od października 1987

Z języka niemieckiego tłumaczył

mgr inż. Sławomir Polkowski

WYDAWNICTWO
WARSZAWA KOMUNIKACJI
Spis treści

Do czytelnika 7 Sprawdzanie poziomu płynu hamulcowego 29

Wzrokowe sprawdzanie przewodów hamulcowych 29
WIADOMOŚCI WSTĘPNE 8 Sprawdzanie grubości okładzin ciernych hamulców
30
tarczowych
Opis modelu 8 Sprawdzanie grubości okładzin ciernych hamulców
30
bębnowych kół tylnych
Identyfikacja samochodu i silnika 9 Sprawdzanie hamulca awaryjnego 30
Wymiana płynu hamulcowego 31
OBSŁUGA SAMOCHODU 10
Sprawdzanie ciśnienia w ogumieniu 33
Sprawdzanie zaworu powietrza 33
Narzędzia 10
Sprawdzanie bieżników opon 34
Plan obsługi 11
Obsługa nadwozia, wyposażenia
34
wewnętrznego i układu ogrzewania
Czynności obsługowe 13
Wymiana filtru przeciwpyłowego 34
Obsługa silnika 13
Obsługa wyposażenia elektrycznego 35
Sprawdzanie poziomu oleju silnikowego 14
Sprawdzanie odbiorników energii elektrycznej 35
Wzrokowe sprawdzanie wycieków silnikowych 15
Sprawdzanie gumowych piór wycieraczek 35
Wymiana oleju silnikowego i filtru oleju 15
Sprawdzanie akumulatora 35
Sprawdzanie poziomu cieczy chłodzącej 17
Sprawdzanie gęstości cieczy chłodzącej 17 ZABIEGI KONSERWACYJNE I POMOCNICZE 37
Wzrokowe sprawdzanie szczelności układu chłodzenia 18
Sprawdzanie szczelności przewodów paliwa i ich Mycie samochodu 37
19
połączeń
Pielęgnacja samochodu 37
Wzrokowe sprawdzanie układu wylotowego 19
Ochrona antykorozyjna spodu nadwozia i przestrzeni
Sprawdzanie pasków klinowych 19 39
zamkniętych
Wymiana wkładu filtru powietrza 20 Pielęgnacja obić tapicerskich 39
Wymiana filtru paliwa 21 Naprawa drobnych uszkodzeń lakieru 39
Wymiana świec zapłonowych 23 Uruchamianie silnika z zastosowaniem akumulatora
40
pomocniczego
Obsługa skrzynki przekładniowej i układu przenie- Holowanie samochodu 41
23
sienia napędu
Unoszenie i podpieranie samochodu 43
Sprawdzanie osłon gumowych przegubów półosi 24
Sprawdzanie poziomu płynu w urządzeniu sterowania SILNIK 44
24
sprzęgłem
Wzrokowe sprawdzenie szczelności 24 Wiadomości wstępne
Sprawdzanie poziomu i wymiana oleju w mechanicz- Ustawienie tłoka 1 cylindra w GMP 46
25
nej skrzynce przekładniowej
Sprawdzanie poziomu oleju w automatycznej skrzynce Sprawdzanie i regulacja naciągu paska zębatego 50
przekładniowej lub w skrzynce przekładniowej 25 Wymontowanie i zamontowanie oaz regulacja naciągu
CVT 50
paska zębatego
Wymiana oleju w automatycznej skrzynce przekła- Wymontowanie i zamontowanie głowicy cylindrów,
26
dniowej lub skrzynce przekładniowej CVT wymiana uszczelki głowicy 54
Obsługa zawieszenia przedniego i układu kierow- (silnik SOHC)
27 Wymontowanie i zamontowanie głowicy cylindrów,
niczego
wymiana uszczelki głowicy 61
Sprawdzanie mieszków drążków kierowniczych 27 (silnik DOHC)
Sprawdzanie osłon drążków kierowniczych i przegu- Sprawdzanie i regulacja luzów zaworów 62
27
bów wahaczy Sprawdzanie ciśnienia sprężania 63
Sprawdzanie poziomu oleju w urządzeniu wspomaga-
28 Wymontowanie i zamontowanie oraz regulacja nacią-
nia układu kierowniczego 65
gu pasków klinowych
Obsługa układu hamulcowego, ogumienia i kół 28 Rozruch silnika 67

3
Typowe niesprawności silnika 68 Układ zapłonowy 106
Układ smarowania 69 Sprawdzanie kopułki rozdzielacza zapłonu 106
Wiadomości wstępne 69 Sprawdzanie przewodów wysokiego napięcia 106
Wymontowanie i zamontowanie miski olejowej 70 Sprawdzanie cewki zapłonowej 107
Sprawdzanie ciśnienia oleju 73 Sprawdzanie i regulacja kąta wyprzedzenia zapłonu 107
Typowe niesprawności układu smarowania 74 Wymontowanie i zamontowanie rozdzielacza zapłonu 108

Układ chłodzenia 73 Wymontowanie i zamontowanie cewki zapłonowej 109

Świece zapłonowe 110
Obieg cieczy chłodzącej 73
Środek zapobiegający zamarzaniu cieczy chłodzącej 74 Układ wylotowy 112

Wymontowanie i zamontowanie termostatu 78 Działanie katalizatora spalin 112

Sprawdzanie termostatu 78 Użytkowanie samochodu z katalizatorem 112
Sprawdzanie wyłącznika termicznego wentylatora 79 Wymontowanie i zamontowanie układu wylotowego 116
Sprawdzanie szczelności układu chłodzenia 79 Sprawdzanie szczelności układu wylotowego 117
Sprawdzanie pompy cieczy chłodzącej 80 Wymontowanie i zamontowanie sondy lambda 117
Wymontowanie i zamontowanie pompy cieczy chło-
81
dzącej SPRZĘGŁO 118
Wymontowanie i zamontowanie silnika wentylatora 81
Wymontowanie i zamontowanie chłodnicy 81 Wiadomości wstępne 118
Typowe niesprawności układu chłodzenia 83 Wymontowanie i zamontowanie oraz sprawdzanie
119
sprzęgła
Obwody doprowadzenia paliwa i powietrza 83 Wymiana linki sprzęgła 121

Wiadomości wstępne 83 Regulacja linki sprzęgła 122

Wymontowanie i zamontowanie oraz sprawdzanie
Zmniejszanie ciśnienia paliwa w obwodzie 84 122
łożyska wyciskowego
Sprawdzanie ciśnienia paliwa 85 Odpowietrzanie urządzenia sterującego sprzęgłem 123
Wymontowanie i zamontowanie oraz sprawdzanie Wymontowanie i zamontowanie siłownika sterującego
85 124
przekaźnika pompy paliwa sprzęgłem
Wymontowanie i zamontowanie pompy paliwa 87 Typowe niesprawności sprzęgła 125
Wymontowanie i zamontowanie czujnika poziomu
88
paliwa w zbiorniku
SKRZYNKA PRZEKŁADNIOWA 126
Sprawdzanie pompy paliwa 89
Wymontowanie i zamontowanie filtru powietrza 91 Wiadomości wstępne 126
Sprawdzanie urządzenia regulującego temperaturę Wymontowanie i zamontowanie mechanicznej skrzyn-
93 126
powietrza dolotowego ki przekładniowej
Wymontowanie i zamontowanie praz regulacja linki
94
przepustnicy
ZAWIESZENIE PRZEDNIE I PÓŁOSIE
Sprawdzanie układu przewietrzania skrzynki korbowej 95 132
NAPĘDOWE
Sterowanie pracą silnika 96
Wiadomości wstępne 132
Wiadomości wstępne 96 Wymontowanie i zamontowanie kolumny zawieszenia
133
tylnego
Gaźnik 96 Wymontowanie i zamontowanie amortyzatora i sprę-
134
Sprawdzanie prędkości obrotowej biegu jałowego i żyny zawieszenia
97
zawartość CO w spalinach Wymontowanie i zamontowanie półosi napędowych 136
Sprawdzanie cięgna przepustnicy 99 Wymontowanie i zamontowanie wałka pośredniego 139
Sprawdzanie automatycznego urządzenia rozrucho- Sprawdzanie i rozkładanie półosi oraz wymiana osłon
100 139
wego przegubów
Sprawdzanie układu zwiększania prędkości obrotowej
101 Łożyska kół przednich 142
biegu jałowego
Sprawdzanie i regulacja linki urządzenia rozruchowe-
102 ZAWIESZENIE TYLNE 144
go
Sprawdzanie i regulacja podwyższonej prędkości Wiadomości wstępne 144
102
obrotowej biegu jałowego
Wymontowanie i zamontowanie kolumny zawieszenia
144
Układ wtrysku benzyny 104 tylnego
Wymontowanie i zamontowanie amortyzatora i sprę-
Działanie układu wtrysku benzyny 104 146
żyny zawieszenia
Sprawdzanie i regulacja prędkości obrotowej biegu Sprawdzanie amortyzatora 148
104
jałowego i zawartości CO w spalinach
Złomowanie amortyzatora 149
Sprawdzanie układu wtrysku benzyny 104
Wymontowanie i zamontowanie piasty koła 149
Typowe niesprawności układu wtrysku benzyny 105

4
 Wymontowanie i zamontowanie bocznego pokrycia
195
UKŁAD KIEROWNICZY 151 podnóżka
Wymontowanie i zamontowanie górnego pokrycia
195
słupka „A”
Wiadomości wstępne 151 Wymontowanie i zamontowanie pokrycia wspornika
195
Zasady zachowania bezpieczeństwa w samochodzie z zamka pokrywy tylnej
152 Wymontowanie i zamontowanie wspornika półki nad
poduszkami powietrznymi 196
Wymontowanie i zamontowanie zespołu poduszki tylnym siedzeniem
153 Wymontowanie i zamontowanie bocznego pokrycia
powietrznej 196
Wymontowanie i zamontowanie koła kierownicy 154 bagażnika
Wymontowanie i zamontowanie przegubu drążka Wymontowanie i zamontowanie listwy poszycia dachu 196
156 Wymontowanie i zamontowanie pokrycia pokrywy
kierowniczego 197
Opróżnianie, napełnianie i odpowietrzanie urządzenia tylnej
158
wspomagającego układ kierowniczy Wymontowanie i zamontowanie siedzenia przedniego 198
Wymontowanie i zamontowanie siedzenia i oparcia
UKŁAD HAMULCOWY 159 199
tylnego
Części zewnętrzne nadwozia 200
Wiadomości wstępne 159
Wymontowanie i zamontowanie wkładek ciernych Wiadomości wstępne 200
160
hamulców przednich (modele od 1995) Wymontowanie i zamontowanie osłony wlotu powie-
Wymontowanie i zamontowanie wkładek ciernych 201
164 trza
hamulców przednich (modele od 1987 do1995) Wymontowanie i zamontowanie bocznych listew
Wymontowanie i zamontowanie wkładek ciernych 202
166 ochronnych
hamulców tylnych Wymontowanie i zamontowanie pokrycia progu 203
Sprawdzanie grubości tarczy hamulca 169
Wymontowanie i zamontowanie spojlera tylnego 203
Wymontowanie i zamontowanie zacisku i ramy zaci-
169 Wymontowanie i zamontowanie listwy na dachu 204
sku hamulca
Wymontowanie i zamontowanie tarczy hamulca 171 Wymontowanie i zamontowanie osłony chłodnicy 204
Wymontowanie i zamontowanie bębna i szczęk ha- Wymontowanie i zamontowanie osłony wnęki koła
173 204
mulców tylnych przedniego
Wymontowanie i zamontowanie cylinderka rozpiera-
177 Wymontowanie i zamontowanie zderzaka przedniego 205
cza
Wymontowanie i zamontowanie belki poprzecznej
Sprawdzanie i regulacja hamulca awaryjnego 177 206
tylnej
Płyn hamulcowy 179 Wymontowanie i zamontowanie zderzaka tylnego 206
Odpowietrzanie układu hamulcowego 180 Wymontowanie i zamontowanie belki poprzecznej
207
Wymontowanie i zamontowanie giętkich przewodów tylnej
181 Wymontowanie i zamontowanie błotnika przedniego 207
hamulcowych
Sprawdzanie urządzenia wspomagającego układ Wymontowanie i zamontowanie pokrywy bagażnika 208
183
hamulcowy
Sprawdzanie, wymontowanie i zamontowanie wyłącz- Wymontowanie i zamontowanie pokrywy tylnej i amor-
183 209
nika świateł hamowania tyzatora gazowego
Wymontowanie i zamontowanie oraz regulacja pokry-
Typowe niesprawności układu hamulcowego 184 211
wy przedziału silnika
Wymontowanie i zamontowanie oraz regulacja drzwi 213
KOŁA I OGUMIENIE 187 Wymontowanie i zamontowanie płata pokrycia drzwi
214
oraz klamki wewnętrznej
Wiadomości wstępne 187 Wymontowanie i zamontowanie szyby drzwi oraz
216
mechanizmu podnoszenia szyby
Ciśnienie w ogumieniu 187 Wymontowanie i zamontowanie silnika podnośnika
218
Łańcuchy przeciwpoślizgowe 188 szyby
Wymontowanie i zamontowanie zewnętrznej listwy
Przestawianie kół 188 218
ozdobnej okna
Oznakowanie opon i obręczy 189 Wymontowanie i zamontowanie klamki zewnętrznej
219
oraz bębenka zamka drzwi
Wyrównoważenie kół 190 Wymontowanie i zamontowanie zamka drzwi 220
Zasady użytkowania opon 190 Wymontowanie i zamontowanie zamka oraz bębenka
220
Wpływ warunków eksploatacji na zużycie opon 191 zamka pokrywy tylnej
Wymontowanie i zamontowanie pokrywy oraz zamka
221
wlewu paliwa
NADWOZIE 192 Wymontowanie i zamontowanie lusterka zewnętrzne-
221
go
Wymontowanie i zamontowanie szkła lusterka 222
Wyposażenie wewnętrzne nadwozia 192
Ogólne wskazówki dotyczące prac przy wyposażeniu OGRZEWANIE I PRZEWIETRZANIE
192
wewnętrznym WNĘTRZA, URZĄDZENIE 224
Wymontowanie i zamontowanie konsoli środkowej 192 KLIMATYZUJĄCE
Wymontowanie i zamontowanie schowka 194
Wymontowanie i zamontowanie dolnego pokrycia Wiadomości wstępne 224
194
kolumny kierownicy Wymontowanie i zamontowanie nawiewów 225
Wymontowanie i zamontowanie listwy progu 194

5
Wymontowanie i zamontowanie dmuchawy 225 Wymontowanie i zamontowanie rozrusznika 255
Wymontowanie i zamontowanie zespołu ogrzewania 226 Sprawdzanie oraz wymontowanie i zamontowanie
256
wyłącznika elektrycznego
Wymontowanie i zamontowanie wymiennika ciepła 228
Typowe niesprawności rozrusznika 257
Wymontowanie i zamontowanie silnika dmuchawy,
rezystora wstępnego i nastawnika przesłony po- 229 Wycieraczki i spryskiwacze szyb 258
wietrza obiegowego
Wymontowanie, zamontowanie i naprawa zespołu Wymiana gumowego pióra wycieraka 258
229
regulacji ogrzewania, wymiana żarówek
Regulacja spryskiwacza szyb 259
Wymontowanie i zamontowanie linek sterowania
231 Wymontowanie i zamontowanie spryskiwaczy szyby
ogrzewaniem 260
Urządzenie klimatyzujące 233 przedniej
Wymontowanie i zamontowanie spryskiwaczy szyby
260
Wymontowanie i zamontowanie sprężarki chłodzącej 233 tylnej
Wymontowanie i zamontowanie ramion wycieraków
Typowe niesprawności układu ogrzewania 234
szyby przedniej, regulacja krenowego położenia 260
ramion
WYPOSAŻENIE ELEKTRYCZNE 236 Wymontowanie i zamontowanie silnika wycieraczki
261
szyby przedniej
Wymontowanie i zamontowanie ramienia wycieraka
Wiadomości wstępne 236 szyby tylnej, regulacja krańcowego położenia ra- 262
Zamontowanie dodatkowego wyposażenia elektrycz- mienia
238
nego Wymontowanie i zamontowanie silnika wycieraczki
262
Poszukiwanie usterek w instalacji elektrycznej 239 szyby tylnej
Wymontowanie i zamontowanie zbiornika cieczy i
Sprawdzanie wyłączników 240 263
pompki spryskiwaczy
Sprawdzanie przekaźników 241 Sprawdzanie i regulacja kąta ustawienia ramion wycie-
264
raków
Sprawdzanie kierunkowskazów 242
Typowe niesprawności gumowych piór wycieraków 265
Sprawdzanie silnika wycieraczki 242
Oświetlenie i sygnalizacja 265
Sprawdzanie ogrzewania tylnej szyby 242
Sprawdzanie świateł hamowania 243 Wymiana żarówek oświetlenia zewnętrznego 266

Wymontowanie i zamontowanie sygnału dźwiękowego 243 Wymiana żarówek oświetlenia wewnętrznego 269

Wymiana bezpieczników 244 Wymontowanie i zamontowanie reflektora 269

Rozmieszczenie bezpieczników 244 Wymontowanie i zamontowanie lampy tylnej 270

Ustawienie świateł 271
AKUMULATOR 246
Wskaźniki i osprzęt dodatkowy 271

Wymontowanie i zamontowanie akumulatora 246 Wymontowanie i zamontowanie zespołu wskaźników 271

Sprawdzanie akumulatora 247 Wymontowanie i zamontowanie wyłączników świateł,
272
kierunkowskazów i wycieraczki
Ładowanie akumulatora 248 Wymontowanie i zamontowanie innych wyłączników
273
świateł
Czyszczenie czopów akumulatora 250
Wymontowanie i zamontowanie radioodbiornika 275
Usuwanie samoczynnego rozładowywania się akumu-
250
latora Wymontowanie i zamontowanie głośników 277
Typowe niesprawności akumulatora 251 Wymontowanie i zamontowanie anteny dachowej 278
Alternator 252
SCHEMATY INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ 280
Wiadomości wstępne 252
Sprawdzanie napięcia alternatora 252 Posługiwanie się schematami 280
Wymontowanie i zamontowanie alternatora 252 Oznaczenie na schematach instalacji elektrycznej 281
Sprawdzanie i wymiana szczotek węglowych oraz Rozmieszczenie przekaźników i urządzeń sterujących 282
254
regulacja napięcia
Typowe niesprawności alternatora 254 Układ schematów instalacji elektrycznej 283

Rozrusznik 255

6
Do czytelnika

Ponieważ samochody są coraz bardziej skom-

plikowane pod względem technicznym i ich
obsługa wymaga więcej wiedzy, z roku na rok
coraz więcej użytkowników samochodów sięga
po ten poradnik. Dotyczy to również fachowców
zajmujących się naprawami.
Także znający się na rzeczy mechanik amator,
który sam obsługuje i naprawia swój samochód,
powinien pamiętać, że fachowiec ma duże do-
świadczenie i przez dokształcanie dysponuje
wiedzą o najnowszym stanie techniki. Należy
więc regularnie odwiedzać stacje obsługi w celu
prowadzenia nadzoru nad utrzymaniem nieza-
wodności eksploatacyjnej i dla zachowania
bezpieczeństwa jazdy własnym samochodem.
Amator powinien zdawać sobie sprawę z tego,
ze korzystając z poradnika niemożna stać się
od razu mechanikiem samochodowym. Należy
wykonywać tylko prace nie. Przerastające wła-
wszechne – sterowanie zapłonem, układem
snych możliwości. Dotyczy to szczególnie prac napędowym lub przygotowaniem mieszanki.
mających wpływ na bezpieczeństwo ruchu. Elektronika przyczynia się do wyeliminowania
Dzięki dokładnemu opisowi czynności i nie- części podlegających zużyciu, na przykład sty-
zbędnym ostrzeżeniom, wykonujący naprawy ku przerywacza w rozdzielaczu zapłonu nie-
otrzymuje praktyczne wskazówki dotyczące
zbędnego dawniej do wytworzenia iskry. Jed-
bezpieczeństwa jazdy. Otrzymuje również in- nak sprawdzania elementów elektronicznych
formację, że w razie wątpliwości powinien zlecić jest możliwe tylko przy użyciu drogich przyrzą-
pracę fachowcom. dów kontrolnych, które są przystosowane do
Na stronach tej książki znajdują się „Ostrzeże- określonych układów i których zakup nie opłaca
nia”. Przed rozpoczęciem pracy należy przeczy- się mechanikowi amatorowi. Jeśli różne czyn-
tać uważnie te ostrzeżenia i trzymać się ściśle ności naprawcze nie zostały opisane w książce,
podanych w nich zaleceń. wynika to ze zwiększonego zastosowania czę-
Przed wykonaniem każdej pracy przy samo-
ści elektronicznych.
chodzie należy zajrzeć do tej książki, w celu Oczywiście nie można w takiej książce opisać
szybkiego zorientowania się jaki może być za- wszystkich aktualnych zagadnień technicznych,
kres i stopień trudności naprawy, czy są po- jednak dokonany wybór porad naprawczych,
trzebne części zamienne i przyrządu specjalne. konserwacyjnych i obsługowych, w większości
W książce są podane momenty dokręcania
przypadków pomoże rozwiązać występujące
większości połączeń gwintowych. Wartości problemy. Poza tym w bieżącej produkcji sa-
momentu dla połączeń, które należy dokręcać mochodów są wprowadzane zmiany techniczne
każdorazowo kluczem dynamometrycznym i może się zdarzyć, że opublikowane tutaj opisy
(głowica cylindrów, połączenia zawieszenia czynności i wartości regulacyjne zostały zmie-
itd.), podane są wytłuszczonym drukiem. Każde nione w Waszym modelu. W razie wątpliwości
połączenie gwintowe należy dokręcić w miarę należy zasięgnąć informacji w dziale dosługi
możliwości kluczem dynamometrycznym. Do klienta producenta samochodu.
wielu z nich są niezbędne klucze do łbów typu
Torx.
Gdy na początku lat siedemdziesiątych ukazała Rűdiger Etzold
się pierwsza książka z tej serii, w budowie sa-
mochodów stosowano mało części elektronicz-
nych. Teraz sterowanie elektroniczne jest po-

7
Wiadomości wstępne

OPIS MODELU 3-drzwiowy liftback od X 1995

Samochód Honda Civic został zaprezento-

wany publicznie po raz pierwszy w lipcu 1972
roku. Nowe generacje tego samochodu poja-
wiły się od tego czasu w odstępach od 4 do 7
lat. Wyprodukowano 10 milionów samochodów
Honda Civic pierwszych pięciu generacji. W
październiku 1995 roku rozpoczęto w Niem-
czech produkcję szóstej generacji, która obej-
muje dotychczas 5 wariantów: 3-drzwiowy lift-
back ze stromą częścią tylną, 4-drzwiowy se-
dan, 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną, 5-drzwiowy kombi ,Civic Aero Deck" i 2-
3-drzwiowy liftback od X 1991 do IX 1995
drzwiowy coupė. Dalsze informacje o warian-
tach generacji znajdują się w rozdziale „Czę-
ści zewnętrzne nadwozia”.
W samochodzie Honda Civic generacji z 1995
roku, 90% blach nadwozia jest ocynkowanych.
Blachy nadwozia o dużej powierzchni są ocyn-
kowane ogniowo z obu stron i przez to mają
szczególną odporność na korozję. Bezpieczeń-
stwo bierne zostało poprawiona w stosunku do
poprzednich modeli przez zwiększenie zwisu
przedniego o 6 cm, wynikające z większych
powierzchni odbojowych zderzaka, oraz
przez boczne wzmocnienie belki przedniej.
Samochód Honda Civic jest wyposażany w
silniki benzynowe różnych mocy i o różnych 3-drzwiowy liftback od X 1987 do IX 1991
charakterystykach, co pozwala na wybór
między jazdą bardzo ekonomiczną i spor-
tową, zależnie od indywidualnych wymagań.
Wszystkie silniki są zamontowano po-
przecznie i napędzają koła przednie.

Generacje samochodu honda Civic opisane

w książce
Generacja Okres produkcji Oznaczenie
skrótowe
4. X 1987 – IX 1991 1987-91
5. X 1991 – IX 1995 1991-95
6. X 1995 – Od 1995

8
IDENTYFIKACJA SAMOCHODU
I SILNIKA
Identyfikacja samochodu
Na podstawie numeru podwozia można zi-
dentyfikować każdy samochód. W numerze
podwozia jest zakodowana seria modelu,
wariant nadwozie, skrzynka przekładniowa i
silnik.
Numer podwozia znajduje się w różnych
miejscach przedziału silnika, w zależności od
modelu i roku produkcji. Może być wybity
bezpośrednio na przegrodzie czołowej (1,
rys. H-6605) lub razem z numerem silnika na
tabliczce znamionowej (2) umieszczonej po
prawej stronie przegrody czołowej.
Numer podwozia (3, rys. H-6606) może być
wybiły także na wsporniku zamka pokrywy
przedziału silnika.
Identyfikacja silnika i skrzynki
przekładniowej
Numer silnika (4, rys. H-6606) znajduje się na
jego kadłubie obok miejsca połączenia ze
skrzynką przekładniową. Pozycja (5) oznacza
9
miejsce, w którym jest umieszczony numer
skrzynki przekładniowej.
Objaśnienie znaków w numerze podwozia
To objaśnienie odnosi się do modelu od 1995
roku.
JHM EJ9 3 4 00 S O 00 001
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)
(1) Znak producenta:
J – Japonia,
HM – Honda Motor Co., LTD,
SHH – Honda Wielka Brytania, LTD.
(2) Seria modelu, nadwozie, typ silnika:
EJ9 – Civic, 3-drzwiowy, 1,4 dm3 (D14A4,
D14A3, D14Z2),
– Civic, 4-drzwiowy, 1,4 dm3 (D14A4),
EK1 – Civic, 4-drzwiowy, 1,4 dm3 (D14A4),
EK3 – Civic, 3-drzwiowy, 1,6 dm3 (D16Y5),
– Civic, 4-drzwiowy, 1,5 dm3 (D15Z6),
EK4 – Civic, 3-drzwiowy, 1,6 dm3 (B16A2),
– Civic, 4-drzwiowy, 1,6 dm3 (B16A2),
MA8/9, MB1 – Civic, 5-drzwiowy.
(3) Nadwozie, typ skrzynki przekładniowej:
3 – 3-drzwiowy liftback, 5-biegowa mecha-
niczna skrzynka przekładniowa,
4 – 3-drzwiowy liftback, 4-biegowa automa-
tyczna skrzynka przekładniowa, skrzynka
CVT,
5 – 4-drzwiowy sedan, 5-biegowa mecha-
niczna skrzynka przekładniowa,
6 – 4-drzwiowy sedan, 4-biegowa mecha-
niczna skrzynka przekładniowa,
7 – 5-drzwiowy liftback, 5-biegowa mecha-
niczna skrzynka przekładniowa,
8 – 5-drzwiowy liftback, 4-biegowa automa-
tyczna skrzynka przekładniowa.
(4) Wyposażenie samochodu:
3 – 1,4i,
4 – 1,4i/1,4i S,
6 – 1,6i, ES,
– 1,5i LS,
– 1,6Vti.
(5) Miejsce wolne
(6) Zakład produkcyjny:
S – Suzuka w Japonii,
U – Honda Wielka Brytania, produkcja w An-
glii.
(7) Rok budowy, np. O – 1995.
(8) Numer seryjny, 5-miejscowy.
Rozpoczyna się w każdym roku od 00 001.
Obsługa samochodu
NARZĘDZIA
Zakup narzędzi wysokiej jakości opłaca się
na dłuższą metę. Obok podstawowego wypo-
sażenia w klucze płaskie i oczkowe o najczę-
ściej używanych wielkościach, różne wkrętaki
do śrub Torx i komplet kluczy nasadowych,
zaleca się także zakup klucza dynamome-
10
trycznego. Poza tym do wykonania niektórych
czynności są niezbędne specjalne narzędzia.
Dobre, trwałe narzędzia oferuje na przykład
firma Hazet (42804 Remscheid 1, Postfach
100461). W tablicach ponadto numery kata-
logowe narzędzi tej firmy, które są sprzeda-
wane w sklepach specjalistycznych.
 Poz. Narzędzia Nr Poz. Narzędzia Nr
na rys. katalogowy na rys. katalogowy
SX-6402 Hazet SX-6402 Hazet
1 Przyrząd do wykręcania 840/5 27 Szczypce do nasadek 1849
różnych śrub świec zapłonowych
2 Areometr do sprawdzania 4650-1 28 Przyrząd do środkowania 2174
gęstości elektrolitu sprzęgła
3 Areometr do sprawdzania – 29 Przyssawka do dociera- 795
gęstości cieczy chłodzą- nia zaworów
cej 30 Wkrętak do śrub Torx 837-T20
4 Zaciski do przewodów 4590 (różne wielkości) do –T45
elastycznych 822
5 Szczypce do wyjmowania 791-5 31 Skrobak do usuwania 822
uszczelniaczy trzonków środka antykorozyjnego
zaworów podwozia itp.
6 Miernik uniwersalny – 32 Szczypce do opasek 1847-1
7 Lampka próbna z ostrą 2153 osłon przegubów półosi
końcówką 33 Przyrząd hydrauliczny do 846-22
8 Przyrząd do wciskania 779/1 nakrętek
przegubów drążków kie- 34 Przyrząd udarowy do 1966
rowniczych wymontowania wkładek
9 Szczypce do sprężyn 797 ciernych, ramion wyciera-
odwodzących hamulca czek itp.
10 Przyrząd do wkręcania 845 Nie pokazane na rysunku
śrub dwustronnych Szczypce do opasek 795-5
11 Szczelinomierz 0,05-1,0 2147 mocujących przewody
mm cieczy chłodzącej
12 Klin montażowy 1965/20 Klucz do świec zapłono- 4766-1
13 Skrobak płaski do usu- 842 wych
wania resztek uszczelki Klucz do odpowietrzania 1968-8/-10
głowicy hamulców
14 Łopatka do odłączania 799/4 Przyrząd do obracania 4970/3
pokrycia tłoczków hamulców tar- i 4970/9
15 Tarcza do pomiaru kąta 6690 czowych kół tylnych
dokręcania śrub Przyrząd do napinania 4900
16 Przyrząd magnetyczny do 1976 sprężyn kolumn zawie-
szukania części metalo- szenia przedniego i tyl-
wych nego
17 Klucz dynamometryczny 6122-1CT
40-200 Nm
18 Klucz do filtru oleju 2172 PLAN OBSŁUGI
19 Szczypce ze zwężonymi 1846C/2
końcami do pierścieni Dla poszczególnych generacji samochodu
sprężystych
20 Łańcuchowy przecinka 4682
Honda Civic mogą obowiązywać różne czyn-
rury wydechowej ności obsługowe i różne okresy między tymi
21 Przyrząd do regulacji 4850-1 czynnościami.
dysz spryskiwacza szyby Przeglądy okresowe dotyczą tylko modeli
22 Przyrząd do ustawienia 4851-1 1991-91 oraz modeli 1991-1995 i należy je
kąta ramion wycieraczek przeprowadzać co 6 miesięcy lub co 10 000
szyby km, zależnie od tego, czy najpierw upłyną
23 Klucz nasadowy giętki, 426-8 miesiące czy zostanie osiągnięty wymagany
8mm (nie do hondy Civic) przebieg.
24 Pilnik do zacisku hamulca 1968-1 Obsługę należy wykonać co 12 miesięcy lub
25 Szczotka druciana stalo- 1968
wa do czyszczenia zaci-
co 20 000 km, zależnie od tego, czy najpierw
sku hamulca zostanie osiągnięty czas czy przebieg. Co 12
26 Klucz oczkowy podwójny 612-10x11 miesięcy (20 000 km) powinny być wykony-
otwarty do nakrętek wane czynności oznaczone ● , co 24 miesią-
złączkowych ce (40 000 km) dodatkowo czynności ozna-
czone ■.

11
Należy wykonywać także dodatkowe czynno-
ści obsługowe oznaczone ♦ po upływie poda-
nych okresów czasu.
Uwaga. W przypadku częstych uruchomień
zimnego silnika oraz przewagi jazdy w ruchu
miejskim i na krótkich odcinkach, jest ko-
nieczna wymiana oleju silnikowego w krót-
szych odstępach czasu. Przy częstych jaz-
dach po zapylonych drogach należy częściej
wymieniać filtr powietrza silnika i filtra prze-
ciwpyłowego w układzie przewietrzania.
Przeglądy okresowe
Przeglądy okresowe należy przeprowadzać
co 6 miesięcy (10 000 km) zależnie od tego,
czy najpierw zostanie osiągnięty czas czy
przebieg.
● 1987-95: wymienić olej silnikowy i filtr oleju.
● 1987-95: sprawdzić grubość wkładek cier-
nych hamulców kół przednich.
Silnik
● Sprawdzić poziom oleju, sprawdzić wzro-
kowo, czy nie ma przecieków oleju.
● Od 1995: wymienić olej silnikowy i filtr ole-
ju.
● Układ chłodzenia i ogrzewania: sprawdzić
poziom cieczy i stężenie środka zapobiegają-
cego zamarzaniu. Sprawdzić wzrokowo, czy
nie ma przecieków.
● Przewody paliwa i ich połączenia: spraw-
dzić szczelność.
● Układ wylotowy: sprawdzić, czy nie ma
uszkodzeń.
● 1987-91: wymienić wkład filtru powietrza
silnika.
● 1987-95: sprawdzić prędkość obrotową
biegu jałowego i zawartość CO w spalinach.
●1987-95: sprawdzić luzy zaworów.
■ Pasek klinowy: sprawdzić stan i naciąg.
■ Wymienić filtr paliwa.
■ Wymienić świece zapłonowe.
■ Od 1995: wymienić wkład filtru powietrza
silnika.
■ 1987-91: sprawdzić filtr odpowietrzania
skrzyni korbowej (silnik gaźnikowy).
■ 1987-95: sprawdzić zawór odpowietrzania
skrzyni korbowej.
■ 1987-95: sprawdzić kąt wyprzedzenia za-
płonu.
■ 1987-95: sprawdzić kopułkę rozdzielacza
zapłonu, palec rozdzielacza zapłonu i prze-
wód wysokiego napięcia.
■ 1987-95: sprawdzić automatyczne urzą-
dzenie rozruchowe (silnik gaźnikowy).
12
■ 1987-95: sprawdzić cięgna przepustnicy
(silnik gaźnikowy).
■ Wymienić ciecz chłodzącą – pierwszy raz
po 4 latach lub 80000 km, potem co 2 lata lub
40000 km.
Skrzynia przekładniowa, przeniesienie
napędu, sprzęgło
● Osłony przegubów półosi: sprawdzić, czy
są szczelne i nie maja uszkodzeń.
● Od 1991: sprawdzić poziom płynu w urzą-
dzeniu sterującym sprzęgłem.
● 1987-91: sprawdzić skok pedału sprzęgła.
■ Mechaniczna i automatyczna skrzynka
przekładniowa: sprawdzić wzrokowo, czy nie
ma nieszczelności. Sprawdzić poziom oleju w
skrzynce przekładniowej.
■ Od 1995: wymienić olej w skrzynce prze-
kładniowej CVT.
■ 1987-95: mechaniczna i automatyczna
skrzynka przekładniowa: wymienić olej.
■ 1987-95: w samochodzie z napędem
wszystkich kół wymienić olej w tylnym me-
chanizmie różnicowym.
Zawieszenie przednie i układ kierowniczy
● Zawieszenie kół i resorowanie z przodu i z
tyłu: sprawdzić wzrokowo, czy nie ma uszko-
dzeń.
● Przekładnia kierownicza: sprawdzić osłony
gumowe.
● Przeguby drążków kierowniczych: spraw-
dzić osłony przeciwpyłowe.
● Wspomaganie układu kierowniczego:
sprawdzić wzrokowo szczelność, sprawdzić
poziom oleju.
● 1987-95: sprawdzić zbieżność kół (praca
wykonywana w stacji obsługi).
Hamulce, opony, koła
● Od 1995: sprawdzić grubość wkładek i
okładzin ciernych hamulców kół przednich i
tylnych.
● Układ hamulcowy: sprawdzić przewody
sztywne i elastyczne oraz połączenia, czy są
szczelne i nie są uszkodzone.
● Hamulec awaryjny: sprawdzić skok dźwigni
hamulca awaryjnego i działanie hamulca.
● 1987-95: sprawdzić tarcze i zaciski hamul-
ców kół przednich.
● 1987-95: sprawdzić działanie urządzenia
przeciwblokującego ABS.
● Opony: sprawdzić ciśnienie w ogumieniu i
głębokość rowków bieżnika (łącznie z kołem
zapasowym); sprawdzić opony, czy nie są
zużyte lub uszkodzone.
■ 1987-95: sprawdzić grubość wkładek cier-
nych, tarcze i zaciski hamulców tarczowych
kół tylnych.
■ 1987-95: sprawdzić grubość wkładek cier-
nych, bębny hamulców i cylinderki rozpiera-
czy hamulców bębnowych kół tylnych.
■ 1987-95: wymienić płyn hamulcowy.
1987-91: wymienić dodatkowo płyn ALB (pra-
ca wykonywana w stacji obsługi). ALB - urzą-
dzenie przeciwblokujące w samochodzie o
napędzie wszystkich kół.
Wyposażenie elektryczne
● Wszystkie odbiorniki energii elektrycznej:
sprawdzić działanie.
● Sygnał dźwiękowy: sprawdzić.
● Oświetlenie: sprawdzić.
● Ustawienie reflektorów: sprawdzić w stacji
diagnostycznej.
● Wycieraczki szyb: sprawdzić zużycie gu-
mowych piór wycieraczek.
● Spryskiwacze szyb: sprawdzić działanie,
sprawdzić działanie dysz, dolać płynu.
● Akumulator: sprawdzić napięcie spoczyn-
kowe. Sprawdzić zaciski i zamocowanie
akumulatora, czy są właściwie dokręcone.
Sprawdzić poziom elektrolitu tylko wtedy, gdy
został zamontowany akumulator wymagający
konserwacji.
Nadwozie
● Nadwozie: sprawdzić lakier, czy nie jest
uszkodzony.
● Ochrona przeciwkorozyjna podwozia:
sprawdzić.
● Ograniczniki drzwi, zawiasy, zamek pokry-
wy przedziału silnika, zawiasy pokrywy tylnej:
nasmarować.
Co 3 lata lub 60 000 km
♦ Od 1995: wymienić płyn hamulcowy.
Co 12 miesięcy lub 30 000 km
♦ Od 1995: wymienić wkład filtru kurzu i pył-
ków roślin.
Tylko po 40 000 km
♦ Od 1995: sprawdzić i wyregulować luzy
zaworów.
Co czwarta obsługa lub 80 000 km
♦ Od1995: wymienić olej w mechanicznej lub
automatycznej skrzynce przekładniowej.
♦ 1987-95: wymienić wysokociśnieniowy
przewód elastyczny w urządzeniu ABS (praca
wykonywana w stacji obsługi).
13
Co piąta obsługa lub 100000 km
♦ Silnik: wymienić pasek zębaty, sprawdzić
pompę cieczy chłodzącej.
♦ Od 1995: sprawdzić prędkość obrotową
biegu jałowego.
♦ 1987-95: sprawdzić osłony termiczne kata-
lizatora, czy nie są uszkodzone i czy są wła-
ściwie zamocowane.
♦ 1987-95: sprawdzić urządzenie regulujące
temperaturę powietrza zasysanego (silnik
gaźnikowy).
♦ 1987-95: sprawdzić automatyczne urzą-
dzenie rozruchowe (silnik gaźnikowy).
♦ 1987-95: sprawdzić regulację obwodu par
paliwa.
10 lat po pierwszym zarejestrowaniu sa-
mochodu, niezależnie od przebiegu
♦ Zlecić w stacji diagnostycznej sprawdzenie
poduszek powietrznych i napinaczy pasów
bezpieczeństwa.
CZYNNOŚCI OBSŁUGOWE
W tym rozdziale opisano, z zachowaniem
podziału na różne układy samochodu,
wszystkie prace obsługowe, które powinny
być wykonywane zgodnie z planem obsługi.
Podano także potrzebne części zamienne i
niezbędne narzędzia specjalne.
Zaleca się sprawdzenie i uzupełnienie w razie
potrzeby przynajmniej co 4 do 6 tygodni ci-
śnienia w ogumieniu, poziomu oleju w silniku
i cieczy w układzie chłodzenia, a także płyny
w spryskiwaczach itp.
Uwaga. Podczas zakupu części zamiennych
należy mieć zawsze przy sobie dowód reje-
stracyjny i numer podwozia (patrz rozdział
„Identyfikacja samochodu i silnika”), gdyż
właściwej identyfikacji są potrzebne często
szczegółowe dane dotyczące numeru pod-
wozia, modelu lub daty produkcji.
Aby mieć całkowitą pewność, że otrzymało
się właściwą część zamienną, należy zużytą
lub uszkodzoną i zabrać ze sobą, w celu po-
równania z nową częścią.
Obsługa silnika
Zgodnie z planem obsługi powinny być wyko-
nane następujące czynności.
● Sprawdzić poziom oleju: sprawdzić wzro-
kowo, czy nie ma wycieków oleju.
● Wymienić olej silnikowy i filtr oleju.
● Układ chłodzenia i ogrzewania: sprawdzić
poziom cieczy chłodzącej i stężenie dodatku
zapobiegającego zamarzaniu. Sprawdzić
wzrokowo, czy nie ma nieszczelności i ze-
wnętrznego zanieczyszczenia chłodnicy.
● Przewody paliwa i ich połączenia: spraw-
dzić szczelność.
● Układ wylotowy: sprawdzić, czy nie ma
uszkodzeń.
● 1987-95: sprawdzić prędkość obrotową
biegu jałowego i zawartość CO w spalinach
(silnik gaźnikowy) (patrz „Gaźnik”).
■ Pasek klinowy; sprawdzić stan i naciąg
paska.
■ Filtr powietrza silnika: wymienić układ filtru.
■ Filtr paliwa: wymienić.
■ Świece zapłonowe: wymienić.
■ 1987-95: sprawdzić kąt wyprzedzenia za-
płonu 9patrz „Układ zapłonowy”).
■ 1987-95: sprawdzić kopułę rozdzielacza ● Po zatrzymaniu silnika należy zaczekać co
zapłonu, palec rozdzielacza zapłonu i prze- najmniej 2 minuty, aby olej zebrał się w misce
wód wysokiego napięcia (patrz „Układ zapło- olejowej.
nowy”). ● Wyjąć wskaźnik poziomu oleju (strzałka na
■ 1987-95: sprawdzić automatyczne urzą- rys. H-6201) i wytrzeć go czystą szmatką. Na
dzenie rozruchowe w silniku gaźnikowym rysunku jest pokazany silnik 1,4 i 1,5 dm3. Z
(patrz „Gaźnik”). silnika 1,6 dm3 wskaźnik wyjmuje się przez
■ 1987-95: sprawdzić cięgna przepustnicy w otwór w osłonie kolektora wylotowego.
silniku gaźnikowym (patrz „Gaźnik”). ● Włożyć wskaźnik (1) do oporu w rurkę pro-
♦ Sprawdzić i wyregulować luzy zaworów wadzącą i wyjąć ponownie. Poziom oleju po-
(patrz „Silnik”). winien znajdować się między oboma znakami
♦ Wymienić ciecz chłodzącą (patrz „Układ (2 i 3 , rys. H-6201).
chłodzenia”). ● Należy dolewać oleju dopiero wtedy, gdy
♦ Wymienić pasek zębaty, sprawdzić pompę poziom oleju zbliży się do znaku minimalnego
cieczy chłodzącej (patrz „Silnik”). poziomu (3). Różnica w ilości oleju między
♦ 1987-95: sprawdzić urządzenie regulujące znakami (3 i 2) wynosi około 1 dm3.
temperaturę powietrza zasysanego w silniku ● Olej należy wlewać po zdjęciu korka (1, rys.
gaźnikowym (patrz ”Obwody doprowadzania H6202) w pokrywie głowicy cylindrów. Do
paliwa i powietrza”). uzupełniania stosować właściwy gatunek
♦ 1987-95: sprawdzić cięgno automatyczne- oleju bez żadnych dodatków (patrz „Układ
go urządzenia rozruchowego (patrz „Gaź- smarowania”).
nik”).

Sprawdzanie poziomu oleju

silnikowego

Uwaga: Silnik nie powinien zużywać więcej

niż 1,0 dm3 oleju na 1000 km. Większe zuży-
cie jest oznaką uszkodzenia uszczelniaczy
trzonków zaworów, pierścieni tłokowych lub
uszczelnień w układzie smarowania.
● Nagrzać silnik i ustawić samochód na rów-
nej, poziomej powierzchni.

14
Wzrokowe sprawdzanie wycieków
oleju
W przypadku zanieczyszczenia silnika olejem
i dużego ubytku oleju należy znaleźć miejsce
przecieku:
– odkręcić korek wlewu oleju i sprawdzić, czy
uszczelka korka nie jest porowata lub uszko-
dzona,
– odpowietrzenie skrzyni korbowej, na przy-
kład przewody odpowietrzające od pokrywy
głowicy cylindrów do króćca przy przepustni-
cy,
– uszczelkę pokrywy głowicy zaworów,
– uszczelkę głowicy cylindrów,
– uszczelkę filtru oleju przy pokrywie lub mię-
dzy filtrem i kołnierzem filtra,
– korek spustowy oleju (pierścień uszczelnia-
jący),
– czujnik ciśnienia oleju (pierścień uszczel-
niający),
– uszczelkę miski olejowej,
– pierścienie uszczelniające wałka rozrządu i
wala korbowego z przodu i z tyłu.
Ponieważ olej rozlewa się w razie nieszczel-
ności na ogół na dużej powierzchni silnika,
nie można określić miejsca wycieku wzroko-
wo od razu. Wykrywanie nieszczelności nale-
ży prowadzić w następujący sposób:
● Umyć silnik. W tym celu należy najpierw
przykryć rozdzielacz zapłonu, alternator i
skrzynkę bezpieczników foliowymi torebkami.
Spryskać silnik dostępnym w handlu środ-
kiem do mycia i zmyć po krótkim czasie stru-
mieniem wody.
● Miejsca połączeń i uszczelnień silnika po-
kryć z zewnątrz kredą lub posypać talkiem.
● Sprawdzić poziom oleju i w razie potrzeby
dolać oleju.
● Przeprowadzić jazdę próbną. Ponieważ olej
staje się rzadszy w rozgrzanym silniku i dzięki
temu łatwiej przenika przez szczeliny, próbna
jazdę należy odbyć na odcinku około 30 km
na drodze szybkiego ruchy.
● Oświetlić silnik lampą, odnaleźć miejsce
wycieku i usunąć nieszczelność.
Wymiana oleju silnikowego
i filtru oleju
Do wymiany powinien by stosowany w miarę
możliwości olej tego samego typu i tej samej
marki, w celu umożliwienia śledzenia pracy
silnika podczas eksploatacji. Przy każdej
wymianie oleju należy umieścić na silniku
15
wywieszkę z zapisaną marką i lepkością ole-
ju.
Niekorzystne są często, przypadkowe zmiany
tego typu używanego oleju. Należy unikać
mieszania olejów silnikowych tego samego
typu, ale różnej marki. Oleje tego samego
typu i tej samej marki, lecz o różnej lepkości,
mogą być dolewane w razie konieczności
podczas zmian pół roku.
Uwaga. W żadnym wypadku nie wolno wyle-
wać wyżytego oleju w miejscach przypadko-
wych lub dodawać do odpadów z gospodar-
stwa domowego, aby uniknąć skażenia śro-
dowiska. Do wymiany oleju jest potrzeby na-
stępujący sprzęt i narzędzia:
– urządzenie do odsysania oleju, jeśli olej
silnikowy ma być odsysany,
– kanał lub przewoźny hydrauliczny podno-
śnik samochodowy i podstawki, jeśli olej silni-
kowy ma być zlewany,
– wkładka klucza nasadowego do odkręcania
korka spustowego,
– naczynie na olej (jeśli olej nie jest odsysa-
ny) o pojemności co najmniej 4,5 dm3.
Są potrzebne następujące materiały i części
zamienne:
– 3,3 do 4,0 dm3 oleju zależnie od silnika,
należy stosować wyłącznie olej silnikowy za-
lecany przez firmę Honda (patrz rozdział
„Układ smarowania”),
– wkład filtru oleju.
Ilość oleju do wymiany z równoczesną
wymianą filtru
Od X 1995:
silnik 1,4 dm3, 1,5 dm3 i 1,6 dm3
mocy od 75 do 114 KM ………... 3,3 dm3
3
silnik 1,5 dm /115 MK
i 1,6 dm3/115 KM ze skrzynką
przekładniową CVT ……………. 3,6 dm3
3
silnik 1,6 dm /160 KM
i 1,8 dm3/169 KM …………….... 4,0 dm3
X 1991 – IX 1995:
silnik 1,3 dm3/75 KM,
1,5 dm3/90 KM i 1,6 dm3/125 KM 3,3 dm3
3
silnik 1,6 dm o mocy 124, 150
i 160 KM
X 1987 – 1991:
silnik 1,3 dm3, 1,4 dm3, 1,5 dm3,
i 1,6 dm3 mocy 75 i 110 KM 3,5 dm3
3
silnik 1,6 dm mocy 124 i 150 KM 3,8 dm3
Olej silnikowy można wypompować przez
rurkę prowadzącą wskaźnik poziomu oleju
lub zlać po wykręceniu korka spustowego z
miski olejowej. Do wypompowania jest po-
trzebna pompa z przewodem elastycznym
dopasowanym do rurki prowadzącej. Z urzą-
dzeń do wypompowania oleju można skorzy-
stać na stacjach benzynowych przy zakupie
oleju do wymiany.

Zlewanie oleju
● Doprowadzić silnik do właściwej temperatu-
ry pracy. W tym celu uruchomić silnik i pozo-
stawić go w ruchu, aż wskaźnik temperatury
cieczy chłodzącej znajdzie się w zakresie
odpowiadającym normalnej pracy.
Ostrzeżenie. Podczas pracy unoszenia sa-
mochodu może nastąpić wypadek i dlatego
należy zapoznać się uprzednio z rozdziałem
„Unoszenie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć poziomo samochód.
● Podstawić pod miskę olejową naczynie do
zebrania zużytego oleju.
Ostrzeżenie. Zachować ostrożność, aby go-
rący olej silnikowy nie wyciekł na dłoń pod-
czas wykręcania korka spustowego.
● Wykręcić korek spustowy (1, rys. H-6203) z
miski olejowej i wyjąć razem z pierścieniem
uszczelniającym (2). Zlać całkowicie zużyty
olej. Na rys. H-6203 jest pokazany silnik 1,4
dm3. cjalny klucz, na przykład Hazet 2172, lub pas
Uwaga. Jeśli stwierdza się obecność dużej skórzany, jeśli nie dysponuje się kluczem.
ilości odpadów metalowych i produktów ście- Można również wbić ostry wkrętak w boczną
rania w oleju silnikowym, wskazuje na to za- ściankę filtru. Przed odkręceniem filtru należy
tarcie, na przykład łożysk wału korbowego lub podstawić naczynie na wypływający olej. Zlać
korbowodowych. Po przeprowadzeniu na- zużyty olej z filtru do podstawionego naczy-
prawy jest konieczne staranne oczyszczenie nia.
kanałów o przewodów olejowych, w celu ● Wymyć paliwem kołnierz filtru. W razie po-
uniknięcia dalszych uszkodzeń silnika. Do- trzeby zdjąć pozostałe uszczelnienie filtru.
datkowo należy wymienić chłodnicę oleju, ● Nałożyć cienką warstwę świeżego oleju
jeśli jest zamontowana. silnikowego na gumowy pierścień uszczelnia-
jący nowego filtru oleju.
Wymiana filtru oleju ● Wkręcić ręką nowy filtr oleju, aż uszczelka
● Wymontować filtr oleju (1, rys. H-6204). Do filtru będzie przylegała do kadłuba silnika.
wymontowania filtru oleju zastosować spe- ● Dokręcić filtr oleju zgodnie z cyframi
umieszczonymi na filtrze. Jeśli jest na nim 8
cyfr, dokręcić filtr o 7/6 obrotu. Jeśli są 4 cy-
fry, dokręcić filtr o 3/4 obrotu.
Przykład. Gdy uszczelka przylega do kadłu-
ba silnika po wstępnym wkręceniu filtru, cyfra
(2, rys. H-6205) znajduje się u dołu. Należy
nanieść pisakiem znak (A) poniżej cyfry (2).
Aby filtr został właściwie dokręcony, obrócić
filtr o 7 stopni, aż cyfra (1) znajduje się nad
znakiem (A). jeśli na filtrze są umieszczone 4
cyfry, należy dokręcić filtr o 3 stopnie.
Uwaga. Stosować wskazówki podane na
obudowie filtru.

16
Nalewanie oleju silnikowego
● Dokręcić korek spustowy z nowym pier-
ścieniem uszczelniającym momentem 45 Nm.
● Opuścić samochód.
● Odkręcić pokrywę (1, rys. H-6202) króćca
wlewu w pokrywie głowicy cylindrów i wlać
świeży olej.
Uwaga. Zaleca się wlać najpierw o ½ dm3
oleju mniej niż wynosi ilość potrzebna do
wymiany, nagrzać silnik i sprawdzić poziom
oleju po kilku minutach, po czym dolać oleju,
jeśli jest to konieczne. Olej wlany w nadmia-
rze powinien być usunięty, ponieważ w prze-
ciwnym razie może nastąpić uszkodzenie
uszczelek lub uszkodzenie katalizatora.
● Sprawdzić szczelność korka spustu i filtru
oleju po jeździe próbnej, w razie potrzeby
dokręcić ostrożnie.
Sprawdzanie poziomu cieczy
chłodzącej
Do sprawdzenia nie są potrzebne specjale
narzędzia lub części zamienne.
Do uzupełnienia cieczy chłodzącej są po-
trzebne:
– dobrej jakości środek chroniący przed za-
17
marzaniem, nadający się do części ze stopów
lekkich.
– czysta, zawierająca małe ilości soli wapien-
nych, woda pitna.
Poziom cieczy chłodzącej powinien być
sprawdzany regularnie, mniej więcej co czte-
ry tygodnie i przed każdą długą jazdą.
Do uzupełnienia należy stosować, także w
ciepłych porach roku, tylko mieszaninę środ-
ka chroniącego przed zamarzaniem i mięk-
kiej, czystej wody.
Uwaga. W celu kontynuowania jazdy można
dolać do układu także czystej wody, szcze-
gólnie latem, jednak wtedy należy jak naj-
szybciej skorygować stężenie środka chro-
niącego przed zamarzaniem.
● Poziom cieczy chłodzącej powinien znaj-
dować się, gdy silnik jest zimny (temperatura
cieczy chłodzącej wynosi około +20oC), przy
znaku MAX na zbiorniku wyrównawczym
(patrz rys. H-6206),
● Jeśli poziom cieczy chłodzącej w zimnym
silniku opada do znaku MIN lub poniżej, nale-
ży dolać cieczy do znaku MAX,
● Zimną ciecz chłodzącą należy wlewać tylko
do zimnego silnika, aby uniknąć jego uszko-
dzeń.
Ostrzeżenie. Gdy silnik jest gorący, należy
otwierać pokrywę ostrożnie, gdyż istnieje
niebezpieczeństwo poparzenia. Przed otwar-
ciem położyć szmatę na pokrywę i otwierać,
gdy temperatura cieczy chłodzącej spadnie
poniżej +90oC.
● Odkręcić najpierw pokrywę tylko o część
obrotu i zmniejszyć ciśnienie w układzie. Od-
kręcić i zdjąć pokrywę.
● Sprawdzić wzrokowo szczelność, jeśli po-
ziom cieczy chłodzącej obniża się po krótkim
czasie.
Sprawdzanie gęstości cieczy Wartość Pojem-
zmierzona w oC ność
chłodzącej układu

-10

-20

-30
-5
0
dm3
Do sprawdzania gęstości cieczy chłodzącej
jest potrzebny areometr, który można nabyć Model, silnik War- Ilość cieczy
w sklepie z akcesoriami lub można z niego tość do wymiany
skorzystać na niektórych stacjach benzyno- wyma- w dm3
gana
wych. Od X 1995
Potrzebny jest także dobrej jakości środek od 75 do 115 –35o 1,6 1,3 1,1 0,7 0,3 3,1
chroniący przed zamarzaniem, nadający się KW
o
160 i 169 KW –35 2,3 1,9 1,6 1,0 0,4 4,5
do części ze stopów lekkich. X 1991 – IX
Przed rozpoczęciem okresu zimowego należy 1995
sprawdzić stężenie środka chroniącego przed 1,3, 1,5 i 1,6 –35o 1,8 1,5 1,3 0,8 0,3 3,6
dm3 (125 KW)
zamarzaniem w cieczy chłodzącej, szczegól- 1,6 dm3 (124, –35 o
2,0 1,7 1,4 0,9 0,4 3,9
nie wtedy, gdy była dolewana czysta woda do 150 i 160 KW)
układu chłodzenia. X 1987 – IX –35o 2,3 1,9 1,6 1,0 0,4 4,5
1991
● Nagrzać silnik, aż górny przewód prowa-
● Zamknąć pokrywę zbiornika wyrów-
dzący do chłodnicy będzie miał temperaturę
nawczego i po jeździe próbnej ponownie
pozwalającą na trzymanie go dłonią,
sprawdzić gęstość cieczy.
● Otworzyć ostrożnie pokrywę zbiornika wy-
Uwaga. Za wysokie stężenie środka chronią-
równawczego.
cego przed zamarzaniem powoduje pogor-
Uwaga. Nie otwierać pokrywy, gdy silnik jest
szenie skuteczności chłodzenia i ochrony
gorący (patrz „Sprawdzanie poziomu cieczy
przed zamarzaniem. Następuje to od zawar-
chłodzącej”),
tości około 60% tego środka.
● Napełnić areometr cieczą chłodzącą (rys.
SX-6230) i odczytać na pływaku jej gęstość.
W naszej strefie klimatycznej stężenie środka
Wzrokowe sprawdzenie szczelności
chroniącego przed zamarzaniem powinno
układu chłodzenia
pozwalać na pracę silnika przy temperaturach
do -35oC.
● Przez ściskanie i przeginanie przewodów
cieczy chłodzącej sprawdzić, czy nie mają
one porowatych miejsc. Stwardniałe przewo-
Uzupełnianie środka chroniącego przed
dy należy wymienić.
zamarzaniem
● Przewody nie powinny być osadzone zbyt
płytko na króćcach.
Uwaga. Ponieważ chłodnica i wymiennik cie-
● Sprawdzić dociśniecie opasek przewodów.
pła są wykonane z aluminium, należy stoso-
W razie potrzeby należy zamienić dotychczas
wać wyłącznie odpowiedni środek zapobiega-
zamontowane opaski zaciskowe na opaski ze
jący zamarzaniu i korozji.
śrubami.
Przykład. Pomiar areometrem wykazał dla
● Sprawdzić wzrokowo szczelność chłodnicy
silnika 75 KM model od X 1995 ochronę
i pompy cieczy chłodzącej.
przed zamarzaniem do -10oC. W takim przy-
● Sprawdzić uszczelkę pokrywy zbiornika
padku należy zlać z układu chłodzenia 1,1
wyrównawczego i chłodnicy, czy nie jest
dm3 cieczy i dolać 1,1 dm3 czystego środka
uszkodzona.
zapobiegającego zamarzaniu. Uzyskuje się
Uwaga. Za niski poziom cieczy chłodzącej
przez to ochronę przed zamarzaniem do -
może być spowodowany także niewłaściwym
35oC.
dokręceniem pokrywy.
Uwaga. Wartości podane w tabeli na stronie
● Jeśli poziom cieczy chłodzącej obniża się
odnoszą się do cieczy chłodzącej o tempera-
często, a nie można zlokalizować miejsca
turze +20oC. Pojemności układu chłodzenia
przecieku, należy sprawdzić układ chłodzenia
podano dla samochodów bez urządzenia
po rozgrzaniu silnika. W tym celu należy do-
klimatyzującego.
prowadzić silni do normalnej temperatury
pracy i pozostawić na biegu jałowym tak dłu-
go, aż włączy się wentylator. Sprawdzić, czy
ciecz chłodząca nie przecieka przy pompie.

18
● Wyraźne ubytki cieczy chłodzącej, olej w
cieczy oraz kłęby jasnych spalin, gdy silnik
jest jeszcze ciepły, wskazując na uszkodze-
nie uszczelki głowicy cylindrów.
Uwaga. Czasami trudno jest znaleźć miejsce
przecieku i wtedy zalecane jest przeprowa-
dzenie próby ciśnieniowej. Można sprawdzić
równocześnie zawór nadciśnieniowy w po-
krywie wlewu (patrz „Sprawdzanie szczelno-
ści układu chłodzenia” w rozdziale „Układ
chłodzenia”).
Wydobywanie się kropel cieczy z otworu od-
powietrzającego pompy lub ślady parowania PASKI KLINOWE NAPĘDZAJĄCE OSPRZĘT SILNIKA
cieczy w przedziale silnika nie świadczą o 1 – pasek klinowy pompy wspomagania układu kierow-
uszkodzenie, jeśli nie ma wyraźnego ubytku niczego, 2 – pasek klinowy alternatora, 3 – pasek kli-
nowy sprężarki układu klimatycznego
cieczy chłodzącej.

Sprawdzanie szczelności przewodów

Sprawdzanie stanu paska klinowego
paliwa i ich połączeń
● Wyłączyć zapłon.
● Nanieść kredą kreskę w widocznym miej-
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
scu paska klinowego.
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
● Obracać powoli, z przerwami, wał korbowy
poznać się uprzednio rozdziałem „Unoszenie
silnika i sprawdzać wzrokowo stan paska
i podpieranie samochodu”.
klinowego. Obracanie wału korowego – patrz
● Unieść i podeprzeć samochód.
„Ustawienia tłoka 1, cylindra w GMP” w
● Sprawdzić wzrokowo szczelność do kolek-
rozdz. „Silnik”.
tora wtryskiwaczy lub gaźnika w przedziale
Uwaga. Nie należy obracać wału korbowego
silnika.
w kierunku przeciwnym do kierunku obrotów
● Opuścić samochód.
podczas pracy silnika.
● Sprawdzać, czy nie ma niżej podanych
uszkodzeń paska klinowego:
Wzrokowo sprawdzanie układu
– ślady oleju i smaru,
wylotowego
– pęknięcia i wystrzępienia na bokach,
– porowatość, pęknięcia poprzeczne.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
● Jeśli występuje jedno lub kilka tych uszko-
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
dzeń, należy wymienić pasek klinowy (patrz
poznać się uprzednio rozdziałem „Unoszenie
„Wymontowanie i zamontowanie oraz regula-
i podpieranie samochodu”.
cja naciągu pasków klinowych” w rozdz. „Sil-
● Unieść i podeprzeć samochód.
nik”).
● Sprawdzić osadzenie obejm mocujących i
kołnierzy.
● Sprawdzić układ wylotowy, czy nie ma
Sprawdzanie naciągu paska klinowego
dziur, miejsc skorodowanych i przetartych.
● Wymienić silnie zgniecione rury.
Za słaby naciąg paska klinowego prowadzi
● Sprawdzić gumowe elementy mocujące,
do jego zwiększonego zużycia lub uszkodze-
przez skręcanie i rozciąganie, czy nie są po-
nia. Przy zbyt dużym naciągu mogą nastę-
rowate i w razie potrzeby wymienić.
pować uszkodzenia łożysk napędzanego
● Sprawdzić połączenia elektryczne i osa-
zespołu.
dzenie sondy lambda.
● Sprawdzić naciąg paska klinowego w miej-
● Opuścić samochód.
scach oznaczonych strzałkami na rys. H-
6207.
● W celu sprawdzenia należy nacisnąć pasek
Sprawdzanie pasków klinowych
silnie kciukiem pośrodku między kolami pa-
sowymi. Pasek klinowy powinien ugiąć się
Do sprawdzania nie są potrzebne specjalne
około 10 mm. Dokładne wartości właściwego
narzędzia lub części zamienne.

19
naciągu pasków klinowych są podobne w
opisie wymontowania i zamontowania pa-
sków.
● Jeśli to konieczne, wyregulować naciąg lub
wymienić pasek klinowy (patrz „Wymontowa- Silnik 1,6 i 1,5 dm3 (115 KM) od X 1995
nie i zamontowanie oraz regulacja naciągu
pasków klinowych” w rozdz. „Silnik”). Wymontowanie
● Otworzyć (strzałki na rys. H-6210) dwie
klamry mocujące pokrywę filtru (1).
Wymiana wkładu filtru powietrza ● Unieść pokrywę i zdjąć z obudowy filtru.
● Wyjąć wkład filtru (2, rys. H-6211).
Nie są potrzebne specjalne narzędzia. ● Odessać zanieczyszczenia z obudowy filtra
i wytrzeć ją wilgotną szmatą.
Wymontowanie
● Otworzyć (strzałki na rys. H-6208) cztery Zamontowanie
klamry mocujące pokrywę filtra (1). ● Włożyć nowy wkład do obudowy filtru po-
wietrza.
● Unieść nieco pokrywę filtru na całym obwo-
dzie.
● Unieść pokrywę i wyjąć wkład filtru powie-
trza (2, rys. H-6209).
● Odessać zanieczyszczenia z obudowy filtru
i wytrzeć ją wilgotną szmatką.

Zamontowanie
● Włożyć nowy wkład do obudowy filtru po-
wietrza.
● Osadzić pokrywę i wcisnąć klamry mocują-
ce. W tym celu nacisnąć palcem na język
klamry mocującej (rys. O-6250).

20
● Włożyć pokrywę w prowadnice, docisnąć ● Odessać zanieczyszczenia z obudowy filtru
obok klamer i zamknąć obie klamry mocują- i wytrzeć wilgotną szmatą.
ce.
Zamontowanie
3
Silniki 1,3 i 1,4 dm (90 KM) od 1987 do IX ● Włożyć nowy wkład do obudowy filtru po-
1995 wietrza.
● Osadzić, docisnąć i przykręcić pokrywę.
Wymontowanie
● Otworzyć w górę (strzałki na rys. H-6212) Wymiana filtru paliwa
cztery klamry mocujące z drutu i odchylić je
od pokrywy filtru. Filtr paliwa silnika z wtryskiem benzyny znaj-
● Odkręcić nakrętkę skrzydełkową (1, rys. H- duje się w przedziale silnika, w pobliżu kolek-
62120 i zdjąć pokrywę filtru.
● Wyjąć wkład filtru (2, rys. H-6213).
● Odessać zanieczyszczenia z obudowy filtru
i wytrzeć ją wilgotną szmatą.
Zamontowanie
● Włożyć nowy wkład do obudowy filtru po-
wietrza.
● Osadzić i przykręcić pokrywę.
● Nałożyć klamry z drutu na pokrywę filtru i
zamocować je, dociskając w dół.

Silniki 1,5 i 1,6 dm3 od X 1987 do IX 1995

Wymontowanie
● Wykręcić cztery śruby (1, rys. H-6214).
● Unieść nieco pokrywę filtru na całym obwo-
dzie i odchylić w górę.
● Wyjąć wkład filtru (2, rys. H-6215).

21

tora wtryskiwaczy. Filtr paliwa silnika gaźni-
kowego znajduje się przy podłodze, z lewej
strony w pobliżu zbiornika paliwa.
Nie są potrzebne specjalne narzędzia.
Wymontowanie
Ostrzeżenia
– Nie używać otwartego ognia, nie palić, nie
zbliżać się z rozżarzonymi i bardzo gorącymi
przedmiotami w miejscu pracy, gdyż grozi to
wypadkiem. Przygotować gaśnicę.
– Zapewnić bezwarunkowo dobrą wentylację
miejsca pracy, gdyż opary paliwa są trujące.
– W obwodzie doprowadzania paliwa jest
ciśnienie. Podczas otwierania obwodu może
wytrysnąć paliwo, dlatego należy owinąć
szmatą miejsce rozłączenia. Nosić okulary
ochronne.
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapona jest włączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Zmniejszyć ciśnienie paliwa w przewodzie
(patrz „Zmniejszenie ciśnienie paliwa w ob-
wodzie” w rozdz. „Obwody doprowadzania
paliwa i powietrza”).
● Ustawić odpowiednie naczynie pod filtrem
paliwa i podłożyć grubą szmatę w celu ze-
brania paliwa.
22
● Wykręcić śrubę drążoną (1, rys. H-6216) i
odłączyć przewód paliwa 960 z podkładkami
(3).
● Odkręcić śrubę (5) u dołu filtru paliwa (7),
przytrzymując filtr płaskim kluczem nałożo-
nym na występ sześciokątny. Wyciekające
paliwo zebrać do podstawionego naczynia.
● Odkręcić śrubę (2) i zdjąć opaskę mocującą
(8).
● wyjąć filtr paliwa (7).
Zamontowanie
●Osadzić nowy filtr na wsporniku (9). Zamon-
tować i dokręcić opaskę mocującą (8). Śruby
mocujące (4) wspornik są dokręcone momen-
tem 20 Nm.
● Przykręcić dolny przewód paliwa (5) mo-
mentem 37 Nm, przytrzymując filtr płaskim
kluczem nałożonym na występ sześciokątny.
● Podłączyć górny przewód paliwa (6) z no-
wymi podkładkami (3). Dokręcić śrubę drążo-
ną (1) momentem 22 Nm.
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Jeśli są zainstalowane, zakodować radio-
odbiornik w celu zabezpieczenie przed kra-
dzieżą i nastawić zegar.
● Sprawdzić szczelność połączeń przewodów
po próbnym uruchomień silnika.
Dotyczy tylko silnika gaźnikowego
● Jeśli jest zamontowany, wymontować
przedni filtr w przedziale silnika obok pompy
paliwa. W tym celu zamknąć przewody paliwa
odpowiednimi zaciskami. Otworzyć i zsunąć
opaski mocujące. Wyjąc filtr ze wspornika.
Zamontowanie odbywa się w odwrotnej ko-
lejności.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć tył samochodu.
● Zamknąć przewody paliwa odpowiednimi
zaciskami (3, rys. H-6230). Otworzyć i zsunąć
opaski. Odłączyć elastyczne przewody pali-
wa.
● Wyjąć filtr paliwa (2) ze wspornika (4). W
tym celu wcisnąć zaczep mocujący, patrz
szczegół (5) na rys. H-6230.
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania.
Wymiana świec zapłonowych
Do wykręcenia i dokręcenia świec zapłono-
wych jest potrzebny specjalny klucz o rozwar-
tości 16 mm, na przykład Hazet 900 AKF.
Potrzebne części zamienne – 4 świece za-
płonowe.
Wymontowanie
Uwaga. Świece zapłonowe należy wymieniać
tylko wtedy, gdy silnik jest silny lub ma tem-
peraturę umożliwiającą dotykanie go ręką.
Wykręcenie świec zapłonowych z gorącego
silnika może spowodować uszkodzenie gwin-
tu w głowicy ze stopów lekkich.
● Silnik DOHC. Odkręcić cztery nakrętki i
zdjąć osłoną przewodów wysokiego napięcia.
Określenie konstrukcji silnika – patrz „Wia-
domości wstępne” w rozdziale „Slinik”.
● Oczyścić miejsca wokół nasadek świec
zapłonowych czystą szmatką.
● Ściągnąć nasadki świec zapłonowych (1,
rys. H-6217) pionowo w górę. Należy ciągnąć
za nasadki, a nie za przewody.
● Wykręcić świece zapłonowe odpowiednim
kluczem. Zwracać przy tym uwagę, aby klucz
nie został ustawiony ukośnie w stosunku do
siewcy, co może spowodować pękniecie izo-
latora ceramicznego.
Sprawdzanie
● Sprawdzić stan świec. Zaolejenie świec
wskazuje na przerwy w pracy danej świecy
lub zużyte pierścienie tłokowe. W takim przy-
padku należy sprawdzić ciśnienie sprężenia.
Zamontowanie
● Wkręcić świece zapłonowe ręcznie, aż oprą
się o głowicę (rys. H-6218).
Uwaga. Nie wkręcać świec ukośnie.
● Dokręcić świece zapłonowe momentem 18
Nm.
23
Uwaga. Nie nakładać klucza ukośnie, aby nie
uszkodzić izolatora ceramicznego. Jeśli nie
dysponuje się kluczem dynamometrycznym,
dokręcić świece wkręcone ręcznie o 240o (2/3
obrotu).
● Nałożyć nasadki świec zapłonowych we
właściwej kolejności (patrz ”Wymontowanie i
zamontowanie rozdzielacza zapłonu”).
● Silnik DOHC. Przykręcić osłonę przewo-
dów wysokiego napięcia.
Naprawa gwintu świec zapłonowych
W przypadku stwierdzenia uszkodzenia gwin-
tu świecy zapłonowej należy go naprawić. Do
tego celu służy odpowiedni zestaw przyrzą-
dów i części, na przykład firmy Beru. Uszko-
dzony gwint jest usuwany za pomocą spe-
cjalnego wiertła, bez potrzeby wymontowania
głowicy cylindrów. W głowicy cylindrów jest
wykonywany nowy gwint, w który wkręca się
świecę zapłonową ze specjalną wkładką
gwintową. Wkładki gwintowane świec zapło-
nowych montowane są dodatkowo osadzone
pewnie i są szczelne.
Obsługa skrzynki przekładniowej
i układu przeniesienia napędu
Zgodnie z planem obsługi powinny być wyko-
nane następujące czynności:
● Osłony przegubów półosi: sprawdzić, czy
są szczelne i nie mają uszkodzeń.
● Sprawdzić poziom płynu w urządzeniu ste-
rującym sprzęgłem.
■ Mechaniczna i automatyczna skrzynka
przekładniowa: sprawdzić wzrokowo, czy nie
ma nieszczelności. Sprawdzić poziom oleju w
skrzynce przekładniowej,
■ Skrzynka przekładniowa CVT: wymienić
olej.
♦ Mechaniczna i automatyczna skrzynka
przekładniowa: wymienić olej.
Uwaga. W żadnym wypadku nie wolno wyle-
wać zużytego oleju przekładniowego w miej-
scach przypadkowych lub dodawać do odpa-
dów z gospodarstwa domowego.
Sprawdzanie osłon gumowych
przegubów półosi
Do sprawdzenia nie są potrzebne przyrządy
specjalne i części zamienne.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć samochód.
● Sprawdzić w świetle lampy, czy guma osło-
ny (1, rys. SX-6237) nie jest porowata i popę-
kana. Zwrócić uwagę na ślady smaru na
osłonach i w ich pobliżu. Należy wymienić
niezwłocznie pęknięte osłony przegubów.
● Jeśli osłona zostanie wyciągnięta do prze-
gubu lub uszkodzona przez podciśnienie, to
należy ją natychmiast wymienić.
● Sprawdzić, czy opaski zaciskowe (2) są
mocno osadzone.
Sprawdzanie poziomu płynu
w urządzeniu sterowania sprzęgłem
Do sprawdzenia nie są potrzebne specjalne
narzędzia.
W razie uzupełnienia płynu potrzebny jest
płyn hamulcowy z oznaczeniem DOT 3 lub
DOT 4.
Uwaga. Nie wolno stosować płynu hamulco-
wego z oznaczeniem DOT 5.
Zbiorniczek wyrównawczy płynu w urządze-
niu sterowania sprzęgłem znajduje się w
przedziale silnika obok zbiorniczka płynu ha-
mulcowego. Pokrywka zbiorniczka na otwór
odpowietrzający, który powinien być drożny.
24
Urządzenie sterowania sprzęgłem jest wypeł-
nione płynem hamulcowym.
Zbiorniczek jest przezroczysty, co ułatwia
sprawdzanie poziomu płynu. Zaleca się
sprawdzić poziom płynu w zbiorniczku pod-
czas regulacji sprawdzania poziomu oleju
silnikowego.
● Poziom płynu powinien znajdować się mię-
dzy znakami MAX i MIN (patrz rys. H-6224).
● Jeśli jest konieczne uzupełnienie, należy
wlewać tylko świeży płyn hamulcowy.
Uwaga. Za niski poziom płynu wskazuje na
nieszczelność w urządzeniu sterowania
sprzęgłem. Należy niezwłocznie znaleźć
miejsca przecieku. Ze względów bezpieczeń-
stwa sprawdzenie urządzenia powinno być
przeprowadzane w stacji obsługi.
Wzrokowe sprawdzenie szczelności
Do sprawdzenia nie są potrzebne przyrządy
specjalne i części zamienne.
Olej może wyciekać w następujących miej-
scach:
– miejsce połączenia kadłuba silnika ze
skrzynką przekładniową (uszczelnienie przy
kole zamachowym lub wałku sprzęgłowym),
– korek wlewu oleju,
– półosie przy skrzynce przekładniowej.
Podczas ustalenia miejsca przecieku wyko-
nać następujące czynności:
● Umyć obudowę skrzynki przekładniowej.
● Sprawdzić poziom oleju, w razie potrzeby
uzupełnić.
● Posypać kredą lub talkiem prawdopodobne
miejsca przecieków.
● Przeprowadzić jazdę próbną na odcinku
około 30 km na drodze szybkiego ruchu aby
olej stał się rzadszy.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
 cieczy chłodzącej znajdzie się w zakresie
odpowiadającym normalnej pracy.
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
nie i podpieranie samochodu”.
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
● Unieść i podeprzeć samochód. Odnaleźć
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
miejsce przecieku na skrzynce przekładnio-
nie i podpieranie samochodu”.
wej przy świetle lampy.
● Unieść i podeprzeć poziomo samochód.
● Usunąć niezwłocznie przecieki.
Sprawdzanie poziomu oleju
Sprawdzenie poziomu i wymiana oleju
● Wykręcić korek wlewu oleju (1, rys. H-
w mechanicznej skrzynce
6221).
przekładniowej
● Sprawdzić palcem poziom oleju (3), który
Uwaga. W żadnym wypadku nie wolno wyle- powinien sięgać do dolnej krawędzi otworu
wlewowego.
wać zużytego oleju w miejscach przypadko-
● Wkręcić korek wlewu oleju z nowym pier-
wych lub dodawać do odpadów z gospodar-
ścieniem uszczelniającym i dokręcić momen-
stwa domowego, aby uniknąć skażenia śro-
tem 45 Nm.
dowiska.
Potrzebny sprzęt i narzędzia:
Zlewanie oleju
– kanał lub przewoźny hydrauliczny podno-
Olej w skrzynce przekładniowej powinien być
śnik samochodowy i podstawki,
wymieniany co 4 lata lub co 80 000 km.
– wkładka klucza nasadowego do odkręcenia
Ostrzeżenie. Zachować ostrożność podczas
korka spustowego,
wykręcania korka spustowego, aby gorący
– naczynie na olej o pojemności co najmniej
olej nie wylał się na rękę.
2,5 dm3.
● Wykręcić korek spustowy (2, rys. H-6221) i
W razie wymiany oleju są potrzebne następu-
zlać zużyty olej.
jąca materiały:
● Dokręcić korek spustowy z nowym pier-
– 1,8 dm3 oleju do mechanicznej skrzynki
ścieniem uszczelniającym momentem 40 Nm.
przekładniowej, na przykład Honda-MTF.
Jeśli nie ma tego oleju, można zastosować
Nalewanie oleju
czasowo olej silnikowy o lepkości SAE 10W-
● Nalewać olej przekładniowy przez otwór
30 lub 10W-40 i klasie API SG lub SH.
Uwaga. Zastosowanie oleju silnikowego mo- wlewowy. Ilość potrzebna do napełniania
wynosi około 1,8 dm3.
że zwiększyć opór podczas zmiany biegów.
● Wlać olej przekładniowy, aż wypłynie z
– pierścienie uszczelniającego korka wlewo-
otworu wlewowego
wego i spustowego.
● Opuścić samochód.
Sprawdzanie poziomu i wymiany oleju
przekładniowego
Sprawdzanie poziomu oleju
● Doprowadzić silnik do właściwej temperatu-
w automatycznej skrzynce
ry pracy. W tym celu uruchomić silnik i pozo-
przekładniowej lub w skrzynce
stawić go w ruchu, aż wskaźnik temperatury
przekładniowej CVT

25
Do sprawdzenia nie są potrzebne specjalne
przyrządy i części zamienne.
Sprawdzanie
● Doprowadzić silnik do właściwej temperatu-
ry pracy. W tym celu nagrzać silnik, aż
wskaźnik temperatury cieczy chłodzącej
znajdzie się w zakresie odpowiadającym
normalnej pracy. Należy przejechać samo-
chodem bez przerwy około 15 km.
● Ustawić nie załadowany samochód na po-
ziomej powierzchni.
● Włączyć hamulec awaryjny.
Uwaga. Sprawdzić poziom oleju w skrzynce
przekładniowej w czasie od 60 do 90 sekund
po zatrzymaniu silnika.
● Zatrzymać silnik.
● Wyjąć wskaźnik poziomu oleju (1) ze
skrzynki przekładniowej i wytrzeć do czystą
szmatką.
Uwaga. Wskaźnik ma żółty uchwyt.
● Włożyć wskaźnik poziomu oleju w otwór
skrzynki przekładniowej, jak pokazano na
prawej części rys. H-6220.
● Wyjąć wskaźnik i odczytać poziom oleju.
Poziom oleju powinien znajdować się między
znakiem MAX (2, rys. H-6220) i znakiem MIN
(3).
● Jeśli poziom oleju znajduje się poniżej zna-
ku MIN (3), należy dolać oleju przekładnio-
wego CVT do znaku MAX (2) (patrz „Wymia-
na oleju w automatycznej skrzynce przekła-
dniowej”).
Wymiana oleju w automatycznej
skrzynce przekładniowej lub
w skrzynce przekładniowej CVT
Utrzymanie właściwego poziomu oleju jest
nadzwyczaj ważne dla prawidłowego działa-
nia automatycznej skrzynki przekładniowej,
dlatego sprawdzanie poziomu oleju należy
przeprowadzać z dużą starannością.
Wskaźnik do sprawdzania poziomu znajduje
się w przedziale silnika. Przez otwór, w któ-
rym mieści się wskaźnik, jest wlewany olej
ATF.
Uwaga. Podczas wykonywania wszystkich
prac przy automatycznej skrzynce przekła-
dniowej należy zachować wzorową czystość.
Do wymiany oleju są potrzebne:
– lejek z gęstym sitkiem,
– automatyczna skrzynka przekładniowa: 2,7
dm3 oleju do automatycznej skrzynki przekła-
26
dniowej, na przykład Honda-ATF-Premium,
ATF-Dexron II lub ATF-Dexron III,
– skrzynka przekładniowa CVT: 3,9 dm3 oleju
do automatycznej skrzynki przekładniowej, na
przykład Honda-CVT-Fluid; jeśli nie ma tego
oleju, można zastosować następujące oleje:
Honda-ATF-Premium, ATF-Dexron II lub
ATF-Dexron III; w razie zastosowanie jedne-
go z tych olejów mogą występować zakłóce-
nia w działaniu,
– pierścień uszczelniający korka spustowego.
Zlewnie oleju
● Doprowadzić silnik do właściwej temperatu-
ry pracy. W tym celu uruchomić silnik i pozo-
stawić go w ruchu, aż wskaźnik temperatury
cieczy chłodzącej znajdzie się w zakresie
odpowiadającym normalnej pracy.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć poziomo samochód.
● Ustawić pod korkiem spustowym skrzynki
przekładniowej naczynie do zebrania zużyte-
go oleju.
Ostrzeżenie. Zachować ostrożność podczas
wykręcania korka spustowego, aby gorący
olej nie wylał się na rękę.
● Wykręcić korek spustowy (1, rys. H-6219)
ze skrzynki przekładniowej i wyjąć razem z
pierścieniem uszczelniającym (2). Zlać cał-
kowicie zużyty olej.
Uwaga. Gdy nie ma oleju w przekładni hy-
drokinetycznej i automatycznej skrzynce
przekładniowej, nie wolno uruchamiać silnika
i holować samochodu.

