Chöông 9: GV: Leâ Hoaøng Tuaán GV: Le Hoang Tuan

CHÖÔNG 9
GV: Le
Leâ Hoang
Hoaøng Tuan
Tuaán
NOÄI DUNG
I. Khaùi nieäm
I 1 Ñònh
I.1. Ñò h nghóahó ; Q
Quy öôùc daá
d áu
I 2 Ngoai
I.2. Ngoaïi löï
löc-
c- Thöï
Thöcc teá
te
I.3. Bieåu ñoà Moâmen xoaén Mz
NOÄI DUNG
II. Xoaén thuaàn tuùy thanh troøn

II.1.
1 Thí
hí nghieä
hi äm – Nhaä
h än xeùùt
II 2 Öng
II.2. ÖÙng suat
suaát treâ
trenn maët cat
caét ngang
II.3. Bieá
Bienn daï
dang
ng (Goc
(Goùc xoan)
xoaén)
II.4. Tính toaùn thanh troøn
NOÄI DUNG
III. Xoaén thuaàn tuùy thanh chöõ

nhaät
IV. Tính lo
loø xo xoan
xoaén oá
occ hình truï
tru
böôùc ngaén
V. Baøi toaùn sieâu tónh
I. KHAÙ
KHAII NIEÄM
I.1. Ñònh nghóa:

Noääi llöïc: Moâ
N M âmen xoaéén Mz
M (H.9.1).
(H 9 1)
Daáu cuûa Mz : Mz > 0 khi töø ngoaøi maët caét
nhìn vaøo thaáy Mz quay thuaän kim ñoàng hoà
y
Mz z
x
H. 9.1
I. KHAÙ
KHAII NIEÄM
Ngoaïi löïc: Caùc ngaãu löïc, moâmen xoaén Mz ,

naèm trong g maëët p
phaúng vuoâng ggoùc truc
ï thanh.
Thöïc teá: truïc truyeàn ñoäng, thanh chòu löïc
khoâng gian,
khong gian dam
daàm ñôñôõ ovang...
oâvaêng
I. KHAÙ
KHAII NIEÄM
I.2. Bieåu ñoà noäi löïc Moâmen xoaén Mz

Thí duï 1: Veõ bieåu ñoà Mz
Xeùt maët cat
Xet caét ngang trong ñoan
ñoaïn AB, caâ
can n bang
baèng phaà
phan n traù
trai:i:
ΣM /z = 0 ⇒Mz – 10 = 0 ⇒ Mz = 10kNm
Xeùt maët caét ngang trong ñoaïn BC, caân baèng phaàn traùi:
/ = 0 ⇒ Mz + 7 – 10 = 0 ⇒ Mz = 3kNm
ΣM /z 3k
I. KHAÙI NIEÄM
I 2 Bieå
I.2. Bi åu ñ
ñoàà Mz
M1=10kNm M2=7kNm
M3=3kNm Mz
A B C
a) A
b)
10 kNm
3 kNm M1=10kNm M2=7kNm
+
+ Mz
Mz
d)
A B
c))
H.9.2
II. XOAÉN THUAÀN TUÙY
THANH TROØØN
II.1. Thí nghieäm vaø quan saùt bieán daïng:
Mz Mz
a) b)
H. 9.3 dz
2. XOAÉN THUAÀN TUÙY
THANH TROØØN
2.1. Thí nghieäm vaø quan saùt bieán daïng:
Xoaén thanh bôûi 2 moânen xoaén Mz ( H.9.3.a). )
Ta thaáy : + Truïc thanh vaãn thaúng,
+ Chieàu daøi thanh khoâng ñoåi,
+ Nhöõng ñöôøng troøn thaúng goùc vôùi truïc
vaãn troøn vaø thaúng goù
g c vôùi truïc,
+ Nhöõng ñöôøng song song vôùi truïc
thaønh nhöõng ñöôøng xoaén oác, löôùi oâ vuoâng thaønh
löôùi bình haønh (H.9.3.b).
THANH TROØØN
II.2. Caùc giaû thieát:
a) Maët caé
catt ngang vaã
van
n phaú
phang,
ng thang
thaúng goù
gocc vôù
vôii truc
truïc
thanh vaø khoaûng caùch khoâng ñoåi trong quaù trình bieán daïng,
b) Caùc baùn kính vaãn thaúng vaø khoâng ñoåi trong g
quaù trình bieán daïng,.
c) Caùc thôù doïc khoâng eùp vaø ñaåy laån nhau trong
quaùù trình
ì h bi
bieáán d
daïng.
THANH TROØØN
II.3. Coâng thöùc tính öùng suaát tieáp:
Ta tính öùng suaát taïi moät ñieåm
Mz
baát kyø treân maët caét ngang
coù baùn kính ρ (H.9.4). z
ρ
+ O
H. 9.4
THANH TROØ
TRON
N
1 2 O
z
dα
Mz Mz
τρ dϕ
z ρ
ρ
dα
dρ
dρ
dz
1 dz 2
a) b)
H. 9.5 Bieán daïng cuûa phaân toá chòu xoaén
THANH TROØN
° Bieán daïng cho thaáy caùc maët Mz
τρ
caét ngang tröôt
cat tröôït töông ñoi
ñoái vôù
vôii z
ρ
nhau (h.9.5.b) + O
° Nhö vaäy, treân maët caét ngang H. 9.6

cuaa thanh chòu xoan
cuû xoaén thuan
thuaàn tuy
tuùy chæ co
coù öng
öùng
suaát tieáp theo phöông vuoâng goùc baùn kính,
goïi laø τρ (H.9.6) vaø phaân toáá ñang xeùt ôû traïng
thaùi tröôït thuaàn tuùy
THANH TROØN
Ñònh luaät Hooke
τρ = G γ
τρ
Töø (H.9.5.b)
dϕ
tan γ ≈ γ = ρ γ
dz H. 9.7
dϕ
τ ρ = Gρ
dz
THANH TROØN
Lieân heä giöõa moâmen xoaén Mz vaø τρ
dϕ
Mz = ∫ τ ρ dA ρ = ∫ G ρ dA ρ
A
dz
dϕ 2 dϕ
M z = G ∫ ρ dA= G I p
dz A dz
dϕ Mz
θ= = Goùc xoaén tæ ñoái
d
dz GI ρ ( goùc xoaén treân 1 ñôn vò
chieàu daøi)
THANH TROØN
Coâng thöùc tính öùng suaát tieáp:
Mz
τρ = ρ
Iρ
ÖÙng suaát tieáp thay ñoåi theo quy luaät baäc
nhaát, baèng khoâng taïi taâm O vaø cöïc ñaïi taïi
nhöõng ñieåm treân chu vi.
THANH TROØN
Mz
Mz ρ
τρ O
O
τmax
τmax
a) b)
H.9.8.Phaân boá öùng suaát tieáp treân
maëët caét vaø öùng suaát tieáp ñoái öùng
THANH TROØN
ÖÙùng suaát tieáp cöïc ñaïi ôû caùc ñieåm treân chu vi
(ρ = baùn kính R)
Mz Mz
τ max = R=
Iρ Wp
Vôùi : Iρ Ip
Wρ = =
R D/2
Wp : Moâmen choáng xoaén
THANH TROØN
Wp ::Moâmen choáng xoaén
°Vôùi ti
tieáát di
dieään ttroøøn ñ
ñaëëc vaøø D llaøø ñöôøng kí
kính
h ti
tieáát dieä
di än
Iρ πR3 πD3
Wρ = = = ≈ 0,2D3
R 2 16
°Vôùùi tieá
i át di
dieään troøøn roåång D,d
d (η=d/D):
( d/ )
Iρ πD4(1−η4) 1 πD3
Wρ = = = (1−η ) ≈ 0,2D (1−η )
4 3 4
R 32 R 16
THANH TROØN
II.4. Coâng thöùc tính bieán daïng (goùc
xoaén):
xoan):
Goùc xoaén töông ñoái giöõa hai maët caét caùch nhau dz laø :
M
dϕ = z
dz
GI ρ
Goùc xoaéén töông ñoáái giöõa hai maët caéét caùch
nhau moät ñoaïn daøi L laø:
L L
M
ϕ = ∫ dϕ =
o
∫
o GI
z
ρ
dz
THANH TROØN
II.4. Coâng thöùc tính bieán daïng (goùc
xoaén):
xoan):
M zL
Khi ñoaïn thanh coù Mz / GIp laø haèng soá ϕ =
GI p
Khi thanh goà

gom m nhieà
nhieu u ñoan
ñoaïn, moã
moii ñoan
ñoaïn coù
co Mz/GIp la
laø hang
haèng :
MzL
ϕ = ∑ ϕi = ∑ ( )i
i GI ρ
THANH TROØN
II.5. Tính
í toùùan thanh troøøn:
* Ñieu
Ñieàu kieän beà
ben:n:
τ 0 ÖÙng suaát tieáp nguy hieåm
• τ max ≤ [τ ] =
n Heä soá an toaøn
• τ max ≤
[σ] - TB 3
2
• τ max ≤
[σ]
-TB 4
3
THANH TROØN
II.5. Tính
í toaùùn thanh troøøn:
* Ñieu
Ñieàu kieän cöng:
cöùng:
max θ ≤ [θ ]
[θ] - Goc
Goùc xoaé
xoan n tæ ñoi
ñoái cho phep,
pheùp
ñôn vò (radian/ ñôn vò chieàu daøi)
THANH TROØN
II 6 Thí nghieäm xoaé

II.6. xoann thanh tron:
troøn:
Xaùc ñònh
Xac
moâ ñun ñaøn hoài tröôïït G:
THANH TROØN
THANH TROØN
II.6. Theáá naêng bieáán daïng ñaøøn hoàài:
*Theá
The nang
naêng rieng:
rieâng:
1 2 2 2
u = [σ1 +σ2 +σ3 −2µ(σ1σ2 +σ2σ3 +σ3σ1)]
2E
* Vô
Vôùi σ 1 = ⎢τ ⎢; σ 2 = 0 va
vaø σ 3 = – ⎢τ ⎢
1+ µ 2
* u= τρ
E
THANH TROØN
Theá nang
The naêng trong 1 ñôn vò theå
the tích:
dU = ∫ udV = ∫ udAdz
V A
τ
1 p
2
1 M z2 2 dA.dz 1 M z2
dU = ∫ =∫ 2
ρ = 2
dz ∫ ρ 2
dA
A
2 G A 2 Ip G 2G I p A
2
1 M
dU = dz z
2 GI p
THANH TROØN
Theá nang
The naêng trong 1 ñoan
ñoaïn daø
daii L:
L 2
1 M
U= ∫ dzz
2 o GI p
1 M z2 L
Tröôøng hôp
Tröông hôïp Mz , G,
G Ip la
laø hang:
haèng: U =
2 GI p
Tröôøøng hôïp nhieààu ñoaïn: U = ∑U i

i
THANH TROØN
II.7. Daïng phaùù hoûûng cuûûa vaät lieäu:
τ
σ3 σ1 σ3 σ1
τ
τmax τ σ
σ3 σ1
σ3 τ P
a) σ1
b)
H.9.9. Traïng thaùi öùng suaát taïi moät ñieåm

treân maët ngoaøi thanh chòu xoaén
THANH TROØN
II.7. Daïng phaùù hoûûng cuûûa vaät lieäu deûûo:
* Vaäät lieääu deûo ((theùp)
p) chòu
ò keùo, chòu
ò neùn toát ,
coøn chòu caét thì keùm , do ñoù, khi moät truïc theùp
bòò xoaén seõ bòò g
gaõy theo maëët caét ngang,
g g, do öùng
suaát tieáp τmax treân maët caét ngang (H.9.10).
Mz Mz
H.9.10. Daïng nöùt gaõy cuûa vaät lieäu deûo

