[ PAZAR ]
PENCERE
6 30 Ocak 2022 Pazar
TAYFUN
ATAY
Paganizmde değil kendinizde
arayın Şeytan’ı!
B
eklenen oldu ve akışında
paganizm-satanizm propa-
gandası yapıldığı saçmala-
malarıyla “Maske Kimsin
Sen” programına karşı gösterilen
dinbaz-ergen tepkiler arzu ettikleri
karşılığı bir cumhurbaşkanlığı ge-
nelgesiyle buldu.
“Basın ve Yayın Faaliyetleri” baş-
lığı ve Tayyip Erdoğan imzasıyla
dün Resmî Gazete’de yayımlanan
genelgede önce dijitalleşmenin ni-
metlerinden yararlanmanın yanı
sıra zararlarına karşı da önlem alma
gerekliliğinden bahisle giriş yapıl-
makta. Ardından “aile-çocuk-genç-
lik” üzerinde koruyucu-kollayıcı
olmanın anayasal zorunluluğundan
devam edilmekte. Elbette o beylik
milli-manevi değerleri yozlaşma
ve yabancılaşmaya karşı muhafaza
etme ödevinden de dem vurulmakta.
En nihayet, durumdan vazife çıkar-
mak üzere hazır olda bekleyenlere
“Davranın!” işareti verircesine şöyle
noktalanmakta (kısaltılmış olarak):
“Toplumumuzun temel değerlerine
aykırı unsurlar taşıdığı gözlenen ve
son günlerde özellikle yabancı içerik-
lerin uyarlanması şeklinde ekranlara
gelen televizyon programlarının top-
lum üzerindeki yıkıcı etkilerini berta-
raf edecek adımlar ivedilikle atılacak;
birtakım semboller kullanılmak su-
retiyle verilmeye çalışılan mesajlarla
çocuk ve gençlerin zihin dünyalarını
hedef alan yapımlardan onları koru-
yacak, aile ve çocuk dostu yapımlar
Yıllardır epik-fantastik bilimkurgu filmlerde/dizilerde mediği yerde şimdi “Maske”ye mi
sarıyorsunuz?..
karşımızda olan, sinema salonlarında da evlerde de hemen Ne diyelim, kolay gelsin ama
her kesim tarafından izlenen kurgu karakterler, figürler ve Efendiler, bunlar sizi kurtarmaz. Ne
semboller, 50 ülkede yayınlanan bir programın Türkiye “ekmek derdi”ni böyle unutturabi-
lirsiniz ne de bir programın üzerine
sürümünde ekrana yerli performansla gelince necip kanınıza çullanarak, güya üzerlerine titredi-
dokundu, öyle mi?!.. Yoksa ekonomik yangını nasıl kamufle ğiniz çocukları-gençleri yaşadıkları
etsek derdinde tek sığınağınız kültürel kutuplaşma, dindar- hayatın ayrılmaz bileşeni olan bu
tür fantastik içeriklerden uzak tuta-
laik zıtlaşması yaratmak olduğundan, “Sezen”in kesmediği bilirsiniz. Uçsuz-bucaksız, ele-avuca
yerde şimdi “Maske”ye mi sarıyorsunuz?.. Ne diyelim, kolay sığmaz, kilide vurulmaz dijital gör-
gelsin ama bunlar sizi kurtarmaz. sellik evreninde olanaksız bu.
Sizinkisi kılıç-kalkanla siberuza-
yın fethine çıkmak gibi bir şey.
teşvik edilecek; ulusal ve yerel letimizi kültürsüzleştirmek”
medya organlarının tehdit ve ve benzeri tezviratla örtüşen PAGANIZMDE ŞEYTAN YOK
tehlike oluşturan bu tür ya- bir resmî metin var ortada. Her neyse, benim burada asıl üze-
pımlarına karşı ilgili kurum ve Şimdi kuvvetle muhtemel ki rinde durmak istediğim husus, ha
kuruluşlar tarafından gerekli gereği yapılacaktır. bire papağan gibi tekrarlanan “pa-
tüm tedbirler gecikmeksizin Yıllardır epik-fantastik bi- ganizm ve satanizm” teranesi. Bu
alınacaktır.” limkurgu filmlerde/dizilerde terane, pagan inançları şeytan-ta-
karşımızda olan ve sinema pımı ile özdeş ya da içli dışlı sayan
SEZEN KESMEDI, salonlarında da evlerde de büyük bir yanlışlık ve haksızlığın
ŞIMDI “MASKE” MI? hemen her kesim tarafından uzantısı. Bunun Avrupa tarihinde-
Genelge gayet belirgin şekil- bayıla-kaykıla izlenen kurgu ki meşhur ve meşum cadı-avlarına
de, özellikle “birtakım sembol- karakterler, figürler ve “sem- kadar geriye giden bir tarihi vardır.
ler kullanılmak suretiyle veril- boller”, 50 ülkede yayınlanan Ve yapılan da aslında bir inanç
meye çalışılan mesajlar” lafzı bir programın Türkiye sürü- bünyesinde mevcut kötülük tasarı-
ile “Maske Kimsin Sen”i işaret münde ekrana yerli perfor- mını, başka bir inanca onu kötüle-
ediyor, buna kuşku yok. Haf- mansla gelince necip kanınıza mek üzere mal etme sahtekârlığıdır.
