PHẦN 2: ĐẶT ẨN PHỤ ĐƯA VỀ PHƯƠNG TRÌNH VÀ HỆ PHƯƠNG TRÌNH

DẠNG 1: ĐẶT ẨN PHỤ ĐƯA VỀ PHƯƠNG TRÌNH CÙNG BẬC

• Bậc 1: +Biến đổi phương trình về dạng a.u ( x ) + b.v ( x ) = c u ( x ) .v ( x )

+ Biến đổi phương trình về dạng a.u ( x) + b.v( x) = c.u 2 ( x) + d .v 2 ( x)

• Bậc 2: Biến đổi phương trình về dạng: a.u 2 ( x) + b.u ( x).v( x) + c.v 2 ( x ) = 0
• Bậc 3: a.u 3 ( x) + b.u 2 ( x).v( x) + c.u ( x).v 2 ( x) + d .v 3 ( x) = 0
Cách làm chung
+ Bước 1 xét v ( x ) = 0  x thay vào PT có thoả mãn hay không
+ Bước 2 xét v ( x )  0  x  ... chia phương trình cho v n ( x ) với n là bậc cao nhất của PT
(
Chú ý: x3 + 1 = ( x + 1) x 2 − x + 1 )
x3 − 1 = ( x − 1) ( x + x + 1)
2

x4 + x + 1 = ( x + 2 x + 1) − x = ( x
2 4 2 2 2
+ x + 1)( x 2 − x + 1)

(
x4 + 1 = x2 − 2 x + 1 x2 + 2 x + 1 )( )
4 x 4 + 1 = ( 2 x 2 − 2 x + 1)( 2 x 2 + 2 x + 1)

(
VD1: Giải phương trình : 2 x2 + 2 = 5 x3 + 1 )
3 4
VD2: Giải phương trình : x − 3 x + 1 = − x + x 2 + 1 (*)
2

VD3: Giải phương trình sau : x3 − 3x2 + 2 ( x + 2)3 − 6 x = 0

VD4: Giải phương trình sau : x2 + 2x + 2x − 1 = 3x2 + 4x + 1

VD5: Giải phương trình : 5x2 − 14 x + 9 − x2 − x − 20 = 5 x + 1
 DẠNG 2:
ĐẶT ẨN PHỤ ĐƯA VỀ HỆ PHƯƠNG TRÌNH

• Đưa về hệ bằng phá các căn thức. Đặt u =  ( x ) , v =  ( x ) và tìm mối quan hệ giữa  ( x ) và  ( x )
từ đó tìm được hệ theo u,v
Đưa về hệ đối xứng hoặc gần đối xứng. ( x +  ) = p n a ' x + b ' +  đặt  y +  = n ax + b rồi đưa
n
•
về hệ

Các trường hợp riêng

Đối với những phương trình dạng: ax 2 + bx + c = d ex + h .

Ta đặt my + n = ex + h thì thu được quan hệ:


ax + bx + c = d (my + n)
2

ax + bx − dmy + c − dn = 0
2

 2 2   2 2
m y + 2mny + n = ex + h
 m y + 2mny − ex + n − h = 0

2 2

a b − dm c − dn
Ta mong muốn có quan hệ x = y . Nếu điều này xảy ra thì từ hệ trên ta sẽ có: = = 2 (*) .
m 2
2mn n −h

Công việc còn lại là chọn m, n chẵn thỏa mãn (*)

Đối với những phương trình dạng: ax3 + bx2 + cx + d = e 3 gx + h

Ta đặt: my + n = 3 gx + h thì thu được hệ:

ax3 + bx 2 + cx + d = e(my + n)
 3 3
m y + 3m ny + 3mn y + n = gx + h
2 2 2 2 3

ax3 + bx 2 + cx − emy + d − en = 0
 3 3
m y + 3m ny + 3mn y − gx + n − h = 0
2 2 2 2 3

a b c − em d − en
Để thu được quan hệ x = y ta cần: = = = 3
m3
3m n + 3mn
2 2
−g n −h
3 3
(
VD1: Giải phương trình: x 35 − x x + 35 − x = 30
3 3
)
VD2: Giải phương trình: 3
x2 − 2 = 2 − x3 .
2
2 
VD3: Giải phương trình: 1 − x 2 =  − x 
3 

1 1
VD4: Giải phương trình: x = 1 − + x− .
x x

VD5: Giải phương trình: x 2 − 2 x = 2 2 x − 1

VD6: Giải phương trình: x + 1 = 2 2 x − 1 .
3 3

VD7: Giải phương trình: 3

3x − 5 = 8 x3 − 36 x 2 + 53x − 25