THANH TROØN
II.7. Daïng phaùù hoûûng cuûûa vaät lieäu doøøn:
* Vôùi vaät lieäu doøn (gang), chòu neùn vaø chòu caét
toát, coøn chòu keùo raát keùm neân khi xoaén seõ bò gaõy
theo maët nghieâng 45o so vôùi truïc do öùng suaát
keùo chính σ1 (H.9.11).
Mz Mz
H.9.11. Daïng nöùt gaõy cuûa vaät lieäu doøn

THANH TROØN
II.7. Daïng phaù hoûûng cuûûa vaät lieäu coù thôù (goãã):
* Vaäät lieääu coù caáu taïïo thôù (goã
(g ),
), chòu
ò caét doïïc thôù
raát keùm neân khi xoaén seõ bò nöùt doïc theo ñöôøng
sinh do öùng suaát öùng suaát tieáp ñoái öùng vôùi öùng
suaát tieáp treân maët caét ngang (H.9.12).
Mz Mz
H.9.12. Daïng nöùt gaõy cuûa goã

III. XOAÉN THUAÀN TUÙY
THANH CHÖÕ NHAÄT
a) b)
H.9.13. Xoaé
X én thanh
h h tieá
i át di
dieään chöõ
h õ nhaä
h ät
THANH CHÖÕ NHAÄT
τ1
♦ÖÙÙng suaát: τ1
Treân maët caét ngang chæ coù Mz
τmax
öùng suaát tieáp.
+ Taïi taâm vaø caùc goùc : τ = 0 τmax z
+ Taïi ñieååm giöõa caïnh daøi: h

Mz τ1
τ max = b
α hb 2
+ Taïi ñieåm giöõa caïnh ngaén: H. 9.14
Phan
Phaâ n boá
bo öng
öùng suaá
suatt tieá
tiepp
τ 1 = γτ max
treân tieát dieän chöõ nhaät
THANH CHÖÕ NHAÄT
♦Goùc xoaén tæ ñoái :

M
θ = z
3
G βhb
α, γ, β : Caùc heä soá phuï thuoäc tyû soá
(canh
(caï nh dai
daøi h /caï
/canhnh ngaé
ngan n b)
IV. TÍNH LOØ XO XOAÉN OÁC BÖÔÙC
NGAÉÉN CHÒU LÖÏ
Ö C DOÏC TRUÏC
IV. TÍNH LOØ XO XOAÉN OÁC BÖÔÙC
NGAÉÉN CHÒU LÖÏ
Ö C DOÏC TRUÏC
P D
Q=P
h
y
d Mz = PD/2
P
a) b)
D
H.9.15. a) Caùc ñaëc tröng cuûa loø xo
b) Noäi löïc treân tieát dieän
IV. TÍNH LOØ XO XOAÉN OÁC
BÖÔÙC NGAÉ
BÖÔC NGANN CHÒU LÖC
LÖÏC DOC
DOÏC
TRUÏC
IV.1- Caùc ñaëc tröng cuûa loø xo:
+ d:
d Ñöôøøng k kính
hd daây lloøø xo.
+ D: Ñöôøng kính trung g bình loø xo.
+ n: Soá voøng laøm vieäc cuûa loø xo.
+ G: Moâ
Mo ñun ñaø ñann hoà
hoii tröôt
tröôït cuû
cuaa vaät lieäu
laøm loø xo.
BÖÔÙC NGAÉ
LÖÏC DOC
DOÏC
TRUÏC Qy = P
dF
τΘ
IV.2- ÖÙng trong g A
o
daây loø xo: a)

D/2
Ñieåm ô
Ñiem ôû bien
bieân trong τmax
τmax=τQ +τM
o
A M
Mz d/2
b)
H. 9.16.Noäi
löïc vaø öùng suaát
treân maët caét daây loø xo
BÖÔÙC NGAÉ
LÖÏC DOC
DOÏC
TRUÏC
IV.2- ÖÙng suaát trong daây loø xo:
Ñieåm ô
Ñiem ôû bien
bieân trong
D
Qy M z P
P
τ max = τ Q + τ M = + = + 2
A Wp πd 2
πd 3
4 16
8PD ⎛ d ⎞ 8PD
τ max = 3 ⎜ + 1⎟ ≈ 3 Vì d « D
πd ⎝ 2D ⎠ πd
BÖÔÙC NGAÉ
LÖÏC DOC
DOÏC
TRUÏC
IV.2- ÖÙng trong daây loø xo:
Ñieåm ô
Ñiem ôû bien
bieân trong
Tính chính xaùc hôn, khi keå ñeán
ñoä nghieâng cuûa daây
D
+ 0 , 25
8PD d
τ max = k vôùi k =
D
π .dd 3
−1
d
BÖÔÙC NGAÉ
LÖÏC DOC
DOÏC
TRUÏC
IV.2- Bieán daïng loø xo:
Tính ñoä daõ
dan,n co ngan
ngaén λ khi lo
loø xo
chòu keùo, neùn doïc truïc
Coâng ngoaïi löïc T hoaøn toaøn bieán
thaønh the
thanh theá nang
naêng bien
bieán dang
daïng ñaø
ñann hoà
hoii U.
U
T=U
BÖÔÙC NGAÉ
BÖÔC NGAN
N CHÒU LÖC
LÖÏC DOC
DOÏC
TRUÏC
1
♦ T = Pλ
2
1 M z2 L
♦ U = ∑
2 GI p
2
1P D πDn
2 2
1 8P D n3
U = =
2 4 Gπd / 32 2 Gd
4 4
BÖÔÙC NGAÉ
LÖÏC DOC
DOÏC
TRUÏC
8 PD 3 n P
T=U λ=
Gd 4
=
C
Vôùi: C =
Gd 4
Ñoä cöùng loø xo
8 D 3n
Coâng thöù
Cong thöcc thöï
thöcc hanh:
haønh: λ =
N LX
C
NLX : Noä
N äi lö
löïc ttrong lloøø xo
THANH CHỊ
CHỊU LÖÏ
Ö C PHÖC
ÖÙ TAÏP
GVHD::
GVHD Thạc sĩ Lê Hoàng Tuấn
1. Khai
Khaùi nieäm chung
1. Ñònh nghóa: Maët caéét ngang coùù nhieààu noäi

löïc
2. Caùch khaûo saùt: Nguyeân lyù Coäng taùc
duïïng
3. Boû qua aûnh höôûng cuûa löïc caét Qx , Qy
2. Thanh chòu uoán xieân
2.1. Ñònh nghóa
Mx
Thanh chịu uốn xiên- các mặt
O z
cắt ngang có các thành phần
nội lực là x My
y
• Mômen uốn Mx
( Qui ước dương khi căng thớ
dương trục y)
Mx O x
• Mô
Mômen uốn ố My
( Qui ước dương khi căng thớ My
dương g trục
ụ x)) z
y
2.1. Ñònh nghóa khaùc cuûûa uoáán xieân
• Thanh chòu ò uoán xieân - maëët caét ngang
g g coù
moâmen uoán Mu khoâng naèm trong maët phaúng
(yz) hay (xz)
Mx Mx O x x
O x
α
My Mu
z My z ĐTT
z
y Mu y y
Bieåu dieån moâmen Moâmen Mu va
Momen vaø
baèng vectô moâmen Ñöôøng taûi troïng(ĐTT)
2.1. Ñònh nghóa khaùc cuûa uoán xieân
Mx Mx O x x
O x
α
My Mu
z α My z ĐTT
z
y Mu y y
Caùc lien
Cac lieân heä:
2 2
Mx
Mu = M + M x y
ta n α =
My
2
2.2.
2 ỨỨng suất
ất pháp
há ttrên
ê mặt
ặt cắt
ắt ngang
Mx = Mx O x
O x + O x
B My
My
z z σz z σ
z
y y y
Mx My
σz = y σz = x
Ix Iy
Theo nguyên lý cộng tác dụng
Ứng suất tại một điểm Mx My
B(x,y) trên mặt cắt ngang σz = y+ x (1)
Ix Iy
2
2.2.
2 ỨỨng suất
ất pháp
há ttrên
ê mặt
ặt cắt
ắt ngang
- -
Mx - O+ x
O x
+ +
My - +
z y
y
Công thức kỹ thuật Mx My
Ứng suất tại một điểm σz = ± y± x (2)
Ix Iy
B( ) ttrên
B(x,y) ê mặt
ặt cắt
ắt ngang
Dấu “+”, “-” trước mỗi số hạng tùy theo
thành phần nội lực tương ứng gây kéo hay nén tại
điểm tính ứng suất
2 2 Ứng suấ
2.2. suất phaùùp- Thíí dụ
dụ
Cho Mx = 20kNm, My = 5kNm.
Tính ứng suất tại B
Mx O x Giải:
My Sửử dụng công thức (1).
z Với chiều trục như hình vẽ, ta có:
y MX =+20kNm; MY =+5kNm
B
và xB=10; yB=-20,
- -
- O+ x 40
2000 5
500
σA = 3
(−20) + 3
(10)
+ + 20.40 40.20
- + 12 12
y = −0,1875kN / cm 2
20cm
2 2 Ứng suấ
2.2. suất phaùùp- Thíí dụ
dụ
Thí dụ: Cho Mx = 20kNm,
My = 5kNm. Tính ứng suất tại A
Mx O x Giải:
My Sử dụng công thức (2),ta có:
z
σB = − 20003 (20) + 500 3 (10)

y
B
20.40 40.20
- -
- O+ x 40 12 12
= −0,1875kN / cm2
+ +
- +
y
20cm
2.3. Đườ ng trung hoø
Đường hoa a va
vaø biể
biểu ñồ
ñồ ứng
suấất phaùp
su
2
2.3.1.
3 1 Đường trung hòa
Đường trung hòa là tập hợp các điểm
có ứng suất bằng không
Do đó, phương trình đường trung hòa là
Mx My
y+ x=0 (3)
Ix Iy
My Ix
Phương trình (3) được viết lại: y=− x
Mx Iy
Đường trung hòa là đường thẳng đi qua gốc tọa độ
O và có hệ số góc
My Ix
tgβ = − (3')
Mx Iy
2 3 1 Phaù
2.3.1. Ph ùc hoï
h a vòò tríí ñ
ñöôøøng trung hoø
h øa
Đường trung hòa
- -
Mx O x - + β
O
+ x
My +
z - +
y y
2.3. Đường trung hòa và biểu đồ ứng
suất phẳng
g
2.3.2. Biểu đồ ứng suất
σmin * - -
• Người ta đã chứng minh - +
O β
Những điểm nằm trên
- + x
đường thẳng song song +
- +
với đường trung hòa có giá *
trị ứng suất bằng nhau. y
Các ứng suất tỉ lệ bậc nhất
với khoảng cách đến + σmax
đương trung hòa.
• Từ những nhận xét trên ta
có biểu đồ ứng suất pháp
2.4. Ứng suấ
suất phaùùp cự
cực trị
trị - Ñi
Ñiề
iều kiệ
kiiện
bền
Điểm xa ĐTH nhất về phía kéo ( nén) có σmax (σmin )
Mx k
My k
σ max = + y max + x max
Ix Iy
Mx n
My
σ min = − y max
− x nmax
Ix Iy
Trongg đó ((xkmax, ykmax); (x
( nmax, ynmax) là tọa
ọ độ
ộ điểm
chịu kéo, nén xa đường trung hòa nhất.
2 4 1 Mặt cắt
2.4.1.Mặt ắt chữ
hữ nhật
hật b
bxh
h
Các điểm góc xa ĐTH nhất về phía kéo
( nén) ó σmax (σ
é ) có ( min )
Góc có σmin Đường trung hòa

