηριδίων.

Υπάρχουν δύο πιθανές διαμορφώσεις για έναν πεπτιδικόδεσμό

Διαμόρφωση trans, τα δύο άτομα α-άνθρακα βρίσκονται σε αντίθετες θέσεις σεσχέση με
τον πεπτιδικόδεσμό
διαμόρφωση cis, τα δύο άτομα α-άνθρακα βρίσκονται στην ίδια πλευρά σεσχέση με τον
πεπτιδικόδεσμό
Όλοι σχεδόν οι πεπτιδικοίδεσμοί τωνπρωτεϊνών είναι trans
Επειδή τα αμινοξέα περιέχουν μια όξινη (-COOH) και μια βασική (-ΝΗ2) λειτουργική ομάδα,
υφίστανται μια ενδομοριακή οξεοβασική αντίδραση, με αποτέλεσμα να απαντούν υπό
μορφή διπολικών ιόντων. Τα «εσωτερικά» αυτά άλατα ονομάζονται ιόντα-Ζουίττερ
(zwitter ions) και είναι διαλυτά στο νερό και αδιάλυτα στους υδρογονάνθρακες. Τα
αμινοξέα αντιδρούν είτε ως οξέα είτε ως βάσεις, ανάλογα με τις συνθήκες. Σε όξινα υδατικά
διαλύματα (χαμηλή τιμή pH) δέχονται πρωτόνιο σχηματίζοντας κατιόντα ενώ σε βασικά
(υψηλή τιμή pH) αποβάλλεται το πρωτόνιο σχηματίζοντας ανιόν. Σε κάποια τιμή pH, το
αμινοξύ εξισορροπεί ανάμεσα στην ανιοντική και κατιοντική μορφή και ευρίσκεται υπό την
ουδέτερη μορφή του διπολικού ανιόντος. Η τιμή αυτή pH ονομάζεται ισοηλεκτρικό σημείο
και εξαρτάται από τη δομή του κάθε αμινοξέος. Τα 15 ουδέτερα αμινοξέα έχουν τιμές pH
ισοηλεκτρικού σημείου που κυμαίνονται από 5.0-6.5. Τα δύο αμινοξέα με την επιπλέον
καρβοξυλομάδα εμφανίζουν ισοηλεκτρικά σημεία σε χαμηλότερες τιμές, ενώ τα τρία
αμινοξέα με τις επιπλέον αμινομάδες σε υψηλότερες τιμές pH.

22 βασικά αμινοξέα
► Αλανίνη: εντοπίζεται στα αντιβιοτικά και στα κυτταρικά τοιχώματα των βακτηριδίων

► Αργινίνη: περιέχει το μεγαλύτερο ποσοστό αζώτου, είναι κύριο συστατικό των ιστονών,
είναι ενσωματωμένο σε πολλά αλκαλοειδή

► Ασπαραγίνη: εντοπίζεται στα ψυχανθή γι’αυτό και παίζει σημαντικό ρόλο στην
αζωτοδέσμευση

► Ασπαρτικό οξύ: συστατικό ενζύμων αντοχής στα παθογόνα, σύνθεση αδενοσίνης

► Κυστεΐνη: περιέχει θείο, φωτοσύνθεση

► Γλουταμικό οξύ: σχηματίζει ένζυμα και πρωτεΐνες

► Γλουταμίνη: εναλλακτική πηγή ενέργειας και αζώτου, εμφανίζεται σε μεγάλες
συγκεντρώσεις στα όσπρια και στα σταυρανθή

► Γλυσίνη: είναι το απλούστερο αμινοξύ, χρησιμοποιείται στα ζιζανιοκτόνα

► Ιστιδίνη: βοηθάει τα φυτά να ανέχονται σε μεγαλύτερο βαθμό τα βαρέα μέταλλα

► Ισολευκίνη: ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα των φυτών ενάντια στα διάφορα

παθογόνα

► Λευκίνη: ανοσοποιητικό και αμυντικό σύστημα των φυτών, το πιο κοινό αμινοξύ πάνω
στη γη

► Λυσίνη: εμπλέκεται στις αντιδράσεις των φυτών απέναντι στις περιβαλλοντικές

μεταβολές,
αναπαραγωγή φυτών, γενετική έκφραση της δομής του DNA

► Μεθειονίνη: περιέχει θείο, έχει χρησιμοποιηθεί για τη σύνθεση της φυτικής ορμόνης
του αιθυλενίου, υπάρχει σε μεγάλες ποσότητες στα σπέρματα μεθειονίνη
πρόδρομη μορφή βιοσύνθεσης αιθυλενίου σε
όλους τους ιστούς των ανώτερων φυτών

