CHƯƠNG 1: MƯỜI NGUYÊN LÝ KINH TẾ HỌC

KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021

❖ CON NGƯỜI RA QUYẾT ĐỊNH NHƯ THẾ NÀO?
➢ Nguyên lý 1: Con người đối mặt với sự đánh đổi

- Đưa ra quyết định đòi hỏi phải đánh đổi giữa mục tiêu này với mục tiêu khác.

Vd: + Để có tiền mua thêm nhiều đồ hơn, bạn phải làm việc nhiều hơn và nghỉ
ngơi ít đi.

+ Chính phủ chi tiền cho quốc phòng thay vì trường học.

+ Học bài hay xem phim.

+ Tiêu dùng và tiết kiệm.

+ Hiệu quả và công bằng.

Hiệu quả - efficiency: việc xã hội nhận cao nhất từ các nguồn lực khan hiếm của
mình.

Bình đẳng – equality: chỉ lợi ích thu được từ các nguồn lực khan hiếm đó được phân
chia một cách đồng đều giữa các thành viên của xã hội.

➢ Nguyên lý 2: Chi phí của 1 thứ là cái mà bạn từ bỏ để có được nó

- Đưa ra quyết định đòi hỏi so sánh chi phí và lợi ích của các phương án hành
động khác nhau.

Vd: Chi phí đi xem phim chiếu rạp của bạn là tiền vé, thời gian bạn ở rạp, …

Chi phí của việc học đại học là: tiền học, sách vở, …

Chi phí cơ hội – opportunity cost: tất cả những cái phải mất đi để có 1 thứ gì
đó.

➢ Nguyên lý 3: Con người duy lý suy nghĩ tại điểm cận biên.

- Đưa ra quyết định bằng cách đánh giá những chi phí và lợi ích của thay đổi cận
biên (những thay đổi nhỏ so với kế hoạch hiện tại).

- Vd: sinh viên suy nghĩ việc có nên học đại học hay không bằng cách so sánh học
phí và tiền lương mất đi (không đi học mà đi làm) với thu nhập tăng lên (Sau khi học
đại học).

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 1

 - Doanh nghiệp xem xét xem có nên tăng sản lượng không bằng cách so sánh chi
phí để sản xuất và thuê thêm nhân viên cần thiết với doanh thu tăng lên (sau khi tăng
KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021
sản lượng).

Con người duy lý – rational people: người hành động 1 cách tốt nhất những gì họ có
thể đạt được mục tiêu.

➢ Nguyên lý 4: Con người phản ứng với các động cơ khuyến khích.

- Đưa ra quyết định bằng cách so sánh giữa chi phí và lợi ích. Hành vi của họ có
thể thay đổi khi chi phí hoặc lợi ích thay đổi.

Vd: Phản ứng với giá xăng tăng lên, người ta chuyển sang dùng xe điện hoặc xe đạp.

Động cơ khuyến khích – incentive: 1 yếu tố thôi thúc con người hành động: khen
thưởng hay trừng phạt.

❖ CON NGƯỜI TƯƠNG TÁC VỚI NHAU NHƯ THẾ NÀO?

➢ Nguyên lý 5: Thương mại có thể làm cho mọi người đều có lợi.

- Thương mại cho phép các nước chuyên môn hóa vào lĩnh vực mà họ làm tốt nhất
để hưởng thụ nhiều hàng hóa và dịch vụ phong phú hơn (với chi phí thấp hơn).

- Quốc gia có thể được lợi khi chuyên môn hóa và trao đổi:

+ Bán với mức giá tốt hơn khi bán ra nước ngoài.

+ Mua hàng hóa rẻ hơn từ nước ngoài so với hàng sản xuất trong nước.

➢ Nguyên lý 6: Thị trường thường là 1 phương thức tốt để tổ chức hoạt động kinh
tế.

Thị trường (market): nhóm người mua và người bán (họ không cần ở cùng 1 vị trí).

“Tổ chức hoạt động kinh tế” quyết định:

+ sản xuất cá gì, sản xuất như thế nào?

+ sản xuất bao nhiêu?

+ sản xuất cho ai?

- Trong kinh tế thị trường, quyết định là kết quả của sự tương tác giữa hộ gia đình
và doanh nghiệp.

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 2

 Nền kinh tế thị trường (market economy): nền kinh tế phân bổ các nguồn lực thông
qua các quyết định phi tập trung của doanh nghiệp và hộ gia đình trong quá trình tương
KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021
tác trên các thị trường hàng hóa và dịch vụ.

- Hộ gia đình và doanh nghiệp hoạt động như được dẫn dắt: “bàn tay vô hình” để
thúc đẩy kinh tế tốt hơn.

Bàn tay vô hình hoạt động thông qua giá cả:

+ Tương tác giữa người mua và người bán quyết định đánh giá sản phẩm và
dịch vụ.

+ Giá cả phản ánh hàng hóa đối với người mua và chi phí để sản xuất hàng
hóa.

