Professional Documents
Culture Documents
ผลการให้น้ำ ข้าวโพด
ผลการให้น้ำ ข้าวโพด
คํานํา
ขาวโพดไร (Zea mays Linn. ) เปนพืชเศรษฐกิจที่มีความสําคัญชนิดหนึ่งของประเทศไทย ความ
ตองการใชขาวโพดเลี้ยงสัตวมีแนวโนมเพิ่มขึ้น เนื่องจากความตองการใชขาวโพดไรเปนวัตถุดิบในอุตสาหกรรม
อาหารสัตวมีมากขึ้น ตามการขยายตัวของอุตสาหกรรมการเลี้ยงสัตว (สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร, 2559) แต
เนื่องจากเกิดการเปลี่ยนแปลงทางภูมิอากาศสงผลใหเกิดภาวะแลง ทําใหพืชขาดน้ําทําใหผลผลิตของขาวโพด
ลดลง น้ํ า เป น ป จ จั ย พื้ น ฐานในการเจริ ญ เติ บ โตของพื ช โดยเฉพาะอย า งยิ่ ง ในช ว งแรกของการเจริ ญ เติ บ โต
สภาวะแลงที่เกิดขึ้นเมื่อขาวโพดอยูในระยะการเจริญเติบโตทางลําตนและใบ โดยเฉพาะระยะ V1-V5 ทําใหอัตรา
การเจริญเติบโตลดลง ยืดเวลาการเจริญเติบโตทางลําตนและใบออกไป ซึ่งตรงขามกับเวลาที่พืชใชในการ
เจริญเติบโตพัฒนาของสวนขยายพันธุที่ใชเวลานอยลง ความแลงทําใหขนาดของใบและจํานวนใบของขาวโพด
ลดลง (Rucker et al., 1995) การแบงเซลลและการขยายตัวของเซลลจะลดลงเมื่อเกิดสภาวะแลง ซึ่งทําใหพื้นที่
ของใบลดลง (Hajibabaee et al., 2012) รากมีการตอบสนองอยางรวดเร็วตอสภาวะแลง เปนสิ่งแรกที่จะ
ตรวจจับสภาวะแลง ความยาวของราก ปริมาณของราก ความหนาแนนของราก และจํานวนของรากจะถูกรบกวน
จากสภาวะแลง ทําใหการดูดน้ําของพืชถูกรบกวน หากมีสภาวะแลงที่ไมรายแรง รากของขาวโพดจะมีความยาว
เพิ่มขึ้น หากมีสภาวะแลงรุนแรงความยาวของรากจะลดลง (Nejad et al., 2010)
การตอบสนองทางสรีรวิทยาที่มีตอสภาวะแลงของขาวโพดในระยะการเจริญเติบโตชวงแรก สามารถใช
เปนตัวบงชี้วา ขาวโพดพันธุนั้นๆ เปนพันธุที่ทนตอสภาวะแลงหรือไม สามารถใชเปนขอมูลพื้นฐานสําหรับศึกษา
ทางสรีรวิทยาชีว-โมเลกุล ของพืชในสภาวะขาดน้ําตอไป
อุปกรณและวิธีการ
การเตรียมตัวอยางตนขาวโพดและการจัดการน้ํา
ปลูกขาวโพดลงในกระถางขนาดเสนผาศูนยกลาง 4 นิ้ว หยอดเมล็ดขาวโพด กระถางละ 1 เมล็ด โดย
ปลูกพันธุละ 36 กระถาง รดน้ําทุกวันจนตนขาวโพดงอก เจริญเติบโต และเขาสูระยะ V2 ซึ่งเปนระยะที่ตน
ขาวโพดปรากฎใบจริงที่กางเต็มที่ 2 ใบ (ประมาณ 13 วันหลังปลูก) จึงเริ่มใหน้ําทุก 1, 2 หรือ 4 วัน โดยวาง
แผนการทดลองแบบ Factorial in Randomized Block Design มี 4 ซ้ํา ซ้ําละ 1 กระถาง
บันทึกขอมูลความชื้นดิน
บันทึกขอมูลความชื้นดินทุกวันเวลา 07.00 และ 19.00 น. ใดวยเครื่อง WET Sensor Kit
บันทึกขอมูลลักษณะทางการเกษตร