► Φαινυλαλανίνη: μεταβλισμός του φυτού

► Προλίνη: ο δακτύλιος αζώτου στη μοριακή δομή περιέχει ισχυρούς δεσμούς που
παρέχουν την ακαμψία του μορίου που μπορεί να αντέξει ακραίες συνθήκες στο
περιβάλλον

► Πυρολυσίνη: είναι το πιο πρόσφατα ανακαλυφθέν αμινοξύ, έχει βρεθεί σε ένζυμα

βακτηρίων

► Σελενοκυστεΐνη: σχηματίζει μοναδικά ένζυμα με το σελήνιο, παρέχοντάς του

καταλυτικές ιδιότητες

► Σερίνη: αρχικά βρέθηκα στο μετάξι, πρόδρομος ουσία του φυλλικού οξέος
► Θρεονίνη: Δημιουργεί ένζυμα που αποτρέπουν τους εχθρούς των φυτών (επιβλαβή
έντομα)

► Τρυπτοφάνη: υπεύθυνη για τα περισσότερα εμπορικά αρώματα, αναστολέας

σημαντικών βιομορίων

► Τυροσίνη: είναι ενσωματωμένη στη δομή πολλών φυτικών ορμονών, μειώνει την
πιθανότητα περιβαλλοντικού στρες

► Βαλίνη: συστατικό ορισμένων φυτικών αντιβιοτικών για την καταπολέμηση παθογόνων

οργανισμών

Ένζυμα
Τι είναι -που βρίσκονται -πώς λειτουργούν
Τα ένζυμα είναι καταλύτες βιολογικών αντιδράσεων με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
είναι πρωτεΐνες:
o έχουν τη στοιχειακή σύσταση των πρωτεϊνών,
o η υδρόλυση τους αποδίδει αμινοξέα,
o μετουσιώνονται,
o εκδηλώνουν αμφολυτική συμπεριφορά όπως οι πρωτεϊνες.
λειτουργούν σε ήπιες συνθήκες,
έχουν μεγάλη καταλυτική δύναμη, (σε συνθήκες ανεκτές στον οργανισμό)
έχουν αυστηρή εξειδίκευση,
δεν παράγουν παραπροϊόντα,
η δράση τους είναι ανεξάρτητη από την παρουσία κυττάρων

Τα ένζυμα βρίσκονται υπό μορφή διαλύματος μέσα έξω από τα κύτταρα προσηλωμένα σε
κάποιες μεμβράνες, δεν χρησιμοποιούνται σε όλη τη διάρκεια της ζωής ενός κυττάρου
αλλά ανανεώνονται, παράγονται και καταστρέφονται από το κύτταρο ανάλογα με τις
ανάγκες του.
Κάθε ένζυμο καταλύει μόνο μια αντίδραση ή μόνο μια κατηγορία αντιδράσεων και προς τις
δυο κατευθύνσεις .
Συνοπτικά, θα λέγαμε ότι τα ένζυμα έχουν τρείς σημαντικές και χαρακτηριστικές ιδιότητες:
Έχουν τεράστια καταλυτική ισχύ (κατά την αντίδραση CO2+H2O→H2CO3 το ένζυμο
ανθρακική ανυδράση αυξάνει την ταχύτητα 107 φορές σε σχέση με τη μη καταλυόμενη
αντίδραση).
Έχουν εντυπωσιακή εξειδίκευση (επιλέγουν μια αντίδραση ή τύπο αντιδράσεων, χωρίς
ανταγωνιστικές αντιδράσεις και παραπροϊόντα).
Είναι επιδεκτικά ρυθμίσεως (υπάρχουν μηχανισμοί, συνήθως χρήση μικρών
προςδενομένων μορίων, που μπορούν να αυξήσουν ή ελαττώσουν τη δράση τους).

Μηχανισμός ενζυμικής κατάλυσης (ενεργός θέση ενζύμου)

Τα ένζυμα δεν είναι χημικώς δραστικά σώματα αλλά ως καταλύτες αυξάνουν την ταχύτητα
αυθόρμητων αντιδράσεων (μειώνουν την ενέργεια ενεργοποίησης) η δραστική τους
περιοχή είναι το ενεργό κέντρο, ενώ το μέγεθός τους είναι πολύ μεγαλύτερο του
*υποστρώματος.
*Υπόστρωμα είναι το μόριο επί του οποίου ενεργεί το ένζυμο (έννοια αντιδρώντος-
αντιδραστηρίου της χημείας).