Nalewanie oleju
● Wkręcić korek spustowy z nowym pierście-
niem uszczelniającym i dokręcić momentem
50 Nm.
● Wlać świeży olej przekładniowy przez otwór
wskaźnika poziomu oleju.
● Ilość oleju potrzebna do wymiany wynosi
około 3,9 dm3. Do wlewania należy stosować
czysty lejek z gęstym sitkiem.
Uwaga. Nie należy wlewać za dużo oleju,
gdyż możne to spowodować zakłócenia w
pracy automatycznej skrzynki przekładniowej.
Należy zlać lub usunąć strzykawką nadmiar
oleju.
● Wlać najpierw 3 dm3 oleju przekładniowego
i dolewać oleju, aż do górnego znaku na
wskaźniku poziomu oleju.
● Nagrzać silnik i sprawdzić wzrokowo
szczelność korka spustowego.
Obsługa zawieszenia przedniego
i układu kierowniczego
Zgodnie z planem obsługi powinny być wyko-
nane następujące czynności.
● Sprawdzić wzrokowo zawieszenie kół
przednich i tylnych: sprawdzić, czy nie są
pęknięte sprężyny; sprawdzić amortyzatory,
czy nie ma wyraźnych wycieków oleju. nie-
wielkie ślady oleju świadczą o uszkodzeniu.
● Przekładnia kierownicza: sprawdzić osłony
gumowe.
● Przeguby drążków kierowniczych: spraw-
dzić osłony przeciwpyłowe.
● Przeguby wahaczy: sprawdzić osłony prze-
ciwpyłowe.
27
● Wspomaganie układu kierowniczego:
sprawdzić wzrokowo szczelność, sprawdzić
poziom oleju.
● 1987-95: sprawdzić zbieżność kół w stacji
obsługi (patrz „Regulacja zbieżności kół
przednich”).
Sprawdzanie mieszków drążków
kierowniczych
Do tego sprawdzania nie są potrzebne spe-
cjalne przyrządy i części zamienne.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć przód samochodu.
● Oświetlać lampą gumowe mieszki (3, rys.
O-62104) ze strony lewej i prawej oraz
sprawdzić, czy nie są uszkodzone. Zwrócić
uwagę, czy nie ma śladów smaru na osło-
nach i w ich pobliżu.
● Sprawdzić mieszki, czy nie są popękane
lub przecięte.
● Sprawdzić, czy opaski mieszków są mocno
osadzone.
● Opuścić samochód.
Sprawdzanie osłon drążków
kierowniczych i przegubów wahaczy
Do tego sprawdzania nie są potrzebne spe-
cjalne przyrządy i części zamienne.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć przód samochodu.
PRZEGUB DRĄŻKA KIEROWNICZEGO
PRZEGUB WAHACZA
● Oświetlić lampą osłony przeciwpyłowe ze
strony lewej i prawej oraz sprawdzić, czy nie
są uszkodzone. Zwrócić uwagę, czy nie ma
śladów smaru na osłonach i w ich pobliżu.
● Sprawdzić osłony, czy nie są popękane lub
przecięte i czy są mocno osadzone.
● W razie uszkodzenia osłony należy wymie-
nić odpowiedni przegub wraz z osłoną, gdyż
zanieczyszczenia w przegubie powodują
szybkie jego zużycie.
● Sprawdzić, czy nakrętki mocujące przeguby
nie są luźne, jednak nie należy ich dokręcać.
● Opuścić samochód.
Sprawdzanie poziomu oleju
w urządzeniu wspomagania układu
kierowniczego
W razie konieczności uzupełnienia oleju są
potrzebne:
– lejek z elastycznym przewodem,
– olej hydrauliczny Honda Genuine V, II lub
S.
28
Sprawdzanie
● Sprawdzić poziom oleju w zbiorniku (1, rys.
H-6222) urządzenia wspomagania układu
kierowniczego, gdy silnik pracuje (temperatu-
ra otoczenia około +20oC).
● Poziom oleju powinien znajdować się mię-
dzy znakiem MAX (2) i znakiem MIN (3) na
zbiorniczku.
● Jeśli poziom jest niższy, uzupełnić olej do
znaku MAX (2). Stosować tylko specjalny olej
zalecany przez firmę Honda. W celu uniknię-
cia przelania, należy dolewać niewielkie ilo-
ści.
● Dolewać wyłącznie świeżego oleju.
● Jeśli olej był dolewany, uruchomić silnik i
odpowietrzyć oraz sprawdzić wzrokowo
szczelność układu kierowniczego (patrz
„Opróżnianie, napełnianie i odpowietrzanie
urządzenia wspomagającego układ kierowni-
czy”).
Obsługa układu hamulcowego,
ogumienia i kół
Zgodnie z planem obsługi powinny być wyko-
nane następujące czynności.
● Układ hamulcowy: sprawdzić przewody
sztywne i elastyczne oraz połączenia, czy są
szczelne i nie są uszkodzone.
● Hamulce kół przednich i tylnych: sprawdzić
grubość okładzin ciernych.
● opony: sprawdzić ciśnienie w ogumieniu i
głębokość bieżnika (łącznie z kołem zapaso-
wym); sprawdzić opony, czy nie są zużyte lub
uszkodzone.
● 1987-95: sprawdzić tarcze hamulców, bęb-
ny hamulców 9patrz „Wymontowanie i za-
montowanie tarczy hamulca”, „Wymontowa-
nie i zamontowanie bębna i szczęk hamulców
tylnych” i „Wymontowanie i zamontowanie
cylinderka rozpieracza”).
♦ Wymienić płyn hamulcowy.

♦ 1987-95: wymienić elastyczny przewód
wysokiego ciśnienia urządzenia ABS (praca
wykonywana w stacji obsługi).
Sprawdzanie poziomu płynu
hamulcowego
Do sprawdzania nie jest potrzebny żadne
przyrząd specjalny.
W razie uzupełnienia potrzebny jest płyn ha-
mulcowy z oznaczeniem DOT 3 lub DOT 4.
Uwaga. Nie wolno stosować płynu hamulco-
wego z oznaczeniem DOT 5.
Zbiorniczek płynu hamulcowego znajduje się
w przedziale silnika. W nakręcanej pokrywie
jest otwór odpowietrzający, który nie powinien
być zatkany.
Zbiorniczek jest przezroczysty, co ułatwia
sprawdzanie poziomu płynu. Poza tym lamp-
ka kontrolna na tablicy rozdzielczej sygnalizu-
je nadmierne obniżenie płynu. Zaleca się
sprawdzanie zbiorniczka podczas regularne-
go sprawdzania poziomu oleju silnikowego.
● Poziom płynu powinien znajdować się mię-
dzy znakiem MAX i znakiem MIN (rys. H-
6223).
● jeśli jest konieczne uzupełnienie, należy
dolewać tylko świeżego płynu hamulcowego.
Uwaga. Z powodu zużycia okładzin ciernych
hamulców tarczowych następuje nieznaczne
obniżenie poziomu płynu, co jest normalne i
nie ma potrzeby jego dolewania.
Uwaga. Jeśli w ciągu krótkiego czasu docho-
dzi do znacznych ubytków płynu hamulcowe-
go lub poziom płynu znajduje się poniżej zna-
ku MIN, świadczy to o wyciekach płynu.
W takim przypadku należy niezwłocznie od-
szukać miejsce wycieku. Ze względu na bez-
pieczeństwo należy sprawdzać układ hamul-
cowy w stacji obsługi.
Wzrokowe sprawdzanie przewodów
29
hamulcowych
Do sprawdzania nie są potrzebne przyrządy
specjalne ani części zamienne.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć samochód.
● Wymyć przewody hamulcowe.
Uwaga. Przewody hamulcowe są pokryte
warstwą tworzywa sztucznego w celu ochro-
ny przed korozją. Jeśli ta warstwa zostanie
uszkodzona, przewody mogą skorodować i
dlatego nie należy czyścić przewodów ha-
mulcowych szczotką drucianą, płótnem ścier-
nym lub wkrętakiem.
● Sprawdzić przy świetle lampy przewody od
pompy hamulcowej do cylinderków hamulców
poszczególnych kół. Pompa hamulcowa
znajduje się w przedziale silnika pod zbior-
niczkiem płynu hamulcowego.
● Przewody hamulcowe nie powinny być za-
łamane lub zgniecione. Nie powinny mieć
również śladów korozji lub przetarć. Jeśli wy-
stępują tego rodzaju uszkodzenia, należy
wymienić odcinek przewodu do najbliższego
miejsca łączenia.
● Elastyczne przewody łączą sztywne prze-
wody hamulcowe z cylinderkami znajdujący-
mi się na ruchomych częściach samochodu.
Elastyczne przewody są wykonane z materia-
łu wytrzymującego wysokie ciśnienie, ale z
upływem czasu mogą stać się porowate, na-
pęcznieć lub zostać uszkodzone ostrymi
przedmiotami i wtedy należy je niezwłocznie
wymienić.
● W celu stwierdzenia uszkodzeń należy
przeginać elastyczne przewody ręką w obie
strony (patrz rys. SX-6231). Elastyczne prze-
wody nie powinny być skręcone. Jeśli na
przewodach są kolorowe linie, należy zwra-
cać uwagę na ich położenie.
● Obracać koło kierownicy do oporu w lewą i
prawą stronę. Przewody elastyczne nie po-
winny stykać się z częściami podwozia w
żadnym położeniu.
● Miejsca połączenia sztywnych i elastycz-
nych przewodów nie powinny być wilgotne z
powodu wyciekania płynu hamulcowego.
Uwaga. Jeśli zbiorniczek i uszczelnienia są
zwilżone wyciekającym płynem, nie musi to
świadczyć o uszkodzeniu pompy hamulco-
wej. Płyn wycieka wtedy raczej przez otwór
odpowietrzający w pokrywie lub przez jej
uszczelnienie.

● Opuścić samochód.
Sprawdzanie grubości okładzin
ciernych hamulców tarczowych
Do sprawdzania nie są potrzebne przyrządy
specjalne ani części zamienne.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Zaznaczyć farbą położenie tarcz kół w sto-
sunku do piast, aby wyrównoważone koło
mogło być zamontowane w tym samym poło-
żeniu. Poluzować nakrętki kół, gdy samochód
stoi na kołach. Unieść i podeprzeć samo-
chód, zdjąć koła.
● Sprawdzić wzrokowo grubość okładzin
ciernych (1, rys. H-6225) bez metalowej płytki
grzbietowej (2). Grubość (A) okładziny po-
winna wynosić więcej niż 1,6 mm, a w mode-
lach X 1987 do IX 1991 – więcej niż 3,0 mm.
● W razie wątpliwości należy wymontować
wkładkę cierną i zmierzyć jej grubość suw-
miarką.
● Wymienić wkładki cierne, jeśli osiągnęły
granicę zużycia. Należy wymienić każdora-
zowo wszystkie cztery wkładki cierne tej sa-
mej osi, nawet gdy granica zużycia osiągnęła
tylko jedna wkładka.
Uwaga. Orientacyjne, zużyciu 1 mm wkładki
ciernej przedniego hamulca tarczowego od-
powiada przebieg w niekorzystnych warun-
kach eksploatacji co najmniej 1000 km. W
normalnych warunkach wkładki cierne pracu-
ją znacznie dłużej. Grubość okładziny ciernej
hamulca tarczowego wynoszą 5,0 mm (bez
płytki grzbietowej), pozwala jeszcze na prze-
bieg co najmniej 3000 km.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnie centrujące obręcze
30
na piastach kół. Osadzić koła tak, aby pokry-
wało się oznakowanie naniesione podczas
wymontowywania. Nie należy nakładać sma-
ru lub oleju na nakrętki kół. Wymienić skoro-
dowane nakrętki kół. Przykręcić koła. Opuścić
samochód i dokręcić nakrętki koła przemien-
nie na krzyż momentem 110 Nm.
Sprawdzanie grubości okładzin
ciernych hamulców bębnowych kół
tylnych
Do sprawdzenia nie są potrzebne przyrządy
specjalne ani części zamienne.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Zaznaczyć farbą położenie tarcz kół tylnych
w stosunku do piast, aby wyrównoważone
koło mogło być zamontowane w tym samym
położeniu. Poluzować nakrętki kół, gdy sa-
mochód stoi na kołach. Unieść i podeprzeć tył
samochodu, zdjąć koła.
● Wymontować bęben hamulca (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie bębna i szczęk
hamulców tylnych”).
● Zmierzyć suwmiarką grubość okładzin cier-
nych bez szczęk hamulców.
● Grubość okładziny ciernej powinna wynosić
co najmniej 2 mm. Wymienić szczęki hamul-
ców, jeśli okładziny osiągnęły granicę zuży-
cia. Należy wymieniać każdorazowo wszyst-
kie cztery szczęki hamulców tej samej osi,
nawet gdy granicę zużycia osiągnęła tylko
jedna okładzina.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnie centrujące obręcze
na piastach kół. Osadzić kola tak, aby pozry-
wało się oznakowanie naniesione podczas
wymontowania. Nie należy nakładać smaru
lub oleju na nakrętki kół. Wymienić skorodo-
wane nakrętki kół. Przykręcić koła. Opuścić
samochód i dokręcić nakrętki koła przemien-
nie na krzyż momentem 110 Nm.
Sprawdzanie hamulca awaryjnego
Do sprawdzania jest potrzebny kanał lub
przewoźny hydrauliczny podnośnik samo-
chodowy i podstawki. Nie są potrzebne czę-
ści zamienne.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.

● Unieść tył samochodu i podeprzeć na pod-
stawkach. Koła powinny znajdować się co
najmniej 5 cm nad podłożem.
● Zwolnić hamulec awaryjny i obrócić koła
tylne. Koła powinny obracać się bez oporu,
okładziny cierne hamulców nie powinny ocie-
rać o tarcze.
● Zaciągnąć dźwignię hamulca awaryjnego o
3 zęby i obracać koła tylne.
● Przy tym położeniu dźwigni powinno nastą-
pić hamowanie kół tylnych, uniemożliwiające
ich obracanie.
● W przeciwnym razie należy wyregulować
hamulec awaryjny (patrz „Sterowanie i regu-
lacja awaryjnego”).
● Opuścić samochód.
● Włączyć hamulec awaryjny. Dźwignia ha-
mulca powinna przesunąć się nie dalej niż o
6 do 9 zębów.
● W przeciwnym razie należy wyregulować
hamulec awaryjny (patrz „Sprawdzanie i re-
gulacja hamulca awaryjnego”).
Wymiana płynu hamulcowego
Są potrzebne narzędzia specjalne i materiały:
– klucz oczkowy o rozwartości 9 mm do za-
worów odpowietrzających,
– przewód elastyczny przezroczysty o średni-
cy wewnętrznej 6 mm,
– około 1,0 dm3 płynu hamulcowego z ozna-
czeniem DOT 3 lub DOT 4.
Uwaga. Nie wolno stosować płynu hamulco-
wego z oznaczeniem DOT 5. ilość płynu po-
trzebna do napełnienia układu hamulcowego
wynosi 0,5 dm3. nie należy wlewać do układu
używanego płynu hamulcowego.
Ostrzeżenie. Podczas posługiwania się pły-
nem hamulcowym należy zachować środki
31
ostrożności (patrz „Płyn hamulcowy” w roz-
dziale „Układ hamulcowy”).
Uwaga. Zużyty płyn hamulcowy jest odpa-
dem szkodliwym i nie wolno wylewać go w
przypadkowych miejscach lub dodawać do
odpadów z gospodarstwa domowego.
Płyn hamulcowy wchłania wilgoć z powietrza
przez pory przewodów elastycznych i otwór
odpowietrzający zbiorniczka, co z upływem
czasu powoduje obniżenie temperatury wrze-
nia układu hamulcowego. Przy dużym obcią-
żeniu hamulców może dojść do powstawania
pęcherzyków pary w przewodach, co znacz-
nie pogarsza działanie układu hamulcowego.
Płyn hamulcowy należy wymieniać w mode-
lach od X 1987 do IX 1995 co 2 lata lub co
40 000 km, w modelach od X 1995 co 3 lata
lub co 60 000 km.
● Podczas posługiwania się płynem hamul-
cowym należy zachować środki ostrożności
(patrz „Płyn hamulcowy” w rozdziale „Układ
hamulcowy”).
W stacji obsługi hamulce są odpowietrzane
na ogół za pomocą urządzenia do napełnia-
nia i odpowietrzania układu hamulcowego.
Urządzenie napełnia zbiorniczek świeżym
płynem hamulcowym pod ciśnieniem, przy
czym pedał hamulca musi być wciśnięty
przez cały czas napełniania. Można wymienić
płyn hamulcowy także bez tego urządzenia.
Układ hamulcowy odpowietrza się wtedy
przez wielokrotne wciskanie pedału hamulca,
do czego jest potrzebna pomoc drugiej oso-
by.
Ostrzeżenie dotyczące samochodu z ABS.
Jeśli jedna część zbiorniczka płynu hamulco-
wego zostanie opróżniona całkowicie, na
przykład z powodu braku uzupełnienia płynu,
zostanie zassane powietrze, które dojdzie do
pompy urządzenia ABS. W takim wypadku
układ hamulcowy musi być odpowietrzony w
stacji obsługi za pomocą urządzenia do od-
powietrzania.
● Zaznaczyć pisakiem na zbiorniczku poziom
płynu hamulcowego. Po wymianie należy
doprowadzić poziom płynu do zaznaczonego
stanu, co pozwoli na unikniecie wylania się
płynu ze zbiorniczka po wymianie wkładek
ciernych.
● Za pomocą specjalnej butelki usunąć płyn
hamulcowy ze zbiorniczka do poziomu około
10 mm.

Uwaga. Nie należy opróżniać całkowicie
zbiorniczka, aby nie dostało się powietrze do
układu hamulcowego.
● Napełnić zbiorniczek świeżym płynem ha-
mulcowym do znaku MAX.
Uwaga. Należy ostrożnie odkręcać zawory
odpowietrzające (rys. SX-6208), aby nie
uszkodzić gwintu. Zaleca się spryskanie za-
worów środkiem rozpuszczającym produkty
korozji na dwie godziny przed wymianą płynu.
W razie trudności z ich odkręceniem należy
zlecić odpowietrzanie w stacji obsługi.
Kolejność odpowietrzania
Od 1991: 1 – tylny hamulec z prawej strony,
2 – przedni hamulec z lewej strony, 3 – tylny
hamulec z lewej strony, 4 – przedni hamulec
z prawej strony.
1987-91: 1 – przedni hamulec z lewej strony,
2 – tylny hamulec z prawej strony, 3 – przedni
hamulec z prawej strony, 4 – tylny hamulec z
lewej strony.
● Od 1991: podłączyć czysty przewód ela-
styczny do zaworu odpowietrzającego cylin-
derka hamulca koła prawego tylnego i pod-
stawić odpowiednie naczynie. 1987-91: roz-
począć od przedniego hamulca z lewej stro-
ny.
● Pomocnik powinien wcisnąć powoli kilka-
krotnie pedał hamulca, aż do wytworzenia
ciśnienia, i przytrzymać wciśnięty pedał.
Otworzyć zawór odpowietrzający hamulca
prawego tylnego koła za pomocą klucza
oczkowego (1, rys. SX-6232).
● Zamknąć zawór odpowietrzający, gdy pedła
dojdzie do podłogi. Wtedy pomocnik powinien
zdjąć nogę z pedału.
● Czynności te należy powtarzać tak długo
(około 10 razy), aż zacznie wypływać świeży
32
płyn hamulcowy, który można rozpoznać po
jaśniejszym zabarwieniu.
● Dokręcić zawór odpowietrzający momen-
tem około 7 do 9 Nm.
● W ten sposób należy usunąć zużyty płyn
hamulcowy z pozostałych cylinderków w
podanej kolejności.
Uwaga. Przez cały czas wymiany płynu ha-
mulcowego należy dolewać do zbiorniczka
świeżego płynu. Zbiorniczek nie powinien być
całkowicie opróżniony, gdyż w przeciwnym
razie do układu hamulcowego dostanie się
powietrze.
● Wcisnąć pedał hamulca po wymianie płynu
i sprawdzić jałowy skok pedału. Jałowy skok
nie powinien przekraczać 1/3 całkowitego
skoku pedału.
● Samochody z mechaniczną skrzynką
przekładniową. Ponieważ w urządzeniu ste-
rującym sprzęgłem znajduje się płyn hamul-
cowy, należy w ten sam sposób wymienić
płyn w obwodzie hydraulicznym sprzęgła.
Odpowietrzyć obwód hydrauliczny (patrz
„Odpowietrzanie urządzenia sterującego
sprzęgłem”).
● Uzupełnić poziom płynu hamulcowego w
zbiorniczku, do miejsca zaznaczonego przed
wymianą płynu.
● Przykręcić pokrywę zbiorniczka.
Uwaga. W celu zapewnienia bezpieczeństwa
należy sprawdzić:
– czy są dokręcone elastyczne przewody
hamulcowe,
– czy elastyczny przewód hamulcowy znajdu-
je się we wsporniku,
– czy są dokręcone śruby odpowietrzające,
– czy została wlana wystarczająca ilość płynu
hamulcowego,
– szczelność przy pracującym silniku; w tym
celu należy nacisnąć pedał hamulca siłą 200
do 300 N (20 do 30 kG) przez około 10 se-
kund, pedał hamulca nie powinien ustępować
pod naciskiem; sprawdzić szczelność
wszystkich połączeń.
● Zahamować kilka razy samochód na dro-
dze o małym natężeniu ruchu. Dokonać przy
tym co najmniej jednego gwałtownego ha-
mowania, przy którym zacznie działać urzą-
dzenie ABS, na przykład na luźnym podłożu.
Działanie urządzeni ABS można rozpoznać
po pulsowaniu pedału hamulca.
Uwaga. Zwrócić szczególną uwagę podczas
tej próby, czy nie nadjeżdżają z tyłu inne po-
jazdu.
Sprawdzanie ciśnienia w ogumieniu
Do sprawdzania nie są potrzebne przyrządy
specjalne ani części zamienne.
Sprawdzać ciśnienie w ogumieniu raz w mie-
siącu. Ciśnienie należy sprawdzać dodatko-
wo przed długą jazdą po autostradzie, po-
nieważ wtedy jest największe obciążenie
33
cieplne opon.
● Odkręcić kapturek zaworu.
● Ciśnienie w ogumieniu powinno być spraw-
dzane (rys. O-62109) tylko wtedy, gdy opony
są zimne. Nie wolno zmniejszać ciśnienia,
jakie ustala się po dłuższej jeździe.
● Właściwe wartości znajdują się na tabliczce
(1, rys. H-6227) na tylnym słupku drzwiowym
po stronie kierowcy. Orientacyjne wartości
ciśnienia w ogumieniu są podane w rozdziale
„Koła i ogumienie”.
● Podczas sprawdzania ciśnienia w ramach
przeglądu należy sprawdzić także ciśnienie w
kole zapasowym. Właściwe ciśnienie w kole
zapasowym odpowiada najwyższemu poda-
nemu ciśnieniu przy pełnym obciążeniu.
● Dokręcić mocno kapturek zaworu.
Sprawdzanie zaworu powietrza
Do sprawdzania jest potrzebny metalowy
kapturek ochronny zaworu. Nie są potrzebne
części zamienne.
● Odkręcić z zaworu kapturek ochronny.
● Nałożyć trochę roztworu mydła lub śliny na
zawór. Jeśli wytworzy się pęcherzyk. Dokrę-
cić zaworek (3, rys. SX-6235) odwróconym
kapturkiem ochronnym (2).
Uwaga. Do dokręcania należy stosować tylko
metalowe kapturki ochronne (2), które można
nabyć w stacjach benzynowych. Pozostałe
pozycje oznaczone na rys. SX-6235: 1 – gu-
mowa nakładka, 4 – zawór.
● Ponownie sprawdzić zawór. Jeśli nadal
tworzą się pęcherzyki lub nie można dokręcić
zaworu, należy go wymienić w stacji obsługi.
● Zawsze zakładać kapturek ochronny na
zawór.
Sprawdzanie bieżników opon

Do sprawdzenia nie są potrzebne przyrządy

specjalne ani części zamienne.
Opony wyrównoważonych kół zużywają się
prawie równomiernie na całej powierzchni
bieżnika, gdy jest zapewnione zalecane ci-
śnienie kół i prawidłowe działanie amortyzato-
rów. Przypadki nieprawidłowego zużycia
opon zostały przedstawione w tablicy w roz-
dziale „Kola i ogumienie”. Nie można podać
generalnej oceny trwałości określonej marki
opon, gdyż zależy ona od różnych czynników:
– nawierzchni jezdni,
– ciśnienia w ogumieniu,
– sposobu jazdy,
– warunków atmosferycznych.
Przyczynami szybszego zużywania się opon
są przede wszystkim: sportowa jazda, gwał-
towne ruszanie z miejsca i gwałtowne hamo-
wanie.
Uwaga. Przepisy wymagają, aby opony były ● Ochrona antykorozyjna podwozia i prze-
używane do osiągnięcia przez rowki bieżnika strzeni zamkniętych: sprawdzić wzrokowo,
głębokości 1,6 mm. Oznacza to, że rowki na naprawić uszkodzenia.
całej powierzchni bieżnika muszą mieć co ■ Ograniczniki drzwi, zawiasy, zamek pokry-
najmniej głębokość 1,6 mm. Ze względów wy przedziału silnika, zawiasy pokrywy tylnej:
bezpieczeństwa zaleca się jednak wymianę nasmarować smarem odpornym na duże
opon już przy głębokości rowków wynoszącej naciski z dodatkiem MoS2.
2 mm. ♦ Filtr kurzu i pyłków roślin: wymienić wkład
Również gdy wskaźnik zużycia o wysokości filtru.
1,6 mm (rys. SX-6233) wykazują w wielu ♦ Sprawdzić poduszki powietrzne i napinacze
miejscach na obwodzie brak bieżnika, wtedy pasów w stacji obsługi.
należy wymienić oponę.
Uwaga. Opony M + S zachowują swe wła- Wymiana filtru przeciwpyłowego
ściwości na błocie i śniegu tylko wtedy. Gdy
głębokość rowków bieżnika wynosi co naj- Do sprawdzenia nie są potrzebne przyrządy
mniej 4 mm. specjalne, niezbędny jest tylko wkład filtru.
Uwaga. Sprawdzić, czy nie ma przecięć na Filtr znajduje się w obudowie rozdzielacza
oponie i jeśli są, małym wkrętakiem ustalić powietrza między obudową dmuchawy, a
głębokość przecięć. Jeśli przecięcia sięgają wymiennikiem ciepła. Ten filtr oczyszcza do-
do osnowy, woda może spowodować korozję pływające powietrze z kurzu, sadzy, pyłków
stalowego kordu. Z tego powodu dochodzi roślin i zarodników. Przy częstej jeździe w
czasami do odwarstwienia bieżnika i pęknię- zapylonym otoczeniu należy wymienić filtr
cia opony. W przypadku wykrycia głębokich częściej niż podano w planie obsługi.
przecięć bieżnika, należy wymienić oponę ze
względów bezpieczeństwa. Wymontowanie
● Zdjąć pokrywę (1, rys. H-6226) filtru.
Obsługa nadwozia, wyposażenia ● Wyjąć filtr (2) w dół.
wewnętrznego i układu ogrzewania
Zamontowanie
Zgodnie z planem obsługi powinny być wyko- ● Wsunąć nowy wkład filtru.
nane następujące czynności: ● Zamontować pokrywę filtru.
● Nadwozie: sprawdzić lakier, czy nie jest ● Ustawić dmuchawę układu ogrzewania na
uszkodzony. najwyższy stopień i sprawdzić, czy powietrze
wypływa z boku obudowy filtra. W razie po-

34
trzeby zdjąć pokrywę filtru i osadzić ją po-
nownie.

Obsługa wyposażenia elektrycznego

Zgodnie z planem obsługi powinny być wyko-

nane następujące czynności.
● Wszystkie odbiorniki energii elektrycznej:
sprawdzić działanie.
● Sygnał dźwiękowy: sprawdzić.
● Oświetlenie: sprawdzić działanie.
● Sprawdzić ustawienie świateł reflektorów w
stacji obsługi (patrz „Ustawienie świateł”).
● Wycieraczki szyb: sprawdzić zużycie gu-
mowych piór wycieraczek.
● Spryskiwacze szyb: Sprawdzić Działanie,
Sprawdzić ustawienie dysz, dolać cieczy,
sprawdzić spryskiwacze reflektorów (patrz
rozdział „Wycieraczki i spryskiwacze szyb”).
● Akumulator: sprawdzić napięcie. Sprawdzić
– Elektryczny napęd podnoszenia szyby.
zaciski i zamocowanie akumulatora, czy są
– Elektrycznie rozsuwany lub odchylany
właściwie dokręcone. Sprawdzić poziom elek-
trolitu tylko wtedy, gdy został zamontowany dach.
– Centralne zamykanie drzwi.
akumulator wymagający obsługi.
– Ogrzewanie siedzenia.
– Radioodbiornik.
Sprawdzanie odbiorników energii
elektrycznej
Sprawdzanie gumowych piór
wycieraczek
Do sprawdzenia nie są potrzebne przyrządy
specjalne ani części zamienne.
Do sprawdzenia nie są potrzebne przyrządy
Sprawdzić działanie odbiorników energii elek-
specjalne ani części zamienne.
trycznej i w razie potrzeby usunąć uszkodze-
● Unieść ramiona wycieraczek i ustawić wy-
nie. Występowanie wymienionych odbiorni-
cieraczki prostopadle do ramion.
ków zależy od wyposażenia samochodu.
● Oczyścić gumowe pióra miękką szmatką
– Oświetlenie: światła mijania, światła drogo-
zmoczoną w płynie do mycia szyb i środku do
we, światła pozycyjne, światła przeciwmgło-
odmrażania szyb.
we przednie, kierunkowskazy, światła awa-
● Sprawdzić gumowe pióra, czy nie są
ryjne, światła pozycyjne tylne, światła prze-
stwardniałe lub popękane, w razie potrzeby
ciwmgłowe tylne, światło cofania, światła ha-
wymienić pióra lub wycieraczki (patrz rozdział
mowania.
„Wycieraczki szyb”).
– Nastawki reflektorów.
– Oświetlenie wewnętrzne, oświetlenie
Sprawdzanie akumulatora
schowka, oświetlenie popielniczki, oświetle-
nie bagażnika.
– Brzęczek ostrzegawczy włączający się po ● Sprawdzić napięcie (patrz rozdział „Wypo-
sażenie elektryczne”).
pozostawieniu zapalonych świateł lub włą-
● Sprawdzić zaciski i zamocowanie akumula-
czonego radia.
tora przez poruszanie w obie strony, czy są
– Wszystkie wyłączniki w konsoli środkowej.
mocno osadzone, w razie potrzeby dokręcić
– Zestaw wskaźników ze wszystkimi wskaź-
nikami, lampkami i oświetleniem. ostrożnie.
● Sprawdzić wzrokowo z zewnątrz poziom
– Sygnał dźwiękowy, sygnał dwutonowy.
elektrolitu tylko wtedy, jeśli jest zamontowany
– Wycieraczka i spryskiwacz szyby, wycie-
akumulator wymagający obsługi.
raczki reflektorów.
Do sprawdzenia nie jest potrzeby przyrząd
– Zapalniczka.
specjalny.
– Elektryczne lusterko zewnętrzne, ogrzewa-
nie i regulacja.

35
W razie zbyt niskiego poziomu elektrolitu jest
potrzebna woda destylowana.
● Wykręcić korek (3, rys. SX-6236) tylko wte-
dy, jeśli poziom elektrolitu w ogniwie obniżył
się poniżej znaku MIN (1).
Uwaga. Jeśli nie widać poziomu elektrolitu
wykręcić korek i zajrzeć do ogniwa. Nie zbli-
żać się do akumulatora z otwartym płomie-
niem, gdyż grozi to wybuchem.
36
● Napełnić oddzielnie każde ogniwo wodą
destylowaną do znaku MAX (2, rys. SX-
6236).
♦ Sprawdzić uszczelkę pod korkiem i wymie-
nić ją w razie uszkodzenia. Wkręcić i dokręcić
korek.
● Naładować akumulator (patrz „Ładowanie
akumulatora”).
Zabiegi konserwacyjne
i pomocnicze
Mycie samochodu
Mycie samochodu w miejscach publicznych
jest na ogół zabronione, ze względu na
ochronę środowiska. Jeśli samochód jest
myty często w myjni automatycznej, wirujące
szczotki pozostawiają ślady na lakierze.
Można tego uniknąć, myjąc samochód ręcz-
nie w odpowiedniej myjni.
■ Ptasie odchody, martwe owady, żywicę z
drzew, plamy smoły, pozostałości soli i inne
agresywne substancje należy zmywać nie-
zwłocznie, aby nie dopuścić do uszkodzeń
lakieru.
■ Podczas mycia należy używać dużych ilo-
ści wody. Nie kierować silnego strumienia na
lakier. Myć samochód za pomocą miękkiej
gąbki, rękawicy lub miękkiej szczotki, rozpo-
czynając od dachu z góry na dół i nie naci-
skając za mocno. Gąbkę należy często płu-
kać.
■ Środki myjące stosować tylko w razie silne-
go zanieczyszczenia. Dokładnie płukać myte
powierzchnie czystą wodą, aby usunąć reszt-
ki środka myjącego. Jeśli regularnie stosuje
się środki myjące, należy często konserwo-
wać lakier. Środki konserwujące lakier mogą
być dodawane do wody myjącej.
■ Na wloty powietrza należy kierować słaby
strumień wody.
■ Do suszenia stosować czystą irchę. Do
powierzchni lakierowanych i szyb należy sto-
sować oddzielne irchy, ponieważ pozostało-
ści środków konserwujących lakier powodują
pogorszenie widoczności przez szyby.
■ Wewnętrzne zakładki i połączenia blach
oraz szczeliny w drzwiach i pokrywach są
szczególnie narażone na korozję z powodu
posypywania jezdni solą. Te miejsca powinny
być (również po myciu w myjni automatycz-
nej) dokładnie oczyszczone gąbką, wypłuka-
ne i wysuszone irchą.
■ Nie myć i nie suszyć samochodu przy sil-
nym nasłonecznieniu, gdyż wtedy pozostają
plamy na lakierze.
37
Uwaga. Po myciu następuje pogorszenie
działania hamulców z powodu zawilgocenia,
dlatego należy osuszyć tarcze hamulców
przez krótkie przyhamowanie.
Pielęgnacja samochodu
Konserwacja
Wymyty i osuszony lakier powinien być moż-
liwie często pokrywany środkiem konserwu-
jącym, aby chronić blachy nadwozia przed
wpływami atmosferycznymi, dzięki zamykają-
cej pory i nie przyjmującej wody warstwie
wosku. Także w przypadku regularnego sto-
sowania środków konserwujących w wodzie
myjącej, zaleca się nakładanie warstwy wo-
sku na lakier co najmniej dwa razy w roku.
Rozlane paliwo, olej i ślady smaru lub rozlany
płyn hamulcowy należy zmywać niezwłocznie
ponieważ może nastąpić odbarwienie lakieru.
Konserwacja powinna być powtórzona, jeśli
woda na lakierze przestaje zbierać się w kro-
pelki i rozlewa na całej powierzchni.
Inną możliwość konserwacji lakieru dają sub-
stancje konserwujące w środkach myjących.
Środki te zapewniają wystarczającą ochronę
lakieru tylko wtedy, jeśli są stosowane przy
każdym myciu samochodu o czas upływający
do kolejnego mycia nie przekracza dwóch lub
trzech tygodni. Należy stosować tylko te
środki konserwujące, które zawierają wosk
karnauba lub wosk syntetyczny.
Polerowanie
Polerowanie jest konieczne tylko wtedy, gdy
lakier staje się matowy na wskutek niewła-
ściwej pielęgnacji lub działania wpływów at-
mosferycznych i nie można osiągnąć połysku
za pomocą środków konserwujących. Należy
przestrzec przed stosowaniem silnie ścierają-
cych lub działających chemicznie materiałów
do polerowania, mimo że efekty przy pierw-
szym użyciu wydają się korzystne.
Przed każdym polerowaniem należy dokład-
nie umyć i starannie osuszyć samochód.
Sposób polerowania powinien być zgodny z
zaleceniami instrukcji użycia środka do pole-
rowania.
Nie należy polerować równocześnie zbyt du-
żej ilości powierzchni, aby zapobiec przed-
wczesnemu zasychaniu środka do polerowa-
nia. Po użyciu niektórych środków jest ko-
nieczne przeprowadzenie konserwacji. Nie
należy polerować na słońcu.
Części nadwozia z tworzywa sztucznego lub
z matowymi powierzchniami nie powinny być
pokrywane środkiem konserwującym i pole-
rowane, gdyż w przeciwnym razie tworzą się
plamy.
Usuwanie zanieczyszczeń smolą
Świeże plamy smoły mogą być usuwane
miękką szmatką nasączoną benzyną eks-
trakcyjną, etyliną, naftą lub terpentyną. Do
usuwania smoły nadaje się także środek do
konserwacji lakieru i wtedy nie jest wymaga-
ne dodatkowe mycie zanieczyszczone miej-
sca.
Usuwanie plam po owadach
Pozostałości po owadach zawierają substan-
cje, które mogą uszkodzić lakier, dlatego na-
leży usuwać je niezwłocznie letnim roztwo-
rem mydła lub środka myjącego. Są również
specjalne roztwory do usuwania resztek
owadów.
Oświetlenie zewnętrzne
Osłony lamp i reflektorów są wykonane z
tworzywa sztucznego. Nie należy stosować
do ich mycia środków do szorowania lub
środków żrących, nie stosować skrobaczek
do lodu i nie czyścić na sucho.
Konserwacja części z tworzyw
sztucznych
Części z tworzyw sztucznych, obicia siedzeń
ze sztucznej skóry, obicia dachu, klosze lamp
jak również czarne matowe części należy
myć wodą z dodatkiem szamponu. Obicia
dachu nie należy nasączać wodą. Części z
tworzywa sztucznego można czyścic specjal-
nym środkiem przeznaczonym do nich.
38
Mycie szyb
Śnieg i lód powinny być usuwane z szyb i
lusterek tylko za pomocą skrobaka z tworzy-
wa sztucznego. Skrobak powinien być prze-
suwany tylko w jednym kierunku, aby uniknąć
zadrapań powodowanych przez zanieczysz-
czenia. Szyby okien od wewnątrz i z zewnątrz
należy wycierać czystą, miękką szmatką. Do
mycia mocno zabrudzonych szyb nadaje się
spirytus lub roztwór amoniaku w letniej wo-
dzie, a także specjalny płyn do mycia szyb.
Podczas czyszczenia przedniej szyby należy
odchylić do przodu ramiona wycieraczek i
umyć także pióra wycieraczek.
Uwaga. W razie stosowania środków do kon-
serwacji lakieru zawierających sylikony, nie
powinny być wykorzystywane do mycia szyb
szczotki, gąbki, irchy i szmaty używane do
pielęgnacji lakieru. Przed natryskiwaniem na
lakier środków konserwujących należy przy-
kryć szyby tekturą lub innymi środkami.
Konserwacja uszczelnień
gumowych
Powierzchnie uszczelniające uszczelnień
gumowych powinny być od czasu do czasu
posypywane talkiem lub natryskanie środ-
kiem sylikonowym, w celu utrzymania ela-
styczności. Unika się przez to zgrzytów i pi-
sków podczas zamykania drzwi. Te hałasy
można również wyeliminować, nacierając
uszczelnienia gumowe szarym mydłem.
Mycie opon
Nie należy myć opon myjką parową pod wy-
sokim ciśnieniem. Jeśli dysza myjki zostanie
przystawiona zbyt blisko opony, warstwa gu-
my ulegnie nieodwracalnemu uszkodzeniu w
ciągu kilku sekund, nawet jeśli stosuje się
zimną wodę. Opona umyta w ten sposób po-
winna być wymieniona ze względów bezpie-
czeństwa.
Koła ze stopów lekkich
Koła te należy czyścic za pomocą szczotki
specjalnym środkiem do tego przeznaczo-
nym. Nie stosować środków myjących zawie-
rających substancje agresywne lub składniki
ścierające, kasy, silne zasady ani nie myć ich
parą o temperaturze powyżej +60oC.
Pasy bezpieczeństwa
Należy je myć wyłącznie łagodnym roztwo-
rem mydlanym w stanie zamontowanym. Nie
czyścić pasów chemicznie, ponieważ mogą
zostać uszkodzone ich włókna. bezwładno-
ściowe pasy bezpieczeństwa należy zwijać
dopiero po wysuszeniu.
Ochrona antykorozyjna spodu
nadwozia i przestrzeni zamkniętych
Całe podwozie łącznie z nadkolami jest po-
kryte środkiem antykorozyjnym. Szczególnie
silne zagrożone powierzchnie przy kołach są
chronione przed uderzeniami kamieni osło-
nami z tworzywa sztucznego. Zabezpieczenie
antykorozyjne podwozia powinno być spraw-
dzane przed okresem zimowym i po umyciu
podwozia oraz uzupełniane tym samym środ-
kiem.
Na powierzchni podwozia może zbierać się
pył, glina i piasek. Szczególnie ważne jest
usuwanie nagromadzonego brudu w okresie
zimowym, kiedy może on zawiera sól.
Konserwacja przedziału silnika
Przed okresem zimowym i po nim, gdy na
jezdniach jest rozsypywana sól, należy wy-
myć i zakonserwować przedział silnika. Do
mycia silnika należy przystępować po wyłą-
czeniu zapłonu. Przed myciem silnika, które
można przeprowadzić na przykład za pomocą
środka do mycia na zimno lub myjką parową,
należy torebkami plastikowymi przykryć alter-
nator, rozdzielacz zapłonu, skrzynkę bez-
pieczników i zbiorniczek płynu hamulcowego.
Po każdym myciu silnika należy smarować
połączenia przegubowe cięgien sterowania
silnikiem i natryskiwać przedział silnika, łącz-
nie ze znajdującymi się w nim częściami
układu hamulcowego, zawieszenia przednie-
go, układu kierowniczego i nadwozia wraz z
przestrzeniami zamkniętymi, wysokiej jakości
woskowym środkiem konserwującym. Paski
klinowe i zębate chronić przed tym środkiem
konserwującym.
Pielęgnacja obić tapicerskich
Pokrycia tekstylne
Pokrycia tekstylne czyścić odkurzaczem lub
szczotką. Silnie zanieczyszczone pokrycia
39
tekstylne należy czyścić na sucho za pomocą
piany.
Plamy ze smaru i oleju należy usuwać ben-
zyną ekstrakcyjną lub płynem do wywabiania
plam. Środek czyszczący nie powinien być
jednak wylewany bezpośrednio na materiał,
ponieważ wtedy tworzą się obrzeża plamy.
Należy wycierać plamę okrężnymi ruchami od
jej brzegów do środka. Inne zanieczyszczenia
można usuwać letnim roztworem mydła.
Pokrycia ze skóry
W czasie dłuższego postoju przy silnym dzia-
łaniu promieni słonecznych należy przykryć
siedzenia, aby nie wypłowiały.
Powierzchnię skóry czyścić wilgotną szmatką
bawełnianą lub wełnianą, nie nasycając zbyt-
nio wodą skóry i szwów. Silniej zabrudzone
powierzchnie skóry można myć letnim roz-
tworem łagodnego środka piorącego bez wy-
bielacza (2 łyżki stołowe na 1 litr wody). Pla-
my smaru lub olej należy wywabiać ostrożnie
bez rozcierania szmatką zmoczoną w benzy-
nie ekstrakcyjnej. Oczyszczone miejsce nale-
ży wytrzeć suchą, miękką szmatką. Lakiero-
wane pokrycia skórzane powinny być smaro-
wane środkiem do konserwacji skóry zapo-
biegającym powstawaniu ładunków elektro-
statycznych. Środek należy silnie wstrząsnąć
przed użyciem i nanosić cienką warstwą za
pomocą miękkiej szmatki. Po wyschnięciu
przetrzeć czystą ściereczką. W normalnych
warunkach zaleca się przeprowadzenie takiej
konserwacji co 6 miesięcy.
Naprawa drobnych uszkodzeń lakieru
Do wykonywania prac blacharskich i lakiero-
wania nadwozia samochodu jest wymagana
znajomość materiałów i doświadczenie w ich
stosowaniu, którego nabywa się na ogół po
wieloletniej praktyce. Z tego względu opisano
w tym rozdziale tylko naprawę małych uszko-
dzeń lakieru.
Do uzupełnienia powłoki jest niezbędny lakier
o tym samym kolorze, gdyż nawet najmniej-
sze różnice są dostrzegalne zaraz po zakoń-
czeniu naprawy powłoki. Producent samo-
chodu podaje oznaczenie koloru, zaznacza-
jąc numer lakieru na naklejce na słupki drzwi
kierowcy.
Jeśli występują różnice między lakierem ory-
ginalnym i lakierem używanym do uzupeł-
nień, wynika to stąd, że z biegiem czasu la-
kier na samochodzie zmienia się z powodu
starzenia, oddziaływania ultrafioletowego
promieniowania słonecznego, dużych różnic
temperatury, warunków atmosferycznych i
wpływów substancji chemicznych, na przy-
kład przemysłowego zanieczyszczenia po-
wietrza. Mogą nastąpić także uszkodzenia
powierzchni lakieru, zmiany kolory i wyblak-
nięcia, jeśli do mycia i pielęgnacji lakieru
używa się nieodpowiednich środków.
Powłoki lakiernicze metalizowane składają
się z dwóch warstw: „metalicznej” farby grun-
towej i bezbarwnego lakieru nawierzchniowe-
go. Lakier bezbarwny jest natryskiwany na
wilgotną farbę gruntową. Niebezpieczeństwo
wystąpienia różnicy w kolorach jest szczegól-
nie duże przy uzupełnianiu lakieru metalizo-
wanego, ponieważ już sama różnica lepkości
lakieru uzupełniającego w stosunku do lakie-
ru oryginalnego może powodować zmiany w
odcieniach kolorów.
Opłaca się regularnie usuwanie małych
uszkodzeń lakieru, ponieważ unika się przez
to korozji blach nadwozia i większych na-
praw.
Do naprawy małych zadrapań i uszkodzeń
spowodowanych uderzeniami kamieni wy-
starcza na ogół mały zestaw renowacyjny,
gdy uszkodzenia spowodowały jedynie od-
pryśnięcia lakieru nawierzchniowego i nie
odsłoniły metalicznej powierzchni blachy. W
pokrywce małego pojemnika jest pędzelek do
nakładania lakieru.
● Głębsze uszkodzenia spowodowane ude-
rzeniami kamienia, w których są już widoczne
plamy rdzy, należy oczyścić do odsłonięcia
metalicznego podłoża za pomocą skrobaka
do rdzy, noża lub małego wkrętaka. Ważne
jest, aby usunąć najmniejsze ślady rdzy.
Skrobak do rdzy jest to mała tulejka z two-
rzywa sztucznego, w której jest umocowana
krótka druciana szczoteczka do wydrapywa-
nia rdzy.
● Osłonięta powierzchnia musi być dokładnie
osuszona i wolna od tłuszczu. W tym celu
należy oczyścić naprawiane miejsce i otacza-
jący lakier środkiem do usuwania silikonów.
● Nałożyć na czystą powierzchnię metalu
warstwę farby gruntowej za pomocą cienkie-
go pędzelka. Ponieważ farba gruntowa jest
na ogół dostępna w aerozolu, można natry-
skać trochę lakieru na wieczko i maczać w
nim pędzelek.
● Po wyschnięciu farby gruntowej nakładany
jest lakier nawierzchniowy. Pojemnik z takim
lakierem ma pędzelek w zakrętce. Jeśli jest
do dyspozycji lakier w odpowiednim kolorze
40
tylko w aerozolu, należy natrysnąć trochę
lakieru na wieczko i nanosić go zwykłym pę-
dzelkiem do farb wodnych. Jednorazowo na-
leży nakładać cienką warstewkę lakieru, aby
nie spływał, i zostawić lakier do całkowitego
wyschnięcia. Nakładanie lakieru jest powta-
rzane tak długo, aż zostanie wypełniony uby-
tek i naprawione miejsce zostanie wyrównane
z otaczającą je powierzchnią lakieru.
Uruchamianie silnika z zastosowaniem
akumulatora pomocniczego
Ostrzeżenie. Jeśli nie zostaną dokładne za-
stosowane zalecane zasady podłączania, jest
niebezpieczeństwo oparzenia wypływającym
elektrolitem. Mogą nastąpić także zranienia
lub szkody spowodowane eksplozją akumula-
tora oraz uszkodzenia w instalacji elektrycz-
nej samochodu.
■ Chronić oczy, skórę, tkaniny i powierzchnie
lakierowane przed elektrolitem. Elektrolit jest
żrący i niezwłocznie należy dokładnie zmy-
wać go czystą wodą. W razie potrzeby zgło-
sić się do lekarza.
■ Zapobiegać powstawaniu iskier i nie zbliżać
się z otwartym płomieniem do akumulatora,
ponieważ mogą wydobywać się z niego gazy
palne.
■ Zakładać okulary ochronne.
■ Zwrócić uwagę, aby przewody doprowa-
dzające prąd nie zostały uszkodzone przez
wirujące części, na przykład wentylator
chłodnicy.
■ Powierzchnia przekroju przewodu dopro-
wadzającego prąd z akumulatora pomocni-
czego powinna wynosić co najmniej 16 mm2
(średnica około 5 mm), w przypadku silników
benzynowych o pojemności skokowej do oko-
ło 2,5 dm3. W przypadku silników wysoko-
prężnych lub silników benzynowych o pojem-
ności skokowej powyżej 2,5 dm3, przewód
ten powinien mieć minimalną powierzchnię
przekroju 25 mm2. Podane tutaj pojemności
silnika odnoszą się do samochodu z rozłado-
wanym akumulatorem. Powierzchnia przekro-
ju przewodu podana jest na ogół na opako-
waniu. Najlepiej jest kupić przewód z zaizo-
lowanymi zaciskami i przekrojem o po-
wierzchni 25 mm2, ponieważ taki przewód
nadaje się także do uruchomiania silników o
mniejszej pojemności skokowej.
● Oba akumulatory powinny mieć napięcie
12 V.
● Rozładowany akumulator może zamarznąć
już w temperaturze -10oC. Zamarznięty aku-

mulator musi być rozmrożony przed pod-
łączeniem za pomocą przewodu z akumulato-
rem pomocniczym.
● Rozładowany akumulator powinien być
właściwie podłączony do instalacji elektrycz-
nej samochodu.
● Należy sprawdzić poziom elektrolitu w roz-
ładowanym akumulatorze i w razie potrzeby
dolać wody destylowanej.
● Samochody ustawić obok siebie w takiej
odległości, aby nie było możliwości metalicz-
nego połączenia między nimi, w przeciwnym
wypadku może popłynąć prąd już po połą-
czeniu bieguna dodatniego.
● Włączyć hamulce awaryjne w obu samo-
chodach. Dźwignię mechanicznej skrzynki
przekładniowej ustawić w położeniu neutral-
nym, dźwignię wyboru biegu automatycznej
skrzynki przekładniowej w położeniu „P”.
● Silnik samochodu z akumulatorem pomoc-
niczym pozostawić podczas uruchamiania na
biegu jałowym. Unika się w ten sposób
uszkodzenia alternatora przez napięcie
szczytowe podczas uruchamiani.
● Przewody od akumulatora pomocniczego
należy podłączyć w następującej kolejności
(patrz rys. SX-6803):
1 – Czerwony przewód (1) należy podłączyć
do dodatniego zacisku (+) rozładowanego
akumulatora (A).
2 – Drugi koniec czerwonego przewodu pod-
łączyć do dodatniego zacisku (+) akumulato-
ra pomocniczego (B).
41
3 – Czarny przewód (2) podłączyć do zacisku
ujemnego (-) akumulatora pomocniczego.
4 – Drugi koniec czarnego przewodu podłą-
czyć do masy samochodu z rozładowanym
akumulatorem, w miejscu zapewniającym
dobry styk (X).
Uwaga. Nie podłączać przewodu do zacisku
ujemnego (-) akumulatora rozładowanego.
Najlepiej nadaje się do tego celu część meta-
lowa skręcona z kadłubem silnika. W razie
podłączenia przewodu do ujemnego zacisku
rozładowanego akumulatora może dojść w
niesprzyjających warunkach do eksplozji z
powodu iskrzenia i wydzielania się gazów
tworzących mieszankę wybuchową.
Uwaga. Zaciski przewodów pomocniczych
nie powinny stykać się ze sobą podczas pod-
łączenia, także zaciski plusowe nie powinny
stykać się z masą (nadwozie lub rama), gdyż
grozi to zwarciem.
● Uruchomić i pozostawić na biegu silnik sa-
mochodu z rozładowanym akumulatorem.
Przy uruchomieniu nie należy włączać roz-
rusznika na dłużej niż 10 sekund nieprzerwa-
nej pracy, ponieważ zaciski i przewody roz-
grzewają się przy dużym poborze prądu.
Można stosować przynajmniej półminutowe
przerwy na ich ochłodzenie.
● W razie trudności z uruchomieniem silnika
nie należy włączać niepotrzebnie rozrusznika
na długi czas. Podczas uruchamiania jest
wtryskiwane paliwo, dlatego należy znaleźć i
usunąć przyczynę niesprawności.
● Po udanym uruchomieniu pozostawić oba
samochody z pracującymi silnikami i z podłą-
czonymi przewodami przez 3 minuty.
● W celu zmniejszenia napięcia szczytowego
podczas rozłączania przewodów, włączyć
dmuchawę i ogrzewanie szyby tylnej w sa-
mochodzie z rozładowanym akumulatorem.
Nie włączać świateł drogowych, gdyż żarówki
przepalą się przy nadmiernym napięciu.
● Po uruchomieniu silnika odłączyć przewody
w odwrotnej kolejności: najpierw odłączyć
czarny przewód (2) przy samochodzie z roz-
ładowanym akumulatorem, potem przy sa-
mochodzie zasilającym. Czerwony przewód
(1) odłączyć najpierw w samochodzie zasila-
jącym, potem przy samochodzie z rozłado-
wanym akumulatorem.
Holowanie samochodu
Samochód wolno holować tylko za przezna-
czony do tego celu zaczep.

Zaczepianie liny lub drążka
holowniczego
– Zaczepy holownicze przednie (1, rys. H-
6228) znajdują się z lewej i prawej strony
przy podłużnicach.
– Zaczep holowniczy tylny (2, rys. H-6229)
znajduje się u dołu nadwozia z lewej strony.
Zasady obowiązujące podczas
holowania
● Włączyć zapłon, aby nie następowało blo-
kowanie koła kierownicy i było możliwe włą-
czenie kierunkowskazów, sygnału dźwięko-
wego i wycieraczek.
● Dźwignię zmiany biegów ustawić w położe-
niu neutralnym.
● Ponieważ wspomaganie hamulców i układu
kierowniczego działa tylko podczas pracy
silnika, należy naciskać pedał hamulca i ob-
racać koło kierownicy z odpowiednią siłą, gdy
silnik jest unieruchomiony.
● Samochód należy holować z uniesionymi
kołami napędowymi, gdy nie ma oleju w me-
42
chanicznej lub automatycznej skrzynce prze-
kładniowej.
● Zaleca się stosować drążek holowniczy.
Gdy używana jest lina holownicza, istnieje
duże niebezpieczeństwo najechania na po-
jazd holujący przez pojazd holowany. Lina
holownicza powinna być elastyczna, aby
uniknąć szarpania samochodu holującego i
holowanego. Należy stosować tylko linki z
tworzyw sztucznych lub linki z elastycznymi
ogniwami pośrednimi.
● Kierowca samochodu holującego powinien
włączać sprzęgło łagodnie podczas zmiany
biegów, gdy do holowania jest zastosowana
lina. Kierowca samochodu holowanego powi-
nien uważać, aby lina była zawsze napięta.
Holowanie samochodu z automatyczną
skrzynką napędową lub skrzynką
przekładniową CVT
Uwaga. W przypadku samochodu z automa-
tyczną skrzynką przekładniową należy uru-
chomić silnik, ustawić dźwignię wyboru biegu
w położeniu „D4”, potem w położeniu „N”.
Zatrzymać silnik. Jeśli nie można uruchomić
silnika lub ustawić dźwigni w położeniu „N”,
samochód powinien być holowany z uniesio-
nymi kołami przednimi.
– Dźwignia wyboru biegu w położeniu „N”.
– Maksymalna prędkość holowania: 55 km/h.
– Maksymalna odległość holowania: 80 m.
● Przy większych odległościach holowania
należy unieść przód samochodu lub załado-
wać samochód na pojazd ewakuacyjny.
Uwaga. W celu uniknięcia uszkodzenia
skrzynki przekładniowej nie należy nigdy ho-
lować samochodu w sposób powodujący ob-
racanie się kół napędowych w przeciwną
stronę.
Uruchamianie silnika przez toczący się
samochód
Przed uruchomieniem silnika przez holowanie
samochodu (rozruch silnika przez toczący się
samochód), przeprowadzić próbę uruchomie-
nia za pomocną akumulatora innego samo-
chodu.
W samochodach z automatyczna skrzynką
przekładniową nie jest możliwe uruchamianie
silnika przez holowanie.
Uwaga. Rozgrzany silnik benzynowy z me-
chaniczną skrzynką przekładniową wolno
uruchamiać przez toczenie samochodu na
odcinku nieprzekraczającym 50 metrów, gdyż
w przeciwnym razie może dojść do uszko-
dzenia katalizatora.
● Przed rozpoczęciem holowania samochodu
włączyć 2 lub 3 bieg, wcisnąć i przytrzymać
pedał sprzęgła w tym położeniu.
● Włączyć zapłon.
● Powoli włączyć sprzęgło, gdy oba samo-
chody są w ruchu.
● Po uruchomieniu silnika, wcisnąć pedał
sprzęgła i wyłączyć bieg, aby nie najechać na
holujący samochód.
Unoszenie i podpieranie samochodu
Podczas wykonywania prac pod samocho-
dem, samochód powinien być ustawiony na
dwóch lub czterech stabilnych podstawkach,
jeśli nie jest uniesiony podnośnikiem stanowi-
skowym.
Ostrzeżenie. Jeśli mają być wykonywane
prace pod samochodem, musi być on pewnie
podparty odpowiednimi podstawkami. pod-
parcie samym podnośnikiem jest niewystar-
czający i stanowi zagrożenia życia.
● Samochód należy unosić tylko w stanie nie
załadowanym, na równym, utwardzonym
podłożu.
● Samochód podpierać na podstawkach tak,
aby jedna noga podstawki była skierowana
na zewnątrz.
Punkty unoszenia i podparcia
podnośnikiem z wyposażenia
samochodu
43
● Koła opierające się o podłoże po uniesieniu
samochodu, należy zabezpieczyć klinami
przed przetoczeniem się w przód lub do tyłu.
Nie należy polegać na hamulcu awaryjnym,
który musi być wyłączony podczas niektórych
napraw.
● Podstawić podnośnik pod wzmocnienia
podłużnic w oznaczonych miejscach (rys. H-
6801). Wycięcie podnośnika powinno obej-
mować pionowo żebro, stopa podnośnika
powinna opierać się o podłoże w linii piono-
wej pod żebrem.
● Założyć przedłużacz (1, rys. H-6802) i kor-
bę (2). Obracać korbę podnośnika, aż koło
zostanie uniesione z podłoża. Podeprzeć
samochód podstawkami.
Punkty podparcia podnośnikiem
stanowiskowym lub podnośnikiem
przewoźnym
● Łapy podporowe podnośnika stanowisko-
wego lub przewoźnego podnośnika warszta-
towego należy opierać w tych samych miej-
scach, w jakich jest opierany podnośnik z
wyposażenia samochodu. Nakładać prze-
kładniki gumowe lub drewniane na łapy meta-
lowe, aby uniknąć uszkodzeń samochodu.
Uwaga. Nie wolno unosić i opierać samocho-
du na zespole napędowym, zawieszeniu
przednim lub tylnym, gdyż może to spowo-
dować poważne uszkodzenia.
● W środku pod zderzakami z przodu i z tyłu
znajdują się dodatkowe nakładki (1, rys. H-
6803). W tych miejscach można opierać
przewoźny podnośnik warsztatowy (2). Po
uniesieniu, samochód należy podeprzeć ko-
niecznie dodatkowymi podstawkami w miej-
scach przewidzianych do unoszenia podno-
śnikiem z wyposażania samochodu (patrz
rys. H-6801).
DANE SILNIKÓW STOSOWANYCH W SAMOCHODACH OD MODELI 1995
Silnik, model 1,4i 1,4i 1,4i S 1,4i S 1,4i S 1,5i
Okres produkcji od-do X 95-I 97 X 95-I 97 II 97-XII 98 I 99- X 95-I 97
Oznaczenie silnika D14A3 D14A7 D14A4 D14A8 D14Z2 D15Zg
Typ rozrządu SOHC SOHC SOHC SOHC SOHC SOHC
3
Pojemność skokowa (cm ) 1396 1396 1396 1396 1396 1493
Moc (kW przy obr/min) 55/6000 55/5700 66/6300 66/6400 66/6300 84/6500
(Km przy obr/min) 75/6000 75/5700 90/6300 90/6400 90/6300 114/6500
Moment obrotowy
(Nm przy obr/min) 110/3000 111/3000 124/4500 120/4800 120/4600 138/5200
Średnica cylindra (mm) 75,0 75,0 75,0 75,0 75,0 75,0
Skok tłoka (mm) 79,0 79,0 79,0 79,0 79,0 84,5
Stopień sprężania 9,2 9,8 9,2 9,0 9,8 9,6
Liczba zaworów w cylindrze 4 4 4 4 4 4
Urządzenie sterujące pracę PGM PGM PGM PGM PGM PGM
Paliwo bezołowiowe LO 91 95 91 95 95 91
3
Ilość do wymiany (dm )
- oleju silnikowego 3,3 3,3 3,3 3,3 3,3 3,3
- cieczy chłodzącej 3,1 3,1 3,1 3,1 3,1 3,1

Silnik, model 1,5i VTEC 1,6 LS 1,6i ES 1,6i LS 1,6 VTi 1,8 VTi
Okres produkcji od-do II 97- X 96- X 95-I 97 II 97- X 95-I 97 II 97-
Oznaczenie silnika D15Z8 D16Y7 D16Y5 D16B2 B16A2 B18C4
Typ rozrządu SOHC SOHC SOHC SOHC DOHC DOHC
3
Pojemność skokowa (cm ) 1493 1590 1590 1590 1595 1797
Moc (kW przy obr/min) 85/6500 77/6200 84/6500 85/6300 118/7600 124/7600
(Km przy obr/min) 115/6500 105/6200 114/6500 115/6300 160/7600 169/7600
Moment obrotowy
(Nm przy obr/min) 134/5400 140/4500 144/5000 143/4800 153/7000 166/6300
Średnica cylindra (mm) 75,0 75,0 75,0 75,0 81,0 81,0
Skok tłoka (mm) 84,5 90,0 90,0 90,0 77,4 87,2
Stopień sprężania 9,6 9,4 9,6 9,4 10,2 10,0
Liczba zaworów w cylindrze 4 4 4 4 4 4
Urządzenie sterujące pracę PGM PGM PGM PGM PGM PGM
Paliwo bezołowiowe LO 95 95 91 95 95 95
3
Ilość do wymiany (dm )
- oleju silnikowego 3,6 3,3 3,3 3,6 4,0 4,0
- cieczy chłodzącej 3,1 3,1 3,1 3,1 4,5 4,5

SOCH (Single Over Head Camshaft) – jeden wałek rozrządu w głowicy.

DOC. (Double Over Head Camshaft) – dwa wałki rozrządu w głowicy.
PGM – układ sekwencyjnego, wielopunktowego wtrysku benzyny.
Uwaga. Wartości w tabelach mogą różnić się nieznacznie od wartości podanych w instrukcji obsługi samochodu.

44
DANE SILNIKÓW STOSOWANYCH W MODELACH SAMOCHODÓW 1991-1995
1,5 1,6i VT
Silnik, model 1,3 DX 1,5 VEi 1,6i-CRX 1,6 ESi 1,6 VTi
DXi/LSi CRX
X 91-IX X 91-IX X 91-IX X 91-IX X 91-IX X 91-IX X 91-IX
Okres produkcji od-do
95 95 95 97 95 97 95
Oznaczenie silnika D13B2 D15B2 D15Z1 D16Z6 D16Z6 B16A2 B16A2
Typ rozrządu SOHC SOHC SOHC DOHC SOHC DOHC DOHC
Pojemność skokowa
3 1343 1493 1493 1590 1590 1595 1595
(cm )
Moc (kW przy Odr/min) 55/6300 66/6000 66/5500 92/6500 92/6500 110/7600 118/7600
(KM przy Obr/min) 75/6300 90/6000 90/5500 125/6500 125/6500 150/7600 160/7600
Moment obrotowy (Nm
102/3100 119/4700 129/4500 142/5200 142/5200 144/7100 150/7000
przy Obr/min)
Średnica cylindra (mm) 75,0 75,0 75,0 75,0 75,0 81,0 81,0
Skok tłoka (mm) 76,0 84,5 84,5 90,0 90,0 77,4 77,4
Stopień sprężania 9,0 9,2 9,3 9,5 9,2 10,2 10,2
Liczba zaworów w
4 4 4 4 4 4 4
cylindrze
Urządzenie sterujące Gaźnik
DPI PGM PGM PGM PGM PGM
pracą elekton.
Paliwo bezołowiowe
91 91 91 95 95 95 95
LO
3
Ilość do wymiany (dm )
- oleju silnikowego 3,3 3,3 3,3 4,0 3,3 4,0 4,0
- cieczy chłodzącej 3,6 3,6 3,6 4,0 3,6 4,0 4,0

DANE SILNIKÓW STOSOWANYCH W MODELACH SAMOCHODÓW 1987-1991

Silnik, model 1,3 1,4 1,5i 1,6i 1,6i 1,6i 1,6 VT
X 87 – IX X 87 – IX X 89 – IX X 89 – IX X 90 – IX X 89 – IX X 90 – IX
Okres produkcji od-do
91 98 91 90 91 91 91
Oznaczenie silnika D13B1 D14A1 D15B2 D16A6 D16Z2 D16Z5 B16A1
Typ rozrządu SOHC SOHC SOHC SOHC SOHC DOHC DOHC
Pojemność skokowa
3 1343 1396 1493 1590 1590 1590 1595
(cm )
Moc (kW przy Odr/min) 55/6300 66/6300 68/6000 80/6300 81/6300 91/6800 110/7600
(KM przy Obr/min) 75/6300 90/6300 90/6000 109/6300 110/6300 124/6800 150/7600
Moment obrotowy (Nm
102/3100 112/4500 120/4500 135/5200 134/5200 140/5700 144/7100
przy Obr/min)
Średnica cylindra (mm) 75,0 75,0 75,0 75,0 75,0 75,0 81,0
Skok tłoka (mm) 76,0 79,0 84,5 90,0 90,0 90,0 77,4
Stopień sprężania 9,0 9,3 9,2 9,1 9,2 9,5 10,2
Liczba zaworów w
4 4 4 4 4 4 4
cylindrze
Urządzenie sterujące
Gaźnik Gaźnik PGM PGM PGM PGM PGM
pracą
Paliwo bezołowiowe
91 91 91 91 91 95 95
LO
3
Ilość do wymiany (dm )
- oleju silnikowego 3,5 3,5 3,5 3,5 3,5 3,8 3,8
- cieczy chłodzącej 4,4 4,4 4,4 4,4 4,4 4,4 4,4
SOCH (Single Over Head Camshaft) – jeden wałek rozrządu w głowicy.
DOC. (Double Over Head Camshaft) – dwa wałki rozrządu w głowicy.
PGM – układ sekwencyjnego, wielopunktowego wtrysku benzyny.
DPI – układ dwupunktowy wtrysku benzyny.
Uwaga. Wartości w tabelach mogą różnić się nieznacznie od wartości podanych w instrukcji obsługi samochodu.

45
USTAWIENIE TŁOKA 1 CYLINDRA
W GPM
Skrót GPM (górne martwe położenie) ozna-
cza, że tłok 1 cylindra znajduje się w górnym
punkcie zwrotnym. Tłok osiąga to położenie
podczas suwu sprężania i suwu wylotu. GPM
w suwie sprężania jest nazywane także GPM
zapłonu, ponieważ tuż przed nim następuje
zapłon podczas pracy silnika. Cylindry są
liczone w kolejności od 1 do 4. Pierwszy cy-
linder znajduje się po tej stronie silnika, na
której jest pasek klinowy.
W celu ustawienia tłoka 1 cylindra w GPM,
należy obracać wał korbowy silnika, aż pokry-
ją się różne znaki GPM. Wał korbowy powi-
nien być obracany powoli i równomiernie,
przeciwnie do kierunku ruchu wskazówek
zegara.
46
● Obracanie wału korbowego silnika może
się odbywać w różny sposób.
1 – Ustawić dźwignię zmiany biegów w poło-
żeniu neutralnym, włączyć hamulec awaryjny.
Obrócić wał korbowy za środkową śrubę koła
pasowego (1, rys. H-1002) za pomocą grze-
chotki (2) i wkładki klucza nasadowego, prze-
ciwnie do kierunku ruchu wskazówek zegara
(3).
Uwaga. Jeśli podczas obracania nastąpi po-
luzowanie śruby mocującej koło pasowe na
wale korbowym, należy dokręcić tę śrubę
właściwym momentem (patrz „Wymontowa-
nie i zamontowanie oraz regulacja naciągu
paska zębatego”).
2 – Unieść i podeprzeć przód samochodu z
jednej strony. Włączyć piąty bieg i hamulec
awaryjny. Obracanie uniesionego koła przed-
niego powoduje obracanie wału korbowego
silnika. Do obracania koła potrzebna jest po-
moc drugiej osoby.
3 – Ustawić samochód na równej powierzch-
ni. Włączyć piąty bieg i przetoczyć samochód
do przodu lub do tyłu.
Uwaga. Nie wolno obracać wału korbowego
silnika za śrubę mocującą koło wałka rozrzą-
du, gdyż powoduje to nadmierne obciążenie
paska zębatego.
● Odkręcić pokrywę głowicy cylindrów.
● Odkręcić górną osłonę paska zębatego.
Silnik SOHC
● Obrócić wał korbowy, aż biały znak (1, rys.
H1003) na kole pasowym pokryje się ze zna-
kiem (2) na dolnej osłonie paska zębatego.
● Równocześnie znaki GMP na kole paso-
wym wałka rozrządu powinny pokrywać się
ze znakami odniesienia i znak „UP” (3, rys. H-
1004) powinien być skierowany w górę. Jeśli
znak „UP” znajduje się u dołu, należy odwró-
cić wał korbowy dalej o jeden obrót.
– Wykonanie 1: znak GMP (4, rys. H-1004)
powinien pokrywać się ze znakiem odniesie-
nia (5) na tylnej osłonie paska zębatego.
– Wykonanie 2: znaki GMP (6) powinny po-
krywać się z trójkątnymi znakami (7) na tylnej
osłonie paska zębatego.
– Wykonanie 3: znaki GMP (6) powinny po-
krywać się z górną krawędzią (8) głowicy
cylindrów.
Silnik DOHC

● Obrócić wał korbowy, aż biały znak (1, rys.

