Άτομα με Κώφωση και Επιπτώσεις της Πανδημίας στη Ζωή τους

Συμέλα Σταθεροπούλου

U221N0078: Εξ Αποστάσεως Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα

«Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση»

Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (UNIC)

Δρ. Πολυξένη Στασινού

EDU 521- 04

07 Μαρτίου 2022

1
Περιεχόμενα

Εισαγωγή………………………………………………………………………..……3

Κυρίως κείμενο……………………………………………………………………....3

Κώφωση………………………………………………………………………………3

Προβλήματα λόγω COVID 19 και Αντιμετώπισή τους...…………………………4

Νοηματική Γλώσσα.……………………………………………………………….5

Διδασκαλία νοηματικής γλώσσας στα σχολεία……………….………………..6

Τεχνολογικές εξελίξεις………….…………………….…………………………...8

Συμπεράσματα……………………………………………………………………….9

Βιβλιογραφία…………………………………………………...…………………...11

2
 Άτομα με Κώφωση και Επιπτώσεις της Πανδημίας στη Ζωή τους

Εισαγωγή

Στις μέρες μας προβληματιζόμαστε ιδιαίτερα με την πανδημία COVID-

19 (Coronavirus Disease - 2019) που μας απασχολεί και μας επηρεάζει

όλους. Στην Ελλάδα για παράδειγμα ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας

(ΕΟΔΥ), παρέχει αναλυτικές οδηγίες για τις μάσκες που χρησιμοποιούνται

από όλους λόγω COVID 19 (ΕΟΔΥ, 2022), όμως δεν υπάρχει καμία μνεία για

τα άτομα με σοβαρές ακουστικές ανεπάρκειες, τα οποία επηρεάζονται

αρνητικά στην επικοινωνία τους από αυτό το μέτρο προστασίας. Το μέσο

επικοινωνίας που τους απομένει είναι η νοηματική γλώσσα την οποία όμως

ελάχιστοι συνάνθρωποί μας γνωρίζουν.

Κυρίως κείμενο

Κώφωση

Η κώφωση ορίζεται σαν η σοβαρότερη μορφή ανεπάρκειας των

αισθήσεών μας και τα άτομα που έχουν κώφωση δεν μπορούν να

καταλάβουν το περιεχόμενο της ομιλίας άλλου ατόμου. Ειδικά τα παιδιά με

κώφωση υφίστανται λόγω έλλειψης επικοινωνίας και κοινωνική

περιθωριοποίηση (Στασινός, 2020). Διακρίνεται επίσης σε προγλωσσική

ακουστική ανεπάρκεια δηλαδή υπάρχει πριν αρχίσει να μιλάει το παιδί και

μεταγλωσσική, δηλαδή η ακουστική ανεπάρκεια συνέβη αργότερα στο παιδί.

Ο διαχωρισμός αυτός επηρεάζει την εκπαίδευση των παιδιών αυτών και τί

είδους πρόγραμμα διδασκαλίας θα ακολουθήσουν (Στασινός, 2020).

Για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας των ατόμων με κώφωση

χρησιμοποιείται συχνά η χειλεοανάγνωση ή χειλανάγνωση διότι δεν

γνωρίζουν οι πιο πολλοί την νοηματική γλώσσα. Τα κύρια σημεία της

3
χειλανάγνωσης δηλαδή η ανάγνωση της ομιλίας, αναλύεται σε ανάγνωση του

προσώπου με κινήσεις του στόματος, καθώς και μιμικές κινήσεις του

προσώπου (Τσιακπίνη, 2020).

Προβλήματα λόγω COVID 19 και Αντιμετώπισή τους

Η χειλανάγνωση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί λόγω της μάσκας

που καλύπτει μεγάλο μέρος του προσώπου, με ολέθριες συνέπειες στην

επικοινωνία επίσης επηρεάζει την γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών κυρίως

μικρότερης ηλικίας. ( Τσιακπίνη Λ. 2020).