+ Giá cả hướng dẫn gia đình và doanh nghiệp ra quyết định. Trong nhiều trường
hợp, làm tối đa hóa phúc lợi xã hội.

VD: Các công ty quyết định những gì họ sẽ sản xuất, các hộ gia đình quyết định nơi
làm việc, mọi người quyết định những gì họ mua.

➢ Nguyên lý 7: Đôi khi chính phủ có thể cải thiện được kết cục thị trường.

- Vị trí quan trọng của chính phủ: thực thi quyền sở hữu (cùng với cảnh sát, tòa
án).

- Con người có ít động cơ làm việc, sản xuất, đầu tư hay mua sắm nếu tài sản của
họ có rủi ro bị đánh cắp.

- Chính phủ có thể cải thiện được kết cục thị trường để phát huy hiệu quả. Do:

+ Ngoại tác (externalities): khi sản xuất hoặc tiêu dùng sản phẩm ảnh hưởng đến
những người xung quanh (như ô nhiễm).

+ Quyền lực thị trường (market power): 1 người mua hoặc người bán có ảnh hưởng
đáng kể đến giá thị trường (như độc quyền).

- Trong những trường hợp này, chính sách công có thể gia tăng hiệu quả.

- Chính phủ cũng có thể cải thiện được kết cục thị trường để phát huy bình đẳng.

- Hai nguyên nhân chủ yếu để chính phủ can thiệp vào nền kinh tế vfa thay đổi sự
phân bố các nguồn lực là:

+ thúc đẩy sự hiệu quả.

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 3

 + thúc đẩy sự bình đẳng.

❖ NỀN KINH TẾ VẬN HÀNH NHƯ THẾ NÀO?

KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021
➢ Nguyên lý 8: Mức sống của 1 nước phụ thuộc vào khả năng sản xuất hàng hóa và
dịch vụ của nước đó.

- Có sự khác biệt trong mức sống giữa các nước và qua thời gian:

+ Thu nhập trung bình các nước giá cao hơn 10 lần so với thu nhập trung bình các
nước nghèo.

+ Mức sống của Mỹ ngày nay tăng khoảng 8 lần trong 100 năm qua.

- Yếu tố quan trọng quyết định mức sống: năng suất (productivity), số lượng hàng
hóa và dịch vụ sản xuất trên 1 đơn vị lao động.

- Năng suất phụ thuộc vào thiết bị, kỹ năng và công nghệ sẵn có cho người lao
động.

- Các yếu tố khác (như liên đoàn lao động, cạnh tranh từ nước ngoài) ít có ảnh
hưởng đến chất lượng cuộc sống.

➢ Nguyên lý 9: Giá tăng khi chính phủ in quá nhiều tiền.

Lạm phát (inflation): gia tăng trong mức giá chung.

- Trong dài hạn, lạm phát thông thường là do sự gia tăng quá mức số lượng tiền,
làm cho giá trị tiền tệ giảm xuống.

- Chính phủ tạo (in) tiền càng nhanh, tỷ lệ lạm phát càng cao.

➢ Nguyên lý 10: Xã hội đối mặt với sự đánh đổi ngắn hạn giữa lạm phát và thất
nghiệp.

- Trong ngắn hạn (1-2 năm), những chính sách kinh tế đầy lạm phát và thất nghiệp
theo chiều hướng ngược chiều nhau.

- Các yếu tố khác có thể làm cho sự đánh đổi này ít hơn nhiều thuận lợi, nhưng
sự đánh đổi luôn xảy ra.

TÓM TẮT

➢ CÁCH THỨ RA QUYẾT ĐỊNH CÁ NHÂN

- Con người đối mặt với sự đánh đổi giữa các mục tiêu khác nhau.

- Chi phí của bất kỳ hành động nào cũng được tính bằng những cơ hội bị bỏ qua.

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 4

 - Con người duy lý đưa ra quyết định dựa trên sự so sánh giữa chi phí và lợi ích
biên.
KINH TẾ VI MÔ – ĐẠI CƯƠNG UEH - 2021
- Con người thay đổi hành vi để đáp lại các động cơ khuyến khích mà họ đối mặt.

➢ SỰ TÁC ĐỘNG QUA LẠI GIỮA CON NGƯỜI VỚI NHAU

- Thương mại (tức trao đổi) có thể đem lại lợi ích cho cả hai bên.
- Thị trường thường là cách thức tốt để phối hợp các hành động kinh tế của mọi
người. Chính phủ có thể cải thiện các kết cục thị trường bằng cách khôi phục thất
bại thị trường hoặc thúc đẩy mục tiêu bình đẳng kinh tế nhiều hơn.
➢ NỀN KINH TẾ VỚI TƯ CÁCH MỘT TỔNG THỂ

- Năng suất là nguồn gốc cuối cùng của mức sống.

- Sự gia tăng lượng tiền nguyên nhân cuối cùng của làm phá và xã hội đánh đổi
ngắn hạn giữa lạm phát và thất nghiệp.

NGUYỄN HUỲNH NHƯ NGỌC – VICTORIANGUYEN465@GMAIL.COM 5