H-1005) na kole pasowym pokryje się ze
znakiem (2) na dolnej osłonie paska zębate-
go. Strzałka (3) na rys. H-1005 wskazuje kie-
runek obrotu.
● Równocześnie znaki GMP (4, rys. H-1006)
na kołach pasowych wałków rozrządu powin-
ny znaleźć się wewnątrz naprzeciw siebie i
pokrywać się znakiem odniesienia (5). Znaki
„UP” (3) powinny być skierowane w gorę, w
przeciwnym razie należy obrócić wał korbowy
dalej o jeden obrót.

GMP wału korbowego po wymontowaniu

jego koła pasowego

● znak GMP (1, rys. H-1007) na kole paska

zębatego powinien znajdować się przy znaku
strzałki (2) na obudowie pompy oleju. Pozycja
(3) na rys. H-1007 – wpust wału korbowego.

● Zamontować pokrywę głowicy cylindrów

(patrz „Wymontowanie i zamontowanie głowi-
cy cylindrów, wymiana uszczelki głowicy”).
● Przykręcić górną osłonę paska zębatego
momentem 10 Nm.

47
NAPĘD WAŁKA ROZRZĄDU PASKIEM ZĘBATYM (SILNIK SOHC)

1 – śruba, 10 Nm, 2 – podkładka (wymienić w razie uszkodzenia), 3 – pokrywa głowicy cylindrów, 4 –

uszczelki pokrywy głowicy cylindrów (wymienić w razie uszkodzenia), 5 – osłona paska zębatego tylna, 6 –
pasek zębaty, 7 – koło wałka rozrządu, 8 – wpust, 9 – śruba, 38 Nm (gwint śruby pokryć olejem silnikowym),
10 – osłona paska zębatego górna, 11 – śruba, 10 Nm, 12 – napinacz paska zębatego, 13 – osłona zębate-
go dolna (mocowana 6 śrubami poz 19), 14 – wewnętrzna tarcza prowadząca pasek zębaty (zamontować
tak, aby wklęsła strona była zwrócona do silnika – patrz szczegół), 15 – koło paska zębatego na wale kor-
bowym, 16 – zewnętrzna tarcza prowadząca pasek zębaty (zamontować ya, aby wklęsła strona była odwró-
cona od silnika – patrz szczegół; nie występuje w silniku 114 KM), 17 – śruba zaciskowa, 45 Nm, 18 –
uszczelka gumowa (wymienić w razie uszkodzenia), 19 – śruba, 10 Nm, 20 – wpust, 21 – śruba (od 1991:
185 Nm, gwint śruby pokryć czystym olejem silnikowym, nie pokrywać olejem powierzchni, która styka się z
podkładką; od 1987 do 1991: 115 Nm, podkładkę nałożyć tak, aby ukosowana krawędź była zwrócona do
łba śruby), 22 – koło pasowe na wale korbowym, 23 – korek.

48
NAPĘD WAŁKÓW ROZRZĄDU PASKIEM ZĘBATYM (SILNIK DOHC)

1 – nakrętka kołpakowa, 10 Nm, 2 – podkładka z tuleją gumową (wymienić w razie uszkodzenia), 3 – pokry-
wa głowicy cylindrów, 4 – uszczelki pokrywy głowicy cylindrów (wymienić w razie uszkodzenia), osłona pa-
ska zębatego tylna, 6 – pasek zębaty, 7 – koło wałka rozrządu, 8 – wpusty, 9 – śruba (od 1995: 56 Nm; od
1987 do 1995: 38 Nm), 10 – osłona paska zębatego górna, 11 – śruby, 10 Nm, 12 – napinacz paska zębate-
go, 13 – osłona paska zębatego dolna (mocowana 3 śrubami), 14 – tarcza wewnętrzna (zamontować tak,
aby wklęsła strona była zwrócona do silnika – patrz szczegół), 15 – koło paska zębatego na wale korbowym,
16 – tarcza zewnętrzna (zamontować tak, aby strona wklęsła była odwrócona do silnika – patrz szczegół),
17 – śruba zaciskowa (od 1995: 55 Nm; od 1987 do 1995: 45 Nm), 18 – uszczelka gumowa (wymienić w
razie uszkodzenia), 19 – śruba, 10 Nm, 20 – wpust, 21 – śruba (od 1991: 185 Nm, gwint śruby pokryć czy-
stym olejem silnikowym, nie pokrywać olejem powierzchni, która styka się z podkładką; od 1987 do 1991:
115 Nm: podkładkę nałożyć tak, aby ukosowana krawędź była zwrócona była zwrócona do łba śruby), 22 –
koło pasowe na wale korbowym, 23 – korek.

49
SPRAWDZANIE I REGULACJA
NACIĄGU PASKA ZĘBATEGO
Sprawdzanie
● Odkręcić pokrywę głowicy cylindrów.
● Odkręcić górną osłonę paska zębatego.
● Nanieść znak kredą u góry na pasku zęba-
tym.
● Obracać stopniowo wał korbowy w kierunku
przeciwnym do ruchu wskazówek zegara
(strzałka na rys. H-1014), aż naniesiony kre-
dą znak znajdzie się ponownie u góry. Obra-
canie wału korbowego – patrz „Ustawienie
tłoka 1 cylindra w GMP”).
● Sprawdzić wzrokowo pasek zębaty pod-
czas obracania wału korbowego, zwracając
uwagę na następujące uszkodzenia:
– olej lub ciecz chłodząca na pasku zębatym,
– pęknięcia grzbietu paska zębatego,
– zużyte zęby i ich boki (patrz szczegół na
rys. H-1014).
Regulacja naciągu
Uwaga. Naciąg paska zębatego należy regu-
lować tylko wtedy, gdy silnik jest zimny (ma
temperaturę otoczenia).
● Ustawić wał korbowy w położeniu odpowia-
dającym GMP suwu sprężania w 1 cylindrze
(patrz „Ustawienie tłoka 1 cylindra w GMP”).
● Poluzować śrubę zaciskową rolki napinają-
cej pasek zębaty o 180o (1/2 obrotu). W tym
celu podważyć i wyjąć korek gumowy (2, rys.
H-1014) z dolnej osłony paska zębatego i
wprowadzić klucz nasadowy w śrubę przez
otwór w osłonie.
50
● Obrócić nieco wał korbowy w kierunku
przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, aż
koło wałka rozrządu obróci się o 3 żeby. Znak
GMP na kole wałka rozrządu jest wtedy prze-
sunięty o 3 zęby w stosunku do znaku odnie-
sienia.
● Dokręcić śrubę zaciskową rolki napinającej
w tym położeniu. Moment dokręcania śruby w
silniku DOHC modeli od 1987 do 1995 i w
silniku SOHC wynosi 45 Nm; w silniku DOHC
modeli od 1995 – 55 Nm.
● Przykręcić górną osłonę paska zębatego.
● Sprawdzić uszczelki pokrywy głowicy cylin-
drów, czy nie są uszkodzone i wymienić w
razie potrzeby.
● Osadzić pokrywę głowicy cylindrów
uszczelkami i przykręcić momentem 10 Nm
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie głowi-
cy cylindrów, wymiana uszczelki głowicy”).
Uwaga. Jeśli podczas obracania wału korbo-
wego nastąpi poluzowanie śruby mocującej
koło pasowe na wale korbowym, należy do-
kręcić tę śrubę właściwym momentem (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie oraz regula-
cja naciągu paska zębatego”).
WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE
ORAZ REGULACJA NACIĄGU PASKA
ZĘBATEGO
Pasek zębaty należy wymienić regularnie
zgodnie z planem obsługi, zachowując do-
kładnie okresy między wymianami. Awaria
paska zębatego powoduje poważne uszko-
dzenia silnika. Z tego powodu zaleca się do-
kładne sprawdzanie paska zębatego wymon-
towanego podczas naprawy silnika. Pasek
wymontowany po dużym przebiegu silnika
należy wymienić ze względów bezpieczeń-
stwa, nawet jeśli nie został osiągnięty okres
pracy przewidziany w planie obsługi.
Uwaga. Na rysunku pokazano silnik SOHC.
Uwaga. Jeśli w razie naprawy jest ponownie
zakładany już używany pasek zębaty, należy
zachować dotychczasowy kierunek jego ru-
chu. Zaznaczyć kredą kierunek ruchu paska
przed jego wymontowaniem.
Wymontowanie
● Odkręcić pokrywę głowicy cylindrów. W
zależności od wykonania pokrywa jest zamo-
cowana śrubami z podkładkami lub nakręt-
kami kołpakowymi oraz podkładkami z tulej-
kami gumowymi.

● Odkręcić górną osłonę paska zębatego.
● Ustawić tłok 1 cylindra w GMP podczas
suwu sprężania (patrz „Ustawienia tłoka 1
cylindra w GMP”).
● Odkręcić osłonę paska klinowego.
● Wymontować pasek klinowy (1, rys. H-
1009) urządzenia wspomagającego układ
kierowniczy (patrz „Wymontowanie i zamon-
towanie oraz regulacja naciągu pasków kli-
nowych”).
● Odkręcić (3) pompę (2) urządzenia wspo-
magającego układ kierowniczy i podwiesić za
pomocą drutu.
Uwaga. Nie należy odłączać elastycznych
przewodów hydraulicznych.
● Poluzować nakrętkę (5, rys. H-1010) rolki
napinającej (3).
● Wymontować pasek klinowy (1) sprężarki
urządzenia klimatyzującego (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie oraz regulacja na-
ciągu pasków klinowych”).
● Odkręcić rolkę napinającą.
51
● Odkręcić (6) wspornik rolki napinającej (4).
● Silnik SOHC: odkręcić (2 i 3, rys. H-1011)
wspornik (1) pompy urządzenia wspomagają-
cego układ kierowniczy.
● Silnik DOHC: odkręcić osłonę termiczną i
dolny wspornik pompy urządzenia wspoma-
gającego układ kierowniczy.
● Wymontować pasek klinowy (2, rys. H-
1010) alternatora (patrz „Wymontowanie i
zamontowanie oraz regulacja naciągu pa-
sków klinowych”).
● Silnik SOHC: wymontować nastawnik
urządzenia Tempomat, jeśli jest zamontowa-
ny.
● Odkręcić wspornik (1, rys. H-1012) zbiorni-
ka urządzenia wspomagającego układ kie-
rowniczy.
Uwaga. Przed odkręceniem podpory zawie-
szenia silnika należy podstawić pod miskę
olejową przewoźny podnośnik warsztatowy,
wkładając drewnianą podkładkę.
● Modele od 1991: odkręcić nakrętki (2)
podpory, poluzować śrubę (3) i odsunąć w
bok podporę zawieszenia silnika (4).
● Modele od 1987 do 1991: w celu odłącze-
nia podpory zawieszenia silnika wykręcić
nakrętkę z góry, śrubę z boku i śrubę z dołu.
Wyjąć gumową część podpory.
● Odkręcić koło pasowe na wale korbowym.
Do przytrzymania wału korbowego stosuje się
w stacji obsługi rurowy klucz nasadowy z
sześciokątem zewnętrznym wkładany w sze-
ściokąt koła pasowego lub klucz z czopami
wkładany w otwory na obwodzie koła paso-
wego. Jeśli nie dysponuje się tymi przyrzą-
dami, należy włączyć 1 bieg i wcisnąć pedał
hamulca przy pomocy drugiej osoby.
● Modele od 1995: wyjąć wskaźnik poziomu
oleju i rurę prowadzącą wskaźnik.
● Odkręcić dolną osłonę paska zębatego.
● Silnik 114 KM: odkręcić od pompy oleju
czujnik prędkości obrotowej wału korbowego.
● Poluzować o 180o (1/2 obrotu) śrubę zaci-
skową rolki napinającej pasek zębaty.
Uwaga. Nie wykręcać śruby.
● Dociskać rolkę napinającą, pokonując opór
sprężyny, aby zlikwidować nacią paska zęba-
tego. Dokręcić śrubę zaciskową w tym poło-
żeniu.
● Zdjąć pasek zębaty.
Uwaga. Po zdjęciu paska zębatego nie nale-
ży zmieniać położenia części silnika. Jeśli
jednak jest konieczne obrócenie wału lub
wałków rozrządu podczas wykonywania na-
prawy, należy obrócić wał korbowy do tyłu o
90o (1/4 obrotu) i ustawić wszystkie tłoki na
tej samej wysokości. W ten sposób zapobie-
ga się naciskowi zaworów na tłoki i wyginaniu
zaworów podczas obracania wałka lub wał-
ków rozrządu.
Zamontowanie
Uwaga. Sprawdzić przed zamontowaniem,
czy znaki GMP na kołach paska zębatego
wałka rozrządu i wału korbowego pokrywają
się ze znakami odniesienia.
● Nałożyć pasek zębaty, naprężając go, na
koła w podanej kolejności (rys. H-1013): 1 –
wał korbowy, 2 – rolka napinająca, 3 – pompa
cieczy chłodzącej, 4 – wałek rozrządu.
● Wyregulować wstępnie naciąg paska zęba-
tego. W tym celu poluzować śrubę zaciskową
rolki napinającej, aby napinacz docisnął rolkę
do paska zębatego. Dokręcić śrubę zacisko-
wą.
52
● Sprawdzić, czy znaki GMP wałka rozrządu i
wału korbowego pokrywają się w dalszym
ciągu. W przeciwnym razie zdjąć pasek zęba-
ty i skorygować położenie wałka rozrządu lub
wału korbowego. Nałożyć ponownie pasek
zębaty i naciągnąć go.
● Silnik 114 KM: przykręcić czujnik prędkości
obrotowej wału korbowego wału korbowego
do pompy oleju momentem 12 Nm.
● Wytrzeć szmatą dolną osłonę paska zęba-
tego i przykręcić momentem 10 Nm.
● Sprawdzić, czy wpust jest osaczony w row-
ku wału korbowego. W razie potrzeby zamon-
tować wpust.
● Osadzić i przykręcić koło pasowe wału kor-
bowego, przytrzymując koło (patrz „Wymon-
towanie”).
– Modele od 1991: nałożyć cienką warstwę
Świerzego oleju silnikowego na gwint i po-
wierzchnię przylegania łba śruby mocującej.
Zwrócić uwagę, aby olej nie dostał się na
powierzchnię styku podkładki i koła pasowe-
go. Wkręcić ręcznie śrubę, aż oprze się o
podkładkę i dokręcić momentem 185 Nm.
– Modele od 1987 do 1991: nałożyć pod-
kładkę na śrubę mocującą tak, aby ukosowa-
na strona była skierowana do łba śruby.
Wkręcić ręcznie śrubę, aż oprze się o pod-
kładkę i dokręcić momentem 115 Nm.
● Modele od 1995: zamontować rurę prowa-
dzącą wskaźnik poziomu oleju z nową
uszczelką. Włożyć wskaźnik poziomu oleju.
● Poluzować śrubę zaciskową rolki napinają-
cej pasek zębaty o 180o. W tym celu podwa-
żyć i wyjąć korek gumowy z dolnej osłony
paska zębatego i wprowadzić klucz nasado-
wy w śrubę przez otwór w osłonie.
ELEMENTY GŁOWICY CYLINDRÓW SILNIKA SOHC

1 – śruba, 10 Nm, 2 – pokrywa głowicy cylindrów, 3 – śruby głowicy cylindrów (przed zamontowaniem pokryć
cienką warstwą Świerzego oleju silnikowego gwint i powierzchnię przylegania do podkładki), 4 – naroża
uszczelki pokrywy głowicy cylindrów (w tych miejscach nałożyć środek uszczelniający, na przykład Loctile
„Ultra Black”), 5 – pasek zębaty, 6 – śruba, 22 Nm, 7 – uszczelki pokrywy głowicy cylindrów, 8 – rozdzielacz
zapłonu, 9 – śruba, 24 Nm, 10 – pierścień o przekroju okrągłym (wymienić po każdym wymontowaniu), 11 –
uszczelka głowicy cylindrów (składa się z trzech warstw metalu, każdorazowo nowa), 12 – tulejki pasowe.

53
● Obrócić wał korbowy 4 do 6 obrotów zgod-
nie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, a
więc przeciwnie do kierunku obrotów silnika
podczas normalnej pracy i ustawić w GMP
suwu sprężania w 1 cylindrze.
● Sprawdzić, czy pasek zębaty jest właściwie
ułożony na kołach.
● Obrócić nieco wał korbowy w kierunku
przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, aż
koło wałka rozrządu obróci się o 3 zęby. Znak
GMP na kole wałka rozrządu jest wtedy prze-
sunięty o 3 zęby w stosunku do znaku odnie-
sienia.
● Dokręcić śrubę zaciskową rolki napinającej
w tym położeniu. Moment dokręcania śruby w
silniku DOHC modeli od 1987 do 1995 i silni-
ku SOHC wynosi 45 Nm; w silniku DOHC
modeli od 1995 – 55 Nm.
● Osadzić podporę na wsporniku zawiesze-
nia silnika. Dokręcić nakrętkę lub nakrętki i
śrubę lub śruby momentem 55 Nm.
● Opuścić i usunąć spod miski olejowej
przewoźny podnośnik warsztatowy.
● Przykręcić wspornik do zbiornika urządze-
nia wspomagającego układ kierowniczy.
● Zamontować nastawnik urządzenia Tem-
pomat, jeśli został wymontowany.
● Zamontować pasek klinowy alternatora i
wyregulować naciąg paska (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie oraz regulacja na-
ciągu pasków klinowych”).
● Silnik SOHC: przykręcić momentem 45 Nm
wspornik pompy urządzenia wspomagające-
go układ kierowniczy, zwracając uwagę na
różne długości śrub (patrz rys. H-1011 w opi-
sie „Wymontowanie”).
● Silnik DOHC: przykręcić osłonę termiczną
momentem 24 Nm i dolny wspornik pompy
urządzenia wspomagającego układ kierowni-
czy momentem 24 Nm.
● Przykręcić wspornik rolki napinającej pasek
klinowy momentem 24 Nm.
● Przykręcić ręcznie rolkę napinającą.
● Zamontować pasek klinowy sprężarki urzą-
dzenia klimatyzującego i wyregulować naciąg
paska (patrz „Wymontowanie i zamontowanie
oraz regulacja naciągu pasków klinowych”).
● Przykręcić pompę urządzenia wspomaga-
jącego układ kierowniczy momentem 24 Nm.
Modele od 1987 do 1991: dokręcić górną
śrubą mocującą pompę momentem 45 Nm.
● Zamontować pasek klinowy pompy urzą-
dzenia wspomagającego układ kierowniczy i
wyregulować naciąg paska (patrz „Wymon-
54
towanie i zamontowanie oraz regulacja na-
ciągu pasków klinowych”).
● Osadzić pokrywę głowicy cylindrów z
uszczelkami i dokręcić momentem 10 Nm
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie głowi-
cy cylindrów, wymiana uszczelki głowicy”).
● Wytrzeć górną osłonę paska zębatego i
przykręcić momentem 10 Nm.
WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE
GŁOWICY CYLINDRÓW, WYMIANA
USZCZELKI GŁOWICY (SILNIK SOHC)
Przed wymontowaniem głowicy cylindrów
silnik powinien wystygnąć do temperatury
otoczenia. Jeśli jest wymieniana tylko
uszczelka głowicy cylindrów, nie na potrzeby
wymontowania kolektora dolotowego i wylo-
towego oraz rozdzielacza i koła paska zęba-
tego wałka rozrządu. Należy przykryć odpo-
wiednio błotniki, aby uniknąć uszkodzenia
lakieru.
Zależnie od rodzaju silnika, modelu i wyposa-
żenia, przewody elektryczne, a szczególnie
przewody podciśnienia i cieczy chłodzącej
mogą być prowadzone w przedziale silnika w
odmienny sposób. Ponieważ nie ma możli-
wości szczegółowego opisania poszczegól-
nych modeli, zaleca się oznakowanie taśmą
samoprzylepną każdego przewodu przed
jego odłączeniem.
Uszkodzenie uszczelki głowicy można rozpo-
znać po następujących objawach:
– zmniejszenie mocy,
– straty cieczy chłodzącej; wydobywanie się
białych spalin, gdy silnik jest rozgrzany,
– straty oleju,
– obecność cieczy chłodzącej w oleju silni-
kowym; poziom oleju nie obniża się, lecz
podwyższa; szare zabarwienie oleju silniko-
wego, piana na wskaźniku poziomu oleju, olej
jest rzadki,
– obecność oleju silnikowego w cieczy chło-
dzącej,
– mocne burzenie się cieczy chłodzącej,
– zbyt niskie ciśnienie sprężania dwóch są-
siednich cylindrach.
Wymontowanie
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Ustawić tłok 1 cylindra w GMP podczas
suwu sprężania (patrz „Ustawienie tłoka 1
cylindra w GMP”).
● Zlać ciecz chłodzącą (patrz „Zlewanie i
wlewanie cieczy chłodzącej”).
● Wymontować filtr powietrza z przewodem
dolotowym (patrz „Wymontowanie i zamon-
towanie filtru powietrza”). ● Odłączyć linkę przepustnicy od jej obudowy
● Wymontować pasek klinowy pompy urzą- (patrz „Wymontowanie i zamontowanie oraz
dzenia wspomagającego układu kierowniczy regulacja linki przepustnicy”).
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie oraz ● Zmniejszyć ciśnienie paliwa (patrz „Zmniej-
regulacja naciągu pasków klinowych”). szanie ciśnienia paliwa w obwodzie”).
● Odkręcić pompę urządzenia wspomagają- ● Otworzyć i zsunąć całkowicie opaskę prze-
cego układ kierowniczy i podwieście za po- wodu podciśnienia (1, rys. H-1018) urządze-
mocą drutu. nia wspomagającego układ hamulcowy i
Uwaga. Nie należy odłączać przewodów hy- odłączyć przewód.
draulicznych (patrz „Wymontowanie i zamon- ● Ściągnąć z króćca przewód podciśnienia
towanie oraz regulacja naciągu paska zęba- (2).
tego”). ● Otworzyć i zsunąć całkowicie opaskę prze-
● Wymontować pasek klinowy sprężarki wodu powrotnego paliwa i odłączyć przewód.
urządzenia klimatyzującego (patrz „Wymon- ● Otworzyć i zsunąć całkowicie opaskę prze-
towanie i zamontowanie oraz regulacja na- wodu cieczy chłodzącej (1, rys. H-1019) i
ciągu pasków klinowych”). odłączyć przewód od obudowy przepustnicy.
● Wymontować pasek klinowy alternatora ● Ściągnąć przewód elastyczny (2) odpowie-
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie oraz trzenia skrzyni korbowej. Na rys. H-1019 po-
regulacja naciągu pasków klinowych”). kazano silnik 75, 90 i 105 KM.
● Wymontować wspornik pompy urządzenia ● Otworzyć i zsunąć całkowicie opaski: prze-
wspomagającego układ kierowniczy (patrz wodu cieczy chłodzącej (1, rys. 1020), górne-
„Wymontowanie i zamontowanie oraz regula- go przewodu chłodnicy (2) i przewodu ogrze-
cja naciągu pasków klinowych”). wania (3). Odłączyć przewody.

55

● Odłączyć i zsunąć całkowicie opaski: prze-
wodu cieczy chłodzącej (1, rys. H-1020), gór-
nego przewodu chłodnicy (2) i przewodu
ogrzewania (3). Odłączyć przewody.
● Odłączyć wszystkie przewody elektryczne
od głowicy cylindrów i kolektora dolotowego.
Oznakować przewody taśmą samoprzylepną
przed odłączeniem, aby ułatwić podłączenie
do właściwych miejsc podczas zamontowa-
nia:
– złącza czterech wtryskiwaczy,
– złącza obu czujników temperatur cieczy
chłodzącej,
– złącze wyłącznika termicznego,
– złącze czujnika położenia przepustnicy,
– złącze sondy lambda,
– złącze czujnika zaworu recyrkulacji spalin,
– złącze zaworu elektromagnetycznego
VTEC (sterowanie zmiennymi fazami rozrzą-
du),
– złącze zaworu regulacyjnego biegu jałowe-
go,
– przewód masy od pokrywy głowicy cylin-
drów,
56
– cztery nasadki świec zapłonowych.
● Wymontować rozdzielacz zapłonu (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie rozdzielacza
zapłonu”).
Uwaga. Przed odkręceniem podpory zawie-
szenia silnika należy podstawić po miskę
olejową przewoźny podnośnik warsztatowy,
wkładając drewnianą podkładkę.
● Odkręcić (2, rys. H-1021) górny wspornik
(1) przedniej podpory zawieszenia silnika.
● Odkręcić pokrywę głowicy cylindrów i zdjąć
pokrywę z uszczelkami (patrz rys. H-1016
„Elementy głowicy cylindrów SOHC”).
● Zwolnić naciąg i zdjąć pasek zębaty z koła
wałka rozrządu.
Uwaga. Nie wolno skręcać paska zębatego
lub zginać go do średnicy mniejszej niż 25
mm.
● Odkręcić koła paska zębatego na wałku
rozrządu. W celu przytrzymania, włożyć duży
wkrętak przez otwór w kole paska zębatego i
oprzeć o głowicę cylindrów.
Uwaga. Należy podłożyć kawałek drewna,
aby nie uszkodzić powierzchni uszczelniają-
cej, na której opiera się pokrywa głowicy.
● Wyjąć wpust z rowka wałka rozrządu.
● Odkręcić tylną osłonę termiczną kolektora
wylotowego.
● Odkręcić kolektor wylotowy.
● Odkręcić wspornik kolektora dolotowego.
● Odkręcić kolektor dolotowy.
Uwaga. Śruby należy odkręcać, gdy głowica
cylindrów ma temperaturę poniżej +38oC.
● Odkręcić śruby głowicy cylindrów w kolej-
ności podanej na rys. H-1022, w każdym eta-
pie o ½ obrotu (120o), aż wszystkie śruby
zostaną poluzowane.
Uwaga. Jeśli poszczególne śruby zostaną od
razu poluzowane całkowicie, głowica cylin-
drów może się odkształcić.
● Zdjąć głowicę z kadłuba silnika przy pomo-
cy drugiej osoby.
Uwaga. Jeśli to konieczne, podważyć głowicę
cylindrów płaskim wkrętakiem, jak pokazano
na rys. H-1023.
Zamontowanie
Uwaga. W otworach na śruby głowicy nie
powinien znajdować się olej lub ciecz chło-
dząca. Przedmuchać otwory sprężonym po-
wietrzem lub owinąć wkrętak szmatką i osu-
szyć otwory. W przeciwnym razie nastąpi
wzrost ciśnienia podczas wkręcania nowych
śrub, co może doprowadzić do pęknięcia ka-
dłuba silnika lub do niewłaściwych wartości
momentu dokręcania.
● Oczyścić powierzchnię uszczelniającą ka-
dłub silnika odpowiednim skrobakiem z resz-
tek uszczelki, należy zwrócić uwagę, aby
zanieczyszczenia nie wpadły do otworów
kadłuba silnika. Zaślepić otwory szmatkami.
57
● Oczyścić powierzchnię uszczelniającą gło-
wicy cylindrów.
● Sprawdzić płaskość powierzchni głowicy
cylindrów za pomocą liniału (1, rys. H-1024) i
szczelinomierza. Liniał należy przykładać
wzdłuż linii (2).
● Odchyłka płaskości nie powinna przekra-
czać 0,05 mm. Gdy odchyłka płaskości wy-
nosi od 0,05 mm do 0,2 mm, należy szlifować
powierzchnię głowicy cylindrów, jeśli zostanie
zachowana wysokość głowicy cylindrów oko-
ło 93 mm (silnik 1,3 dm3 od 1001 do 1995:
95 mm.
● Sprawdzić płaskość kadłuba silnika. od-
chyłka płaskości nowego kadłuba silnika nie
powinna przekraczać 0,05 mm. graniczna
wartość tej odchyłki wynosi 0,08 mm.
● Wyciągnąć dyszę regulującą przepływ oleju
(2, rys. H-1025), oczyścić i zamontować z
nową uszczelką (3). Wpust (1) wałka rozrzą-
du jest skierowany w górę w GMP. Pozycja
(4) – pierścień uszczelniający wałka rozrzą-
du.
● Przykręcić tylną osłonę paska zębatego do
głowicy cylindrów momentem 12 Nm.
● Wsunąć koło paska zębatego na wałek
rozrządu. Nałożyć cienką warstwę świeżego
oleju silnikowego na gwint śruby mocującej i
wkręcić śrubę, aż łeb śruby oprze się o koło.
Dokręcić śrubę mocującą momentem 37 Nm.
● Obrócić wałek rozrządu tak, aby rowek
wpustu (1, rys. H-1025) był skierowany w
górę. Wtedy wałek rozrządu znajduje się w
położeniu odpowiadającym ustawieniu tłoka 1
cylindra w GMP.
● Włożyć wpust w rowek (1, rys. H-1025)
wałka rozrządu.
● Sprawdzić GMP wału korbowego (patrz
„Ustawienie tłoka 1 cylindra w GMP”).
● Sprawdzić, czy w otworach na śruby głowi-
cy cylindrów są tulejki pasowane (12, rys. H-
1016). W razie potrzeby włożyć tulejki i
sprawdzić, czy są mocno osadzone.
● Nałożyć nową uszczelkę głowicy cylindrów
bez środka uszczelniającego na odtłuszczoną
powierzchnię kadłuba silnika, tak aby nie były
przykryte żadne otwory.
● Osadzić głowicę cylindrów przy pomocy
drugiej osoby i wkręcić równomiernie nowe
śruby przemiennie od wewnątrz na zewnątrz,
aż łby śrub oprą się o głowicę.
Uwaga. Należy każdorazowo wymienić śruby
głowicy cylindrów i dokręcić je w kilku eta-
pach. Do dokręcania śrub jest niezbędnie
potrzebny dokładnie działający klucz dyna-
mometryczny.
● Dokręcić, z zachowaniem kolejności od 1
do 10 pokazanej na rys. H-1026, śruby głowi-
cy cylindrów w kilku etapach.
58
Silnik SOHC modeli od 1995:
I etap: dokręcić wszystkie śruby od 1 do 10
kluczem dynamometrycznym momentem
20 Nm.
II etap: dokręcić śruby od 1 do 10 momentem
49 Nm.
III etap: dokręcić śruby od 1 do 10 momen-
tem 67 Nm.
IV etap: dokręcić śruby 1 i 2 momentem
67 Nm.
Silnik SOHC modeli od 1991 do 1995:
Oznaczenie silników – patrz „Wiadomości
wstępne” w rozdziale „Silnik”.
Silnik D15Z i D16Z:
I etap: dokręcić wszystkie śruby od 1 do 10
kluczem dynamometrycznym momentem
30 Nm.
II etap: dokręcić śruby od 1 do 10 momentem
73 Nm.
Silnik D13B i D15B:
I etap: dokręcić wszystkie śruby od 1 do 10
kluczem dynamometrycznym momentem
30 Nm.
II etap: dokręcić śruby od 1 do 10 momentem
68 Nm.
● Osadzić kolektor dolotowy z nową uszczel-
ką i dokręcić nakrętki przemiennie od we-
wnątrz na zewnątrz w dwóch lub trzech eta-
pach. Moment dokręcania wynosi 32 Nm.
● Przykręcić wspornik kolektora dolotowego
momentem 24 Nm.
● Osadzić kolektor wylotowy z nową uszczel-
ką i dokręcić nakrętki przemiennie od we-
wnątrz do zewnątrz w dwóch lub trzech eta-
pach. Moment dokręcania 24 Nm.
● Przykręcić osłonę termiczną kolektora wylo-
towego momentem 24 Nm.
● Zamontować pasek zębaty 9patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie oraz regulacja na-
ciągu paska zębatego”).
● Sprawdzić i wyregulować luzy zaworów
(patrz „Sprawdzanie i regulacja luzów zawo-
rów”).
● Przed zamontowaniem pokrywy głowicy
cylindrów (3, rys. H-1027) oczyścić uszczelkę
(1), uszczelki świec zapłonowych i podkładki
śrub mocujących. Sprawdzić te elementy, czy
nie są uszkodzone i wymienić w razie potrze-
by.
● Wytrzeć czystą szmatą górną powierzchnię
głowicy cylindrów i powierzchnię uszczelnia-
jącą pokrywy głowicy cylindrów.
● Włożyć uszczelkę w pokrywę głowicy cylin-
drów, zwracając uwagę, aby nie było szczelin
przy krawędziach uszczelki.
● Nałożyć płynny środek uszczelniający, na
przykład Loctile „Ultra Black”, we wgłębienia
(2, rys. H-1027) uszczelki pokrywy.
Uwaga. Pokrywę głowicy cylindrów należy
zamontować w ciągu 5 minut po nałożeniu
środka uszczelniającego. Jeśli ten czas zo-
stanie przekroczony, należy usunąć całkowi-
cie środek uszczelniający i zastosować nowy.
Środek uszczelniający można nałożyć w od-
powiednich rogach łożyska wałka rozrządu,
zamiast na uszczelkę pokrywy.
● Osadzić pokrywę głowicy cylindrów, przy-
trzymując palcami górną, półokrągłą część
uszczelki w wycięciu przy powierzchniach
ustalających wałek rozrządu.
● Nałożyć warstwę Świerzego oleju silniko-
wego na zakreskowaną powierzchnię (2, rys.
H-1028) uszczelek świec zapłonowych (1) i
włożyć uszczelki w pokrywę głowicy cylin-
drów.
59
● Przesunąć nieco pokrywę głowicy cylindrów
w obie strony, aby uszczelka ułożyła się wła-
ściwie.
● Przykręcić pokrywę głowicy cylindrów w
dwóch lub trzech etapach i dokręcić momen-
tem 10 Nm.
Uwaga. Po zamontowaniu pokrywy głowicy
cylindrów pozostawić środek uszczelniający
co najmniej przez 20 minut, aby się utwardził.
Nie należy wlewać oleju silnikowego przed
upływem tego czasu.
● Zamontować i dokręcić momentem 55 Nm
górny wspornik przedniej podpory zawiesze-
nia silnika.
● Opuścić i usunąć przewoźny podnośnik
warsztatowy.
● Zamontować rozdzielacz zapłonu z nową
uszczelką o przekroju okrągłym (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie rozdzielacza
zapłonu”).
● Podłączyć wszystkie przewody elektryczne
do głowicy cylindrów i kolektora wylotowego
zgodnie z naniesionym oznakowaniem (patrz
„Wymontowanie”).
● Podłączyć elastyczne przewody cieczy
chłodzącej i ogrzewania. Zamocować prze-
wody opaskami.
● Nasunąć na króciec przewód odpowietrza-
nia skrzynki korbowej.
● Podłączyć i zamocować opaską przewód
powrotny paliwa.
● Nasunąć na króciec przewód podciśnienia.
● Nasunąć i zamocować opaską przewód
podciśnienia urządzenia wspomagającego
układ hamulcowy.
● Zamontować i wyregulować linkę przepust-
nicy (patrz „Wymontowanie i zamontowanie
oraz regulacja linki przepustnicy).
ELEMENTY GŁOWICY
CYLINDRÓW SILNIKA DOHC

1 – śruba (przed wkręceniem nałożyć

na gwint warstwę świeżego oleju
silnikowego; modele od 1995:
27 Nm, modele od 1001 do 1995:
22 Nm.
2 – śruba, 10 Nm.
3 – klamra.
4 – nakrętka kołpakowa, 10 Nm.
5 – osłona przewodów wysokiego na-
pięcia.
6 – pokrywa głowicy cylindrów.
7 – płytka łożysk wałków rozrządu.
8 – łożysko wałków rozrządu.
9 – naroża uszczelki pokrywy głowicy
cylindrów (w tych miejscach nałożyć
środek uszczelniający, na przykład
Loctile „Ultra Black”).
10 – uszczelki pokrywy głowicy cylin-
drów.
11 – wałek rozrządu zaworów doloto-
wych.
12 – pierścień uszczelniający wałka.
13 – śruba (modele od 1995: 56 Nm;
modele od 1991 do 1995: 51 Nm;
modele od 1987 do 1991: 38 Nm.
Uwaga: w silniku DOHC modeli od
1987 do 1991, podczas odkręcania
śruby należy przytrzymać wałek
rozrządu za czop sześciokątny obok
drugiego łożyska, za pomocą klucza
płaskiego o rozwartości 27 mm.
14 – wpust.
15 – wałek rozrządu zaworów wyloto-
wych.
16 – koło wałka rozrządu.
17 – kołpak gumowy.
18 – rozdzielacz zapłonu (moment
dokręcania: 24 Nm).
19 – śruba głowicy cylindrów (przed
wkręceniem nałożyć warstwę świe-
żego oleju silnikowego na gwint i
powierzchnię przylegania do pod-
kładki; modele od 1991: 85 Nm;
modele od 1987 do 1991: 68 Nm).
20 – pierścień o przekroju okrągłym
(każdorazowo nowy).
21 – zawór elektromagnetyczny VTEC.
22 – uszczelka (każdorazowo nowa).
23 – głowica cylindrów.
24 – tulejki pasowe.
25 – dysza regulująca przepływ oleju.
26 – pierścień o przekroju okrągłym
(każdorazowo nowy).
27 – otwór śruby zaciskowej rolki napi-
nającej pasek zębaty.
28 – kadłub silnika.

60
● Zamontować wspornik pompy urządzenia
wspomagającego układ kierowniczy (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie oraz regula-
cja naciągu paska zębatego”).
● Zamontować pasek klinowy alternatora
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie oraz
regulacja naciągu pasków klinowych”).
● Zamontować pasek klinowy sprężarki urzą-
dzenia klimatyzującego (patrz „Wymontowa-
nie i zamontowanie oraz regulacja naciągu
pasków klinowych”).
● Przykręcić pompę urządzenia wspomaga-
jącego układ kierowniczy (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie oraz regulacja naciągu
paska zębatego”).
● Zamontować pasek klinowy pompy urzą-
dzenia wspomagającego układ kierowniczy
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie oraz ● Dokręcić, z zachowaniem kolejności od 1
regulacja naciągu pasków zębatych”). do 10 pokazanej na rys. H-1030, śruby głowi-
● Zamontować filtr powietrza z przewodem cy cylindrów w kilku etapach.
dolotowym (patrz „Wymontowanie i zamon-
towanie filtru powietrza”). Silnik DOHC modeli od 1991:
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato- I etap: dokręcić wszystkie śruby od 1 do 10
ra. Wprowadzi do radioodbiornika kod zabez- kluczem dynamometrycznym momentem
pieczający przed kradzieżą i nastawić zegar, 30 Nm.
jeśli są w wyposażeniu. II etap: dokręcić śruby od 1 do 10 momentem
● Napełnić układ chłodzenia (patrz „Zlewanie 85 Nm.
i wlewanie cieczy chłodzącej”).
● Sprawdzić poziom oleju w silniku, w razie Silnik DOHC modeli od 1987 do 1991:
potrzeby uzupełnić cieczy do znaku MAX. Uwaga. Obie dłuższe śruby należy wkręcić w
Uwaga. Jeśli głowica cylindrów została wy- miejscach oznaczonych (1) i (2) na rys. H-
montowana z powodu uszkodzenia uszczelki, 1030.
należy wymienić olej (patrz „Wymiana oleju I etap: dokręcić wszystkie śruby od 1 do 10
silnikowego i filtru oleju”), gdyż może się w kluczem dynamometrycznym momentem
nim znajdować ciecz chłodząca. 30 Nm.
II etap: dokręcić śruby od 1 do 10 momentem
WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE 68 Nm.
GŁOWICY CYLINDRÓW, WYMIANA
USZCZELKI GŁOWICY (SILNIK DOHC)

Wymontowanie i zamontowanie głowicy cy-

lindrów silnika DOHC odbywa się w taki sam
sposób, jak silnika SOHC. W poniższym opi-
sie podano tylko istotne różnice.

Modele od 1995
Momenty dokręcania:
– górnego wspornika przedniej podpory za-
wieszenia silnika 74 Nm,
– kolektora dolotowego 26 Nm.

Modele od 1991
Wysokość nowej głowicy cylindrów 141,95-
142,05 mm

61
● Modele od 1991: przykręcić pokrywę gło-
wicy cylindrów w kolejności od 1 do 8, poka-
zanej na rys. H-1031, w dwóch lyb trzech
etapach momentem 10 Nm.

SPRAWDZANIE I REGULACJA LUZÓW

ZAWORÓW

Silnik SOHC

Luzy zaworów w silniku są niezbędne ze

względu na konieczność skompensowania
różnej rozszerzalności cieplnej elementów
napędu zaworów.
W razie zbyt małego luzu zmieniają się fazy
rozrządu, ciśnienie sprężania jest niedosta-
teczne, zmniejsza się moc silnika i jego praca
jest nieregularna. W skrajnym przypadku mo-
że nastąpić skrzywienie zaworów albo nadpa-
lenie grzybków lub gniazd zaworów.
Gdy luzy zaworów są zbyt duże, praca roz-
rządu jest hałaśliwa, zmieniają się fazy roz-
rządu, silnik ma mniejsza moc z powodu zbyt
krótkich czasów otwarcia zaworów i wynikają
z tego niedostatecznego napełnienia cylin-
drów, praca silnika jest nieregularna.
Regulacja luzów zaworów daje pożądane
efekty tylko wtedy, kiedy zawory zachowują ● Sprawdzić luzy zaworów 1 cylindra. Cylin-
szczelność, nie wykazują nadmiernego luzu dry są liczone w kolejności od 1 do 4, rozpo-
w prowadnicach zaworów i końce trzonków czynając od 1 cylindra po stronie paska zęba-
nie są zbite. tego (Z, rys. H-1032). E1 – śruby regulacyjne
Luzy zaworów należy sprawdzić i w razie zaworów dolotowych 1 cylindra, A1 – śruby
potrzeby regulować po naprawach lub w razie regulacyjne zaworów wylotowych 1 cylindra.
występowania hałasów w mechanizmie roz- ● Zmierzyć szczelinomierzem (1, H-1033) luz
rządu. Luzy zaworów powinny być sprawdza- między dźwignią zaworu (1), a końcówką
ne także podczas okresowych przeglądów. trzonka zaworu.
Luzy zaworów powinny być sprawdzane i ● Luz zaworu jest ustawiony właściwie, jeśli
regulowane, kiedy silnik jest zimny lub ma szczelinomierz daje się przesuwać z niewiel-
temperaturę umożliwiającą dotykanie go rę- kim oporem. W przeciwnym razie wyregulo-
ką. Silnik jest uważany za zimny, jeśli jego wać luz zaworu.
temperatura jest równa temperaturze otocze-
nia. Temperatura umożliwiająca dotykanie
silnika powinna wynosić poniżej +40oC.
Właściwy luz
zaworów dolotowych 0,18-0,22 mm
Właściwy luz
zaworów wylotowych 0,23-0,27 mm

Sprawdzanie

● Odkręcić pokrywę głowicy cylindrów.

● Odkręcić górną osłonę paska zębatego.
● Ustawić tłok 1 cylindra w GMP podczas
suwu sprężania (patrz „Ustawienie tłoka 1
cylindra w GMP”).

62
Regulacja

● Poluzować przeciwnakrętkę o około ½ ob-

rotu za pomocą klucza oczkowego, przytrzy-
mując wkrętakiem (2, rys. H-1034) śrubę re-
gulacyjną (1).
● Regulować luz zaworu, obracając śrubę
regulacyjną i poruszać równocześnie szczeli-
nomierzem (3). Luz zaworu jest ustawiony
właściwie, jeśli szczelinomierz daje się prze-
suwać z lekkim oporem.
● Zabezpieczyć śrubę regulacyjną przeciw-
nakrętka.
Uwaga. Nie należy dokręcać nakrętki zbyt
mocno, gdyż dźwignia zaworu jest wykonana
częściowo z aluminium.
Orientacyjne wartości momentu dokręcania:
– modele od 1995 i D15Z/D16Z od 1991 do
1995 – 20 Nm,
– silnik D13B/D15B od 1991 do 1995 –
14 Nm,
– modele od 1987 do 1991 – 25 Nm.
Oznaczenie silników – patrz „Wiadomości
wstępne” w rozdziale „Silnik”.
● Sprawdzić ponownie luzy zaworów i w razie
potrzeby powtórzyć regulacje.
● Obrócić wał korbowy o ½ obrotu (180o) w
kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek
zegara i sprawdzić oraz w razie potrzeby wy-
regulować luzy zaworów 3 cylindra. zębatego (patrz rys. H-1035). E – strona za-
Uwaga. Celowe jest oznakowanie kredką worów dolotowych, A – strona zaworów wylo-
dźwigni już wyregulowanego zaworu. towych.
● Obracając każdorazowo wał korbowy o pół ● W przypadku silnika DOHC, DOC. Powodu
obrotu w kierunku przeciwnym do ruchu utrudnionego dostępu do przeciwnakrętki jest
wskazówek zegara, sprawdzić i w razie po- potrzebny odpowiedni klucz nasadowy (2,
trzeby wyregulować luzy zaworów 4 i 2 cylin- rys. H-1036) do jej poluzowania. Pozycja (1)
dra. to szczelinomierz.
● Zamontować pokrywę głowicy cylindrów. Orientacyjne wartości momentu dokręcania:
● Zamontować górną osłonę paska zębatego. – modele od 1991 20 Nm
– modele od 1987 do 1991 25 Nm
Dotyczy tylko silnika DOHC

Luzy zaworów są regulowane w zasadzie w SPRAWDZANIE CIŚNIENIA

taki sam sposób, jak w silniku SOHC. Poniżej SPRĘŻANIA
opisano tylko różnice.
Sprawdzenie ciśnienia sprężania umożliwia
Modele od 1991: ocenę stanu technicznego silnika. Na jego
– zawory dolotowe 0,15-019 mm podstawie można stwierdzić, czy zawory lub
– zawory wylotowe 0,17-0,21 mm tłoki (pierścienie tłokowe) są w dobrym sta-
nie, czy też uległy zużyciu. Poza tym można
Modele od 1987 do 1991: podjąć decyzję co do naprawy głównej lub
– zawory dolotowe 0,13-0,17 mm wymiany silnika. Do sprawdzenia ciśnienia
– zawory wylotowe 0,15-0,19 mm sprężania jest niezbędny manometr, który w
wykonaniu dla silników benzynowych jest
● Cylindry są liczone w kolejności od 1 do 4, dostępny w specjalistycznych sklepach.
rozpoczynając od 1 cylindra po stronie paska

63
CIŚNIENIE SPRĘŻANIA W MPa
Model od 1995
Oznaczenie silnika * – D13B/D15B/B16A
Nowy silnik SOHC 1,30
Nowy silnik DOHC 1,52
Wartość minimalna 0,93
* Oznaczenie silników – patrz „Wiadomości wstępne” w rozdziale silnik”.
Różnica wartości ciśnienia sprężania w po-
szczególnych cylindrach silników benzyno-
wych może wynosić maksymalnie 0,2 MPa.
Gdy w jednym lub kilku cylindrach różnica
ciśnienia w stosunku do pozostałych cylin-
drów przekracza 0,2 MPa, oznacza to uszko-
dzenie zaworów, zużycie pierścieni tłoków i
gładzi cylindrów lub uszkodzenie uszczelki
głowicy cylindrów. Jeśli pomiar wykazał ci-
śnienie minimalne, silnik należy naprawić lub
wymienić.
Warunki sprawdzania:
– akumulator jest całkowicie naładowany,
– prędkość obrotowa silnika podczas spraw-
dzania wynosi około 250 obr/min.
Sprawdzanie
● Doprowadzić silnik do normalnej tempera-
tury pracy. W tym celu nagrzać silnik, aż
wskaźnik temperatury cieczy chłodzącej
znajdzie się w normalnym zakresie. Nagrze-
wać silnik dalej, aż wentylator chłodnicy włą-
czy się jednokrotnie.
od 1991 do 1995 Od 1987 do 1991
D15Z/D15Z –
1,30 1,30 1,30
1,30 – 1,35
0,95 1,15 0,95
● Wyłączyć zapłon.
● Ściągnąć wszystkie nasadki świec zapło-
nowych.
● Modele od 1987 do 1991: odłączyć dwuży-
łowy przewód między cewką zapłonową a
rozdzielaczem zapłonu.
● Modele od 1991: wyjąć przekaźnik pompy
paliwa (patrz „Wymontowanie i zamontowa-
nie oraz sprawdzenie przekaźnika pompy
paliwa”).
● Wykręcić wszystkie świece zapłonowe.
Ostrzeżenie. Nie schylać się nad silnikiem
podczas obracania wału korbowego, gdy
świece zapłonowe są wykręcone. Niebezpie-
czeństwo zranienia przez wyrzucenie czą-
steczki nagaru.
● Ustawić dźwignię zmiany biegów w położe-
niu neutralnym i włączyć hamulec awaryjny.
● Obrócić wał korbowy rozrusznikiem, aby
usunąć zanieczyszczenia i sadzę.
● Wcisnąć lub wykręcić zgodnie z instrukcją
obsługi manometr do pomiaru ciśnienia sprę-
żania w otwór świecy zapłonowej (rys. H-
1037).
● Druga osoba powinna wcisnąć pedał przy-
spieszenia i trzymać go w tym położeniu
przez cały czas trwania pomiaru.
● Obrócić wał korbowy około 8 razy, aż przy-
rząd pomiarowy nie będzie wskazywał wzro-
stu ciśnienia.
● Sprawdzić kolejno ciśnienie sprężania we
wszystkich cylindrach i porównać wyniki z
właściwą wartością.
● Jeśli ciśnienie sprężania jest niższe od war-
tości minimalnej, wlać do cylindra niewielką
ilość oleju silnikowego przez otwór świecy
zapłonowej i sprawdzić ponownie ciśnienie
sprężania. Jeśli ciśnienie wzrośnie po wlaniu
oleju, może być zużyty pierścień tłokowy lub
gładź cylindra. Brak wzrostu ciśnienia sprę-
żania oznacza na ogół uszkodzenie zaworu
lub uszczelki głowicy cylindrów.
64
KOŁA PASOWE ZESPOŁÓW POMOCNICZYCH
A – koło pasowe na wale korbowym, B – koło
pasowe pompy urządzenia wspomagającego
układ kierowniczy, C – koło pasowe sprężarki
urządzenia klimatyzującego, D – rolki napinające,
E – koło pasowe alternatora.
Strzałki 1 do 3 – w tych miejscach należy spraw-
dzić naciąg paska klinowego, naciskając kciu-
kiem.

● Wkręcić świece zapłonowe i podłączyć

przewody wysokiego napięcia (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie rozdzielacza
pokazują pasek klinowy nałożony nieprawi-
zapłonu”).
dłowo.
● Podłączyć przewód dwużyłowy między
Pasek klinowy jest uznawany za używany już
cewką zapłonową a rozdzielaczem zapłonu
po około 10 minutach pracy. Właściwa war-
lub włożyć przekaźnik główny.
tość ugięcia nowego paska klinowego jest o
około 2 mm mniejsza niż paska używanego.
WYMONTOWANIE I ZAMONTOWANIE
ORAZ REGULACJA NACIĄGU WARTOŚCI GIĘCIA (w mm) UŻYWANYCH
PASKÓW KLINOWYCH PASKÓW KLINOWYCH

W zależności od wyposażenia zespoły po- Modele od II 19997 Silnik Silnik

mocnicze są napędzane przez 2 lub 3 paski SOHC DOHC
klinowe. Paski klinowe łączą koło pasowe na Alternator 8 – 11 7 – 11
wale korbowym z kołami pasowymi alternato- Pompa wspomagania 8 – 11
ra, pompy urządzenia wspomagającego układu kierowniczego 11 – 14
Sprężarka urządzenia 6 – 10
układ kierowniczy i sprężarki urządzenia kli-
klimatyzującego 8 – 10
matyzującego (rys. H-1038). Modele od X 1995 Silnik Silnik
do I 1997 SOHC DOHC
Wskazówki ogólne Alternator 8 – 11 7 – 11
Pompa wspomagania 6 – 10
● Zaznaczyć pisakiem kierunek ruchu na układu kierowniczego 7 – 10
pasku klinowym przed jego wymontowaniem Sprężarka urządzenia
(rys. H-1044). Kierunek ruchu paska klinowe- klimatyzującego 10 – 14 7 – 11
go jest przeciwny do kierunku ruchu wskazó- Modele od 1991 do 1995 Wszystkie silniki
wek zegara. Alternator 7 – 10
● Podczas nakładania paska klinowego nale- Pompa wspomagania
ży zwrócić uwagę, aby podłużne żebra paska układu kierowniczego 8 - 12
(1, rys. H-1040) wchodziły właściwie (A) w Modele od 1987 do 1991 Wszystkie silniki
rowki koła pasowego (2). Pozycje (B) i (C) Wszystkie paski klinowe 9 – 11

65
Przykład: w modelach od 1987 do 1991 wła-
ściwa wartość ugięcia używanego paska kli-
nowego wynosi od 9 do 11 mm. Nowy pasek
klinowy powinien być naciągnięty tak, aby
jego ugięcie wynosiło od 7 do 9 mm.

Wymontowanie i zamontowanie paska

klinowego pompy urządzenia
wspomagającego układ kierowniczy

Wymontowanie

● Poluzować śruby mocujące (2, rys. H-1039)

pompę (3) urządzenia wspomagającego rys. H-1041). Pozycja (A) na rys. H-1041 to
układ kierowniczy. koło pasowe na wale korbowym, ((B) – koło
● Zlikwidować naciąg paska klinowego przez pasowe pompy urządzenia wspomagającego
odkręcenie śruby regulacyjnej (1). układ kierowniczy.
Uwaga. Jeśli nie ma śruby regulacyjnej, na- ● Dokręcić śruby mocujące pompy wspoma-
leży docisnąć pompę w stronę silnika i zwol- gania.
nić naciąg paska klinowego. Momenty dokręcenia:
● Zdjąć pasek klinowy (4) pompy urządzenia – modele od 1991 24 Nm
wspomagającego układ kierowniczy. – modele od 1987 do 1991
z silnikami SOHC 40 Nm
Zamontowanie – modele od 1987 do 1991
z silnikami SOHC 23 Nm
● Nałożyć pasek klinowy na koło pasowe. ● Uruchomić silnik i obrócić kilkakrotnie koło
● Naciągnąć pasek klinowy, wkręcając śrubę kierownicy w obie strony. Zatrzymać silnik i
regulacyjną. sprawdzić ponownie naciąg paska klinowego.

Wymontowanie i zamontowanie paska

Uwaga. Jeśli nie ma śruby regulacyjnej, od- klinowego urządzenia klimatyzującego
ciągnąć pompę od silnika i naciągnąć w ten
sposób pasek klinowy. W razie potrzeby za- Wymontowanie
stosować do przesunięcia pompy duży wkrę-
tak lub łyżkę do opon. ● Poluzować nakrętkę zaciskową (1, rys. H-
● Sprawdzić naciąg paska, naciskając kciu- 1042) rolki napinającej.
kiem z siłą około 100 N (10 kG) w miejscu (3,

66
Uwaga. Na rys. H-1042 pokazano silnik
SOHC. W silniku DOHC należy poluzować
śrubę zaciskową ramienia rolki napinającej.
● Poluzować śrubę regulacyjną za pomocą
klucza nasadowego (3), zwalniając naciąg
paska klinowego.
● Zdjąć pasek klinowy (4) sprężarki urządze-
nia klimatyzującego.
Zamontowanie
● Nałożyć pasek klinowy na koła pasowe.
● Naciągnąć pasek klinowy, wkręcając śrubę
regulacyjną.
● Sprawdzić naciąg paska, naciskając od
dołu kciukiem z siłą 100 N (10 kG) w miejscu
(2, rys. H-1042).
● Dokręcić nakrętkę lub śrubę zaciskową rolki
napinającej momentem 45 Nm.
Wymontowanie i zamontowanie paska
klinowego alternatora
Wymontowanie
● Poluzować śrubę (4, rys. H-1043) we
wsporniku alternatora (3).
● Poluzować śrubę zaciskową (2), docisnąć
alternator w stronę silnika i zwolnić naciąg
paska klinowego.
● Zdjąć pasek klinowy alternatora (5).
Zamontowanie
● Nałożyć pasek klinowy na koła pasowe.
● Odciągnąć alternator od silnika i naciągnąć
67
w ten sposób pasek klinowy. W razie potrze-
by zastosować do przesunięcia pompy duży
wkrętak lub łyżkę do opon.
● Dokręcić śrubę zaciskową (2, rys. H-1043).
● Sprawdzić naciąg paska, naciskając kciu-
kiem z siłą około 100 N (10 kG) w miejscu (1,
rys. H-1043).
● Dokręcić śrubę we wsporniku alternatora
momentem 45 Nm.
● Dokręcić śrubę zaciskową momentem
24 Nm.
ROZRUCH SILNIKA
Wszystkie silniki
– Samochód z mechaniczną skrzynką
przekładniową: włączyć hamulec awaryjny,
wcisnąć całkowicie i przytrzymać w tym poło-
żeniu pedał sprzęgła, ustawić dźwignię zmia-
ny biegów w położeniu neutralnym.
– Samochód z automatyczną skrzynką
przekładniową: ustawić wybierak zakresów
pracy w położeniu „P” lub „N”, wcisnąć i przy-
trzymać pedał hamulca. Nie naciskać pedału
przyśpieszenia.
Silnik z wtryskiem benzyny
– Obrócić włącznik zapłonu i włączyć roz-
rusznik, bez wciskania pedału przyśpiesze-
nia. Gdy silnik zacznie pracować, zwolnić
wyłącznik zapłonu. Jeśli silnik nie zostanie
uruchomiony w ciągu 15 s, zaczekać około
10 s i ponowić próbę uruchomienia. Jeśli sil-
nika nie można uruchomić lub zatrzymuje się
natychmiast po uruchomieniu, powtórzyć roz-
ruch z pedałem przyspieszenia wciśniętym do
połowy, a podczas następnej próby wcisnąć
całkowicie pedał przyśpieszenia.
– Rozpocząć natychmiast jazdę, tylko w cza-
sie silnego mrozu należy nagrzać silnik przez
około 30 s.
Uwaga. Częste, kolejne nieudane próby uru-
chomienie mogą spowodować uszkodzenia
katalizatora, gdyż nie spalona benzyna docie-
ra do katalizatora i po ogrzaniu spala się wy-
buchowo.
Silnik gaźnikowy z automatycznym
urządzeniem rozruchowym
– Silnik zimny: wcisnąć pedał przyśpiesze-
nia jeden raz do oporu, zwolnić pedał i uru-
chomić silnik.
– Jeśli temperatura otoczenia jest ujemna lub
samochód nie był uruchamiany przez kilka
dni, wcisnąć całkowicie dwa do czterech razy
i zwolnić pedał przyśpieszenia.
– Silnik ciepły: wcisnąć pedał przyśpiesze-
nia mniej więcej do połowy i przytrzymać w
tym położeniu. Zwolnić pedał przyśpieszenia
po uruchomieniu silnika.
– Silnik gorący: wcisnąć całkowicie pedał
przyśpieszenia i przytrzymać w tym położe-
niu. Zwolnić pedał przyspieszenia po uru-
chomieniu silnika.
Silnik gaźnikowy z linką urządzenia
rozruchowego
– Silnik zimny: wyciągnąć gałkę linki urzą-
dzenia rozruchowego w 3 położenie. Uru-
chomić silnik. Po 20 s od momentu urucho-
mienia silnika przesunąć gałkę linki w 2 i po
60 s w 1 położenie. Gdy zaświeci się lampka
kontrolna urządzenia rozruchowego, wsunąć
całkowicie gałkę linki.
– Jeśli temperatura otoczenia jest niższa od
+5oC, przed uruchomieniem wcisnąć całkowi-
cie pedał przyspieszenia dwa do trzech razy i
wyciągnąć całkowicie gałkę linki urządzenia
rozruchowego.
– Silnik ciepły: wyciągnąć gałkę linki urzą-
dzenia rozruchowego w 2 położenie. Gdy
silnik zacznie pracować równomiernie, wsu-
nąć całkowicie gałkę linki.
– Silnik gorący: wcisnąć do połowy pedał
przyśpieszenia i przytrzymać w tym położe-
Silnik trudno uruchomić lub silnika nie można uruchomić
Przyczyny
Nieprawidłowy sposób uruchamiania silnika
Uszkodzony układ zapłonowy
Uszkodzenie w układzie sterowania pracą silnika
Uszkodzony lub zanieczyszczony obwód
doprowadzania paliwa
Zbyt mała prędkość obrotowa podczas rozruchu
Zbyt niskie ciśnienie sprężania
Niewłaściwe kąty rozrządu
68
niu. Uruchamiać silnik bez zmiany położenia
urządzenia rozruchowego.
TYPOWE NIESPRAWNOŚCI SILNIKA
Jeśli silnika nie można uruchomić, należy
wykryć tego przyczynę. Aby był możliwy roz-
ruch silnika benzynowego, do cylindrów musi
dopływać mieszanka paliwa z powietrzem i
świeca zapłonowa musi wytwarzać iskrę.
Dlatego najpierw należy sprawdzić, czy pali-
wo dopływa do silnika. Sposób sprawdzania
opisano rozdziałach „Obwody doprowadzenia
paliwa i powietrza” i „Sterowanie pracą silni-
ka”. Zakłócenia w pracy elektronicznych
urządzeń sterujących można wykryć tyko za
pomocą specjalnych przyrządów pomiaro-
wych.
W celu stwierdzenia, czy jest iskra, należy
wykręcić świecę zapłonową, włożyć ją w koń-
cówkę przewodu wysokiego napięcia i przy-
łożyć do masy. Nie wolno trzymać przy tym
końcówki lub przewodu w ręce, lecz chwycić
dobrze zaizolowanymi szczypcami. Druga
osoba włącza rozrusznik.
Uwaga. Aby uniknąć uszkodzenia katalizato-
ra, nie powinna być wtryskiwana benzyna.
Dlatego należy wyjąć główny przekaźnik
układu wtryskowego.
Uwaga. Powinny być uwzględnione wska-
zówki dotyczące bezpieczeństwa przy obsłu-
dze układu sterowania pracą silnika.
Sposób postępowania
● Sprawdzić sposób uruchamiania silnika
● Sprawdzić wzrokowo przewody elektryczne układu
zapłonowego
● Sprawdzić układ sterowania pracą silnika w stacji
obsługi
● Sprawdzić pompę paliwa i przewody
● Naładować akumulator. Sprawdzić obwód prądo-
wy rozrusznika. Oczyścić skorodowane końcówki
przewodów
● Wymienić uszczelkę głowicy cylindrów lub napra-
wić silnik
● Sprawdzić kąty rozrządu, wymienić pasek zębaty
UKŁAD SMAROWANIA
Wiadomości wstępne
Do smarowania silnika należy stosować oleje
wielosezonowe, aby nie była konieczna wy-
miana oleju odpowiednio do temperatury pa-
nującej latem lub zimą. Oleje wielosezonowe
są produkowane z oleju jednosezonowego o
małej lepkości (np. 10 W) i w stanie rozgrza-
nym są stabilizowane przez tak zwany za-
gęszczacz. Oleje wielosezonowe mają wła-
ściwości smarne odpowiednie dla zimnego i
ciepłego silnika.
W oznaczeniu SAE jest określona lepkość
oleju silnikowego. Na przykład w oznaczeniu
SAE 10 W 40:
10 – określa lepkość w niskiej temperaturze,
im mniejsza jest ta liczba, tym mniejszą lep-
kość ma zimny olej silnikowy,
W – olej silnikowy jest przydatny w okresie
zimowym,
40 – lepkość w wysokiej temperaturze, im
większa jest ta liczba, tym większą lepkość
ma gorący olej silnikowy.
Mogą być stosowane także oleje o podwyż-
szonych właściwościach smarowych. Są to
oleje wielosezonowe, do których są dodawa-
ne między innymi substancje zmniejszające
współczynnik tarcia części silnika. Surowcem
do produkcji tych olejów jest olej syntetyczny.
Zakres stosowania i klasy lepkości
oleju
Na rysunku H-1601 pokazano zależności
lepkości oleju silnikowego od temperatury
zewnętrznej. Dobierając lepkość oleju można
nie uwzględnić krótkotrwałych wahań tempe-
ratury, ponieważ zakresy stosowania sąsied-
nich klas lepkości SAE pokrywają się. do-
puszczalne jest mieszanie ze sobą olejów o
różnych lep kościach, jeśli jest konieczne
uzupełnianie ilości oleju, a lepkość oleju
znajdującego się w silniku nie odpowiada już
panującej temperaturze otoczenia.
Uwaga. Stosując olej o małej lepkości należy
zwracać uwagę, aby przy przekroczeniu gra-
nicy temperatury unikać dużych prędkości
obrotowych i dużych obciążeń silnika przez
dłuższy czas.
Nie wolno mieszać dodatkowych środków
poprawiających własności oleju – obojętnie
jakiego rodzaju – ani z paliwem, ani z olejami
smarnymi.
69
) 3
* wszystkie silniki z wyjątkiem silnika DOHC 1,6 dm
) 3
** Silnik DOHC 1,6 dm , oznaczenia silników, patrz
„Wiadomości wstępne” w rozdziale „Silnik”.
Charakterystyka oleju silnikowego
Jakość oleju silnikowego jest określana przez
normy producentów samochodowych i pro-
ducentów oleju.
Klasyfikacja olejów silnikowych dostarcza-
nych przez amerykańskich producentów od-
bywa się według normy API (API – American
Petroleum Institute). Oznaczenie klasy oleju
zawiera zawsze dwie litery. Pierwsza litera
określa przeznaczenie: S – Service, do silni-
ków benzynowych; C – Commercial, do silni-
ków wysokoprężnych. Druga litera określa
jakość oleju wzrastającego zgodnie z kolej-
nością liter alfabetu. Najwyższą jakość mają
według norm API oleje SJ dla silników ben-
zynowych i CF dla silników wysokoprężnych.
Europejscy producenci klasyfikują swoje oleje
według normy ACEA (Association des Con-
structeurs de I’Automobile), która uwzględnia
przede wszystkim europejskie technologie
obowiązujące w motoryzacji. Oleje do silni-
ków benzynowych samochodów osobowych
otrzymują klasy ACEA A1-96 do A3-96 za-
leżnie od jakości, oleje do silników wysoko-
prężnych otrzymują klasy B1-96 do B3-96.
Najwyższą jakość mają oleje A3 do silników
benzynowych i oleje B3 do silników wysoko-
prężnych.
Uwaga. Oleje silnikowe, które zostały wyraź-
nie określone przez producenta jako oleje do
silników wysokoprężnych, nie nadają się do
silników benzynowych. Są oleje, które mogą
być stosowane w obu rodzajach silników. W
takim przypadku na opakowaniu są podawa-
ne oba oznaczenia (np. ACEA A3-96/B3-96
lub API SH/CD).
Właściwy olej silnikowy do samochodu
Honda Civic
Honda zaleca stosowanie olejów silnikowych
SG, SH i SJ według klasyfikacji API.
Obieg oleju
Silnik ma układ smarowania obiegowego pod
ciśnieniem. Pompa zasysa olej silnikowy z
miski olejowej przez filtr siatkowy i tłoczy go
do szeregowego filtru oleju. Po tłocznej stro-
nie pompy znajduje się zawór przelewowy.
Gdy ciśnienie wzrasta nadmiernie, ten zawór
otwiera się i cześć oleju może wypłynąć z
powrotem do miski olejowej.
Oczyszczony olej dopływa przez środkową
przestrzeń wkładu filtru bezpośrednio do
głównego kanału oleju, w którym znajduje się
czujnik ciśnienia oleju sygnalizujący kierowcy
przez lampkę kontrolną na tablicy rozdziel-
czej za niskie ciśnienie oleju. W przypadku
niedrożności filtru oleju, zawór obejściowy
kieruje nie oczyszczony olej bezpośrednio do
kanału głównego.
OBIEG OLEJU
1 – kanał oleju w głowicy cylindrów, 2 – główny
kanał, 3 – olej natryskiwany na denko tłoka, 4 –
szeregowy filtr oleju, 5 – chłodnica oleju.
Uwaga. Na rysunku F-10173 nie jest pokazany
silnik samochodu Honda Civic.
70
Olej dopływa z głównego kanału przez jego
rozgałęzienia do łożysk wału korbowego, a
następnie przez ukośne kanały w wale kor-
bowym olej jest tłoczony do łożysk korbowo-
dowych. Olej jest natryskiwany przez dysze
od dołu na denka tłoków, w celu ich ochło-
dzenia.
Równocześnie olej silnikowy dopływa piono-
wymi przewodami do głowicy cylindrów i
smaruje tam łożyska wałka rozrządu i łożyska
dźwigni zaworów.
W silnikach o większej mocy gorący olej silni-
kowy jest chłodzony w dodatkowej chłodnicy
znajdującej się przy kołnierzu filtru oleju i
podłączonej do obiegu cieczy chłodzącej.
Zużycie oleju
Pojęcie zużycia oleju w silniku spalinowym
określa tę ilość oleju, która jest tracona w
procesie spalania. W żadnym wypadku nie
należy utożsamiać zużycia oleju w wyciekami
oleju z powodu nieszczelnego połączenia
miski olejowej, pokrywy cylindrów itd.
Normalne zużycie oleju wynika ze spalania
małych jego cząsteczek razem ze spalinami.
Olej ulega także starzeniu z powodu wyso-
kich temperatur i ciśnień, którym jest stale
poddawany podczas pracy silnika. Na zuży-
cie oleju mają również wpływ warunki eksplo-
atacyjne, sposób jazdy i tolerancje wykonania
części silnika. Zużycie oleju nie powinno
przekraczać 1,0 dm3 / 1000 km.
Uwaga. Nie należy dolewać oleju powyżej
znaku określającego maksymalny poziom. W
przypadku przekroczenia dopuszczalnego
poziomu oleju, należy zlać jego nadmiar, po-
nieważ nie spalony olej może dostać się do
układu wylotowego i zniszczyć katalizator.
Wymontowanie i zamontowanie miski
olejowej
Silnik od 75 do 125 KM
Czynności dotyczące silników 150 i 160 KM
są podane na końcu opisu.
Wymontowanie
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się z rozdziałem „Unoszenie i podpie-
ranie samochodu”.
ELEMENTY MISKI OLEJOWEJ, POMPY I FILTRU OLEJU SILNIKA SOHC

1 – pompa oleju (nałożyć płynny środek uszczelniający, na przykład Loctile „Ultra Black”, na powierzchnie
uszczelniająco kadłub silnika), 2 – tulejka pasowa, 3 – śruba M6, 11 Nm (silnik DOHC: śruba M8, 24 Nm), 4
) )
– uszczelka o przekroju okrągłym* , 5 – uszczelka* , 6 – sitko, 7 – nakrętka, 24 Nm, 8 – śruba, 11 Nm, 9 –
naroża uszczelki miski olejowej (w tych miejscach nałożyć środek uszczelniający, na przykład Loctile „Ultra
)
Black”), 10 – czujnik ciśnienia oleju, 18 Nm, 11 – uszczelka o przekroju okrągłym* , 12 – oddzielacz oleju, 13
)
– śruba, 11 Nm, 14 – filtr oleju, 15 – uszczelka miski olejowej* , 16 –śruba, 12 Nm, 17 – śruba spustowa,
)
45 Nm, 18 - podkładki*
)
* Każdorazowo nowa.

71
● Unieść i podeprzeć samochód.
● Odkręcić dolną osłonę silnika, jeśli jest za-
montowana.
● Zlać olej silnikowy (patrz „Wymiana oleju
silnikowego i filtru oleju” w rozdziale „Obsługa
samochodu”).
● Wymontować przednią rurę wylotową (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie układu wylo-
towego”).
● Wykręcić śruby i nakrętki mocujące, wyjąć
miskę olejową.
● Po wymontowaniu miski olejowej zaleca się
każdorazowo odkręcić filtr siatkowy i umyć
go. Należy sprawdzić także filtr siatkowy, czy
nie ma uszkodzeń, na przykład pęknięć, i w
razie potrzeby wymienić go.
Zamontowanie
● Oczyścić ostrożnie powierzchnie uszczel-
niające miski olejowej i kadłuba silnika ze
starego środka uszczelniającego, za pomocą
trójkątnego skrobaka i żyletki.
● Starannie wytrzeć kadłub silnika, mecha-
nizm korbowy i pompę oleju, gdyż ściekający
olej mógłby pogorszyć jakość uszczelnienia
miski olejowej.
● Przykręcić filtr siatkowy z nową uszczelką
(patrz rys. H-1602).
● Przemyć w celu odłuszczenia powierzchnie
uszczelniające miski olejowej i kadłuba silnika
spirytusem lub acetonem i osuszyć je.
Uwaga. Nie należy używać rozpuszczalnika,
który uszkadza powierzchnie lakierowane.
Miska olejowa powinna być zamontowana w
ciągu 5 minut po nałożeniu środka uszczel-
72
niającego. Jeśli ten czas zostanie przekro-
czony, należy usunąć całkowicie środek
uszczelniający i nałożyć nowy.
● Silnik SOHC: nałożyć płynny środek
uszczelniający, na przykład Loctile „Ultra
Black”, na wewnętrzne gwinty w otworach
przeznaczonych na śruby i na kadłub silnika
w narożach powierzchni uszczelniającej mi-
skę olejową (patrz rys. H-1602).
● Nałożyć ciekły środek uszczelniający w
miejscach (2, rys. H-1602) kadłuba silnika (1).
Inne oznaczenia na rys. H-1603: 3 – pokrywa
boczna prawa, 4 – strona pompy oleju.
● Przykleić nową uszczelkę miski olejowej do
powierzchni uszczelniającej kadłub silnika.
● Silnik SOHC: nałożyć płynny środek
uszczelniający na miskę olejową w narożach
powierzchni uszczelniającej (patrz rys. H-
1602).
● Osadzić ostrożnie miskę olejową i dokręcić
ręcznie nakrętki (A) do (F) w kolejności na
rys. H-1604.
● Dokręcić momentem 12 Nm śruby i nakrętki
w dwóch etapach z zachowaniem podanej
kolejności od (1) do (18).
Uwaga. Nie należy przekraczać podanego
momentu dokręcania śrub, gdyż w przeciw-
nym razie może dojść do odkształcenia
uszczelki i utraty szczelności.
● Opuścić samochód.
Uwaga. Nie należy wlewać oleju silnikowego
przez o najmniej 20 minut, aby utwardził się
środek uszczelniający.
● Nalać oleju do silnika.
● Przeprowadzić jazdę próbną, sprawdzić
poziom oleju i szczelność miski olejowej, w
razie potrzeby dokręcić ostrożnie wszystkie
śruby.