Σε έρευνα που έλαβε χώρα στο Κουβέιτ και στη Σαουδική Αραβία

διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μεγάλο έλλειμμα ενημέρωσης σε θέματα COVID-19

για τα άτομα με σοβαρές ακουστικές ανεπάρκειες, δυσκολεύονται να

παρακολουθήσουν τα επίσημα ομιλούντα κυβερνητικά δίκτυα ενημέρωσης

(ζωντανές ομιλίες, τηλεόραση, ραδιόφωνο), καταφεύγουν δε σε αναρτήσεις

άλλων από μέσα κοινωνικής δικτύωσης , σε φίλους και συγγενείς για να

ενημερώνονται (Almusawi et al., 2021).

Η χρήση μασκών αλλοιώνει ποιοτικά την ομιλία και ελαχιστοποιεί την

οπτική εικόνα του προσώπου. Τα άτομα με σοβαρές ακουστικές ανεπάρκειες

χρησιμοποιούν το πρόσωπο και την χειλεοανάγνωση. Η ενσυναισθητική

επικοινωνία, δηλαδή η διαπροσωπική επικοινωνία με άριστη κατανόηση των

συναισθημάτων των άλλων, στην τωρινή εποχή της πανδημίας COVID-19

μεταξύ ατόμων με ακουστική ανεπάρκεια και κανονικών ατόμων έχει δεχθεί

μεγάλο πλήγμα, υπάρχει κοινωνική απόσταση και επιδράσεις στο λόγο και

στην ακουστικότητα όσον αφορά ασθενείς με ακουστική ανεπάρκεια και

ιατρικό προσωπικό (Hulzen & Fabry, 2020).

4
 Μία αρκετά καλή λύση στο πρόβλημα της επικοινωνίας λόγω μάσκας

είναι η χρήση διαφανής μάσκας, τα πλεονεκτήματα της διαφανής μάσκας είναι

η διατήρηση των εκφράσεων του προσώπου κατά την διαπροσωπική

επικοινωνία ( Mheidly et al., 2021).

Σε ένα άρθρο εφημερίδας περιγράφεται πολύ γλαφυρά η

καθημερινότητα και η απομόνωση που βιώνουν οι άνθρωποι με κώφωση

στην εποχή COVID ακόμα και στην εργασία τους όπου αναγκάζονται να

δουλεύουν με μάσκα τα άτομα με κώφωση αισθάνονται στρες επειδή δεν

μπορούν να καταλάβουν τί τους λένε οι συνάδελφοί τους αφού δεν μπορούν

να χρησιμοποιήσουν την χειλεοανάγνωση. Ως λύση προτείνουν την χρήση

διαφανών μασκών ώστε να διευκολυνθεί η καθημερινότητά τους και ζητούν

από τις εταιρείες στην Ελλάδα να τις κατασκευάσουν. (Εφημερίδα

«Καθημερινή», 2020).

Μία πολύ σωστή πρωτοβουλία και ιδιαίτερα ελπιδοφόρο, είναι η

πρωτοβουλία της περιφέρειας Κρήτης να δωρίσει  5.500 ειδικές μάσκες

ανεμπόδιστης επικοινωνίας, κατάλληλες για την χειλεοανάγνωση στην

εκπαιδευτική κοινότητα της Κρήτης όπου θα δοθούν στο σύνολο των μαθητών

αλλά και στους εκπαιδευτικούς, κάτι που λύνει το πρόβλημα της επικοινωνίας

και δείχνει ότι οι περιφέρειες σέβονται τους πολίτες της (Εφημερίδα

«Ναυτεμπορική», 2021).

Νοηματική γλώσσα

Η ελληνική νοηματική γλώσσα ταιριάζει καλύτερα στα παιδιά με

κώφωση λόγω του ότι είναι οπτική και κινητική, κατά συνέπεια είναι η φυσική

τους γλώσσα, η διδασκαλία της πρέπει να γίνεται από εκπαιδευτές δασκάλους

που τη γνωρίζουν είτε αυτοί έχουν οι ίδιοι κώφωση είτε είναι ακούοντες. Τα

5
παιδιά με κώφωση ήδη από το οικογενειακό τους περιβάλλον το οποίο κατά

πλειοψηφία είναι ακούοντες, έρχονται σε επαφή με τη νοηματική γλώσσα μετά

μαθαίνουν και την ελληνική γραπτή γλώσσα στο σχολείο είναι στην ουσία

λοιπόν δίγλωσσα και τα βασικά χαρακτηριστικά είναι ότι δεν γνωρίζουν τον

προφορικό λόγο της ελληνικής γλώσσας αλλά και ότι δεν υπάρχει γραπτός

λόγος της νοηματικής γλώσσας (Κουρμπέτης et al., 2004). Όσον αφορά το

νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα καθορίζεται σαφέστατα ότι  «Ως πρώτη