Mx My
σmax = + +
Wx Wy - -
- + h/2
Mx My O β
σmin = − −
x
Wx Wy + + h/2
- +
bh 2
Wx = y
6 b/2 b/2 Góc có σmax
hb 2
Wy =
6
2 4 2 Mặt cắt thép hình chữ I
2.4.2.Mặt
Các điểm góc xa ĐTH nhất về phía kéo
( nén) ó σmax (σ
é ) có ( min )
Góc có σmin Đường trung hòa

Mx My
σmax = + +
Wx Wy - -
- + h/2
Mx My O β
σmin = − −
x
Wx Wy + + h/2
- +
WX , WY - Tra bảng y
b/2 b/2 Góc có σmax
2 4 3 Mặ
2.4.3.Mặ
2.4.3.M
Mặt cắ
cắt ngang tron-
tron
troøn- D
Tổng
g hai mômen Mx và My thành mộtộ mômen duy
y
nhất Mu và tính theo uốn đơn (phẳng)
Mu M x2 + M y2 Mu
σ max = + =+
Wu Wx σmin
u
Mu M +M
2 2
O
σ min = − =−
x y
z
Wu Wx
πD 3 σmax
Wx = v
32
22.4.3.Mặ
2.4.3.M
4 3 Mặ
Mặt cắ
cắt ngang vaø
vanhnh khă
khăn- D,d
Dd
Tổng
g hai mômen Mx và My thành mộtộ mômen duy
y
Mu M 2x + M 2y Mu
σmax = + =+ σmin
Wu Wx u
M 2x + M 2y O
Mu z
σmin = − =−
Wu Wx
σmax
πD 3
Wx =
32
(
1 − η4 ) v
2.5. Điều kiệ
kiện bề
bền
• Thanh chịu uốn xiên chỉ có ứng suất pháp trên
mặt cắt ngang, tại điểm nguy hiểm,có σmax , σmin .
Phân tố
ố ở trạng thái ứng suất
ấ đơn.
• Điều kiện bền của thanh là:
• + Vật liệu dòn: [ ]
σ max ≤ σ k
σ min ≤ [σ]n
σ max
+ Vật liệu dẻo: max ≤ [σ ]k
σ min
2 6 Chuyể
2.6. Chuyển vị
vị dầm chị
chịu uố
uốn xien
xieân
L
z b
γ
Py Px h
• Py → fy
y Ngaø
g m
O fx P x • Px → fx
γ f
• Ñoä voõng toaøn phaàn
fy fx
2 2
O’ f= f +f
x y
; tg γ =
fy
• THÍ NGHIEÄM ÑO CHUYEN
CHUYEÅN VÒ
THANH CHỊU UỐN
VÀ KÉO (HAY NÉN) ĐỒNG THỜI
GVHD::
GVHD GVC.Thạc sĩ Lê Hoàng Tuấn
Nội dung
1 Đị
1. Định
h nghĩa
hĩ
2. Ứng suất pháp
3. Đường trung hòa-
hòa-biểu
ể đồ
ồ ứng suấtấ pháp
4. Ứng suất pháp cực trị và điều kiện bền
5. Thanh chịu kéo hay nén lệch tâm
6. Lõi tiết diện
7. Bài tập củng cố
1. Định nghĩa
Thanh chịu uốn và kéo (hay nén) đồng thời-
Mặt
ặ cắt ngang
g g có nội
ộ lực:các
ự mômen uốn Mx, My và
lực dọc Nz
Mx
NZ Mx
O x
O
z NZ
x My My
z
y
y
1. Định
ị nghĩa
nghĩa-
g - Thực
ự tế
Coät chòu taûi gioù vaø Coät choáng trong caàu

trong
troï ng löông
löôïng baû
ban n than
thaân treo chòu löï
löcc cang
caêng day
daây
1. Định nghĩa-
nghĩa- Thực tế
Các tòa tháp
1. Định
ị nghĩa
nghĩa-
g - Thực
ự tế
Caàu treo
Cau
2. Ứng suất pháp trên mặt cắt ngang
Mx Mx O x
O x = O x
+ N
NZ My Z B
My
z z zσ
σz z
y y y
Mx My NZ
σz = y+ x σz =
Ix Iy A
Theo nguyên lý cộng tác dụng
Ứng suất tại một điểm Mx My Nz
σz = y+ x+ (1)
B(x,y) trên mặt cắt ngang Ix Iy A
2. Ứng suất pháp trên mặt cắt ngang
Mx - -
- +
O x + O+ x
+ +
NZ - +
My + +
z
y y
Công thức kỹ thuật :
Ứng suất tại một điểm Mx My Nz
B(x,y) trên mặt cắt ngang σz = ± y± x± (2)
Ix Iy A
Dấu “+”,
Dấ “+” “-”
“ ” trước
tr ớc mỗi số hạng tùy
tù theo thành phần
nội lực tương ứng gây kéo hay nén tại điểm
muốn tính ứng suất
2. Ứng suất pháp
pháp-- Thí dụ
Cho Mx = 10kNm,
Ch 10kN My = 5kNm,
5kN Nz = 10kN. 10kN
Tính ứng suất tại B
Giải:
Sử dụng công thức (1), với
•B chiều trục như hình vẽ, thì
Mx O x
xB=10;
10; yB=-2020, ta có
NZ
My
σB = 10003 (−20) + 500 3 (10) + 10
z 20.40 40.20 20.40
y 12 12
- - •B = 0,0125kN / cm 2
- +
40 + O+ x Sử dụng công thức (2), (2) ta có:
+ +
- + 1000 500 10
+ + σB = − (20) + (10) +
20 40
20.40 3
40
40.20
20 3
20 40
20.40
y
20cm 12 12
2
= 0,0125kN / cm
3. Đườ ng trung hoøa vaø biể
Đường biểu ñồ
ñồ ứng
suấất phaù
su h ùp
3.1.
3 1 Đường trung hòa
Đường trung hòa là tập hợp các điểm
có ứng suất bằng không
Do đó, phương trình đường trung hòa là
Mx My N
y+ x+ Z = 0 (3)
Ix Iy A
My Ix NZ IX
Phương trình (3) được viết lại: y=− x−
Mx Iy A MX
Đường trung hòa là đường thẳng đi qua gốc tọa độ
O và có hệ số góc
My Ix
tgβ = − (3')
Mx Iy
3 2 Phac
3.2. Phaùc hoa
hoïa vò trí ñöôø
ñöôngng trung hoø
hoaa
Mx - -
O x - +
+ + β
NZ + O+ x
My - +
+ +
z
y
y
3. Đường trung hòa và biểu đồ ứng suất
phẳng
hẳ
3.3. Biểu đồ ứng suất Đường trung hòa
• Người
N ời ta đã chứnghứ minh i h
Những điểm nằm trên σmin - -
- +
đường thẳng song song + + β
với đường trung hòa có giá + O+ x
- +
trị ứng suất bằng nhau. + +
Các ứng ssuất
ất tỉ lệ bậc nhất
với khoảng cách đến y
đương trung hòa.
• Từ những nhận xét trên ta
có biểu đồ ứng suất pháp
σmax
4. Ứng suất pháp cực trị
và
à điều
điề kiện
kiệ bền
bề
Điểm xa ĐTH nhất về phía kéo (nén) có
ứng suất pháp σ max (σ min )
σmin - -
- +
+ + β
Mx My NZ + O+ x
σ max = +
k
y max +
k
x max ± - +
Ix Iy A + +
y
Mx My NZ
σ min =− n
y max −
n
x max ±
Ix Iy A
σmax
(xmaxk, ymaxkk); (xmaxn, ymaxn) là tọa độ điểm
ể chịu kéo,
nén xa đường trung hòa nhất
và
à điều
điề kiện
kiệ bền
bề
• Mặt cắt
ắt ngang có
ó dạng
d
hình chữ nhật, I σmin - -
- +
+ + β
M x M y Nz + O+ x
- +
σmax = + + ± + +
Wx Wy A
M x M y Nz y
σmin =− − ±
Wx Wy A
σmax
và
à điều
điề kiện
kiệ bền
bề
• Mặt cắ
cắt ngang
g g troøn- D
Tổng hai mômen Mx và My thành một mômen duy
M 2x + M 2y NZ Mu
σmax = + ± σmin
Wx A u
M 2x + M 2y NZ O z
σmin = − ± NZ
Wx A σmax
πD3 v
Wx =
32
và
à điều
điề kiện
kiệ bền
bề
• Mặt cắ
cắt ngang
g g vaønh khă
khăn- D,d
,
Tổng hai mômen Mx và My thành một mômen duy
M2x + M2y NZ Mu
σmax = + ±
Wx A σmin
u
M2x + M2y NZ O z
σmin = − ± NZ
Wx A
σmax
πD3 d v
Wx = (1 − η ) ; η =
4
32 D
và
à điều
điề kiện
kiệ bền
bề
Thanh chịu
ị uốn cộngộ g kéo (nén)
( ) đồng
g thời chỉ
tạo ra ứng suất pháp trên mặt cắt ngang, tại điểm
nguy hiểm, có σ max, min , phân tố ở trạng thái ứng
suất đơn.
đơn
Điều kiện bền của thanh:

σmax ≤ ⎡⎣σ⎤⎦
k
Vật
ậ liệu
ệ dòn:
σmin ≤ ⎡⎣σ⎤⎦
n
Vật liệu
liệ dẻo:
dẻo max σmax,min ≤ ⎡⎣σ ⎤⎦
• Ngoaïi löïc P (noäi löïc N) taùc duïng treân
maët caét ngang // vaø ∉ truïc thanh.
• K- Ñieåm ñaët löïc ; e= OK - Ñoä leäch taâm
O x O x
e e
K K
z z
N y N y
• Keùo leäch taâm • Neùn leäch taâm