Dotyczy silników 150 i 160 KM
● Osadzić ostrożnie miskę olejową i dokręcić
ręcznie nakrętki (A) do (F) w kolejności poda-
nej na rys. H-1605.
● Dokręcić momentem 12 Nm śruby i nakrętki
w dwóch etapach z zachowaniem podanej
kolejności od (1) do (19).
Uwaga. Nie należy przekraczać podanego
momentu dokręcania śrub, gdyż w przeciw-
nym razie może dojść do odkształcenia
uszczelki i utraty szczelności.
Sprawdzanie ciśnienia oleju
Ciśnienie oleju należy sprawdzić, gdy poziom
oleju jest właściwy i świeci się lampka kontro-
lna ciśnienia oleju podczas pracy silnika.
Sprawdzanie poziomu oleju – patrz „Spraw-
dzanie poziomu oleju silnikowego” w rozdzia-
le „Obsługa samochodu”.
● Podłączyć obrotomierz zgodnie z instrukcją
73
obsługi producenta.
● Wykręcić czujnik ciśnienia oleju nad filtrem
oleju. Zebrać w szmatę wyciekający olej.
● Wkręcić odpowiedni manometr (1, rys. H-
1606) ze złączką (2) w otwór czujnika ciśnie-
nia oleju. Czujnik ciśnienia oleju ma gwint 1/8
BSP (normalny gwint brytyjski z 28 zwojami
na cal).
Uwaga. Jeśli manometr wskazuje brak ci-
śnienia podczas uruchamiania silnika, na-
tychmiast zatrzymać silnik. Przed ponownym
przystąpieniem do pomiaru ciśnienia należy
sprawdzić układ smarowania w stacji obsługi.
● Uruchomić i nagrzać silnik do normalnej
temperatury pracy, która jest osiągana, gdy
wentylator chłodnicy włączy się i wyłączy się
dwa razy. Temperatura oleju wynosi wtedy
około +80oC.
● Odczytać ciśnienie oleju na manometrze.
Ciśnienie oleju powinno mieć wartość co
najmniej 70 kPa przy prędkości obrotowej
biegu jałowego.
● Zwiększyć prędkość obrotową silnika do
3000 obr/min. Ciśnienie oleju powinno wyno-
sić 350 kPa.
● W razie uzyskania właściwych wartości
ciśnienia sprawdzić dopływ oleju do czujnika
ciśnienia oleju lub w razie potrzeby wymienić
czujnik.
● Jeśli nie uzyskano właściwych wartości
ciśnienia, należy sprawdzić układ smarowa-
nia w stacji obsługi.
● Wykręcić manometr.
● Nałożyć środek uszczelniający, na przykład
Loctite „Ultra Black”, na gwint czujnika ciśnie-
nia oleju.
● Wkręcić czujnik ciśnienia oleju momentem
18 Nm.
● Odłączyć obrotomierz.
UKŁAD CHŁODZENIA
Obieg cieczy chłodzącej
Gdy silnik jest zimny, ciecz chłodząca krąży
tylko w silniku i wymienniku ciepła, jeśli jest
otwarty zawór układu ogrzewania. W mirę
wzrostu temperatury termostat otwiera duży
obieg cieczy chłodzącej, która jest kierowana
do chłodnicy przez pompę znajdującą się w
ciągłym ruchu. Ciecz chłodząca płynie przez
chłodnicę od góry do dołu i oddaje ciepło po-
przez żebra chłodnicy przepływającemu po-
wietrzu.
Typowe niesprawności układu smarowania

Objawy Przyczyny Sposób postępowania

Lampka kontrolna ciśnienia oleju Uszkodzony czujnik ciśnienia ● Włączyć zapłon, odłączyć przewód elek-
nie świeci się po włączeniu oleju tryczny od czujnika ciśnienia oleju i przy-
zapłonu łożyć do masy. Jeśli lampka zaświeci się,
wymienić czujnik
Przerwa w dopływie prądu do ● Sprawdzić przewody elektryczne i połą-
czujnika, skorodowane styki czenia
Uszkodzona lampka kontrolna ● Wymienić lampkę kontrolną
Lampka kontrolna nie gaśnie po Silnie nagrzany olej ● Nie jest to usterka, w razie potrzeby
uruchomieniu silnika uzupełnić, sprawdzić ciśnienie oleju
Lampka kontrolna nie gaśnie po Zbyt niskie ciśnienie oleju ● Sprawdzić poziom oleju, w razie potrze-
przyśpieszeniu lub świeci się by uzupełnić, sprawdzić ciśnienie oleju
podczas jazdy Przewód elektryczny czujnika ● Odłączyć przewód od czujnika i odłączyć
ciśnienia oleju ma zwarcie do po zaizolowaniu (nie przykładać do ma-
masy sy), włączyć zapłon. Jeśli lampka kontro-
lna zaświeci się, sprawdzić przewód
● Wymienić czujnik
Uszkodzony czujnik ciśnienia
oleju
Zbyt niskie ciśnienie oleju w ca- Zbyt mało oleju w silniku ● Dolać oleju silnikowego
łym zakresie prędkości obrotowej Zanieczyszczony filtr siatkowy ● Wymontować miskę olejową, oczyścić
w smoku lub pęknięty przewód filtr siatkowy. Wymienić przewód w razie
smoka potrzeby
Zużyta pompa oleju ● Wymontować i sprawdzić pompę oleju, w
razie potrzeby wymienić
Uszkodzone łożyska ● Wymontować i rozłożyć silnik
Za niskie ciśnienie oleju w dolnym Zawór przelewowy zawiesza ● Wymontować i sprawdzić zawór przele-
zakresie prędkości obrotowej się w stanie otwartym z powo- wowy
du zanieczyszczenia
Za wysokie ciśnienie przy prędko- Zawór przelewowy nie otwiera ● Wymontować i sprawdzić zawór przele-
ści obrotowej powyżej się z powodu zanieczyszcze- wowy
2000 obr/min nia

Do zwiększenia przepływu powietrza chło- Ostrzeżenie. Wentylator chłodnicy może się

dzącego służy wentylator napędzany elek-
trycznie i sterowany w zależności od tempe-
ratury. Gdy temperatura cieczy chłodzącej
wzrośnie do około +93oC, wyłącznik termicz-
ny włącza wentylator przez przekaźnik. Gdy
temperatura cieczy chłodzącej spadnie poni-
żej około +88oC, włącznik termiczny wyłącza
samoczynnie wentylator.
Zbiornik wyrównawczy jest zapasową prze-
strzenią dla cieczy chłodzącej, przyjmując ją
podczas wzrostu temperatury i zwiększania
objętości oraz oddając ją do obiegu po obni-
żeniu temperatury. Zapewnia to stałe napeł-
nianie i właściwe działanie układu chłodzenia.
Ciecz chłodzącą należy dolewa do zbiornika
wyrównawczego.
samoczynnie włączyć także po unierucho-
mieniu silnika przy włączonym układzie za-
płonowym. Może to następować kilkakrotnie z
powodu nagromadzenia się ciepła w prze-
dziale silnika. Przed rozpoczęciem prac w
przedziale silnika należy wyłączyć zapłon,
gdy silnik jest ciepły.
Środek zapobiegający zamarzaniu
cieczy chłodzącej
Układ chłodzenia silnika jest wypełniony
przez cały rok mieszaniną wody i środka
chroniącego przed zamarzaniem i korozją. Ta
mieszanina zapobiega uszkodzeniom wywo-
łanym przez mróz i korozję, osadzaniu się
kamienia kotłowego i poza tym podnosi tem-
peraturę wrzenia cieczy chłodzącej. W ukła-

74
dzie chłodzenia powstaje nadciśnienie spo- marzaniem sięga wtedy do około -35oC. Sto-
wodowane zwiększeniem objętości cieczy sowana woda powinna mieć jakość wody do
podczas jej nagrzewania, co powoduje także picia.
zwiększenie temperatury wrzenia cieczy. za- Przykład: w przypadku silnika 75 KM modeli
wór w pokrywie chłodnicy utrzymuje w ukła- od 1995 zmieszać 1,6 dm3 wody z 1,6 dm3
dzie chłodzenia nadciśnienie około 80 do środka zapobiegającego zamarzaniu i korozji,
120 kPa. Wyższa temperatura wrzenia cieczy aby otrzymać woda powinna mieć jakość
chłodzącej jest konieczna do prawidłowego wody do picia.
działania układu chłodzenia silnika. Przy zbyt Uwaga. Udział środka zapobiegającego za-
niskiej temperaturze wrzenia cieczy może marzaniu i korozji w cieczy chłodzącej nie
dochodzić do spiętrzenia cieplnego, co zakłó- powinien przekraczać w żadnym wypadku
ca obieg w układzie chłodzenia i pogarsza 60%, gdyż w przeciwnym razie pogarsza się
chłodzenie silnika. Z tych powodów układ sprawność układu chłodzenia.
chłodzenia powinien być bezwarunkowo wy-
pełniony przez cały rok mieszaniną zawiera-
jącą środek chroniący przed zamarzaniem. ILOŚĆ CIECZY DO NAPEŁNIANIA UKŁADU
Uwaga. Ponieważ chłodnica i wymiennik cie- CHŁODZENIA
pła są wykonane z aluminium, należy stoso- Model Moc silnika Ilość do
wać tylko nadający się do nich środek zapo- napełnienia ukła-
du
biegający zamarzaniu i korozji. Honda zaleca 3
Od 1995 75 – 115 KM około 3,1 dm
własny środek do swoich silników. W każdym
3
wypadku należy stosować wyłącznie środek 160 – 169 KM około 4,5 dm
wysokiej jakości, nadający się do części z Od 1991 75/90/125 KM około 3,5 dm
3

aluminium, na przykład Glysantin. Nie wolno do 1995 3

stosować innych dodatków przeciwkorozyj- 124/150/160 KM około 4,0 dm
nych. Od 1987 75 – 150 KM około 4,4 dm
3

Proporcje składników cieczy chłodzącej: 1 do 1991

część wody i 1 część środka zapobiegające-
go zamarzaniu i korozji. Ochrona przed za-

UKŁAD CHŁODZENIA SILNIKA

3
1,4 dm MODELI OD 1995

1 – elastyczny przewód łączący,

2 – zawór sterujący powietrza
biegu jałowego,
3 – obudowa termostatu,
4 – obudowa przepustnicy,
5 – uszczelka o przekroju okrą-
głym (każdorazowo nowa),
6 – rura łącząca,
7 – uszczelka o przekroju okrą-
głym (każdorazowo nowa),
8 – elastyczne przewody ogrze-
wania,
9 – zawór układu ogrzewania.

75
Zlewanie i wylewanie cieczy chłodzącej
Wymiana cieczy chłodzącej jest konieczna,
jeśli w trakcie naprawy została wymieniona
głowica cylindrów, uszczelka głowicy, chłod-
nia, wymiennik ciepła lub silnik. Jest to po-
trzebne, ponieważ w początkowej fazie eks-
ploatacji nowych części ze stopów lekkich
odkładają się na nich środki antykorozyjne i
tworzą trwałą warstewkę ochronną. W zużytej
cieczy chłodzącej zawartość składników
chroniących przed korozją jest na ogół zbyt
mała, aby zapewniła wystarczającą ochronę
nowych części.
Poza tym jest konieczna wymiana cieczy
chłodzącej podczas okresowych przeglądów
samochodu.
Uwaga. Ciecz chłodząca jest lekko trująca,
dlatego nie wolno jej wylewać w przypadko-
wych miejscach. Należy dowiedzieć się,
gdzie znajduje się najbliższe miejsce groma-
dzenia szkodliwych odpadów lub jak należy
postępować ze zużytą cieczą chłodzącą.
Zlewanie
● Ustawić suwak regulacji temperatury we-
wnątrz samochodu na największą wydajność
ogrzewania.
76
Ostrzeżenie. Gdy silnik jest gorący, przed
otwarciem chłodnicy lub zbiornika wyrów-
nawczego należy nałożyć na pokrywę grubą
szmatę, aby uniknąć oparzenia gorącą cieczą
chłodzącą lub parą. Pokrywę powinno otwie-
rać dopiero, gdy temperatura cieczy spadnie
poniżej +90oC.
● Otworzyć pokrywę chłodnicy (rys. H-1802).
● Podstawić czyste naczynie pod chłodnicę.
● Odkręcić korek spustowy (1, rys. H-1803)
przy chłodnicy i zlać ciecz chłodzącą do na-
czynia.
● Ustawić naczynie pod silnikiem i wykręcić
korek spustowy (1, rys. H-1804) z kadłuba
silnika.
Uwaga. W silniku mocy 160 KM modeli od
1995, korek spustowy znajduje się obok filtru
oleju.
● Obrócić w lewo o 30o i zdjąć pokrywę (1,
rys. H-1805) zbiornika wyrównawczego.
● Wyjąć w górę zbiornik wyrównawczy (2) ze
wspornika (3).
● Opróżnić zbiornik wyrównawczy i włożyć z
powrotem do wspornika.
● Nałożyć płynny środek uszczelniający, na
przykład Loclite „Ultra Grey”, na gwint korka
spustowego kadłuba silnika.

● Wkręcić korek spustowy z nowym pierście-
niem lub podkładką uszczelniającą w kadłub
silnika.
Moment dokręcania:
– w modelach od 1995
– w modelach od 1987 do 1995
● Dokręcić korek spustowy chłodnicy.
Wlewanie
● Wymieszać w czystym naczyniu ciecz
chłodzącą w stosunku 1:1 (patrz „Środek za-
pobiegający zamarzaniu cieczy chłodzącej”).
Uwaga. Podczas cieczy chłodzącej zwrócić
uwagę, aby pokrywa skrzynki przekaźników
była zamknięta i aby ciecz chłodząca nie roz-
lewała się na części elektryczne i powierzch-
nie lakierowane. Rozlaną ciecz chłodzącą
należy zmyć niezwłocznie wodą.
● Nalać cieczy chłodzącej do króćca (1, rys.
H-1806) chłodnicy, aż poziom cieczy dojdzie
do dolej krawędzi (2) króćca.
● Modele od 1987 do 1995: odkręcić na chwi-
lę śrubę odpowietrzającą (1, rys. H-1807) w
króćcu spustowym górnego przewodu chłod-
nicy. Dokręcić śrubę odpowietrzającą mo-
mentem 10 Nm, gdy zacznie wypływać ciecz
chłodząca bez pęcherzy powietrza. W razie
potrzeby nalać cieczy chłodzącej w chłodnicę
do dolnej krawędzi króćca.
● Dokręcić pokrywę chłodnicy w zabezpie-
czone położenie.
● Uruchomić i nagrzać silnik, aż wentylator
chłodnicy włączy się i wyłączy się dwukrotnie.
Ostrzeżenie. Gdy silnik jest gorący, przed
otwarciem chłodnicy lub zbiornika wyrów-
nawczego należy nałożyć na pokrywę grubą
szmatę, aby uniknąć oparzenia gorącą cieczą
80 Nm chłodzącą lub parą. Pokrywę powinno otwie-
45 Nm rać się dopiero, gdy temperatura cieczy
spadnie poniżej +90oC.
ELEMENTY TERMOSTATU
1 – kołek,
2 – pokrywa termostatu,
3 – śruba, 10 Nm,
4 – zacisk masy,
5 – obudowa termostatu,
6 – termostat (podczas za-
montowania zwrócić
uwagę, aby kołek był
skierowany w górę),
7 – pierścień gumowy (każ-
dorazowo nowy),
8 – uszczelka o przekroju
okrągłym (każdorazowo
nowa),
9 – wyłącznik termiczny,
24 Nm,
10 – złącze.
77
● Zdjąć pokrywę, sprawdzić poziom cieczy
chłodzącej i w razie potrzeby dolać do dolnej
krawędzi i króćca.
● Nałożyć i dokręcić pokrywę.
● Sprawdzić poziom cieczy chłodzącej w
zbiorniku wyrównawczym i uzupełnić w razie
potrzeby do znaku MAX. Zamknąć zbiornik
wyrównawczy.

Wymontowanie i zamontowanie
termostatu

Termostat otwiera się, w miarę nagrzewania

się silnika, obieg cieczy chłodzącej przez
chłodnicę. Jeśli termostat nie otworzy się z
powodu uszkodzenia, silnik ulega przegrza-
niu. Sygnalizuje to wskaźnik temperatury,
znajdujący się w czerwonym polu, gdy rów-
● Włożyć termostat z nowym pierścieniem
nocześnie chłodnica pozostaje zimna. uszko-
gumowym w pokrywę tak, aby po zamonto-
dzony termostat może również pozostać
waniu kołek (1, rys. H-1808) był skierowany w
otwarty po ostygnięciu cieczy. Wtedy silnik
górę.
nie osiąga swej właściwej temperatury pracy
lub wskaźnik temperatury cieczy chłodzącej ● Przykręcić pokrywę z termostatem do obu-
dowy momentem 10 Nm.
podnosi wolniej, a zimą spada skuteczność
● Sprawdzić gęstość cieczy chłodzącej, na-
układu ogrzewania.
pełnić układ chłodzenia (patrz odpowiednie
opisy).
Wymontowanie
Sprawdzanie termostatu
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior- ● Wymontować termostat.
● Zmierzyć wysokość termostatu w tempera-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
turze otoczenia wynoszącej około +20oC i
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
zamontować zmierzoną wartość jako wymiar
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
„a” (patrz tys. SX-1802).
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
● Ogrzewać powoli termostat w kąpieli wod-
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
nej, przy czym termostat nie powinien doty-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
kać ścianek naczynia i powinien być całkowi-
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
cie zanurzony (rys. SX-1801). Sprawdzić
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
temperaturę odpowiednim termometrem.
go przed odłączeniem akumulatora należy
● Gdy woda osiągnie temperaturę od +76oC
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
do +80oC, powinno rozpocząć się otwieranie
jący przed kradzieżą.
zaworu termostatu.
● Zlać ciecz chłodzącą do naczynia (patrz
„Zlewanie i wlewanie cieczy chłodzącej”).
Uwaga. Nie ma potrzeby całkowitego opróż-
niania układu chłodzenia. Wystarczy, jeśli
poziom cieczy chłodzącej znajdzie się poniżej
obudowy termo stawu.
● Odkręcić pokrywę od obudowy termostatu z
tyłu głowicy cylindrów i wyjąć pokrywę razem
z termostatem.
● Wyjąć termostat z pokrywy i sprawdzić go.

Zamontowanie

● Oczyścić powierzchnie uszczelniające.

78
● Ogrzewać dalej wodę, aż do temperatury
powyżej +90oC. Wyjąć termostat, zmierzyć
wysokość i zanotować zmierzoną wartość
jako wymiar „b”.
● Obliczyć skok. W tym celu należy odjąć
wymiar „a” od wymiaru „b” (b – a = skok
otwarcia). Skok po zakończeniu otwarcia po-
winien wynosić około 8 mm, w przeciwnym
razie wymienić termostat.
● Sprawdzić, czy termostat zamyka się cał-
kowicie po ochłodzeniu, w przeciwnym razie
należy wymienić termostat.

Dotyczy silnika D15Z1 modeli od 1991

do 1995 wać, należy wymienić wyłącznik termiczny.
o
● Jeśli wentylator nie zacznie pracować,
Temperatura początkowa otwarcia +82 ± 2 C sprawdzić złącze przy silniku wentylatora, czy
o
Temperatura zakończenia otwarcia +95 C
nie jest luźne. Sprawdzić przewody elek-
Skok po zakończeniu otwarcia około 8 mm
tryczne, przekaźnik i silnik wentylatora we-
dług schematu instalacji elektrycznej.
Sprawdzanie wyłącznika termicznego
● Wkręcić nowy wyłącznik termiczny z nową
wentylatora
uszczelką o przekroju okrągłym i dokręcić
momentem 24 Nm.
Wyłącznik termiczny jest wkręcony w obudo-
● Napełnić układ chłodzenia.
wę termostatu. Włącza on elektryczny wenty-
● Nagrzać silnik i pozostawić go na biegu
lator po osiągnięciu określonej temperatury
jałowym, aż włączy się wentylator chłodnicy.
przez ciecz chłodzącą. Wyłącznik termiczny
Sprawdzić ponownie poziom cieczy chłodzą-
należy sprawdzić, jeśli wentylator nie włącza
cej.
się, gdy chłodnica jest gorąca.
Warunki sprawdzania: termostat i zawór w
Sprawdzanie wymontowanego
pokrywie chłodnicy działają właściwie. W ra-
wyłącznika termicznego
zie uszkodzenia tych części wentylator nie
jest włączany przez wyłącznik termiczny, któ-
● Wyłącznik może być sprawdzany także w
rego nie ogrzewa ciecz chłodząca.
stanie wymontowanym. Należy podłączyć
omomierz do styków wyłącznika termicznego.
Sprawdzanie zamontowanego
● Zanurzyć wyłącznik termiczny do gwintu w
wyłącznika termicznego
gorącej wodzie i zmierzyć rezystencję. W
temperaturze +93 ± 2oC rezystencja powinna
● Odłączyć złącze od wyłącznika termiczne-
mieś wartość 0 Ω, a w temperaturze poniżej
go.
+83oC – wartość ∞ Ω.
● Połączyć oba styki złącza przewodem po-
mocniczym. Jeśli wentylator zacznie praco-
Sprawdzanie szczelności układu
chłodzenia

Szczelność układu chłodzenia i działanie za-

woru nadciśnieniowego w pokrywie wlewu
chłodnicy można sprawdzić za pomocą spe-
cjalnego przyrządu do prób, na przykład Ha-
zet 4800-1/2/11.
● Otworzyć pokrywę wlewu, gdy silnik jest
zimny.
● Sprawdzić poziom cieczy chłodzącej, w
razie potrzeby dolać cieczy do dolnej krawę-
dzi króćca wlewu (patrz „Zlewanie i wlewanie
cieczy chłodzącej”).

79
● Sprawdzić, czy wszystkie uszczelniane
połączenia w układzie chłodzenia są suche i
wytrzeć je w razie potrzeby.
● Podłączyć przyrząd (1, rys. SX-1804) do
króćca wlewu (2) chłodnicy. Wytworzyć niżej
podane nadciśnienie za pomocą ręcznej
pompki w przyrządzie.
Modele od 1991: 95 – 125 kPa
Modele od 1987 do 1991: 75 – 105 kPa
● Wartość wytworzonego ciśnienia nie po-
winna się zmieniać przez około 2 minuty.
Jeśli ciśnienie spadnie, należy określić miej-
sce nieszczelności w układzie chłodzenia.
Podwyższone ciśnienie powoduje wypływ
cieczy chłodzącej w miejscach przecieków.
● Jeśli ciśnienie spada bez wycieków cieczy
chłodzącej na zewnątrz lub wzrasta, przyczy-
ną mogą być wewnętrzne wycieki w silniku,
na przykład przez uszkodzoną uszczelkę
głowicy cylindrów lub przez pękniecie ścianki.
● Jeśli ciśnienie utrzymuje się, choć podczas
jazdy wystąpił duży wyciek cieczy chłodzącej,
należy uruchomić silnik i pozostawić go na
biegu jałowym. Wytworzyć za pomocą ręcz-
nej pompki nadciśnienie około 125 kPa (mo-
dele od 1987 do 1991: 105 kPa) i sprawdzić
wzrokowo układ chłodzenia. Zatrzymać silnik.
● Zmniejszyć ciśnienie w układzie i wykręcić
powoli łącznik przyrządu.
(modele od 1987 do 1991: 75-105 kPa). Ci-
śnienie powinno być utrzymywane, w razie
spadku ciśnienia wymienić pokrywę.
● Wymienić gumowy pierścień uszczelniają-
cy, jeśli jest uszkodzony i wkręcić pokrywę na
wlew chłodnicy.
Sprawdzanie pompy cieczy chłodzącej
Pompa cieczy chłodzącej powinna być
sprawdzana podczas każdej wymiany paska
zębatego.
● Wymontować pasek zębaty (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie oraz regulacja na-
ciągu paska zębatego).
● Obrócić ręcznie koło paska zębatego (1,
rys. H-1810) pompy cieczy chłodzącej i
sprawdzić, czy obraca się bez oporu.
● Sprawdzić wzrokowo pompę cieczy chło-
dzącej, czy nie ma śladów nieszczelności.

Sprawdzanie zaworu nadciśnieniowego

Zawór nadciśnieniowy znajduje się w pokry-

wie wlewu chłodnicy. Jego zadaniem jest
otwieranie układu chłodzenia po przekrocze-
niu określonego nadciśnienia i umożliwianie
przepływu nadmiaru cieczy chłodzącej do
zbiornika wyrównawczego.
● Wkręcić pokrywę wlewu chłodnicy (2, rys.
SX-1805) na przyrząd do sprawdzania (1).
● Wytworzyć nadciśnienie od 95 do 125 Kpa

80
Uwaga. Wypływanie kropel z otworów odpo-
wietrzających (2 i 3) lub ślady parowania cie-
czy chłodzącej nie świadczą o uszkodzeniu,
jeśli nie ma wyraźnych ubytków cieczy w
zbiorniku wyrównawczym.
Wymontowanie i zamontowanie pompy
cieczy chłodzącej
Pompa cieczy chłodzącej jest zamocowana
kołnierzem do kadłuba silnika i jest napędza-
na paskiem zębatym. Pompa nie może być
naprawiana i w razie uszkodzenia należy
wymienić całą pompę. Gdy jest uszkodzone
uszczelnienie wałka pompy, ciecz chłodząca
wypływa przez otwór odpowietrzający i spły-
wa podczas pracy nagrzanego silnika po jego
kadłubie.
Uwaga. Wypływanie kropel z otworu odpo-
wietrzającego pompy cieczy chłodzącej lub
ślady parowania cieczy chłodzącej w prze-
dziale silnika nie świadczą o uszkodzeniu,
jeśli nie ma żadnych wyraźnych ubytków cie-
czy w zbiorniku wyrównawczym.
Wymontowanie
● Zlać ciecz chłodzącą do naczynia (patrz
„Zlewanie i wlewanie cieczy chłodzącej”).
● Wymontować pasek zębaty (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie oraz regulacja na-
ciągu paska zębatego”).
● Jeśli to konieczne, odkręcić (2, rys. H-1811)
od pompy cieczy chłodzącej jarzmo napinają-
ce (1) paska klinowego alternatora.
● Odkręcić (4) i wyjąć pompę cieczy chłodzą-
cej (3).
● Wyjąć uszczelkę (5).
Zamontowanie
● Oczyścić ostrożnie rowek uszczelki i po-
wierzchnię uszczelniającą na kadłubie silnika.
● Osadzić pompę cieczy chłodzącej z nową
uszczelką (5, rys. H-1811), zwracając uwagę,
aby uszczelka nie przesunęła się.
● Dokręcić śruby mocujące (4) momentem
12 Nm.
● Jeśli zostało wymontowane, przykręcić (2)
jarzmo napinające momentem 45 Nm.
● Zamontować pasek zębaty (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie oraz regulacja na-
ciągu paska zębatego”).
● Napełnić układ chłodzenia (patrz odpo-
wiedni opis czynności).
81
Wymontowanie i zamontowanie silnika
wentylatora
Wymontowanie
● Wymontować chłodnicę z wentylatorem
(patrz odpowiedni opis czynności).
● Odkręcić (6, rys. H-1813) obudowę wenty-
latora (1) od chłodnicy (5).
● Odkręcić (4) wirnik (3) od silnika wentylato-
ra (7) i wyjąć podkładkę.
● Odkręcić (2) silnik wentylatora (7) od obu-
dowy (1).
Zamontowanie
● Przykręcić silnik wentylatora od obudowy.
● Osadzić wirnik z podkładką na silniku i do-
kręcić momentem 5 Nm.
● Przykręcić obudowę wentylatora do chłod-
nicy momentem 10 Nm.
Wymontowanie i zamontowanie
chłodnicy
Wymontowanie
● Zlać ciecz chłodzącą (patrz odpowiedni
opis czynności).
● Otworzyć i zsunąć całkowicie opaski, odłą-
czyć od chłodnicy górny i dolny przewód oraz
elastyczny przewód łączący chłodnicę ze
zbiornikiem wyrównawczym.
● Jeśli jest w wyposażeniu chłodnica oleju
ATF, otworzyć i zsunąć całkowicie opaski
oraz odłączyć przewody tej chłodnicy.
● Odłączyć złącze silnika wentylatora.
● Odkręcić górny wspornik chłodnicy. Modele
od 1987 do 1991: odkręcić oba górne wspor-
niki chłodnicy.
ELEMENTY CHŁODNICY

1 – pokrywa wlewu chłodnicy,

2 – górny wspornik chłodnicy,
3 – śruba, 10 Nm,
4 – elastyczny przewód łączą-
cy,
5 – zbiornik wyrównawczy,
6 – dolna podpora chłodnicy,
7 – górny przewód chłodnicy,
8 – elastyczne przewody
chłodnicy oleju AFT
(występują tylko w samo-
chodzie z automatyczną
skrzynką przekładniową:
ATF – Automatic Trans-
mission Fluid),
9 – śruba, 10 Nm,
10 – wentylator chłodnicy,
11 – korek spustowy chłodni-
cy,
12 – uszczelka o przekroju
okrągłym (każdorazowo
nowa),
13 – dolny przewód chłodnicy,
14 – złącze silnika wentylato-
ra,
15 – chłodnica oleju AFT
(występują tylko w samo-
chodzie z automatyczną
skrzynką przekładniową).

● Wyjąć w górę chłodnicę z wentylatorem. ● Podłączyć złącze silnika wentylatora.

● Jeśli to konieczne, odkręcić wentylator od
chłodnicy.
Zamontowanie
● Jeśli został odłączony, przykręcić wentyla-
tor do chłodnicy momentem 10 Nm.
● Wprowadzić chłodnicę z wentylatorem od
góry i osadzić w dolnych podporach.
● Przykręcić górny wspornik lub wsporniki
chłodnicy momentem 10 Nm.
● Jeśli jest w wyposażeniu chłodnica oleju
ATF, podłączyć do niej przewody elastyczne i
zamocować opaskami.
● Podłączyć do chłodnicy górny i dolny prze-
wód oraz elastyczny przewód łączący ze
zbiornikiem wyrównawczym i zamocować
przewody opaskami.
● Napełnić układ chłodzenia (patrz odpo-
wiedni opis czynności).

82
Typowe niesprawności układu
chłodzenia

Objawy: temperatura cieczy chłodzącej za wysoka , wskaźnik temperatury w czerwonym

polu.

Przyczyny Sposób postępowania

Zbyta mało cieczy chłodzącej w układzie
Termostat nie otwiera się, ciecz chłodząca ● Sprawdzić, czy nagrzewa się górny przewód chłodnicy. Jeśli
krąży tylko w małym obiegu
Zanieczyszczone płytki chłodnicy
Chłodnica zanieczyszczona wewnątrz
kamieniem kotłowym i produktami korozji.
Nagrzewa się tylko górna część chłodnicy,
dolny przewód chłodnicy nie nagrzewa się
Wentylator nie włącza się
Uszkodzona pokrywa wlewu chłodnicy
Uszkodzony wskaźnik temperatury cieczy
chłodzącej
Uszkodzona pompa cieczy chłodzącej
● Zbiornik wyrównawczy musi być wypełniony do znaku MAX.
W razie potrzeby dolać cieczy chłodzącej. Sprawdzić szczel-
ność układu chłodzenia.
nie, wymontować termostat i sprawdzić go, w razie potrzeby
wymienić termostat
● Przedmuchać chłodnicę sprężonym powietrzem od strony
silnika
● Wymienić chłodnicę
● Sprawdzić, czy złącza przy silniku wentylatora są mocno osa-
dzone i zapewniają właściwy styk
Uwaga. Niebezpieczeństwo zranienia przez obracający się
wentylator
● Sprawdzić wyłącznik termiczny. Podczas podróży należy
mostkować wyłącznik termiczny. Wentylator pracuje wtedy
przez cały czas, gdy jest włączony zapłon. Dodatkowo chło-
dzenie przez wentylator jest na ogół konieczne podczas jazdy
w mieście lub na krótkich trasach
● Sprawdzić, czy jest napięcie w złączu silnika wentylatora
(włączony zapłon, silnik nagrzany lub mostkowany włącznik
termiczny). Jeśli jest napięcie, wymienić silnik wentylatora
● Przeprowadzić ciśnieniową próbę układu chłodzenia
● Sprawdzić czujnik. Zlecić sprawdzenie zespołu wskaźników
● Wymontować i sprawdzić pompę cieczy chłodzącej

OBWODY DOPROWADZENIA PALIWA cych są zatrzymywane w filtrze z węglem

I POWIETRZA
Wiadomości wstępne
W skład obwodów doprowadzenia paliwa i
powietrza wchodzą: zbiornik paliwa, pompa
paliwa, przewody, filtr paliwa i filtr powietrza.
Gaźnik i układ wtrysku paliwa zostały opisane
w rozdziale „Sterowanie pracą silnika”. Opisy
dotyczące filtrów znajdują się w rozdziale
„Obsługa samochodu”.
Zbiornik paliwa ma pojemność 45 dm3 i jest
umieszczony pod siedzeniami tylnymi. Wiel-
kość zapasu paliwa może być odczytywana
przez kierowcę ze wskaźnika paliwa na tabli-
cy rozdzielczej. Zbiornik paliwa jest odpowie-
trzany przewodami. Szkodliwe pary benzyny
znajdujące się w przewodach odpowietrzają-
aktywnym i odprowadzające w sposób kon-
trolowany z powrotem do silnika.
Zmniejszanie zużycia paliwa
Na zużycie paliwa istotny wpływ ma sposób
prowadzenia samochodu przez kierowcę.
Poniżej podano kilka rad dotyczących posłu-
giwania się pedałem przyśpieszenia.
– Po uruchomieniu silnika należy rozpocząć
niezwłocznie jazdę, także w czasie mrozu.
– Wyłączać silnik, gdy jest przewidywany
czas zatrzymania przekraczający 40 s.
– Jeździć na możliwie najwyższym biegu.
– Jeździć na długich odcinkach z możliwie
najbardziej równomierną prędkością, unikać
dużych prędkości. Przewidywać sytuację na
drodze. Nie hamować bez potrzeby.

83
– Nie jeździć z niepotrzebnym ładunkiem,
zdejmować w miarę możliwości dodatkowo
zmontowany osprzęt, na przykład bagażnik
na dachu.
– Jeździć zawsze z właściwym, nigdy ze zbyt
niskim ciśnieniem w ogumieniu.
Zasady bezpieczeństwa i utrzymania
czystości podczas obsługi obwodów
doprowadzenia paliwa i powietrza
Podczas prac przy obwodach doprowadzenia
paliwa i powietrza należy zachować następu-
jące zasady bezpieczeństwa i utrzymania
czystości.
Ostrzeżenia:
– Nie używać otwartego ognia, nie palić, nie
zbliżać się z rozżarzonymi i bardzo gorącymi
przedmiotami w miejsce pracy, gdyż grozi to
wypadkiem. Przygotować gaśnicę.
– Zapewnić bezwarunkowo dobrą wentylację
miejsca pracy, gdyż pary paliwa są trujące.
– W obwodzie doprowadzenia paliwa jest
ciśnienie. Podczas otwierania obwodu może
wytrysnąć paliwo o należy owijać szmatą
miejsce rozłączenia. Nosić okulary ochronne.
– Miejsca połączeń i ich otoczenie należy
dokładnie wymyć przed rozłączeniem.
– Wymontowane części układać na czystym
podłożu i przykryć. Należy stosować folię lub
papier. Nie używać szmat wydzielających
włókna.
– Otwarte zespoły przykrywać dokładnie lub
zamykać, jeśli naprawa nie jest wykonywana
natychmiast.
– Części zamienne wyjmować z opakowania
bezpośrednio przed zamontowaniem. Mon-
tować tylko czyste części.
– Unikać korzystania ze sprężonego powie-
trza i przetaczania samochodu, gdy jest
otwarty obwód doprowadzenia paliwa.
– Nie stosować silikonowych środków
uszczelniających. Niewielkie ilości silikonów
przedostające się do silnika nie są spalane i
uszkadzają sondę lambda.
Zmniejszanie ciśnienia paliwa
w obwodzie
Silnik z wtryskiem benzyny
W obwodzie doprowadzenia paliwa jest ci-
śnienie także po zatrzymaniu silnika. Przed
84
odłączeniem przewodów jest konieczne
zmniejszenie ciśnienia paliwa.
Ostrzeżenie. Należy zapewnić dobrą wenty-
lację miejsca pracy. Pary paliwa są trujące.
Nie używać otwartego ognia, gdyż grozi to
pożarem. Przygotować gaśnicę.
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Otworzyć na chwilę pokrywę wlewu paliwa,
aby zmniejszyć ciśnienie w zbiorniku paliwa.
● Nałożyć klucz płaski (1, rys. H-2001) na
śrubę drążoną przewodu paliwa (2) i klucz
oczkowy (3) na korek (4).
● Położyć szmatę (5) na śrubę drążoną i ko-
rek, aby zapobiec rozpryskiwaniu paliwa.
● Otworzyć ostrożnie korek o cały obrót,
przytrzymując śrubę drążoną kluczem pła-
skim, co powoduje zmniejszenie ciśnienia
paliwa w przewodzie.
Uwaga. Jeśli nie ma korka, należy poluzować
ostrożnie śrubę drążoną.
● Zdjąć szmatę, wykręcić korek i wykręcić
ponownie z nowym pierścieniem uszczelnia-
jącym momentem 15 Nm.
● Zamknąć pokrywę wlewu paliwa.
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.

Sprawdzanie ciśnienia paliwa

Silnik z wtryskiem benzyny

Do sprawdzania jest potrzebny odpowiedni

manometr i złączka 6 mm.

Sprawdzanie

● Zmniejszyć ciśnienie paliwa (patrz odpo-

wiedni opis).
● Wykręcić korek z filtru paliwa (5, rys. H-
2002) i wkręcić manometr (4).
● Odłączyć elastyczny przewód podciśnienia
(1) od regulatora ciśnienia (2) i zamknąć
przewód odpowiednim zaciskiem (3).
● Uruchomić silnik i pozostawić go na biegu
jałowym.
Uwaga. Jeśli nie można uruchomić silnika,
należy wykonać następujące czynności: włą-
czyć zapłon i wyłączyć po około 2 s. Ponow-
nie włączyć zapłon.
● Odczytać ciśnienie paliwa na manometrze.
● Zdjąć zacisk z przewodu podciśnienia i
podłączyć przewód do regulatora ciśnienia
podczas pracy silnika.
● Odczytać ponownie ciśnienie paliwa na
manometrze.
Wymontowanie i zamontowanie oraz
sprawdzanie przekaźnika pompy
paliwa
Silnik z wtryskiem benzyny
W obwodzie doprowadzania paliwa są dwa
przekaźniki połączone szeregowo.
Włączenie zapłonu podłącza przekaźnik I i
doprowadza napięcie akumulatora do urzą-
dzenia sterującego silnikiem i wtryskiwaczy
roboczych. Poza tym jest podłączony prze-
kaźnik II, co powoduje zasilanie pompy pali-
wa energią elektryczną. Jeśli zapłon pozosta-
je włączony i silnik nie zostanie uruchomiony,
wtedy przekaźnik II wyłącza pompę paliwa po
około 2 s. Gdy silnik pracuje, pompa Paliwa
jest stale zasilana prądem przez przekaźnik
II. Jeśli silnik przestanie pracować z powodu
nadmiernego obciążenia, przekaźnik przery-
wa zasilanie pompy paliwa energia elektrycz-
ną.

WŁAŚCIWE WARTOŚCI CIŚNIENIA PALIWA (w Kpa)

Model Silnik Przewód podciśnienia

odłączony podłączony
3
Od 1995 1,4 dm 250 ± 20 190 ± 25
3
1,5 dm 250 ± 25 190 ± 25
3
1,6 dm (105/114 KM) 290 ± 25 220 ± 25
3
1,6 dm (160 KM) 300 ± 20 240 ± 25
3 )
Od 1991 do 1995 1,6 dm i D15Z1 * 300 ± 25 240 ± 25
)
D15B2 * 265 ± 20 220 ± 20
3
Od 1987 do 1991 1,5 i 1,6 dm 260 ± 20 –

)
* Oznaczenia silników – patrz „Wiadomości wstępne” w rozdziale „Silnik”

85

Jeśli pompa paliwa powinna pracować pod-
czas sprawdzania, gdy silnik jest unierucho-
miony, należy wyjąć przekaźnik i podłączyć
krótkim przewodem pomocniczym zaciski „7”
i „4” w podstawie przekaźnika.
Modele od 1995: przekaźnik (1, rys. H-2003)
pompy paliwa znajduje się po stronie pasaże-
ra ze schowkiem. Pozostałe pozycje na rys.
H-2003: 1 – złącze diagnostyczne, 3 - urzą-
dzenie sterujące silnikiem, wyłącznik bez-
władnościowy.
Modele od 1987 do 1995: przekaźnik pompy
paliwa jest umieszczony po stronie kierowcy
z lewej strony za tablicą rozdzielczą.
OZNACZENIE ZACISKÓW PRZEKAŹNIKA
POMPY PALIWA
1 – biegun dodatni akumulatora, 2 – masa, 3 – do
rządzenia sterującego silnikiem i do wtryskiwaczy,
4 – od wyłącznika zapłonu i rozrusznika, 5 - sy-
gnał od rozrusznika, 6 – do pompy paliwa, 7 – do
urządzenia sterującego silnikiem.
86
Wymontowanie w modelach od 1995
● Otworzyć schowek, wczepić z zamocowań
po lewej i prawej stronie i odchylić w dół.
● Wymontować boczną osłonę tablicy roz-
dzielczej. W tym celu wykręcić wkrętakiem do
rowków krzyżowych kołek rozprężny zaczepu
mocującego. Wyciągnąć ostrożnie osłonę.
● Odkręcić wspornik przekaźnika pompy pa-
liwa, wczepić i wyjąć przekaźnik.
● Odłączyć złącze wielostykowe od przekaź-
nika, wciskając wkrętakiem zaczep z tworzy-
wa sztucznego.
Sprawdzanie
Przekaźnik pompy paliwa należy sprawdzić,
jeśli nie można uruchomić silnika lub silnik
przestaje pracować zaraz po uruchomieniu.
Uwaga. Ta sama niesprawność może wystę-
pować także w razie uszkodzenia zabezpie-
czenia przed kradzieżą samochodu.
Uwaga. Oznaczenia zacisków może różnić
się w zależności od modelu i wyposażenia.
Sprawdzanie przekaźnika odbywa się zgod-
nie z oznaczeniami na rysunku H-2004. Od-
mienne oznaczenia zacisków – patrz złącze
(C) na rys. H-2008 w opisie „Sprawdzanie
pompy paliwa”.
● Doprowadzić napięcie akumulatora do
przekaźnika przewodami pomocniczymi. Bie-
gun dodatni akumulatora podłączyć z zaci-
skiem nr 6, a masę akumulatora z zaciskiem
nr 8. Sprawdzić omomierzem, czy nie ma
przerwy między zaciskiem nr 5, a zaciskiem
nr 7. Jeśli jest przerwa, należy wymienić
przekaźnik pompy paliwa.
● Połączyć biegun dodatni akumulatora z
zaciskiem nr 5, a masę akumulatora z zaci-
skiem nr 2. Sprawdzić, czy nie ma przerwy
między zaciskiem nr 1 i zaciskiem nr 3. Jeśli
jest przerwa, należy wymienić przekaźnik
pompy paliwa.
● Podłączyć biegun dodatni akumulatora z
zaciskiem nr 3, a masę akumulatora z zaci-
skiem nr 8. Sprawdzić, czy nie ma przerwy
między zaciskiem nr 5 i zaciskiem nr 7. Jeśli
jest przerwa, należy wymienić przekaźnik
pompy.
● Jeśli nie ma przerw, przekaźnik pompy pa-
liwa jest sprawny.
● Sprawdzić połączenie przewodów z pod-
stawą przekaźnika według schematu instala-
cji elektrycznej (patrz „Wiadomości wstępne”
w rozdziale „Wyposażenie elektryczne”).
● Sprawdzić pompę paliwa.
Zamontowanie

● Podłączyć i zamocować złącze wielostyko-

we do przekaźnika.
● Zaczepić przekaźnik ze wspornikiem i przy-
kręcić do nadwozia.
● Osadzić i zamocować osłonę boczną. Wci-
snąć zaczep mocujący i zabezpieczyć przed
wkręcenie korka rozprężnego.

Wymontowanie i zamontowanie pompy

paliwa

Ostrzeżenie. Podczas wymontowania pompy

paliwa może się wylać pewna ilość paliwa.
Pary paliwa są trujące i łatwopalne, dlatego
należy zapewnić dobrą wentylację miejsca
pracy. Unikać stykania się skóry z paliwem.
Nosić rękawice odporne na działanie paliwa.
Nie używać otwartego ognia, gdyż grozi to
pożarem. Przygotować gaśnicę.

Silnik z wtryskiem benzyny

Pompa paliwa znajduje się w zbiorniku paliwa

pod tylnym siedzeniem. Opisano wymonto-
● Wymontować siedzenie tylne (patrz „Wy-
wanie w modelach od 1995. W modelach od
montowanie i zamontowanie siedzenia i
1991 do 1995 przewód ciśnieniowy paliwa
oparcie tylnego”).
jest przykręcany zamiast nasadzany. W mo-
● Odkręcić i unieść nieco pokrywę (,1 rys. H-
delach od 1987 do 1991 należy najpierw wy-
2005).
montować zbiornik paliwa (praca wykonywa-
● Wytrzeć szmatą złącza i miejsca podłącze-
na w stacji obsługi).
nia przewodów paliwa.
Przed wymontowaniem pompy paliwa należy
opróżnić zbiornik w możliwie największym
● Odłączyć złącze 2-stykowe (2) od przyłącza
stopniu. Do wentylacji miejsca pracy można
(3) i odłożyć na bok pokrywę.
zastosować wentylator promieniowy, którego
● Otworzyć i zsunąć opaskę oraz odłączyć
silnik znajduje się w strumieniu powietrza.
przewód powrotny paliwa (4).
● Odłączyć złącze szybkomocujące przewo-
Wymontowanie
du, którym tłoczone jest paliwo. W tym celu
ścisnąć zaczepy (10) i ściągnąć złączkę (5) z
● Odłączyć przodów masy (-) od akumulato-
obsady (9).
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Zmniejszyć ciśnienie paliwa (patrz odpo-
wiedni opis czynności).

87
Uwaga. Złączkę należy ściągnąć ręcznie, nie
stosować narzędzi. Jeśli złączki nie można
ściągnąć, należy przytrzymać ściśnięte za-
czepy oraz przemiennie wciskać i ciągnąć
złączkę, aż zostanie zwolniona. Nie odłączać
obsady od przewodu, gdyż w przeciwnym
razie byłoby konieczne zamontowanie nowej
obsady.
● Oczyścić miejsca zamocowania przewodów
paliwa. Jeśli powierzchnie są skorodowane,
wymienić pompę paliwa lub przewód, którym
tłoczone jest paliwo.
● W celu ochrony przed zanieczyszczeniom
zamknąć miejsca połączeń przodów paliwa
za pomocą torebek z filii (1, rys. H2006) i
gumek.
● Odkręcić nakrętki mocujące (6, H-2005)
pompę paliwa.
● Wyjąć ostrożnie pompę paliwa (7, rys. H-
2005) ze zbiornika. Ściekające paliwo zebrać
w odpowiednie naczynie.
Zamontowanie
● Oczyścić sitko w smoku pompy paliwa.
● Zamontować pompę paliwa z nową
uszczelką (8, rys. H-2005) i przykręcić mo-
mentem 6 Nm.
● Zdjąć torebki ochronne z miejsc łączenia
przewodów paliwa.
● Włożyć i zamocować złączkę przewodu,
którym tłoczone jest paliwo, w obsadzie
przewodu.
Uwaga. Jeśli obsada przewodu jest uszko-
dzona lub została ściągnięta, włożyć nową
obsadę w złączkę i ustawi zaczepy obsady w
stosunku do wycięć złączki. Wsunąć złączkę
na króciec tak, aby było słychać zabezpie-
czenie przez zaczepy. Jeśli wsuniecie złączki
jest utrudnione, nałożyć na króciec cienką
warstwę świeżego oleju silnikowego.
● Sprawdzić, czy złączka jest mocno osa-
dzona. W tym celu pociągnąć złączkę, nie
wciskając zaczepów.
● Podłączyć i zamocować opaską przewód
powrotny paliwa.
● Podłączy złącze 2-stykowe.
● Przykręcić pokrywę.
● Zamontować siedzenie tylne (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie siedzenia i
oparcia tylnego”).
● Podłączy przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.
88
Dotyczy modeli od 1991 do 1995
Przewód, którym jest tłoczone paliwo jest
przykręcony śrubą drążoną.
● Podczas zmontowania przykręcić przewód
paliwa z dwoma nowymi pierścieniami
uszczelniającymi 28 Nm.
Silnik gaźnikowy
W silniku gaźnikowym jest mechaniczna
pompa paliwa, która jest przymocowana koł-
nierzem z boku głowicy cylindrów i otrzymuje
napęd od wału rozrządu.
Wymontowanie
● Zamknąć elastyczne przewody paliwa (2, 3
i 4, rys. H-2021) odpowiednimi zaciskami.
● Oznakować przewody paliwa taśmą samo-
przylepną, otworzyć i zsunąć całkowicie opa-
ski oraz odłączyć przewody od pompy.
● Odkręcić pompę paliwa (1) i zdjąć ją razem
z wkładką izolacyjną (5).
Zmontowanie
● Zamontować i przykręcić pompę paliwa z
wkładką izolacją.
● Podłączyć przewody zgodnie z naniesio-
nym oznakowaniem i zamocować opaskami.
Pozycje na rys. H-2021: 2 – przewód tłoczny
do gaźnika, 3 – przewód ssący ze zbiornika,
4 – przewód powrotny do zbiornika.
● Zdjąć zaciski z przewodów paliwa.
Wymontowanie i zamontowanie
czujnika poziomu paliwa w zbiorniku
Modele od 1991
Czujnik poziomu paliwa znajduje się u góry w
przedniej części zbiornika. W silnikach z

wtryskiem benzyny modeli od 1991, czujnik
poziomu paliwa jest umieszczony przed
pompą paliwa. W modelach od 1987 do 1991
jest konieczne wymontowanie zbiornika (pra-
ca wykonywana w stacji obsługi) przed wy-
montowaniem czujnika poziomu paliwa.
Ostrzeżenie. Podczas wymontowania pompy
paliwa może się wylać pewna ilość paliwa.
Pary paliwa są trujące i łatwopalne, dlatego
należy zapewnić dobrą wentylację miejsca
pracy. Unikać stykania się skóry z paliwem.
Nosić rękawice odporne na działanie paliwa.
Nie używać otwartego ognia, gdyż grozi to
pożarem. Przygotować gaśnicę.
Wymontowanie
● Odkręcić i odłożyć na bok pokrywę pompy
paliwa (patrz „Wymontowanie i zamontowa-
nie pompy paliwa”).
● Odłączyć 3-stykowe złącze czujnika pozio-
mu paliwa.
● Odkręcić i wyjąć ostrożnie czujnik poziomu
paliwa (2, rys. H-2007). Ściekające paliwo
zebrać w odpowiednie naczynie. Pozycje
oznaczone na rys. H-2007: 1 – zbiornik pali-
wa, 3 – uszczelka, 4 – pompa paliwa.
Zamontowanie
● Zamontować i przykręcić czujnik poziomu
paliwa z nową uszczelką (3).
● Podłączyć złącze 3-stykowe.
● Przykręcić pokrywę.
● Zamontować siedzenie tylne (patrz ”Wy-
montowanie i zamontowanie siedzenie i
oparcia tylnego”).
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do odbiornika kod zabezpie-
czający prze kradzieżą i nastawić zegar, jeśli
są w wyposażeniu.
Sprawdzanie pompy paliwa
89
Uwaga. Przestrzegać zasad bezpieczeństwa
podanych w wiadomościach wstępnych na
początku tego rozdziału.
Silnik z wtryskiem benzyny
Sprawdzanie działania
● Sprawdzić, czy następuje rozruch pompy
paliwa. W tym celu zdjąć pokrywę wlewu pa-
liwa i włączyć zapłon przy pomocy drugiej
osoby. Przez króciec wlewu paliwa powinien
być słyszalny przez około 2 s odgłos pracy
pompy.
● Wyłączyć zapłon.
Pompa paliwa może nie pracować z niżej
podanych przyczyn.
– Modele od 1995: zadziałał lub jest uszko-
dzony wyłącznik bezwładnościowy. Wyłącz-
nik bezwładnościowy znajduje się za schow-
kiem i przerywa dopływ paliwa w przypadku
kolizji lub silnego uderzenia. W razie potrzeby
odchylić do przodu schowek i wcisnąć przy-
cisk kasujący u góry włącznika, w celu przy-
wrócenia zasilania paliwem (patrz rys. H-
2003 w rozdziale „Wymontowanie i zamonto-
wanie oraz sprawdzanie przekaźnika pompy
paliwa”).
– Uszkodzony bezpiecznik nr 13 pompy pali-
wa w skrzynce bezpieczników i przekaźni-
ków.
– Uszkodzony bezpiecznik nr 31 sygnału z
rozrusznika w skrzynce bezpieczników i
przekaźników.
– Uszkodzone urządzenie sterujące silnikiem.
– Przerwa w przewodach łączących z pod-
stawą przekaźnika.
Sprawdzanie zasilania napięciem
● Odłączyć złącze 2-stykowe od pompy pali-
wa (patrz „Wymontowanie i zamontowanie
pompy paliwa”).
● Wyjąć przekaźnik pompy paliwa (patrz od-
powiedni opis czynności).
● Mostkować krótkim przewodem (B, rys. H-
2008) styki „7” i „5” w 7-stykowym złączu
przekaźnika (C).
D – przewód żółto-zielony, F – przewód żółto-
czerwony.
Uwaga. W zależności od modelu i wyposa-
żenia, rozmieszczenie styków w złączu prze-
kaźnika może być inne. W takim przypadku
należy mostkować krótkim przewodem (B)
styki „4” i „5” złącza (A). D – przewód żółto-
zielony, E – przewód czarno-żółty.
● Włączyć zapłon.
● Podłączyć woltomierz między styki „1”,
przewód żółto-zielony złącza 2-stykowego
(G) a masę. Zmierzone napięcie powinno być
równe napięciu akumulatora – około 12 V.
● Jeśli w obu pomiarach zostanie stwierdzo-
ne napięcie akumulatora, wymienić pompę
paliwa. W przeciwnym razie sprawdzić i na-
prawić przewody według schematu instalacji
elektrycznej (patrz „Wiadomości wstępne” w
rozdziale „Wyposażenie elektryczne”).
Silnik gaźnikowy
Silnik gaźnikowy ma mechaniczną pompę
paliwa, która jest przymocowana kołnierzem
z boku głowicy cylindrów i otrzymuje napęd
od wałka rozrządu.
Ostrzeżenie. Należy zapewnić dobrą wenty-
lacje miejsca pracy. Pary paliwa są trujące.
Nie używać otwartego ognia, gdyż grozi to
pożarem. Przygotować gaśnicę.
Warunki sprawdzania: przewody paliwa i filtr
paliwa muszą być drożne.
Sprawdzanie ciśnienia tłoczenia
Uwaga. Do sprawdzania ciśnienia jest po-
trzebny odpowiedni manometr.
● Odłączyć od filtru w przedziale silnika
przewód paliwa łączący pompę z filtrem pali-
wa.
● Podłączyć manometr (1, rys. H-2019) do
odłączonego przewodu.
● Odłączyć przewód powrotny paliwa (2) od
pompy paliwa (3) i zamknąć króciec odpo-
wiednim korkiem (4).
● Uruchomić silnik i pozostawić go na biegu
jałowym, aż ustabilizują się wskaźniki mano-
metru. Właściwa wartość ciśnienia:
7...23 kPa.
● Zatrzymać silnik.
● Odłączyć manometr.
● Jeśli ciśnienie jest za małe, sprawdzić
przewody paliwa i filtr paliwa, czy nie są za-
tkane, zwężone lub nieszczelne. W razie po-
trzeby powtórzyć sprawdzenie ciśnienia. Jeśli
nie wykryto żadnej usterki, należy wymienić
pompę paliwa i powtórzyć sprawdzenie ci-
śnienia.
Sprawdzanie wydajności pompy
● Włożyć przewód tłoczny paliwa (1, rys. H-
2020) do naczynia pomiarowego (2). Inne
pozycje pokazane na rys. H-2020: 2 - prze-
wód powrotny, 4 korek.
● Uruchomić silnik, pozostawić go na biegu
jałowym przez 60 sekund i zatrzymać silni.
Minimalna ilość paliwa w naczyniu pomiaro-
wym powinna wynosić 833 cm3.
● Jeśli wydajność jest za mała, sprawdzić
przewody paliwa i filtr paliwa, czy nie są za-
tkane, zwężone lub nieszczelne. W razie po-
trzeby powtórzyć sprawdzenie. Jeśli nie wy-
kryto żadnej usterki, należy wymienić pompę
paliwa i powtórzyć sprawdzenie wydajności.
● Podłączyć przewód paliwa do filtru w prze-
dziale silnika.

90

● Wyjąć korek z króćca i podłączyć przewód
powrotny do pompy paliwa.
Wymontowanie i zamontowanie filtru
powietrza
Opis dotyczy silnika z wtryskiem benzyny.
Uwaga. Na rysunku w opisie jest pokazany
filtr powietrza modeli od 1995. Wymontowa-
91
nie filtru powietrza w innych modelach odby-
wa się zasadniczo w ten sam sposób.
Silniki 75 do 105 KM
Wymontowanie
● Odkręcić (2, rys. H-2009) i wyjąć w górę
rezonator (1).
Uwaga. Rezonator służy do tłumienia szu-
mów w układzie dolotowym.
● Wyjąć przewód dolotowy (3) z filtru powie-
trza (4).
● Odłączyć złącze (5, rys. H-2010) czujnika
temperatury powietrza dolotowego.
● Odkręcić (6) i wyjąć filtr powietrza (4).
Zamontowanie
● Osadzić filtr powietrza na obudowie prze-
pustnicy i dokręcić momentem 10 Nm.
● Podłączyć złącze do czujnika temperatury
powietrza dolotowego.
● Zamontować rezonator, wsunąć przewód
dolotowy w filtr powietrza i dokręcić rezonator
momentem 10 Nm.
Silniki od 114 do 169 KM
Wymontowanie
● Odłączyć złącze (1, H-2011) czujnika tem-
peratury powietrza dolotowego.
● Odłączyć przewód podciśnienia (2) od
przewodu dolotowego (3).
● Odłączyć przewód dolotowy do kolektora
dolotowego (4).
● Odkręcić (6) i wyjąć filtr powietrza (5).
ELEMENTY FILTRU
POWIETRZA SILNIKA
3
GAŹNIKOWEGO 1,3 dm

1 – nakrętka skrzydełkowa,
2 – pokrywa filtru powietrza,
3 – nakrętka z trzpieniem,
4 – sitko,
5 – wkład filtru,
6 – obudowa filtru powietrza,
7 – przewód dolotowy,
8 – siłownik podciśnieniowy,
9 – nakrętka,
10 – przewód podciśnienia,
11 – przewód ciepłego
powietrza,
12 – śruba mocująca
przednia.

ELEMENTY FILTRU
POWIETRZA SILNIKA
3
GAŹNIKOWEGO 1,4 dm

1 – przewód dolotowy,
2 – przewód ciepłego
powietrza,
3 – obudowa filtru powietrza,
4 – sitko,
5 – pokrywa filtru powietrza,
6 – nakrętka skrzydełkowa,
7 – wkład filtru.

92

Zamontowanie
● Zamontować filtr powietrza i przykręcić
momentem 10 Nm.
● Wsunąć przewód dolotowy na kolektor do-
lotowy.
● Podłączyć przewód podciśnienia do prze-
wodu dolotowego.
● Podłączyć złącze do czujnika temperatury
powietrza dolotowego.
Sprawdzanie urządzenia regulującego
Temperaturę powietrza dolotowego
Opis dotyczy silnika gaźnikowego.
Sprawdzanie, gdy silnik jest zimny
Warunki sprawdzania: temperatura otocze-
nia wynosi poniżej +25oC.
● Odłączyć przewód dolotowy od filtru powie-
93
trza.
● Uruchomić i pozostawić silnik na biegu ja-
łowym.
● Spojrzeć w króciec dolotowy (1, rys. H-
2022). Przesłona powietrzna (2) powinna
unosić się powoli i otwierać znajdujący się
pod nią przewód ciepłego powietrza (3). Po-
zostałe oznaczenia na rys. H-2022: 4 – zawór
odpowietrzający, 5 –filtr powietrza, 6 –
siłownik podciśnienia, 7 – zawór zwrotny, 8 –
zwężka dławiąca, 9 – do kolektora dolotowe-
go.
● Jeśli przesłona nie unosi się, odłączyć
przewód podciśnienia (1, rys. 2023) i spraw-
dzić, czy jest w nim podciśnienie.
Uwaga. Występowanie podciśnienia można
sprawdzić przez przyłożenie palca do końca
przewodu lub za pomocą przyrządu pomia-
rowego, w dostępnej w handlu pompie do
wytwarzania podciśnienia (2). Jeśli palec zo-
stanie przyssany, w przewodzie jest podci-
śnienie.
● Jeśli jest podciśnienie, wymienić siłownik
podciśnieniowy (3) i powtórzyć sprawdzenie.
● W razie braku podciśnienie sprawdzić
przewód podciśnienia, czy nie jest porowaty,
uszkodzony lub luźno podłączony. Jeśli nie
zostanie wykryta usterka, oznacza to na ogół
uszkodzenie zaworu odpowietrzającego w
obudowie filtru powietrza.
Sprawdzanie, gdy silnik jest ciepły
● Uruchomić silnik i nagrzewać go, aż wenty-
lator chłodnicy włączy i wyłączy się dwukrot-
nie.
● Spojrzeć w króciec dolotowy (1, rys. H-
2024). Przesłona powietrzna (2) powinna
znajdować się u dołu i zamykać podłączony
pod nią przewód ciepłego powietrza (3).
● Jeśli przesłona unosi się, odłączyć przewód
podciśnienia i sprawdzić, czy nie ma w nim
podciśnienia.
● Jeśli nie ma podciśnienia, wymienić siłow-
nik podciśnieniowy (6) i powtórzyć sprawdza-
nie.
● Jeśli jest podciśnienie, oznacza to na ogół
uszkodzenia zaworu odpowietrzającego (4) w
obudowie filtru powietrza (5).
● Podłączyć przewód dolotowy do filtru po-
wietrza.
Wymontowanie i zamontowanie oraz
regulacja linku przepustnicy
Uwaga. Linka przepustnicy jest bardzo po-
datna na złamania i dlatego należy zachować
szczególną ostrożność podczas jej zamonto-
wania. Niewielkie załamanie linki może spo-
wodować jej pęknięcie podczas jazdy i linka z
takim uszkodzeniem nie powinna być monto-
wana.
Wymontowanie
● Poluzować przeciwnakrętkę (1, rys. H-
2012), odciągnąć nieco w tył linkę przepust-
nicy (2) i wyjąć w bok ze wspornika (3).
94
● Wyczepić złączkę linki (4) z tarczy segmen-
towej (5). Pozycja (6) to nakrętka regulacyjna.
● Sprawdzić, przesuwając linkę w pancerzu
w obie strony, czy linka porusza się bez opo-
rów. W razie potrzeby wymienić linkę prze-
pustnicy.
Zamontowanie
● Podłączyć złączkę linki do tarczy segmen-
towej.
● Włożyć linkę przepustnicy we wspornik i
dokręcić przeciwnakrętkę, przytrzymując na-
krętkę regulacyjną.
● Sprawdzić regulację linki przepustnicy i
wyregulować w razie potrzeby.
Regulacja
● Unieruchomić silnik i nagrzać go do nor-
malnej temperatury pracy, która jest osiągnię-
ta, gdy wentylator włączy i wyłączy się.
● Sprawdzić luz cięgien przepustnicy na bie-
gu jałowym. Zwis (1, rys. H-2013) linki prze-
pustnicy powinien wynosić 10…12 mm. W
przeciwnym razie poluzować przeciwnakrętkę
(2) i obracać nakrętkę regulacyjną (3), aż
zostanie uzyskana właściwa wartość. Dokrę-
cić przeciwnakrętkę.
● Zatrzymać silnik.
● Wcisnąć pedał przyśpieszenia do oporu i
zablokować pedał w tym położeniu lub sko-
rzystać z pomocy drugiej osoby.
● Sprawdzić, czy dźwignia przepustnicy opie-
ra się o ogranicznik całkowitego obciążenia.
W przeciwnym razie wyregulować linkę prze-
pustnicy.
● Zwolnić pedał przyśpieszenia i sprawdzić,
czy dźwignia przepustnicy opiera się o ogra-
nicznik biegu jałowego. W przeciwnym razie
wyregulować linkę przepustnicy.
Regulacja nowej linki
● Odkręcić całkowicie nakrętkę regulacyjną i
przeciwnakrętkę.
● Uruchomić silnik i nagrzać go do normalnej
temperatury pracy, która jest osiągnięta, gdy
wentylator włączy się i wyłączy.
● Trzymać pancerz linki we wsporniku tak,
aby linka nie miała luzu i silnik pracował z
prędkością biegu jałowego.
● Obracać nakrętkę regulacyjną (3, rys. H-
2014), aż znajdzie się około 3 mm przed
wspornikiem.
● Dokręcić przeciwnakrętkę (2) w tym poło-
żeniu. Pozycja (4) na rys. H-2014 to wspor-
nik.
● Sprawdzić luz cięgien przepustnicy na bie-
gu jałowym. Zwis linki przepustnicy powinien
wynosić 10…12 mm. W przeciwnym razie
poluzować przeciwnakrętkę i obracać nakręt-
kę regulacyjną, aż zostanie uzyskana właści-
wa wartość. Dokręcić przeciwnakrętkę.
● Zatrzymać silnik.
Sprawdzanie układu przewietrzania
skrzyni korbowej
Układ przewietrzania skrzyni korbowej zapo-
biega przedostawaniu się do atmosfery par
paliwa i oleju, które powstają w skrzyni kor-
bowej. W tym celu powietrze z przewodu do-
lotowego jest doprowadzane elastycznym
przewodem do pokrywy głowicy cylindrów.
Wewnętrznymi połączeniami powietrze dosta-
je się do skrzyni korbowej, gdzie miesza się z
95
parami oleju. Te pary są zasysane przez
podciśnienie wytwarzane przepływem powie-
trza w kolektorze dolotowym przez zawór
odpowietrzający skrzyni korbowej i doprowa-
dzane do komór spalania. Zawór odpowie-
trzający skrzyni korbowej jest otwierany przez
podciśnienie podczas pracy silnika i zamyka-
ny po zatrzymaniu silnika. Odolejacz w miej-
scu podłączenia przewodu do skrzyni korbo-
wej zapobiega zaolejeniu obwodu doprowa-
dzania powietrza.
Sprawdzanie
● Sprawdzić wzrokowo przewody odpowie-
trzające (1, rys. H-2017) i (2) skrzyni korbo-
wej, czy nie są uszkodzone lub porowate.
Uwaga. Przewód od skrzyni korbowej do
zaworu odpowietrzającego (3) nie jest wi-
doczny na rys. H-2017. Na rysunku jest po-
kazany silnik 1,4 dm3 modeli od 1995.
● Sprawdzić przewody elastyczne, czy są
drożne. W tym celu wymontować i przedmu-
chać przewody sprężonym powietrzem.
● Uruchomić silnik i pozostawić na biegu ja-
łowym.
● Ściskać ręką lub szczypcami przewód od-
powietrzający skrzyni korbowej między zawo-
rem odpowietrzającym, a kolektorem doloto-
wym (A, rys. H-2017). Zawór odpowietrzający
powinien stukać.
Uwaga. Nie uszkodzić przewodu podczas
ściskania. Jeśli są stosowane szczypce, na-
leży owinąć przewód szmatą.
● Jeśli zawór nie skuta, sprawdzić tulejkę
gumową zaworu, czy nie jest popękana lub
uszkodzona.

● Jeśli tulejka gumowa nie jest uszkodzona,
wymienić zawór odpowietrzający skrzyni
korbowej i przeprowadzić ponownie spraw-
dzanie.
Sprawdzanie filtru przewietrzania
skrzyni korbowej
Opis dotyczy silnika gaźnikowego.
● Wymontować pokrywę filtru powietrza i
wkładu filtru (patrz „Wymiana wkładu filtru
powietrza”).
● Odkręcić obudowę filtru (1, rys. H-2018).
● Sprawdzić wzrokowo wkład filtru (2). Wy-
mienić mocno zaolejony lub zanieczyszczony
wkład.
● Sprawdzić uszczelkę (3), czy nie jest poro-
wata lub uszkodzona, i wymienić w razie po-
trzeby.
STEROWANIE PRACĄ SILNIKA
Wiadomości wstępne
Gaźnik
Silnik 1,3 dm3 75 KM modeli od 1991 do
1995. Mieszanka paliwa z powietrzem jest
przygotowywana przez sterowany elektro-
nicznie opadowy gaźnik dwuprzelotowy.
Gaźnik jest wyposażony w automatyczne
urządzenie rozruchowe służące do urucha-
miania zimnego silnika. Dostosowanie składu
mieszanki konieczne do regulacji współczyn-
nika ‫ ג‬odbywa się za pomocą dodatkowego
przewodu powietrza między filtrem powietrza
a kolektorem dolotowym. W dodatkowym
przewodzie powietrza znajduje się elektro-
niczny zawór sterujący, który otrzymuje sy-
gnały z urządzenia sterującego silnikiem.
Urządzenie sterujące silnikiem znajduje się w
96
podnóżku pasażera za prawym pokryciem
bocznym.
Silnik 1,3 dm3 75 KM modeli od 1987 do
1991. Sterowany elektronicznie opadowy
gaźnik dwuprzelotowy, jak w modelach od
1991 do 1995, jednak z ręcznym urządze-
niem rozruchowym. Urządzenie sterujące
silnikiem znajduje się w konsoli środkowej za
tablicą rozdzielczą.
Silnik 1,4 dm3 90 KM modeli od 1987 do
1991. W celu uzyskania większej mocy silni-
ka został zastosowany podwójny gaźnik o
stałym podciśnieniu.
Układ wtrysku benzyny
Elektroniczny układ starowania pracą silnika
określa ilość paliwa i wyprzedzenie zapłonu.
Ten elektroniczny układ ma następujące zale-
ty:
– Dokładne dozowanie ilości paliwa przy każ-
dym obciążeniu silnika, zapewniające małe
zużycie paliwa i dobre właściwości trakcyjne.
– Zmniejszenie zawartości szkodliwych
składników w spalinach dzięki dokładnemu
odmierzaniu paliwa i zastosowania katalizato-
ra.
– Własna diagnostyka układu, umożliwiająca
szybkie określenie niesprawności. Układ ste-
rujący jest wyposażony w pamięć diagno-
styczną. Jeśli podczas pracy występują
usterki, są one przechowywane w pamięci.
Jeśli silnik nie jest całkowicie sprawny, moż-
na zlecić odpłatnie w stacji obsługi wydruko-
wanie wykazu usterek i w razie potrzeby usu-
nąć je samemu.
Urządzenie sterujące to mały, bardo szybko
pracujący komputer. Określa on optymalny
kąt wyprzedzenia zapłonu, moment wtrysku i
ilość wtryskiwanego paliwa. Równocześnie
następuje dostosowanie pracy urządzenia
sterującego do innych układów samochodu,
jak układu sterowania skrzynką przekładnio-
wą lub zabezpieczenia przed kradzieżą sa-
mochodu.
Wszystkie części układu zapłonu i wtrysku
benzyny są bardzo trwałe i praktycznie nie
wymagają obsługi. Należy tylko podczas
okresowych przeglądów wymieniać wkład
filtru powietrza i świece zapłonowe. Podsta-
wowe regulacje i naprawy można przeprowa-
dzić tylko za pomocą drogich próbników, dla-
tego prace te powinny być wykonywane
przez właściwie wyposażone stacje obsługi.
Zalecenia dotyczące bezpieczeństwa
podczas obsługi
W układzie zasilania paliwem panuje wysokie
ciśnienie. Przed odłączeniem przewodów
należy zmniejszyć ciśnienie paliwa (patrz
„Zmniejszanie ciśnienia paliwa w obwodzie”).
Przed odłączeniem przewodu należy owinąć
szmatę wokół miejsca połączenia.
Aby uniknąć zranienia osób lub zniszczenia
układu wtryskowego lub zapłonu, należy sto-
sować niżej podane zasady.
– Nie dotykać, ani nie odłączać przewodów
wysokiego napięcia, gdy silnik pracuje lub
gdy jest obracany rozrusznikiem.
– Podłączać i odłączać przewody układu
wtryskowego i zapłonowego, a także przewo-
dy przyrządów pomiarowych, tylko po wyłą-
czeniu zapłonu.
– Osoby z rozrusznikiem serca nie powinny
wykonywać żadnych prac przy elektronicz-
nym układzie zapłonowym.
– Podczas sprawdzania ciśnienia sprężania
nie powinno być wtryskiwane paliwo, dlatego
należy postępować zgodnie ze wskazówkami
podanymi w punkcie „Sprawdzanie ciśnienia
sprężania” w rozdziale „Silnik”.
Uwaga. Podczas wykonywania prac przy
układzie wtrysku benzyny należy zachowy-
wać ogólne zasady bezpieczeństwa i utrzy-
mania czystości (patrz rozdział „Obwody do-
prowadzenia paliwa i powietrza”).
Gaźnik
Sprawdzanie prędkości obrotowej
biegu jałowego i zawartości CO
w spalinach
Do sprawdzania i regulacji jest potrzebny
dostępny w handlu obrotomierz i przyrząd do
pomiaru zawartości CO.
Sprawdzanie i regulacja prędkości
obrotowej biegu jałowego
● Uruchomić i nagrzać silnik, aż wentylator
chłodnicy włączy i wyłączy się dwukrotnie.
● Wyłączyć wszystkie odbiorniki energii elek-
trycznej.
● Podłączyć obrotomierz zgodnie z instrukcją
producenta.
● Sprawdzić prędkość obrotową biegu jało-
wego, właściwa wartość wynosi 800 ± 50
obr/min, w samochodzie wyposażonym w
97
automatyczną skrzynkę przekładniową –
1000 ± 50 obr/min.
● Zatrzymać silnik, uruchomić go ponownie i
pozostawić przez około 2 minuty na biegu
jałowy.
● zwiększyć prędkość obrotową silnika przez
około 1 minutę do 3000.35000 obr/min i po-
tem zmniejszyć z powrotem do prędkości
obrotowej biegu jałowego.
● Sprawdzić ponownie prędkość obrotową
biegu jałowego. Jeśli zmierzona prędkość
odbiega znacznie od właściwej wartości,
sprawdzić cięgna przepustnicy (patrz odpo-
wiedni opis czynności). W razie niewielkiego
odchylenia wyregulować prędkość obrotową
biegu jałowego.
● Wyregulować prędkość obrotową biegu
jałowego do właściwej wartości, obracając
śrubę zderzakową (1, rys. H-2201) przepust-
nicy.
Uwaga. W samochodach urządzeniem klima-
tyzującym śruba zderzakowa znajduje się
przy cięgnach przepustnicy.
● Zatrzymać silnik.
Sprawdzanie zawartości CO
● Podłączyć przyrząd pomiarowy zawartości
CO do końcówki rury wylotowej zgodnie z
instrukcją producenta, wprowadzając sondę
przyrządu co najmniej 40 cm w rurę wyloto-
wą.
● Uruchomić silnik i pozostawić na biegu ja-
łowym przez około 2 minuty.
● Zwiększyć prędkość obrotową silnika przez
około 1 minutę do 3000...3500 obr/min, a
potem zmniejszyć z powrotem do prędkości
obrotowej biegu jałowego.
● Sprawdzać zawartość CO w spalinach.
Właściwa wartość wynosi poniżej 0,2%.
● Zatrzymać silnik.
 Obracanie śruby regulacyjnej CO:
– w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek
zegara: zmniejsza zawartość CO,
Regulacja zawartości CO
– w kierunku przeciwnym do ruchu wskazó-
wek zegara: zwiększa zawartość CO.
● Odłączyć przewód podciśnienia (1, rys. H-
● Sprawdzić ponownie prędkość obrotową
2202) od gaźnika i zamknąć otwór odpowied-
biegu jałowego i wyregulować w razie potrze-
nim kołpakiem (2).
by.
● Odłączyć złącze 2-stykowe (1, rys. H-2203)
Uwaga. Prędkość obrotowa biegu jałowego i
od zaworu regulacyjnego powietrza (2).
zawartość CO muszą być regulowane na
● Odłączyć przewód (3) od zaworu regulacyj-
przemian, aż obie znajdą się w zakresach
nego powietrza (2) i zamknąć otwór odpo-
właściwych wartości.
wiednim kołpakiem (4).
● Zatrzymać silnik.
● Odłączyć złącze wtykowe (1, rys. H-2204)
● Podłączyć złącze wtykowe sondy lambda.
sondy lambda (2).
● Wsunąć złącze i przewód na zawór regula-
● Uruchomić silnik i pozostawić na biegu ja-
cyjny powietrza.
łowym prze około 2 minuty.
● Podłączyć przewód podciśnienia do gaźni-
● Zwiększyć prędkość obrotową silnika przez
ka.
około 1 minutę do 3000...3500 obr/min potem
● Skasować zawartość pamięci usterek w
zmniejszyć z powrotem do prędkości obroto-
urządzeniu sterującym silnikiem. W tym celu
wej biegu jałowego.
wyjąć na około 10 s bezpiecznik nr 20 świateł
● Sprawdzić zawartość CO. Właściwa war-
cofania (7,5 A) w głównej skrzynce bezpiecz-
tość wynosi 2,5 ± 0,5%. Wyregulować zawar-
ników.
tość CO, jeśli nie uzyskano właściwej warto-
● Uruchomić silnik i sprawdzić ponownie za-
ści.
wartość CO oraz prędkość obrotową biegu
● Wyciągnąć kapturek zabezpieczający (1,
jałowego. Właściwa zawartość CO wynosi
rys. H-2205) śruby regulacyjnej CO.
poniżej 0,2%.
● Wyregulować zawartość CO do właściwej
wartości, obracając śrubę regulacyjną CO.