γλώσσα των κωφών και βαρήκοων μαθητών αναγνωρίζεται η Ελληνική

Νοηματική γλώσσα και ως δεύτερη γλώσσα τους η Νέα Ελληνική, η οποία

προσλαμβάνεται και εκφέρεται με τη γραπτή της μορφή, ενώ η προφορική της

αντίληψη και έκφραση αποτελεί πρόσθετη κοινωνική επιλογή των κωφών

μαθητών. Η Ελληνική Νοηματική και η Νέα Ελληνική γλώσσα αναγνωρίζονται

ως ισότιμες» (Νόμος 3699/ 2008 άρθρο 7).

Διδασκαλία νοηματικής γλώσσας στα σχολεία

Η διδασκαλία της νοηματικής γλώσσας στα γενικά σχολεία σε

ακούοντες μαθητές έχει μελετηθεί σε διάφορες έρευνες που έχουν λάβει χώρα

στο εξωτερικό. Ενδεικτικά αναφέρονται κάποια συμπεράσματα έρευνας, σε

διδασκαλία της ιταλικής νοηματικής γλώσσας σε δείγμα μαθητών 1 ης

δημοτικού σε σχέση με δείγμα μαθητών ίδιας ηλικίας που δεν τη διδάχθηκε

διαπιστώθηκε η βελτίωση των παιδιών που διδάχθηκαν νοηματική γλώσσα

σε οπτικοχωρική γνώση δηλαδή χωρική αντίληψη ( ικανότητα των ανθρώπων

να γνωρίζουν τη σχέση τους με το περιβάλλον στο χώρο γύρω τους πχ

ταίριασμα αντικειμένων με βάση το χώρο), χωρική μνήμη (αποθήκευση και

ανάκτηση πληροφοριών εντός του εγκεφάλου που απαιτούνται τόσο για τον

προγραμματισμό μιας διαδρομής προς μια επιθυμητή τοποθεσία όσο και για

6
να θυμόμαστε πού βρίσκεται ένα αντικείμενο πχ μια διαδρομή για να πάμε σε

μια τοποθεσία) και ότι αυτά αποτελούν γνωστική ενίσχυση (Capirci et al.,

1998). Σε έρευνα που διεξάχθηκε στα πλαίσια διδακτορικής διατριβής σε

δημοτικό σχολείο (τάξεις Δ’Ε’ΣΤ’) το μεγαλύτερο ποσοστό εκπαιδευτικών

απάντησε ότι μία κωφή μαθήτρια γίνεται «αποδεκτή» από τους υπόλοιπους

μαθητές όταν ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές του σχολείου , όταν μπορούν να

επικοινωνήσουν οι μαθητές με την εν λόγω μαθήτρια οπότε δεν λαμβάνουν

υπόψη την κώφωσή της και όταν ευαισθητοποιούνται οι δάσκαλοι του

σχολείου (Πλιακοπάνος, 2006).