Thöcï teá:
• +Coäät, moùng nhaø

coâng nghieäp,
• +Bu long
loâng leäch tam,
taâm
• +Giaù ñôû...
Thöïc teá:
• Coät coù vai

Neùn leäch taâm
Thöïc teá:
• Coät coù vai

• Neùn leäch taâm
NZ = N
• Dôøi N veà trong
ï g taâm O: MX = N.y
N yK
• MY = N.xK
Mx
O x O x
My
K (xK , yK) NZ
K
z z
N y y
N
• Keùo leäch taâm
ÖÙng suaát treân maët caét ngang
Taïi ñieåm baát kyø B(x,y)
Mx My N
σz = y+ x+
Ix Iy A
Thay : Mx = N .yK ; My = N .xK
N .yK N xK N
σz = y+ x+
Ix Iy A
ÖÙng suaát treân maët caét ngang
N yK .A xK .A
σZ = [ y+ x + 1]
A Ix Iy
Nz ⎡ y K .y x K .x ⎤
σZ = ⎢ 2 + 2 + 1⎥
A ⎢ ix i ⎥⎦
⎣ y
Ix Iy
Vôùi : ix = ; iy = − Baùn kính quaùn tính
A A
Ñöôøng trung hoøa
Cho σZ =0 P/T Ñöôøng trung hoøa

y K .y x K .x
2
+ 2
+1 = 0
i x
i y
Ñöôøng trung hoøa
y K .y
y x K .x
x
2
+ 2
+ 1 = 0
ix iy
i2yi2x
Ñaët: a=− ; b=−
xK yK
daïïng khaùc cuûa p g hoøa :
p/t ñöôøng trung
x y
+ ==11
a b
Ñöôøng trung hoøa- Phöông trình
y K .y
y x K .x
x i 2
i 2
+ + 1 = 0 vôùi a = − ; b = −
y x
i 2
i 2 xK yK
x y
Tính chaát ñöôøng trung hoaø :
- ÑTH khong
khoâng bao giôgiôø qua phan
phaàn tö chöa
chöùa ñiem
ñieåm ñaët
löïc K vì a vaø b luoân traùi daáu vôùi xK, yK.
- Ñieå
Ñi åm ñaë
ñ ët löï
lö c tieá
ti án gaààn taâ
t âm O thì ñöôøng trung
t
hoøa rôøi xa taâm vì xK, yK giaûm thì a, b taêng.
- Khi ÑTH naèm ngoaøi tieát dieän, treân tieát dieän
chæ chòu öùng suaát moät daáu: keùo hoaëc neùn.
Loõõi tieá
L di än laø
i át dieä l ø khu
kh vöï ö c bao
b quanh h taâ
t âm
sao cho khi löïc leäch taâm ñaët trong phaïm vi ñoù
thì ñöông
ñöôøng trung hoa hoaø hoan
hoaøn toan
toaøn nam
naèm ngoai
ngoaøi tiet
tieát
dieän.
Vôùi moät thanh chòu keùo hay neùn leäch
taâm vieäc xac
tam, xaùc ñònh loõ loii coù
co yyù nghóa thöc
thöïc tieã
tien.
n
Thöïc teá coù nhieàu vaät lieäu chæ chòu neùn toát
nhö
h gaïch, h ñaù
ñ ù, gang, beâ b âtoââng kh
khoââng theù
h ùp..., neááu
chuùng chòu neùn leäch taâm maø löïc neùn ñaët ngoaøi
l õi, öùùng suaáát keù
loõ k ùo phaù
h ùt sinh
i h coùù theå
h å llôùùn h
hôn khkhaûû
naêng chòu keùo cuûa chuùng, khi ñoù vaät lieäu seõ bò
phaù
h ùhhoaïi, ññeåå taään d
duïng toáát kh
khaûû naêêng chòuhò llöïc cuûûa
vaät lieäu caàn thieát keá ñaët löïc neùn trong loõi tieát
di ä
Thí duïï: Loõi tieát dieän chöõ nhaät
b/6 b/6
h/2
h/6
h/6
h/2
b/2 b/2
du:ï: Loi
Thí duï Loõi tieá
tiett dieän troø
tronn
y
D x
D/4
THANH CHÒU UOÁN VAØ XOAÉN
ÑOÀÀNG THÔØ
ÔØI
• Noäi dung:
• 1. Ñònh nghóa
• 2. Uoáán vaø xoaéén thanh troøn
• 3. Uoán vaø xoaén thanh chöõ nhaät
1. Định
ị nghĩa
g
• Nội lực tren

treân maët cat
caét
ngang:
• Momen
Moâmen uốn Mx, My Mz
Mx
vaø moâmen xoaén Mz O z
• Ví dụ:
d Truï
T c truyeààn,
My
daàm lanh toâ, caùc

x
thanh
h h khoâ
kh âng gian
i … y
2. UOÁN VAØ XOAÉN THANH TROØN-
ÖÙng suaáát treân maët caéét ngang
• Uoán: Toång Mx vaø My σmin
•
thaønh: M = M2 + M2 B
u x y Mu
• ÖÙ
Öngng suat
suaát do Mu gay
gaây ra O
laø öùng suaát phaùp. z
• Chu
Chuù y yù ñiem
ñieåm A,
A B u
A
•
Mu
2
M +M 2 σmax
x y v
σ max = σ A = =
Wu Wx
Mu M2x + M2y
σmin = σB = − =−
Wu Wx
ÖÙng suaáát treân maët caéét ngang
• Xoaé
Xoan: n: Mz
B τmax
• ÖÙng suaát do Mz gaây ra •
laø öng
la öùng suat
suaát tiep
tieáp
Mz
• Caùc ñieåm treân chu vi O
coù τmax z
u
Mz A
τmax =
•
τmax
Wρ
v
• A
ÖÙng suaáát taïi caùc ñieååm nguy hieååm
τmax
• Coäng taùc duïng,
B
•
σmin
• Chuù yù
y hai ñieåm Mz
Mu
A vaø B O
z
u
A
τmax σmin • σmax
B
τmax v
τmax σmax
A
2. UON
UOÁN VAØ
VA XOAN
XOAÉN THANH TROØ
TRON N
• Ñieàu kieän beàn:
• Ñi
Ñieààu kieä
ki än beà
b àn ñöôï
ñ c vieá
i át theo
h
caùc Lyù thuyeát beàn(Ch. 5) τmax σmin
B
• +Vaä
V ät lieä
li äu deû
d ûo:
σt3 = σ2 + 4τ2 ≤ [σ] τmax σmax
A
σt4 = σ2 + 3τ2 ≤ [σ]
• +Vaä
V ät lieä
li äu doø
d øn:
⎡⎣ σ ⎤⎦ k
σ t 5 = σ 1 − α ⋅ σ 3 ≤ [σ ]k ; α=
⎡⎣ σ ⎤⎦ n
3. UOÁN VAØ XOAÉN THANH CHÖÕ NHAÄT-
ÖÙ suaáát treâ
Öng t ân maëët caéét ngnag
ÖÙng suaát phaùp do moâmen uoán
σmin • Caùc ñieåm A, A’ coù σmax , σmin

A’
σCC’
C’ Mx Cac
C ù ñiem
ñi å B,B’
B B’ coù σB,B
• Caùc ñieåm C,C’ coù σC,C
B’ σB’
h z
O
My MX MY
B
σB σA,A' = σmax,min =± ±
A A' max min
x
C b WX WY
σC
MY MX
A
σmax
y σB,B' = ± σC,C' = ±
WY WX
ÖÙ suaáát treâ
• Caùc ñieåm A, A’ coù τ = 0
• Caùc ñieåm B,B’ coù τmax
A’
τ1
σmin
σC’
C’
C Mx • Caùc ñieåm C,C’ coù τ1
MZ MZ
Mz B’
h σB’
O z
τB = τmax = =
WXoaén α.h.b2
τmax τmax
My
B
σB
τ1 C b
x
σC τC = τ1 = γτmax
A
σmax
y
ÖÙ suaáát treâ
A’
τ1
σmin Caùc ñieåm A,, A’ coù σmax , σmin
σC’
C’ Mx • Caùc ñieåm B,B’ coù σB,B’ vaø τmax
Mz B’
Caùc ñieåm C,C’
, coù σC,CC C’ vaø τ1
h σB’
z
MX MY
O
τmax τmax
σB
My σA,A' = σmax,min = ± ±
B
τ1 C b WX WY
x
σC MY MZ
A
σmax
σB,B' = ± vaø τB = τmax
va =
WY WXoaén
y
MX
σC,C' = ± vaøø τC = τ1 = γτmax
WX
Ñieààu kieän beààn
• Phaûi vieát cho caùc ñieåm vôùi caùc traïng thaùi öùng
suaát khac
suat khaùc nhau tren
treân maët cat
caét
• ♦ Ñieåm goùc A, A’ coù, σmax ,σmin
σmax ≤ ⎡⎣σ ⎤⎦
k
Vaät lieäu doøn :
σmin ≤ ⎡⎣σ ⎦⎤
n
σmax
Vaät lieä
eäu deû
deo o: max ≤ ⎡⎣σ ⎤⎦
σ min
Ñieààu kieän beààn
• ♦Ñieåm g
giöõa canh
ï daøi B ((B’)) co ù σB((σBB’) vaø τmax ;
• ♦ Ñieåm giöõa caïnh ngaén C (C’) coù σC(σC’) vaø τ1
• Vaät lieäu deûo :+ TB3: σ2 + 4τ2 ≤ [σ]
• + TB4: σ2 +3τ2 ≤ [σ]
Vaät lieäu doøn : +TB5: σt5 =σ1 −α⋅σ3 ≤ [σ]k ;