talardır yazılı, televizüel ve dokundu, öyle mi?!.. Cadıların takipçisi-temsilcisi ol-
sosyal medyada yandaş kalem Yoksa ekonomik yangını na- duğu inancın da bir bileşenini oluş-
ve ağızlarca, yardak trollerce sıl (söndürsek değil) kamufle turduğu Paganizmde şeytan yoktur.
sürdürülen “satanizm-paga- etsek derdinde tek sığınağınız Satanizmin nereden köken aldığını
nizm propagandası yapmak”, kültürel kutuplaşma, din- merak ediyorsanız eğer, yapmanız
“emperyalizme kölelik vaat et- dar-laik zıtlaşması yaratmak gereken İslam’ın da bir parçası ol-
mek”, “sapkın içeriklerle mil- olduğundan, “Sezen”in kes- duğu semavî/İbrahimî din geleneği-
ne yönelmektir.
Ne demek istiyoruz, açalım!..
DOĞA ANA’YA INANÇ:
PAGANIZM
Özünde “doğa tapımı” yatan Paga-
nizm, kutsiyet alanını eril tekelden
kurtararak bu bakımdan “dişil”
unsuru etkin şekilde öne çıkaran
bir inanç kapısı açar. Çünkü Doğa,
dişil tasarımlanan bir varlık alanı-
dır; “Doğa Ana” tabirinde gayet açık
olduğu üzere...
Paganizm ile politeizm (çoktan-
rıcılık) arasında bir titreşim yok
değildir elbette, ancak “paganik
politeizm”, tanrılar ve tanrıçaları
dünyadan uzak, yeryüzü hayatına
mesafeli ve yaşayan varlıklara üs-
tün konumda görmez. Söz konusu
olan, aslında varlıklar arasındaki
çoklu ve çeşitli ilişkilerin kutsî ka

7 30 Ocak 2022 Pazar
tegorilerle ifadesidir. Böylesi bir
boyut paganizmde içkindir, ama
bundan öte asıl “panteist” bir bo-
yut paganizmde içkindir. İlahi-Yüce
olan (Divinity) her yerdedir; doğa-
nın her zerresinde, her birimizde ve
hem eril hem dişil mahiyette…
Özetle, yaşayan her şeyin ve onla-
rın birbiriyle bağlantılarının kutsal-
lığına inanç, Paganizmdir.
PAGANIZM, SATANIZME
DEĞIL FEMINIZME AÇILIR
Paganizm bu şekilde yeryüzü
ve kâinatı kutsallaştırarak, insanı
tanrısal yaratılışın merkezî, aslî ve
hâkim unsuru (“Eşref-i Mahlûkât”)
yapmış inanç sistematiğini değişti-
rirken, bugünün dünyasının femi-
nist ve çevreci hareketleriyle de bizi
buluşturur. Her iki hareket de günü-
müzde “neo-Paganizm’le bağlantı
içinde yol almaktadırlar.
Pek çok mensubu kendisini “pa-
gan” olarak da tanımlayan Yeşiller
hareketince benimsenmiş “Gaia
hipotezi” bu açıdan zikredilmeye de-
ğer bir örnek oluşturur. Adını Yunan
mitolojisindeki yeryüzü tanrıçası Ga-
ia’dan alan ve dünyanın kendi kendi-
ne düzenli bir işleyiş içinde eşsiz bir
organik sistem olduğunu öne süren
bu hipotez doğrultusunda Yeşiller,
insan-merkezci (homosantrik) anla-
yıştan çevre-merkezci (ekosantrik)
anlayışa geçmeyi savunurlar. Adeta
“ana rahmi” gibi Gaia’nın içinde ya-
şayan, ona bağlı-bağımlı bir insanlık
haline yönelimi benimserler.
Bu çerçevede Paganizm bugünün
dünyasında kadın hareketleri, çev-
recilik ve bu ikisinin bileşkesi deni-
lebilecek “ekofeminizm” ile sarmaş
dolaş şekilde karşımıza çıkar.
[ PAZAR ]
PENCERE
Bununla birlikte kadınlık ve
Paganizm denince hiç kuşku-
suz ilk akla gelen, Hristiyan
Avrupa’da çağlar boyunca
lanetlenmiş yakılmış (“avlan-
mış”) cadılardır.
Şimdi bu “Cadılık” neyin
nesi, onun üzerinde duralım
ve oradan da “Şeytan bunun
neresinde”, daha doğrusu Şey-
tan nelerin neresinde sorusu-
na cevap vermeye çalışalım!..
ŞEYTAN’I “MASKE”DE
ARAMA!
Cadılık ya da pratisyenle-
rinin çağdaş dünyada tercih
ettiği isimle “Vika” (Wicca)
inancı, paganizmle büyücü-
lüğün bileşimi. Zannedildiği
gibi, daha doğrusu dinsel-ta-
rihsel bir algı güdümlemesi
ile çarpıtıldığı üzere, şeytan
ve Satanizmle ilişkili bir inanç
pratiği değil.