Η διδασκαλία νοηματικής γλώσσας στα σχολεία θα μπορούσε να είναι

το επόμενο βήμα θα μπορούσε να διδάσκεται ως δεύτερη γλώσσα για

ακούοντα παιδιά όπως διδάσκονται σήμερα οι ξένες γλώσσες ως προαιρετική

στην αρχή και αργότερα αν υπάρχει ανταπόκριση ως υποχρεωτική. Βασική

προϋπόθεση για να επιτευχθεί αυτό όμως θα ήταν η πρόσληψη σε σχολεία

δασκάλων νοηματικής γλώσσας. Δηλαδή πρέπει να υπάρχει πολιτική

βούληση για να υλοποιηθεί. Επισημαίνεται ότι τα σχολεία διαμορφώνουν

κουλτούρα και οι δάσκαλοι περνούν ακόμα και πολιτικά μηνύματα, επίσης

αυτοί μπορούν με τη σωστή δουλειά τους να δώσουν τα εφόδια που

χρειάζεται ένα κωφό παιδί ώστε να ενισχύσει τη θέση του στην κοινωνία

γνωρίζοντας τη διγλωσσία δηλαδή και τη νοηματική γλώσσα αλλά και να

γράφει την γλώσσα (Komesarroff, 2008). Όσον αφορά την Ελλάδα

υπάρχει το κατάλληλο νομοθετικό και οργανωτικό πλαίσιο για την εκπαίδευση

των ατόμων με αναπηρίες στα πλαίσια της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης.

Έχουν πλήρως καθοριστεί οι αρμοδιότητες της διεύθυνσης ειδικής

εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, ενδεικτικά αναφέρεται ότι υπάρχει το

7
Τμήμα Γ΄ Προάσπισης των Δικαιωμάτων μαθητών με αναπηρία του

υπουργείου παιδείας όπου μεταξύ άλλων καθορίζεται ότι «διαμορφώνονται

στρατηγικές και οι καλύτερες πρακτικές για ίση εκπαίδευση των μαθητών με

αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» στο άρθρο 33,(5 ι), (ΦΕΚ

31Α/2018 )

Ένα μεγάλο πλεονέκτημα θα μπορούσε να είναι η καλύτερη κοινωνική

σχέση κωφών και υπολοίπων μαθητών , στην ουσία χτίζεται μία καλύτερη

κοινωνία. Είναι ενδιαφέρουσα η συνέντευξη με έναν δάσκαλο νοηματικής που

παρουσιάζει πολύ γλαφυρά την κοινωνική απομόνωση των κωφών στη

δουλειά στα ψώνια του στις δημόσιες υπηρεσίες , προτείνει να διδάσκεται η

ελληνική νοηματική γλώσσα στα σχολεία ώστε να υπάρξει ανταλλαγή

κουλτούρας και σύσφιξη σχέσεων «δέσιμο» μεταξύ κωφών και ακουόντων

(ιστοσελίδα health4u.gr, 2021).

Τεχνολογικές εξελίξεις

Στη σύγχρονη εποχή υπάρχουν διαθέσιμα τεχνολογικά βοηθήματα της

νέας τεχνολογίας (ΝΤ) για τους έχοντες ανεπάρκειες ακοής ακόμα και

κώφωση. Υπάρχουν εφαρμογές για smartphone ή tablet π.χ. η «deaf

application»όπου έχει την δυνατότητα να μετατρέπει την ομιλία σε κείμενο και

σε νοηματική γλώσσα καθώς και το αντίστροφο το κείμενο σε ομιλία αλλά και

σε νοηματική γλώσσα παρέχοντας δωρεάν λογισμικό υποστηρικτικών

τεχνολογιών ΑμεΑ για κινητές συσκευές (ιστοσελίδα mΑΘΗΝΑ, 2022).

Ακόμα μια ενδιαφέρουσα καινοτομία είναι το «έξυπνο» γάντι όπου

μεταφράζει τις κινήσεις στην νοηματική σε ομιλία σε πραγματικό χρόνο , έχει

αναπτυχθεί από επιστήμονες του πανεπιστημίου UCLA και αναμένεται να

είναι φθηνό (ιστοσελίδα ertnews.gr, 9 Ιουλ 2020).Υπάρχουν επίσης εξελίξεις

8
στην ιατρική που δίνουν ελπίδες για το άμεσο μέλλον, ερευνητές του

Πανεπιστημίου Υγείας και Επιστημών στο Όρεγκον ΗΠΑ ανέπτυξαν μία

γονιδιακή θεραπεία που μπορεί να οδηγήσει στην αποκατάσταση της ακοής

σε κωφά άτομα (Εφημερίδα «Το Βήμα» 2008). Υπάρχουν επίσης και τα

κοχλιακά εμφυτεύματα όπου πλέον έχουν εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό και

σύμφωνα με τον καθηγητή ωτορινολαρυγγολογίας Βίκτωρ Βατάλ η ιδανική

ηλικία είναι τα πρώτα 2 χρόνια του παιδιού πριν ακόμα μάθουν να μιλούν

ώστε να έχει η εμφύτευση το μέγιστο αποτέλεσμα ( Εφημερίδα «Πρώτο

Θέμα», 2014).