σ 1 2 ⎡⎣ σ ⎤⎦
k
σ1,3 = ± σ + 4τ2 ; α =
⎡⎣ σ ⎤⎦
2 2 n
THANH CHÒU LÖÏ
LÖCC TONG
TOÅNG QUAT
QUAÙT
• Noäi dung:
• 1. Ñònh nghóa
• 2. Caùch tính toaùn
THANH CHÒU LÖÏ
LÖCC TONG
TOÅNG QUAT
QUAÙT
• ÑÒNH NGHÓA:
NGHÓA
• Noäi löïc treân maët caét Mx
ngang goààm: Mz
O Nz z
+ Moâmen uoán Mx , My My
(hay moâmen uoán Mu ) x
+ Momen
Moâmen xoanxoaén Mz y
+ Löïc doïc Nz
THANH CHÒU LÖÏ
LÖCC TONG
TOÅNG QUAT
QUAÙT
• Caùch tính toaùn:
Mx
• Nhaän xeùt: Thanh chòu löïc Mz
toång quaùt khaùc thanh chòu O Nz z
uoáán coääng xoaéén ñ
ñoààng thôø
h øi My
laø treân maët caét ngang coù x
theâm Löï
them Löcc doï
docc Nz
y
• Tính thanh chòu löïc toång q quaùt töông g töï thanh
chòu uoán coäng xoaén ñoàng thôøi, chæ caàn nôi naøo
coù öùng suaát phaùp σ trong thanh chòu uoán coäng
xoaén ta coäng ( trö
xoan tröø ) theâ
them m löôï
löôngng | Nz | / A
OÅ
ON N ÑINH THANH THAÚ
THANGNG CHÒU
NEÙN ÑUÙNG TAÂM
GVHD::
GVHD GVC.Thạc sĩ Lê Hoàng Tuấn
Nội dung
1. Khaùi nieäm
2. Tính
í oåån ñònh trong mieààn ñaøøn hoàài
2.1.Thanh
2.1. Thanh 2 ñaàu khôùp
2 2 Thanh
2.2.Thanh
2.2. Th h 2 ñaà ñ àu lieâ
li ân keá
k át khaù
kh ùc
2.3.Giôù
2.3. Giôùi haïn aùp duïng coâng thöùc Euler
3 Tính on
3. oån ñònh ngoai
ngoaøi mien
mieàn ñaø
ñann hoà
hoii
4. Tính thanh chòu neùn theo quy phaïm
( cach
caùch tính thöc
thöïc hanh)
haønh)
5. Hình daùng hôïp lyù cuûa maët caét ngang
6 Bai
6. Baøi taäp cuû
cungng coá
co
1.Khai
Khaùi nieäm
Caân baèng Caân baèng Caân baèng

oåån ñò
ñònh
h kh â on
khong å ñònh
ñò h phieá
hi ám ñònh
ñò h
• Xeùt vò trí töông ñoáái cuûûa quaûû caààu vaø maët caààu
• a) Neu
Neáu co
coù nhieu
nhieãu dòch quaû
qua cau
caàu ra lan
laân caän,
nhieãu maát ñi, quaû caàu trôû veà.
• b) Neu
Neáu co
coù nhieu
nhieãu dòch quaû
qua cau
caàu ra lan
laân caän,
nhieãu maát ñi, quaû caàu khoâng trôû veà
1.Khaùi nieäm
a) Thanh chòu neùn, P< Pth ,
P=Pth δ
neáu coù nhieãu thanh bò cong, P<Pth P>Pth
nhieãu maát ñi, thanh trôû veà
daïng thaúng ban ñaàu –
Th h ôûû traïng thaù
Thanh h ùi oåån ñònh
ñò h
c) Löïc neùn P> Pth , neáu coù
nhieu
hi ã thanh
th h bò cong, nhieu hi ã c) TT maát
a) TT b) TT
maát ñi, thanh khoâng trôû veà oån ñònh tôùi haïn oån ñònh
dang
daï ng thang
thaúng ban ñaà
ñauu - Thanh
ôû traïng thaùi maát oån ñònh
b) L
Löïc neùùn P
P= Pth , neááu coùù nhieã
hi ãu, thanh
h h bò cong, nhieã
hi ãu
maát ñi, thanh coù daïng cong naøo ñoù – Traïng thaùi tôùi
han
1.Khai
1 Khaùi nieäm
• Caùc keát caáu khaùc maát oån ñònh
ò
+ Daàm moûng chòu uoán
+ Vanh
Vaønh troø
tron
n chòu ap
aùp löc
löïc neù
nenn ñeu
ñeàu
q > q th
P > Pth
1.Khai
Khaùi nieäm
• Ñieàu kieän oån ñònh Pth
P ≤ ⎡⎣ P ⎤⎦ =
• P: Löïc neùn thanh o âñ k o âñ
• Nz : Noäi löïc neùn thanh
Hay
y:
• Pth: Löï
Lö c tôùi haï
h n cuûûa thanh
th h
• koâñ : Heä soá an toaøn veà maët
Pth
oån ñònh
ò N Z ≤ ⎡⎣ P ⎤⎦ o âñ =
k o âñ
2.Tính on
oån ñònh trong mieà
mien n ñaø
ñan n hoi
hoài
2.1 Ñònh Pth cuûa thanh 2 ñaàu khôùp (baøi
toaùn Euler) Pth
P th
y
Coù
Co thanh hai ñauñaàu z
khôùp, löïc neùn Pth z
L
Xeùt maët caét hoaønh y (z) MX
ñoä z : Moâ
Momen
men uon
uoán Pth
Mx = Pth . y(z)
z
2.Tính on
mien n ñaø
ñan n hoi
hoài
Phöông trình vi phaân Ñöôøng ñaøn hoài
'' Mx " Pth .y
y =− y =−
EI x EI x
2 Pth
kyù hieäu : α = EI
x
" Pth .y
y + =0 y '' + α 2 y = 0
EI x
Nghieä
g äm : y = A sin((α z) + B cos((α z)
2.Tính on
mien n ñaø
ñan n hoi
hoài
Caùc haèng soá A, B xaùc ñònh töø ñieàu kieän bieân:
+ ÔÛ z =0, y = 0 B=0
+ ÔÛ z =L, y = 0 A.sin(α
A.sin( αL) =0
Vì A≠
A≠ 0 ñeå öùng vôùi thanh cong, neân:
sin(α
sin( αL) =0 αL=n
L=nπ
π , vôù
vôii n=0,1,2,3,…
n=0 1 2 3
2 2
n π EIx
Löïc tôùùi haïn Pth =
L2
2.Tính on
mien n ñaø
ñan n hoi
hoài
Thöc
Thöïc te
teá chæ can
caàn bieá
biett löc
löïc tôù
tôii han
haïn beù
be nhat
nhaát
öùng vôùi n=1, vaø thanh cong maët phaúng coù
ñoä cöù
cöng
ng be
beù nhat,
nhaát, neâ
nenn ta co:
coù:
2
π EImin
Coâ
Cong
ng thöc
thöùc Euler: Pth = 2
L
2.Tính on
mien n ñaø
ñan n hoi
hoài
2.2 Ñònh
ò Pth cuûa thanh 2 ñaàu coù lieân keát khaùc:
Pth
m 2 π2 EI min
Pth =
L2
π2 EImin ∆T 0
Pth =
(µ L)2
1
µ =
m m 1/2
m=1/2
m=1
µ=2 m=2 m=1,43
µ=1
µ=1/2 µ=0,7
2.Tính on
mien n ñaø
ñan n hoi
hoài
2.2 Ñònh
ò Pth cuûa thanh 2 ñaàu coù lieân keát khaùc:
Pth
Pth Pth
m 2 π 2 EI min y
Pth =
L2 z
π2 EI min z
Pth = ∆T0
(µL)2 L
y (z)
1
µ =
m µ=2 1/2
µ=1/2 P
0 th
/ µ=0,7
µ=1/2 7
m=1/2 m=2 m=2 m=1,43
µ 1
µ=1 z
m=1
2.Tính on
mien n ñaø
ñan n hoi
hoài
2.3 UÙng suaát tôùi haïn- Ñoä maûnh thanh-
thanh-
Giôùùi haïn aùùp duïng coâng thöùùc Euler
♦ ÖÙng suaát tôùi haïïn:
Pth π2EImin π2Ei2min π2E
σth = = = =
A (µL)) A (µL))
2 2
⎛ µL ⎞
2
⎜ ⎟
⎜ imin ⎟
⎝ ⎠
I m in
Vôùi: i m in =
A
baùn kính quaùn tính nhoûû nhaáát cuûûa tieáát dieän

2.Tính on
mien n ñaø
ñan n hoi
hoài
µL
Vaø λ= Ñoä maûnh thanh
i min
π2 E
ÖÙ
Öng suaáát tôùi h
haïn: σ th = 2
λ
2
πE
Löïc tôùi haïn: Pth = 2 A
λ
2.Tính oån ñònh trong mieàn ñaøn hoài
♦ Giôùi haïn aùp duïng coâng thöùc Euler:
V ät lieä
Vaä li äu laø
l øm vieä
i äc trong mieà
i àn ñ
ñaøøn h
hoàài, neâân:
π2E
σth = 2 ≤ σtl
λ
Vôùi: σtl – G
Vô Giôù
ô i han
aï ttæ leä
eä cua
cuûa vaät lieä
eäu
π2 E
λ ≥ λ0 =
σ tl
λ0 – Ñoä maûnh giôùi haïn, haèng tuøy vaät

lieäu; Thí duï: Theùp coù λ0 =100, goãã λ0 =75…
3.Tính on
oån ñònh ngoai
ngoaøi mieà
mien n ñaø
ñan n hoi
hoài
3.1 YÙ nghóa:
Coâng thöùc Euler chæ duøng khi σth ≤ σtl
Khi σth > σtl , vaät lieäu laøm vieäc ngoaø
g i mieàn
ñaøn hoài, caàn coù coâng thöùc khaùc ñeå tính
3.2 Coâ
Congng thöc
thöùc thöc
thöïc nghieäm Iasinski
°Thanh coù ñoä maõnh vöøa: λ 1 ≤ λ ≺ λ 0
σth = a− b
bλ
λ
° Thanh coù ñoä maõnh beù: λ ≺ λ 1 ; σth = σ0
a,b-- caùc haèng soá tuøy vaät lieäu
a,b
3.Tính on
oån ñònh ngoaø
ngoaii mieà
mien n ñan
ñaøn hoi
hoài
σ th
Toùm taét caùch tính σth
σ0 Iasinski
( vaø Pth= σth.A) :
σ tl Euler
Tuøy ñoää maõnh thanh,, ta coù
ñoà thò sau:
O λ1 λ0 λ
π2 E (Euler)
•λ ≥ λ o ⇒ σ th = 2
λ
•λ1 ≤ λ ≺ λ 0 ⇒ σ th = a − bλ (Iasinski)
•λ
λ ≺ λ 1 ⇒ σ th = σ 0
4.Tính thanh chòu neùn theo quy
phaïm (Tính thöïc haønh)
° Thanh chòu nenneùn can
caàn thoû
thoaa ñ/k beà
ben:
n:
P σo
σ = ≤ [ σ ]n Vôi
Vôùi [σ]n =
A n
n > 1 : Heä soá an toaøn veà ñoä beàn
° Thanh chòu neùn caàn thoûa ñ/k oån ñònh:
P σ th
σ= ≤ [σ ]oâñ Vôùi [ σ ] o âñ =
A k o âñ
koâñ : Heä soá an toaøn veà ñoä oåån ñònh, thöôøng koâñ > n
• Ñeå tieän tính thöïc haønh, ta ñöa vaøo heä soá uoán doïc
h heä
hay h ä soáá giaû
i ûm öùng suaáát cho
h pheù
h ùp ϕ
[σ ]oâñ σ th n
ϕ= =
[σ ]n σ o k oâñ
• ϕ < 1 vì σoâñ < σn vaø n < koâñ
P
Ñieàu kieän oån ñònh trôû thaønh σ = ≤ ϕ [σ ]n
A
• hay P ≤ ⎡⎣P⎤⎦ =ϕ[σ]n A
oâñ
oñ
Ñ/k oån ñònh naøy thoûa, khoâng caàn kieåm tra ñ/k beàn
• Heä soá
so ϕ phuï
phu thuoäc vaät lieäu, qui pham
phaïm vaø
va ñoä manh
maûnh
cuûa thanh ñöôïc laäp thaønh baûng (coù trong caùc taøi
lieäu Söùc beàn vaät lieäu)
• Ñoáái vôùi caùc maët caéét ngang bò giaûm yeááu cuïc boä thì
caàn kieåm tra caû
P
+ Ñ/k beàn: σ = ≤ [ σ ]n
A th
P
+ Ñ/k oån ñònh: σ= ≤ ϕ [σ]n
A
Athh : Tieá
Tiett dieän thöc
thöïc
A : Tieát dieän nguyeân
• Baø
Baii toan
toaùn chon
choïn kích thöôc
thöôùc tiet
tieát dieän: Vieäc tìm
A phaûi laøm ñuùng daàn vì phöông trình ñ/k oån
ñònh co
coù hai anaån A va
vaø ϕ (A).
(A)
• Böôùc 1: Giaû söõ ϕ1 , tính A1, choïn tieát dieän,
tính lai
laïi λ1 , tra baû
bang
ng ñöôï
ñöôcc ϕ1’
Neáu ϕ1’ ≠ ϕ1 tính sang böôùc 2
Neáu ϕ1’ ≈ ϕ1 tieáp tuïc tính vaø kieåm tra
N ≤ [[P]]oñoâñ= ϕ1’ [
[σ]]nA
• Böôù
Böôcc 2: Gia
Giaû sö
söõ ϕ2 = (ϕ1 + ϕ1’)/2
)/2 , tính A2,
choïn tieát dieän, tính laïi λ2 , tra baûng ñöôïc ϕ2’
Neáu ϕ2’ ≠ ϕ2 tính sang böôc
Neu böôùc 3
Neáu ϕ2’ ≈ ϕ2 tieáp tuïc tính vaø kieåm tra
N ≤ [P]oâñ= ϕ2’ [σ]nA
Thöôøng thöcï hieään 2,, 3 laàn thì sai soá giöõ
g a2
laàn tính ñuû beù ( keát quaû hoäi tuï )
5. MAËT CAÉT HÔÏP LYÙ & VAÄT LIEÄU
π2EI
• • Trong mieà
mienn ñaø
ñann hoài: Pth = ( µ l) 2
hoi:
• Ngoaøi mieàn ñaøn hoài: P = σ A
th th
• Tang
Taêng P coù
co 2 caù
cach:
ch:
+Taêng E: Duøng vaät lieäu coù E lôùn
+Caá
C áu ttaïo ti
tieáát di
dieään coùù Ix = Iy nhö
hö caùùc tieá
ti át
dieän ña giaùc ñeàu vaø Imin lôùn nhö caùc hình
roång
rong
THÍ NGHIEÄM TÌM LÖÏC TÔÙI HAÏN
Chöông
g 12. UOÁN NGANG VAØ
UOÁN DOÏC ÑOÀNG THÔØI
NOÄI DUNG:
1. Ñaëc ñieåm baøi toaùn
2. Coâng thöùc gaàn ñuùng
12.1 ÑAËC ÑIEÅM BAØI TOAÙN:
R
P z
y(z)
Thanh chòu uoáuonn bôi