98

● Urządzenie klimatyzujące: sprawdzić
prędkość obrotową biegu jałowego, gdy jest
włączone urządzenie klimatyzujące. Właści-
wa wartość: 800 ± 80 obr/min, w samocho-
dzie z automatyczną skrzynką przekładniową:
1000 ± 50 obr/min. Jeśli nie zostaną uzyska-
ne właściwe wartości, należy sprawdzić układ
zwiększania prędkości obrotowej biegu jało-
wego.
Sprawdzanie cięgna przepustnicy
● Uruchomić i nagrzać silnik, aż wentylator
chłodnicy włączy i wyłączy się dwukrotnie.
● Wyłączyć wszystkie odbiorniki energii elek-
trycznej.
● Podłączyć obrotomierz zgodnie z instrukcją
producenta.
● Odłączyć przewód podciśnienia (1, rys. H-
2206) od nastawnika przepustnicy (2), co
powinno spowodować zwiększenie prędkości
obrotowej biegu jałowego.
● W przeciwnym razie sprawdzić, czy wystę-
puje podciśnienie na końcu przewodu.
Uwaga. Występowanie podciśnienia można
sprawdzić przez przyłożenie palca do końca
99
przewodu lub za pomocą przyrządu pomia-
rowego, w dostępnej w handlu pompie do
wytworzenia podciśnienia. Jeśli palec zosta-
nie przyssany, w przewodzie jest podciśnie-
nie.
● Silnik 1,3 dm3. Jeśli podciśnienie nie wy-
stępuje, sprawdzić przewód, czy nie jest po-
rowaty, popękany, niedrożny lub luźno osa-
dzony.
● Silnik 1,4 dm3. Jeśli podciśnienie nie wy-
stępuje, sprawdzić przewody przy nastawniku
przepustnicy, czy nie są porowate, popękane,
niedrożnie lub luźno osaczone. W samocho-
dzie z urządzeniem klimatyzującym spraw-
dzić w razie potrzeby zawór elektromagne-
tyczny biegu jałowego.
● Sprawdzić podwyższoną prędkość obroto-
wą biegu jałowego. Właściwa wartość wynosi
2200 ± 500 obr/min, w samochodzie z auto-
matyczną skrzynką przekładniową: 1900 ±
500 obr/min.
● Jeśli prędkość obrotowa silnika różni się od
właściwej wartości, wyregulować prędkość
obrotową, obracając śrubę regulacyjną (3,
rys. H-2208).
● Zatrzymać silnik.
Silnik 1,3 dm3
Silnik 1,4 dm3
● Podłączyć przewód do siłownika podciśnie-
niowego nastawnika przepustnicy.

Sprawdzanie automatycznego
urządzenia rozruchowego

● Wymontować filtr powietrza (patrz „Wymon-

towanie i zamontowanie filtru powietrza).
● Odłączyć złącze 2-stykowe od elementu
grzejnego.
● Wcisnąć raz pedał przyśpieszenia do oporu
i zwolnić, co powoduje zamknięcie przesłony
rozruchowej. Jeśli przesłona rozruchowa nie
zamyka się całkowicie, gdy temperatura cie-
czy chłodzącej nie przekracza +28oC, należy
sprawdzić cięgło uruchamiające, czy porusza
się bez oporu. W razie potrzeby spryskać
cięgło dostępnym w handlu środkiem do
czyszczenia gaźników.
Uwaga. Środek do czyszczenia gaźników jest
żrący i należy nakładać okulary i rękawice
ochronna.
● Uruchomić silnik na chwilę. Przesłona roz-
ruchowa powinna się nieco otworzyć. zatrzy-
mać niezwłocznie silnik.
Uwaga. Nie pozostawiać silnika pracującego
bez filtru powietrza.
● Jeśli przesłona rozruchowa nie otwiera się,
sprawdzić cięgło uruchamiające przesłonę
rozruchową, czy porusza się bez oporu i dzia-
ła Własowie. Jeśli cięgło jest sprawne,
sprawdzić siłownik pneumatyczny pulldown.
● Jeśli to konieczne, sprawdzić siłowni pull-
down w następujący sposób:
– zdjąć siłownik pulldown (1, rys. H-2210) i
odłączyć przewód podciśnienia (2),
– zamknąć kciukiem otwór w siłowniku pull-
down,
– wytworzyć podciśnienie za pomocą pompy,
aż cięgło uruchamiające (4) zostanie całkowi-
cie wyciągnięte, utrzymując ten sam stan
przez krótki czas,
– jeśli cięgło uruchamiające nie pozostanie
we wciągniętym stanie, należy wymienić si-
łownik pulldown,
– zdjąć kciuk z otworu odpowietrzającego,
cięgło uruchamiające powinno wrócić do po-
łożenia wyjściowego, w przeciwnym razie
sprawdzić drożność otworu odpowietrzające-
go,
– podłączyć przewód podciśnienia do siłow-
nika pulldown,
● Uruchomić silnik i pozostawić go na biegu
jałowym.
Uwaga. Przewód podciśnienia powinien być
podłączony do siłownika pulldown.

ELEMENTY AUTOMATYCZNEGO URZĄDZENIA

ROZRUCHOWEGO

1 – przesłona rozruchowa, 2 – łącznik, 3 – sprę-

żyna bimetalowa, 4 – obudowa urządzenia rozru-
chowego, 5 – dźwignia rozruchowa, 6 – dźwignia
zabierakowa, 7 – siłownik pulldown, 8 – element
grzejny.

100

● Sprawdzić położenie dźwigni rozruchowej
(1, rys. H2211). Nakładka (A) nie powinna
opierać się o gaźnik, gdy temperatura cieczy
chłodzącej wynosi poniżej +14oC.
● Jeśli nakładka opiera się, odłączyć przewód
podciśnienia od siłownika pulldown. Jeśli na-
kładka odsunie się od gaźnika, sprawdzić
przewód podciśnienia, czy nie jest porowaty,
uszkodzony lub luźno podłączony. Brak uste-
rek oznacza na ogół uszkodzenie zaworu
termicznego.
● Sprawdzić położenie dźwigni rozruchowej,
gdy temperatura cieczy chłodzącej przekra-
cza +25oC. Nakładka (A) powinna opierać się
o gaźnik.
● Jeśli nakładka nie opiera się, sprawdzić
przewód podciśnienia, czy nie jest porowaty,
uszkodzony, luźno podłączony lub niedrożny.
Brak usterek oznacza na ogół uszkodzenie
zaworu termicznego. Zawór termiczny regulu-
je podciśnienie działające na siłownik pull-
101
down w zależności od temperatury cieczy
chłodzącej.
Poniżej wymienione są dalsze przyczyny
niewłaściwego działania automatycznego
urządzenia rozruchowego.
● Uszkodzony lub przestawiony mechanizm
pulldown. W razie potrzeby sprawdzić i wyre-
gulować w stacji obsługi.
● Uszkodzona lub przestawiona pokrywa
urządzenia rozruchowego. Znaki (1, rys. H-
2212) na pokrywie (2) i znaki na obudowie
urządzenia rozruchowego powinny pokrywać
się. W razie potrzeby poluzować śruby mocu-
jące i obrócić pokrywę w podłużnych otwo-
rach.
● Uszkodzony element grzejny. Jeśli przesło-
na rozruchowa nie otwiera się całkowicie, gdy
silnik jest nagrzany do normalnej temperatury
pracy i cięgno uruchamiające nie jest uszko-
dzone, należy sprawdzić napięcie zasilania
elementu grzejnego w niżej opisany sposób.
● Odłączyć złącze elementu grzejnego (2,
rys. H-2213).
● Podłączyć woltomierz biegunem dodatnim
(3) do styku przewodu biało-niebieskiego i do
masy nadwozia. Woltomierz powinien wska-
zywać napięcie akumulatora, gdy silnik pra-
cuje. W przeciwnym razie należy sprawdzić
według schematu instalacji elektrycznej, czy
przewód biało-niebieski nie ma przerwy. po-
zycja (1) na rys. H-2213 to pokrywa urządze-
nia rozruchowego.
Sprawdzanie układu zwiększania
prędkości obrotowej biegu jałowego
Opis dotyczący samochodu z urządzeniem
klimatyzacyjnym. Układ zwiększania prędko-
ści obrotowej biegu jałowego należy spraw-
dzić, gdy silnik pracuje nierównomiernie po
włączeniu urządzenia klimatyzacyjnego.
● Uruchomić i nagrzać silnik, aż wentylator
chłodnicy włączy i wyłączy się dwukrotnie.
● Wyłączyć wszystkie odbiorniki energii elek-
trycznej.
● Podłączyć wszystkie odbiorniki energii elek-
trycznej.
● Sprawdzić prędkość obrotową biegu jało-
wego. Właściwa wartość wynosi 800 ± 50
obr/min, a w samochodzie wyposażonym w
automatyczną skrzynkę przekładniową –
1000 ± 50 obr/min.
● Jeśli prędkość obrotowa biegu jałowego
wykracza poza podany zakres, odłączyć
przewód od siłownika podciśnieniowego na-
stawnika przepustnicy. Sprawdzić, czy jest
podciśnienie na końcu przewodu. Nie powin- Silnik 1,3 dm3
no być podciśnienie, w przeciwnym razie
sprawdzić zawór elektromagnetyczny biegu
jałowego.
Uwaga. Występowanie podciśnienia można
sprawdzić przez przyłożenie palca do końca
przewodu lub za pomocą przyrządu pomia-
rowego, w dostępnej w handlu pompie do
wytwarzania podciśnienia. Jeśli palec zosta-
nie przyssany, w przewodzie jest podciśnie-
nie.
● Podłączyć przewód podciśnienia.
● Włączyć urządzenie klimatyzacyjne i
sprawdzić ponownie prędkość obrotową bie-
gu jałowego. Właściwa wartość wynosi 800 ±
50 obr/min, w samochodzie wyposażonym w
automatyczną skrzynkę przekładniową –
1000 ± 50 obr/min.
● Jeśli prędkość obrotowa biegu jałowego
wykracza poza podany zakres, odłączyć
przewód od siłownika podciśnieniowego na- ● Sprawdzić, czy pokrywają się oba znaki
stawnika przepustnicy. Sprawdzić, czy jest regulacyjne (1).
podciśnienie na końcu przewodu. Powinno ● W przeciwnym razie poluzować przeciwna-
być podciśnienie, w przeciwnym razie spraw- krętkę (2) i obrócić nakrętkę regulacyjną (3)
dzić zawór elektromagnetyczny biegu jałowe- aż znaki pokryją się.
go. Zawór elektromagnetyczny powinien być ● Dokręcić przeciwnakrętkę.
otwarty, gdy silnik pracuje i urządzenie klima-
tyzacyjne jest włączone. Po zatrzymaniu sil- Sprawdzanie i regulacja podwyższonej
nika lub wyłączeniu urządzenia klimatyzują- prędkości obrotowej biegu jałowego
cego zawór powinien się zamknąć.
● Zatrzymać silnik. Modele od 1987 do 1991
● Sprawdzić cięgło przepustnicy, czy porusza
się bez oporów, przesuwając je w obie stro- Podwyższona prędkość obrotowa biegu jało-
ny. wego powinna być sprawdzona, jeśli zimny
● Jeśli nie wykryto żadnej niesprawności, silnik pracuje nierównomiernie, choć linka
wymienić siłownik podciśnieniowy i powtórzyć urządzenia rozruchowego jest wyregulowanie
sprawdzanie. właściwie.

Sprawdzanie i regulacja linki

urządzenia rozruchowego
Silnik 1,4 dm3
Modele od 1987 do 1991

Sprawdzanie

● Sprawdzić linkę urządzenia rozruchowego,

czy porusza się bez oporów. W tym celu
odłączyć linkę od gaźnika i przesuwać ją w
pancerzu w obie strony. Wymienić zatartą
linkę.

Regulacja

● Wyciągnąć wewnątrz samochodu gałkę

linki urządzenia rozruchowego w 2 położenie.

102
Sprawdzanie

● Uruchomić i nagrzać silnik, aż wentylator Regulacja

chłodnicy włączy i wyłączy się dwukrotnie.
● Podłączyć obrotomierz zgodnie z instrukcją
producenta.
● Wyciągnąć gałkę linki urządzenia rozru-
chowego w tablicy rozdzielczej w pierwsze
położenie (1, rys. H-2214). Na rysunku poka-
zano też: 2 – drugie położenie, 3 – trzecie
położenie, 4 – gałka jest wyciągnięta całkowi-
cie i przesłona rozruchowa zamknięta, 5 –
gałka jest wsunięta całkowicie i przesłona
otwarta całkowicie.
● Sprawdzić podwyższoną prędkość obroto-
wą biegu jałowego.
Właściwa wartość: 1500…2500 obr/min.
● Jeśli prędkość obrotowa jest za duża,
zmniejszyć nieco szczelinę dźwigni podwyż-
szonej prędkości (2, rys. H-2215) za pomocą
szczypiec ze zwężonymi końcówkami (1).
Uwaga. Podczas regulacji należy zmniejszać
szczelinę stopniowo o niewielkie wartości.
● Jeśli prędkość obrotowa jest za mała, roz-
szerzyć nieco szczelinę dźwigni podwyższo-
nej prędkości za pomocą wkrętaka.
Uwaga. Podczas regulacji należy nieznacz-
nie stopniowo powiększyć szczelinę

ELEMENTY UKŁADU WTRYSKU

3
BENZYNY SILNIKA 1,4 dm

1 – zawór termiczny podwyższonej

prędkości biegu jałowego,
2 – czujnik położenia przepustnicy,
3 – czujnik ciśnienia w przewodzie
dolotowym,
4 – zawór regulacyjny powietrza
biegu jałowego,
5 – zawór regulacyjny przepływu
par paliwa,
6 – czujnik temperatury powietrza
dolotowego,
7 – czujnik GMP (znajduje się w
rozdzielaczu zapłonu),
8 – rozdzielacz zapłonu,
9 – zawór elektromagnetyczny
automatycznej skrzynki przekła-
dniowej,
10 – czujnik temperatury cieczy
chłodzącej,
11 – sonda lambda,
12 – wtryskiwacz.

103
Układ wtrysku benzyny
Działanie układu wtrysku benzyny
Elektroniczny wielopunktowy układ wtryskowy
ma cztery wtryskiwacze, po jednym na każdy
cylinder. Wtryskiwacze są uruchamiane, w
zależności od rodzaju silnika, pojedynczo lub
parami i wtryskują paliwo bezpośrednio przed
zaworami dolotowymi. Układ wtryskowy jest
starowany przez sygnały z czujnika GMP w
obudowie rozdzielacza zapłonu.
Paliwo jest zasysane ze zbiornika przez elek-
tryczną pompę i tłoczone poprzez filtr do ko-
lektora wtryskiwaczy i do wtryskiwaczy. Re-
gulator ciśnienia przy kolektorze wtryskiwa-
czy zapewnia, że ciśnienie paliwa w układzie
jest utrzymywane na stałym poziomie wyno-
szącym około 0,22 MPa.
Podciśnienie w kolektorze dolotowym jest
podstawową wielkością służącą do określenia
ilości paliwa przez urządzenie sterujące.
Podciśnienie w kolektorze dolotowym zależy
od chwilowego położenia przepustnicy (usta-
wienie pedału przyśpieszenia) i od prędkości
obrotowej silnika. Te wielkości służą wspólnie
jako miara ilości zasysanego powietrza. czuj-
nik ciśnienia w przewodzie dolotowym znaj-
duje się na obudowie przepustnicy.
Czujnik położenia przepustnicy określa do-
datkowo położenie kątowe uruchamianej
przez pedał przyśpieszenia przepustnicy,
wykorzystywane przez urządzenie sterujące
jako wartość porównawcza do określenia
ilości zasysanego powietrza. Ta wartość jest
konieczna, aby dostosować się do warunków
jazdy, jak na przykład gwałtowne przyśpie-
szenie lub uszkodzenie czujnika ciśnienia w
przewodzie dolotowym (funkcja awaryjna).
Urządzenie sterujące regulacyjne według
zadanej charakterystyki czas wytrysku i przez
to ilość wtryskiwanego paliwa odpowiednio
do masy powietrza i chwilowej prędkości ob-
rotowej silnika. Przy dłuższym otwarciu wtry-
skiwacza jest wtryskiwana większa ilość pali-
wa. Dodatkowe czujniki zapewniają właściwe
odmierzanie ilości paliwa przy zmieniających
się warunkach jazdy.
■ Zawór regulacyjny powietrza biegu jało-
wego znajduje się w przewodzie obejścio-
wym i ma za zadanie stabilizować bieg jałowy
silnika we wszystkich warunkach eksploata-
cyjnych i obciążeniach silnika.
■ Czujnik temperatury cieczy chłodzącej i
czujnik temperatury zasysanego powietrza
określają chwilową temperaturę, przekazując
104
wielkość rezystancji. Rezystancja zmniejsza
się ze wzrostem temperatury.
■ Odpowietrzanie zbiornika składa się z filtru
z węglem aktywnym i zaworu elektroma-
gnetycznego. W filtrze z węglem aktywnym
są gromadzone pary paliwa, które powstają
przez nagrzewanie się paliwa w zbiorniku.
Podczas pracy silnika pary paliwa są odpro-
wadzane z filtru z węglem aktywnym i spala-
nie w silniku. Większość par paliwa jest odzy-
skiwana przez filtr i nie przedostaje się do
atmosfery.
■ Sonda lambda (czujnik zawartości tlenu)
mierzy zawartość tlenu w strumieniu spalin w
wysyła odpowiednie sygnały do urządzenia
sterującego. Urządzenie sterujące zmienia
skład mieszanki paliwa z powietrzem ,aby
zapewnić optymalne dopalanie spalin w kata-
lizatorze.
■ Regulacja spalania stukowego w silni-
kach DOHC modeli od 1995 zapewnia, że
wyprzedzenie zapłonu jest utrzymywane na
granicy spalania stukowego i jest automa-
tycznie dostosowane do jakości paliwa. opa-
nowanie spalania stukowego pozwala stoso-
wać wysoki stopień sprężania silnika, dzięki
czemu energia zawarta w paliwie jest lepiej
wykorzystywana i równocześnie następuje
zmniejszenie zużycia paliwa. Układ regulacji
spalania stukowego składa się z czujnika
spalania stukowego i elektronicznego obwo-
du analizującego.
Sprawdzanie i regulacja prędkości
obrotowej biegu jałowego i zawartości
CO w spalinach
Podczas obsługi samochodu nie jest ko-
nieczna regulacja prędkości obrotowej biegu
jałowego i zawartości CO w spalinach, po-
nieważ te parametry są dostosowywane elek-
tronicznie, odpowiednio do warunków pracy
silnika.
Jeśli rzeczywiste parametry eksploatacyjne
różnią się od właściwych, przyczyną są
uszkodzone części, które należy wymienić.
Sprawdzanie układu wtrysku benzyny
Do systematycznego wykrywania i usuwania
niesprawności są niezbędne przyrządy po-
miarowe dostosowane do samochodów danej
marki. Te przyrządy pomiarowe są drogie i na
ogół znajdują się tylko w stacjach obsługi,
dlatego opisano tutaj tylko podstawowe czyn-
ności kontrolne.
● Sprawdzić napięcie i stan naładowania
akumulatora (patrz „Sprawdzanie akumulato-
ra”).
● Sprawdzić wszystkie bezpieczniki (patrz
„Wymiana bezpieczników”).
● Rozłączyć i podłączyć wszystkie złącza
wtykowe odpowiednich układów elektronicz-
nych. Sprawdzić osadzenie złączy wtykowych
i zamocowanie przewodów elektrycznych w
przedziale silnika.
● Sprawdzić wszystkie połączenia masy, czy
są mocno osadzone i mają właściwy styk.
● Sprawdzić szczelność przewodów ela-
stycznych i sztywnych. Zwrócić uwagę na
porowatość i pęknięcia. Poprawić mocowanie
luźnych połączeń na króćcach.
Typowe niesprawności układu wtrysku
benzyny
Zakłócenia w pracy elektrycznych obwodów
sterujących mogą być wykryte tylko za pomo-
cą specjalnych przyrządów pomiarowych.
Przed przystąpieniem do wyszukiwania in-
nych niesprawności powinny być spełnione
następujące warunki: nie popełniono błędu
podczas uruchamiania silnika – podczas uru-
chamiania zimnego i ciepłego silnika nie na-
leży wciskać pedału przyśpieszenia (patrz
„Rozruch silnika”), w zbiorniku jest paliwo,
silnik jest sprawny pod względem mecha-
nicznym, akumulator jest naładowany, pręd-
kość obrotowa rozruchu jest wystarczająca,
układ zapłonowy jest sprawny, obwód dopro-
wadzania paliwa jest szczelny, brak zanie-
czyszczeń w obwodzie doprowadzania pali-
wa, właściwe odpowietrzanie skrzyni korbo-
wej, jest elektryczne połączenie z masą (sil-
nik – skrzynka przekładniowa – nadwozie).
Odczytać pamięć diagnostyczną w stacji ob-
sługi.
Uwaga. Przed rozłączeniem przewodów pa-
liwa należy przemyć je benzyną, zmniejszyć
ciśnienie palia i podłożyć grubą szmatę, aby
zebrać rozlane paliwo. Nakładać okulary
ochronne (patrz „Zmniejszanie ciśnienia pali-
wa w obwodzie”).

Objawy Przyczyny Sposób postępowania

Nie można uruchomić silnika
Zimny silnik trudno urucho- Uszkodzony czujnik temperatury
mić, po uruchomieniu pracuje
nierówno
Silnik przerywa pracę
Elektryczna pompa paliwa nie pracuje
po włączeniu rozrusznika. Nie słychać
odgłosów pracy pompy po zdjęciu po-
krywy wlewu paliwa
Uszkodzony bezpiecznik pompy paliwa
Uszkodzony przekaźnik pompy paliwa
Brak zasilania wtryskiwaczy napięciem
Chwilowe przerwy w połączeniach elek-
trycznych pompy paliwa
Niedrożny filtr paliwa
Uszkodzona pompa paliwa
Uszkodzony wtryskiwacz
● Sprawdzić, czy dochodzi napię-
cie do pompy. Sprawdzić stan
styków
● Sprawdzić bezpiecznik
● Sprawdzić bezpiecznik
● Odłączyć złącza od wtryskiwa-
czy, podłączyć diodową lampkę
próbną do przewodu zasilające-
go i włączyć rozrusznik – lampka
kontrolna powinna migać
● Sprawdzić czujnik temperatury
cieczy chłodzącej i powietrza do-
lotowego (praca wykonywana w
stacji obsługi)
● Sprawdzić, czy złącza wtykowe i
podłączenia przewodów elek-
trycznych pompy paliwa i prze-
kaźnika pompy paliw nie mają
zbyt dużej rezystencji
● Wymienić filtr paliwa
● Sprawdzić i w razie potrzeby
wymienić pompę paliwa
● Sprawdzić i w razie potrzeby
wymienić wtryskiwacze (w stacji
obsługi)

105
Zakłócenia w pracy silnika
przy przechodzeniu z biegu
jałowego do większych pręd-
kości obrotowych
Nie można uruchomić gorą-
cego silnika
Nieszczelny obwód doprowadzania po-
wietrza
Nieszczelny obwód doprowadzania pa-
liwa
Zbyt wysokie ciśnienie w obwodzie do-
prowadzania paliwa
Niedrożny lub załamany przewód po-
wrotny między regulatorem ciśnienia
paliwa i zbiornikiem
● Sprawdzić obwód doprowadza-
nia powietrza. Uruchomić silnik,
pozostawić go na biegu jałowym i
smarować pedlem zmoczonym
benzynie miejsca uszczelnienia i
połączenia w obwodzie dopro-
wadzania powietrza. Jeśli przy
tym zwiększa się na krótko pręd-
kość obrotowa, usunąć nie-
szczelność w tym miejscu. Uwa-
ga. Nie wdychać par paliwa – są
trujące
● Sprawdzić wzrokowo wszystkie
miejsca połączeń przy silniku i
elektrycznej pompy paliwa. Do-
kręcić wszystkie połączenia
● Sprawdzić ciśnienie paliwa, w
razie potrzeby wymienić regula-
tor ciśnienia
● Oczyścić lub wymienić przewód

UKŁAD ZAPŁONOWY

Układ zapłonowy wytwarza iskrę, która zapa-

la doprowadzoną mieszankę paliwa z powie-
trzem. W tym celu napięcie akumulatora wy-
noszące 12 V jest zwiększane w cewce za-
płonowej do 30 000 V.
Układ zapłonowy składa się z czterech świec
zapłonowych, przewodów wysokiego napię-
cia i rozdzielacza zapłonu. Cewka zapłonowa
i urządzenia sterujące zapłonem znajdują się
w obudowie zapłonu.

Sprawdzanie kopułki rozdzielacza

zapłonu

● Wyłączyć zapłon.
● Wymontować kopułkę rozdzielacza zapło-
nu, palec rozdzielacza i osłonę (patrz rys. H-
2220).
● Sprawdzić styki (1, rys. H-2223) kopułki
rozdzielacza zapłonu (3) i palca rozdzielacza
(2), czy nie są chropowate, popękane i sko-
rodowane.
● Zeskrobać lub zeszlifować papierem ścier-
nym o ziarnistości 600 osad węglowy na
środkowym styku (4) palca rozdzielacza. po-
zycja (5) na rys. H-2223 – palec stykowy
cewki zapłonowej.
● Sprawdzić kopułkę rozdzielacza zapłonu,
czy niema pęknięć lub śladów przebicia po
przeskoku iskry. Ślady przebicia są widoczne
jako cienkie, nieregularne linie na kopułce.
● Wymienić kopułkę rozdzielacza w razie
potrzeby.
Sprawdzanie przewodów wysokiego
napięcia
Uwaga. Przewody wysokiego napięcia należy
odłączać, chwytając za złącze, nie za prze-
wód.
● Odłączyć przewody wysokiego napięcia i
sprawdzić wzrokowo stan styków. Oczyścić
skorodowane styki. Jeśli styki są wygięte,
należy wymienić przewody.
● Zmierzyć za pomocą omomierza rezystan-
cję przewodu wysokiego napięcia. maksy-

106
malna wartość wynosi 25 kΩ. Wymienić
przewód w razie przekroczenia tej wartości.
Sprawdzanie cewki zapłonowej
● Wyłączyć zapłon.
● Wymontować kopułkę rozdzielacza zapło-
nu, palec rozdzielacza i osłonę (patrz rys. H-
2220).
● Odkręcić przewody niskiego napięcia (3 i 4,
rys. H-2222).
● Podłączyć omomierz między oba zaciski
„A” (+) i „B” (-) i zmierzyć rezystancję uzwoje-
nia pierwotnego. Właściwa wartość rezystan-
cji: 0,6…08 Ω.
● Podłączyć omomierz między zaciski „A” i
zacisk napięcia (2) i zmierzyć rezystencję
uzwojenia wtórnego. Właściwa wartość rezy-
stancji: 13…19 Ω.
Uwaga. Rezystancja zmienia się w zależno-
ści od temperatury cewki zapłonowej. Podane
właściwe wartości rezystancji odnoszą się do
temperatury +20oC.
Sprawdzanie i regulacja kąta
wyprzedzenia zapłonu
Podczas normalnej eksploatacji kąt wyprze-
dzenia zapłonu nie ulega przestawieniu, jed-
nak należy go sprawdzać podczas okresowej
obsługi. Po zamontowaniu rozdzielacza za-
płonu należy wyregulować kąt wyprzedzenia
zapłonu. Do sprawdzenia i regulacji kąta wy-
przedzenia zapłonu jest potrzebny obroto-
mierz i lampa stroboskopowa.
107
● Ustawić dźwignię zmiany biegów w położe-
niu neutralnym i włączyć hamulec awaryjny.
W samochodzie z automatyczną skrzynką
przekładniową ustawić wybierak zakresów
pracy w położeniu „P” lub „N”.
● Uruchomić o nagrzać silnik do normalnej
temperatury pracy, która jest osiągana, gdy
wentylator chłodnicy włączy i wyłączy się dwa
razy.
● Wyłączyć wszystkie odbiorniki energii elek-
trycznej.
● Wyciągnąć 2-stykowe złącze obsługowe (1,
rys. H-2224) za schowkiem i mostkować obie
końcówki krótkim przewodem (2).
Uwaga. W żadnym wypadku nie należy
mostkować końcówek 3-stykowego złącza do
przesyłania danych (3).
● Sprawdzić i w razie potrzeby wyregulować
prędkość obrotową biegu jałowego.
● Podłączyć lampę stroboskopową (1, rys. H-
2225) do przewodu wysokiego napięcia 1

cylindra za pomocą zacisku indukcyjnego (2)
i oświetlić znaki kąta wyprzedzenia zapłonu.
● Kąt wyprzedzenia zapłonu ustawiony wła-
ściwie, jeśli czerwony znak (1, rys. H-2226)
na kole pasowym wału korbowego zatrzymu-
je się pozornie podczas oświetlania przy zna-
ku odniesienia (2) na pokrywie paska zębate-
go. Pozycja (3) na rys. H-2226 – biały znak
GMP.
● Jeśli znaki kąt wyprzedzenia zapłonu nie
pokrywają się, poluzować śruby mocujące (1,
rys. H-2227) i skorygować kąt wyprzedzenia
zapłonu, obracając rozdzielacz zapłonu.
● Należy obracać obudowę rozdzielacza za-
płonu w kierunku przeciwnym do ruchu wska-
zówek zegara, jeśli kąt wyprzedzenia zapłonu
ma być przestawiony w kierunku „wcześniej-
szego” zapłonu (A, na rys. H-2227). Jeśli
obudowa rozdzielacza zapłonu zostanie ob-
rócona w kierunku zgodnym z ruchem wska-
108
zówek zegara, kąt wyprzedzenia zapłonu jest
przestawiony w kierunku „późniejszego” za-
płonu (B).
● Dokręcić śruby mocujące rozdzielacz za-
płonu momentem 25 Nm.
● Sprawdzić ponownie i w razie potrzeby
wyregulować kąt wyprzedzenia zapłonu.
● Zatrzymać silnik, wyłączyć zapłon.
● Odłączyć przyrządy pomiarowe o przewód
mostkujący.
● Sprawdzić i w razie potrzeby wyregulować
prędkość obrotową biegu jałowego (patrz
„Sprawdzanie prędkości obrotowej biegu ja-
łowego i zawartości CO w spalinach”).
Wymontowanie i zamontowanie
rozdzielacza zapłonu
Wymontowanie
● Odłączyć złącza wielostykowe (1 i 2, rys. H-
2218).
● Oznakować w celu ustawienia zamontowa-
nie, przewody wysokiego napięcia taśmą
samoprzylepną i odłączyć od kopułki (3) roz-
dzielacza zapłonu.
● Zaznaczyć położenie rozdzielacza zapłonu
na głowicy cylindrów. W tym celu nakreślić
pisakiem krótką kreskę przechodzącą przez
kołnierz rozdzielacza zapłonu i głowicę cylin-
drów.
● Odkręcić rozdzielacz zapłonu (4) i zdjąć z
głowicy cylindrów.

Zamontowanie
● Osadzić rozdzielacz zapłonu z nową
uszczelką (6, rys. H-2218) na głowicy cylin-
drów tak, aby żebro (7) wałka rozdzielcza
weszło w rowek (8) wałka rozrządu.
Uwaga. Żebro na wałku rozdzielacza jest
umieszczone mimośrodowo i rozdzielacz
można zamontować tylko w jednym położe-
niu.
● Wkręcić luźno śruby (5).
● Obrócić rozdzielacz zapłonu, aż pokryją się
części naniesionej kreski. Jeśli jest montowa-
ny nowy rozdzielacz, należy obrócić go tak,
aby śruby mocujące znalazły się w środku
podłużnych otworów.
● Dokręcić śruby mocujące (5) na tyle, aby
było możliwe jeszcze obracanie rozdzielacza
zapłonu.
● Podłączyć oba złącza przewodów wysokie-
109
go napięcia do kopułki rozdzielacza zgodnie z
kolejnością zapłonu 1 – 3 – 4 – 2. Pozycja (A)
na rys. H-2219 oznacza miejsce przewodu
wysokiego napięcia 1 cylindra. Palec rozdzie-
lacza obraca się w kierunku zgodnym z ru-
chem wskazówek zegara. Cylindry są liczone
w kolejności od 1 do 4. Pierwszy cylinder
znajduje się po stronie paska klinowego silni-
ka. Przewód wysokiego napięcia 1 cylindra
ma na ogół naklejkę 1 a złącze przewodu ma
kolorową kropkę.
● Uruchomić silnik i wyregulować kąt wy-
przedzenia zapłonu (patrz odpowiedni opis
czynności).
● Po zakończeniu regulacji dokręcić śruby
mocujące (5, rys. H-2218) momentem 25 Nm.
Wymontowanie zamontowanie cewki
zapłonowej
Wymontowanie
● Wyłączyć zapłon.
● Odkręcić kopułkę (1, rys. H-2220) od roz-
dzielacza zapłonu (5) i odłożyć z przewodami
wysokiego napięcia.
● Poluzować śrubę(6) i zdjąć palec rozdziela-
cza (2).
● Zdjąć osłonę (3). Sprawdzić uszczelkę (4),
czy nie jest uszkodzona, i wymienić w razie
potrzeby.
● Odkręcić oba przewody niskiego napięcia
od cewki zapłonowej (1, rys. H-2221).
● Wykręcić śruby mocujące (2) i wyjąć cewkę
zapłonową z obudowy rozdzielacza zapłonu
(3).
Zamontowanie
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania.
Świece zapłonowe
Świeca zapłonowa składa się z elektrody
środkowej, izolatora z obudową i elektrody
lub elektrod bocznych. Między elektrodą
środkową a boczną jest wytwarzana iskra,
powodująca zapłon mieszanki paliwa z po-
wietrzem. Nie powinno się odstępować od
stosowania zalanego typu świecy z określo-
nym wskaźnikiem wartości cieplnej.
Wskaźnik wartości cieplnej podaje możliwość
obciążenia cieplnego świecy zapłonowej
podczas pracy silnika. Im niższy wskaźnik
wartości cieplnej ma świeca, tym większa jest
możliwość jej obciążenia cieplnego. Taka
świeca odprowadza lepiej ciepło, co zapobie-
ga szkodliwemu samozapłonowi (stukanie
silnika). Świeca o możliwości dużego obcią-
żenia cieplnego ma jednak tą wadę, że jej
temperatura samooczyszczania jest również
wysoka, i wykazuje ona skłonność do szyb-
kiego zanieczyszczenia, szczególnie wtedy,
gdy silnik nie uzyskuje właściwej temperatury
pracy (jazda w mieście, jazda na krótkich
odcinkach zimą). Właściwa wartość cieplna
świec zapłonowych jest ustalana przez pro-
ducenta samochodu. Świece zapłonowe mo-
gą mieć jedną lub kilka elektrod bocznych,
gwinty o różnych długościach i średnicach.
Dlatego wymieniając świece zapłonowe nale-
ży stosować tylko te, które odpowiadają zale-
ceniom producenta samochodu.
110
Przeciętna trwałość świec zapłonowych jest
bardzo zróżnicowana, przy czym ważną rolę
odgrywa materiał elektrod. Stopy chromowo-
niklowe charakteryzują się bardzo dobrym
odprowadzaniem ciepła i dużą odpornością
korozyjną, srebro ma lepsze zdolności prze-
wodzenia ciepła ze wszystkich metali, a elek-
trody platynowe mają dobrą odporność an
korozję i wypalanie. Trwałość świec zapłono-
wych wynosi od 30 000 kilometrów do
100 000 km, w zależności od tego, jaki mate-
riał elektrod został zastosowany i czy użyto
świec z jedną elektrodą boczną, czy z więk-
szą liczbą elektrod. W zależności od kon-
strukcji silnika rozróżnia się dwa sposoby
uszczelniania świec zapłonowych w głowicy
cylindrów. Płaskie osadzenie ma zewnętrzny
pierścień uszczelniający, umieszczony na
korpusie świecy w sposób wykluczający jego
wypadnięcie. W przypadku stożkowego osa-
dzenia nie jest potrzebna żadna dodatkowa
uszczelka. Gdy jest mało miejsca na świece,
najczęściej są stosowane świece zapłonowe
z płaskim osadzeniem uszczelniającym, które
z powodu zwartej budowy mają mniejsze
wymiary zewnętrzne.
W samochodzie Honda Civic świece zapło-
nowe należy wymieniać co 40 000 km pod-
czas przeglądów okresowych (patrz rozdział
„Obsługa samochodu”).
ŚWIECE ZAPŁONOWE DO SILNIKÓW SAMOCHODU HONDA CIVIC

Model Silnik Moc Okres Świece zapłonowe

produkcji
NGK Bosch Beru Champion

Od 1,4i 75 KM X 95-I 97 BKR6E-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 10 YCA

X 1995
1,4i 75 KM II 97- ZFR5F-11 – – RC 9 MCC4

1,4i S 90 KM X 95-I 97 BKR6E-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 10 YCA

1,4i S 90 KM II 97-XII ZFR5F-11 – – RC 9 MCC4

98
1,4i S 90 KM I 99- ZFR5J-11 – – –

1,5i 114 KM X 95-I 97 ZFR6J-11 FR 6 LDC 14 FR-7 LDU RC 9 MCC4

1,5i VTEC 115 KM II 97- ZFR5J-11 – – RC 9 MCC4

1,6i LS 105 KM X 96- BKR6E-11 – – RC 9 YCC4

1,6i ES 114 KM X 95-I 97 ZFR6J-11 FR 7 LDC 14 FR-7 LDU RC 9 MCC4

1,6i LS 115 KM II 97- ZFRSF-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 8 YC4

1,6 VTi 160 KM X 95-I 97 BKR6EN-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 8 YC4

1,8 VTi 169 KM II 97- BKR6EN-11 – – RC 8 YC4

X 1991 1,3 DX 75 KM X 91-IX 95 BKR6EN-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 9 YCC4

-IX 1995
1,5 DXi/LSi 90 KM X 91-IX 95 BKR6E-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 9 YCC4

1,5 VEi 90 KM X 91-IX 95 ZFR6F-11 FR 7 LCX – RC 9 MCC4

1,6i CRX 125 KM X 91-IX 97 BKR6E-11 FR 7 LCX 14 FR-7 DUX RC 8 YC4

1,6 ESi 125 KM X 91-IX 95 BKR6E-11 FR 7 LCX 14 FR-7 DUX RC 8 YC4

1,6i VT CRX 160 KM X 91-IX 97 BKR6EN-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 8 YC4

1,6 VTi 160 KM X 91-IX 95 BKR6E-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 8 YC4

X 1987 1,3 75 KM X 87-IX 91 BCPR6E-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 9 YCC4

-IX 1991
1,4 90 KM X 87-VIII BCPR6E-11 FR 6 DCX 14 FR-6 DUX RC 7 YCC4
89
1,5i 90 KM X 89-IX 91 BCPR6E-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 9 YCC4

1,6i 109 KM X 89-IX 90 BCPR6E-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 7 YCC4

1,6i GL 110 KM X 90-IX 91 BCPR6E-11 FR 6 DCX 14 FR-6 DUX RC 7 YCC4

1,6i CRX 124 KM X 89-IX 91 BCPR6E-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 7 YCC4

1,6i VT 150 KM X 90-IX 91 BKR6EN-11 FR 7 DCX 14 FR-7 DUX RC 7 YCC4

111
UKŁAD WYLOTOWY
Układ wylotowy składa się z następujących
części: kolektora wylotowego, katalizatora,
rury wylotowej przedniej, tłumika przedniego i
tłumika tylnego. Są różnice w układach wylo-
towych, w zależności od zamontowanego
silnika. Silniki gaźnikowe modeli od 1987 do
1991 nie mają katalizatora do oczyszczania
spalin.
Części układu wylotowego są ze sobą skrę-
cone lub łączone opaskami zaciskowymi i
można je wymieniać pojedynczo. Po wymon-
towaniu należy wymienić nakrętki samobloku-
jące i uszczelki. Pierścienie mocujące i amor-
tyzatory gumowe powinny być sprawdzone,
czy nie są porowate lub uszkodzone, i wy-
mienione w razie potrzeby.
Działanie katalizatora spalin
Katalizator służy do oczyszczania spalin i
składa się z ceramicznego korpusu (3, rys.
SX-2601) o budowie podobnej do plastra
miodu, który jest pokryty warstwą nośną. Na
warstwie nośnej znajdują się sole metali szla-
chetnych, dzięki którym zachodzi proces
przemiany. Katalizator jest utrzymywany w
obudowie (1) przez wykładzinę izolacyjną (2),
kompensującą rozszerzalność cieplną.
Układ wtrysku benzyny i sonda lambda po-
zwalają na dokładne dozowanie ilości paliwa
przeznaczonego do spalania, aby katalizator
mógł redukować substancje szkodliwe. Son-
da lambda jest czujnikiem elektrycznym, który
przesyła zmienne sygnały napięcia określają-
ce zawartość tlenu w spalinach i umożliwia
określanie składu mieszanki paliwa z powie-
trzem. Sonda lambda wysyła w ułamkach
sekundy odpowiednie sygnały do urządzenia
sterującego układem wtryskowym, które w
sposób ciągły dostosowuje skład mieszanki
paliwa z powietrzem. Jest to konieczne z jed-
112
nej strony dlatego, że parametry pracy silnika
(bieg jałowy, całkowite otwarcie przepustnicy)
stale się zmieniają, z drugiej zaś dlatego, że
dopalanie w katalizatorze może następować
tylko wtedy, kiedy w spalinach jest jeszcze
wystarczająca ilość benzyny.
Do dopalania w katalizatorze w temperatu-
rach od +300oC do +800oC jest więc potrzeb-
ny większy udział paliwa w mieszance z po-
wietrzem, niż byłby niezbędny do samego
spalania. Katalizatorami stosowanymi dla
silników benzynowych są tak zwane kataliza-
tory trójgłowe (rus. SX-2603), co oznacza, że
dzięki działaniu sondy lambda następuje
równoczesne utlenianie tlenku węgla (CO),
węglowodorów (HC), jak również redukcja
tlenków azotu (NO).
Użytkowanie samochodu
z katalizatorem
Aby zapobiec uszkodzeniom sondy lambda i
katalizatora, należy bezwzględnie stosować
podane niżej zasady:
■ Stosować wyłącznie benzynę bezołowiową.
Nie parkować samochodu nad suchymi liśćmi
lub trawą. Układ wylotowy jest bardzo gorący
w części, w której znajduje się katalizator i
wypromieniowuje ciepło także po unierucho-
mieniu silnika.
■ Nie nakładać na układ wylotowy środka
antykorozyjnego chroniącego podwozie.
■ W razie trudności z uruchomieniem silnika
nie należy włączać na długo rozrusznika.
Podczas uruchamiania cały czas jest wtry-
skiwane paliwo. Należy ustalić i usunąć przy-
czynę niesprawności.
■ Jeśli występują przerwy w zapłonie, należy
unikać dużych prędkości obrotowych silnika i
niezwłocznie usunąć usterkę.
■ Stosować tylko świece zapłonowe zalecane
przez producenta samochodu.
■ Nigdy nie należy zużywać do końca paliwa
ze zbiornika.
UKŁAD WYLOTOWY MODELI OD 1987 DO 1991

1 – uszczelnienie, 2 – gumowy element mocujący (wymienić w razie odkształcenia lub pęknięcia), 3 – osłona
termiczna, 4 – rura wylotowa przednia, 5 – tłumik przedni, 6 – tłumik tylny, 7 – katalizator (tylko z silnikiem z
układem wtrysku benzyny), 8 – rura pośrednia (nie występuje we wszystkich modelach), 9 – osłona końców-
ki rury wylotowej.
Uwaga. Każdorazowo stosować nowe śruby, nakrętki i uszczelki.

■ Nie sprawdzać, czy działa prawidłowo
układ zapłonowy po zdjęciu nasadek świec
zapłonowych.
■ Niewolno porównywać pracy cylindrów
przez wyłączanie zapłonu jednego cylindra.
Po odłączeniu zapłonu pojedynczego cylin-
dra, także przez tester silnika, do katalizatora
dostaje się nie spalone paliwo.
■ Podczas wlewania lub uzupełniania oleju
silnikowego należy zwrócić szczególną uwa-
gę na to, aby nie przekroczyć znaku określa-
jącego jego maksymalny poziom. Nadmiar
oleju dociera, z powodu niecałkowitego spa-
lania, do katalizatora i może uszkodzić po-
włokę z metali szlachetnych lub całkowicie
zniszczyć katalizator.
■ Uruchomienie silnika przez pchanie lub
holowanie powinno odbywać się tylko jedno-
krotnie na odcinku około 50 m. Lepiej jest
uruchamiać silnik, wykorzystując akumulator
pomocniczy. Nie spalone paliwo może do-
prowadzić po zapaleniu się do przegrzania i
zniszczenia katalizatora.

113
 3
UKŁAD WYLOTOWY MODELI OD 1991 DO 1995 Z SILNIKAMI 1,3 i 1,5 dm
Opis jak na rys. H-2603

3
UKŁAD WYLOTOWY MODELI OD 1991 DO 1995 Z SILNIKIEM 1,6 dm

1 – uszczelnienie, 2 – gumowy element mocujący (wymieniać w razie odkształcenia lub pęknięcia), 3 - osło-
na termiczna, 4 – rura wylotowa przednia, 5 – tłumik przedni, 6 – tłumik tylny, 7 – katalizator (w samocho-
3
dach z silnikiem 1,5 dm od X 1991 katalizator jest osadzony z przodu przy kolektorze wylotowym), 8 – osło-
na rury wylotowej.
Uwaga. Każdorazowo stosować nowe śruby, nakrętki i uszczelki.

114
UKŁAD WYLOTOWY MODELI OD 1995

1 – uszczelnienie, 2 – gumowy element mocujący (wymieniać w razie odkształcenia lub pęknięcia), 3 - osło-
3 3
na termiczna, 4 – rura wylotowa przednia, silnik 1,4 i 1,5 dm oraz silnik 1,6 dm 114 KM, 5 – tłumik przedni,
6 – tłumik tylny w modelach liftback ze stromą częścią tylną i sedan, 7 – katalizator (w samochodach z silni-
3 3
kiem 1,5 dm i silnikiem 1,6 dm 114 KM katalizator jest osadzony z przodu przy kolektorze wylotowym), 8 –
3
osłona końcówki rury wylotowej, 9 – rura wylotowa przedni, silnik 1,6 dm z wyjątkiem 114 KM, 10 – sonda
lambda, 11 – tłumik tylny w modelach 5-drzwiowych liftback z pochyloną częścią tylną.
Uwaga. Każdorazowo stosować nowe śruby, nakrętki i uszczelki.

115
Wymontowanie i zamontowanie układu
wylotowego
Wymontowanie
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć samochód. wymonto-
wać dolną osłonę przedziału silnika, jeśli jest
zamontowana.
● Spryskać środkiem rozpuszczającym pro-
dukty korozji wszystkie połączenia śrubowe
układu wylotowego i poczekać jakiś czas, aż
środek zacznie działać.
● Modele od 1995: w samochodzie z silni-
kiem 1,6 dm3, z wyjątkiem 114 KM, odłączyć
złącze sondy lambda.
● Odkręcić przednią rurę wylotową od wspor-
nika.
● Odkręcić kołnierz łączący tłumik tylny. Pod
śrubami znajdują się sprężyny.
● Wyczepić gumowy pierścień mocujący
(strzałka na rys. O-2604).
● Podetrzeć przednią część układu wyloto-
wego podpórkami z drewna.
● Odkręcić przednią rurę wylotową od kolek-
tora wylotowego. W samochodach z silnikiem
1,5 dm3 od X 1991 i z silnikiem 1,6 dm3 114
KM katalizator jest umieszczony między ko-
lektorem wylotowym i przednią rurą wyloto-
wą. W takim przypadku należy odkręcić
przednią rurę wylotową od katalizatora.
● Wyczepić z pierścieni gumowych i wyjąć
układ wylotowy (rys. O-26-07).
Uwaga. Katalizator jest wrażliwy na wstrząsy,
nie uderzać i chronić go przed upadkiem.
116
Zamontowanie
Uwaga. Podczas zamontowania elementów
układu wylotowego zwrócić uwagę, aby rury
zostały szczelnie połączone. W przeciwnym
wypadku może dojść do błędnych wyników
przy analizie spalin.
● Każdorazowo należy stosować nowe śruby,
nakrętki i uszczelki. Wymieniać także gumo-
we pierścienie mocujące, jeśli są porowate
lub mocno odkształcone.
● W celu ułatwienia odkręcania śrub podczas
następnej naprawy, zaleca się nakładać na
ich gwinty pastę odporną na wysokie tempe-
ratury, na przykład Liqui Moly LM-508-ASC.
● Jeśli rury wylotowe nie są wymieniane,
przed ich połączeniem należy oczyścić po-
wierzchnie uszczelniające z produktów spa-
lania i resztek uszczelki za pomocą płótna
ściernego.
● Złożyć wstępnie przednią część układu
wylotowego, nie dokręcając śrub.
● Zaczepić układ wylotowy w gumowych
pierścieniach mocujących.
● Osadzić przednią część układu wylotowego
z uszczelką na kolektorze lub katalizatorze.
Wkręcić równomiernie nowe śruby lub na-
krętki, nie dokręcając ich.
● Zaczepić tłumik tylny w gumowych pier-
ścieniach mocujących.
● Ustawić właściwie tłumik tylny i przykręcić z
nową uszczelką do rury wylotowej.
● Przykręcić przednią rurę wylotową do
wspornika.
● Przed dokręceniem połączeń śrubowych
ustawić układ wylotowy bez naprężeń odpo-
wiednio do kształtu podłogi samochodu.
Zwrócić uwagę na zachowanie wszędzie wy-
starczającej odległości między układem wylo-
towym i nadwoziem oraz na równomierne
obciążenie gumowych pierścieni mocujących.
● Modele od 1995: w samochodzie z silni-
kiem 1,6 dm3 z wyjątkiem 114 KM podłączyć
złącze sondy lambda.
● Dokręcić wszystkie śruby właściwym mo-
mentem (patrz rysunki H-2601 do H-2604).
● Sprawdzić szczelność układu wylotowego
(patrz następny PiS czynności).
Sprawdzanie szczelności układu
wylotowego
W samochodach z regulowanym katalizato-
rem mogą występować podane niżej zakłó-
cenia, spowodowane przez nieszczelności w
układzie wylotowym przez sondę lambda:
– utrudnione uruchamianie silnika, gaśnięcie
silnika, nierównomierna praca na biegu jało-
wym, szarpnięcia przy przyśpieszaniu.
● Uruchomić silnik i podczas jego pracy za-
mknąć układ wylotowy szmatą.
● Sprawdzić słuchowo, czy nie ma nieszczel-
ności w układzie wylotowym. W razie potrze-
by natryskiwać miejsca połączenia głowicy
cylindrów z kolektorem wylotowym i kolektora
z przednią rurą wylotową dostępnym w han-
dlu środkiem do wykrywania nieszczelności i
sprawdzać, czy nie powstają pęcherzyki.
● Usunąć nieszczelność.
Wymontowanie i zamontowanie sondy
lambda
Sonda lambda służy do regulacji składu spa-
lin w silnikach benzynowych z katalizatorem.
Uwaga. Przewód sondy lambda nie powinien
być naprawiany lub lutowany. Jeśli przewód
ulegnie uszkodzeniu, należy wymienić kom-
pletną sondę.
Wymontowanie
● Odłączyć złącze przewodu elektrycznego.
Sonda lambda jest wkręcona w kolektor wylo-
towy (rys. N-2608). Modele od 1995: w sa-
mochodach z silnikiem 1,6 dm3 z wyjątkiem
114 KM sonda lambda jest osadzona dalej z
tyłu, w rurze wylotowej przed katalizatorem.
117
W celu jej wymontowania należy unieść po-
deprzeć samochód.
● Wykręcić i wyjąć sondę lambda. Do wykrę-
cenia można zastosować dostępne w handlu
specjalne wkładki klucza nasadowego, na
przykład Hazet 4680-1.
Zamontowanie
Uwaga. W razie wymiany sondy należy sto-
sować takie jej wykonanie, jakie było zamon-
towanie poprzednio.
● Oczyścić gwint.
● Nałożyć na gwint sondy lambda specjalny
smar firmy Bosch. Gwinty nowych sond są
już pokryte tym smarem.
Uwaga. Smar nakładać wyłącznie na gwint,
nie powinien dostawać się w szczeliny lub w
otwory korpusu sondy. Należy unikać dotyka-
nia palcami i zanieczyszczania korpusu no-
wej sondy.
Uwaga. Jeśli sonda lambda zostanie wkrę-
cona bez specjalnego smaru odpornego na
wysokie temperatury, z czasem gwint ulegnie
korozji i wykręcenia sondy będzie niemożli-
we.
● Wkręcić sondę lambda i dokręcić momen-
tem 45 Nm.
● Ułożyć przewód elektryczny i połączyć złą-
cze sondy lambda. Umocować złącze w
uchwycie na silniku. Przewód ułożyć tak, aby
nie uległ przetarciu i nie dotykał do układu
wylotowego.
Sprzęgło

Wiadomości wstępne Sprzęgło przerywa przenoszenie momentu

Uwaga. Na rysunku H-2801 przedstawiono
sprzęgło z hydraulicznym urządzeniem steru-
jącym. W modelach od 1987 do 1991 sprzę-
gło jest sterowane linką.
obrotowego z silnika do skrzynki przekła-
dniowej podczas zmiany biegów i zapewnia
dzięki tarciu łagodne połączenie podczas
ruszania z miejsca.

ELEMENTY SPRZĘGŁA

1 – koło zamachowe, 2 – tarcza sprzęgłowa, 3 – zespół dociskowy, 4 – łożysko wyciskowe, 5 – dźwignia

wyłączenia, 6 – skrzynka przekładniowa, 7 – przewód ciśnieniowy, 8 – siłownik sterujący.

118
Sprzęgło składa się z zespołu dociskowego,
tarczy sprzęgła, łożyska wyciskowego i hy-
draulicznego lub mechanicznego urządzenia
sterującego sprzęgłem.
Zespół dociskowy jest przykręcony śrubami
do koła zamachowego mocowanego kołnie-
rzem do wału korbowego silnika. Między ze-
społem dociskowym a kołem zamachowym
znajduje się tarcza sprzęgła, dociskana sprę-
żyną tarczową do koła zamachowego. Tarcza
sprzęgłowa jest osadzona na wielowypuście
wałka sprzęgłowego skrzynki przekładniowej.
Przy każdym włączeniu i rozłączeniu w nie-
wielkim stopniu jest ścierana okładzina tarczy
sprzęgła i jej grubość się zmniejsza. Tarcza
sprzęgłowa jest częścią ulegającą zużyciu, a
jej trwałość wynosi ponad 100 000 km prze-
biegu samochodu. Zużycie tarczy sprzęgła
zależy głównie od obciążenia (holowanie
przyczepy) i sposobu jazdy.
Sprzęgło nie wymaga obsługi, gdyż reguluje
się samoczynnie.
Hydrauliczne sterowanie sprzęgłem
(wszystkie modele od 1991)
Naciśnięcie pedału sprzęgła (rozłączenie)
wytwarza ciśnienie w cylindrze pompy
umieszczonej w podnóżku. Ciśnienie jest
doprowadzane przewodem do cylindra siłow-
nika. Tłok siłownika przez dźwignię wyłącza-
nia i łożysko wyciskowe naciska na sprężynę
tarczową zespołu dociskowego.
Obwód hydrauliczny sterowania sprzęgłem
jest wypełniony płynem hamulcowym, który
dopływa z oddzielnego zbiorniczka.
Mechaniczne sterowanie sprzęgłem za
pomocą linki (modele od 1987 do 1991)
119
Naciśnięcie pedału sprzęgła (rozłączenie)
uruchamia poprzez linkę dźwignię wyłączania
na skrzynce przekładniowej. Dźwignia wyłą-
czania przesuwu przez łożysko wyciskowe
sprężynę tarczową zespołu dociskowego i
tarcza sprzęgłowa przestaje być dociskana
do koła zamachowego. Zostaje przerwane
przenoszenie momentu obrotowego do silni-
ka do skrzynki przekładniowej.
Wymontowanie i zamontowanie oraz
sprawdzanie sprzęgła
Wymontowanie
● Wymontować skrzynkę przekładniową
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie me-
chanicznej skrzynki przekładniowej”).
● Zablokować wieniec zębaty koła zamacho-
wego wkrętakiem i trzpieniem lub specjalnym
przyrządem (1, rys. SX-2810). Poluzować
kolejno śruby mocujące zespół dociskowy
(strzałki) o 1 do 1½ obrotu, aż tarcza nie bę-
dzie naprężona.
Uwaga. Jeśli śruby zostaną wykręcone od
razu całkowicie, może ulec uszkodzeniu
sprężyna tarczowa i kołki pasowane między
zespołem dociskowym a kołem zamacho-
wym.
● Wykręcić całkowicie śruby.
● Wyjąć zespół dociskowy i tarcze sprzęgła.
Uwaga. Nie upuścić tych części podczas
wyjmowania, gdyż w przeciwnym razie mogą
występować po ich zamontowaniu poślizgi
sprzęgła i trudności podczas wyłączania.
● Wytrzeć koło zamachowe szmatką zmo-
czoną w benzynie.
Sprawdzanie
● Sprawdzić tarczę dociskową sprzęgła, czy
nie ma pęknięć i wyżłobień.
● Sprawdzić sprężynę tarczową, czy nie ma
pęknięć (strzałki na rys. SX-2809).
● Sprawdzić polaczenie sprężyny między
tarczą dociskową a pokrywą, czy nie ma pęk-
nięć i czy nity nie są luźne. Należy wymienić
sprzęgło z uszkodzonymi lub luźnymi połą-
czeniami nitowymi.

● Sprawdzić powierzchnię współpracującą
tarczy dociskowej, czy nie mają pęknięć, śla-
dów nadmiernego nagrzania i czy nie jest
zużyta. Tarcza dociskowa, która wygięta do
wewnątrz nie więcej niż 0,15 mm, może być
jeszcze zamontowana. Wycięcie sprawdza
się stalowym liniałem i szczelinomierzem
(rys. SX-2801).
● Sprawdzić koło zamachowe, czy nie ma
pęknięć i wyżłobień.
● Oczyścić tarczę dociskową i kolo zama-
chowe bardzo drobnym płótnem ściernym.
● Wymienić tarczę sprzęgła zanieczyszczoną
olejem, smarem lub uszkodzoną mechanicz-
nie.
● Zmierzyć suwmiarką grubość okładziny
tarczy sprzęgła (rys. SX-2804). Odległość od
powierzchni okładzin do łbów nitów powinna
wynosić co najmniej 0,2 mm. Gdy odległość
ta jest mniejsza lub okładziny są popękane,
należy wymienić tarczę sprzęgła.
● W stacji obsługi można sprawdzić bicie
tarczy sprzęgła. Bicie boczne tarczy sprzęgła
nie powinno przekraczać 1,0 mm.
Uwaga. To sprawdzanie jest konieczne jedy-
nie w przypadku ponownego montowania
używanego już sprzęgła, które nie wyłączało
120
się właściwie. W razie potrzeby można
ostrożnie wyprostować tarczę sprzęgła.
● Jeśli występowały poślizgi sprzęgła i trud-
ności podczas wyłączania, należy sprawdzić
czujnikiem bicie boczne powierzchni roboczej
koła zamachowego silnika, które nie powinno
przekraczać 0,15 mm.
● Sprawdzić ręcznie łożysko wyciskowe w
stanie zamontowanym. W tym celu ściskać je
lekko i równocześnie obracać. Łożysko wyci-
skowe powinno obracać się bez oporów.
Uszkodzenie łożyska wyciskowego można
rozpoznać podczas jazdy po głośniej pracy
podczas wyciskania pedału sprzęgła. Należy
wymienić uszkodzone łożysko wyciskowe
(patrz odpowiedni opis czynności). Jeśli
przebieg samochodu jest duży, zaleca się
wyminę łożyska razem ze sprzęgłem.
Zamontowanie
Uwaga. Jeśli są montowane nowe części,
należy koniecznie porównać oznakowanie
tarczy dociskowej i tarczy sprzęgła z litero-
wym oznaczeniem silnika i numerem silnika
według katalogu części zamiennych, aby nie
zostały zamontowane niewłaściwe części.
Jeśli są montowane używane części sprzę-
gła, należy sprawdzić je przed zamontowa-
niem.
● Przed zamontowaniem nowej tarczy doci-
skowej usunąć całkowicie smar antykorozyjny
tylko z powierzchni współpracującej z tarczą
sprzęgła. Nie wolno usuwać smaru z innych
powierzchni tarczy, gdyż spowodowałoby to
znaczne zmniejszenie żywotności sprzęgła.
● Oczyścić z produktów korozji wielowypust
tarczy sprzęgła. Na wielowypust wałka
sprzęgłowego nałożyć cienką warstewkę
smaru MoS2. Honda zaleca stosowanie
mocznikowego środka smarowego UM 264 w
modelach od 1993. Wsunąć tarczę sprzęgła
na wałek sprzęgłowy i przesuwać tarczę w
obie strony, aż piasta zacznie się poruszać
lekko na wałku. Należy koniecznie usunąć
nadmiar smaru.
● Sprawdzić, czy kołki ustalające są mocno
osadzone w kole zamachowym.
● Ustawić współśrodkowo tarczę sprzęgła w Wymiana linki sprzęgła
zespole dociskowym za pomocą odpowied-
niego trzpienia, na przykład Hazet 2174 Modele od 1987do 1991
(strzałka na rys. SX-2811). Jeśli tarcza
sprzęgłowa nie jest ustawiona współśrodko- Wymontowanie
wo, może być utrudnione wprowadzanie wał-
ka sprzęgłowego skrzynki przekładniowej. ● Zmierzyć liniałem długość wystającego
Jako trzpień centrujący można zastosować gwintu do nakrętki regulacyjnej przy dźwigni
zużyty wałek sprzęgłowy wyłączania na skrzynce przekładniowej, co
● Osadzić zespół dociskowy na kole zama- pozwala na wstępne ustawienie nowej linki
chowym w odpowiednich kołach ustalających. sprzęgła na zmierzoną długość.
Uwaga. Tarcza dociskowa powinna przyle- ● Odkręcić nakrętkę regulacyjną (1, rys. H-
gać całą powierzchnią do koła zamachowego 2802) przy wsporniku.
i nie powinna ustawić się ukośnie, ponieważ ● Wyczepić złączkę linki (2) z dźwigni wyłą-
w przeciwnym razie zostaną uszkodzone czania.
kołki pasowane i otwory centrujące. Zamon- ● Odłączyć zaczep (5) od pedału sprzęgła
tować śruby mocujące po właściwym usta- (4).
wieniu tarczy dociskowej. W żadnym wypad- ● Wycisnąć tulejkę (3) pancerza linki z prze-
ku nie należy dosuwać tarczy dociskowej do grody czołowej w kierunku wnętrza samo-
koła zamachowego za pomocą śrub, w prze- chodu. Wyciągnąć linkę.
ciwnym razie ulegną uszkodzeniu otwory
tarczy i kołki ustalające koła zamachowego. Zamontowanie
● Wkręcić śruby mocujące tarczę dociskową i
dokręcić je równomiernie o około dwa obroty ● Pokryć smarem uniwersalnym zaczep łą-
za jednym razem, przemiennie na krzyż, aż czący linkę z pedałem sprzęgła.
tarcza zostanie dokręcona. Moment dokręca- ● Przeciągnąć linkę od wnętrza samochodu
nia wynosi 25 Nm. przez przegrodę czołową i podłączyć linkę z
● Wyjąć trzpień centrujący. pedałem sprzęgła. Wcisnąć tulejkę (,3 rys. H-
● Zdjąć z koła zamachowego przyrząd bloku- 2802) pancerza linki.
jący, jeśli został zamontowany (1, rys. SX- ● Ułożyć linkę w przedziale silnika i podłą-
2810). czyć ją do dźwigni wyłączania.
● Zamontować skrzynkę przekładniową ● Wkręcić nakrętkę regulacyjną przy wspor-
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie me- niku na odległość zmierzoną podczas wy-
chanicznej skrzynki przekładniowej”). montowania.
● Wyregulować linkę sprzęgła (patrz następ-
ny opis).

121
 który powinien wynosić od 4 mm do 5 mm (X
na rys. H-2803).
● W razie potrzeby obrócić nakrętkę regula-
cyjną (2) przy wsporniku linki, aż zostanie
uzyskana właściwa wartość.
● Wcisnąć ręką pedał sprzęgła, aż będzie
wyczuwany opór. Jałowy skok powinien wy-
nosić od 15 do 20 mm. w przeciwnym razie
wyregulować jałowy skok pedału, obracając
nakrętkę regulacyjną (2, rys. H-2803) i usta-
wiając go do wielkości 15 mm.
● Zmierzyć wznios pedału sprzęgła. W tym
celu przyłożyć przymiar i zmierzyć odległość
między położeniem wciśniętego (,1 rys. H-
2804) i położeniem zwolnionego (3) pedału,
która powinna wynosić od 140 do 150 mm (X
na rys. H-2804). Jeśli odległość nie mieści się
w podanym zakresie, należy sprawdzić me-
chanizm starowania sprzęgłem w stacji ob-
sługi.
Regulacja linki sprzęgła
Wymontowanie i zamontowanie oraz
sprawdzanie łożyska wyciskowego
Modele od 1987 do 1991
łożysko wyciskowe należy wymieniać, jeśli
Mechanizm sterowania sprzęgłem należy
praca łożyska jest głośna po wciśnięciu peda-
regulować po każdej naprawie sprzęgła i
łu sprzęgła lub łożysko obraca się z oporami.
podczas okresowych przeglądów. Regulację
Jeśli przebieg samochodu jest duży, zaleca
należy sprawdzić w razie trudności podczas
się wymianę łożyska razem ze sprzęgłem.
wyłączania i włączania sprzęgła.
● Wcisnąć kilka razy pedał sprzęgła, aby lin-
Wymontowanie
ka sprzęgła ułożyła się właściwie.
● docisnąć ręką w górę dźwignię wyłączenia
● Wymontować skrzynkę przekładniową
(1, rys. H-2803) przy skrzynce przekładniowej
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie me-
w przedziale silnika, aż będzie wyczuwany
chanicznej skrzynki przekładniowej”).
opór. Zmierzyć przymiarem ten skok jałowy,
● Modele od 1987 do 1991. Wykręcić śrubę
(1, rys. H-2805). Wymienić ramię wyłączania
(2) razem z łożyskiem wyciskowym z ramie-
nia wyłączania.
● Modele od 1991. Zdjąć osłonę dźwigni
wyłączania z obudowy sprzęgła. Ścisnąć

122
szczypcami sprężynę przy dźwigni wyłącza-
nia i wyjąć łożysko wyciskowe.
Sprawdzanie
● Ścisnąć łożysko wyciskowe, obracając je
równocześnie (rys. SX-2802). Należy zamon-
tować nowe łożysko wyciskowe, jeśli wymon-
towane łożysko obraca się z oporami lub ma
nadmierny luz.
Uwaga. Łożysko wyciskowe jest nasmaro-
wane na cały okres swej trwałości i nie należy
go myć lub uzupełniać w nim smar.
Zamontowanie
● Nałożyć cienką warstwę smaru MoS2 na
powierzchnie współpracujące (1, rys. H-2806)
dźwigni wyłączania i łożyska wyciskowego.
Honda zaleca stosowanie mocznikowego
środka smarnego UM 264 w modelach od
1993.
123
Uwaga. Nie należy nakładać za dużo smaru,
aby nie przedostał się na powierzchnie cierne
okładzin po zamontowaniu sprzęgła. Na ry-
sunku H-2606 pokazano wykonanie w mode-
lach od 1991.
● Zamocować łożysko wyciskowe w dźwigni
wyłączania.
● Modele od 1991. Wcisnąć dźwignię wyłą-
czania na czop kulisty na skrzynce przekła-
dniowej. Wcisnąć osłonę dźwigni wyłączania
na obudowie sprzęgła.
● Modele od 1987do 1991. Wkręcić nową
śrubę (1) ramienia wyłączania z nową pod-
kładką i dokręcić momentem 30 Nm (patrz
rys. H-2805).
● Poruszać dźwignię wyłączania (1, rys. H-
2807) w obie strony i upewnić się, że łożysko
wyciskowe (2) może być przesuwane bez
oporów.
● Zamontować skrzynkę przekładniową
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie me-
chanicznej skrzynki przekładniowej”).
Odpowietrzanie urządzenia sterującego
sprzęgłem
Modele od 1991
Urządzenie sterujące sprzęgłem należy od-
powietrzać, jeśli pedał sprzęgła nie wraca lub
wraca z opóźnieniem po wciśnięciu, sprzęgło
nie rozłącza właściwie lub zostały odłączone
przewody urządzenia.
Hydrauliczne urządzenie sterujące jest wy-
pełnione płynem hamulcowym i dlatego nale-
ży zapoznać się także z odpowiednimi zale-
ceniami w rozdziale „Układ hamulcowy”.
Ostrzeżenie. Płyn hamulcowy jest trujący. W
żadnym wypadku nie wolno odsysać go
ustami za pomocą przewodu. Płyn hamulco-
wy wlewać tylko do takich naczyń, które wy-
kluczają pomyłkowe spożycie.
Podczas odpowietrzania jest potrzebna po-
moc drugiej osoby, która wciska pedał sprzę-
gła.
● Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w
oddzielnym zbiorniczku urządzenia sterują-
cego sprzęgłem. W razie potrzeby uzupełnić
do znaku „Max”, dolewając płynu o oznacze-
niu DOT 3 lub DOT 4.
● Zdjąć osłonę przeciwpyłową z zaworu od-
powietrzającego(1, rys. H-2808) na skrzynce
przekładniowej.
● Sprawdzić ostrożnie, czy jest możliwe ob-
racanie zaworu odpowietrzającego. Do otwie-
rania stosować klucz oczkowy, aby nie został
uszkodzony sześciokątny łeb śruby.
● Podłączyć przezroczysty przewód ela-
styczny (2) do zaworu odpowietrzającego.
● Zanurzyć w naczyniu z płynem hamulco-
wym wolny koniec przewodu, aby powietrze
nie dostawało się do przewodu podczas od-
powietrzania.
● Pomocnik powinien wcisnąć pedał sprzęgła
do oporu i przytrzymać wciśnięty pedał.
● Otworzyć zawór odpowietrzający (1), aż
zacznie wyciekać płyn z przewodu. Dokręcić
z powrotem śrubę zaworu.
● Zwolnić powoli pedał sprzęgła.
● Powtarzać te czynności tyle razy, aż z
przewodu zacznie wyciekać płyn bez pęche-
rzyków powietrza.
Uwaga. Poziom płynu hamulcowego w zbior-
niczku nie powinien obniżać się zbytnio, w
razie potrzeby należy dolać świeżego płynu.
● Dokręcić zawór odpowietrzający momen-
tem 10 Nm. Odłączyć przewód i założyć
osłonę przeciwpyłową.
● Uzupełnić płyn hamulcowy w zbiorniczku
wyrównawczym do znaku „Max”.
● Uruchomić silnik i włączyć kolejno wszyst-
kie biegi po wciśnięciu pedału sprzęgła. Biegi
powinny włączać się z łatwością.
124
Wymontowanie i zamontowanie
siłownika sterującego sprzęgłem
Hydrauliczne urządzenie sterujące sprzęgłem
jest wypełnione płynem hamulcowym i dlate-
go należy zapoznać się także z odpowiednimi
zaleceniami w rozdziale „Układ hamulcowy”.
Ostrzeżenie. Płyn hamulcowy jest trujący. W
żadnym wypadku nie wolno odsysać go
ustami za pomocą przewodu. Płyn hamulco-
wy wlewać tylko do takich naczyń, które wy-
kluczają pomyłkowe spożycie.
Wymontowanie
● Odkręcić przewód hydrauliczny (1, rys. H-
2809) od siłownika sterującego (2).
Uwaga. Zebrać w szmatę wypływający płyn
hamulcowy. Zaślepić przewód folią plastyko-
wą i gumowym pierścieniem, aby ograniczyć
płynu hamulcowego i zanieczyszczenie
przewodu.
● Odkręcić śruby (3) i zdjąć siłownik sterują-
cy.
Zamontowanie
● Ściągnąć częściowo i owinąć osłonę prze-
ciwpyłową (4, rys. H-2809) siłownika sterują-
cego.
Uwaga. Podczas ściągania osłony nie należy
wyciągać tłoka.
● Jeśli za osłoną znajduje się płyn hamulco-
wy, należy wymienić siłownik sterujący. Na-
ciągnąć z powrotem osłonę przeciwpyłową.
● Nałożyć smar MoS2 na popychacz siłowni-
ka. Honda zaleca stosowanie mocznikowego
środka smarnego UM 264 w modelach od
1993.
● Osadzić siłownik sterujący na skrzynce ● Odpowietrzyć urządzenie sterujące sprzę-
przekładniowej i przykręcić go dwiema śru- głem (patrz poprzedni opis).
bami (3, rys. H-2809) momentem 20 Nm.
● Zdjąć zaślepkę i dokręcić nakrętkę złącz-
kową przewodu hydraulicznego momentem
15 Nm.

Typowe niesprawności sprzęgła

Objawy Przyczyny Sposób postępowania

Sprzęgło szarpie Uszkodzone łożyska silnika i skrzynki ● Sprawdzić, w razie potrzeby wymienić
przekładniowej ● Dokręcić śruby mocujące
Poluzowane zawieszenie skrzynki przekła-
dniowej ● Wymienić zespół dociskowy
Nierównomierny nacisk wywierany przez
tarczę dociskową ● Zamontować oryginalną tarczę sprzę-
Tarcza sprzęgła nie jest częścią oryginalną
gła
Tarcza sprzęgła zużyta lub zaolejona ● Sprawdzić tarcze sprzęgła
Sprzęgło ślizga się Zużyta tarcza sprzęgłowa ● Zmierzyć grubość tarczy sprzęgła, w
razie potrzeby wymienić
Zatarte lub nieszczelne hydrauliczne urzą- ● Odpowietrzyć urządzenie, sprawdzić
1)
dzenie sterujące sprzęgłem wzrokowo szczelność
2)
Źle wyregulowana linka sprzęgła ● Wyregulować linkę sprzęgła
Osłabiona sprężyna tarczowa ● Wymienić zespół dociskowy
Stwardniała lub zaolejona okładzina ● Wymienić tarczę sprzęgła
Sprzęgło zostało przegrzane ● Zamontować oryginalną tarczę sprzę-
gła
Utrudniona lub nie- Zatarte lub nieszczelne hydrauliczne urzą- ● Odpowietrzyć urządzenie, sprawdzić
1)
możliwa zmiana bie- dzenie sterujące sprzęgłem wzrokowo szczelność
gów – sprzęgło nie Zerwana lub źle wyregulowana linka ● Wymienić lub wyregulować linkę
2)
rozłącza prawidłowo sprzęgła sprzęgła
Tarcza sprzęgłowa zatarta na wałku sprzę- ● Oczyścić wielowypust, usuną zadziory,
głowym, wielowypust pozbawiony smaru w razie potrzeby usunąć produkty ko-
lub zatarty rozji i nałożyć cienką warstwę smaru
MoS2
Powietrze w obwodzie hydraulicznym ● Odpowietrzyć urządzenie sterujące
1)
urządzenia sterującego sprzęgłem
Okładzina zaślepiona produktami ścierania ● Wymienić tarczę sprzęgła
Tarcza sprzęgła ma bicie boczne ● Zlecić sprawdzenie terczy
Uszkodzony zespół dociskowy ● Wymienić zespół dociskowy
Pedał porusza się z Oś pedału stawia duży opór ● Nasmarować lub wymienić części
dużymi oporami. Zużyte łożysko wyciskowe ● Wymienić łożysko wyciskowe
Nienormalne odgłosy Luźne części w obudowie sprzęgła ● Naprawić sprzęgło
pracy przy wciśnię-
tym pedale
Rosnące i malejące Zatarty amortyzator drgań skrętnych w ● Wymienić tarczę sprzęgła
hałasy podczas na- tarczy sprzęgła ● Wymienić sprzęgło
pędzania kół przez Luźne połączenia nitowe w sprzęgle ● Wymienić sprzęgło
silnik, hamowania Za duże niewyrównoważenie sprzęgła
silnikiem i gdy samo-
chód toczy się po
wyłączeniu sprzęgła
1)
Dotyczy tylko modeli od 1991, w których sprzęgło jest sterowane hydraulicznie.
2)
Dotyczy tylko modeli od 1987 do 1993, w których sprzęgło jest sterowane linką.