Συμπεράσματα

Οι συνθήκες πλέον είναι κατάλληλες για την πλήρη αποδοχή και

ενσωμάτωση των παιδιών με ακουστική ανεπάρκεια στην κοινωνία. Ακόμα και

τα παιδιά με προγλωσσική ακουστική ανεπάρκεια έχουν ίδιες ευκαιρίες στην

εκπαίδευση και στην επαγγελματική τους αποκατάσταση, αν εκμεταλλευτούν

τα τεχνολογικά βοηθήματα και τις ψηφιακές εφαρμογές. Ακόμα και η κοινωνία

έχει αλλάξει το ίδιο και η πολιτεία, υπάρχει βούληση από όλους για να τους

βοηθήσουν και να τους αποδεχτούν, δίνοντάς τους ίσες ευκαιρίες και

καταργώντας τους διαχωρισμούς. Το ενδιαφέρον των μαθητών για εκμάθηση

μίας δεύτερης γλώσσας πρέπει να το εκμεταλλευτούμε. Η διδασκαλία της

νοηματικής γλώσσας σε υποχρεωτική ή εθελοντική βάση στα σχολεία είναι

ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός. Ωφελούνται όλοι οι μαθητές και οι

ακούοντες και μη ακούοντες γνωρίζονται καλύτερα ,οι μεν ακούοντες το

νοητικό τους επίπεδο καλυτερεύει και αναπτύσσουν επικοινωνιακές δεξιότητες

, οι δε μη ακούοντες εντάσσονται στο κοινωνικό σύνολο νιώθουν σεβασμό και

καλυτερεύει η ψυχολογική τους κατάσταση, καθώς και το γλωσσικό και

9
γνωστικό τους επίπεδο. Η διδασκαλία της νοηματικής γλώσσας στα σχολεία

θα ήταν ένα καινοτόμο επίτευγμα που βοηθάει τα άτομα με κώφωση. Θα ήταν

επίσης αναγκαίο και ενισχυτικό στο πλαίσιο εφαρμογής της συμπεριληπτικής

εκπαίδευσης.

10
Βιβλιογραφία

Almusawi H., Alasim K., Bin Ali S., Alherz, M. (2021). Disparities in

Health Literacy During the COVID-19 Pandemic Between the Hearing and

Deaf Communities. Research in Developmental Disabilities vol 119.

Capirci, O., Cattani, A., Rossini, P.& Volterra, V. (1998). Teaching Sign

Language to Hearing Children as a Possible factor in Cognitive Enhancement.

The Journal of Deaf Studies and Deaf Education, Vol 3 (2), pp. 135–142.

Komesarroff, L. (2008). Disabling Pedagogy: Power, Politics and Deaf

Education, pp. 115 - 119. Gallaudet University Press.

Mheidly, N., Fares, M., Zalzale, H.& Fares, J. (2021). Effect of Face

Masks on Interpersonal Communication During the COVID-19 Pandemic.

Frontiers in Public Health

8:582191.https://doi.org/10.3389/fpubh.2020.582191

Ten Hulzen, D.R. & Fabry, A.D. (2020) Impact of Hearing Loss and

Universal Face Masking in the COVID-19 Era. Perspective and Controversy

Mayo Clinic Proceedings vol.95 (10) pp. 2069-2072.

Κουρμπέτης, Β., Hoffmeister, R., Czubeck, T., & Σίμψα, Θ. (2004).

Πρόγραμμα Σπουδών Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας για την Υποχρεωτική

Εκπαίδευση. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.

Πλιακοπάνος, Σ. (2006). Αποκλεισμός/ Ενσωμάτωση του Κωφού

Μαθητή και Σχολικές Διαδικασίες στο Δημοτικό Σχολείο. Διδακτορική Διατριβή,

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Παιδαγωγική Σχολή, Τμήμα

Δημοτικής Εκπαίδευσης. https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/15369

11
 Στασινός, Δ., (2020). Η Ειδική Συμπεριληπτική Εκπαίδευση 2027. Η

Ελκυστική Εκδίπλωσή της στο Νέο Ψηφιακό Σχολείο με Ψηφιακούς

Πρωταθλητές. Εκδόσεις Παπαζήση (γ΄ αναθεωρημένη έκδοση).