bôûi taù
tacc ñoäng ñoà
ñongng thôi
thôøi cua:
cuûa:
+ Löïc ngang R
+ Löc
Löïc neù
nenn doï
docc P.
Neáu chuyeån vò laø ñaùng keå thì caàn phaûi xeùt caân
baèng cuûa thanh treân sô ñoà bieán daïng vaø moâmen
noäi löïc seõ bao goàm aûnh höôûng cuûa löïc R vaø P:
12.1 ÑAËC ÑIEÅM BAØI TOAÙN:
R
P z
y(z)
M(z) = M * + M(P) = M *+ Py(z) (* )

M * - moâmen uoán do rieâng taûi troïng ngang gaây ra
Py(z) - moâmen uoán do löïc doïc gaây ra.
Ñaëc ñieåm cuûa baøi toaùn:
- Moâmen M(z) phuï thuoäc vaøo ñoä voõng y(z)
- Moâmen M(z) phuï thuoäc phi tuyeán vaøo löïc P vì
ñoä voõng y(z) cuõng phuï thuoäc vaøo P. Vì vaäy,
nguyeâân lyù
l ù coääng taù
t ùc duï
d ng khoâ
kh âng aùùp duï
d ng ñöôï
ñöô c
cho loaïi baøi toaùn naøy.
12.2 PHÖÔNG PHAP
PHAÙP GAN
GAÀN ÑUÙ
ÑUNG
NG
q q
P
f* f
L L
b))
a)
Giaû thieát ñöôøng ñaøn hoài coù daïng hình sine
(gioáng daïïng maát oån ñònh),
(g ò ),
Uoán ngang Uoán ngang + uoán doïc
πz πz
y = f sin
* *
y = f sin
l l
12.2 PHÖÔNG PHAP
PHAÙP GAN
GAÀN ÑUÙ
ÑUNG
NG
Uoán ngang
g g Uoán ngang + uoá
Uon uon n doï
docc
πz πz
P/t Ñ Ñ H : y = f sin
* *
y = f sin
l l
Moâmen uoán : M = − EIy* *" M = − EIy"
π 2 * πz π2 πz
= EI f sin = EI 2
f sin
l 2
l l l
π 2 π2
= EI y* = EI 2
y
l2 l
π2 π2
Theá vaøo (*) : EI y = EI y * + Py
l2 l2
12.2 PHÖÔNG PHAP
PHAÙP GAN
GAÀN ÑUÙ
ÑUNG
NG
y*(z) y*(z)
y(z) = =
1 −
P
1 −
P (**)
π 2 EI P th
L2
Vôùi: Pthh = π 2 EI
2
- Löï
Löcc tôù
tôii han
haïn
l
ñao
ñaï o haø
ham m hai ve
veá cua
cuûa ((**)) va
vaø nhan
nhaân vôi
vôùi –EI ta coù
co::
− " M * ( z)
− EIy ( z ) =
"
EIy * ( z)
M ( z) = ((***))
P P
1− 1−
Pth Pth
12.2 PHÖÔNG PHAÙP GAÀN ÑUÙNG
Chuù yù: + Neáu taûi khoâng ñoái xöùng nhöng cuøng höôùng veà
moäät phía
p thì caùc coâng thöùc treân keùm chính xaùc hôn nhöng g
vaãn duøng ñöôïc.
+ Neáu thanh coù lieân keát hai ñaàu khaùc thì vaãn duøng ñöôïc
caùc coâng thöùc (**), (***) nhöng caààn xeùt tôùi heä soá lieân
keát µ trong coâng thöùc tính Pth
π EI
2
Pth =
(µl )2
12.3. ÖÙ
ÖNG
NG SUAT
SUAÁT VAØ
VA KIEM
KIEÅM TRA BEÀ
BENN
+ ÖÙng suaát lôùn nhaát ñöôïc tính theo coâng thöùc:
• P M P M*
• maxσ = + = +
A W A W (1− P )
Pth
+ Vì öùng suaát phuï thuoäc phi tuyeán vaøo taûi troïng neân
• kieåm tra beàn theo öùng suaát cho p pheùp khoâng ñaûm
baûo an toaøn theo heä soá n döï kieán.
+ Ngöôøi ta duøng ñieàu kieän an toaøn theo taûi troïng nhö
sau: *
• nP nM
+ ≤ σo
A nP
W (1 − )
Pth
TAÛI TROÏ
TAI TRONGNG ÑOÄNG
• Noäi dung:
• I. Khaùi nieäm
• II. Taûûi troïng thay ñoååi vôùi gia toáác haèèng soáá
• III. Taûi troïng thay ñoåi vôùi gia toác laø haøm tuaàn
hoaøn (Dao ñoäng)
• IV. Taûi trong ï g thay
y ñoåi vôùi g
gia toác thay y ñoåi
ñoät ngoät (Va chaïm)
1.Khaùi nieääm
• Ñònh
ò nghóa:
g Taûi trong
ï g ñoääng laø taûi trong
ï g khi taùc
duïng coù phaùt sinh theâm löïc quaùn tính
• Ví dụ:
ụ Va chaïïm, caùc chi tieát q
quay,
y dao ñoääng g…
• Phöông phaùp khaûo saùt:
+ Nguye
Nguyeân lyù
y D’ Alembert
e be t
+ Nguyeân lyù baûo toaøn naêng löôïng
SBVL:Baøi toan
SBVL:Bai toaùn ñoäng = Bai
Baøi toan
toaùn tónh x Heä sosoá ñoäng
BTÑ = BTT x Heä soá ñoäng kñ

II.Taûi troïng thay ñoåi vôùi gia toác
haèng soá
hang so – Chuyen
Chuyeån ñoäng thaú
thang
ng
• Baøi toaùn: Thanh tieát dieän A treo vaät troïng
löôïng P ñöôïc keùo leân (haï xuoáng) vôùi gia toác
a= haèng. Tính noäi löïc, öùng suaát trong thanh treo
• Gia toác a qui öôùc döông
• khi höôù
höôngng len
leân tren
treân
a
P
haèng soá
hang so – Chuyen
thang
ng
• Baøi giaûi:
Nñ Nt
a
Caét ñoaïn thanh
coù chieu
co chieàu dai
daøi x A x
γAx A x
γAx
γAx.a/g
P
Löïc taùc duïng: P P

+Trong
+Troï ng löôï
löông:
ng: P,
P γAx P.a/g
/ BTT
+Löïc quaùn tính:Pa/g , γAxa/g BTÑ
+N äi löï
+Noä lö c ñoä
ñ äng Nñ
haèng soá
hang so – Chuyen
thang
ng
• Xeùt caân baèng:
Nñ Nt
Nñ=P+ γAx+Pa/g+ γAx.a/g
Nñ= (P+ γAx)(1+ a/g)
Maø P+ γAx = Nt γAx.a/g A x
γAx A x
γAx
Nt- Noäi löïc tónh
N n:
Neâ Nñ = Nt . kñ
P P
Vôùi : Heä soá ñoäng
P.a/g
/ BTT
• kñ = 1+ a/g (12.1) BTÑ
ÖÙng suaát ñoäng: σñ = σt. kñ