เก็บตัวอยาง 3 ครั้ง ในวันที่ 5, 9 และ 13 โดยนําตนขาวโพดทุกพันธุทุกรูปแบบการใหน้ํา มาทําการวัด
ความสูง โดยวัดจากโคนที่ชิดดิน ถึงครึ่งงหนึ่งของใบที่สูงที่สุดที่กางเต็มที่ ทําซ้ําในทุกรอบของการเก็บขอมูล นํา
ตนขาวโพดที่วัดความสูงแลวมาวัดเสนผาศูนยกลางของลําตน วัดจากโคนที่ชิดกับผิวดิน โดยใชเครื่อง Digital
283
สาขาพืช การประชุมวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครั้งที่ 56
ผลและวิจารณผลการทดลอง
1. ความชื้นในดิน
พบวา การใหน้ําทุกวันสามารถเก็บรักษาความชื้นในดินไวไดถึง 31 – 56 % WET (Figure 1) ในขณะที่
การใหน้ําทุกสองวัน สามารถรักษาความชื้นในดินไวไดเฉลี่ย 25.9% WET (Figure 2) และการใหน้ําทุกสี่วัน ทํา
ใหดินมีความชื้นลดลงเฉลี่ยจนถึงระดับ 8.8% WET (Figure 3)
2. ลักษณะทางการเกษตร
- ความสูงลําตน
ความสูงของลําตน ที่วัดจากโคนที่ชิดดินถึงครึ่งหนึ่งของใบที่กางออกเต็มที่ ในรอบการเก็บขอมูลครั้งที่ 1
ไมมีความแตกตางทางสถิติทั้งระหวางพันธุ และระหวางรูปแบบการใหน้ํา ในรอบการเก็บขอมูลที่ 2 พบวา การให
น้ํ า ทุ ก วั น ทํ า ให ค วามสู ง ของลํ า ต น ของพั น ธุ สุ ว รรณ 4452 มี ค วามสู ง มากกว า อี ก สองพั น ธุ อ ย า งมี นั ย สํ า คั ญ
ทางสถิติ แตในการใหน้ําแบบทุกสองวันและทุกสี่วัน ความสูงลําตนไมมีความแตกตางทางสถิติระหวางพันธุ
ในรอบการเก็บขอมูลที่ 3 ไมพบความแตกตางทางสถิติทั้งระหวางพันธุ และระหวางรูปแบบการใหน้ํา และ พบวา
คาเฉลี่ยของทั้ง 3 รอบนั้น ความสูงของลําตนไมมีความแตกตางกันทางสถิติทั้งระหวางพันธุ และระหวางรูปแบบ
การใหน้ํา (Table 1)
- เสนผาศูนยกลางลําตน
เสนผาศูนยกลางลําตน ในรอบการเก็บขอมูลครั้งที่ 1 ไมมีความแตกตางทางสถิติทั้งระหวางพันธุ และ
ระหวางรูปแบบการใหน้ํา ในรอบการเก็บขอมูลที่ 2 พบวาการใหน้ําทุกวันทําใหเสนผาศูนยกลางลําตนของพันธุ
S7328 มีคานอยกวาอีกสองพันธุอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ สวนการใหน้ําแบบทุกสองวันนั้นไมพบวามีความ
แตกตางกัน แตในการใหน้ําแบบทุกสี่วัน พบวา พันธุสุวรรณ 2301 มีขนาดเสนผาศูนยกลางลําตนมากที่สุด
ลําดับตอมา คือ พันธุ S7328 และพันธุสุวรรณ 4452 มีขนาดเสนผาศูนยกลางลําตนนอยที่สุด สวนในรอบการเก็บ
ข อมู ลที่ 3 ไม พบความแตกต างทางสถิ ติ ทั้ งระหว างพั นธุ และระหว างรู ปแบบการให น้ํ า ค าเฉลี่ ยของทั้ ง 3 รอบ
เสนผาศูนยกลางของลําตนไมมีความแตกตางกันทางสถิติทั้งระหวางพันธุ และระหวางรูปแบบการใหน้ํา (Table 2)
- น้ําหนักลําตน