Νόμος 3699/ 2008. Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία

ή με Eιδικές Eκπαιδευτικές Aνάγκες άρθρο 7. Εθνικό Τυπογραφείο.

ΦΕΚ 31 Α/2018.Προεδρικό Διάταγμα 18/2018/Οργανισμός Υπουργείου

Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων άρθρο 33. Εθνικό Τυπογραφείο.

Ιστοσελίδες

Εφημερίδα Ναυτεμπορική, (2021).Κρήτη η Περιφέρεια Δώρισε σε

Μαθητές και Εκπαιδευτικούς 5500 Μάσκες για χειλεοανάγνωση.

Naftemporiki.gr. Ανακτήθηκε την 04 Μαρ 2022 από

https://www.naftemporiki.gr/story/1682373/kriti-i-perifereia-dorise-se-mathites-

kai-ekpaideutikous-5500-maskes-gia-xeileoanagnosi

Εφημερίδα Πρώτο Θέμα, (2014).Η Κώφωση Θεραπεύεται στα Δύο

Πρώτα Χρόνια της Ζωής. Protothema.gr. Ανακτήθηκε την 04 Μαρ 2022 από

https://www.protothema.gr/ugeia/article/355457/i-kofosi-therapeuetai-sta-duo-

prota-hronia-tis-zois/

mΑΘΗΝΑ Δωρεάν λογισμικό Υποστηρικτικών Τεχνολογιών ΑμεΑ για

Κινητές Συσκευές. Ανακτήθηκε την 04 Μαρ 2022 από

http://mobileathena.uoa.gr/index.php/el/all-software-categories-gr/speech-to-

sign-language-el/deaf-application-detail

Γιάνναρου Λ. (2021).Οι Μάσκες Απομονώνουν τους Κωφούς.

Kathimerini.gr. Ανακτήθηκε την 04 Μαρ 2022 από

https://www.kathimerini.gr/society/1077033/oi-maskes-apomononoyn-toys-

kofoys/

12
 ΕΟΔΥ, (2022). COVID -19 Οδηγίες για τη Χρήση Μάσκας από το κοινό,

ΕΟΔΥ. Ανακτήθηκε την 04 Μαρ 2022 από https://eody.gov.gr/covid-19-

odigies-gia-ti-chrisi-maskas-apo-to-koino/?print=print

Μαραγκουδάκη, Κ. Σ. (2021). Ενσυναίσθηση -Η Πανανθρώπινη

Γλώσσα Κωφών και Ακουόντων.Health4u.gr. Ανακτήθηκε την 04 Μαρ 2022

από https://health4u.gr/amea/eysynaisthisi-noimatiki-glwssa-kwfwn/

Henderson Μ., (2008). Γονιδιακή Θεραπεία για την Κώφωση.tovima.gr.

Ανακτήθηκε την 04 Μαρ 2022 από

https://www.tovima.gr/2008/08/29/archive/gonidiaki-therapeia-gia-tin-kwfwsi/

Τσιακπίνη, Λ. (2020) Η σχέση της χειλανάγνωσης με την ανάπτυξη της

ομιλίας: τα οφέλη της χρήσης μάσκας με διαφάνεια στο χώρο της

εκπαίδευσης Ομιλία στο Ινστιτούτο Μελετών και Ερευνών Γενικής και Ειδικής

Εκπαίδευσης (ΙΜΕΓΕΕ). https://cutt.ly/zO7dTbt

Τσιριγωτάκη, Ε., (2020). Έξυπνο Γάντι Μεταφράζει την Νοηματική

Γλώσσα σε Ομιλία σε Πραγματικό Χρόνο.Ertnews.gr. Ανακτήθηκε την 04 Μαρ

2022 από https://www.ertnews.gr/eidiseis/epistimi/exypno-ganti-metafrazei-ti-

noimatiki-glossa-se-omilia-se-pragmatiko-chrono/

13