III.Taûi troïng thay ñoåi vôùi gia toác laø
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
hoaøn – Dao ñoäng
11- Cac
Caùc khai
khaùi nieäm :
Moät heä chuyeån ñoäng qua laïi moät vò trí caân baèng
xaùc ñònh naøo ñoù, goïi laø heä dao ñoäng ( thí duï nhö quaû
laéc ñoàng hoà).
Khi heä chuyeån töø vò trí caân baèng naøy sang vò trí
caâân b
baèèng kkeáá tieá
i áp sau khi ñaõ
ñ õ qua moïi vòò tríí xaùùc ñònh
ñò h bôû
b ûi
quy luaät dao ñoäng, ta goïi heä ñaõ thöïc hieän moät dao
ñoäng.
g
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
Chu k
Ch kyøø T laø
l ø thôø
h øi gian
i heä
h ä thöï
h c hieä
hi än moäät d
dao ññoääng,
tính baèng giaây (s).
Taàn soá
Tan so lalaø so
soá dao ñoäng trong moät giaâ
giay,
y kyù
ky hieäu la
laø
f, vaø f = 1 / T (1/s).
Taàn soá g goùc ( taàn soá voøng) laø soá dao ñoääng trongg
2π giaây , kyù hieäu laø ω , vaø ω = 2π / T (1/s).
Baäc töï do laø soá thoâng soá ñoäc laäp xaùc ñònh vò trí
cuûa heä ñoáái vôùi moät heä quy chieááu naøo ñoù ôû baáát kyø thôøi
ñieåm.
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
Baäc töï
tö do la
laø so
soá thong
thoâng so
soá ñoäc laäp xac
xaùc ñònh vò trí cua
cuûa heä
ñoái vôùi moät heä quy chieáu naøo ñoù ôû baát kyø thôøi ñieåm.
y(t)
Baäc töï do = 1
mi
y1(t) y2(t)
Baäc töï do = ∞
Baäc töï
tö do = 2
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
P (t)
Phaân loaïi dao ñoäng:

y(t)
Dao ñoäng cöôõng böùc laø dao ñoäng cuûa heä khi taûi
bieán ñoå
bien ñoii theo thôi
thôøi gian,
gian goï laø löï
goii la löcc kích thích
thích, thí
duï nhö dao ñoäng cuûa daàm mang moät moâtô ñieän khi
noù hoaï
no hoatt ñoäng, khoá
khoii löông
löôïng leäch taâ
tamm cuû
cuaa roâ
rototo gaâ
gay y ra
löïc kích thích.
Dao ñoä
D ñ äng töï
tö do
d laø
l ød
dao ññoääng d
do b
baûûn chaá
h át töï
tö nhieâ
hi ân cuûûa
heä khi chòu moät taùc ñoäng töùc thôøi.
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
P (t)
2- Phöông
2 Ph trình
ì h vii M
phaân cuûa dao ñoäng heä y(t)
moät baäc töï
tö do 1
δ
Löïc taùc duïng: Chuyeån vò

+Löïïc kích thích P(t)
() P(t).δ
()
+Löïc caûn FC = -β.y’ -β.y’. δ
+Löcc quan
+Löï quaùn tính Fqtt=-M.y’’
M.y -M.y’’.
M.y . δ
y’, y’’ vaän toác, gia toác cuûa heä
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
• Tính chuyeån vò y(t) P (t)
M
y(t) = P(t).δ -β.y’. δ-M.y’’. δ
y(t)
Ñaët: β
α= Heä soá caûn
2M
1
ω = Taàn soá rieâng
Mδ
y”+ 2αy’+ ω2y = P(t)δ.ω2 (12.2)
Ñaây laø P/t vi phaân cuûa dao ñoäng heä 1 BTD

haø
ham m tuan
tuaàn hoan
M
y(t)
33. Dao ñoäng töï

tö do khong
khoâng löï
löcc can
caûn
( Dao ñoäng rieâng)
P(t)=Fc =0
P/t vi phaân (12-2) thaønh
y”+ ω2.yy = 0 (12 3)
(12.3)
Nghieäm: y=A.sin(ωt+ϕ) (*)
A ϕ ñöôï
A, ñöô c xacù ñònh
ñò h tö
töø ñieà
ñi àu kieä
ki än ban
b ñaà
ñ àu
haøm tuaààn hoaøn – Dao ñoäng
(*) cho thaáy dao ñoäng M

tö do la
töï laø moät dao ñoäng y(t)
()
tuaàn hoaøn, ñieàu hoøa.
Bieân ñoä dao ñoäng laø A , taàn soá goùc ω
1
ω coøn goïi laø taàn soá rieâng : ω = Mδ (**)
• Goi
Goïi Q la
laø troï
trong
ng löôï
löông
ng cua
cuûa khoi
khoái löôï
löông
ng M,
M ta
coù Q=Mg, thay vaøo (**), ta ñöôïc: Mg
g ∆t
ω =
Qδ 1
δ
Q.δ chính laø chuyeån vò taïi ñieåm ñaët khoái

löông
löôïng M do trong
troïng löôï
löông
ng Q cua
cuûa khoá
khoii löông
löôïng
M taùc duïng tónh gaây ra, goïi laø ∆t.
Mg
∆t
1
δ
Coâng thöùc tính taàn soá cuûa dao ñoäng töï do

( taààn soáá rieâ
i âng )
g
ω =
∆t
(12 4)
(12.4)
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
M
y(t)
4. Dao ñoäng töï do coù löïc caûn: P(t) = 0

y”+ 2αy’+ω2y = 0 (12.5)
Nghieäm cuûa (12.5) tuyø thuoäc nghieäm cuûa p/t
ñaëc tröng
k2 + 2αk+ ω2 =0
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
M
° Khi ∆’= α2 - ω2 < 0:
y(t)
Giaûm chaán nheï
• k1,2 = - α ± i ω1
• vôùi : i – soá aûo ; t
• (ω1)2= ω2 - α2
• Nghieä
g m cuûa p p/t vi p
phaân:
y = Ae -αt sin (ω1t+ϕ1 ) Ñoà thò haøm soá dao ñoäng
y töï do coù caûn
Heää dao ñoääng ñieàu hoaø
taét daàn vôùi taàn soá goùc ω1
°Khi ∆’= α2 - ω2 > 0: Giam
Giaûm chan
chaán naëngï
g
2 2
k1,2
1 2 = −α±
α± α −ω
ω M
y(t)
• Nghieäm cua
cuûa p/t vi phan:
phaân:
k1t k2t
y(t) = C1e + C2e
Heä khoâng dao ñoäng maø töø töø trôû veà vò trí
ban ñau.
ñaàu Töc
Töùc la
laø y→0 khi thôi
thôøi gian t tang
taêng len
leân
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
P (t)
4. Dao ñoäng cöôûng böùc: M
y(t)
P(t) = P0 sin(Ωt)
Löïc kích thích tuaàn hoaøn vôùi taàn soá goùc Ω

y”+ 2αy
2αy’+ω+ω2y = δ ω2P0 sin(Ωt) (12 8)
(12.8)
Nghieäm cuûa (12.8)
y(t)
(t) = y1(t) + y2(t)
h ø tuan
ham t à hoan
h ø – Dao
D ñoä ñ än g
Trong ño:
ñoù:
• y1(t) - laø moät nghieäm toång quaùt cuûa
(12 8) khong
(12.8) khoâng veveá phai,
phaûi chính lalaø nghieäm cua
cuûa dao
ñoäng töï do coù caûn :
y1(t) = Ae-αt sin (ω1t+ϕ1 )
• y2(t) - laø moät nghieäm rieâng cuûa (12.8) coù
veá phai
ve phaûi ; vì veá
ve phai
phaûi la
laø moät ham
haøm sin, do ñoù
ño co
coù
theå laáy y2 (t) daïng sin:
y2((t)) = V sin(Ωt
( + ψ) ((12.9))
haø
ham m tuan
tuaàn hoan
y2(t) = V sin(Ωt + ψ) (12.9)
(12 9)
Vì y1(t) seõ tieán ñeán 0 sau moät thôøi gian,
neân nghieäm cuûûa p/t (12.8)
( )
seõ chæ laø y= y2(t) = V sin(Ωt + ψ)
Vaäy heä dao ñoäng ñieààu hoøa cuøng taààn soáá Ω
cuûa löïc kích thích
V= y max t
y
Ñoàà thò
h bbieååu d
dieããn
dao ñoäng cöôûng böùc
Bien
Bieâ n ñoä dao ñoäng chính laø
la ñoä voõ
vongng cöï
cöcc ñaï
ñaii
cuûa daàm ymax, ta coù:
V = ymax
Ñöa y (t) theo (12.8) vaøo phöông trình vi
phaâ
h n (12.7) roàài ñ
ñoààng nhaá
h át 2 veáá, ta ñ
ñöôïc ñ
ñoä
voõng cöïc ñaïi cuûa daàm:
Po δ
y m ax =
2 2 2
Ω
((1 − 2 )2 + 4 α Ω
ω ω4
Tích soá
so P0δ chính laø la gia
giaù trò cuû
cuaa chuyen
chuyeån vò
taïi ñieåm ñaët khoái löôïng M do löïc coù giaù trò P0
(bieân ñoä löc
(bien löïc kích thích) taùtacc dung
duïng tónh taï
taii ño
ñoù
gaây ra, ñaët laø yt , ta coù
yt
y m ax =
2 2 2
Ω 2
(1 − 2 ) + 4 α Ω
ω ω4
coù theå vieát: yñ = yt .kñ
Ta laïi coù : Baøi toaùn ñoäng = Baøi toaùn tónh x Heä soá ñoäng kñ
1
Heä soá ñoäng : kñ =
2 2 2
Ω 2
(1 − 2 ) + 4 α Ω
ω ω4
°Heä soá ñoäng kñ, theå hieän aûnh höôûng cuûa taùc
duïng ñoäng so vôùi taùc duïng tónh öùng vôùi trò soá cuûa
bieân ñoä löïc.
1
kñ =
°Khi heä soá caûn khoâng ñaùng keå : Ω 2
(1 − 2
ω
1
°Khi heä soá caûn khoâng ñaùng keå : kñ =
2
Ω
(1 − 2
ω
5- Hieän töôïng coäng höôûng

Khi hai taàn soá Ω, ω xaáp xæ nhau,heä soá ñoäng kñ raát
lôùn, daãn ñeán caùc keát quaû tính söùc beàn (noäi löïc, öùng
suaáát, … ) raáát lôù
l ùn, nguy hieå
hi åm cho
h kkeáát caááu.
Ta noùi heä ñaõ hình thaønh hieän töôïng coäng höôûng
6- Khao
Khaûo saù
satt taû
taii troï
trongng ñoäng coù
co ke
keå ñen
ñeán khoá
khoii löông
löôïng
daàm, thanh, loø xo…
Khi keå ñeán khoái löôïïng daàm hay y thanh treo, ta
thu goïn khoái löôïng caùc keát caáu naày veà vò trí khoái
löôïng ban ñaàu.
M' = µ M daààm
M
µ : heä soá thu goïn khoái löôïng.
µ= 33 /140 L/2 L/2