น้ําหนักลําตนขาวโพด ในรอบการเก็บขอมูลครั้งที่ 1 ไมมีความแตกตางทางสถิติทั้งระหวางพันธุ และ
ระหวางรูปแบบการใหน้ํา แตในรอบการเก็บขอมูลที่ 2 พบวา การใหน้ําทุกวัน มีผลทําใหน้ําหนักลําตนขาวโพด
ของพันธุ สุวรรณ 4452 มีน้ําหนักมากกวาอีกสองพันธุอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ สวนในการใหน้ําแบบทุกสองวัน
และทุกสี่วันนั้นไมพบวามีความแตกตางสถิติทั้งระหวางพันธุ และระหวางรูปแบบการใหน้ํา สําหรับคาเฉลี่ยของ
ทั้ง 3 รอบการเก็บขอมูลนั้น น้ําหนักของลําตนไมมีความแตกตางกันทางสถิติทั้งระหวางพันธุ และระหวางรูปแบบ
การใหน้ํา (Table 3)
284
การประชุมวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครัง้ ที่ 56 สาขาพืช
- ความยาวราก
ความยาวของรากขาวโพด ในรอบการเก็บขอมูลครั้งที่ 1, 2 และ 3 ตามตารางที่ 6 ไมมีความแตกตาง
ทางสถิติทั้งระหวางพันธุ และระหวางรูปแบบการใหน้ํา แตเมื่อพิจารณาคาเฉลี่ยของการเก็บขอมูลทั้ง 3 รอบนั้น
พบวา ความยาวรากของทั้งสามพันธุในการใหน้ําแบบทุกวัน ไมมีความแตกตางกันทางสถิติ แตในการใหน้ําแบบ
ทุกสองวันนั้น ความยาวรากของพันธุ สุวรรณ 2301 ซึ่งเปนพันธุที่ไดรับการรับรองวาทนแลงนั้น มีความยาว
มากกวาอีกสองพันธุอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ โดยมีความยาวรากมากกวาพันธุสุวรรณ 4452 คิดเปน 16.1%
และมีความยาวรากมากกวาพันธุ S7328 คิดเปน 30.8% ในสวนของการใหน้ําแบบทุกสี่วันนั้น พันธุสุวรรณ 2301
มี ค วามยาวรากมากกว า พั น ธุ สุ ว รรณ 4452 และ S7328 คิ ด เป น 10.7% และ 38.98% ตามลํ า ดั บ และ
พันธุสุวรรณ 4452 มีความยาวรากมากกวาพันธุ S7328 คิดเปน 31.69%
จากผลการทดลอง พบวาสอดคลองกับการทดลองของ Nejad et al., (2010) กลาววา รากมีการ
ตอบสนองอยางรวดเร็วตอสภาวะแลง ความยาวของราก ปริมาณของราก ความหนาแนนของราก และจํานวน
ของรากจะถูกรบกวนจากสภาวะแลง หากมีสภาวะแลงเล็กนอย รากของขาวโพดจะมีความยาวเพิ่มขึ้น หากมี
สภาวะแลงรุนแรงความยาวของรากจะลดลง
สรุป
การใหน้ําทุกวันสามารถรักษาระดับความชื้นดินไวที่ 31.0 % WET ในขณะที่การงดใหน้ํา 2 วันและ 4
วัน ทําใหคาความชื้นดินลดลงถึงระดับ 25.9% และ 8.8% ตามลําดับ สวนการเจริญเติบโตและการพัฒนาของ
ขาวโพดนั้น พบวาการงดน้ําไมมีผลตอ คาความสูงของลําตน เสนผาศูนยกลางลําตน น้ําหนักของลําตน ของ
ขาวโพดทั้ง 3 พันธุ ในขณะที่การงดใหน้ํา 2 วัน และ 4 วัน (I1 และ I2) มีผลทําให ความยาวรากของขาวโพดพันธุ
สุวรรณ 2301 (พันธุทนแลง) มีคามากที่สุดอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ โดยเมื่อพิจารณาระดับการใหน้ําที่ระดับ I1