Τι θα ήταν αυτό λοιπόν αυτό που θα βοηθούσε τη ρίζα να απορροφήσει τις πολύτιμες για
το φυτό θρεπτικές ουσίες;
Ένας τρόπος θα ήταν να μπορέσει να γίνει το φορτίο του θρεπτικού συστατικού ουδέτερο.
Τα χηλικά αναλαμβάνουν αυτόν το ρόλο, αφού περικλείουν με ένα είδος εξωτερικού
καλύμματος, τα θρεπτικά στοιχεία, ακυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο το φορτίο τους,
κάνοντάς τα ουδέτερα.
Μέσω αυτής της διαδικασίας, επιτρέπεται η δέσμευση της θρεπτικής ουσίας στη ρίζα του
φυτού.
Οι ρίζες και τα φύλλα των φυτών είναι αρνητικά φορτισμένα, ενώ τα ιχνοστοιχεία είναι
θετικά φορτισμένα. Λόγω αυτού του γεγονότος, τα ιχνοστοιχεία προσκολλώνται εξωτερικά
της ρίζας του φυτού και παραμένουν σταθερά εκεί.

Ρόλος S στα φυτά

Συστατικό αμινοξέων, κυστίνη, κυστεΐνη

και μεθειονίνη, τμήμα βασικών πρωτεϊνών
2. Σύνθεση της χλωροφύλλης, η χλωροφυλλη
δεν περιέχει S
3. Ενεργοποίηση μερικών πρωτεολυτικών
ενζύμων, όπως η παπαίνη
Σύνθεση μερικών βιταμινών, όπως βιοτίνη,
θειαμίνη, συνένζυμο Α
5. Σχηματίζει σουλφιδρυλικούς δεσμούς, που
έχουν σχέση με τα δομικά χαρακτηριστικά του
πρωτοπλάσματος. Η πυκνότητα των
σουλφιδρυλικών δεσμών σχετίζεται με την αντοχή
στο ψύχος ή την ξηρασία
6. Σχηματισμός ελαίων, όπως του κρεμμυδιού και
φυτών της οικογένειας Brassicaceae (Cruciferae
7.Σχηματισμός φερρεδοξίνης-
σημαντικό ρόλο στη φωτοσύνθεση
8. Σχηματισμός αζωφερρεδοξίνης-
αζωτοδέσμευση Rhizobium
9.Δραστηριότητα ΑΤΡ-σουλφουρυλάσης,
ένζυμο μεταβολισμού S
10.Δραστηριότητα νιτρικής αναγωγάσης

Σημαντικοί λειτουργικοί ρόλοι

– Αμινοξέα (cysteine and methionine)
– Φυτοορμόνες
– Δευτερογενείς μεταβολίτες
– Γλουταθειόνη
• Στενή σχέση με μεταβολισμό C
και N

Συστατικά S στα φυτά

• S βρίσκεται στην κυστίνη, κυστεΐνη,
μεθειονίνη
• Ενεργοποιεί ορισμένα ενζυμικά συστήματα
• Συστατικό ορισμένων βιταμινών
π.χ. βιτ. A, βιοτίνη, θειαμίνη