125
Skrzynka przekładniowa
Wiadomości wstępne
Mechaniczną lub automatyczną skrzynkę
przekładniową można wymontować, pozo-
stawiając silnik na miejscu. Wymontowanie
skrzynki przekładniowej jest konieczne wtedy,
gdy zachodzi potrzeba jej wymiany lub na-
prawy i należy wymienić sprzęgło. Opisano
tylko wymontowanie i zamontowanie kom-
pletnego zespołu, ponieważ nie należy zale-
cać naprawy skrzynki przekładniowej bez
specjalnego oprzyrządowania i narzędzi.
Wymontowanie i zamontowanie
mechanicznej skrzynki przekładniowej
Samochód powinien być uniesiony na dosta-
teczną wysokość przed wymontowaniem
skrzynki przekładniowej. Do jej opuszczenia
jest potrzebny odpowiedni podnośnik warsz-
tatowy.
Wymontowanie
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Wymontować akumulator (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie akumulatora”).
● Modele od 1987 do 1991. Odkręcić
wspornik akumulatora od nadwozia.
● Wymontować filtr powietrza (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie filtru powietrza”).
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
126
nie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć samochód.
● Wymontować przednią rurę wylotową (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie układu wylo-
towego”).
● Zlać olej ze skrzynki przekładniowej (patrz
„Sprawdzanie poziomu i wymiana oleju w
mechanicznej skrzynce przekładniowej”).
● Wymontować obie półosie (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie półosi napędo-
wych”).
● Odłączyć złącze wielostykowe (1, rys. H-
3001) wyłącznika cofania.
● Odłączyć przewód masy skrzynki przekła-
dniowej (4).
● Odłączyć przewody (3) rozrusznika. Wy-
montować rozrusznik (patrz „Wymontowanie i
zamontowanie rozrusznika”).
● Odkręcić śrubę (5) uchwytu przewodów i
zdjąć uchwyt ze skrzynki przekładniowej.
● Odkręcić przewód hydrauliczny siłownika
sterującego sprzęgłem przy wspornikach na
skrzynce przekładniowej. Odkręcić siłownik
sterujący od skrzynki przekładniowej i odło-
żyć z podłączonymi przewodami (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie siłownika steru-
jącego sprzęgłem”).
Uwaga. Nie należy odłączać przewodu hy-
draulicznego. Jeśli przewód zostanie odkrę-
cony od siłownika sterującego sprzęgłem,
 powieszenia, ułożyć odpowiednią rurę na
podstawkach i unieść silnik na linie, aż zosta-
ną odciążone podpory. W razie potrzeby wy-
konać i przykręcić odpowiednie płaskowniki
do podwieszania silnika (patrz rys. H-3004).
● Odkręcić osłonę (1, rys. H-3005) pod zde-
rzakiem.
● Odkręcić śruby (A) i (B) podpory zawiesze-
nia silnika (2) z przodu, z prawej strony, od
skrzynki przekładniowej i nadwozia.

wypłynie płyn hamulcowy i dostanie się po-

wietrze do przewodu. Po naprawie byłoby
konieczne odpowietrzanie urządzenia steru-
jącego sprzęgłem (patrz „Odpowietrzanie
urządzenia sterującego sprzęgłem”).
● Odłączyć drążek zmiany biegów (1, rys. H-
3002) od skrzynki przekładniowej. W tym celu
podważyć wkrętakiem i wyjąć zacisk (3). Wy-
bić kolek kołek rozprężony (4) za pomocą
młotka i wybijaka (5) o średnicy 8 mm.
● Odkręcić drążek oporowy (2) ze śrubą (A)
od skrzynki przekładniowej.
● Odkręcić łącznik usztywniający (1, rys. H-
3003) między silnikiem, a skrzynką przekła-
dniową.
● Odkręcić osłonę (2).
● Zaczepić linę lub łańcuch (1, rys. H-3004)
do silnika i unieść nieco silnik za pomocą
wciągnika, w celu odciążenia podpór zawle-
czenia silnika. Jeśli nie ma urządzenia do

127

● Ustawić hydrauliczny przewoźny podnośnik
warsztatowy i podeprzeć skrzynkę przekła-
dniową, podkładając przekładkę z drewna,
aby nie uszkodzić obudowy skrzynki przekła-
dniowej.
● Odkręcić śruby i nakrętki (A) i (B) tylnej
podpory zawieszenia silnika (1) od skrzynki
przekładniowej i nadwozia (patrz rys. H-
3006).
● Wykręcić trzy śruby, dostępne z góry, łą-
czące silnik ze skrzynką przekładniową.
● Wykręcić od dołu śruby (1, rys. H-3007) z
tylnego wieszaka silnika i wyjąć śruby z pod-
kładkami.
● Wykręcić śrubę (2) i wyjąć z podkładką (3).
● Wykręcić śrubę (4).
● Unieść nieco skrzynkę przekładniową ręcz-
nie i oddzielić ją od kadłuba silnika za pomo-
cą łyżki do opon. Opuści ostrożnie skrzynkę
przekładniową i wysunąć ją na przewoźnym
podnośniku warsztatowym.
128
Zamontowanie
● Sprawdzić sprzęgło przed zamontowaniem
skrzynki przekładniowej (patrz „Wymontowa-
nie i zamontowanie oraz sprawdzenie sprzę-
gła”).
● Sprawdzić łożysko wyciskowe sprzęgła
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie oraz
sprawdzanie łożyska wyciskowego sprzę-
gła”).
● Oczyścić wielowypust tarczy sprzęgła z
produktów korozji. Nałożyć bardzo cienką
warstwę smaru MoS2 na wielowypust wałka
sprzęgłowego. Honda zaleca stosowanie
mocznikowego środka smarnego UM 264 w
modelach od 1993. Wsunąć tarcze sprzęgła
na wałek sprzęgłowy i przesuwać tarcze w
obie strony, aż piasta zacznie się poruszać
lekko na wałku. Należy koniecznie usunąć
nadmiar smaru.
● W razie potrzeby włożyć w kołnierz obudo-
wy skrzynki przekładniowej kołki prowadzące
(1, rys. H-3008), które wchodzą w otwory
kadłuba silnika.
● Unieść skrzynkę przekładniową i wprowa-
dzić ją poziomo w sprzęgło. Jeśli wałek
sprzęgłowy skrzynki przekładniowej nie
wchodzi w tarcze sprzęgła, należy obrócić
nieco półoś napędową lub wał korbowy silni-
ka przy pomocy drugiej osoby.
● Włożyć śruby mocujące i przykręcić
skrzynkę przekładniową do silnika i tylnego
wieszaka silnika (patrz rys. H-3007).
Uwaga. Każdorazowo stosować nowe śruby
(1) i (2). Moment dokręcania zależy od śred-
nicy śruby. Jeśli zewnętrzna średnica gwintu
wynosi 12 mm, śrubę należy dokręcić mo-
mentem 65 Nm, a śrubę ze średnicą gwintu
14 mm – momentem 85 Nm.
Uwaga. W żadnym wypadku nie wolno
dosuwać skrzynki przekładniowej do kadłuba
silnika, dokręcając śruby. Wszystkie śruby
należy wkręcić najpierw równomiernie i po-
tem dokręcić za pomocą klucza dynamome-
trycznego.
● Zamontować rozrusznik (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie rozrusznika”).
● Dokręcić momentem 65 Nm trzy, dostępne
z góry, śruby (1, rys. H-3009) łączące silnik
ze skrzynką przekładniową. Śrubę (2) roz-
rusznika dokręcić momentem 45 Nm.
● Przykręcić tylną podporę (1, rys. H-3006)
zawieszenia silnika do skrzynki przekładnio-
wej i nadwozia. Najpierw dokręcić momentem
65 Nm śruby i nakrętki (A), potem śrubę (B).
Uwaga. W 5-drzwiowym samochodzie lift-
back z pochyloną częścią tylną dokręcić śru-
bę (B) momentem 75 Nm.
● Przykręcić przednią podporę (2, rys. H-
3005) zawieszenia silnika, z prawej strony, do
skrzynki przekładniowej i nadwozia. Śrubę
129
(A) dokręcić momentem 45 Nm.
Uwaga. Śruby (B) każdorazowo nowe, za-
montować z podkładkami i dokręcić momen-
tem 65 Nm.
● Przykręcić osłonę (1).
● Usunąć przewoźny podnośnik warsztatowy.
● Usunąć przyrząd do odciążania podpór
zawieszenia silnika.
● Przykręcić dolny łącznik usztywniający
między silnikiem a skrzynką przekładniowa
(patrz rys. H-3003). Moment dokręcania zale-
ży od średnicy śruby. Jeśli zewnętrzna śred-
nica gwintu wynosi 10 mm, śrubę należy do-
kręcić momentem 45 Nm, śrubę ze średnicą
8 mm – momentem 25 nm.
● Przykręcić osłonę sprzęgła.
● Przykręcić drążek oporowy (2, rys. H-3002)
śrubą (A) i momentem 25 Nm do skrzynki
przekładniowej.
● Zamontować drążek zmiany biegów (1) do
skrzynki przekładniowej. W tym celu wbić
 obudowie skrzynki przekładniowej tak, aby
znak „F” (1, rys. H-3011) był skierowany pod
katem 30o do przodu samochodu.
● Zamontować półosie (patrz „Wymontowa-
nie i zamontowanie półosi napędowych”).
● Wlać olej przekładniowy (patrz „Sprawdza-
nie poziomu oleju i wymiana oleju w mecha-
nicznej skrzynce przekładniowej”).
● Zamontować rurę wylotową (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie układu wylotowe-
go”).
● Modele od 1987 do 1991. Przykręcić
wspornik akumulatora do nadwozia.
● Zamontować filtr powietrza (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie filtru powietrza”).
● Zamontować i podłączyć akumulator (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie akumulato-
ra”).
● Sprawdzić ustawienie kół przednich w stacji
obsługi.

nowy kołek rozprężny (4) młotkiem i wywija-

kiem (5) o średnicy 8 mm. Wcisnąć zacisk
(3). Położenie części, patrz rys. H-3002.
● Naciągnąć osłonę gumową (1, rys. H-3010)
na drążek zmiany biegów tak, aby otwór (2) w
osłonie był skierowany w dół.
● Przykręcić za pomocą dwóch śrub siłownik
sterujący sprzęgłem z podłączonym przewo-
dem hydraulicznym do skrzynki przekładnio-
wej, momentem 20 Nm.
Uwaga. Jeśli przewód został odkręcony od
siłownika sterującego, dokręcić nakrętkę
złączkową przewodu momentem 15 Nm. Po
odkręceniu przewodu jest konieczne odpo-
wietrzanie obwodu hydraulicznego (patrz
„Odpowietrzanie urządzenia sterującego
sprzęgłem”).
● Przykręcić do skrzynki przekładniowej
wspornik przewodu hydraulicznego prowa-
dzącego do siłownika sterującego.
● Podłączyć do skrzynki przekładniowej na-
stępujące złącza wielostykowe i przewodu
elektryczne (patrz rys. H-3001 w opisie „Wy-
montowanie”):
– złącze wyłącznika światła cofania,
– złącze czujnika prędkości,
– przykręcić przewód masy do skrzynki prze-
kładniowej.
● Przykręcić do skrzynki przekładniowej
uchwyt przewodów ze śrubą (5, patrz rys. H-
3001).
● 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną: obrócić kołpak odpowietrzający na

130
ELEMENTY MECHANIZMU ZMIANY BIEGÓW

1 – osłony i gumowe elementy mocujące (wymienić w razie odkształcenia i pęknięć), 2 – nakrętki samoblo-
kujące, 10 Nm (każdorazowo nowe), 3 – nakrętki samoblokujące, 20 Nm (każdorazowo nowe), 4 – uszczelki
o przekroju okrągłym (każdorazowo nowe), 5 – gałka dźwigni zmiany biegów, 6 – dźwignia zmiany biegów, 7
– drążek oporowy, 8 – drążek zmiany biegów, 9 – kołek rozprężny 8 x 22 mm (każdorazowo nowy), 10 –
zacisk (zachować właściwe położenie), 11 – osłona, otwór (12) powinien być skierowany w dół.
Uwaga. Mechanizm zmiany biegów nie wymaga obsługi i nie musi być regulowany.

131
Zawieszenie przednie
i półosie napędowe

Wiadomości wstępne podczas jazdy. W razie nienormalnego zuży-

W zawieszeniu przednim samochodu Honda
Civic każde koło przednie jest prowadzone
przez dwa wahacze poprzeczne.
Połączenie sprężyny śrubowej i amortyzatora
stanowi kolumnę zawieszenia. Kolumny za-
wieszenia są skręcone z nadwoziem i dolny-
mi wahaczami poprzecznymi.
Ustawienie kół powinno być zgodne z zale-
ceniami producenta samochodu, w celu uzy-
skania optymalnej stateczności samochodu
cia opon, jak również braku stateczności po-
jazdu, należy udać się do stacji obsługi w
celu sprawdzenia ustawienia kół. Nie można
dokonać ustawienia kół bez odpowiedniego
urządzenia pomiarowego. Wartość regulacyj-
na całkowitej zbieżności kół przednich wynosi
0 ± 2 mm, a w modelach liftback ze stromą
częścią tylną i sedan od 1995: 1 ± 2 mm.
Koła przednie są napędzane przez silnik za
pośrednictwem dwóch półosi.

ZAWIESZENIE PRZEDNIE

1 – kolumna zawieszenia, 2 – zwrotnica, 3 – wahacz poprzeczny dolny, 4 – stabilizator poprzeczny, 5 - koń-

cówka drążka kierowniczego.
Uwaga. W modelach do 1991 dolny wahacz poprzeczny ma skośny drążek ustalający.

132
Ostrzeżenie. Nie jest dozwolone spawanie i
prostowanie części zawieszenia przedniego
przenoszących obciążenie lub prowadzących
koła. W razie naprawy należy każdorazowo
wymieniać nakrętki samoblokujące i skoro-
dowane śruby i nakrętki.

Wymontowanie i zamontowanie
kolumny zawieszenia

Uwaga. Ponieważ podczas dokręcania połą-

czeń śrubowych ciężar samochodu powinien
być przenoszony przez koła, jest niezbędny
kanał obsługowy lub odpowiedni podnośnik
stanowiskowy.

Wymontowanie

Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu

może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Zaznaczyć farbą położenie tarczy koła
przedniego w stosunku do piasty, aby wy-
równoważone koło mogło być zamontowane
w tym samym położeniu. Poluzować nakrętki
koła przed uniesieniem samochodu. Unieść i
podeprzeć przód samochodu, zdjąć koło
przednie.
● Odkręcić śruby (1 i 2, rys. H-3602) mocują-
ce elastyczny przewód hamulcowy do amor-
tyzatora.
Uwaga. Przewód hamulcowy pozostaje pod-
łączony, w przeciwnym razie wypłynie płyn
hamulcowy i będzie konieczne odpowietrza-
nie układu hamulcowego po zamontowaniu
przewodu.
● Wykręcić z widełek śrubę (3) amortyzatora.
● Odkręcić śrubę samoblokującą (4) i wycią-
gnąć śrubę z kołnierza (5).
● Ściągnąć z amortyzatora i wyjąć widełki (6).
● Odkręcić u góry dwie nakrętki (1, rys. H-
3603) przy gnieździe kolumny zawieszenia,
przytrzymując kolumnę (2), aby nie odpadła.
Zaznaczyć położenie w celu ułatwienia za-
montowanie i wyjąć w dół kolumnę zawiesze-
nia.
Zamontowanie
● Zamontować kolumnę (2, rys. H-3603) tak,
aby występ (3) był skierowany do środka sa-
mochodu. Wkręcić ręcznie dwie nakrętki (1),
nie dokręcając ich.
● Zamontować widełki i śrubę z kołnierzem
(1, rys. H-3604). Wkręcić ręcznie dwie nowe
nakrętki samoblokujące (2), nie dokręcając
ich.

133
 koło. Opuścić samochód i dokręcić nakrętki
koła przemiennie na krzyż momentem
110 Nm.
● Dokręcić śrubę (4, rys. H-3604) momentem
65 Nm.
● Dokręcić u góry dwie nakrętki przy gnieź-
dzie kolumny zawieszenia. Moment dokręca-
nia w modelach od 1987 do 1991 i w 5-
drzwiowych modelach liftback z pochyloną
częścią tylną od 1995 wynosi 40 Nm, w mo-
delach liftback ze stromą częścią tylną i se-
dan od 1991: 50 Nm.

Wymontowanie i zamontowanie
ELEMENTY KOLUMNY ZAWIESZENIA
amortyzatora i sprężyny zawieszenia
PRZEDNIEGO
Wymontowanie
1 – nakrętka samoblokująca (każdorazowo nowa),
2 – podkładka ustalająca amortyzator, 3 – zderzak ● Wymontować kolumnę zawieszenia (patrz
gumowy, 4 – tulejka, 5 – element oporowy, 6 – „Wymontowanie i zamontowanie kolumny
zderzak gumowy, 7 – miseczka sprężyny górna, 8 zawieszenia”).
– sprężyna śrubowa, 9 – podkładka osłony prze- Uwaga. Sprężyna śrubowa jest zamontowa-
ciwpyłowej (nie występuje w 5-drzwiowym samo- na w stanie naprężonym. W celu umożliwie-
chodzie liftback z pochyloną częścią tylną od
nia wymontowania amortyzatora, należy ści-
momentu 1995), 10 – osłona przeciwpyłowa, 11 –
płytka oporowa, 12 - zderzak oporowy, 13 – ze-
spół amortyzatora.

● Zamontować amortyzator w widełkach tak,

aby występ (3) znalazł się w wycięciu wide-
łek.
● Wkręcić ręcznie śrubę (4), nie dokręcając
jej.
● Dokręcić śruby (5) mocujące elastyczny
przewód hamulcowy momentem 25 Nm.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożyska
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła.
● Zamontować koło przednie zgodnie z
oznakowaniem naniesionym podczas wy-
montowania. Nie smarować nakrętek koła.
Wymienić skorodowane nakrętki. Przykręcić

134
snąć śrubę za pomocą odpowiedniego przy-
rządu.
Ostrzeżenie. Nakrętkę amortyzatora należy
odkręcać wyłącznie po ściśnięciu sprężyny
przyrządem, aby wyeliminować niebezpie-
czeństwa zranienia.
● Ścisnąć sprężynę dostępnym w handlu
napinaczem, aż sprężyna zostanie odsunięta
od górnej miseczki na odległość 2 do 3 cm.
Do ściskania sprężyny nadaje się przyrząd
Hazet 4900-1 z odpowiednimi łapami doci-
skowymi (rys. SX-3611).
Uwaga. Napinacz należy włożyć w zwoje
sprężyny tak, aby obejmował zwoje pewnie i
nie mógł się z nich zsunąć. Wstępne napięcie
sprężyny śrubowej jest bardzo duże, dlatego
powinny być stosowane tylko solidne przy-
rządy. W żadnym wypadku nie wolno zwią-
zywać zwojów sprężyny za pomocą drutu,
gdyż grozi to wypadkiem.
● Przed poluzowaniem nakrętki amortyzatora
zaznaczyć położenie sprężyny śrubowej i
górnego elementu oporowego. W tym celu
nanieść farbą lub pisakiem kreski (1) na ele-
mencie oporowym i sprężynie. Pozycja (2) na
rys. H-3606 to napinacz sprężyny.
Uwaga. W niektórych samochodach od 1987
do 1991 jest już naniesiony na amortyzatorze
znak (1, rys. H-3617), który określa położenie
śrub mocujących (2) element oporowy.
● Odkręcić i zdjąć nakrętkę samoblokującą z
tłoczyska amortyzatora (1, rys. H-3607). Tło-
czysko amortyzatora należy przytrzymać klu-
czem do gniazd 6-kątnych (2). Zaleca się
stosować klucz oczkowy do odkręcania na-
krętki.
● Jeśli ma być wymieniana sprężyna śrubo-
wa, powoli zmniejszać jej napięcie. Jeśli ma
135
być wymieniany tylko amortyzator, sprężyna
może pozostać napięta.
● Zdjąć części z amortyzatora (patrz rys. H-
3605).
● Sprawdzić amortyzator (patrz „Sprawdzanie
amortyzatora” w rozdziale „Zawieszenie tyl-
ne”).
● W razie potrzeby złomować amortyzator
(patrz „Złomowanie amortyzatora”).
Uwaga. Należy przynieść znaki złomowane-
go na nowy amortyzator, aby został zamon-
towany we właściwym położeniu.
Zmontowanie
Uwaga. Są sprężyny o różnych wykonaniach
i charakterystyka. Stosować tylko części za-
mienne przewidziane do danego modelu sa-
mochodu. Zaleca się wymieniać każdorazo-
wo amortyzatory i sprężyny parami, to znaczy
po obu stronach samochodu.
● Jeśli sprężyna jest wymienna, ścisnąć ją za
pomocą przyrządu. Ściskanie sprężyny śru-
bowej, patrz „Wymontowanie”.
● Ściśniętą sprężynę osadzić na dolnej mi-
seczce tak, aby koniec sprężyny oparł się o
występ dolnej miseczki (patrz rys. H-3606).
● Osadzić części na amortyzatorze (patrz
rus. H-3605).
● Ustawić element oporowy na tłoczysku
amortyzatora tak, aby pokrywały się znaki
naniesione podczas wymontowanie.
● Nakręcić nową nakrętkę samoblokującą na
tłoczysko amortyzatora i dokręcić momentem
30 Nm, przytrzymując tłoczysko kluczem do
gniazd 6-kątnych (patrz rys. H-3607).
● Zwolnić sprężynę, zwracając uwagę na
właściwe ułożenie sprężyny w osadzeniach.
● Zamontować kolumnę zawieszenia (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie kolumny
zawieszenia”).
Wymontowanie i zamontowanie półosi
napędowych
Uwaga. Ponieważ podczas dokręcania połą-
czeń śrubowych ciężar samochodu powinien
być przenoszony przez koła, jest niezbędny
kanał obsługowy lub odpowiedni podnośnik
stanowiskowy.
Uwaga. Należy przygotować szmatę i odpo-
wiednie naczynie, ponieważ podczas wyjmo-
wania półosi ze skrzynki przekładniowej wy-
cieka olej. W żadnym wypadku nie wolno
wylewać zużytego oleju w miejscach przy-
padkowych lub dodawać do odpadów z go-
spodarstwa domowego, aby uniknąć skaże-
nia środowiska.
136
Wymontowanie
Podczas wyjmowania półosi z obudowy
skrzynki przekładniowej należy ciągnąć wy-
łącznie za przegub, a nie za półoś.
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Zaznaczyć farbę położenie odpowiedniej
tarczy koła przedniego w stosunku do piasty,
aby wyrównoważone koło mogło być zamon-
towane w tym samym położeniu. Poluzować
nakrętki koła przed uniesieniem samochodu.
Unieść i podeprzeć przód samochodu, zdjąć
koło przednie.
Ostrzeżenie. Podczas odkręcania nakrętki
piasty klucz należy przyłożyć tak, aby siła
wywierana na klucz działała pionowo w dół, w
przeciwnym razie samochód spadnie z pod-
stawek. Duży moment odkręcania może być
przyczyną wypadku.
● Poluzować i odkręcić nakrętkę piasty koła.
Druga osoba powinna wcisnąć pedał hamul-
ca, aby piasta nie obracała się.
Uwaga. Zaleca się przygotować specjalny
przyrząd (1, rys. H-3608) do przytrzymania

piasty. W tym celu należy wykonać w pła-
skowniku podłużnie otwory i przykręcić ten
płaskownik do piasty za pomocą nakrętek
mocujących koło.
● Wykręcić z widełek (2, rys. H-3609) śrubę
(1) amortyzatora.
● Odkręcić śrubę samoblokującą (3) i wycią-
gnąć śrubę z kołnierzem (4).
● Ściągnąć z amortyzatora i wyjąć widełki.
Ostrzeżenie. Podczas wyciskania przegubu
kolkowego może nastąpić wypadek spowo-
dowany wyrzucanymi zanieczyszczeniami,
dlatego należy zakładać okulary ochronne.
● Wycisnąć przegub kulkowy zwrotnicy z
dolnego wahacza poprzecznego (4, rys. H-
3610). W tym celu wyprostować zawleczkę
(1) i wyciągnąć ją szczypcami płaskimi. Polu-
zować nakrętkę koronową (2) i wykręcić tak,
aby wystawała nieco nad sworzniem. Wyci-
snąć przegub kulowy za pomocą dostępnego
w handlu ściągacza (3), na przykład Hazet
779.
Uwaga. Należy zwrócić uwagę, aby nie
uszkodzić osłony przegub kulkowego, gdyż w
przeciwnym razie jest konieczna jej wymiana
w stacji obsługi.
● Do wymontowania półosi jest potrzebny
wkrętak (1) o wymiarach podanych na rys. H-
3611.
Uwaga. Zamiast tego wkrętaka można zasto-
sować łyżkę do opon, która jest wkładana
między końcówkę półosi, a oś koła stożko-
wego.
Uwaga. Po wyjęciu półosi ze skrzynki prze-
kładniowej wycieka olej, dlatego należy przy-
gotować szmatę i podstawić odpowiednie
naczynie.
● Włożyć wkrętak (2, rys. H-3612) między
półoś (1), a obudowę skrzynki przekładniowej
137
i wycisnąć półoś. W modelach z wałkiem po-
średnim wycisnąć lewą półoś przy łożysku
pośrednim. Wymontować wałek pośredni
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie wałka
pośredniego”).
Uwaga. Nie należy ciągnąć za półoś, ponie-
waż wtedy zostanie rozłączony przegub po
stronie skrzynki przekładniowej. Zwrócić
uwagę, aby nie uszkodzić osłon półosi. Pod-
wiesić półosie do nadwozia za pomocą drutu,
aby nie dopuścić do uszkodzenia przegubów
spowodowanego swobodnym zwieszeniem
się półosi.
● Zamknąć otwór w skrzynce przekładniowej
odpowiednim korkiem zapobiegającym za-
nieczyszczeniu.
● Wybić półoś z piasty koła za pomocą młot-
ka z tworzywa sztucznego, odciągając ręcz-
nie tarczę hamulca na zewnątrz (rys. H-
3613).
Zamontowanie
Uwaga. Należy zachować ostrożność pod-
czas manipulowania półosią, nie wolno jej
kłaść na dłuższy czas opartej o osłony gu-
mowe.
Uwaga. Zaleca się wymianę kompletnych
półosi po przebiegu około 80 000 km.

● Wytrzeć czystą szmatką osadzenie oporo-
we zewnętrznego przegubu równobieżnego i
powierzchnię przylegania do łożyska kulko-
wego piasty koła, gdyż te powierzchnie mu-
szą być wolne od wszystkich zanieczyszczeń.
● Zamontować nowy pierścień zabezpiecza-
jący (1, rys. O-3609) w rowku końcówki prze-
gubu od strony skrzynki przekładniowej, nie
rozciągając zbytnio pierścienia. W modelach
od 1991 z wałkiem pośrednim założyć nowy
pierścień zabezpieczający na wałek pośredni
przy lewej półosi (patrz „Wymontowanie i
zamontowanie wałka pośredniego”).
● Nałożyć warstwę oleju przekładniowego na
wielowypust półosi w obudowie skrzynki
przekładniowej i w piaście przedniego koła.
● Zamontować półoś w wielowypuście piasty
koła przedniego.
● Wkręcić luźno nową nakrętkę piasty na
półoś.
● Wcisnąć ręcznie półoś w obudowę skrzynki
przekładniowej, aż pierścień zabezpieczający
znajdzie się we właściwym położeniu.
● Zamontować widełki i śrubę z kołnierzem
(1, rys. H-3604). Wkręcić ręcznie nową na-
krętkę samoblokującą (2), nie dokręcając jej.
● Zamontować amortyzator w widełkach tak,
aby występ (3) znalazł się w wycięciu wide-
łek.
Uwaga. Śruby (5) zamocowania elastyczne-
go przewodu hamulcowego nie są wykręco-
ne, inaczej niż pokazano na rys. H-3604.
● Zamontować przegub kulowy zwrotnicy w
dolnym wahaczu poprze cym, dokręci nakręt-
kę koronową (1) momentem 50 Nm i zabez-
pieczyć nową zawleczkę (2). Jeśli nie można
włożyć zawleczki, dokręcić odpowiednio na-
krętkę, nie przekraczając momentu 60 Nm.
138
● Podczas dokręcania nakrętki piasty koła
druga osoba powinna naciskać pedał hamul-
ca lub należy przytrzymać piastę samodziel-
nie wykonanym przyrządem (patrz „Wymon-
towanie” rys. H-3608).
Ostrzeżenie. Podczas dokręcania nakrętki
piasty klucz należy przyłożyć tak, aby siła
wywierana na klucz działała pionowo w dół, w
przeciwnym razie samochód spadnie z pod-
stawek. Duży moment dokręcania może być
przyczyną wypadku.
● Dokręcić nakrętkę piasty koła (2, rys. H-
3616).
Uwaga. Moment dokręcania nakrętki piasty
zależy od średnicy zewnętrznej gwintu na
półosi, dlatego należy zmierzyć tę średnicę
sukniarką. Nakrętkę gwintu o średnicy 22 mm
należy dokręcić momentem 180 Nm, o śred-
nicy 24 mm momentem 250 Nm.
● Zagnieść za pomocą młotka i trzpienia lub
przecinaka cylindryczną część (1) nakrętki
piasty w rowku półosi, co stanowi zabezpie-
czenie przed odkręceniem.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koło przednie zgodnie z oznakowaniem na-
niesionym podczas wymontowania. Przykrę-
cić koło. Opuścić samochód i dokręcić na-
krętki koła przemiennie na krzyż momentem
110 nm.
● Dokręcić śrubę (4, rys. H-3604) widełek
przy amortyzatorze momentem 45 Nm i na-
krętkę samoblokującą (2) momentem 65 Nm,
gdy samochód stoi na kołach.
● Nalać oleju przekładniowego (patrz
„Sprawdzanie poziomu i wymiana oleju w
mechanicznej skrzynce przekładniowej”).
● Sprawdzić ustawienie kół przednich w stacji
obsługi.
Wymontowanie i zamontowanie wałka
pośredniego
Modele z silnikiem 1,6 i 1,8 dm3 mają wałek
pośredni między skrzynką przekładniową a
lewą półosią. Dzięki temu mogą być zasto-
sowane z lewej i z prawej strony półosie o
jednakowej długości, co wpływa korzystnie na
zachowanie się podczas jazdy.
Wymontowanie
● Wymontować lewą półoś (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie półosi napędowych”).
● Odkręcić (1, rys. H-3619) wspornik łożyska
od kadłuba silnika i wyjąć wałek pośredni w
kierunku poziomym. Nie należy ustawiać
ukośnie wałka pośredniego, aby nie uszko-
dzić pierścienia uszczelniającego w skrzynce
przekładniowej.
Uwaga. Na rys. H-3619 pokazano miejsce
zamontowania pierścienia zabezpieczającego
(2) w modelach od 1991. W modelach do
1991 pierścień zabezpieczający znajduje się
na półosi.
● Wycisnąć i wymienić zespół łożyska oraz
uszczelnienie, w razie ich uszkodzenia (praca
powinna być wykonana w stacji obsługi).
139
ELEMENTY WAŁKA POŚREDNIEGO
1 – pierścień wałka pośredniego, 2 – wałek po-
średni, 3 – pierścień ustalający łożyska, 4 - pier-
ścień zabezpieczający wewnętrzny, 5 – łożysko
walka pośredniego, 6 – pierścień zabezpieczający
zewnętrzny, 7 – wspornik łożyska (przykręcony do
kadłuba silnika), 8 – pierścień uszczelniający ze-
wnętrzny (wymienić każdorazowo, wypełnić sma-
rem przestrzeń między krawędziami uszczelniają-
cymi), 9 – śruba pasowana (3 sztuki), dokręcić
momentem 40 Nm.
Zamontowanie
● Wytrzeć czystą szmatką powierzchnie sty-
ku wałka i skrzynki przekładniowej, które po-
winny być całkowicie wolne od brudu.
● Modele od 1991. Nałożyć nowy pierścień
zabezpieczający (2) na wałek pośredni (patrz
rys. H-3619).
● Dosunąć wałek poziomo do skrzynki prze-
kładniowej. Nie należy ustawiać przy tym
wałka pośredniego ukośnie, aby nie uszko-
dzić pierścienia uszczelniającego w skrzynce
przekładniowej.
● Dokręcić momentem 40 Nm trzy śruby pa-
sowane mocujące wspornik łożyska (patrz
rys. H-3619).
● Zamontować lewą półoś (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie półosi napędowych”).
Sprawdzanie i rozkładanie półosi oraz
wymiana osłon przegubów
W celu zmniejszenia drgań skrętnych półosi
napędowej został zamontowany tłumik drgań.
Jest to ciężar równoważący, mocowany opa-
ską na półoś w dokładnie określonym miej-
scu. Nie ma tłumika drgań na krótszej, prawej
półosi napędowej.
Sprawdzanie półosi

● Wymontować półoś (patrz „Wymontowanie

i zamontowanie półosi napędowych”).
● Sprawdzić wzrokowo i wymienić niezwłocz-
nie uszkodzone osłony. W celu ich wymiany
należy wymontować i rozłożyć półoś. Jeśli do
smaru dostały się zanieczyszczenia, należy
wymyć przegub i nałożyć świeżego, specjal-
nego smaru, który jest dostarczany razem z
zastawem naprawczym osłony przez firmę
Honda.
● Zamocować wymontowaną półoś w imadle
i sprawdzić przeguby, czy poruszają się bez
oporów i nie mają za dużych luzów.
● Przegub równobieżny od strony koła (ze-
wnętrzny) nie powinien wykazywać żadnego
luzu podczas przemiennego odciągania i do-
ciskania ręką.
● Wewnętrzny przegub równobieżny powi-
nien mieć możliwość przesuwania się na pół-
osi.
● Sprawdzić luz promieniowy. W tym celu
obracać, nie stosując dużej siły, wewnętrzny
przegub równobieżny na półosi. Nie powinno
być wyczuwalnego luzu promieniowego.
● Rozłożyć półoś, jeśli sprawdzanie dało ne-
gatywny wynik.

Rozkładanie półosi

● Przed wymontowaniem osłon przegubów bą położenie rolek (3) i jarzma trójramienne-

zaznaczyć pisakiem położenie ich krawędzi w
stosunku do półosi, w celu ułatwienia póź-
niejszego zamontowania.
● Odgiąć wkrętakiem i zdjąć opaski osłon
przy przegubie wewnętrznym (rys. G-3648).
W niektórych modelach opaski osłon są
zgrzewane i należy je przeciąć szczypcami
do cięcia drutu.
● Zsunąć osłonę przegubu na półoś.
● Przed ściągnięciem czaszy przegubu (1,
rys. H-3620) zaznaczyć (2) pisakiem lub far-
go. Ściągnąć czaszę.
Uwaga. Nie dopuszczać do wypadania rolek
na podłogę i podłożyć szmatę (4). Nie wolno
zamieniać wzajemnie rolek.
● Zdjąć rolki (2), zwracając uwagę na ich
położenie (patrz rys. H-3621).
● Zaznaczyć położenie jarzma w stosunku do
półosi, gdyż podczas składania powinno ono
być osadzone w tym samym miejscu.
● Rozgiąć odpowiednimi szczypcami i wyjąć
pierścień (1) zabezpieczający jarzmo.
● Ściągnąć jarzmo ściągaczem lub wybić
jarzmo z półosi za pomocą młotka i mosięż-
nego pręta.
● Owinąć wielowypust półosi taśmą z two-
rzywa sztucznego lub taśmą samoprzylepną
(6, rys. H-3622).
● Ściągnąć osłonę (1) przegubu wewnętrz-
nego. Pozycja (2) na rys. H-3622 to opaska
osłony.
● Zaznaczyć pisakiem lub farbą położenie
tłumika drgań na półosi. Otworzyć opaskę (3)
i zdjąć tłumik drgań (4).

140
 ● Nasunąć osłonę przegubu zewnętrznego z
nowymi opaskami, nie zaciskając opasek.
● Zamontować tłumik drgań z nową opaską.
● Nasunąć jarzmo trójramienne na półoś,
przy czym powinny się pokrywać znaki na-
niesione podczas rozkładania. Wbić jarzmo
na półoś za pomocą młotka i pręta mosięż-
nego. Nie należy stosować przy tym nad-
● Otworzyć opaski (6) i ściągnąć z półosi
miernej siły, a pręt przekładać na przemian w
osłonę (5) przegubu zewnętrznego.
różnych, przeciwległych punktach na obwo-
Uwaga. Nie należy rozkładać przegubu ze-
dzie.
wnętrznego.
● Włożyć nowy pierścień zabezpieczający (1)
● Starannie wytrzeć wnęki, części wewnętrz-
w rowek półosi (patrz rys. H-3621).
ne, kołnierze, pokrywy i osłony przegubu.
● Wypełnić specjalnym smarem (rys. H-3623)
Stary, zużyty smar należy usunąć za pomocą
puste przestrzenie między elementami prze-
rozpuszczalnika lub sprężonego powietrza.
guby zewnętrznego (od strony koła). Zwrócić
● Sprawdzić zużycie bieżni i rolek przegubu,
uwagę, aby możliwie mało smaru dostało się
w razie potrzeby wymienić przegub.
do osłon. Specjalny smar znajduje się w ze-
stawach naprawczych osłon. Należy rozdzie-
Składanie półosi
lić całą ilość smaru.
Model Ilość smaru
● Wymienić porowate i uszkodzone osłony.
5-drzwiowy liftback z pochy-
Każdorazowo należy wymieniać wszystkie
loną częścią tylną od 1995 100–120 g
opaski osłon i pierścienie zabezpieczające.
Inne od 1995 70–80 g
● Nałożyć cienka warstwę smaru na po-
1991 – 1995 90–100 g
wierzchnie półosi, w celu łatwiejszego prze-
Z silnikiem 1,5 i 1,6 dm3
suwania osłony.
1987 – 1991 90–100 g
Z silnikiem 1,3 i 1,4 dm3
1987 – 1991 70–80 g
● Rozdzielić także w przegubie wewnętrznym
(od strony skrzynki przekładniowej) całą ilość
smaru Ilość zestawu naprawczego.
Model Ilość smaru
Wszystkie od 1991 120–130 g
Z silnikiem 1,5 i 1,6 dm3
1987 – 1991 120–130 g
Z silnikiem 1,3 i 1,4 dm3
1987 – 1991 100–110 g
● Zamocować osłony nowymi opaskami (1,
rys. H-3624) od strony dużej średnicy. Osłony
powinny być osadzone w rowkach półosi.
Zabezpieczyć opaski przez zagięcie zacze-
pów (2), jak pokazano na rys. H-3624. Ude-

141
 ● Zacisnąć opaski po stronie małej średnicy i
zabezpieczyć je w taki sam sposób, jak opa-
ski po sarninie dużej średnicy.
● Ustawić tłumik drgań na półosi według zna-
ków naniesionych podczas rozkładania i za-
mocować opaskę.
● Zamontować półoś (patrz „Wymontowanie i
zamontowanie półosi napędowych”).

Łożyska kół przednich

Uszkodzenie łożyska koła można rozpoznać

rzyć lekko młotkiem w zagięte zaczepy, aby
po głośnej pracy podczas jazdy na łuku drogi
wzmocnić zaciśniecie opaski.
o małym promieniu i po utrudnionym obraca-
● Przesunąć opaski po stronie małej średnicy
niu koła, gdy hamulec jest wyłączony. Łoży-
na półosi do znaków naniesionych podczas
ska kół są wtłaczane tak ciasno na zwrotnicę,
rozkładania.
że mogą być prawidłowo wymontowane i
● Wsunąć przegub wewnętrzny do uzyskania
zamontowane tylko za pomocą odpowiednie-
podanego wymiaru półosi (rys. H-3626).
go oprzyrządowania. Wymiana łożyska po-
Osłony po zamontowaniu nie powinny być
winna być wykonywana przez stację obsługi.
rozciągane lub ściskane.
Model Długość „X” lewej/prawej półosi W celu wymiany łożyska koła musi być wy-
montowana kompletna zwrotnica.
Od 1995 775 mm/505 mm
1991-1995 775 mm/505 mm
1987-1991 490 mm/490 mm

142
ZESPÓŁ ŁOŻYSKA KOŁA

1 – nakrętka koronowa, 40 Nm (jeśli nie można włożyć zawleczki, jest dozwolone dokręcanie nakrętki mo-
mentem do 50 Nm. Uwaga. W modelach do 1991 nakrętka jest chroniona pokrywką, którą należy odkręcić
przed nakrętką), 2 – zawleczka (każdorazowo Nowa), 3 – zwrotnica, 4 – pierścień, 5 – przegub kulowy (wci-
śnięty w zwrotnice; przed wyciskaniem należy wymontować części (6) i (8) – praca wykonywana w stacji
obsługi), 6 – pierścień zabezpieczający, 7 – pierścień sprężysty (do mocowania osłony gumowej), 8 – osłona
gumowa, 9 – nakrętka koronowa, 50 Nm (jeśli nie można włożyć zawleczki, jest dozwolone dokręcenie na-
krętki momentem do 60 Nm), 10 – piasta koła, 11 – śruba, 5 Nm, 12 – osłona z blachy, 13 – pierścień za-
bezpieczający, 14 – łożysko koła (każdorazowo nowe po wyciśnięciu).

143
Zawieszenie tylne
Wiadomości wstępne
W zawieszeniu tylnym samochodu Honda
Civic każde koło jest prowadzone prze dwa
wahacze poprzeczne i jeden wahacz wzdłuż-
ny. Połączenie sprężyny śrubowej i amortyza-
tora stanowi kolumnę zawieszenia. Kolumny
zawieszenia są skręcone z nadwoziem i dol-
nymi wahaczami poprzecznymi.
Ustawienie kół tylnych można sprawdzić tylko
za pomocą optycznego urządzenia pomiaro-
wego pomiarowego, z możliwością regulacji
zbieżności kół tylnych. Zbieżność powinna
wynosić 2,5 ± 1,5 mm, gdy hamulec awaryjny
jest wyłączony; w modelach do 1991: 2,0 ±
2,0 mm.
ZAWIESZENIE TYLNE
1 – kolumna zawieszenia, 2 – stabilizator, 3 – wahacz poprzeczny górny, 4 – wahacz poprzeczny dolny, 5 –
ramię wyrównawcze, 6 – wahacz wzdłużny, 7 – hamulec tarczowy, 8 – hamulec bębnowy.
144
Ostrzeżenie. Nie jest dozwolone spawanie i
prostowanie części zawieszenia tylnego
przenoszących obciążenia lub prowadzących
koła. W razie naprawy należy każdorazowo
wymieniać nakrętki samoblokujące i skoro-
dowane śruby lub nakrętki.
Wymontowanie i zamontowanie
Kolumny zawieszenia tylnego
Uwaga. Ponieważ podczas dokręcania połą-
czeń śrubowych ciężar samochodu powinien
być przenoszony przez koła, jest niezbędny
kanał obsługowy lub odpowiedni podnośnik
stanowiskowy.
Wymontowanie
● Wymontować boczne pokrycie w bagażni-
ku, aby zapewnić dostęp do górnych śrub
kolumny zawieszenia (patrz „Wymontowanie i
zamontowanie bocznego pokrycia bagażni-
ka”).
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”).
● Zaznaczyć farbę położenie tarczy koła tyl-
nego w stosunku do piasty, aby wyrównowa-
żone koło mogło być zamontowanie w tym
samym położeniu. Poluzować nakrętki koła
przed uniesieniem samochodu. Unieść i po-
deprzeć tył samochodu, zdjąć koło tylne.
● Podeprzeć obsadę piasty koła tylnego pod-
stawką lub hydraulicznym podnośnikiem sa-
mochodowym, aby nie opadła po odkręceniu
kolumny zawieszenia.
● Zdjąć z górnego zamocowania kolumny
zawieszenia osłonę (1, rys. H-3802), jeśli jest
zamontowana.
● Odkręcić dwie nakrętki (2) z górnego za-
145
mocowania kolumny zawieszenia.
Uwaga. Nie należy odkręcać nakrętki tłoczy-
ska amortyzatora, ponieważ sprężyna śrubo-
wa jest wstępnie napięta.
● Odkręcić (1, rys. H-3803) wspornik prze-
wodu czujnika urządzenia ABS na dolnym
wahaczu poprzecznym. Nie należy odłączać
przewodu czujnika urządzenia ABS.
Uwaga. W zależności od modelu SA zasto-
sowane różne zamocowania amortyzatora do
dolnego wahacza poprzecznego i odpowied-
nio do tego różnią się sposoby wymontowa-
nia.
● Wykonanie 1. Ucho amortyzatora jest mo-
cowane w wycięciu wahacza poprzecznego.
Wykręcić śrubę (1, rys. H-3804).
● Wykonanie 2. Na wahaczu poprzecznym
są widełki mocowane śrubą. Wykręcić śruby
(1 i 2, rys. H-3805).
Uwaga. W modelach od 1995 jest stosowane
tylko 2 wykonanie.
● Opuścić obsadę piasty koła i wyjąć kolum-
nę zawieszenia.
Zamontowanie
● Zamontować kolumnę zawieszenia tak, aby
ogranicznik sprężyny (1, rys. H-3806) był
skierowany do lewej strony samochodu.
Uwaga. Są dwa wykonania dolnego zamo-
cowania amortyzatora (patrz rys. H-3804 i H-
3805). W wykonaniu z widełkami przyspawa-
na nakrętka (2) powinna być skierowana do
przodu, patrząc w kierunku jazdy.
● Wkręcić ręcznie dwie nakrętki w górne za-
mocowania kolumny zawieszenia, nie dokrę-
cając nakrętek.
● Wykonanie 1. Wkręcić w wahacz po-
przeczny nową śrubę (1, rys. H-3804) kolum-
ny zawieszenia, nie dokręcając śruby.
● Wykonanie 2: Wkręcić nowe śruby (1 i 2,
rys. H-3805), nie dokręcając ich.
● Usunąć podnośnik samochodowy spod
obsady piasty koła.
● Zamontować koło tylne zgodnie z oznako-
waniem naniesionym podczas wymontowa-
146
nia. Nie smarować nakrętek koła. Przykręcić
koło. Opuścić samochód i przykręcić nakrętki
koła przemiennie na krzyż momentem
110 Nm.
● Dokręcić dwie nakrętki w górnym zamoco-
waniu kolumny zawieszenia momentem
40 Nm.
Uwaga. W samochodzie liftback ze stromą
częścią tylną i sedan od modeli 1995, dokrę-
cić nakrętki w górnym zamocowaniu kolumny
zawieszenia momentem 50 Nm.
● Dokręcić śruby (1) i (2) przy dolnym waha-
czu poprzecznym momentem 55 Nm (patrz
rys. H-3804 i H-3805).
● Przykręcić wspornik przewodu do czujnika
urządzenia ABS na dolnym wahaczu po-
przecznym momentem 10 Nm (patrz rys. H-
3803).
● Nałożyć pokrywkę górnego zamocowania
kolumny zawieszenia, jeśli była zdjęta.
● Zamontować boczne pokrycie w bagażniku
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie bocz-
nego pokrycia bagażnika”).
● Sprawdzić ustawienie kół tylnych w stacji
obsługi.
Wymontowanie i zamontowanie
amortyzatora i sprężyny zawieszenia
Wymontowanie
● Wymontować kolumnę zawieszenia (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie kolumny
zawieszenia tylnego”).
Uwaga. Sprężyna jest zamontowana w stanie
sprężonym. W celu umożliwienia wymonto-
wania amortyzatora należy ścisnąć sprężynę
śrubową za pomocą odpowiedniego przyrzą-
du.
 nie mógł się z nich zsunąć. Wstępne napięcie
sprężyny śrubowej jest bardzo duże, dlatego
powinny być stosowane tylko solidne przy-
rządy. W żadnym wypadku nie wolno zwią-
zywać zwojów sprężyny za pomocą drutu,
gdyż grozi to wypadkiem.
● Przed poluzowaniem nakrętki amortyzatora
zaznaczyć położenie sprężyny śrubowej i
górnego elementu oporowego. W tym celu
nanieść farbą lub pisakiem kreski (1) na ele-
mencie oporowym i sprężynie. Pozycja (2) na
rys. H-3606 to napinacz sprężyny.

ELEMENTY KOLUMNY ZAWIESZENIA

TYLNEGO

1 – nakrętka samoblokująca (każdorazowo nowa),

2 – podkładka ustalająca amortyzator, 3 – zde-
rzak gumowy, 4 – tulejka, 5 – element oporowy, 6
– zderzak gumowy, 7 – miseczka sprężyny górna,
8 – sprężyna śrubowa, 9 – podkładka osłony
przeciwpyłowej (nie występuje w 5-drzwiowym
samochodzie liftback z pochyloną częścią tylną
od modelu 1995), 10 – osłona przeciwpyłowa, 11
– mieszek gumowy, 12 – płytka oporowa, 13 –
miseczka sprężyny dolna, 14 – zderzak oporowy,
15 – zespół amortyzatora.

Ostrzeżenie. Nakrętkę amortyzatora należy

odkręcać wyłącznie po ściśnięciu sprężyny
przyrządem, aby wyeliminować niebezpie-
czeństwo zranienia.
● Ścisnąć sprężynę dostępnym w handlu
napinaczem, aż sprężyna zostanie odsunięta
od górnej miseczki na odległość 2 do 3 cm.
Do ściskania sprężyny nadaje się przyrząd
Hazet 4900-1 z odpowiednimi łapami doci-
skowymi (rys. SX-3611).
Uwaga. Napinacz należy włożyć w zwoje
sprężyny tak, aby obejmował zwoje pewnie i

147
● Odkręcić i zdjąć nakrętkę samoblokującą z
tłoczyska amortyzatora (1, rys. H-3607). Tło-
czysko amortyzatora należy przytrzymać klu-
czem do gniazd 6-kątnych (2). Zaleca się
stosować klucz oczkowy do odkręcania na-
krętki.
● Jeśli ma być wymieniana sprężyna śrubo-
wa, powoli zmniejszyć jej napięcie. Jeśli ma
być wymieniany tylko amortyzator, sprężyna
może pozostać napięta.
● Zdjąć części z amortyzatora (patrz rys. H-
3807).
● Sprawdzić amortyzator (patrz „Sprawdzanie
amortyzatora” w rozdziale „Zawieszenie tyl-
ne”).
● W razie potrzeby złomować amortyzator
(patrz „Złomowanie amortyzatora”).
Uwaga. Należy przenieść znaki ze złomowa-
nego na nowy amortyzator, aby został za-
montowany we właściwym położeniu.
Zamontowanie
Uwaga. Są sprężyny o różnych wykonaniach
i charakterystykach. Stosować tylko części
zamienne przewidziane do danego modelu
samochodu. Zaleca się wymieniać każdora-
zowo amortyzatory i sprężyny parami, to zna-
czy po obu stronach samochodu.
● Jeśli sprężyna jest wymieniana, ścisnąć ją
za pomocą przyrządu. Ściskanie sprężyny
śrubowej, patrz „Wymontowanie”.
● Ściskaną sprężynę osadzić na dolnej mi-
seczce, tak aby koniec sprężyny oparł się o
występ dolej miseczki (patrz rys. H-3606).
● Osadzić części na amortyzatorze (patrz rys.
H-3607).
● Ustawić element oporowy na tłoczysku
amortyzatora, tak aby pokrywały się znaki
naniesione podczas wymontowania.
● Nakręcić nową nakrętkę samoblokującą na
tłoczysko amortyzatora i dokręcić momentem
30 Nm, przytrzymując tłoczysko kluczem do
gniazd 6-kątnych (patrz rys. H-3607).
● Zwolnić sprężynę, zwracając uwagę na
właściwe ułożenie sprężyny w osadzeniach.
● Zamontować kolumnę zawieszenia (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie kolumny
zawieszenia tylnego”).
Sprawdzanie amortyzatora
Na uszkodzenie amortyzatora wskazują na-
stępujące objawy:
148
– długo trwające ruchy nadwozia w kierunku
pionowym po przejechaniu przez nierówność
drogi,
– rozkołysanie nadwozia po przejechaniu
kolejnych nierówności drogi,
– podrywanie kół na równej nawierzchni,
– zbaczanie samochodu z kierunku jazdy
podczas hamowania (mogą być inne przy-
czyny),
– niepewne pokonywanie zakrętów przez
samochód, z braku właściwej zbieżności kół, i
zarzucanie samochodu,
– nadmierne zużycie opon z miejscowym
wytarciem bieżnika,
– także stuki i uderzenia podczas jazdy, choć
te odgłosy mogą mieć inne przyczyny, jak na
przykład luźne śruby i nakrętki w podwoziu,
uszkodzone łożyska kół lub przeguby równo-
bieżne. Dlatego należy sprawdzić zawsze
amortyzator przed wymianą i w razie potrze-
by oddać go do sprawdzenia na specjalnym
urządzeniu.
Amortyzator można sprawdzić ręcznie. Do-
kładne sprawdzenie stanu amortyzatora
umożliwia tylko specjalny przyrząd, gdy
amortyzator jest zamontowany, lub urządze-
nie do kontroli amortyzatorów po wymonto-
waniu.
Sprawdzanie ręczne
● Wymontować amortyzator.
● Trzymając amortyzator w położeniu, w ja-
kim jest zamontowany, rozciągnąć go i ści-
skać (patrz rys. SX-3603). Tłoczysko amorty-
zatora powinno się przesuwać z jednakowym
oporem i bez zacięć na całej długości skoku.
● W przypadku amortyzatorów hydrauliczno-
gazowych tłoczysko wraca samoczynnie do
położenia wyjściowego, gdy jest wystarczają-
ce ciśnienie gazu wypełniającego. Jeśli tak
nie jest, nie ma konieczności bezwarunkowej
wymiany amortyzatora. Sposób działania
takiego amortyzatora odpowiada działaniu
zwykłego amortyzatora, jeśli nie ma dużych
wycieków oleju. Działanie amortyzujące jest
zachowane całkowicie także bez ciśnienia
gazu, chociaż praca jest bardziej hałaśliwa.
● Niewielkie ślady oleju, przy prawidłowym
działaniu, nie są podstawą do wymiany.
Obowiązuje zasada, że amortyzator jest
sprawny, jeśli widoczna plama oleju nie wy-
chodzi poza miejsce między uszczelnieniem
tłoczyska a dolną mniszeczkę sprężyny. Pla-
ma powinna być jednak zmatowiała lub po-
kryta kurzem. Niewielki wyciek oleju jest ko-
rzystny, ponieważ wtedy jest smarowany
pierścień uszczelniający, co zwiększa żywot-
ność amortyzatora.
● W razie dużych wycieków oleju należy wy-
mienić amortyzator.
Złomowanie amortyzatora
Przed dalszym wykorzystaniem uszkodzone-
go amortyzatora należy usunąć z niego olej
hydrauliczny przez wywiercony otwór. Amor-
tyzator bez oleju może być traktowany jako
zwykły złom żelazny.
Uwaga. Zużyty olej hydrauliczny jest odpa-
dem szkodliwym dla środowiska i nie wolno
wylewać go w miejscach przypadkowych lub
dodawać do odpadów z gospodarstwa do-
mowego.
Ostrzeżenie. Ciśnienie gazu w nowym amor-
tyzatorze wynosi 2,5 MPa, dlatego podczas
rozszczelniania amortyzatora należy go przy-
kryć i zakładać bezwarunkowo okulary
ochronne.
A – amortyzator przedni, B – amortyzator tylny.
149
Przewiercanie amortyzatora
● Zamocować w imadle wymontowany amor-
tyzator tłoczyskiem skierowanym w dół.
● Wywiercić w rurze zewnętrznej w miejscu
(1, rys. H-3808) otwór o średnicy 3 mm.
Uwaga. W przypadku amortyzatora wypeł-
nionego gazem następuje jego wypływ po
przewierceniu pierwszej ścianki. Wiercić dalej
około 25 mm, aż zostanie przewiercona rura
wewnętrzna.
● Wywiercić drugi otwór w miejscu (2, rys. H-
3808) możliwie blisko pod miseczką sprężyny
wiertłem o średnicy 6 mm, aż zostanie prze-
wiercona rura wewnętrzna. Trzymać amorty-
zator nad naczyniem do gromadzenia zuży-
tego oleju i wytłaczać olej przez poruszaniu
tłoczyska w obie strony na całej długości jego
skoku. Pozostawić amortyzator, aż przestanie
wyciekać olej.
● Przekazać zużyty olej hydrauliczny do
składowiska odpadów szkodliwych. Przeka-
zać opróżniony amortyzator na złomowisko
jako złom żelazny.
Wymontowanie i zamontowanie piasty
koła
Łożysko koła tylnego znajduje się w zespole
piasty, do którego jest przykręcony bęben
hamulca lub tarcza hamulca. W razie napra-
wy jest wymieniany kompletny zespół piasty
koła.
Wymontowanie
● Wymontować bęben hamulca lub zacisk i
tarcze hamulca.
 Zamontowanie

● Nałożyć piastę (2, rys. H-3809) i podkładkę

(1) na czop obsady piasty (3). Występ w
otworze podkładki powinien wejść w rowek
czopa.
Ostrzeżenie. Podczas odkręcania nakrętki
piasty klucz należy przyłożyć tak, aby siła
wywierana na klucz działała pionowo w dół, w
przeciwnym razie samochód spadnie z pod-
stawek. Duży moment odkręcania może być
przyczyną wypadku.
● Dokręcić nową nakrętkę piasty momentem
180 Nm.
● Zagnieść za pomocą młotka i trzpienia lub
przecinaka cylindryczną część nakrętki piasty
w rowku (2, rys. H-3810) czopa obsady piasty
Uwaga. Nie należy odkręcać przewodu od
koła, co stanowi zabezpieczenie przed od-
zacisku hamulca. Podwiesić zacisk do nad-
kręceniem.
wozia za pomocą drutu (patrz rozdział „Układ
● Wbić nową pokrywę piasty (1) za pomocą
hamulcowy”).
odpowiedniej rury.
● Podważyć wkrętakiem i zdjąć pokrywę pia-
Uwaga. Pokrywkę należy wymieniać każdo-
sty.
roazowo, gdyż wilgoć dostaje się przez nie-
Ostrzeżenie. Podczas odkręcania nakrętki
szczelną pokrywkę do łożysk i powoduje ich
piasty klucz należy przyłożyć tak, aby siła
szybkie zniszczenie.
wywierana na klucz działała pionowo w dół, w
● Zamontować bęben hamulca lub tarczę
przeciwnym razie samochód spadnie z pod-
hamulca z zaciskiem (patrz rozdział „Układ
stawek. Duży moment odkręcania może być
hamulcowy”).
przyczyną wypadku.
● Odkręcić nakrętkę piasty.
● Ściągnąć z czopu obsady i wymienić kom-
pletną piastę.

150
Układ kierowniczy
Wiadomości wstępne
Ruchy kierownicy są przenoszone na koła
przez kolumnę kierownicy, przekładnię i
drążki kierownicze. Koło kierownicy można
przesuwać ręcznie w kierunku pionowym,
jeśli to udogodnienie jest w wyposażeniu sa-
mochodu. W większości samochodów jest
zastosowane hydrauliczne urządzenie
wspomagające układ kierowniczy, które za-
pewnia zmniejszenie siły potrzebnej do skrę-
cania kół, szczególnie podczas postoju sa-
mochodu. Urządzenie wspomagające składa
się z pompy oleju, zbiornika i ciśnieniowych
przewodów oleju. Pompa jest napędzana
przez silnik za pośrednictwem paska klino-
wego. Pompa zasysa olej ze zbiornika i tłoczy
go pod wysokim ciśnieniem do rozdzielacza,
który znajduje się w przekładni kierowniczej i
151
jest połączony mechanicznie z wałem kie-
rownicy. Rozdzielacz kieruje olej na odpo-
wiednią stronę cylindra, zależnie od obrotu
kierownicy. W cylindrze olej wywiera nacisk
na tłok zębatki i przez to zmniejsza siłę po-
trzebną do kierowania samochodem.
Ostrzeżenie. Nie jest dozwolone spawanie i
prostowanie części układu kierowniczego. W
razie naprawy należy każdorazowo wymienić
nakrętki samoblokujące i skorodowane śruby
lub nakrętki.
W kierownicy jest umieszczona poduszka
powietrzna kierowcy. Poduszka powietrzna
jest to złożony worek, nadmuchiwany w przy-
padku kolizji czołowej, który chroni górną
część tułowia i głowę kierowcy przed uderze-
niem o koło kierownicy. Przy odpowiednio
silnym uderzeniu czołowym, urządzenie ste-
rujące w zespole poduszki powietrznej odpala
ELEMENTY UKŁADU
KIEROWNICZEGO
1 – koło kierownicy,
2 – kolumna kierownicza,
3 – wał kierownicy,
4 – przekładnia kierowni-
cza,
5 – elastyczny przewód
ciśnieniowy,
6 – elastyczny przewód
powrotny,
7 – pompa oleju,
8 – zbiornik oleju hydrau-
licznego,
9 – przeguby drążków
kierowniczych.
mały ładunek wybuchowy, który otwiera po-
jemnik gazu. Uwolnione gazy nadmuchują
worek w ciągu kilku tysięcznych sekundy.
Ten czas wystarcza, aby osłonić kierowcę
przed uderzeniem. Poduszka ochronna skła-
da się po kilku sekundach, ponieważ gazy
uchodzą przez otwory.
Zasady zachowania bezpieczeństwa
w samochodzie z poduszkami
powietrznymi
Samochód Honda Civic jest wyposażony w
poduszkę powietrzną kierowcy, jak również w
poduszkę powietrzną pasażera.
Uwaga. Nie wolno umieszczać fotelika dla
dziecka odwróconego do kierunku jazdy na
siedzeniu pasażera. Odpowiednia tabliczka
ostrzegawcza („Nie zakładać z przodu foteli-
ka dla dziecka”) powinna znajdować się na
szybie drzwi, ramie drzwi, osłonie przeciw-
słonecznej lub tablicy rozdzielczej po prawej
stronie samochodu.
Wykonywać bezwarunkowo następujące
zalecania podczas wymontowania
i zamontowania zespołu poduszki
powietrznej kierowcy:
● Wyłączyć zapłon, wyłącznik zapłonu powi-
nien znajdować się w położeniu „OFF”. Odłą-
czyć najpierw przewód masy (-), potem prze-
wód dodatki (+) od akumulatora samochodu.
Uwaga. Jeśli zamontowany radioodbiornik
jest kodowany, należy przed odłączeniem
akumulatora określić kod zabezpieczający
przed kradzieżą. W przeciwnym razie nie
będzie możliwe ponowne uruchomienie ra-
dioodbiornika (patrz „Wymontowanie i za-
montowanie radioodbiornika”).
● Zaczekać po odłączeniu akumulatora co
najmniej 3 minuty, aż nastąpi rozładowanie
kondensatora w zespole poduszki powietrz-
nej.
● Owinąć ujemny (-) biegun akumulatora ta-
śmą izolacyjną, aby wykluczyć przypadkowe
połączenie z innymi częściami samochodu.
● Podczas podłączania akumulatora nie wol-
no przebywać żadnej osobie wewnątrz sa-
mochodu.
5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną od 1995 oraz modele od X 1993
do IX 1995
152
po odłączeniu złącza przewodów poduszki
powietrznej, należy włożyć wtyczkę zawiera-
jącą w to złącze, co zapobiega rozwinięciu
się poduszki z powodu powstawania ładun-
ków elektrostatycznych złączach. Wtyczka
zwierająca jest czerwona i znajduje się w
zamocowaniu w pobliżu złącza przewodów
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie ze-
społu poduszki powietrznej”).
Uwaga. W innych modelach samochodu
Honda Civic złącze poduszki powietrznej
zwiera się samoczynnie po odłączeniu prze-
wodów, dlatego nie ma potrzeby wkładania
wtyczki zwierającej.
● Po zakończeniu naprawy samochodu nale-
ży włączyć zapłon w celu sprawdzenia zespo-
łu poduszki powietrznej. Lampka kontrolna
poduszki powietrznej powinna zaświecić się
przez około 6 sekund i zgasnąć. W tym przy-
padku zespół poduszki jest sprawny, w prze-
ciwnym razie należy udać się do stacji obsłu-
gi Hondy i usunąć niesprawność.
Wskazówki ogólne
■ Zespół poduszki powietrznej należy ukła-
dać po wymontowaniu tak, aby strona z na-
kładką była skierowana do góry.
■ Podczas przerw w pracy nie należy pozo-
stawiać zespołu poduszki powietrznej bez
nadzoru.
■ Nie wolno rozkładać zespołu poduszki po-
wietrznej i w razie uszkodzenia należy wy-
mienić go w komplecie. Zespół poduszki po-
wietrznej powinien być przechowywany pod
zamknięciem lub odpowiednim nadzorem,
ponieważ zawiera materiał wybuchowy i po-
winien być złomowany przez stacje obsługi
Hondy.
■ Poduszka powietrzna powinna być spraw-
dzana wyłącznie w warsztacie specjalistycz-
nym. Nie wolno używać przy tym lampki
próbnej, woltomierza lub omomierza.
■ Nie wolno używać smarów lub środków
czyszczących do zespołu poduszki powietrz-
nej.
■ Nie wolno montować zespołu poduszki po-
wietrznej, który upadł na twarde podłoże.
■ Zespół poduszki powietrznej nie powinien
być wystawiany, także w krótkim czasie, na
działanie temperatury przekraczającej
+100oC.
■ W żadnym wypadku nie należy montować
zespołu poduszki powietrznej używanego w
innym samochodzie, stosować wyłącznie
nowe części.
■ W konsoli środkowej jest umieszczone
urządzenie sterujące poduszkami powietrz-
nymi. Wszystkie przewody poduszki po-
wietrznej mają żółtą izolację i można rozpo-
znać je z łatwością. Przewody są ułożone w
kolumnie kierownicy, w konsoli środkowej i za
tablicą rozdzielczą.

Wymontowanie i zamontowanie
zespołu poduszki powietrznej

Uwaga. Przed wymontowaniem zespołu po-

duszki powietrznej należy zapoznać się bez-
warunkowo z zasadami bezpieczeństwa w
samochodzie z poduszkami powietrznymi.
Koło kierownicy z poduszką powietrzną moż-
gą część złącza. Odłączyć złącze w tym po-
na rozpoznać po napisie „SRS” lub „Airbag”.
łożeniu.
Uwaga. Podczas zamontowania złożyć i ści-
Wymontowanie
snąć części złącza, co powoduje zamocowa-
nie suwaka.
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
● 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
tylną od 1995 oraz modele od X 1993 do IX
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
1995. Odkręcić osłonę (osłonę (1, rys. H-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
4002) pod kołem kierownicy i odłączyć złącze
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
wtykowe poduszki powietrznej. Wyjąć czer-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
woną wtyczkę zwierającą (2) z zamocowania
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
w osłonie (1) i włożyć w złącze (3) poduszki
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
powietrznej.
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
Uwaga. W innych modelach samochodu
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
Honda Civic złącze poduszki powietrznej
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
zwiera się samoczynnie po odłączeniu prze-
go przed odłączeniem akumulatora należy
wodów, dlatego nie ma potrzeby wkładania
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
wtyczki zwierającej.
jący przed kradzieżą.
● Zaizolować ujemny (-) czop akumulatora,
Wszystkie modele
aby uniknąć jego przypadkowego zetknięcia
się z przewodami.
● Odchylić osłony (1, rys. H-4005) z lewej i
● Zaczekać po odłączeniu akumulatora co
prawej strony kola kierownicy. Wykręcić naj-
najmniej 3 minuty, aż nastąpi rozładowanie
kondensatora w zespole poduszki powietrz-
nej.

Modele od X 1993

● Wymontować osłonę (1, rys. H-4003) pod

kołem kierownicy. W tym celu należy wykrę-
cić z osłony śrubę, jeśli jest zamontowana.
Podważyć i wyjąć osłonę (1).
● Odłączyć i wyjąć złącze wtykowe (2) zespo-
łu poduszki powietrznej z zamocowania.
Uwaga. W niektórych modelach jest zasto-
sowane złącze zatrzaskowe poduszki po-
wietrznej, które należy odłączyć w niżej
podany sposób.
● Przesunąć w tył (strzałka na rys. H-4004)
suwak (1) do ogranicznika (2), trzymając dru-

153
pierw lewą, potem prawą śrubę (2) za pomo-
cą wkrętaka Torx T30.
● Modele od X 1987 do IX 1993. Unieść
nieco zespół poduszki powietrznej i odłączyć
z tyłu złącze.
● Zdjąć zespół poduszki powietrznej i odłożyć
z nakładką skierowaną do góry.
Zamontowanie
● Modele od X 1987 do IX 1993. Podłączyć
złącze z tyłu zespołu poduszki powietrznej.
● Osadzić poduszkę powietrzną w kole kie-
rownicy i dokręcić ją nowymi śrubami Torx (2)
momentem 10 Nm. (patrz rys. H-4005).
● Wcisnąć osłony (1) z lewej strony w koło
kierownicy.
Modele od X 1003
● 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną od 1995 oraz modele od X 1003 do IX
1995. Wyjąć czerwoną wtyczkę zwierającą ze
złącza poduszki powietrznej i włożyć wtyczkę
w zamocowanie w osłonie koła kierownicy
(patrz rys. H-4002).
● Podłączyć złącze zespołu poduszki po-
wietrznej tak, aby było słychać zabezpiecze-
nie prze zaczepy. Włożyć złącze w uchwyt.
● Wcisnąć osłonę pod kołem kierownicy.
Umocować osłonę śrubą, jeśli jest stosowa-
na.
154
Wszystkie modele
Ostrzeżenie. Podczas podłączania akumula-
tora nie wolno przebywać żadnej osobie we-
wnątrz samochodu.
● Podłączyć najpierw przewód dodatni (+) a
potem przewód masy (-) do akumulatora.
Wprowadzić do radioodbiornika kod zabez-
pieczający przed kradzieżą i nastawić zegar,
jeśli są w wyposażeniu.
● Sprawdzić zespół poduszki powietrznej. Po
włączeniu zapłonu lampka kontrolka poduszki
powietrznej powinna zaświecić się przez oko-
ło 6 sekund i zgasnąć. W tym przypadku ze-
spół poduszki powietrznej jest sprawny, w
przeciwnym razie należy udać się do stacji
obsługi Hondy i usunąć niesprawność.
Wymontowanie i zamontowanie koła
kierownicy
Wymontowanie
● Ustawić koło kierownicy jak do jazdy na
wprost. Wyjąć wyłącznik zapłonu i zabloko-
wać wał kierownicy za pomocą jego zamka.
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Modele bez poduszki powietrznej. Zdjąć
ręcznie osłonę koła kierownicy.

Koło kierownicy z poduszką powietrzną

Uwaga. Przed wymontowaniem zespołu po-

duszki powietrznej należy zapoznać się bez-
warunkowo z zasadami zachowania bezpie-
czeństwa w samochodzie z poduszkami po-
wietrznymi. Koło kierownicy z poduszką po-
wietrzną można rozpoznać po napisie „SRS”
lub „Airbag”.
● Odłączyć akumulator i wymontować po
upływie 3 minut i poduszki powietrznej (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie zespołu
poduszki powietrznej”).
Wszystkie modele
● Odłączyć przy kole kierownicy złącze prze-
wodu (1, rys. H-4006) sygnału dźwiękowego i
wyłącznika regulatora prędkości (2), jeśli jest
w wyposażeniu.
● Wykręcić z wału kierownicy (1, rys. H-4007)
lub nakrętkę (2), zależnie od wykonania.
● Ściągnąć ręcznie koło kierownicy (3) z wa-
łu.
Uwaga. Nie zbijać lub wbijać koła kierownicy.
Zamontowanie
położeniu środkowym.
Koło kierownicy z poduszką powietrzną
● Ustawić w środkowym położeniu krążek
przewodu (1, rys. H-4008) zespołu poduszki
powietrznej. W tym celu należy obrócić krą-
żek najpierw w prawo do oporu, potem około
dwa obroty lewo, aż strzałka (2) na krążku
będzie skierowana w górę.
● 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną od 1995 oraz modele od X 1993 do IX
1995. Żółty ząb (3, rys. H-4008) powinien
pokrywać się ze znakiem (4) na pokrywie.
Uwaga. W innych modelach nie ma koła zę-
batego.
● Osadzić koło kierownicy tak, aby jego ra-
miona były ustawione poziomo. Zabieraki (1,
rys. H-4009) krążka przewodu powinny wejść
w odpowiednie wycięcie (2) koła kierowni-
cy(3). Wpust (4) koła kierownicy powinien
wejść w wycięcie (5) wału kierownicy.