พบวาพันธุสุวรรณ 2301 มีความยาวรากมากกวาพันธุสุวรรณ 4452 และ S7328 คิดเปน 16.1% และ 30.8%
ตามลําดับ ในขณะที่การใหน้ําที่ระดับ I2 พันธุสุวรรณ 2301 มีความยาวรากมากกวาพันธุสุวรรณ 4452 และ
S7328 คิดเปน 10.7% และ 38.98% ตามลําดับ ในสวนของน้ําหนักราก พันธุสุวรรณ 2301 ในการเก็บตัวอยาง
ครั้งที่ 1 และ 2 มีน้ําหนักรากมากกวาอีกสอง ผลการทดลองที่ไดชี้ใหเห็นวาสภาวะขาดน้ําที่ขาวโพดไดรับทําใหเกิด
ความแตกตางของการเจริญเติบโตในสวนใตดิน ซึ่งหากมีการศึกษาเพิ่มเติมที่ระดับการขาดน้ําที่รุนแรงมากขึ้น รวมทั้ง
เพิ่มเติมการศึกษาขอมูลดานสรีรวิทยาที่เปลี่ยนแปลงไปจะทําใหเขาใจกลไกการตอบสนองตอการขาดน้ําที่ระยะตั้งตัว
ไดเปนอยางดี สามารถใชเปนขอมูลพื้นฐานสําหรับศึกษาทางสรีรวิทยาชีวโมเลกุลของพืชในสภาวะขาดน้ําตอไป
70.0
60.0
50.0 average
40.0
WET%
30.0 2301
20.0
10.0 4452
-
7328
70
60
50
40 average
30
WET%
20 2301
10
0 4452
7328
70
60
50 average
40
WET%
30 2301
20 4452
10
0 7328
DAY10(7…
DAY10(7P…
DAY11(7…
DAY11(7P…
DAY12(7…
DAY12(7P…
DAY13(7…
DAY1(7AM)
DAY1(7PM)
DAY2(7AM)
DAY2(7PM)
DAY3(7AM)
DAY3(7PM)
DAY4(7AM)
DAY4(7PM)
DAY5(7AM)
DAY5(7PM)
DAY6(7AM)
DAY6(7PM)
DAY7(7AM)
DAY7(7PM)
DAY8(7AM)
DAY8(7PM)
DAY9(7AM)
DAY9(7PM)
Table 1: Plant height (cm) of 3 corn cultivars with 3 irrigation frequencies at 5, 9 and 13 days after
stop watering.
Days after Varietys Frequency CV (%)
stop watering daily (I0) every two days (I1) every four days (I2)
Suwan 2301 23.25 a 24.00 a 21.25 a
5 Suwan 4452 28.25 a 20.75 a 20.750 a 11.78
S7328 28.00 a 23.50 a 23.25 a
Suwan 2301 33.25 b 32.50 a 25.25 a
9 Suwan 4452 44.00 a 37.00 a 28.50 a 10.24
S7328 31.25 b 33.25 a 27.50 a
Suwan 2301 40.25 a 36.50 a 31.00 a
13 Suwan 4452 48.00 a 39.00 a 33.75 a 7.79
S7328 44.75 a 39.75 a 28.75 a
Suwan 2301 32.20 a 31.00 a 15.80 a
average Suwan 4452 40.10 a 33.70 a 27.70 a
S7328 34.70 a 32.20 a 16.50 a
Note: Means column with the same letter are not significantly different from each other
286
การประชุมวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครัง้ ที่ 56 สาขาพืช
Table 2: Stem diameter (cm) of 3 corn cultivars with 3 irrigation frequencies at 5, 9 and 13 days after
stop watering.