µ= 1/3
µ= 17/35
IV.Taûi troïng thay ñoåi vôùi gia toác ñoåi
ñoät ngoät – Va chaïm
1- Va chaï
cham m ñöù
ñöngng cuû
cua a heä moät baäc töï
tö do.
do
Troïng löôïng Q di chuyeån ñöùng chaïm troïng löôïng
P ñaëët saún
Q
P
Chuyeån vò cuûa vaät naëng P

do troï
trongng löông
löôïng baû
ban n thaâ
than n P
cuûa noù ñöôïc kyù hieäu laø y0
y0
1 Va chaï
1- cham m ñöù
ñöngng ccua
ûa heä moät baäc tö
töï do (tt)
(tt).
Q
Giaû thieát khi Q va chaïm P P
caû hai vaät cuøng chuyeån
ñoäng theâm xuoááng döôùi vaø y0
ñaït chuyeån vò lôùn nhaát yñ . yñ
a)) BTÑ
1 Va chaï
1- cham m ñöù
ñöngng ccua
ûa heä moät baäc tö
töï do (tt)
(tt).
Giaû thieát khi vaät Q va chaïm P caû hai vaät cuøng
chuyeåån ñoäng theâm xuoááng döôùi vaø ñaït chuyeåån
vò lôùn nhaát yñ.
Q Q
P
yt
y0 b) BTT
yñ
a) BTÑ
Goii v la
Goï laø vaän toc
toác cua
cuûa Q ngay tröôc
tröôùc luù
lucc chaï
cham m vaø
vao o P,
P
c laø vaän toác cuûa caû P vaø Q ngay sau khi va chaïm.
AÙp duïng ñònh luaät baûo toaøn ñoäng löôïng tröôùc vaø
ngay
g y. sau khi va cham:ï
Q.v
Q v
=
( P + Q)
c c=
Q
v
g g P+Q
Ap duï
AÙ d ng ñònh
ñò h luaä
l ät bao
b û toan
t ø Q
naêng löôïng khi heä di P
chuyeån tö
chuyen töø vò trí ñaà
ñau u (bat
(baét
ñaàu va chaïm- traïng thaùi1) y0
yñ
ñeán vò. trí sau ( heä döøng laïi- BTÑ
traïng thaùi 2):
K+T=U
K- Ñoä thay ñoåi ñoäng naêng
T- Ñoä thay ñoi
T ñoåi theá
the nang
naêng
U- Theá naêng bieán daïng ñaøn hoài trong heä
Q
Ñoäng naêng cuûa vaät P vaø Q ôû P
trang
ï g thaùi 1 ngay
g y sau khi va
chaïm: y0
yñ
BTÑ
1 2 1 ( Q+ P) ⎛
. 2
Q ⎞ 1 Q 2
K = m.c = ⎜ v
⎜ Q+ P ⎟⎟
= v2
1 2 2 g ⎝ ⎠ 2 g( Q+ P)
Ñoäng naêng cuûa vaät P vaø Q ôû traïng thaùi 2 ( traïng thaùi

ñöùng yeân, heä döøng laïi):
K2 = 0
Ñoä thay y ñoåi ñoäng naêng Q
khi heä chuyeån töø traïng P
thaùi 1 sang traïng thaùi 2
l ø:
laø y0
yñ
2
. 1 Q BTÑ
K = K1 − K 2 = v2
2 g (Q + P )
Ñoää th
Ñ thay ñ
ñoååi th
theáá naêêng khi heä
h ä chuyeå
h ån töø traï
t ng thaù
th ùi 1
sang traïng thaùi 2 laø:
T = (Q+ P).y
P) yñ
Tính U döï
döaa vaø
vaoo quan heä giöa
giöõa löï
löcc P
vaø chuyeån vò trong daàm nhö treân
hình . ÔÛ trang
ï g thaùi 1,, trong
g daàm 1 y0
tích luõy moät theá naêng bieán daïng
ñaøn hoài. U1 ñöôïc tính nhö sau: δ
vì: yo = Pδ , neân Löïc
1 1 y0 P
U 1 = Py 0 =
2 2 δ2 Chuyeån vò
y0
Ñoà thò tính U
.
Löïc
Q+P
Q+P y ñ +y0
1 P
Chuyeån vò
y0 y0+yyñ
δ
Ñoà thò tính U
ÔÛ traïng thaùi 2, theáá naêng

1 (yñ + y0 )
2
bieán daïng ñaøn hoài U2
trong daà
damm laø
la:: U2 =
2 δ
P
Theáá naêng bieáán daïng ñaøn hoàài
trong daàm ñöôïc tích luõy theâm y0
moät löông:
löôïng:
. U = U2 − U1 Q+P y ñ +y0
=
1
2δ{( } 1 2
(
yñ + y0 ) − y0 = yñ + 2yñy0
2 2
2δ
)
2
yñ
U = + P .y ñ
2δ
Thay cac
caùc bieu
bieåu thöù
thöcc U, K, T vaø
vao o
phöông trình U=K+T, ta coù P
y ñ2 Q 2 2
v y0
1
+ P.y ñ = + ( Q + P ) yñ
2δ . 2 g (Q + P)
2 1 Q 2
.δ.v 2
y ñ − 2Q.δ.y ñ − =0 Q+P y ñ +y0
2 g (Q + P)
2
2 1 Q.δ .v
y ñ − 2Q.δ.y ñ − =0
2 ⎛ P⎞
g ⎜1 + ⎟
⎝ Q⎠
P
Goïi yt laø
G l ø chuyeå
h ån vòò cuûûa d
daààm taïi
ñieåm va chaïm do troïng löôïng Q y0
taùc dung
tac duïng tónh tai
taïi ñoù
ño :
. yt = Q.δ Q+P y ñ +y0

2
2 yt v
yñ − 2yt yñ − =0 Q
⎛ P⎞
g ⎜1 + ⎟
⎝ Q⎠
yt
P
Nghieäm cuûa p/t baäc 2 treân laø y0
2
y t v Q+P y ñ +y0
y ñ =. y t ± y 2t +
P
g (1 + )
Q
P
Vì yñ > 0,
0 nen
neân chæ chon
choïn
nghieäm döông cuûa , töùc laø: y0
y t v 2
y ñ = y t + y 2t +
g(1 + ) P Q+P y ñ +y0
.
Q
⎛ ⎞
⎜ ⎟ Q
v2
yñ = y t ⎜⎜ 1 + 1+ ⎟
g(1 P
(1 + )y
⎟
) t ⎟⎟
⎜⎜
⎝ Q ⎠ yt
y ñ = y t .k ñ
Ta laï
laii thaá
thay y
Baøi toaùn ñoäng = Baøi toaùn tónh x Heä soá ñoäng kñ
Q Q
P
yt
y0
yñ b) BTT
a)) BTÑ
v2
Heää soá ñoääng kñ : kñ = 1 + 1+
P
g(1 + )y t
Q
° Khi vaät Q rôi töï do töø ñoä cao H xuoáng daàm:
kñ = 1+ 1+ 2H
v = 2gH
((1 + P )y t
Q
k ñ = 1 + 1 + 2H
.
° Khi kh
khoââng ñ
ñaëët saúún P
P: yt
°Khi P = 0, H = 0, nghóa laø

troïng löôïng Q ñaët ñoät ngoät leân daàm: kñ = 2
2 Va chaï
2- cham m ngang cuû
cua a heä
moät baäc töï do. v P Q
Q yñ yt
Troïng löôïng Q di chuyeåån
ngang chaïm troïng löôïng
P ñaët san
saún BTÑ BTT
Giaû thieát khi vaät Q va chaïm P
caû hai vaät cuøng chuyeån ñoäng ngang
vaø ñaït chuyeån vò lôùn nhaát yñ.
Ta cuõng coù:
Baøi toaùn ñoäng = Baøi toaùn tónh x Heä soá ñoäng kñ
v
yñ = yt = yt kñ
P v P Q
g(1 + )y t
Q Q yt
yñ
v
kñ = BTÑ BTT
g (1 + P ) y t
Q

Chöông 9: GV: Leâ Hoaøng Tuaán GV: Le Hoang Tuan

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chöông 9: GV: Leâ Hoaøng Tuaán GV: Le Hoang Tuan

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHÖÔNG 9

II. Xoaén thuaàn tuùy thanh troøn

 III. Xoaén thuaàn tuùy thanh chöõ

I.1. Ñònh nghóa:

 Ngoaïi löïc: Caùc ngaãu löïc, moâmen xoaén Mz ,

I.2. Bieåu ñoà noäi löïc Moâmen xoaén Mz

° Nhö vaäy, treân maët caét ngang H. 9.6

Khi thanh goà

II 6 Thí nghieäm xoaé

Tröôøøng hôïp nhieààu ñoaïn: U = ∑U i

H.9.9. Traïng thaùi öùng suaát taïi moät ñieåm

H.9.10. Daïng nöùt gaõy cuûa vaät lieäu deûo

H.9.11. Daïng nöùt gaõy cuûa vaät lieäu doøn

H.9.12. Daïng nöùt gaõy cuûa goã

+ Taïi ñieååm giöõa caïnh daøi: h

♦Goùc xoaén tæ ñoái :

daây loø xo: a)

1. Ñònh nghóa: Maët caéét ngang coùù nhieààu noäi

σB = − 20003 (20) + 500 3 (10)

Góc có σmin Đường trung hòa

Góc có σmin Đường trung hòa

Coät chòu taûi gioù vaø Coät choáng trong caàu

Đường trung hòa

Điều kiện bền của thanh:

• Keùo leäch taâm • Neùn leäch taâm

• +Coäät, moùng nhaø

• Coät coù vai

• Coät coù vai

Cho σZ =0 P/T Ñöôøng trung hoøa

• Nội lực tren

vaø moâmen xoaén Mz O z

daàm lanh toâ, caùc

σmin • Caùc ñieåm A, A’ coù σmax , σmin

Vaät lieäu doøn : +TB5: σt5 =σ1 −α⋅σ3 ≤ [σ]k ;

Caân baèng Caân baèng Caân baèng

baùn kính quaùn tính nhoûû nhaáát cuûûa tieáát dieän

λ0 – Ñoä maûnh giôùi haïn, haèng tuøy vaät

Thanh chòu uoáuonn bôi

M(z) = M * + M(P) = M *+ Py(z) (* )

BTÑ = BTT x Heä soá ñoäng kñ

Löïc taùc duïng: P P

ÖÙng suaát ñoäng: σñ = σt. kñ

Phaân loaïi dao ñoäng:

Löïc taùc duïng: Chuyeån vò

y”+ 2αy’+ ω2y = P(t)δ.ω2 (12.2)

Ñaây laø P/t vi phaân cuûa dao ñoäng heä 1 BTD

33. Dao ñoäng töï

(*) cho thaáy dao ñoäng M

Q.δ chính laø chuyeån vò taïi ñieåm ñaët khoái

Coâng thöùc tính taàn soá cuûa dao ñoäng töï do

4. Dao ñoäng töï do coù löïc caûn: P(t) = 0

P/t vi phaân (12-2) thaønh

Löïc kích thích tuaàn hoaøn vôùi taàn soá goùc Ω

P/t vi phaân (12-2) thaønh

5- Hieän töôïng coäng höôûng

µ : heä soá thu goïn khoái löôïng.

µ= 33 /140 L/2 L/2

Chuyeån vò cuûa vaät naëng P

Ñoäng naêng cuûa vaät P vaø Q ôû traïng thaùi 2 ( traïng thaùi

ÔÛ traïng thaùi 2, theáá naêng

. yt = Q.δ Q+P y ñ +y0

Nghieäm cuûa p/t baäc 2 treân laø y0

°Khi P = 0, H = 0, nghóa laø

II. Xoaén thuaàn tuùy thanh troøn

III. Xoaén thuaàn tuùy thanh chöõ

Ngoaïi löïc: Caùc ngaãu löïc, moâmen xoaén Mz ,

M(z) = M * + M(P) = M + Py(z) ( )