Cadılık, Pagan gelenekten
çıkıyor. Satanizm ise esas
itibarıyla Yahudi-Hristiyan
geleneğin istenmedik bir yan
ürünü.
Üç büyük tektanrıcı İbra-
himî dindeki “Şeytan” imgesi
ve simgesinin izi sürüldü-
ğünde yol, Ortadoğu’nun
Zerdüştlük-Maniheizm gibi
daha eski dinsel geleneklerine
doğru uzanır. Aslında İbra-
himî dinlerdeki Şeytan (İblis/
Azâzil), Zerdüştlükte iyilik
tanrısı Ahura Mazda karşı-
sında onunla aynı konumda,
yani tanrılık statüsünde olan
Ehrimen’in melek statüsüne
indirilmiş formudur. Bunun-
la bağlantılı olarak Şeytan’la
Ehrimen arasındaki fark, bi-
rincinin kötülüklerin sadece
yayıcısı olması, ikincinin ise
kötülüklerin hem yayıcısı
hem de kaynağı olmasıdır.
Bugün dünyada mevcut
Satanist kültlerde tapınılan,
İbrahimî din geleneği içerisin-
de aslî kötülük yayıcı olarak
tasarımlanmış Şeytan’dır.
DÜNÜN CADI AVLARI
Semavî gelenek, yeryüzü-
nü lanetli sayar ve cennetten
kovulmuş insanı oraya bir
ceza olarak koyar. Buna karşı-
lık pagan gelenek yeryüzünü
kutsal sayar ve insanı, doğa
içerisindeki her şey gibi o
kutsallığın bir parçası olarak
değerlendirip oraya koyar.
Dolayısıyla pagan, büyücü ve
elbette aralarında erkekler de
olmakla birlikte çoğunluğu
kadın olan cadılar, Şeytan’a
değil “Doğa Ana”ya taparlar.
Gel gelelim, 15 ve 18’inci yüzyıllar
arasında Avrupa ve Amerika’da cadı
oldukları gerekçesiyle yakılmış, en
mütevazı tahminle 40 ile 100 bin
arası insana yönelik suçlamanın
özünde, Şeytan’ın arzusu doğrultu-
sunda yapılan ayinlerde çıplak dans
etmek, toplu seks yapmak, bebek
ve çocuk kurban edip yemek gibi
ithamlar vardır.
Elbette bunların aslı-astarı yoktu.
Şeytan’ın hükmünde oldukları iddia
edilen cadılar, esasını bolluk-be-
reketle bağlantılı doğa tapımının
oluşturduğu, Hristiyanlık-öncesi
Avrupa’daki pagan inançların takip-
çileriydiler. Hristiyanlık yayıldıktan
sonra onlar yok olmamış, ama kıyı-
da-köşede, sessiz-sedasız faaliyetle-
rini sürdürmüşlerdi.
BUGÜNÜN CADI AVLARI
Burada dikkat çekilmesi gereken
husus, Kilise’nin Avrupa’da altın
çağını yaşadığı Orta Çağ’da değil,
ekonomi-politik iktidarını kaybet-
me tehlikesinin baş gösterdiği Yeni
Çağ’da cadıların “av” haline gel-
mesidir. Amaç, cadıları Şeytan’ın
güdümünde göstererek Tanrı’yı
temsil edenlerin kitleler nezdinde
sarsılmaya başlamış iktidarını ye-
niden pekiştirmeye çalışmaktı. Bir
dönemde iktidarını sağlamlaştırma
yolunda Haçlı Seferleri’ni tezgâh-
lamış Kilise, iktidardan düşüşünü
durdurma yolunda da cadı-avlarını
kışkırtmıştır.
Şimdi de karşımızda bugün bu
coğrafyada ekonomi-politik iktida-
rını kaybetme noktasındaki dinbaz-
lığın, yoksul ve açlıktan kıvranıp
soğuktan donma noktasına gelmiş
kitlelerin kendisine yönelebilecek
öfke ve tepkisini farklı bir yörün-
geye oturtma yolunda benzer bir
tutum alış içinde olduğunu düşü-
nüyorsanız, haksız sayılmazsınız.
Bu coğrafyanın “Vikan”ları da Se-
zen’ler, Gülşen’ler ve işte maske
maske karşımıza çıkan kadınlı-er-
kekli figürler…
Fark şu ki kilise babalarının kışkırt-
tığı cadı avları korkunç ve trajikti.
Bizim dinbaz babaların kışkırttık-
ları ise daha çok acınası ve komik.
(KAYNAKLAR: Fiona Bowie, The Anthro-
pology of Religion-An Introduction, Bla-
ckwell Publishing, [2. Baskı] 2006; Nimet
Yıldırım, Fars Mitolojisi Sözlüğü, Kabalcı
Yayınevi, 2008; Tayfun Atay, Din Hayattan
Çıkar: Antropolojik Denemeler, İletişim Ya-
yınları, [8. Baskı] 2021; Vivianne Crowley.
Paganism. Thorsons. 1996.)