Days after Varietys Frequency CV (%)
stop watering Daily (I0) every two days (I1) every four days (I2)
Suwan 2301 6.12 a 5.98 a 4.75 a
5 Suwan 4452 7.83 a 5.150a 5.15 a 11.69
S7328 5.55 a 4.48 a 4.48 a
Suwan 2301 8.25 a 7.23 a 5.88 a
9 Suwan 4452 8.70 a 7.25 a 5.05 b 6.72
S7328 7.05 b 6.73 a 5.38 ab
Suwan 2301 9.20 a 8.35 a 7.30 a
13 Suwan 4452 9.55 a 8.58 a 7.13 a 9.08
S7328 8.75 a 8.58 a 6.33 a
Suwan 2301 7.90 a 7.20 a 6.00 a
average Suwan 4452 8.70 a 7.30 a 5.80 a
S7328 7.10 a 6.60 a 5.40 a
Note: Means column with the same letter are not significantly different from each other
Table 3: Stem weight (g) of 3 corn cultivars with 3 irrigation frequencies at 5, 9 and 13 days after stop
watering.
Days after Varietys Frequency CV (%)
stop watering daily (I0) every two days (I1) every four days (I2)
Suwan 2301 4.65 a 3.23 a 2.15 a
5 Suwan 4452 6.40 a 8.13 a 2.00 a 74.20
S7328 3.50 a 2.95 a 2.08 a
Suwan 2301 9.30 b 8.50 a 5.35 a
9 Suwan 4452 15.83 a 8.83 a 4.95 a 15.26
S7328 7.90 b 7.58 a 5.10 a
Suwan 2301 14.60 a 11.98 a 6.95 a
13 Suwan 4452 16.40 a 13.43 a 8.40 a 22.01
S7328 11.75 a 10.40 a 6.78 a
Suwan 2301 9.50 a 7.90 a 4.80 a
average Suwan 4452 12.90 a 10.10 a 5.10 a
S7328 7.70 a 7.00 a 4.60 a
Note: Means column with the same letter are not significantly different from each other
287
สาขาพืช การประชุมวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ครัง้ ที่ 56
Table 4: Root length (cm) of 3 corn cultivars with 3 irrigation frequencies at 5, 9 and 13 days after
stop watering.
Days after Varietys Frequency CV (%)
stop watering daily (I0) every two days (I1) every four days (I2)
Suwan 2301 38.20 a 38.25 a 34.25 a
5 Suwan 4452 29.00 a 38.25 a 24.00 a 18.47
S7328 20.50 a 24.50 a 20.50 a
Suwan 2301 39.50 a 39.00 a 45.00 a
9 Suwan 4452 37.00 a 33.25 a 33.50 a 14.60
S7328 27.00 a 33.25 a 31.00 a
Suwan 2301 52.50 a 43.50 a 50.00 a
13 Suwan 4452 37.00 a 32.75 a 38.00 a 19.91
S7328 35.50 a 30.50 a 27.25 a
Suwan 2301 43.40 a 40.30 a 43.10 a
average Suwan 4452 34.30 a 33.80 b 38.50 ab
S7328 27.70 a 27.90 b 26.30 a
Note: Means column with the same letter are not significantly different from each other
กิตติกรรมประกาศ
งานวิ จั ย นี้ เ ป น ป ญ หาพิ เ ศษระดั บ ปริ ญ ญาตรี ข อง ภาควิ ช าพื ช ไร น า คณะเกษตร มหาวิ ท ยาลั ย
เกษตรศาสตร ขอบคุณภาควิชาพืชไรนาที่ใหการสนับสนุนงบประมาณและสถานที่ในการทํางานวิจัยครั้งนี้
เอกสารอางอิง
สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร. 2559. ขอมูลเศรษฐกิจ พยากรณผลผลิตการเกษตร. วารสารการ
พยากรณผลผลิตการเกษตร สํานักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ,
กรุงเทพฯ.
Hajibabaee, M., Azizi, F and Zargari, K., 2012. Effect of drought stress on some morphological,
physiological and agronomic traits in various foliage corn hybrids. Am Eurasian. J. Agric
Environ Sci. 12: 890–896.
Nejad, S.K., Bakhshande, A., Nasab, S.B., and Payande, K., 2010. Effect of drought stress on corn
root growth. Rep Opin. 2: 1–7.
Rucker, K.S., Kvien, C.K., Holbrook, C.C., and Hook, J.E., 1995. Identification of peanut genotypes
with improved drought avoidance traits. Peanut Sci. 24: 14–18.
288