Uwaga. Podczas osadzania kierownicy koła

powinny być ustawione prosto, a wyłącznik
kierunkowskazów powinien znajdować się w

155

Wszystkie modele
● Przykręcić koło kierownicy nową śrubą lub
nakrętką. Śrubę należy dokręcić momentem
40 Nm, nakrętkę momentem 50 Nm.
● Połączyć złącze sygnału dźwiękowego i
zdalnego sterowania radioodbiornika, jeśli
jest zainstalowane i wcisnąć w zamocowanie.
● Modele bez poduszki powietrznej. Wcisnąć
i zamocować osłonę koła kierownicy.
Koło kierownicy z poduszką powietrzną
● Zamontować zespół poduszki powietrznej
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie ze-
społu poduszki powietrznej”).
Ostrzeżenie. Podczas podłączania akumula-
tora nie wolno przebywać żadnej osobie we-
wnątrz samochodu.
Wszystkie modele
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.
● Przeprowadzić jazdę próbną i sprawdzić
położenie koła kierownicy przy jeździe na
wprost. Ramiona koła powinny być ustawione
poziomo.
● Jeśli ustawienie ramion koła kierownicy
odbiega od położenia poziomego, przepro-
wadzić małą korekcję ustawienia, regulując
drążki kierownicze. Nie należy zdejmować i
osadzać ponownie koła kierownicy w innym
położeniu. Sprawdzić w stacji obsługi zbież-
ność kół przednich.
● Sprawdzić działanie sygnału akustycznego
i regulatora prędkości, jeśli jest w wyposaże-
niu.
● Sprawdzić samoczynny powrót przełączni-
ka kierunkowskazów podczas jazdy próbnej.
156
Wymontowanie i zamontowanie
przegubu drążka kierowniczego
Wymontowanie
● Zaznaczyć farbą położenie tarcz kół przed-
nich w stosunku do piast, aby wyrównoważo-
ne koła mogły być zamontowane w tym sa-
mym położeniu. Poluzować nakrętki kół przed
uniesieniem samochodu. Unieść i podeprzeć
samochód, zdjąć koła przednie.
Ostrzeżenie. Podczas wyciskania przegubu
kulowego może nastąpić wypadek spowodo-
wany wyrzucanymi zanieczyszczeniami, dla-
tego należy zakładać okulary ochronne.
● Wycisnąć przegub kulowy drążka kierowni-
czego ze zwrotnicy. W tym celu wyprostować
zawleczkę (2, rys. H-4010) przy nakrętce
koronowej (1) i wyciągnąć ją szczypcami pła-
skimi. Poluzować nakrętkę koronową i wykrę-
cić tak, aby wystawała nieco nad sworzniem.
Wycisnąć przegub kulowy za pomocą dostęp
w handlu ściągacza (3), na przykład Gazet
779.
Uwaga. Należy zwrócić uwagę, aby nie
uszkodzić osłony przegubu kulowego, gdyż w
przeciwnym razie jest konieczna jej wymiana
w stacji obsługi.
● Zmierzyć i zanotować głębokość wkręcania
(2) przegubu na drążek kierowniczy, w celu
ułatwienia regulacji podczas zamontowania.
● Poluzować przeciwnakrętkę (1, rys. H-
4011), przytrzymując przegub kluczem pła-
skim. Odkręcić przegub od drążka kierowni-
czego (2).
Zamontowanie
● Wkręcić przegub na drążek kierowniczy
zgodnie z wymiarem zapisanym podczas
wymontowania.
● Połączyć przegub ze zwrotnicą, dokręcić
nakrętkę koronową momentem 40 Nm i za-
bezpieczyć nową zawleczką. Jeśli nie można
włożyć zawleczki, dokręcić odpowiednio na-
krętkę, nie przekraczając momentu 45 Nm.
Nie należy odkręcać nakrętki. Zagiąć końce
zawleczki, jak pokazano na rys. H-4010.
● Sprawdzić zbieżność kół i wyregulować w
razie potrzeby w stacji obsługi.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnie piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koło przednie zgodnie z oznakowaniem na-
niesionym podczas wymontowania. Przykrę-
cić koło. Opuścić samochód i przykręcić na-
krętki koła przemiennie na krzyż momentem
110 Nm.
Regulacja zbieżności kół przednich
Nie można dokonać ustawienia kół bez od-
powiedniego urządzenia pomiarowego. War-
tość regulacyjna całkowitej zbieżności kół
przednich wynosi 0 ± 2 mm, w samochodach
liftback ze stromą częścią tylną i sedan od
modeli 1995: 1 ± 2 mm. Zbieżność kół przed-
nich powinna być regulowana po naprawach
zawieszenia przedniego lub jeśli podczas
pomiaru ustawienia kół wartość zmierzona
różni się od wartości właściwej. W takim
przypadku należy sprawdzić wszystkie części
zawieszenia i wymienić części uszkodzone
lub zużyte.
● Zakołysać samochód kilka razy i przetoczyć
go w przód i w tył na odległość około 1 m.
sprawdzić optycznie zbieżność kół i w razie
potrzeby skorygować ustawienie.
157
● Ustawić układ kierowniczy, jak do jazdy na
wprost. Koło kierownicy powinno znajdować
się ze swymi ramionami w położeniu środko-
wym.
● Poluzować przeciwnakrętki (1, rys. H-4011)
na lewym i prawym drążku kierowniczym (2),
przytrzymując drążek kluczem płaskim nało-
żonym na sześciokąt.
Uwaga. Prowadzić regulację na obu drąż-
kach. Różnica długości obu drążków kierow-
niczych nie powinna przekraczać po regulacji
5 mm.
● Wyregulować zbieżność lewego i prawego
koła do właściwej wartości. W tym celu nale-
ży obracać równomiernie drążki kierownicze
kluczem nałożonym na sześciokąt. Podczas
obracania drążka zmienia się odległość mię-
dzy przegubami.
● W razie potrzeby poluzować opaskę (4, rys.
H-4017) mocującą mieszek drążka kierowni-
czego, aby mieszek nie był skręcany podczas
regulacji. Po regulacji zamontować nowe
opaski.
Uwaga. Nie ma potrzeby wymontowania
przegubu drążka kierowniczego, jak pokaza-
no na rys. H-4017.
● Dokręcić przeciwnakrętkę (1, rys. H-4011)
momentem 50 Nm po obu stronach samo-
chodu.
● Ponownie sprawdzić ustawienie zbieżności
na przyrządzie optycznym.
● Przeprowadzić jazdę próbną. Samochód
powinien jechać prosto, gdy koło kierownicy
jest w położeniu środkowym, w przeciwnym
razie należy powtórzyć regulację.
Opróżnianie, napełnianie
i odpowietrzanie urządzania
wspomagającego układ kierowniczy
Urządzenie hydrauliczne wspomagające
układ kierowniczy powinno być odpowietrza-
ne, jeśli zostały rozłączone przewody urzą-
dzenia. Należy wlewać wyłącznie oryginalny
olej V firmy Honda przeznaczony do urzą-
dzenia wspomagającego układ kierowniczy.
Całkowita ilość oleju do napełnienia urządze-
nia wynosi około 1,2 dm3; tylko w 5-
drzwiowym samochodzie liftback z pochyloną
częścią tylną od 1995 – około 1,0 dm3.
Uwaga. Tylko świeżego oleju, ponieważ naj-
mniejsze zanieczyszczenia mogą spowodo-
wać zakłócenia w pracy urządzenia hydrau-
licznego. Nie wolno uruchamiać silnika sa-
mochodu, gdy nie ma oleju w hydraulicznym
urządzeniu wspomagającym układ kierowni-
czy, gdyż w przeciwnym razie urządzenie
ulega uszkodzeniu z powodu pracy na sucho.
Opróżnianie
Uwaga. Przed opróżnianiem przygotować
szmatę i podstawić odpowiednie naczynie. W
żadnym wypadku nie wolno wylewać zużyte-
go oleju w miejscach przypadkowych lub do-
dawać do odpadów z gospodarstwa domo-
158
wego, aby uniknąć skażenia środowiska.
● Po zatrzymaniu silnika odkręcić pokrywę
zbiornika oleju hydraulicznego.
● Opróżnić zbiornik za pomocą gumowej
gruszki lub strzykawki.
● Unieść zbiornik, otworzyć opaskę (1) i
odłączyć u dołu przewód powrotny z chłodni-
cy oleju. Pozycja (3) na rys. H-4012) – znak
określający maksymalny poziom oleju.
● Wprowadzić w przewód powrotny dopaso-
wany przewód elastyczny (2, rys. H-4012) i
włożyć go w naczynie do zbierania oleju.
Uwaga. Nie dopuszczać do stykania się oleju
hydraulicznego nadwoziem i innymi częścia-
mi. Rozlany olej należy niezwłocznie wytrzeć
czystą szmatą.
● Uruchomić silnik przy pomocy drugiej oso-
by. Przed uruchomieniem należy wcisnąć
pedał sprzęgła i ustawić dźwignię zmiany
biegów w położeniu neutralnym, a dźwignię
wyboru biegu automatycznej skrzynki prze-
kładniowej w położeniu „P”.
● Pozostawić silnik na biegu jałowym. Obró-
cić kilka razy w lewo i w prawo do oporu koło
kierownicy i zbierać wypływający olej hydrau-
liczny.
● Zatrzymać silnik, gdy olej przestanie wy-
pływać.
Napełnianie
● Podłączyć i zamocować przewód powrotny
opaskę (1, rys. H-4012) do zbiornika.
● Napełnić zbiornik świeżym olejem hydrau-
licznym do znaku „MAX” (3).
● Uruchomić silnik i zwiększyć jego prędkość
obrotową do 2000 odr/min. Obrócić kilka razy
koło kierownicy w lewo i w prawo do oporu,
co powoduje odpowietrzanie urządzenia.
Uwaga. Nie należy napełniać powyżej znaku
„MAX”.
● Wykręcić pokrywę zbiornika.
● Usunąć zużyty olej, patrz opis „Opróżnia-
nie”.
● Uruchomić silnik, obrócić kilka razy w lewo i
w prawo do oporu koło kierownicy podczas
pracy silnika i sprawdzić działanie układu
kierowniczego. Jeśli do skręcania kół jest
potrzebna duża siła lub są nienormalne od-
głosy pracy, należy udać się do stacji obsługi
w celu usunięcia usterki.
● Sprawdzić wzrokowo wszystkie części
układu kierowniczego w przedziale silnika.
Nie powinno być widocznych nieszczelności,
w razie potrzeby zlecić naprawę układu kie-
rowniczego.
Układ hamulcowy
Wiadomości wstępne
Układ hamulcowy składa się z urządzenia
wspomagającego, pompy hamulcowej, ha-
mulców tarczowych kół przednich i hamulców
bębnowych kół tylnych. W niektórych mode-
lach są stosowane hamulce tarczowe kół
tylnych.
Układ hamulcowy jest podzielony na dwa
obwody, z których każdy działa na dwa koła
położone na przekątnej. Jeden obwód działa
na koło przednie prawe i tylne lewe, drugi
obwód na koło przednie lewe i tylne prawe.
Dzięki takiemu podziałowi można zatrzymać
samochód, w razie nieszczelności jednego z
obwodów, hamując jedno koło przednie i koło
tylne po przeciwnej stronie. Korektor siły ha-
mowania zapobiega nadmiernemu hamowa-
niu (blokowaniu) kół tylnych po gwałtownym
naciśnięciu pedału hamulca.
Urządzenie wspomagające wykorzystuje
podciśnienie wytwarzane w układzie doloto-
wym silnika benzynowego. Podciśnienie
wspomaga w razie potrzeby siłę wywieraną
na pedał hamulca. Hamulce tarczowe są wy-
posażone w zaciski pływające. W tego rodza-
ju konstrukcji jest potrzebny tylko jeden tło-
czek, aby dociskać obie wkładki cierne do
tarczy hamulca.
Hamulec awaryjny działa na koła tylne i jest
sterowany linkami.
Ostrzeżenie. Podczas prac przy układzie
hamulcowym należy zachować czystość i
dużą dokładność. W przypadku braku nie-
zbędnego doświadczenia, prace powinny być
wykonane w stacji obsługi.
Wkładki cierne są elementami, które muszą
spełniać ogólne wymagania warunkujące
dopuszczenie do eksploatacji. Są one także
dostosowane przez producenta samochodu
do każdego modelu samochodu, dlatego na-
leży stosować tylko okładziny zalecane przez
firmę Honda.
Uwaga. Jadąc w czasie deszczu, należy od
czasu do czasu uruchomić hamulce w celu
usunięcia zanieczyszczeń z tarcz hamulców.
Siła odśrodkowa powoduje odrzucanie wody
159
z tarcz, ale pozostaje na nich cienka war-
stewka zanieczyszczeń, które pogarszają
działanie hamulców. Zanieczyszczenia osa-
dzające się na wkładkach ciernych i zaskle-
piające rowki odprowadzające wodę powodu-
ją powstawanie wyżłobień na tarczach ha-
mulców, co może pogarszać działanie ha-
mulców.
Ostrzeżenie. Podczas czyszczenia układu
hamulcowego wydziela się pył, który może
szkodzić zdrowiu, dlatego należy zapobiegać
wdychaniu tego pyłu.
Urządzenie ABS
W samochodach Honda Civic jest stosowane
urządzenie przeciwblokujące (ABS) w zależ-
ności od modelu i wyposażenia. To urządze-
nie zapobiega blokowaniu kół podczas gwał-
townego hamowania, dzięki czemu samo-
chód nie traci sterowności po całkowitym wci-
śnięciu pedału hamulca. Opis prac w tym
rozdziale dotyczy samochodów z urządze-
niem ABS, jak również bez niego.
Zalecenia dotyczące urządzenia ABS
Urządzenie sterujące ma zabezpieczenie
powodujące samoczynne wyłączenie urzą-
dzenia ABS w razie uszkodzenia (na przykład
przerwaniu przewodu) lub przy zbyt niskim
napięciu (napięcie akumulatora poniżej 10 V).
W takim przypadku świeci się lampka kontro-
lna w zespole wskaźników. Działa wtedy
zwykły układ hamulcowy i samochód zacho-
wuje się podczas hamowania tak, jakby nie
był wyposażony w urządzenie ABS.
Jeśli podczas jazdy zaświeci się lampka kon-
trolna ABS na tablicy rozdzielczej, należy
wykonać następujące czynności.
● Zatrzymać samochód na chwilę, wyłączyć
silnik i uruchomić go ponownie.
● Sprawdzić napięcie akumulatora. Jeśli na-
pięcie spadło poniżej 10,5 V, należy nałado-
wać akumulator.
URZĄDZENIE ABS W 5-DRZWIOWYM MODELU LIFTBACK Z POCHYLONĄ CZĘŚCIĄ TYLNĄ OD 1995
1 – przekaźnik pompy ABS, 2 – zespół hydrauliczny, 3 – czujnik prędkości obrotowej, 4 – urządzenie steru-
jące ABS, 5 – czujnik prędkości obrotowej, 6 – urządzenie wspomagające, 7 – pompa hamulcowa,
8 – przekaźnik bezpieczeństwa.
Uwaga. Jeśli po rozpoczęciu jazdy zaświecą
się lampki kontrolne i zgasną po jakimś cza-
sie, napięcie akumulatora było początkowo
za niskie i zwiększyło się podczas jazdy po
naładowaniu akumulatora przez alternator.
● Sprawdzić, czy zaciski akumulatora są wła-
ściwie dokręcone i zapewniają odpowiedni
styk.
● Unieść i podeprzeć samochód. Zdjąć koła i
sprawdzić przewody elektryczne czujników
prędkości obrotowej, czy nie mają zewnętrz-
nych uszkodzeń (nie są przetarte). Dalsze
sprawdzanie urządzenia ABS powinna prze-
prowadzić specjalistyczna stacja obsługi.
Wymontowanie i zamontowanie
wkładek ciernych hamulców przednich
(modele od 1995)
Uwaga. Wkładki cierne są elementami, które
muszą spełniać ogólne wymagania warunku-
jące dopuszczenie do eksploatacji. Są one
także dostosowane przez producenta do
każdego modelu samochodu, dlatego należy
stosować tylko okładziny zalecane przez pro-
ducenta.
160
Uwaga. Zużyte wkładki cierne powodują pisk
podczas hamowania. Pisk powodują blachy,
które są przynitowane do wkładek ciernych i
po osiągnięciu granicznej grubości wkładek
stykają się z tarczą hamulca.
Wymontowanie
● Zaznaczyć farbą położenie tarcz kół przed-
nich w stosunku do piast, aby wyrównoważo-
ne koła mogły być zamontowane w tym sa-
mym położeniu. Poluzować nakrętki kół przed
uniesieniem samochodu. Unieść i podeprzeć
samochód, zdjąć koła przednie.
Uwaga. Jeśli wkładki cierne mają być użyte
ponownie, to należy je oznakować podczas
wymontowania. Niewolno zamieniać wzajem-
nie wkładek ciernych ze strony zewnętrznej
na wewnętrzną lub z koła prawego na koło
lewe i odwrotnie. Każdorazowo należy wy-
mieniać wszystkie wkładki cierne obu kół
przednich, nawet jeśli tylko jedna wkładka
osiągnęła grubość graniczną. Należy wymie-
niać także przekładki z blachy. Sprężyny mo-
cujące wkładki cierne powinny być wymienia-
ne, jeśli są odkształcone lub uszkodzone.
DANE TECHNICZNE UKŁADU HAMULCOWEGO (wymiary w mm)

Model od 1995 1991–1995 1987–1991

Moc silnika (KM) 75–115 160/169 75–150 160 75/90 109–150
Hamulce tarczowe przednie
1)
Graniczna grubość wkładki ciernej 1,6 1,6 1,6 1,6 3,0 3,0
2)
Graniczna grubość tarczy hamulca 19,0 19,0 19,0 19,0 17,0 17,0
Hamulce bębnowe tylne
1)
Graniczna grubość okładzin ciernych 2,0 – 2,0 – 2,0 –
Średnica wewnętrzna nowego bębna
hamulca 203,2 – 180,0 – 180,0 –
Graniczna średnica wewnętrzna bębna
hamulca 204,0 – 181,0 – 181,0 –
Hamulce tarczowe tylne
1)
Graniczna grubość wkładki ciernej – 1,6 – 1,6 – 1,6
Graniczna grubość tarczy hamulca – 8,0 – 8,0 – 8,0
Skok dźwigni hamulca awaryjnego pod
działaniem normalnej siły 6 do 9 zębów 6 do 10 zębów 7 do 11 zębów
1)
Grubość mierzona bez metalowej płytki grzbietowej.
2) 3
Silnik 1,3 dm , graniczna grubość 10,0 mm.
Oznaczenie płynu hamulcowego: DOT 3 lub DOT 4.

● Wykręcić śruby (2, rys. H-4402), jeśli są
zamontowane, ze wspornika przewodu ha-
mulcowego (1).
Uwaga. Przewód hamulcowy pozostaje pod-
łączony, gdyż w przeciwnym razie wycieka
płyn hamulcowy i jest konieczne odpowie-
trzanie układu hamulcowego po zamontowa-
niu.
● Wykręcić śrubę (3) z dolnego prowadnika,
przytrzymując prowadnik kluczem płaskim.
● Odchylić w górę zacisk hamulca (4).
● Wyjąć zewnętrzną wkładkę cierną (1, rys.
H-4403) z przekładką (2) z zacisku.
● Wyjąć wewnętrzną wkładkę cierną (3) i w
razie potrzeby przekładkę (4) z zacisku.
Uwaga. Przekładka (4) i sprężyna rozpierają-
ca (5) są stosowane tylko w 5-drzwiowym
modelu liftback z pochyloną częścią tylną.
Sprężynę rozpierającą (5) należy wyjąć z
tłoka zacisku. A – blacha wskaźnika zużycia.
● Wyjąć sprężyny mocujące (1, rys. H-4404)
wkładki cierne.
Zamontowanie
Uwaga. Po wymontowaniu wkładek ciernych
nie należy naciskać na pedał hamulca, gdyż
tłok zostanie wypchnięty z zacisku. Jeśli tłok
wypadnie z zacisku, należy wymontować
zacisk i przekazać go do stacji obsługi w celu
złożenia.

161

● Oczyścić powierzchnie prowadzące i
gniazdo wkładek w zacisku szczotką z mięk-
kiego drutu i szmatką zmoczoną w spirytusie
w celu odtłuszczenia. Nie stosować rozpusz-
czalników zawierających substancje ropopo-
chodne i ostrych narzędzi.
Uwaga. Do przemywania części hamulców
należy stosować wyłącznie spirytus.
● Zamontować sprężyny mocujące (1, rys. H-
4404) wkładki cierne.
● Poniższa czynność nie jest niezbędna, jed-
nak zaleca się pokryć grzbiety wkładek cier-
nych (1, rys. H-4405) i przekładki (2) w za-
znaczonych miejscach (strzałki) cienką war-
stwą specjalnego smaru, na przykład Molyko-
te M77, Plastitube lub Liqui Moly LM-508-
ASC, w celu zabezpieczenia piskom hamul-
ców tarczowych.
Uwaga. Ten smar nie powinien dostać się na
robocze powierzchnie hamulca i jeśli tak się
stanie, należy przemyć te powierzchnie spiry-
tusem.
● Sprawdzić palcami tarczę hamulca przed
zamontowaniem wkładek ciernych, czy nie
ma wyżłobień na tarczy. Tarcze z wyżłobie-
niami można przetoczyć (w warsztacie spe-
cjalistycznym), jeśli mają jeszcze wystarcza-
162
jącą grubość.
● Zmierzyć grubość tarcz hamulców i wymie-
nić tarcze w razie osiągnięcia granicznej gru-
bości (patrz „Sprawdzanie grubości tarczy
hamulca”).
● Sprawdzić gumowe osłony przeciwpyłowe
tłoków, czy nie mają pęknięć. Należy wymie-
nić niezwłocznie uszkodzone osłony, ponie-
waż przedostanie się zanieczyszczenia po-
wodują nieszczelność zacisku. W celu wy-
miany osłon, zaciski muszą być rozłożone
(praca wykonywana w stacji obsługi).
Uwaga. W razie szybkiego zużywania się
wkładek ciernych sprawdzić, czy tłok nie jest
zatarty. W tym celu należy włożyć kawałek
drewna w zacisk i przy pomocy drugiej osoby
wciskać powoli pedał hamulca. Tłok powinien
dawać się wciskać z powrotem bez oporu.
Drugi zacisk powinien być w stanie zmonto-
wanym podczas przeprowadzania tej próby.
Nie dopuścić do całkowitego wypchnięcia
tłoka z zacisku. W przypadku zatarcia tłoka
należy naprawić zacisk w stacji obsługi.
● Wcisnąć tłok za pomocą specjalnego przy-
rządu, na przykład Hazet 4970/3. Można tłok
wcisnąć także kawałkiem twardego drewna
(trzonek młotka, patrz rys. SX-4403), zwraca-
jąc szczególną uwagę, aby tłok nie ustawił się
ukośnie i nie została uszkodzona powierzch-
nia tłoka lub osłona przeciwpyłowa.
Uwaga. Podczas wciskania tłoka płyn hamul-
cowy jest wypierany z cylinderka do zbior-
niczka. Należy obserwować poziom płynu w
zbiorniczku i w razie potrzeby usunąć płyn za
pomocą strzykawki.
Ostrzeżenie. Do zbierania płynu należy wy-
korzystywać butelkę używaną do odpowie-
trzania układu hamulcowego lub butelkę pla-
stykową, która służy wyłącznie d tego celi.
Nie wolno używać butelek po napojach. Płyn
hamulcowy jest trujący i w żadnym wypadku
nie należy odsysać go ustami za pomocą
przewodu, lecz używać strzykawki. Po wy-
mianie wkładek ciernych nie należy nalewać
płynu hamulcowego do zbiorniczka powyżej
znaku określającego maksymalny poziom,
ponieważ płyn hamulcowy zwiększa swą ob-
jętość w miarę ogrzewania. Wyciekający płyn
spływa na pompę hamulcową, niszczy lakier
na nadwoziu i powoduje korozję.
Uwaga. Blacha wskaźnika zużycia (A, rys. H-
4403) znajduje się na wewnętrznej wkładce
ciernej.
● Zmontować w zacisku zewnętrzną wkładkę
cierną (1) z przekładką (2).
● Zamontować wewnętrzną wkładkę cierną
(3) i w razie potrzeby przekładkę (4) w zaci-
sku.
Uwaga. Przekładka (4) i sprężyna rozpierają-
ca (5) są stosowane tylko w 5-drzwiowym
modelu liftback z pochyloną częścią tylną.
Sprężynę rozpierającą (5) należy włożyć w
tłok zacisku.
163
● Nałożyć środek zabezpieczający, na przy-
kład Loctite typu 243, na gwinty oczyszczo-
nych i osuszonych śrub prowadników. Wy-
mienić skorodowane lub uszkodzone śruby.
● Odchylić w dół zacisk hamulca (4, rys. H-
4402) i dokręcić śrubę (3) dolnego prowadni-
ka momentem 28 Nm, przytrzymując pro-
wadnik płaskim kluczem.
● Jeśli zostały wykręcone, dokręcić śruby (2)
wspornika przewodu hamulcowego (1) mo-
mentem 10 Nm.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koła przednie zgodnie oznakowaniem nanie-
sionym podczas wymontowania. Przykręcić
koła. Opuścić samochód i przykręcić nakrętki
koła przemiennie na krzyż momentem
110 Nm.
Uwaga. Wcisnąć mocno parę razy pedał ha-
mulca na postoju, aż będzie wyczuwalny silny
opór, co powoduje właściwe ustawienie wkła-
dek ciernych w stosunku do tarczy hamulca.
● Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w
zbiorniczku i w razie potrzeby uzupełnić do
znaku określającego maksymalny poziom.
Uwaga. W celu zapewnienia bezpieczeństwa
należy sprawdzić:
– czy są dokręcone elastyczne przewody
hamulcowe,
– czy elastyczny przewód hamulcowy znajdu-
je się we wsporniku,
– czy są dokręcone śruby odpowietrzające,
– czy została wlana wystarczająca ilość płynu
hamulcowego,
– szczelność przy pracującym silniku. W tym
celu należy naciskać pedał hamulca z siłą
200 do 300 N (20 do 30 kG) przez około 10
sekund. Pedał hamulca nie powinien ustępo-
wać pod naciskiem. Sprawdzić szczelność
wszystkich połączeń.
● Dotrzeć ostrożnie nowe wkładki cierne. W
tym celu należy wyhamować kilkakrotnie sa-
mochód od prędkości około 80 km/h do 40
km/h, naciskając lekko na pedał hamulca i
stosując przerwy, aby ostudzić hamulce. Na-
leży unikać niepotrzebnego, gwałtownego
hamowania do czasu przejechania około 200
km.
Wymontowanie i zamontowanie
wkładek ciernych hamulców przednich
(modele od 1987 do 1995)

Uwaga. Wkładki cierne są elementami, które

muszą spełniać ogólne wymagania warunku-
jące dopuszczenie do eksploatacji. Są one
także dostosowane przez producenta do
każdego modelu samochodu, dlatego należy
stosować tylko okładziny zalecane przez pro-
ducenta.
Uwaga. Zużyte wkładki cierne powodują pisk
podczas hamowania. Pisk powodują blachy,
które są przynitowane do wkładek ciernych i
po osiągnięciu granicznej grubości wkładek
stykają się z tarczą hamulca.
Wymontowanie
● Zaznaczyć farbą położenie tarcz kół przed-
nich w stosunku do piast, aby wyrównoważo-
ne koła mogły być zamontowane w tym sa-
mym położeniu. Poluzować nakrętki kół przed
uniesieniem samochodu. Unieść i podeprzeć
samochód, zdjąć koła przednie.
Uwaga. Jeśli wkładki cierne mają być użyte
ponownie, to należy je oznakować podczas
wymontowania. Niewolno zamieniać wzajem-
nie wkładek ciernych ze strony zewnętrznej
na wewnętrzną lub z koła prawego na koło
lewe i odwrotnie. Każdorazowo należy wy-
mieniać wszystkie wkładki cierne obu kół
przednich, nawet jeśli tylko jedna wkładka
osiągnęła grubość graniczną. Należy wymie-
niać także przekładki z blachy. Sprężyny mo-
cujące wkładki cierne powinny być wymienia-
ne, jeśli są odkształcone lub uszkodzone.
● Wykręcić śruby (1, rys. H-4406), jeśli są
zamontowane, ze wspornika przewodu ha-
mulcowego.
Uwaga. Przewód hamulcowy pozostaje pod-
łączony, gdyż w przeciwnym razie wycieka
płyn hamulcowy i jest konieczne odpowie-
trzanie układu hamulcowego po zamontowa-
niu.
● Wykręcić śrubę (2) z dolnego prowadnika,
przytrzymując prowadnik kluczem płaskim.
● Odchylić w górę zacisk hamulca.
● Wyjąć zewnętrzną wkładkę cierną (1, rys.
H-4407) z przekładką (2) z zacisku.
● Wyjąć wewnętrzną wkładkę cierną (3) i w
razie potrzeby przekładkę (4) z zacisku.
Uwaga. W niektórych modelach do 1991 nie
ma przekładki (4). Wkładka cierna z blachą
wskaźnika zużycia (A) znajduje się wewnątrz,
co należy uwzględnić podczas zamontowania
nowej wkładki.
● Wyjąć sprężyny mocujące (1, rys. H-4404)
wkładki cierne.
Zamontowanie
Uwaga. Po wymontowaniu wkładek ciernych
nie należy naciskać na pedał hamulca, gdyż

164
tłok zostanie wypchnięty z zacisku. Jeśli tłok
wypadnie z zacisku, należy wymontować Uwaga. W razie szybkiego zużywania się
zacisk i przekazać do stacji obsługi w celu wkładek ciernych sprawdzić, czy tłok nie jest
złożenia. zatarty. W tym celu należy włożyć kawałek
● Oczyścić powierzchnie prowadzące i drewna w zacisk i przy pomocy drugiej osoby
gniazdo wkładek w zacisku szczotką z mięk- wciskać powoli pedał hamulca. Tłok powinien
kiego drutu i szmatką zmoczoną w spirytusie dawać się wciskać z powrotem bez oporu.
w celu odtłuszczenia. Nie stosować rozpusz- Drugi zacisk powinien być w stanie zmonto-
czalników zawierających substancje ropopo- wanym podczas przeprowadzania tej próby.
chodne i ostrych narzędzi. Nie dopuścić do całkowitego wypchnięcia
Uwaga. Do przemywania części hamulców tłoka z zacisku. W przypadku zatarcia tłoka
należy stosować wyłącznie spirytus. należy naprawić zacisk w stacji obsługi.
● Zamontować sprężyny mocujące (1, rys. H- ● Wcisnąć tłok za pomocą specjalnego przy-
4404) wkładki cierne. rządu, na przykład Hazet 4970/3. Można tłok
● Poniższa czynność nie jest niezbędna, jed- wcisnąć także kawałkiem twardego drewna
nak zaleca się pokryć grzbiety wkładek cier- (trzonek młotka, patrz rys. SX-4403), zwraca-
nych (1, rys. H-4405) i przekładki (2) w za- jąc szczególną uwagę, aby tok nie ustawił się
znaczonych miejscach (strzałki) cienką war- ukośnie i nie została uszkodzona powierzch-
stwą specjalnego smaru, na przykład Molyko- nia tłoka lub osłona przeciwpyłowa.
te M77, Plastitube lub Liqui Moly LM-508- Uwaga. Podczas wciskania tłoka płyn hamul-
ASC, w celu zabezpieczenia piskom hamul- cowy jest wypierany z cylinderka do zbior-
ców tarczowych. niczka. Należy obserwować poziom płynu w
Uwaga. Ten smar nie powinien dostać się na zbiorniczku i w razie potrzeby usunąć płyn za
robocze powierzchnie hamulca i jeśli tak się pomocą strzykawki.
stanie, należy przemyć te powierzchnie spiry- Ostrzeżenie. Do zbierania płynu należy wy-
tusem. korzystywać butelkę używaną do odpo-
● Sprawdzić palcami tarcze hamulca przed
zamontowaniem wkładek ciernych, czy nie
ma wyżłobień na tarczy. Tarcze z wyżłobie-
niami można przetoczyć (w warsztacie spe-
cjalistycznym), jeśli mają jeszcze wystarcza-
jącą grubość.
● Zmierzyć grubość tarcz hamulców i wymie-
nić tarcze w razie osiągnięcia granicznej gru-
bości (patrz „Sprawdzanie grubości tarczy
hamulca”).
● Sprawdzić gumowe osłony przeciwpyłowe
tłoków, czy nie mają pęknięć. Należy wymie-
nić niezwłocznie uszkodzone osłony, ponie-
waż przedostające się zanieczyszczenia po-
wodują nieszczelność zacisku. W celu wy-
miany osłony zaciski muszą być rozłożone
(praca wykonywana w stacji obsługi).

165

wietrzania układu hamulcowego lub butelkę
plastykową, która służy wyłącznie d tego celi.
Nie wolno używać butelek po napojach. Płyn
hamulcowy jest trujący i w żadnym wypadku
nie należy odsysać go ustami za pomocą
przewodu, lecz używać strzykawki. Po wy-
mianie wkładek ciernych nie należy nalewać
płynu hamulcowego do zbiorniczka powyżej
znaku określającego maksymalny poziom,
ponieważ płyn hamulcowy zwiększa swą ob-
jętość w miarę ogrzewania. Wyciekający płyn
spływa na pompę hamulcową, niszczy lakier
na nadwoziu i powoduje korozję.
Uwaga. Blacha wskaźnika zużycia (A, rys. H-
4407) znajduje się na wewnętrznej wkładce
ciernej.
● Zamontować w zacisku zewnętrzną wkład-
kę cierną (1) z przekładką (2).
● Zamontować wewnętrzną wkładkę cierną
(3) i w razie potrzeby przekładkę (4) w zaci-
sku.
Uwaga. W niektórych modelach do 1991 nie
ma przekładki (4).
● Nałożyć środek zabezpieczający, na przy-
kład Loctite 243, na gwinty oczyszczonych i
osuszonych śrub prowadników. Wymienić
skorodowane lub uszkodzone śruby.
● Odchylić w dół zacisk hamulca i dokręcić
śrubę dolnego prowadnika momentem
28 Nm.
Uwaga. W modelach do 1991 są stosowane
różne śruby dolnego prowadnika, patrz rys.
H-4408. Moment dokręcania 28 Nm należy
stosować do śrub typu A i typu B o średnicy
8 mm. Jeśli jest zamontowana śruba z kołnie-
rzem typu C i gwintem o średnicy 10 mm,
moment dokręcania wynosi 50 Nm.
● Dokręcić śruby (1, rys. H-4408) wspornika
przewodu hamulcowego momentem 10 Nm.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
166
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koła przednie zgodnie z oznakowaniem na-
niesionym podczas wymontowania. Przykrę-
cić koła. Opuścić samochód i przykręcić na-
krętki koła przemiennie na krzyż momentem
110 Nm.
Uwaga. Wcisnąć mocno parę razy pedał ha-
mulca na postoju, aż będzie wyczuwalny silny
opór, co powoduje właściwe ustawienie wkła-
dek ciernych w stosunku do tarczy hamulca.
● Sprawdzić poziom płynu hamulcowego z
zbiorniczku i w razie potrzeby uzupełnić do
znaku określającego maksymalny poziom.
Uwaga. W celu zapewnienia bezpieczeństwa
należy sprawdzić:
– czy są dokręcone elastyczne przewody
hamulcowe,
– czy elastyczny przewód hamulcowy znajdu-
je się we wsporniku,
– czy są dokręcone śruby odpowietrzające,
– czy została wlana wystarczająca ilość płynu
hamulcowego,
– szczelność przy pracującym silniku. W tym
celu należy naciskać pedał hamulca z siłą
200 do 300 N (20 do 30 kG) przez około 10
sekund. Pedał hamulca nie powinien ustępo-
wać pod naciskiem. Sprawdzić szczelność
wszystkich połączeń.
● Dotrzeć ostrożnie nowe wkładki cierne. W
tym celu należy wyhamować kilkakrotnie sa-
mochód od prędkości około 80 km/h do 40
km/h, naciskając lekko na pedał hamulca i
stosując przerwy, aby ostudzić hamulce. Na-
leży unikać niepotrzebnego, gwałtownego
hamowania do czasu przejechania około 200
km.
Wymontowanie i zamontowanie
wkładek ciernych hamulców tylnych
Uwaga. Wkładki cierne są elementami, które
muszą spełniać ogólne wymagania warunku-
jące dopuszczenie do eksploatacji. Są one
także dostosowane przez producenta do
każdego modelu samochodu, dlatego należy
stosować tylko okładziny zalecane przez pro-
ducenta.
Uwaga. Zużyte wkładki cierne powodują pisk
podczas hamowania. Pisk powodują blachy,
które są przynitowane do wkładek ciernych i
po osiągnięciu granicznej grubości wkładek
stykają się z tarczą hamulca.

Wymontowanie
● Zaznaczyć farbą położenie tarcz kół tylnych
w stosunku do piast, aby wyrównoważone
koła mogły być zamontowane w tym samym
położeniu. Poluzować nakrętki kół przed
uniesieniem samochodu. Unieść i podeprzeć
tył samochodu, zdjąć koła tylne.
● Wyłączyć hamulec awaryjny.
● Odkręcić (2, rys. H-4409) osłonę (1) z zaci-
sku hamulca od obsady piasty koła.
Uwaga. Jeśli wkładki cierne mają być użyte
ponownie, to należy je oznakować podczas
wymontowania. Niewolno zamieniać wzajem-
nie wkładek ciernych ze strony zewnętrznej
na wewnętrzną lub z koła prawego na koło
lewe i odwrotnie. Każdorazowo należy wy-
mieniać wszystkie wkładki cierne obu kół
przednich, nawet jeśli tylko jedna wkładka
osiągnęła grubość graniczną. Należy wymie-
niać także przekładki z blachy. Sprężyny mo-
167
cujące wkładki cierne powinny być wymienia-
ne, jeśli są odkształcone lub uszkodzone.
● Wykręcić śruby (2, rys. H-4410) zacisku
hamulca.
Uwaga. Nie jest konieczne odłączanie linki
hamulca awaryjnego (3). Pozycja (4) na rys.
H-4410 to sprężyna w zacisku hamulca.
● Zdjąć zacisk hamulca i za pomocą drutu
zawiesić na nadwoziu tak, aby przewód ha-
mulcowy nie był rozciągany.
Uwaga. Przewód hamulcowy pozostaje pod-
łączony, gdyż w przeciwnym razie byłoby
konieczne odpowietrzanie układu hamulco-
wego po zamontowaniu.
● Wyjąć wkładki cierne i sprężyny mocujące
wkładki (1) z korpusu zacisku, patrz rys. H-
4411.
Zamontowanie
Uwaga. Po wymontowaniu wkładek ciernych
nie należy naciskać na pedał hamulca, gdyż
tłok zostanie wypchnięty z zacisku. Jeśli tłok
wypadnie z zacisku, należy wymontować
zacisk i przekazać do stacji obsługi w celu
złożenia.
● Oczyścić powierzchnie prowadzące i
gniazdo wkładek w zacisku szczotką z mięk-
kiego drutu i szmatką zmoczoną w spirytusie
w celu odtłuszczenia. Nie stosować rozpusz-
czalników zawierających substancje ropopo-
chodne i ostrych narzędzi.
Uwaga. Do przemywania części hamulców
należy stosować wyłącznie spirytus.
● Sprawdzić palcami tarczę hamulca przed
zamontowaniem wkładek ciernych, czy nie
ma wyżłobień na tarczy. Tarcze z wyżłobie-
niami należy wymienić.
● Zmierzyć grubość tarcz hamulców i w razie
potrzeby wymienić zużyte tarcze (patrz
„Sprawdzanie grubości tarczy hamulca”).
● Zamontować sprężyny mocujące (1, rys. H-
4411) w korpusie zacisku. Uwaga. Jeśli nie dysponuje się specjalnym
● Zamontować wkładki cierne (1, rys. H- przyrządem, należy wypiłować odpowiednio
4412) z przekładkami (2) i (3) w korpusie za- płaskownik i włożyć go w rowek tłoka. Obra-
cisku. Wkładka cierna ze wskaźnikiem zuży- cać w prawo tłok hamulca, dociskając go sil-
cia (A) powinna być zamontowana po stronie nie.
wewnętrznej. Uwaga. Osłona tłoka nie powinna być skrę-
Uwaga. Przekładki (2) nie ma w modelach cana podczas wkręcania tłoka. W razie po-
liftback z pochyloną częścią tylną i sedan od trzeby należy nałożyć smar silikonowy (nada-
1995. jący się go części gumowych) na osłonę i
Uwaga. Podczas wciskania tłoka płyn hamul- obrócić ją we właściwe położenie.
cowy jest wypierany z cylinderka do zbior- ● Ustawić tłoka tak, aby wycięcie (1, rys. H-
niczka. Należy obserwować poziom płynu w 4413) w tłoku pokrywało się z występem (2)
zbiorniczku i w razie potrzeby usunąć płyn za na wewnętrznej wkładce ciernej.
pomocą strzykawki. ● Usunąć drut mocujący i zamontować zacisk
Ostrzeżenie. Do zbierania płynu należy wy- hamulca.
korzystywać butelkę używaną do odpowie- ● Nałożyć środek zabezpieczający, na przy-
trzania układu hamulcowego lub butelkę pla- kład Loctite typu 243, na gwinty oczyszczo-
stykową, która służy wyłącznie d tego celi. nych i osuszonych śrub mocujących (3). wy-
Nie wolno używać butelek po napojach. Płyn mienić skorodowane lub uszkodzone śruby.
hamulcowy jest trujący i w żadnym wypadku
nie należy odsysać go ustami za pomocą
przewodu, lecz używać strzykawki. Po wy-
mianie wkładek ciernych nie należy nalewać
płynu hamulcowego do zbiorniczka powyżej
znaku określającego maksymalny poziom,
ponieważ płyn hamulcowy zwiększa swą ob-
jętość w miarę ogrzewania. Wyciekający płyn
spływa na pompę hamulcową, niszczy lakier
na nadwoziu i powoduje korozję.
● Wkręcić tłok, obracając go w prawo, w za-
cisk. W tym celu należy zastosować dostępny
w handlu specjalny przyrząd (1, rys. O-4434),
na przykład Hazet 4970. Kołnierz przyrządu
powinien opierać się o zacisk hamulca.
Uwaga. Nie wolno wciskać tłoka przyrządem
lub trzonkiem młotka, gdyż w przeciwnym
razie zostanie uszkodzony mechanizm regu-
lacyjny hamulca awaryjnego.

168
● Dokręcić śruby mocujące momentem
25 Nm.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koła tylne zgodnie z oznakowaniem naniesio-
nym podczas wymontowania. Przykręcić ko-
ła. Opuścić samochód i dokręcić nakrętki koła
przemiennie na krzyż momentem 110 Nm.
Uwaga. Wcisnąć mocno parę razy pedał ha-
mulca na postoju, aż będzie wyczuwalny silny
opór, co powoduje właściwe ustawienie wkła-
dek ciernych w stosunku do tarczy hamulca.
● Wyregulować hamulec awaryjny (patrz
„Sprawdzanie i regulacja hamulca awaryjne-
go”).
● Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w
zbiorniczku i w razie potrzeby uzupełnić do
znaku określającego maksymalny poziom.
Uwaga. W celu zapewnienia bezpieczeństwa
należy sprawdzić:
– czy są dokręcone elastyczne przewody
hamulcowe,
– czy elastyczny przewód hamulcowy znajdu-
je się we wsporniku,
– czy są dokręcone śruby odpowietrzające,
– czy została wlana wystarczająca ilość płynu
hamulcowego,
– szczelność przy pracującym silniku. W tym
celu należy naciskać pedał hamulca z siłą
200 do 300 N (20 do 30 kG) przez około 10
sekund. Pedał hamulca nie powinien ustępo-
wać pod naciskiem. Sprawdzić szczelność
wszystkich połączeń.
● Dotrzeć ostrożnie nowe wkładki cierne. W
tym celu należy wyhamować kilkakrotnie sa-
mochód od prędkości około 80 km/h do 40
km/h, naciskając lekko na pedał hamulca i
stosując przerwy, aby ostudzić hamulce. Na-
leży unikać niepotrzebnego, gwałtownego
hamowania do czasu przejechania około 200
km.
Sprawdzanie grubości tarczy hamulca
● Zaznaczyć farbą położenie kół w stosunku
do piast, aby wyrównoważone koła mogły być
zamontowane w tym samym miejscu. Polu-
zować nakrętki kół przed uniesieniem samo-
chodu. Unieść i podeprzeć samochód oraz
zdjąć koła.
Uwaga. Grubość tarczy hamulca należy mie-
rzyć w najcieńszym miejscu (strzałki na rys.
SX-4408). W stacjach obsługi stosuje się
specjalny sprawdzian lub mikrometr, ponie-
169
waż w miarę zużywania się tarczy powstaje
wyżłobienie się sięgające do jej krawędzi.
Można zmierzyć grubości tarczy zwykłą
suwmiarką, ale wtedy należy po obu stronach
tarczy nałożyć podkładki o znanej grubości
(na przykład 2 monety). Aby otrzymać do-
kładną grubość tarczy trzeba od zmierzonej
wartości odjąć grubość podkładek. Grubość
tarczy hamulca należy mierzyć w kilku miej-
scach.
● Wymiary tarczy hamulca – patrz „Wiado-
mości wstępne”.
● Jeśli zostanie osiągnięta graniczna grubość
jednej tarczy, należy wymienić obie tarcze
hamulców kół tej samej osi.
● W razie stwierdzenia dużych pęknięć lub
wyżłobień, które mają głębokość większą niż
0,4 mm, należy wymienić tarcze hamulców.
● W warsztacie można sprawdzić bicie tarczy
hamulca. Bicie boczne powierzchni roboczej
tarczy nie powinno przekraczać 0,1 mm. tole-
rancja grubości tarczy hamulca wynosi
0,015 mm.
Uwaga. Za duże bicie boczne tarczy hamulca
może być spowodowane przez uszkodzone
łożysko koła. Przyczyna nadmiernego bicie
tarczy powinna być ustalana w stacji obsługi.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koła zgodnie z oznakowaniem naniesionym
podczas wymontowania. Przykręcić koła.
Opuścić samochód i dokręcić nakrętki prze-
miennie na krzyż momentem 110 Nm.
Wymontowanie i zamontowanie zacisku
i ramy zacisku hamulca
Wymontowanie

● Zaznaczyć farbą położenie kół w stosunku
do piast, aby wyrównoważone koła mogły być
zamontowane w tym samym położeniu. Polu-
zować nakrętki kół przed uniesieniem samo-
chodu. Unieść i podeprzeć samochód oraz
zdjąć koła.
Ostrzeżenie. Po odłączeniu przewodu wy-
cieka płyn hamulcowy. Płyn hamulcowy nale-
ży zbierać do butelki przeznaczonej wyłącz-
nie do tego celu. Przestrzegać zasad stoso-
wania płynu hamulcowego (patrz punkt „Płyn
hamulcowy”).
● Jeśli zacisk hamulca ma być odłączony
całkowicie, odkręcić i wyjąć razem z uszczel-
kami (2, rys. H-4414) przewód hamulcowy
(1).
Uwaga. Na rys. H-4414 jest pokazany zacisk
hamulca koła przedniego.
● Wymontować wkładki cierne (patrz opisy na
początku rozdziału „Układ hamulcowy”).
● Hamulec kola tylnego: odłączyć linkę ha-
mulca awaryjnego od zacisku. W tym celu
wyciągnąć w bok kołek zabezpieczający (1,
170
rys. H-4415) za pomocą szczypiec płaskich.
Wyjąć w górę sworzeń (2), wyciągnąć klamrę
ustalającą (3) przy wsporniku i odłączyć linkę
(4).
● Wykręcić dwie śruby mocujące (1) i zdjąć
ramę z zaciskiem hamulca (patrz rys. H-
4416).
Zamontowanie
● Oczyścić otwory na śruby mocujące ramę
zacisku za pomocą gwintownika z resztek
środka zabezpieczającego. Jeśli mają być
zastosowane ponownie wymontowane śruby,
oczyścić gwinty tych śrub szczotką drucianą.
Nałożyć na gwinty śrub cienką warstwę środ-
ka zabezpieczającego, na przykład Loctite
243.
● Hamulec koła przedniego: dokręcić dwie
śruby (1, rys. H-4416) ramy zacisku momen-
tem 110 Nm.
● Hamulec koła tylnego: dokręcić dwie śru-
by (1) ramy zacisku momentem 40 Nm.
● Zamontować wkładki cierne (patrz opisy na
początku rozdziału „Układ hamulcowy”).

● Hamulec koła tylnego: podłączyć linkę
hamulca awaryjnego do zacisku hamulca. W
tym celu zamontować sworzeń i kołek zabez-
pieczający w dźwigni uruchamiającej. Wsu-
nąć klamrę ustalającą przy wsporniku (patrz
rys. H-4415).
Uwaga. Jeśli przewód hamulcowy został
odłączony, przykręcić przewód z nowymi
uszczelkami do zacisku momentem 35 Nm.
Zwrócić uwagę, aby przewód nie był skręco-
ny i wszedł między występy (1, rys. N-4406),
jeśli znajdują się na zacisku. Odpowietrzyć
układ hamulcowy (patrz „Odpowietrzanie
układu hamulcowego”).
● Hamulec koła tylnego: wyregulować ha-
mulec awaryjny (patrz „Sprawdzanie i regula-
cja hamulca awaryjnego”).
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnie piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koła zgodnie z oznakowaniem naniesionym
podczas wymontowania. Przykręcić koła.
Opuścić samochód i dokręcić nakrętki koła
przemiennie na krzyż momentem 110 Nm.
Uwaga. Wcisnąć mocno parę razy pedał ha-
mulca na postoju, aż będzie wyczuwalny silny
opór.
● Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w
zbiorniczku i w razie potrzeby uzupełnić do
znaku określającego maksymalny poziom.
Uwaga. W celu zapewnienia bezpieczeństwa
należy sprawdzić:
– czy są dokręcone elastyczne przewody
hamulcowe,
– czy elastyczny przewód hamulcowy znajdu-
je się we wsporniku,
– czy są dokręcone śruby odpowietrzające,
– czy została wlana wystarczająca ilość płynu
hamulcowego,
171
– szczelność przy pracującym silniku. W tym
celu należy naciskać pedał hamulca z siłą
200 do 300 N (20 do 30 kG) przez około 10
sekund. Pedał hamulca nie powinien ustępo-
wać pod naciskiem. Sprawdzić szczelność
wszystkich połączeń.
Wymontowanie i zamontowanie tarczy
hamulca
Skorodowane tarcze hamulców pracują gło-
śno, czego nie można usunąć także po wie-
lokrotnym hamowaniu. W tym wypadku jest
konieczna wymiana lub przetoczenie tarcz.
Aby zapewnić równomierne hamowanie, po-
wierzchnie obu tarcz hamulców powinny być
obrabiane w taki sam sposób i mieć jedna-
kową chropowatość, dlatego należy wymienić
lub obrabiać każdorazowo obie tarcze tej
samej osi.
Wymontowanie
● Wymontować wkładki cierne (patrz opisy na
początku rozdziału „Układ hamulcowy”).
Uwaga. Przewód hamulcowy pozostaje pod-
wieszony, w przeciwnym razie należy odpo-
wietrzyć układ hamulcowy po zamontowaniu.
Zwrócić uwagę, aby elastyczny przewód ha-
mulcowy nie był rozciągany.
● Odkręcić ramę zacisku hamulca z dwoma
śrubami (patrz „Wymontowanie i zamontowa-
nie zacisku i ramy zacisku hamulca”).
● Wykręcić śrubę ustalającą (1, rys. H-4417)
z piasty koła i zdjąć tarcze hamulca (2).
Uwaga. Jeśli tarcza hamulca jest mocno
osadzona na piaście koła, należy wkręcić
równomiernie dwie śruby z gwintem o średni-
cy 8 mm w miejsce (3). Tarcza hamulca zo-
stanie ściągnięta z piasty koła.
Uwaga. Nie wolno oddzielać tarczy hamulca
od piasty koła z użyciem siły (uderzeniami
młotka). Należy zastosować dostępny w han-
dlu środek do rozpuszczania produktów koro-
zji, aby uniknąć uszkodzeń tarczy hamulca.
Jeśli wymontowanie jest możliwe tylko przez
silne uderzenie młotkiem, należy wymienić ze
względów bezpieczeństwa tarcze hamulców.
Zamontowanie
● Zmierzyć grubość tarczy hamulca i wymie-
nić obie tarcze w razie stwierdzenia wymiaru
granicznego (patrz „Sprawdzanie grubości
tarczy hamulca”).
ELEMENTY HAMULCA BĘBNOWEGO KÓŁ TYLNYCH
(liftback ze stromą częścią tylną i sedan)

1 – tarcza nośna hamulca, 2 –trzpień mocujący, 3 – śruba, 9 Nm, 4 – śruba, 65 Nm, modele od 1987 do
1991: 40 Nm, 5 – zaślepka, 6 – cylinderek rozpieracza, 7 – mechanizm samoczynnej regulacji, 8 – sprężyna
kółka zębatego do regulacji, 9 – sprężyna odwodząca górna, 10 – sprężyna odwodząca dolna, 11 – szczęka
hamulca współbieżna, 12 – szczęka hamulca przeciwbieżna, 13 – dźwignia hamulca awaryjnego, 14 – bę-
ben hamulca, 15 – klamra trzpienia mocującego szczękę hamulca, 16 – oś dźwigni hamulca awaryjnego, 17
– podkładka, 18 – klamra (każdorazowo nowa)

● Usunąć korozję, jeśli występuje, z kołnierza
tarczy hamulca o piasty koła. Zwrócić uwagę,
aby powierzchnie przylegania tarczy hamulca
i piasty koła były płaskie i nie miały zadzio-
rów.
● Nowe tarcze hamulców oczyścić rozpusz-
czalnikiem nitro ze smaru konserwującego.
● Osadzić tarczę hamulca na piaście koła i
dokręcić momentem 10 Nm.
Uwaga. W razie zamontowania nowych tarcz
hamulców należy każdorazowo zamontować
także nowe wkładki cierne.
● Zamontować zaciski hamulców i wkładki
cierne (patrz „Wymontowanie i zamontowanie
ramy zacisku hamulca”).
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koła zgodnie z oznakowaniem naniesionym
podczas wymontowania. Przykręcić koła.
Opuścić samochód i dokręcić nakrętki koła
przemiennie na krzyż momentem 110 Nm.
Uwaga. Wcisnąć mocno parę razy pedał ha-
mulca na postoju, aż będzie wyczuwalny silny
opór.
● Sprawdzić poziom płynu hamulcowego w
zbiorniczku i w razie potrzeby uzupełnić do
znaku określającego maksymalny poziom.

172
ELEMENTY HAMULCA BĘBNOWEGO KÓŁ TYLNYCH
(5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią tylną od 1995)

1 – tarcza nośna hamulca, 2 – trzpień mocujący, 3 – śruba, 9 Nm, 4 – śruba, 65 Nm, 5 – uszczelka (każdo-
razowo nowa), 6 – cylinderek rozpieracza, 7 – mechanizm samoczynnej regulacji, 8 – sprężyna kółka zęba-
tego do regulacji, 9 – sprężyna odwodząca górna, 10 – sprężyna odwodząca dolna, 11 – szczeka hamulca
przednia, 12 – szczeka hamulca tylna, 13 – dźwignia hamulca awaryjnego, 14 – bęben hamulca, 15 – klamra
trzpienia mocującego szczękę hamulca, 16 – śruba odpowietrzająca, 7 Nm.

Uwaga. W celu zapewnienia bezpieczeństwa km/h, naciskając lekko na pedał hamulca i

należy sprawdzić:
– czy są dokręcone elastyczne przewody
hamulcowe,
– czy elastyczny przewód hamulcowy znajdu-
je się we wsporniku,
– czy są dokręcone śruby odpowietrzające,
– czy została wlana wystarczająca ilość płynu
hamulcowego,
– szczelność przy pracującym silniku. W tym
celu należy naciskać pedał hamulca z siłą
200 do 300 N (20 do 30 kG) przez około 10
sekund. Pedał hamulca nie powinien ustępo-
wać pod naciskiem. Sprawdzić szczelność
wszystkich połączeń.
● Dotrzeć ostrożnie nowe wkładki cierne. W
tym celu należy wyhamować kilkakrotnie sa-
mochód od prędkości około 80 km/h do 40
stosując przerwy, aby ostudzić hamulce.
Wymontowanie i zamontowanie bębna
i szczęk hamulców tylnych
Uwaga. Części prawego i lewego hamulca
tylnego różnią się i nie należy zamieniać ich
wzajemnie. Części powinny być układane
podczas wymontowania tak, aby mogły być
zamontowane w tym samym miejscu. Do
zamontowania sprężyn odwodzących szczęki
hamulca nadają się szczypce nastawne do
rur lub szczypce do sprężyn odwodzących
Hazet 797.

173
 mulca zaleca się oznakowanie położenia
sprężyn odwodzących, w celu ułatwienia za-
montowania.
Wymontowanie ● Na każdej szczęce hamulca (1, rys. H-
4420) ścisnąć mocno sprężynę dociskową (2)
● Zaznaczyć farbą położenie tarcz kół tylnych za pomocą płaskich szczypiec, obrócić rów-
w stosunku do piast, aby wyrównoważone nocześnie z tyłu tarczy nośnej hamulca
koła mogły być zamontowane w tym samym trzpień (3) o 90o (1/4 obrotu) i wyjąć trzpień.
położeniu. Poluzować nakrętki kół przed ● Odciągnąć u góry obie szczęki hamulca i
uniesieniem samochodu. Unieść i podeprzeć zdjąć je z cylinderka rozpieracza.
tył samochodu oraz zdjąć koła tylne. Uwaga. Podczas zdejmowania szczęk należy
● Zwolnić dźwignię włączania hamulca awa- zwrócić uwagę, aby nie uszkodzić osłon
ryjnego. ochronnych.
● Liftback ze stromą częścią tylną i sedan:
jeśli nie można zdjąć bębna, podważyć wkrę-
takiem i wyjąć zaślepkę (1, rys. H-4421) z
tarczy nośnej hamulca. Wprowadzić wkrętak
przez otwór i nacisnąć na zapadkę blokującą
(2) w mechanizmie regulacji. Skrócić trzpień
mechanizmu regulacji, obracając kółko zęba-
te w kierunku strzałki (3, rys. H4421). Pozycja
(4) – cylinderek rozpieracza.
Uwaga. Po zamontowaniu szczęk hamulca
nie należy naciskać na pedał hamulca, gdyż
spowodowałoby to wypadnięcie tłoczków z
rozpieracza. Zamontowanie tłoczków – patrz
„Wymontowanie i zamontowanie cylinderka
rozpieracza”.
Uwaga. Przed wymontowaniem szczęki ha-

174
● Wyjąć szczęki hamulca razem w dół z ich
osadzenia, co powoduje zwolnienie sprężyn
odwodzących.
● Wyczepić szczypcami dolną sprężynę od-
wodzącą ze szczęk hamulca.
● Odciągnąć (strzałka 1, rys. H-4493) tylną ● Niewielkie nierówności i ślady korozji na
szczękę hamulca. roboczej powierzchni bębna należy usunąć
● Odłączyć linkę (2) od dźwigni hamulca za pomocą drobnoziarnistego płótna ścierne-
awaryjnego. go (ziarnistość od 120 do 150).
● Liftback ze stromą częścią tylną i sedan: ● Oczyścić bęben i tarczę nośną hamulca
wyczepić górną sprężyną odwodzącą (1, rys. szmatką zmoczoną w spirytusie.
H-4422) i wyjąć szczękę hamulca oraz ● Przełożyć dźwignię hamulca awaryjnego (1,
trzpień regulacyjny (2). rys. H-4423) ze zużytej na nową szczękę
● 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią hamulca. W tym celu podważyć klamrę (2) i
tylną od 1995: wyczepić sprężynę (1, rys. H- wyjąć podkładkę (3) i oś (4).
4426) mechanizmu regulacji (3). Wyczepić ● Wymienić każdorazowo klamrę (2). Po za-
górną sprężynę odwodzącą (2) i wyjąć montowaniu ścisnąć końce klamry płaskimi
szczęki hamulca. Pozycja (4) na rys. H-4426 szczypcami (5), aby klamra była właściwie
to dolna sprężyna odwodząca. osadzona w rowku osi (4).
● Odciągnąć i wywinąć osłony ochronne (1 i ● Podłączyć linkę hamulca awaryjnego do
2, rys. SX-4404) na cylinderku rozpieracza. dźwigni hamulca.
Uwaga. Nie należy wyjmować tłoczków. ● Oczyścić miejsca styku hamulca z tarczą
● Jeśli miejsca za osłonami są wilgotne, roz- nośną hamulca i posmarować te miejsca
pieracz powinien być wymieniony (patrz przed zamontowaniem szczęk cienką war-
„Wymontowanie i zamontowanie cylinderka stwą smaru odpornego na wysoką temperatu-
rozpieracza”). Naciągnąć osłony z powrotem ry.
na rozpieracz. ● Liftback ze stromą częścią tylną i sedan:
nałożyć (strzałki na rys. H-4424) także cienką
Zamontowanie warstwę smaru na gwinty i powierzchnie
współpracujące trzpienia regulacyjnego.
● Każdorazowo należy wymienić cztery
szczęki hamulców tylnych, także w wypadku
osiągnięcia granicy zużycia tylko przed jedną
okładzinę. Stosować szczęki z okładzinami
tej samej jakości.
● Wymienić skorodowane i odkształcone
sprężyny hamulców.
● Przetoczyć bębny hamulców z wyżłobie-
niami, obracając równocześnie oba bębny.
Uwaga. Wymiary graniczne bębnów hamul-
cowych – patrz tablica na początku rozdziału
„Układ hamulcowy”.

175

Uwaga. Chronić powierzchnie okładzin przed
zanieczyszczeniem smarem. Zanieczyszcze-
nia usuwać szmatką zmoczoną w spirytusie.
● nałożyć niewielką ilość smaru odpornego
na wysokie temperatury w miejscach styku
szczęk hamulca z cylinderkiem rozpieracza i
dolnym zamocowaniem.
Liftback ze stromą częścią tylną i sedan
● Ustawić najmniejszy wymiar mechanizmu
regulacji, obracając śrubę (1, rys. H-4425).
Zaczepić sprężynę (2) za dźwignię regulacyj-
ną (3) i szczękę hamulca.
● Zamontować szczęki hamulca, osadzić
właściwie mechanizm regulacji u góry między
szczekami (patrz rys. H-4425).
● Zaczepić górną sprężynę odwodzącą (4).
5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną od 1995
● Zamontować najpierw mechanizm regulacji
176
(1, rys. H-4427), potem górną sprężynę od-
wodzącą (4) i sprężynę regulacyjną (6).
● Przesunąć całkowicie w tył (położenie po-
kazane na rys. H-4427) segment zębaty (7)
mechanizmu regulacji za pomocą wkrętaka.
● Osadzić u góry szczęki hamulca równocze-
śnie po obu stronach cylinderka rozpieracza.
Uwaga. Nie należy obciążać jednostronnie
cylinderka rozpieracza, gdyż w przeciwnym
razie zostanie wyciśnięty tłoczek z przeciwnej
strony. Chronić osłony przed uszkodzeniem.
● Zaczepić dolną sprężynę odwodzącą (5)
(patrz rys. H-4425 lubH-4427).
● Docisnąć tylną i przednią szczękę hamulca
do tarczy nośnej i zamocować je za pomocą
trzpieni i sprężyn. Przytrzymać trzpień z tyłu i
ścisnąć sprężynę szczypcami płaskimi. Usta-
lić trzpień przez obrót o 90o (patrz rys. H-
4420).
● Jeśli została wyjęta, wcisnąć od tyłu za-
ślepkę w tarczę nośną.
● Osadzić bęben hamulca.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnie piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Zamon-
tować koła zgodnie z oznakowaniem nanie-
sionym podczas wymontowania. Przykręcić
koła. Opuścić samochód i przykręcić nakrętki
koła przemiennie na krzyż momentem
110 Nm.
● Ustawić podstawowy luz hamulców tylnych
przez kilkakrotne wciśniecie pedału. Do cza-
su uzyskania luzu podstawowego słychać w
hamulcu trzaski.
Uwaga. Jeśli nie słychać trzasków i skok pe-
dału jest w dalszym ciągu za duży, szczeki
hamulca zostały zamontowane niewłaściwie i
należy powtórzyć zamontowanie.
● Wyregulować hamulec awaryjny (patrz
„Sprawdzanie i regulacja hamulca awaryjne-
go”).
Uwaga. W celu zapewnienia bezpieczeństwa
należy sprawdzić:
– czy są dokręcone elastyczne przewody
hamulcowe,
– czy elastyczny przewód hamulcowy znajdu-
je się we wsporniku,
– czy są dokręcone śruby odpowietrzające,
– czy została wlana wystarczająca ilość płynu
hamulcowego,
– szczelność przy pracującym silniku. W tym
celu należy naciskać pedał hamulca z siłą
200 do 300 N (20 do 30 kG) przez około 10
sekund. Pedał hamulca nie powinien ustępo-
wać pod naciskiem. Sprawdzić szczelność
wszystkich połączeń.
● Dotrzeć ostrożnie nowe wkładki cierne. W
tym celu należy wyhamować kilkakrotnie sa-
mochód od prędkości około 80 km/h do 40
km/h, naciskając lekko na pedał hamulca i
stosując przerwy, aby ostudzić hamulce. Na-
leży unikać niepotrzebnego, gwałtownego
hamowania do czasu przejechania około 200
km.
Wymontowanie i zamontowanie
cylinderka rozpieracza
Wymontowanie
● Wymontować szczeki hamulca (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie bębna i szczek
hamulców tylnych”).
Ostrzeżenie. Płyn hamulcowy jest trujący.
Płyn hamulcowy należy zbierać do naczynia
wykluczającego spożycie.
Uwaga. Aby wypłynęło możliwie mało płynu
hamulcowego, należy zamknąć szczelnie
zbiorniczek płynu hamulcowego. Zwykła po-
krywa ma mały otwór odpowietrzający, dlate-
go płyn hamulcowy wypływa po odłączeniu
przewodu w stacji obsługi, przed odłączeniem
przewodu hamulcowego zbiorniczek jest za-
mykany szczelną pokrywą (specjalna część).
Zamiast tego można zamknąć szczelnie
zbiorniczek za pomocą cienkiej folii i gumo-
wego pierścienia, założonych zamiast pokry-
wy. Zbiorniczek płynu hamulcowego znajduje
się z przodu w przedziale silnika (patrz
„Sprawdzanie poziomu płynu hamulcowego”).
● Odkręcić od cylinderka rozpieracza z tyłu
tarczy nośnej nakrętkę (2, rys. H-4428) prze-
wodu hamulcowego.
Uwaga. Po odłączeniu przewodu wycieka
płyn hamulcowy. Podstawić naczynie prze-
znaczone wyłącznie do zbierania płynu ha-
mulcowego. Przestrzegać zasad stosowania
177
płynu hamulcowego (patrz punkt „Płyn ha-
mulcowy”).
● Wykręcić z tyłu tarczy nośnej dwie śruby
mocujące (strzałki na rys. H-4428) cylinderek
rozpieracza. Pozycja (1) to śruba odpowie-
trzająca.
● Zdjąć cylinderek rozpieracza.
● Zamknąć przewód hamulcowy odpowiednią
zaślepką, aby uniknąć dużego wycieku płynu
hamulcowego i zanieczyszczenia przewodu.
Zamontowanie
● Liftback ze stromą częścią tylną i sedan:
przemyć spirytusem tylną stronę cylinderka
rozpieracza. Nałożyć wałeczek środka
uszczelniającego, na przykład Loctite 573, na
powierzchnię przylegania cylinderka - zakre-
skowana powierzchnia (1) na rys. H-4429.
● 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną od 1995: wymienić uszczelkę między
cylinderkiem rozpieracza, a tarczą nośną
hamulca.
● Osadzić cylinderek rozpieracza na tarczy
nośnej hamulca i dokręcić dwiema śrubami
momentem 10 Nm.
● Wyjąć zaślepkę i dokręcić przewód hamul-
cowy nakrętką momentem 15 Nm.
● Zamontować szczęki hamulca (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie bębna i szczek
hamulców tylnych”).
● Jeśli została założona, zdjąć folię uszczel-
niającą ze zbiorniczka płynu hamulcowego.
● Odpowietrzyć układ hamulcowy. Na ogół
wystarcza odpowietrzanie tylko tego cylinder-
ka, od którego był odłączony przewód. Jeśli
po odpowietrzaniu jednego cylinderka nastę-
puje „twardnienie” pedału hamulca, należy
odpowietrzyć cały układ hamulcowy (patrz
„Odpowietrzanie układu hamulcowego”).
Sprawdzanie i regulacja hamulca
awaryjnego
Hamulec awaryjny reguluje się samoczynnie i
jego podstawowa regulacja jest konieczna
tylko po wymianie linek hamulca lub części
hamulca koła tylnego.
Sprawdzanie
● Zwolnić dźwignię hamulca awaryjnego.
● Po naprawie hamulca wcisnąć silnie pedał
hamulca kilka razy, aż będzie wyczuwalny
silny opór pedału.
● Pociągnąć powoli dźwignię hamulca w górę
(rys. H-4443), licząc zęby. Podczas zaciąga-
nia dźwigni słychać klikniecie przy przejściu
zapadki przez każdy ząb.
● Po zaciągnięciu w górę dźwigni hamulca
awaryjnego siłą 200 N (20 kG), skok dźwigni
powinien wynosić:
modele od 1995 – 6 do 9 zębów,
modele od 1991 do 1995 – 6 do 10 zębów,
modele od 1987 do 1991 – 7 do 11 zębów.
● Jeśli nie uzyskano wymaganej wartości,
należy wyregulować hamulce awaryjny w
niżej opisany sposób.
Regulacja
Ostrzeżenie. Podczas unoszenia samochodu
może nastąpić wypadek i dlatego należy za-
poznać się uprzednio z rozdziałem „Unosze-
nie i podpieranie samochodu”.
● Unieść i podeprzeć tył samochodu tak, aby
tylne koła nie stykały się z podłożem.
178
● Zwolnić dźwignię hamulca awaryjnego.
● Hamulce tarczowe kół tylnych: sprawdzić
wzrokowo przy obu zaciskach hamulców, czy
dźwignia hamulca awaryjnego (1, rys. H-
4430) opiera się o kołek oporowy (2) na zaci-
sku, gdy dźwignia ręczna jest zwolniona. W
przeciwnym razie należy poluzować linki ha-
mulca awaryjnego, które są zbyt mocno na-
ciągnięte.
● Wymontować tylną część konsoli środkowej
(patrz rozdział „Wyposażenie wewnętrzne
nadwozia”).
● Nakrętka regulacyjna (1, rys. H-4431) znaj-
duje się przy dźwigni ręcznej dźwigni hamul-
ca awaryjnego.
Uwaga. W niektórych modelach do 1995 na-
krętka regulacyjna jest dostępna po wyjęciu
tylnej popielniczki lub zaślepki w konsoli
środkowej.
● Podciągnąć dźwignię hamulca awaryjnego
o jeden ząb.
● Nakrętką regulacyjną (1, rys. H-4431) przy
dźwigni dokręcić na tyle, aż oba koła będzie
trudno obrócić ręką.
● Sprawdzić, czy po wyłączeniu dźwigni oba
koła obracają się bez oporu. Jeśli to koniecz-
ne, odkręcić nieco nakrętkę regulacyjną.
● Podciągnąć dźwignię hamulca awaryjnego,
licząc żeby. Jeśli dźwignia jest zaciągnięta z
siłą 200 N (20 kG), skok dźwigni powinien
wynosić: w modelach od 1995 – 6 do 9 zę-
bów, w modelach od 1991 do 1995 – 6 do 10
zębów, w modelach od 1987 do 1991 – 7 do
11 zębów. Opór dźwigni nie powinien pozwa-
lać na dalsze jej przesuwanie.
● W stacji obsługi można dodatkowo spraw-
dzić skuteczność hamulca awaryjnego - po-
winien działać równomiernie na oba koła tyl-
ne. To sprawdzenie nie jest konieczne.
DŹWIGNIA I LINKA HAMULCA AWARYJNEGO

1 – końcówka linki łączona z hamulcem bębnowym, 2 – końcówka łączona z hamulcem tarczowym, A –

klamra ustalająca (każdorazowo nowa), nowa – kołek, C – zawleczka (każdorazowo nowa), 3 – linki hamul-
ca awaryjnego, 4 – kabłąk wyrównawczy hamulca awaryjnego, 5 – nakrętka regulacyjna, 6 – wyłącznik
lampki hamulca awaryjnego, 7 – 7 – dźwignia hamulca awaryjnego.

● Jeśli została wymontowana, zamontować
tylną część powierzchnię konsoli środkowej
(patrz „Wyposażenie wewnętrzne nadwozia”).
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koła tylne zgodnie z oznakowaniem naniesio-
nym podczas wymontowania. Przykręcić ko-
ła. Opuścić samochód i przykręcić nakrętki
koła przemiennie na krzyż momentem
110 nm.
Płyn hamulcowy
Stosując płyn hamulcowy, należy pamiętać o
następujących zasadach:
Ostrzeżenie. Płyn hamulcowy jest trujący. W
żadnym przypadku nie wolno odsysać go
ustami przez wężyk. Płyn hamulcowy wlewać
tylko do takich naczyń, które wykluczają po-
myłkowe spożycie.
● Płyn hamulcowy jest żrący i nie powinien
styka c się z lakierem samochodowym. Jeśli
to nastąpi, natychmiast zetrzeć płyn hamul-
cowy i spłukać to miejsce dużą ilością wody.
● Płyn hamulcowy jest higroskopijny, co
oznacza, że wchłania wilgoć z powietrza i
dlatego należy go przechowywać tylko w
szczelnych pojemnikach.
● Płyn hamulcowy, który był już w układzie
hamulcowym, nie powinien być ponownie
używany. Podczas odpowietrzania układu
należy stosować wyłącznie świeży płyn ha-
mulcowy.
● Oznaczenie płynu hamulcowego: DOT 3
lub DOT 4.
● Płyn hamulcowy nie powinien stykać się ze
smarami i olejami mineralnymi. Nawet nie-
znaczne ilości oleju mineralnego czynią płyn
hamulcowy bezużytecznym i powodują wa-
dliwe działanie układu hamulcowego. Korki i
osłony gumowe układu hamulcowego są
uszkadzane, jeśli stykają się z produktami

179
ropopochodnymi. Nie stosować do czyszcze-
nia szmat nasyconych tymi produktami.
● Płyn hamulcowy należy wymieniać co 2 lub
3 lata.
Uwaga. Płyn jest odpadem szkodliwym i nie
powinien być wylewany w przypadkowych
miejscach lub dodawany do odpadów z go-
spodarstwa domowego.
Odpowietrzanie układu hamulcowego
Po każdej naprawie hamulców, podczas któ-
rej odłączono przewody, do układu może
wniknąć powietrze i wtedy należy odpowie-
trzyć układ hamulcowy. Powietrze znajduje
się w układzie, gdy przy kilkakrotnym naci-
skaniu pedału hamulca stawia on coraz więk-
szy opór. W takim przypadku należy usunąć
nieszczelność i odpowietrzyć układ.
Układ hamulcowy jest odpowietrzany przez
wielokrotne naciskanie pedału hamulca, do
czego jest potrzebna pomoc drugiej osoby.
Jeśli jest konieczne odpowietrzanie całego
układu hamulcowego, gdy powietrze wniknęło
do każdego cylinderka, należy odpowietrzać
oddzielnie cylinderek każdego koła. Jeśli był
wymieniany lub naprawiany tylko jeden za-
cisk lub cylinderek rozpieracza, wystarcza na
ogół odpowietrzanie tego cylinderka.
Ostrzeżenie dotyczące samochodu z
urządzeniem ABS. Jeśli jedna komora
zbiorniczka płynu hamulcowego jest całkowi-
cie opróżniona (na przykład z powodu nie-
szczelności układu hamulcowego lub braku
uzupełniania płynu hamulcowego podczas
odpowietrzania), zostanie zassane powietrze,
które dojdzie do pompy hydraulicznej urzą-
dzenia ABS. W takim wypadku układ hamul-
cowy należy odpowietrzyć w stacji obsługi, ze
względów bezpieczeństwa. Poza tym w mo-
delach od 1991 do 1995 jest odpowietrzany
za pomocą próbnika zespół hydrauliczny
urządzenia ABS.
180
● Kolejność odpowietrzania jest następująca:
modele od 1991: 1 – tylny cylinderek z pra-
wej strony, 2 – przedni cylinderek z lewej
strony, 3 – tylny cylinderek z lewej strony, 4 –
przedni cylinderek z prawej strony;
modele od 1987 do 1991: 1 – przedni cylin-
derek z lewej strony, 2 – tylny cylinderek z
prawej strony, 3 – przedni cylinderek z prawej
strony, 4 – tylny cylinderek z lewej strony.
Uwaga. Odkręcić ostrożnie zawory odpowie-
trzające, aby nie uszkodzić gwintów. Zaleca
się spryskać zawory środkiem rozpuszczają-
cym produkty korozji około 2 godzin przed
odpowietrzaniem. Jeśli nie można odkręcić
zaworów, odpowietrzanie powinna przepro-
wadzić stacja obsługi.
● Zdjąć kapturek z zaworu odpowietrzające-
go cylinderka. Oczyścić zawór odpowietrza-
jący, nasadzić czysty, przezroczysty ela-
styczny przewód i drugi jego koniec włożyć
do butelki napełnionej do połowy płynem ha-
mulcowym (rys. SX-4406).
● Pomocnik powinien wielokrotnie wciskać
pedał hamulca (pompować) do czasu wytwo-
rzenia ciśnienia w układzie hamulcowym, aż
zwiększy się opór pedału.
● Po osiągnięciu wystarczającego ciśnienia
należy wcisnąć pedał i przytrzymać w tym
położeniu.
● Odkręcić zawór odpowietrzający (1, rys. H-
4433) cylinderka o około pół obrotu. Do
otwierania zaworów odpowietrzających stosu-
je się specjalne otwarte klucze oczkowe, na
przykład Hazet 1968-8/10. Wyciekający płyn
należy zbierać do butelki. Po otwarciu zawory
pedał hamulca ustępuje pod stopą.
● Gdy tylko pedał hamulca dojdzie do podłogi
i płyn hamulcowy przestaje wypływać z prze-
wodu, należy dokręcić zawór odpowietrzają-
cy.
● Powtórzyć pompowanie, aż do ponownego
wytworzenia ciśnienia w układzie. Wcisnąć i
przytrzymać pedał. Odkręcić zawór odpowie-
trzający i zamknąć go, gdy pedał hamulca
oprze się o podłogę i płyn hamulcowy będzie
wypływał w małej ilości.
● Napełnić zbiorniczek płynu hamulcowego
do noku „MAX”.
● Powtarzać czynności odpowietrzania cylin-
derka do czasu, aż w płynie hamulcowym
spływającym do butelki przestaną pojawiać
się pęcherzyki powietrza.
● Ściągnąć przewód z zaworu odpowietrzają-
cego, nałożyć kapturek na zawór. Zawór po-
winien być dokręcony momentem 7...9 Nm.
● W ten sam sposób należy odpowietrzyć
cylinderki pozostałych kół, zachowując kolej-
ność.
● Po odpowietrzaniu napełnić zbiorniczek
płynu hamulcowego do znaku „MAX”.
Uwaga. W celu zapewnienia bezpieczeństwa
należy sprawdzić:
– czy są dokręcone śruby odpowietrzające,
– czy została wlana wystarczająca ilość płynu
hamulcowego,
– szczelność przy pracującym silniku. W tym
celu należy naciskać pedał hamulca z siłą
200 do 300 N (20 do 30 kG) przez około 10
sekund. Pedał hamulca nie powinien ustępo-
wać pod naciskiem. Sprawdzić szczelność
wszystkich połączeń.
● Zahamować samochód kilka razy na dro-
dze o małym natężeniu ruchu, dokonując co
najmniej jednego gwałtownego hamowania z
zadziałaniem urządzenia ABS (wyczuwalne
pulsowanie pedału hamulca).
Uwaga. Podczas hamowania zwracać uwagę
na pojazdy znajdujące się z tyłu.
Wymontowanie i zamontowanie
giętkich przewodów hamulcowych
Przewody hamulcowe stanowią połączenie
pompy hamulcowej z czterema hamulcami
kół. Sztywne przewody hamulcowe z metalu
powinny być zamontowane w warsztacie
specjalistycznym, ponieważ do ich właściwe-
go ułożenia jest potrzebne doświadczenie.
Ciśnieniowe, elastyczne przewody hamulco-
we są stosowane do giętkiego połączenia
181
ruchomych i stałych części samochodu, na
przykład zacisków hamulca i należy wymienić
je w razie widocznych uszkodzeń.
Uwaga. Należy chronić elastyczne przewody
hamulcowe przed stykaniem się z olejem lub
naftą, nie pokrywać ich lakierem lub środkiem
do konserwacji podwozia.
Ostrzeżenie dotyczące samochodu z
urządzeniem ABS. Jeśli jedna komora
zbiorniczka płynu hamulcowego jest całkowi-
cie opróżniona (na przykład z powodu nie-
szczelności układu hamulcowego lub braku
uzupełniania płynu hamulcowego podczas
odpowietrzania), zostanie zassane powietrze,
które dojdzie do pompy hydraulicznej urzą-
dzenia ABS. W takim wypadku układ hamul-
cowy należy odpowietrzyć w stacji obsługi, ze
względów bezpieczeństwa. Poza tym w mo-
delach od 1991 do 1995 jest odpowietrzany
za pomocą próbnika zespół hydrauliczny
urządzenia ABS.
Wymontowanie
Ostrzeżenie. Po odłączeniu przewodu wy-
cieka płyn hamulcowy. Płyn hamulcowy nale-
ży zbierać do butelki przeznaczonej wyłącz-
nie do tego celu. Przestrzegać zasad stoso-
wania płynu hamulcowego (patrz punkt „Płyn
hamulcowy”).
Uwaga. Aby wypłynęło możliwie mało płynu
hamulcowego, należy zamknąć szczelnie
zbiorniczek płynu hamulcowego. Zwykła po-
krywa ma mały otwór odpowietrzający, dlate-
go płyn hamulcowy wypływa po odłączeniu
przewodu. W stacjach obsługi przed odłącze-
niem przewodu hamulcowego zbiorniczek
jest zamykany szczelną pokrywą (specjalna
część). Zamiast tego można zamknąć
szczelnie zbiorniczek za pomocą cienkiej folii
i gumowego pierścienia, założonych zamiast
pokrywy.