διάκριση μεταξύ κατανάλωσης ιστών από

έντομα και απλών μηχανικών τραυματισμών
γίνεται μέσω της αντίληψης του μοριακού
προτύπου του φυτοφάγου (Herbivore-
Associated Molecular Pattern, HAMP) στο
οποίο συμπεριλαμβάνονται οι κατάλληλοι
διεγέρτες (διεγέρτες που σχετίζονται με
φυτοφάγα-herbivore associated elicitors,
HAEs).
Συστεμίνη, μια πρωτεΐνη που παίζει τον
εξειδικευμένο ρόλο του εσωτερικού διεγέρτη.
Πρόκειται για ένα πολυπεπτίδιο 18 αμινοξέων το
οποίο μετά από τραυματισμό των κυττάρων
απελευθερώνεται από το μόριο μιας πρόδρομης
πρωτεΐνης (προσυστεμίνη) η οποία απαρτίζεται
από 200 αμινοξέα. Η απελευθέρωση της
συστεμίνης συνοδεύεται και από απελευθέρωση
λινολενικού οξέος από τις μεμβράνες, το οποίο με
τη σειρά του μετατρέπεται ενζυμικά σε γιασμονικό
οξύ.
Το γιασμονικό οξύ παίζει το ρόλο του κεντρικού
σήματος διαβίβασης στην επαγώμενη άμυνα
έναντι εντόμων, προκαλώντας την έκφραση
εκατοντάδων αμυντικών γονιδίων. Τόσο η
συστεμίνη, όσο και το γιασμονικό οξύ
μεταφέρονται διασυστηματικά μέσω του ηθμού και
ενεργοποιούν την έκφραση γονιδίων τα οποία
είναι υπεύθυνα για τη παραγωγή των
παρεμποδιστών των πρωτεϊνασών, των πτητικών
σημάτων και των δευτερογενών μεταβολιτών.
Το γιασμονικό οξύ φαίνεται ότι:
1. παίζει ζωτικό ρόλο στην ενεργοποίηση των
μηχανισμών επαγόμενης άμυνας έναντι εντόμων,
αλλά και έναντι νεκροτροφικών παθογόνων.
2. Παίζει ρόλο κεντρικού ρυθμιστή ο οποίος δίδει την
απάντηση στο δίλλημα «ανάπτυξη ή άμυνα» υπό
συνθήκες καταπονήσεων. Η ορμόνη αυτή επάγει
την έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με την
άμυνα και καταστέλλει την έκφραση γονιδίων που
σχετίζονται με την ανάπτυξη.
Η ενεργοποίηση των αμυντικών μηχανισμών
πραγματοποιείται τόσο σε τοπικό, όσο (κυρίως)
και σε διασυστηματικό επίπεδο.
l Οι αντιδράσεις αυτές μπορεί να έχουν είτε άμεσο
(με την ανάπτυξη βιοχημικών κυρίως χαρακτήρων
που αποτρέπουν επόμενη προσβολή ή
περιορίζουν την δραστηριότητα του εντόμου), είτε
έμμεσο χαρακτήρα, μέσω της προσέλκυσης
«των εχθρών του εχθρού».
De novo σύνθεση αμυντικών πρωτεϊνών και
τραυματικών πρωτεϊνών (Systemic Wound

Χαρακτηριστικό
παράδειγμα αποτελεί η κορονατίνη που παράγεται
από το Pseudomonas syringae pv. tomato. Η
ουσία αυτή μιμείται το γιασμονικό οξύ και
προκαλεί έναρξη αμυντικών μηχανισμών έναντι
εντόμων, ενώ παράλληλα παρεμποδίζεται η
σύνθεση πρωτεϊνών που σχετίζονται με τη
παθογένεση (PRΡs).

Υδατάνθρακες
Κεντρικός ρόλος στο μεταβολισμό όλων των ζωντανών οργανισμών ▪Συντίθενται στα φυτά
με τη φωτοσύνθεση από CO2 + H2O, διαδικασία που αποτελεί βάση για την ύπαρξη όλων
των οργανισμών που εξαρτώνται από την πρόσληψη οργανικών ενώσεων με την τροφή
▪Στα φυτά αποθηκεύονται με τη μορφή αμύλου

▪Ο όρος «υδατάνθρακας» χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να δείξει ότι στοιχειακά ήταν

«υδρίτες του άνθρακα», με γενικό τύπο Cx (H2O)y ▪Στην κατηγορία ανήκουν και άλλες
ενώσεις που αποκλίνουν από το γενικό τύπο αλλά έχουν παρόμοια συμπεριφορά &
αντιδράσεις ▪Στα τρόφιμα, αποτελούν βασικό θρεπτικό συστατικό και κυριότερη πηγή
ενέργειας (80%) ▪Από τις ιδιότητες τους (διαλυτότητα, υγροσκοπικότητα, διάχυση, γεύση,
κλπ.) εξαρτάται η ποιότητα πολλών υδατανθρακούχων τροφίμων (ζαχαροπλαστικής,
αρτοποιίας, πηκτών, υλικών επικάλυψης, κ.α.)
▪Κατηγοριοποιούνται σε μονοσακχαρίτες,
ολιγοσακχαρίτες και πολυσακχαρίτες

▪Πολλοί από τους πολυσακχαρίτες και

ολιγοσακχαρίτες είναι άπεπτοι (πηκτίνες,
κυτταρίνη, ημικυτταρίνες, ραφφινόζη,
κ.α.) και η έλλειψη τους από τη διατροφή
έχει σχετισθεί με διάφορες παθήσεις
(φυτικές ίνες)
▪ Για τους πεπτόμενους υδατάνθρακες δεν
υπάρχουν ειδικές απαιτήσεις στη δίαιτα
(συντίθενται στον οργανισμό, π.χ.
γλυκονεογένεση)
▪Απαιτείται όμως μια ποσότητα
καθημερινής πρόσληψης στη διατροφή
πεπτόμενων υδατανθράκων για να
αποφεύγεται η καύση πρωτεϊνών για
ενεργειακούς σκοπούς