● Zaznaczyć farbą położenie tarczy koła w
stosunku do piasty, aby wyrównoważone koło
mogło być zamontowane w tym samym poło-
żeniu. Poluzować nakrętki koła przed
uniesieniem samochodu. Unieść i podeprzeć
przód samochodu, zdjąć koło.
● Odkręcić sztywny przewód hamulcowy (1,
rys. H-4434) z nakrętką od elastycznego
przewodu (3). Do otwierania zaworów odpo-
wietrzających jest stosowany otwarty klucz
oczkowy (2), na przykład Hazet 1968-8/10.
Uwaga. Zebrać w szmatę wypływający płyn
hamulcowy. W razie potrzeby zamknąć miej-
sce podłączenia od strony pompy hamulco-
wej odpowiednią zaślepką. Na rys. H-4434
pokazano przewód elastyczny koła przednie-
go.
● Odkręcić (1, rys. H-4435) elastyczny prze-
wód hamulcowy (2) od wsporników na zwrot-
nicy.
182
● Odkręcić (3) elastyczny przewód hamulco-
wy od zacisku hamulca.
● Wyjąć w bok klamrę zabezpieczającą (4) za
pomocą szczypiec płaskich.
Zamontowanie
● Stosować tylko elastyczne przewody ha-
mulcowe zalecane przez producenta. Prze-
wód należy zamontować tak, aby nie był
skręcony i nie ocierał się o sąsiednie elemen-
ty.
● Przykręcić elastyczny przewód hamulcowy
do wsporników na zwrotnicy.
● Umocować we wsporniku końcówkę ela-
stycznego przewodu hamulcowego nową
klamrę zabezpieczającą (2, rys. H-4436).
Wbić ostrożnie klamrę w rowek przewodu za
pomocą młotka.
● Dokręcić (1, rys. H-4436) sztywny przewód
momentem 15 Nm.
● Przykręcić elastyczny przewód hamulcowy
z nowymi uszczelkami do zacisku momentem
35 Nm. Zwrócić uwagę, aby przewód nie był
skręcony i wszedł między występy (1, rys. N-
4406), jeśli znajdują się na zacisku.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek. Wymie-
nić skorodowane nakrętki koła. Zamontować
koło zgodnie z oznakowaniem naniesionym
podczas wymontowania. Przykręcić koło.
● Po zamontowaniu sprawdzić, przy odciążo-
nym kole po uniesieniu samochodu, czy ela-
styczny przewód hamulcowy podczas skrę-
cania koła nie ociera o sąsiadujące elementy.
● Opuścić samochód i dokręcić nakrętki koła
przemiennie na krzyż momentem 110 Nm.
● Sprawdzić, gdy samochód stoi na kołach,
czy przewód hamulcowy podczas skręcania
koła nie ociera o sąsiadujące elementy. W
przeciwnym razie należy ułożyć właściwie
przewód we wsporniku.
● Zdjąć szczelne zamkniecie zbiorniczka pły-
nu hamulcowego.
● Odpowietrzyć układ hamulcowy (patrz „Od-
powietrzanie układu hamulcowego”).
Uwaga. W celu zapewnienia bezpieczeństwa
należy sprawdzić:
– czy są dokręcone elastyczne przewody
hamulcowe,
– czy elastyczny przewód hamulcowy znajdu-
je się we wsporniku,
– czy są dokręcone śruby odpowietrzające,
– czy została wlana wystarczająca ilość płynu
hamulcowego,
– szczelność przy pracującym silniku. W tym
celu należy naciskać pedał hamulca z siłą
200 do 300 N (20 do 30 kG) przez około 10
Sprawdzanie, wymontowanie
sekund. Pedał hamulca nie powinien ustępo-
i zamontowanie wyłącznika świateł
wać pod naciskiem. Sprawdzić szczelność
hamowania
wszystkich połączeń.
● Zahamować samochód kilka razy na dro-
Wyłącznik świateł hamowania znajduje się na
dze o małym natężeniu ruchu.
wsporniku pedału i wciśniecie pedału uru-
chamia ten wyłącznik. Jeśli światła hamowa-
Sprawdzanie urządzenia
nia nie świecą się, należy najpierw sprawdzić
wspomagającego układ hamulcowy
bezpiecznik a potem żarówki. Jeśli bezpiecz-
nik i żarówki nie są uszkodzone, należy
Należy sprawdzić działanie urządzenia
sprawdzić wyłącznik.
wspomagającego hamulce, gdy do skutecz-
nego hamowania trzeba używać dużej siły.
Sprawdzanie
● Nacisnąć silnie pedał hamulca co najmniej
pięć razy, gdy silnik jest zatrzymany i uru-
● Odłączyć złącze wyłącznika świateł hamo-
chomić silnik, trzymając wciśnięty pedał. Pe-
wania.
dał powinien wyraźnie ustąpić pod stopą i
● Połączyć krótkim przewodem oba styki w
wtedy układ hamulcowy działa prawidłowo.
złączu.
● Jeśli pedał nie ustępuje, odkręcić przewód
● Włączyć zapłon. Jeśli zaświecą się światła
podciśnienia od urządzenia wspomagającego
hamowania, należy wymienić wyłącznik.
i uruchomić silnik. Przykładając palec do koń-
ca przewodu, sprawdzić czy nie jest wytwa-
Wymontowanie
rzane podciśnienie.
● Jeśli brak podciśnienia, należy sprawdzić
● Poluzować przeciwnakrętkę i wykręcić wy-
przewód podciśnienia, czy jest szczelny i nie
łącznik świateł hamowania ze wspornika pe-
ma uszkodzeń, w razie potrzeby wymienić.
dału.
Zacisnąć mocno wszystkie opaski.
● Jeśli jest podciśnienie, zmierzyć je i w razie
Zamontowanie
potrzeby wymienić urządzenie wspomagają-
ce (praca wykonywana w warsztacie specjali-
● Wyregulować wyłącznik świateł hamowa-
stycznym).
nia. W tym celu należy wyłącznik we wspor-
Uwaga. Należy każdorazowo wymieniać tak-
niki pedału, aż kołek stykowy zostanie całko-
że zawór zwrotny w przewodzie podciśnienia,
wicie wciśnięty – część gwintowana (1, rys.
gdyż w razie uszkodzenia tego zaworu prze-
H-4437) opiera się o ogranicznik na pedale.
pona w urządzeniu wspomagającym zostanie
Wykręcić wyłącznik z powrotem o ¼ obrotu,
zniszczona przez przedostające się pary pa-
wtedy odległość między częścią gwintowaną
liwa. Strzałki na zaworze zwrotnym powinny
a ogranicznikiem wynosi 0,3 mm.
być skierowane do kolektora ssącego silnika.
Uwaga. W modelach od 1987 do 1991 należy
wykręcić wyłącznik o ½ obrotu:

183
● Dokręcić przeciwnakrętkę (2).
● Podłączyć złącze do wyłącznika świateł
hamowania.
● Sprawdzić światła hamowania. Światła ha-
mowania powinny zaświecić się po niewiel-
kim wciśnięciu pedału i zgasnąć po zwolnie-
niu pedału, w przeciwnym razie należy po-
wtórzyć regulację.

Typowe niesprawności układu hamulcowego

Objawy Przyczyny Sposób postępowania

Zbyt duży skok pedału Całkowicie zużyte wkładki cierne
hamulca Uszkodzony jeden z obwodów układu
Dotyczy hamulca bębnowego:
Zacięcie mechanizmu regulacji hamulca
bębnowego
Pedał hamulca daje się Powietrze w układzie hamulcowym
wciskać daleko i „spręży- Za mało płynu hamulcowego z zbiorniczku
nuje”
Powstawanie pęcherzyków pary, występu-
jące najczęściej po dużych obciążeniach,
np. podczas długich zjazdów
Hamulce zawodzą, pedał Nieszczelny przewód
można wciskać do oporu
Uszkodzone uszczelnienie w pompie ha-
mulcowej lub cylinderku rozpieracza
Dotyczy hamulca tarczowego:
Uszkodzony stały, gumowy pierścień
uszczelniający
Niedostateczne działanie Zaolejone okładziny cierne
hamulca mimo silnego Niewłaściwe lub stwardniałe okładziny
nacisku na pedał cierne
Uszkodzone urządzenia wspomagające,
uszkodzony lub porowaty przewód podci-
śnienia
● Wymienić wkładki cierne
● Sprawdzić, czy nie wycieka płyn z
obwodów układy hamulcowego
● Usunąć zacięcie mechanizmu
regulacji
● Odpowietrzyć układ hamulcowy
● Dolać świeżego płynu hamulco-
wego, odpowietrzyć układ
● Wymienić płyn hamulcowy, odpo-
wietrzyć układ hamulcowy
● Dokręcić złącza przewodu lub
wymienić przewód
● Wymienić uszczelki. Wymienić
części pompy hamulcowej lub całą
pompę (praca wykonywana w sta-
cji obsługi)
● Naprawić zacisk hamulca (praca
wykonywana w stacji obsługi)
● Wymienić wkładki cierne
● Wymienić wkładki cierne lub
szczęki hamulców. Stosować ory-
ginalne okładziny cierne producen-
ta samochodu
● Sprawdzić urządzenie wspomaga-
jące i przewód podciśnienia, w ra-
zie potrzeby wymienić

Dotyczy hamulca tarczowego: ● Wymienić wkładki cierne

Zużyte wkładki cierne
Hamulce działają jedno- Niewłaściwe ciśnienie w ogumieniu ● Sprawdzić i skorygować ciśnienie
stronnie Nierównomierne zużycie opony ● Wymienić zużyte opony
● Wymienić wkładki cierne lub
Zaolejone okładziny cierne szczęki hamulców
Różnej jakości okładziny cierne w Kolach ● Wymienić wkładki cierne lub
tej samej osi szczęki hamulców. Stosować ory-
ginalne okładziny cierne producen-
Nierównomierne przyleganie okładzin cier- ta samochodu
nych ● Wymienić wkładki cierne lub
szczęki hamulców
Dotyczy hamulca tarczowego:
Zanieczyszczone gniazda zacisku ● Oczyścić gniazda i powierzchnie
prowadzące wkładek ciernych
Korozja w cylinderkach zacisku ● Wymienić zacisk
Nierównomierne zużycie wkładek ciernych ● Wymienić wkładki cierne (oku kół);

184
 Objawy Przyczyny
Dotyczy hamulca bębnowego:
Zatarte tłoczki w cylinderkach rozpieraczy
Hamulce włączają się Niedrożny otwór kompensacyjny w pompie
samoczynnie hamulcowej
Za mały luz między popychaczem i tłokiem
pompy hamulcowej
Hamulce grzeją się pod- Niedrożny otwór kompensacyjny w pompie
czas jazdy hamulcowej
Za mały luz między popychaczem i tłokiem
pompy hamulcowej
Zatarte hamulce
Dotyczy hamulca bębnowego:
Osłabione sprężyny odwodzące szczęk
hamulca
Hamulce pracują głośno Niewłaściwe okładziny cierne
Dotyczy hamulca tarczowego:
Tarcza hamulca miejscami skorodowana
Bicie boczne tarczy hamulca
Dotyczy hamulca bębnowego:
Zużyte okładziny cierne
Owalny bęben hamulca
Wkładki cierne nie odłą- Dotyczy hamulca tarczowego:
czają się od tarczy, obra- Korozja w cylinderku zacisku
canie kół ręką jest utrud-
nione
Nierównomierne zużycie Dotyczy hamulca tarczowego:
wkładek ciernych Niewłaściwe wkładki cierne
Zanieczyszczone zaciski
Tłoczki zacierają się
Nieszczelny układ hamulcowy
Klinowe zużycie wkładek Dotyczy hamulca tarczowego:
ciernych Tarcza hamulca nie obraca się równolegle
do zacisku
Zanieczyszczone zaciski
Hamulce piszczą Wynika to często z warunków atmosfe-
rycznych (wilgotność powietrza)
Dotyczy hamulca tarczowego:
Nieodpowiednie wkładki cierne
Tarcza hamulca obraca się nierównolegle
do zacisku
185
Sposób postępowania
sprawdzić, czy zacisk nie jest za-
tarty
● Wymienić cylinderki rozpieraczy
● Oczyścić pompę hamulcową i
wymienić jej części
● Sprawdzić luz (praca wykonywana
w stacji obsługi)
● Oczyścić pompę hamulcową i
wymienić jej części
● Sprawdzić luz (praca wykonywana
w stacji obsługi)
● Nasmarować ruchome części ha-
mulca bębnowego. Naprawić za-
cisk w stacji obsługi
● Wymienić sprężyny odwodzące
● Wymienić wkładki cierne lub
szczeki hamulców. Stosować ory-
ginalne okładziny cierne producen-
ta samochodu
● Starannie wygładzić drobną ścier-
nicą
● Obrócić lub wymienić tarcze
● Wymienić wkładki cierne lub
szczeki hamulców. Stosować ory-
ginalne okładziny cierne producen-
ta samochodu
● Wymienić bęben hamulca
● Naprawić lub wymienić zacisk
● Wymienić wkładki cierne. Stoso-
wać oryginalne wkładki producenta
samochodu
● Oczyścić gniazda zacisków
● Usunąć zatarcie tłoczków
● Sprawdzić szczelność układu ha-
mulcowego
● Sprawdzić powierzchnię przylega-
nia zacisku
● Usunąć zanieczyszczenia i pro-
dukty korozji
● Nie wymaga działania, gdy nastę-
puje po dłuższym postoju w wilgot-
nym powietrzu, ale zanika po kilka-
krotnym hamowaniu
● Wymienić wkładki cierne. Stoso-
wać oryginalne okładziny cierne
producenta samochodu. Na grzbie-
ty wkładek nałożyć warstewkę
smaru zapobiegającego piskom
● Sprawdzić powierzchnię przylega-
nia zacisku
 Objawy Przyczyny Sposób postępowania

Zanieczyszczone gniazda w zacisku ● Oczyścić gniazda zacisku

Dotyczy hamulca bębnowego:
Niewłaściwe okładziny szczęk ● Wymienić wkładki cierne. Stoso-
wać oryginalne okładziny cierne
producenta samochodu
Okładzina nie przylega równomiernie ● Wymienić wkładki cierne. Stoso-
wać oryginalne okładziny cierne
producenta samochodu
Zanieczyszczony hamulec ● Oczyścić hamulce
Zbyt słabe sprężyny odwodzące ● Wymienić sprężyny odwodzące
Hamulce działają pulsa- Działa urządzenie ABS ● Jest to normalne
cyjnie Dotyczy hamulca tarczowego:
Bicie boczne lub za duża tolerancja grubo- ● Sprawdzić bicie i tolerancję. Obró-
ści tarczy hamulca cić lub wymienić tarcze
Tarcza hamulca nie obraca się równolegle ● Sprawdzić powierzchnię przylega-
do zacisku nia zacisku
Dotyczy hamulca bębnowego:
Powierzchnia przylegania tarczy koła do ● Można dokonać próby wzajemnej
bębna hamulca nie jest płaska, co powodu- zamiany tarcz kół
je odkształcenie bębna

186
Koła i ogumienie
Wiadomości wstępne
Samochód Honda Civic jest wyposażony,
zależnie od modelu, w opony i obręcze o róż-
nych wymiarach. Gdy są zamontowane opo-
ny i obręcze niewyszczególnione w dokumen-
tach samochodu, konieczne jest wpisanie ich
do tych dokumentów, do czego jest potrzeb-
ne na ogół świadectwo dopuszczania przez
producenta samochodu.
Obok szerokość i średnicy obręczy, ważnym
wymiarem przy jej wymianie jest także głębo-
kość przetłoczenia, która określa odległość
od środka obręczy do powierzchni przylega-
nia tarczy koła do tarczy hamulca.
Wszystkie koła tarczowe mają uszczelnione
obręcze. Uszczelnienie stanowi wytłoczone
zgrubienie na obrzeżach obręczy, które nie
pozwala na zsuwanie się opony bezdętkowej
z obręczy podczas jazdy nawet po bardzo
ostrych zakrętach.
Mierzenie głębokości rowków bieżnika
Przepisy wymagają, aby opony były używane
tylko do osiągnięcia przez rowki bieżnika głę-
bokości 1,6 mm, co oznacza, że rowki na
całej powierzchni bieżnika powinny mieć głę-
bokość jeszcze 1,6 mm. Zaleca się jednak,
aby ze względów bezpieczeństwa wymienić
opony używane latem przy głębokości row-
ków bieżnika wynoszącej 2 mm i opony uży-
wane zimą przy głębokości 4 mm.
Głębokość rowków opony należy mierzyć w
187
głównych rowkach bieżnika w najbardziej
zużyty miejscach opony. Główne rowki
bieżnika można rozpoznać po wskaźnikach
zużycia (TWI). Położenie wskaźników TWI
jest oznakowane w kilku miejscach na boku
opony. Powierzchnie wskaźników zużycia
znajdują się na głębokości 1,6 mm. Nie nale-
ży uwzględniać ich podczas mierzenia. Wła-
ściwy wymiar jest uzyskiwany w najgłębszym
miejscu rowka bieżnika (P, rys. SX-4608).
Ciśnienie w ogumieniu
Producent dopuszcza do samochodu Honda
Civic wiele różnych wymiarów opon i obręczy.
Poniższa tabela wyszczególnia tylko małą
część możliwych wymiarów opon. Kompletny
wykaz opon i obręczy zalecanych dla samo-
chodów Honda Civic ma każda stacja obsługi
autoryzowana przez tę firmę. Ciśnienie w
ogumieniu jest ustalane przez producenta
samochodu w zależności od różnych parame-
trów, od których jest zaliczenie między innymi
obciążenie samochodu i prędkość maksy-
malna. Ważne jest, aby było zachowywane
ciśnienie w ogumieniu określone dla opon
specjalnych. Zlecane ciśnienie w ogumieniu
jest podane na nalepce na ramie drzwi kie-
rowcy. Jeśli zostanie zmieniony wymiar opon,
należy wpisać nową wartość ciśnienia w
ogumieniu. Zachowanie właściwego ciśnienia
ma duże znaczenie dla trwałości opon i bez-
pieczeństwa jazdy, dlatego należy sprawdzać
ciśnienie co dwa tygodnie i przed każdą dłuż-
szą jazdą.
■ Podawane wartości ciśnienia odnoszą się
do zimnych opon. Nie należy zmniejszać ci-
śnienia większego o około 0,02 do 0,04 MPa,
jakie ustala się po dłuższej jeździe. W opo-
nach zimowych jest stosowane na ogół ci-
śnienie wyższe o około 0,02 MPa. Należy
uwzględniać zalecenia producentów opon
zimowych dotyczące wartości ciśnienia w
ogumieniu. Jeśli opony zimowe podlegają
ograniczeniu prędkości, w polu widzenia kie-
rowcy powinna być umieszczona tabliczka z
wartością dopuszczalnej prędkości maksy-
malnej.
OPONY I CIŚNIENIE W OGUMIENIU OD MODELI 1995

Model, silnik Wymiary Prędkość Ciśnienie w ogumieniu w MPa

opony maksymalna Połowa Pełne Holowanie
obciążenia obciążenie przyczepy
przód przód przód przód przód przód
Liftback ze stromą 185/60 R 14 B2 H – 0,23 0,22 0,24 0,23 0,24 0,26
częścią tylną 1,4 dm3
(90 KM)
5-drzwiowy liftback 175/65 R 14 B2 T do 160 km/h 0,21 0,22 0,21 0,20 0,24 0,28
z pochyloną częścią od 160 km/h 0,24 0,23 0,24 0,23 – –
tylną 1,4 dm3 (90 KM)
Aerodeck 1,4 dm3 185/60 R 14 B2 H do 160 km/h 0,23 0,22 0,23 0,22 0,24 0,29
(90 KM) od 160 km/h 0,25 0,25 0,25 0,25 – –
Aerodeck 1,8 dm3 195/55 R 15 B4 V do 160 km/h 0,22 0,21 0,22 0,21 0,24 0,28
(169 KM) od 160 km/h 0,27 0,26 0,27 0,28 – –
Koło awaryjne T115/70 D 14 B8 M maks. 80 km/h 0,42 0,42 0,42 0,42 0,42 0,42
(wszystkie modele)

■ Zaleca się zwiększać wartości ciśnienia w Należy zdejmować kołpaki kół, aby nie zosta-
przednich i tylnych kołach o 0,02 MPa przy ły uszkodzone podczas jazdy z łańcuchami
sportowym sposobie jazdy lub przed długą przeciwślizgowymi.
jazdą po autostradzie z prędkością powyżej
160 km/h, licząc od podstawowych wartości Przestawianie kół
zalecanych dla różnych stanów obciążenia.
■ Ciśnienie w kole zapasowym odpowiada Przy zmianie kół nie należy zmieniać kierun-
maksymalnemu ciśnieniu w oponie przy peł- ku ich obrotów, ponieważ opony dostosowują
nym obciążeniu. Jeśli jest stosowane koło się do tej zmiany po początkowym dużym
awaryjne, ciśnienie w jego oponie wynosi zużyciu. Na niektórych oponach jest ozna-
0,42 MPa. Właściwe ciśnienie dla kola awa- czony strzałką na boku opony kierunek jej
ryjnego jest podane poza tym na boku opony. obrotów, który należy koniecznie zachowy-
Uwaga. Koło awaryjne jest przeznaczone wać.
tylko dla krótkotrwałego wykorzystywania. Nie Przednie opony ulegają szybszym zużyciu i
wolno przekraczać prędkości 80 km/h. Należy dlatego zaleca się wymianę kół przednich na
unikać przyspieszania z całkowicie wciśnię- tylne (rys. SX-4606), przez co cztery opony
tym pedałem, gwałtownego hamowania i mają w przybliżeniu jednakową żywotność.
szybkiej jazdy na zakrętach. Nie należy uży- Ostrzeżenie. Nie należy wymieniać pojedyn-
wać równocześnie dwóch lub więcej kół awa- czych opon, lecz co najmniej obie opony tej
ryjnych. Nie zakładać łańcuchów przeciwśli- samej osi. Opony z większą głębokością row-
zgowych na koło awaryjne. ków bieżnika powinny być zamontowane na
kolach przednich. Na koła przednie i tylne
Łańcuchy przeciwślizgowe zakładać tylko opony o takich samych wymia-
rach i takiej samej konstrukcji, w miarę
Łańcuchy przeciwślizgowe wolno stosować
tylko na kolach przednich. Nie należy zakła-
dać łańcucha przeciwślizgowego na koło ma-
ryjne. Jeśli zachodzi konieczność jazdy z
łańcuchami po uszkodzeniu ogumienia koła
przedniego należy zamontować koło awaryj-
ne z tyłu i koło tylne z przodu. Skorygować
ciśnienie w ogumieniu.
Z łańcuchami przeciwślizgowymi nie wolno
jechać szybciej niż 50 km/h. Jeśli na drogach
nie ma śniegu i lodu, należy zdjąć łańcuchy.
Stosować tylko łańcuchy przeciwślizgowe,
które razem z zamkiem nie wystają na bież-
niku i boku opony więcej niż 15 mm.

188

możliwości także tej samej marki i z taką sa-
mą rzeźbą bieżnika. Opony eksploatowane
dłużej niż 6 lat należy stosować tylko w wy-
jątkowych wypadkach i zachowując ostrożno-
ści podczas jazdy. Przy wymianie lub zdej-
mowaniu opon bezdętkowych należy wymie-
nić bezwarunkowo także zawór powietrza.
● W przypadku bieżnika przeznaczonego dla
określonego kierunku obrotów, rozpoznawa-
nego po strzałce na boku opony (rys. SX-
4609), należy bezwarunkowo zachować ten
sam kierunek obrotów opony. Zapewnia to
optymalne właściwości trakcyjne w zakresie
poślizgu hydrodynamicznego, przyczepności,
hałasu i zużycia. Jeśli koło zapasowe ma być
zamontowane przeciwnie do określonego
kierunku obrotów, takie zastosowanie powin-
no być krótkotrwałe, gdyż nie są zachowane
optymalne właściwości trakcyjne. Ma to zna-
czenie szczególnie wtedy, gdy jezdnia jest
wilgotna, dlatego zaleca się dostosowanie
prędkości do stanu jezdni i zamontowanie
opony zgodnie z właściwym kierunkiem obro-
tów.
● Przed zdjęciem koła zaznaczyć kredą lub
pisakiem koła w stosunku do piasty, aby mo-
gły być zamontowane w tym samym miejscu.
● Jeśli jest zamontowany, podważyć wkręta-
kiem i zdjąć kołpak koła.
Uwaga. Obręcze ze stopów lekkich są chro-
nione przed korozją powłoką bezbarwnego
lakieru. Podczas wymiany należy chronić tę
powłokę przed uszkodzeniem u uzupełnić
ubytki.
● Nakrętki kół należy luzować, gdy samochód
stoi na kołach. W tym celu włączyć hamulec
awaryjny, włączyć 1 bieg i podłożyć kamień
lub podobny przedmiot pod przeciwległe koło,
aby samochód nie przetoczył się.
Uwaga. Do odkręcania nakrętek kół zabez-
pieczających przed kradzieżą jest potrzebna
specjalna wkładka. Nałożyć wkładkę na na-
189
krętkę koła i odkręcić nakrętkę kluczem do
kół. Na czołowej stronie wkładki jest wybity
numer kodu. Należy zanotować i przechowy-
wać ten numer, aby był możliwy zakup nowej
wkładki w przypadku jej zgubienia.
● Na powierzchnie centrujące obręcze na
piastach kół przednich i tylnych nakładać
przed każdym zamontowaniem cienką war-
stwę smaru do łożysk tocznych, w celu
ochrony tych powierzchni przed korozją.
● Oczyścić zabrudzone śruby i nakrętki kół.
Nie nakładać smaru lub oleju na gwinty.
Dokręcanie nakrętek kół
Obręcze i nakrętki kół są dostosowane do
siebie. Przy każdorazowej zmienia obręczy,
na przykład na obręcze ze stopu lekkiego, lub
kół z oponami zimowymi należy stosować
odpowiednie nakrętki o właściwej wysokości i
kształcie powierzchni dociskowej. Zależą od
tego pewność zamocowania kół i działanie
układu hamulcowego.
● Nakrętki kół należy dokręcać przemiennie
na krzyż w kilku przejściach. Do dokręcania
nakrętek kół powinien być stosowany klucz
dynamometryczny, który zapewnia dokręce-
nie ich z równomierną siłą. Moment dokręca-
nia dla wszystkich nakrętek kół wynosi
110 Nm.
● Jeśli zostanie stwierdzone podczas wymia-
ny koła, że nakrętki są skorodowane i obraca-
ją się z oporami, należy wymienić je możliwie
szybko.
Uwaga. Jednostronne lub nierównomierne
dokręcenie nakrętek koła może spowodować
odkształcenie koła lub piasty.
● Po wymianie opony należy bezwarunkowo
sprawdzić ciśnienie w ogumieniu i skorygo-
wać je w razie potrzeby.
Oznakowanie opon i obręczy
Oznakowanie opon
LITEROWE OZNACZENIA PRĘDKOŚCI
Oznaczenie literowe Dopuszczalna prędkość
maksymalna
O 160 km/h
S 180 km/h
T 190 km/h
H 210 km/h
V 240 km/h
W 270 km/h
Uwaga. Jeśli za oznaczeniem opony znajduje się słowo „rein-
forced”, chodzi o oponę wzmocnioną, na przykład do furgo-
nów.
195 – szerokość opony,
70 – stosunek wysokości do szerokości (wy-
sokość przekrojowa opony wynosi 70% sze-
rokości), jeśli brakuje danych dotyczących
proporcji przekroju (np. 155 R 13), to chodzi o
„normalny” stosunek wysokości do szerokości
(wynosi on dla opon diagonalnych 82%),
R – opona radialna,
14 – średnica obręczy w calach,
89 – wyróżnik wysokości,
Uwaga. Jeśli między liczbami 14 i 89 znajdu-
je się oznaczeniem M + S, chodzi o oponę o
profilu zimowym.
H – literowe oznaczenie dopuszczalnej pręd-
kości maksymalnej (do 210 km/h).
Oznaczenie prędkości maksymalnej znajduje
się za liczbami określającymi wielkość opony
i obowiązuje dla opon normalnych i zimo-
wych.
Data produkcji opony
Data produkcji jest umieszczona na oponie w
oznaczeniu producenta.
Przykład: DOT CUL2 UMB 029 < TUBELESS
DOT – Departament of Transportation (Min-
sterstwo Transportu USA),
CU – skrót oznaczenia producenta opon,
L2 – wielkość opony,
UMB – wykonanie opony,
029 – data produkcji – 02 tydzień produkcji
1999 r.,
< - symbol dziesięciolecia (1990 do 1999),
TUBELESS – bezdętkowa (TUBETYPE –
opona z dętką).
Uwaga. Nowe opony powinny mieć od X
1998 dodatkowo numer kontrolny ECE (Eu-
ropejska Komisja Gospodarcza) na boku
opony. Ten numer potwierdza, że opona od-
powiada normie ECE.
190
Przykład oznakowania obręczy: 6 J x 15
6 – szerokość obręczy między obrzeżami w
calach,
J – literowe oznaczenie wysokości i zarysu
obrzeża obręczy (B – niższe obrzeże),
x – oznaczenie jednoczęściowej obręczy
wgłębionej,
15 – średnica obręczy w calach.
Wyrównoważenie kół
Wyrównoważenie jest konieczne po każdej
naprawie opon, aby zrównoważyć nierówno-
mierny rozkład mas i niejednorodność mate-
riałów. Objawy braku wyrównoważenia mogą
wystąpić podczas eksploatacji, z powodu
nierównomiernego zużycia opony lub odpad-
nięcia ciężarka wyrównoważającego.
Brak wyrównoważenia kół przednich objawia
się podczas jazdy galopowaniem i trzepota-
niem kół, przy wyższych prędkościach zaczy-
na drgać koło kierownicy.
Drgania te występują na ogół tylko w określo-
nym zakresie prędkości i zanikają przy niż-
szej lub wyższej prędkości. Zjawiska towa-
rzyszące brakowi wyrównoważenia mogą
doprowadzić z czasem do uszkodzenia prze-
gubów zawieszenia, przekładni kierowniczej i
amortyzatorów, dlatego należy jak najszybciej
wyrównoważyć koła.
Zasady użytkowania opon
Opony mają „pamięć” i niewłaściwe obcho-
dzenie się z nimi, na przykład szybkie i czę-
ste przejeżdżanie przez krawężniki lub wysta-
jące szyny, prowadzi do ich uszkodzenia do-
piero dużo później.
Mycie opon
● Należy unikać mycia opon myjką parową
pod wysokim ciśnieniem. Jeśli dysza myjki
zostanie przystawiona zbyt blisko opony,
warstwa gumy ulegnie nieodwracalnemu
uszkodzeniu w ciągu kilku sekund, nawet
przy zastosowaniu zimnej wody. Opona umy-
ta w ten sposób powinna być wymieniona ze
względów bezpieczeństwa.
● Wymianie powinny podlegać również opo-
ny, które stykały się przez dłuższy czas z
olejem lub smarem. Opona pęcznieje w miej-
scu narażonym na działanie smaru, później
wraca do poprzedniego kształtu i nie wygląda
z zewnątrz na uszkodzoną, jednak zmniejsza
się jej zdolność przenoszenia obciążeń.
Przechowywanie opon
● Opony należy przechowywać w chłodnym,
ciemnym i suchym miejscu. Nie powinny sty-
kać się z benzyną, olejem, smarem lub sub-
stancjami chemicznymi.
● Koła kłaść lub zawieszać za obręcz w ga-
rażu lub piwnicy.
● Do opon zimowych należy używać oddziel-
nych obręczy. Przekładanie tych opon na
obręcze stosowane przez cały rok nie opłaca
się.
Docieranie opon
Nowe opony mają z powodu zastosowanej
technologii produkcji bardzo gładką po-
wierzchnię i należy je „docierać”. Dotyczy to
także nowego koła zapasowego. Początkowe
zużycie powoduje schropowacenie gładkiej
powierzchni.
Należy zachowywać szczególną ostrożność
do czasu przejechania pierwszych 300 km na
nowych oponach, zwłaszcza na wilgotnej
nawierzchni.
Wpływ warunków eksploatacji na
zużycie opon
■ Nierównomierne zużycie opon jest najczę-
ściej skutkiem zbyt małego lub zbyt dużego
ciśnienia w ogumieniu i może być także spo-
191
wodowane niewłaściwym ustawieniem kół,
brakiem ich wyrównoważenia, jak również
niesprawnością amortyzatora lub uszkodze-
niem obręczy.
■ Zbyt wysokie ciśnienie w ogumieniu powo-
duje większe zużywanie się środka bieżnika,
ponieważ wtedy opona jest bardziej wypukła
w miejscu, gdzie znajduje się środek bieżni-
ka.
■ Zbyt niskie ciśnienie w ogumieniu powoduje
silniejsze opieranie się bieżnika na jego bo-
kach i zagłębienie się do środka bieżnika,
dlatego opona zużywa się bardziej na bokach
bieżnika.
■ Normalnym zjawiskiem jest nieco większe
zużycie boków bieżnika w bieżnika w porów-
naniu z jego środkiem na kołach przednich,
przy czym z powodu pochylenia jezdni może
być wyraźnie większe zużycie boku opony
zwróconego do osi jezdni (strona zewnętrzna
na lewym kole i wewnętrzna na prawym ko-
le).
■ Schodkowe zużycie bieżnika jest spowo-
dowane na ogół dużym obciążeniem samo-
chodu i częstym gwałtownym hamowaniem.
■ Niewłaściwe ustawienie kół powoduje
strzępienie bocznych krawędzi bieżnika, gdyż
opona trze o jezdnię.
■ Brak wyrównoważenia, bicie obręczy lub
luzy elementów prowadzących koła powodują
miejscowe wytarcie bieżnika.
Nadwozie
WYPOSAŻENIE WEWNĘTRZNE
NADWOZIA
Ogólne wskazówki dotyczące prac przy
wyposażeniu wewnętrznym
Uwaga. Jeśli podczas wykonywania prac
przy wyposażeniu wewnętrznym są wykony-
wane także prace przy wyposażeniu elek-
trycznym, odłączyć każdorazowo przewód
masy (-) akumulatora. Należy zapoznać się
ze wskazówkami w punkcie „Wymontowanie i
zamontowanie akumulatora. Za pracę przy
wyposażeniu elektrycznym uważa się nawet
odłączenie przewodu instalacji elektrycznej.
■ Zaleca się stosowanie klina z tworzywa
sztucznego, na przykład Hazet nr 1965/20,
do podważania elementów pokrycia z two-
rzywa sztucznego.
■ Wyjmowanie zacisków i pokryć ułatwia
przyrząd Hazet nr 799/4. Jeśli do podważania
zacisków jest stosowany wkrętak, należy
owinąć jego ostrze taśmą izolacyjną, aby nie
uszkodzić części pokrycia. Po wymontowaniu
należy wymienić uszkodzone zaciski pokryć.
■ Pokrycia są mocowane często zaciskami
rozprężonymi. W celu wymontowania naj-
pierw należy wcisnąć kołek (1, rys. H-4810)
nieco do wewnątrz za pomocą pręta, potem
podważyć i wyjąć zacisk (2).
Uwaga. Nie należy wciskać koła za głęboko,
gdyż w przeciwnym razie wypadnie z zacisku.
Przed zamontowaniem wyjąć korek, włożyć
zacisk w pokrycie i wcisnąć kołek.
■ Siedzenie i pasy bezpieczeństwa mają du-
że znaczenie dla bezpieczeństwa i dlatego
należy wykonywać tylko opisane czynności.
192
Nie przeprowadzać prac o większym zakresie
według własnego uznania, lecz zlecić ich
wykonanie w stacji obsługi Honda.
■ Słupki okien i drzwi w nadwoziu są ozna-
czone od przodu do tyłu literami A, B, C i D.
Uwaga. Należy przestrzegać wskazówek
dotyczących poduszek powietrznych (patrz
„Układ kierowniczy”).
Należy zwrócić szczególną uwagę, aby unik-
nąć niezamierzonego zadziałania poduszki
powietrznej. W tym celu wyłączyć zapłon
przed odłączeniem przewodów elektrycznych
zespołu poduszki powietrznej. Najpierw odłą-
czyć przewód masy, a potem przewód dodat-
ni akumulatora (patrz „Wymontowanie i za-
montowanie akumulatora”).
Uwaga. Po odłączeniu przewodów akumula-
tora należy zaczekać co najmniej 3 minuty,
aż zostanie rozładowany kondensator zespo-
łu poduszki powietrznej.
Urządzenie sterujące poduszką powietrzną
znajduje się w konsoli środkowej. Wszystkie
przewody elektryczne zespołu poduszki po-
wietrznej mają żółtą izolacją i są łatwe do
rozpoznania. Te przewody są ułożone w ko-
lumnie kierownicy, w konsoli środkowej i za
tablicą rozdzielczą. Zespół poduszki po-
wietrznej nie powinien być sprawdzany zwy-
kłymi przyrządami pomiarowymi, należy udać
się do stacji obsługi.
Wymontowanie i zamontowanie konsoli
środkowej
Wymontowanie
Uwaga. W samochodach z poduszką po-
wietrzną za konsolą środkową znajdują się
części zespołu poduszki powietrznej. Należy
przestrzegać zasad bezpieczeństwa dotyczą-
cych poduszek powietrznych (patrz „Układ
kierowniczy”).
● Podważyć wąskim wkrętakiem i wyjąć z
konsoli środkowej osłonę, jeśli jest zamonto-
wana, poniżej dźwigni hamulca awaryjnego.
Owinąć wkrętak taśmą izolacyjną, aby nie
uszkodzić osłony (patrz rys. H-4801).
● Wykręcić z przodu dwie śruby znajdujące
się pod osłoną (rys. H-4802). Jeśli nie ma
osłony, wykręcić śruby z boków konsoli na
wysokości dźwigni hamulca awaryjnego.
● Modele od 1995. Odkręcić dwie śruby z
tyłu z boków konsoli (patrz rys. H-4802).
● Modele od 1987 do 1995. Przesunąć kon-
solę w tył, co powoduje jej wysunięcie z tyl-
nych zamocowań.
● Chwycić mieszek dźwigni zmiany biegów
za ramkę i wywinąć go w górę.
● 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną od 1995. Wyczepić haki (1, rys. H-
4803), unosząc przednią część konsoli.
● Wszystkie modele. Unieść tylny konie
konsoli. Jeśli są zainstalowane, odłączyć od
dołu złącza (2) wyłączników podnoszących
szyby i regulacji zasięgu reflektorów. Wyjąć
tylną konsolę.
● Na rysunku H-4804 jest pokazana konsola skać dostęp do środkowych śrub mocują-
środkowa 5-drzwiowego modelu liftback z cych, należy wymontować radioodbiornik
pochyloną częścią tylną od 1995. Aby uzy- oraz podważyć i wyjąć wyłączniki ogrzewania
szyby tylnej i świateł awaryjnych (patrz roz-
dział „Wskaźniki i osprzęt dodatkowy”).
● Wszystkie modele. Odkręcić gałkę (1, rys.
H-4804) dźwigni zmiany biegów.
● Odkręcić śruby z boku konsoli. W 5-
drzwiowym modelu liftback z pochyloną czę-
ścią tylną od 1995 wykręcić dodatkowo środ-
kowe śruby mocujące obok zamocowania
radioodbiornika w wyłącznika (patrz rys. H-
4804). Wyciągnąć nieco konsolę. Jeśli są
zainstalowane, odłączyć z tyłu złącza prze-
wodów elektrycznych zegara i wyłączników.

Zamontowanie

● Zamontowanie obywa się w kolejności od-

wrotnej do wymontowania.

193
 Uwaga. W modelach od 1995, z wyjątkiem 5-
drzwiowego modelu liftback z pochyloną czę-
ścią tylną, śruby znajdują się przy dolnej kra-
wędzi pokrycia, inaczej niż pokazano na ry-
sunku H-4806. Wymontowanie odbywa się w
taki sam sposób.
● W razie potrzeby wyjąć przewody z uchwy-
tów z tyłu pokrycia i odłączyć złącza przewo-
dów od wyłączników, na przykład tylnych
świateł przeciwmgłowych, dachu rozsuwane-
go i elektrycznego lusterka zewnętrznego,
umieszczony w pokryciu.
● Wyjąć pokrycie.

Zamontowanie

Wymontowanie i zamontowanie ● Zamontowanie odbywa się w kolejności

schowka odwrotnej do wymontowania.

Wymontowanie Wymontowanie i zamontowanie listwy

progu
● Otworzyć schowek.
● Odkręcić (strzałki na rys. H-4805) i wyjąć Wymontowanie
schowek.
● Odciągnąć listwę progu w górę, co powodu-
Zamontowanie je odłączenie zacisków (1, rys. H-4807). Jeśli
listwy nie można odgiąć ręcznie, podważyć ją
● Zamontowanie obywa się w kolejności od- klinem z tworzywa sztucznego.
wrotnej do wymontowania. ● 5-drzwiowy model liftback z pochyloną
częścią tylną od 1995. Docisnąć listwę pro-
Wymontowanie i zamontowanie gu do środka samochodu, co powoduje odłą-
dolnego pokrycia kolumny kierownicy czenie zacisków w miejscach (2, rys. H-
4807).
Wymontowanie ● Inne modele od 1991. Odkręcić listwę pro-
gu w miejscach (2).
● Odkręcić (1, rys. H-4806) pokrycie i odchy- ● Modele od 1987 do 1991. Listwa progu
lić do przodu. jest mocowana w miejscach (2) podkładkami
● Wyczepić pokrycie z dolnych nakładek mo- zaciskowymi do wykładziny podłogi. Ściągnąć
cujących (2). podkładki zaciskowe i wyjąć listwę progu.

194
Zamontowanie

● Wymienić uszkodzone zaciski.

● Zamontować listwę progu z zaciskami i w
kolejności odwrotnej do wymontowania i do-
cisnąć, aż zaciski zamocują listwę.
Wymontowanie i zamontowanie
bocznego pokrycia podnóżka
Wymontowanie
● Wymontować listwę progu (patrz odpo-
wiedni opis czynności).
● Podważyć i wyjąć zacisk (1, rys. H-4808)
bocznego pokrycia podnóżka.
Uwaga. W niektórych modelach są widoczne
dwa zaciski, w tym przypadku należy wyjąć
także drugi zacisk.
● W razie potrzeby pociągnąć po stronie kie-
rowcy uchwyt (3) zwalniający pokrywę prze-
działu silnika, aby umożliwić wymontowanie
bocznego pokrycia podnóżka.
● Odciągnąć boczne pokrycie podnóżka, przy
czym są wyjmowane zaciski (2).
Zamontowanie
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania.
drzwi przednich i należy ściągnąć całe pokry-
cie z zacisków.
Zamontowanie
● Osadzić i wcisnąć pokrycie z zaciskami.
● Wcisnąć uszczelkę drzwi na pokrycie.
Wymontowanie i zamontowanie
pokrycia wspornika zamka pokrywy
tylnej
Wymontowanie
● Otworzyć pokrywę tylną i wyjąć wykładzinę
bagażnika.
● W celu wymontowania zacisków (strzałki na
rys. H-4811) wcisnąć nieco do wewnątrz kołki
zacisków nieco do wewnątrz kołki zacisków
za pomocą drutu. Podważyć i wyjąć zaciski.
Wyjąć pokrycie (1).
Uwaga. W niektórych modelach zamiast za-
cisków należy wykręcić śruby.
Zamontowanie

Wymontowanie i zamontowanie
górnego pokrycia słupka „A”

Wymontowanie

● Ściągnąć uszczelkę drzwi (1, rys. H-4809)

na pokryciu słupka „A” (2).
● Ściągnąć pokrycie słupka „A”, zaczynając
od góry. Podczas ściągania zwalniane są
zaciski pod pokryciem (patrz rys. H-4809).
Uwaga. W niektórych modelach pokrycie
słupka „A” ciągnie się na całej wysokości

195
● Zamontować pokrycie.
● Wyjąć kołki z zacisków. Włożyć zaciski w
pokrycie i wcisnąć kołki w zaciski, co powo-
duje zamocowanie pokrycia.
● Jeśli zostały wykręcone, wkręcić dodatko-
wo śruby.
● Włożyć wykładzinę bagażnika.
Wymontowanie i zamontowanie
wspornika półki nad tylnym siedzeniem
Opis dotyczy samochodów z nadwoziem lift-
back ze stromą częścią tylną.
Wymontowanie
● Otworzyć pokrywę tylną i wyjąć półkę.
● Odkręcić wspornik półki (1, rys. H4812) w
miejscu (2) i wyjąć w górę z zacisków (3).
Uwaga. Na rysunku H-4812 jest pokazane
wykonanie 5-drzwiowego modelu liftback
pochyloną częścią tylną od 1995, śruby i
klamry mocujące są rozmieszczone inaczej,
zależnie od modelu.
196
● Wymontować w ten sam sposób drugi
wspornik półki po przeciwnej stronie samo-
chodu.
Zamontowanie
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania.
Wymontowanie i zamontowanie
bocznego pokrycia bagażnika
Opis dotyczy samochodów z nadwoziem lift-
back ze stromą częścią tylną.
Wymontowanie
● Wymontować pokrycie obok oparcie sie-
dzenia tylnego po odsunięciu śrub i zacisków.
● W celu wymontowania zacisków (3, rys H-
4813) wcisnąć nieco do wewnątrz kołki zaci-
sków za pomocą drutu. Podważyć i wyjąć
zaciski. Wykręcić śruby (pozostałe strzałki).
Wyczepić pokrycie (1) z haków (2) i unieść
nieco.
● Odłączyć z tyłu pokrycia złącze głośnika,
jeśli jest zamontowany, lub oświetlenia ba-
gażnika.
Zamontowanie
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania.
● Wyjąć kołki z zacisków mocujących. Wło-
żyć zaciski w pokrycie i wcisnąć kołki w zaci-
ski.
Wymontowanie i zamontowanie listwy
poszycia dachu

Opis dotyczy samochodów z nadwoziem lift-
back ze stromą częścią tylną.
Wymontowanie
● Modele od 1995, z wyjątkiem 5-
drzwiowego modelu liftback z pochyloną
częścią tylną. Otworzyć pokrywę tylną i
ściągnąć listwę poszycia dachu w dół z zaci-
sków mocujących.
● Pozostałe modele. Otworzyć pokrywę tyl-
ną i ściągnąć listwę poszycia dachu (1, rys.
H-4814) w tył z wycięcia nadwozia. Listwa
jest tylko wciśnięta. Pozycja (2) na rys. H-
4814 – poszycie dachu.
Zamontowanie
● Osadzić i wcisnąć listwę poszycia dachu.
Wymontowanie i zamontowanie
pokrycia pokrywy tylnej
Opis dotyczy samochodów z nadwoziem lift-
back ze stromą częścią tylną.
197
Wymontowanie
● Podważyć i zdjąć z zacisków boczne po-
krycia okna (2, rys. H-4816).
● Modele od 1995, z wyjątkiem 5-
drzwiowego modelu liftback z pochyloną
częścią tylną. Podważyć i zdjąć z zacisków
górne pokrycie dachu (1). W celu wymonto-
wania zacisków (A) wcisnąć kołki oraz pod-
ważyć i wyjąć zaciski. Podważyć i wyjąć zaci-
ski (B). Zdjąć wewnętrzne pokrycie pokrywy
tylnej (3).
● 5-drzwiowy model liftback z pochyloną
częścią tylną od 1995. Odkręcić śrubę (1,
rys. H-4815) i wyjąć gniazdo uchwytu (2). W
celu wymontowania zacisków (A) wyciągnąć
kołki oraz podważyć i wyją zaciski. Ściągnąć
wewnętrzne pokrycie pokrywy tylnej z zaci-
sków (B) i wyjąć pokrycie.
● Modele od 1991 do 1995 z dzieloną po-
krywą tylną i oddzielną szybą. Ściągnąć
przycisk (1, rys. H-4817). Odkręcić wkręt (3) i
wyjąć gniazdo uchwytu (2). Ściągnąć we-
wnętrzne pokrycie pokrywy tylnej (4), przy
czym wczepiają się zaciski (strzałki) po we-
wnętrznej stronie pokrycia.
● Modele od 1987 do 1991. Wykręcić wkręty
z rowkiem krzyżowym i wyciągnąć wewnętrz-
ne pokrycie pokrywy tylnej w dół z górnej
listwy mocującej.
Zamontowanie
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania.
Wymontowanie i zamontowanie
siedzenia przedniego
Wymontowanie
● Przesunąć siedzenie przednie całkowicie
do przodu.
● Podważyć (strzałki na rys. H-4818) wkręta-
kiem i zdjąć z tyłu przy obu prowadnicach
siedzenia kapturki, w kolejności od (1) do (3).
W tym celu owinąć ostrze wkrętaka taśmą
izolacyjną, aby nie uszkodzić kapturków.
Część „A” rys. H-1418 pokazuje siedzenie
regulowane ręcznie, część „B” – siedzenie
regulowane elektryczne.
Uwaga. W niektórych modelach od 1987 do
1991 nie ma kapturków.
● Odkręcić z tyłu i z przodu śruby (1 do 4,
rys. H-4819) mocujące prowadnice siedzenia
przedniego.
198
Uwaga. W modelach od 1991 są stosowane
różne śruby. Pionowa śruba (4) ma średnicę
gwintu 10 mm, inne śruby mają średnicę
gwintu 8 mm. W modelach od 1987 do 1991
są stosowane tylko śruby 8 mm, w 5-
drzwiowych modelach liftback z pochyloną
częścią tylną od 1995 – tylko śruby 10 mm.
● W samochodzie wyposażonym w ogrzewa-
nie siedzenia, w elektryczną regulację sie-
dzenia lub sygnalizację zapięcia pasów, na-
leży odchylić siedzenie nieco do przodu i
odłączyć złącza wielostykowe pod siedze-
niem (patrz rys. H-4820). W razie potrzeby
oznakować złącza taśmą samoprzylepną,
aby uniknąć wzajemnej zamiany podczas
zamontowania.
● Wyjąć siedzenie.
Ostrzeżenie. Ze względów bezpieczeństwa
siedzenie powinno być rozkładane tylko w
stacji obsługi.
Zamontowanie
● Wstawić siedzenie. Jeśli występują, podłą-
czyć złącza wielostykowe ogrzewania sie-
dzenia, regulacji i sygnalizacji zapięcia pa-
sów.
● Przykręcić z przodu i z tyłu prowadnice
siedzenia przedniego (patrz rys. H-4819).
Zaleca się stosować każdorazowo nowe śru-
by.
Uwaga. Moment dokręcania zależy od śred-
nicy gwintu śrub. Śruby o średnicy 8 mm na-
leży dokręcać momentem 25 Nm, śruby o
średnicy 10 mm – momentem 40 Nm.
● Jeśli zostały zdjęte, wcisnąć kapturki na
prowadnice siedzenia przedniego.
● Ustawić siedzenie we właściwym położe-
niu.
● Zależnie od wyposażenia samochodu,
sprawdzić ogrzewanie siedzenia, regulacji
siedzenia i sygnalizacji zapięcia pasów.
Wymontowanie i zamontowanie
siedzenia i oparcia tylnego
Uwaga. Przed wymontowaniem siedzenia
należy zaznaczyć ułożenie pasów bezpie-
czeństwa. Po zamontowaniu pasy powinny
być przeciągnięte przez szczeliny siedzenia i
nie powinny być skręcone.
Wymontowanie z modelu sedan
siedzenia ze stałym oparciem
● Wykręcić śrubę (1, rys. H-4821) w szczeli-
nie między siedzeniem (2) i oparciem (6).
Chwycić siedzenie z tyłu i odchylić w przód,
co powoduje wczepienie haków (3). Wyjąć
siedzenie.
● Wykręcić śruby (4). Unieść z haków (5) i
wyjąć oparcie.
Zamontowanie
199
● Zaczepić oparcie na hakach (5). Dokręcić
zewnętrzne śruby (4) momentem 10 Nm.
● Zaczepić siedzenie z przodu za oba haki
(3). Opuścić siedzenie i ułożyć pasy bezpie-
czeństwa.
● Dokręcić śrubę (1) momentem 10 Nm.
Wymontowanie z modelu
wyposażonego w odchylane oparcie
● Modele z wyjątkiem 5-drzwiowego lift-
back z pochyloną częścią tylną od 1995.
Wymontować siedzenie tylne, jak w modelu
sedan (patrz rys. H-4821).
● 5-drzwiowy model liftback z pochyloną
częścią tylną od 1995. Ściągnąć osłonę z
obu zawiasów (1, rys. H-4822) przy przedniej
krawędzi siedzenia tylnego. Odkręcić siedze-
nie przy zawiasach (1).
● Odblokować i odchylić oparcie w przód.
● Ściągnąć tylną część wykładziny przy opar-
ciu po podważeniu i wyjęciu zacisku mocują-
cego (2).
● Jeśli występują, ściągnąć plastykowe osło-
ny z zawiasów (1, rys. H-4623).
● Odkręcić przy zawiasach i wyjąć połówki
oparcia.
Zamontowanie
● Przykręcić oparcie do zawiasów momen-
tem 10 Nm (patrz rys. H-4823).
● Osadzić, jeśli zostały zdjęte, plastykowe
osłony na zawiasach.
● Naciągnąć wykładzinę na oparcie i zamo-
cować zaciskiem.
● Odchylić do tyłu i ustalić oparcie.
● Zaczepić przednią część siedzenia na ha-
kach. W 5-drzwiowym modelu liftback z po-
chyloną częścią tylną od 1995 przykręcić
zawiasy siedzenia momentem 10 Nm.
● Odchylić w dół siedzenie tylne i ułożyć pasy
bezpieczeństwa.
● Dokręcić śrubę (1) momentem 10 Nm
(patrz rys. H-4821).
CZĘŚCI ZEWNĘTRZNE NADWOZIA
Wiadomości wstępne
Nadwozie samochodu Honda Civic jest sa-
monośne. Podłoga, elementy boczne, dach i
błotniki tylko są zgrzewane ze sobą. Szyba
przednia i tylna, a także szyby boczne w mo-
delach od 1991 są wklejane. Naprawa więk-
szości uszkodzeń nadwozia i wymiana wkle-
janych szyb powinny być wykonywane przez
warsztat specjalistyczny.
Pokrywa przedziału silnika, pokrywa tylna,
drzwi i błotniki przednie są przykręcane i mo-
gą być z łatwością wymieniane. Podczas ich
zamontowania należy zachować koniecznie
właściwe szczeliny, w przeciwnym razie stu-
kają drzwi lub zwiększa się hałas wewnątrz
samochodu podczas jazdy. Szczeliny muszą
mieć jednakową szerokość, co oznacza, że
odległość między częściami nadwozia powin-
na być jednakowa na całej długości szczeliny.
Różnice nie powinny przekraczać 1 mm.
Uwaga. Jeśli podczas wykonywania prac
przy nadwoziu są wykonywane także prace
przy wyposażeniu elektrycznym, odłączyć
każdorazowo przewód masy (-) akumulatora.
Należy zapoznać się ze wskazówkami w
punkcie „Wymontowanie i zamontowanie
akumulatora”. Za pracę przy wyposażeniu
elektrycznym uważa się nawet odłączenie
przewodu elektrycznego.
Zasady zachowania bezpieczeństwa
podczas prac przy nadwoziu
Jeśli jest konieczne spawanie nadwozia, po-
winno być stosowane przede wszystkim
zgrzewanie punktowe. Spawanie w osłonie
gazu ochronnego może być stosowane tylko
w razie braku dostępu dla pistoletu do zgrze-
wania.
● Jeśli są wykonywane prace spawalnicze
lub inne prace powodujące iskrzenie, należy
odłączyć całkowicie akumulator (przewód
dodatni i ujemny) i zaizolować starannie oba
200
bieguny akumulatora (+) i (-). W razie wyko-
nywania prac w pobliżu akumulatora należy
go wymontować.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
Ostrzeżenie. Podczas prac przy nadwoziu
dochodzi często do silnych wstrząsów, po-
wodowanych na przykład uderzeniami młota.
Dlatego należy wyłączyć zapłon, gdyż może
dojść do zadziałania poduszki powietrznej.
Ponieważ duża cześć elementów nadwozia
jest ocynkowana, należy przestrzegać niżej
podanych zasad.
■ Zwiększyć prąd zgrzewania o 10%, mak-
symalnie o 30%.
■ stosować elektrody z twardej miedzi o du-
żej wytrzymałości termicznej (powyżej
+400oC).
■ Czyścić często elektrody lub obrabiać
średnicę powierzchni stykowej do wielkości
4 mm.
■ Zwiększyć siłę docisku elektrod.
■ Wydłużyć czas zgrzewania. Czas zgrzewa-
nia jest dobrze dobrany, jeśli zgrzeiny punk-
towe są wykonane bez rozprysków.
Ostrzeżenie. Podczas spawania ocynkowa-
nej blachy stalowej powstaje trujący tlenek
cynku, dlatego należy zapewnić dobrą wenty-
lację miejsca pracy.
5-DRZWIOWY LIFTBACK Z POCHYLONĄ
CZĘŚCIĄ TYLNĄ
 korozyjnym i uwalniają się pasy szkodliwe dla
3-DRZWIOWY LIFTBACK ZE STROMĄ zdrowia.
CZĘŚCIĄ TYLNĄ
Wymontowanie i zamontowanie osłony
wlotu powietrza
Samochody z urządzeniem klimatyzują-
cym. Nie wolno spawać ani łączyć przez lu-
towanie twarde lub miękkie części urządzenia
klimatyzującego napełnionego czynnikiem
chłodniczym. Odnosi się to również do spa-
wania i litowania w samochodzie, jeśli istnieje
niebezpieczeństwo nagrzania części urzą-
dzenia klimatyzującego.
Ostrzeżenie. Nie wolno rozszczelniać obiegu
czynnika chłodniczego, ponieważ ten czynnik
może wywołać odmrożenie w razie zetknięcia
się ze skórą.
W razie przypadkowego kontaktu ze skórą SEDAN
należy spłukać natychmiast miejsce kontaktu
zimną wodą przez co najmniej 15 minut.
Czynnik chłodniczy jest bezbarwny, nie ma
zapachu i jest cięższy od powietrza. Wydo-
bywający się czynnik chłodniczy zagraża
uduszeniem osobom leżącym na podłodze
lub znajdującym się w zagłębieniu.
Suszenie lakieru. Samochód wolno pod-
grzewać w suszarni podczas renowacji lakie-
ru najwyżej do +60oC. W wyższych tempera-
turach może ulec uszkodzeniu elektroniczne
urządzenie sterujące znajdujące się w samo- COUPÉ
chodzie. Poza tym wzrasta znacznie ciśnienie
w urządzeniu klimatyzującym, co może spo-
wodować uszkodzenie tego urządzenia.
Usuwanie powłoki antykorozyjnej z pod-
wozia. W celu ochrony przed korozją jest
nakładana powłoka na podwozie i wnęki kół
powłoka z PCW. Powłokę antykorozyjną na-
leży usunąć w miejscu naprawianym za po-
mocą wirującej szczotki metalowej lub pod-
grzać dmuchawą gorącego powietrza najwy-
żej do +180oC i oderwać szpachlą. Po wypa-
laniu lub ogrzewaniu PCW powyżej +180oC KOMBI „AERO DECK”
wydziela się chlorowodór o silnym działaniu

201

Wymontowanie
● Wymontować ramiona wybieraków (1, rys.
H-4887) (patrz „Wymontowanie i zamonto-
wanie ramion wybieraków szyby przedniej,
sprawdzanie i regulacja skrajnego położenia
ramion”).
● Ściągnąć w górę uszczelkę gumową (2)
przy przegrodzie czołowej.
● Wymontować osłoną wlotu powietrza. W
tym celu podważyć w górę kołki rozprężne (4)
za pomocą wąskiego wkrętaka, potem pod-
ważyć i wyjąć zaciski (strzałki).
Modele od 1987 do 1991. Wykręcić dodat-
kowo śruby.
Zamontowanie
● Zamocować zaciskami lub przykręcić do
nadwozia osłonę wlotu powietrza. Włożyć
zaciski w osłonę i wcisnąć kołki rozprężne.
● Nałożyć uszczelkę gumową na przegrodę
czołową.
● Zamontować ramiona wybieraków (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie ramion wy-
bieraków szyby przedniej, sprawdzanie i re-
gulacja skrajnego położenia ramion”).
202
Wymontowanie i zamontowanie
bocznych listew ochronnych
Wymontowanie
● Boczna listwa ochronna składa się z przed-
niej części (A, rys. H-4824) na błotniku, czę-
ści (B) na drzwiach przednich i tylnej części
(C) na nadwoziu lub drzwiach tylnych. Listwy
są mocowane zaciskami, które są wypychane
od wewnątrz. Listwa (B) jest dodatkowo mo-
cowana nakrętką z tworzywa sztucznego (1).
Uwaga. W modelach od 1995 listwy są mo-
cowane dodatkowo obustronną taśmą kleją-
cą.
● Przed wymontowaniem przedniej listwy (A)
należy wymontować osłonę wnęki koła (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie osłony wnę-
ki koła przedniego”).
● W celu wymontowania środkowej listwy (B),
odkręcić nakrętkę z tworzywa sztucznego (1)
i wymontować płat pokrycia drzwi (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie płata pokry-
cia drzwi oraz klamki wewnętrznej”).
● Przed wymontowaniem tylnej listwy (C)
należy wymontować pokrycie wewnętrzne w
tylnej części samochodu.
● Modele od 1995. Odkleić listwę (1, rys. H-
4825) taśmą samoprzylepną (4), aby uniknąć
uszkodzenia powłoki lakierowej. Odciągnąć
nieco listwę, odcinając obustronną taśmę
klejącą (2) za pomocą noża do wykładzin (3).
Uwaga. Nie wyginać listwy, jeśli ma być po-
nownie zamontowana.
● Wypchnąć zaciski listwy od wewnątrz i wy-
jąć listwę.
Zamontowanie
● Modele od 1994. Przemyć benzyną lub
specjalnym rozpuszczalnikiem firmy Honda
powierzchnie klejone nadwozia i listwy. przy-
kleić obustronną taśmę klejącą o grubości 1,2
mm i szerokości 5 mm na zgrubienie listwy.
Uwaga. Na rysunku H-4826 są pokazane
wymiary w 5-drzwiowym modelu liftback z
pochyloną częścią tylną, w innych modelach
należy zamontować listwy w podobny spo-
sób. A – listwa drzwi przednich, B – listwa
drzwi tylnych.
● Ogrzać listwę i nadwozie do temperatury
około +30oC do +40oC za pomocą dmuchawy
ciepłego powietrza lub promiennika podczer-
wieni. Ustawić listwę według zacisków i za-
mocować każdy zacisk uderzeniem pięści.
● Przykręcić nakrętkę z tworzywa sztucznego
mocującą listwę drzwi przednich. Zamonto-
wać płat pokrycia drzwi (patrz „Wymontowa-
nie i zamontowanie Plata drzwi oraz klamki
wewnętrznej”).
● Zamontować taśmę samoprzylepną, chro-
niącą powłokę lakierową przed uszkodze-
niem.
Uwaga. Jeśli listwy zostały dodatkowo zamo-
cowane obustronną taśmą klejącą, należy
chronić miejsca klejone przed wodą w ciągu
24 godzin.
Wymontowanie i zamontowanie
pokrycia progu
Wymontowanie
Zmontowanie
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania.
Wymontowanie i zamontowanie
spoilera tylnego
Wymontowanie
● Wczepić wewnętrzne pokrycie pokrywy
tylnej w miejscu spoilera (patrz „Wymontowa-
nie i zamontowanie pokrycia pokrywy tylnej”).
● Otworzyć pokrywę tylną i odkręcić cztery
nakrętki (2, rys. H-4828) mocujące spoiler (1).
● Jeśli spryskiwacze tylnej szyby znajdują się
w spoilerze, odłączyć przewód elastyczny
spryskiwaczy przy złączce.
● Zamknąć pokrywę tylną. Nałożyć koc na
dach, aby chronić powłokę lakierową przed
uszkodzeniem.
● Unieść nieco spoiler tylny przy pomocy
drugiej osoby i wczepić spoiler zacisku (3).
Uwaga. Jeśli spoilera nie można wczepić,
wyjąć od wewnątrz kapturek w pokrywie tyl-
nej i wypchnąć zacisk na zewnątrz.

● Odkręcić osłonę wnęki koła (1, rys. H-4827)

z przodu przy pokryciu progu (2).
● Wykręcić wkręty z zacisków (A), podważyć
i wyjąć zaciski.
● Przesunąć pokrycie progu w przód, w kie-
runku jazdy, co powoduje wczepienie zaci-
sków (B). Wyjąć pokrycie progu.
● Wymontować zaciski (B) z nadwozia, jeśli
to konieczne, obracając zaciski szczypcami o
45o i wyjmując je.

203
● Zdjąć spoiler tylny.
Uwaga. W zależności od modelu można roz-
łożyć spoiler, wykręcając wszystkie śruby i
wyjmując wszystkie zaciski.
Zmontowanie
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania. Ustawić wła-
ściwie spoiler i dokręcić nakrętki mocujące
momentem 10 Nm.
● Sprawdzić działanie spryskiwacze szyby
tylnej i środkowego światła hamowania.
Wymontowanie i zmontowanie listwy
na dachu
Wymontowanie
● Wymontować zderzak przedni (3, rys. H-
4837) (patrz odpowiedni opis czynności).
● Wykręcić śruby (czarne strzałki) i wycią-
gnąć zaciski (4). Wyjąć osłonę chłodnicy (2)
ze zderzaka.
● Ściągnąć nakładki mocujące (białe strzałki)
i zdjąć znak firmowy Hondy.
Zamontowanie
● Zamocować nakładkami znak firmowy
Hondy.
● Zamontować osłonę chłodnicy, zamocować
zaciskami i śrubami.
● Zamontować zderzak (patrz odpowiedni
opis czynności).

● Owinąć taśmą izolacyjną ostrze wkrętaka Wymontowanie i zamontowanie osłony

(3, rys. H-4829) do podważenia listwy (1), wnęki koła przedniego
aby nie uszkodzić części. Przyległą powłokę
lakierową osłonić taśmą samoprzylepną (2). Wymontowanie
● Wsunąć wkrętak pod listwę w odległości
około 10 cm od jej końca i podważyć listwę w ● Zaznaczyć farbą położenie tarczy koła w
górę. Powoduje to wysunięcie kołka (4) na
końcu listwy.
● Zdjąć listwę z dachu.

Zamontowanie

● Zamontowanie odbywa się w kolejności

odwrotnej do wymontowania.

Wymontowanie i zamontowanie osłony

chłodnicy

Wymontowanie
(modele od 1995)

204
stosunku do piasty, aby wyrównoważone koło
mogło być zamontowane w tym samym poło-
żeniu. Poluzować nakrętki koła przed unie-
sieniem samochodu. Unieść i podeprzeć
przód samochodu, zdjąć koło przednie.
● Wykręcić kołki rozprężne z zacisków (B).
● Podważyć i wyjąć zaciski.
● Wyjąć osłonę z wnęki koła.

Zamontowanie

● Osadzić osłonę wnęki koła. Włożyć zaciski i

zamocować je przez wkręcenie kołków roz-
prężnych. Wkręcić śruby.
● Nałożyć cienką warstwę smaru do łożysk
tocznych na powierzchnię piasty centrującą
obręcz koła. Nie smarować nakrętek koła.
Wymienić skorodowane nakrętki koła. Za-
montować koło przednie zgodnie z oznako-
waniem naniesionym podczas wymontowa-
nia. Przykręcić koło. Opuścić samochód i
dokręcić nakrętki koła przemiennie na krzyż
momentem 110 Nm.

Wymontowanie i zamontowanie
zderzaka przedniego

Wymontowanie
(modele od 1991)

● Otworzyć pokrywę przedziału silnika. Wy-

montować zacisk osłony wnęki koła (3, rys.
H-4839) przy zderzaku (1) i odgiąć osłonę w
dół. Wykręcić śrubę (2) zderzaka.
● Odkręcić (strzałki na rys. H-4840) zderzak
u góry i u dołu.
● Przesunąć z pomocnikiem zderzak nieco w
przód.
● Jeśli są zainstalowane, odłączyć złącza
reflektorów przeciwmgłowych lub kierunkow-
skazów w zderzaku. W razie potrzeby odłą-
czyć przewód elastyczny spryskiwaczy reflek-
torów. Wymontowanie
(modele od 1987 do 1991)
Zamontowanie
● Odkręcić i wyjąć oba kierunkowskazy (3,
● Zmontowanie odbywa się w kolejności od- rys. H-4842) ze zderzaka. Odłączyć złącza
wrotnej od wymontowania. Zwrócić uwagę, przewodów.
aby zderzak był osadzony w bocznych pro- ● Wykręcić śruby (1) z wnęki koła po lewej i
wadnicach (1, rys. H-4841). W razie potrzeby po prawej stronie, dwie dolne śruby (2) i czte-
ustawić prowadnice boczne, aby była jedna- ry śruby (4).
kowa odległość od reflektora. W tym celu ● Odkręcić opaskę przewodu elastycznego
poluzować śruby (2) i przesunąć prowadnice. (5) spryskiwaczy reflektorów i odłączyć prze-
Dokręcić śruby (2) momentem 25 Nm. wód.
● Ściągnąć zderzak w przód przy pomocy
drugiej osoby.

205
 Zamontowanie

● Przykręcić belkę poprzeczną przednią. Do-

kręcić śruby mocujące momentem 25 Nm.
● Włożyć elementy tłumiące w belkę po-
przeczną.
● Zamontować zderzak przedni (patrz po-
przedni opis czynności).

Wymontowanie i zamontowanie
zderzaka tylnego

Wymontowanie
(modele od 1991)

● Odkręcić (2, rys. H-4844) z lewej i z prawej

strony końca zderzaka (1) od dołu we wnę-
kach kół.
● Odkręcić zderzak u góry i u dołu. Strzałki
(A, rys. H-4845) wskazują rozmieszczenie
śrub. Strzałki (B) wskazują rozmieszczenie
zacisków osłony wnęki koła tylnego.
● Ściągnąć zderzak nieco w tył przy pomocy
drugiej osoby i odłączyć złącze tylnego świa-
tła przeciwmgłowego w zderzaku. Zdjąć zde-
rzak.

Zmontowanie

● Zamontowanie odbywa się w kolejności

odwrotnej do wymontowania. Śruby mocują-
ce zderzak dokręcić momentem 10 Nm.
Uwaga. Jeśli nowy zderzak ma być zamon-
towany w samochodzie u urządzeniem klima-
tyzacyjnym, należy usunąć ze zderzaka osło-
ny w kratce wlotu powietrza (praca wykony-
wana w stacji obsługi).

Wymontowanie zamontowanie belki

poprzecznej przedniej

Wymontowanie
(modele od 1991)

● Wymontować zderzak przedni (patrz po-

przedni opis czynności).
● Wyjąć elementy tłumiące (1 i 2, rys. H-
4843) z belki poprzecznej przedniej.
● Odkręcić z lewej i z prawej strony po dwie
śruby (3) mocujące i wyjąć belkę poprzeczną
przednią (4).

206

Zamontowanie
● Osadzić ostrożnie zderzak przy pomocy
drugiej osoby i podłączyć złącze tylnego
światła przeciwmgłowego.
● Podczas zamontowania zderzaka zwrócić
uwagę, aby zaciski (B) osłony wnęki koła
weszły w zderzak.
● Przykręcić zderzak.
Wymontowanie
(modele od 1987 do 1991)
● Odkręcić i wyjąć oba światła przeciwmgło-
we (3, rys. H-4846) ze zderzaka. Odłączyć
złącza przewodów elektrycznych.
● Odłączyć złącze przewodów elektrycznych
po wymontowaniu lampy oświetlenia tablicy
rejestracyjnej (patrz „Oświetlenie i sygnaliza-
cja”).
● Wykręcić śruby (1) we wnęce koła lewego i
prawego.
● Odkręcić cztery nakrętki (2). Dwie górne
nakrętki są dostępne z bagażnika, dwie dolne
207
– od dołu podwozia.
● Ściągnąć w tył z bocznych zamocowań i
zdjąć zderzak przy pomocy drugiej osoby.
Zamontowanie
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania. Dokręcić śruby
mocujące zderzak momentem 10 Nm.
Wymontowanie i zamontowanie belki
poprzecznej tylnej
Wymontowanie
(modele od 1991)
● Wymontować zderzak tylny (patrz poprzed-
ni opis czynności).
● Wykręcić w bagażniku z lewej i z prawej
strony po dwie śruby (1, rys. H-4847) mocu-
jące tylną belkę poprzeczną (2).
● Wyjąć z pomocnikiem tylną belką po-
przeczną do tyłu.
● Wyjąć elementy tłumiące (3) i (4) z belki
tylnej.
Zamontowanie
● Przykręcić belkę poprzeczną tylną. Dokrę-
cić śruby (1) momentem 65 Nm.
● Włożyć elementy tłumiące w tylną belkę
poprzeczną.
● Zamontować zderzak tylny (patrz poprzedni
opis czynności).
Wymontowanie i zamontowanie
błotnika przedniego
Wymontowanie
● Wymontować osłonę wnęki koła (patrz od-
powiedni opis czynności).

● Wymontować zderzak przedni (patrz odpo-
wiedni opis czynności).
● Wymontować pokrycie progu (patrz odpo-
wiedni opis czynności).
● Okleić taśmą samoprzylepną części styka-
jące się z błotnikiem, aby zabezpieczyć je
przed uszkodzeniem.
● Wykręcić śruby błotnika (patrz rys. H-4848).
● Oderwać błotnik od nadwozia. Jeśli nie
można oderwać błotnika, przeciąć masę
uszczelniającą ostrym nożem lub nagrzać
dmuchawą ciepłego powietrza.
● Usunąć masę uszczelniającą z nadwozia
za pomocą skrobaka, nie uszkadzając lakie-
ru.
Zamontowanie
● Przed zamontowaniem polakierować nowy
błotnik w miejscach, które nie będą później
dostępne.
● Oczyścić powierzchnie łączenia błotnika, w
razie potrzeby wyprostować.
● Ułożyć na powierzchniach łączenia taśmę
do uszczelniania błotników lub nanieść masę
uszczelniającą.
● Ustawić błotnik w stosunku do sąsiednich
części i dokręcić błotnik. Każda szczelina
powinna mieś jednakową szerokość na całej
długości (patrz rys. H-4849).
● Natryskać woskowy środek antykorozyjny
na wewnętrzną powierzchnię błotnika.
● Polakierować błotnik w kolorze nadwozia.
● Zamontować zderzak przedni (patrz odpo-
wiedni opis czynności).
● Zamontować osłonę wnęki koła (patrz od-
powiedni opis czynności).
● Zamontować pokrycie progu (patrz odpo-
wiedni opis czynności.
208
Wymontowanie i zamontowanie
pokrywy bagażnika
Wymontowanie (sedan)
● Modele od 1991 do 1995. Wyciągnąć z
pokrywy bagażnika gumową osłonę przewo-
dów elektrycznych centralnego zamykania
drzwi. Odłączyć złącze wtykowe pod półką.
● Osłonić kocami sąsiednie części nadwozia,
w celu ochrony powierzchni lakierowanych.
● Odkręcić śruby zawiasów (A) i zdjąć po-
krywę przy pomocy drugiej osoby.
Zamontowanie
● W przypadku zamontowania nowej pokrywy
należy przełożyć części osprzętu ze starej
pokrywy na nową. Zamontować pokrywę ba-
gażnika przy pomocy drugiej osoby i przykrę-
cić pokrywę ręcznie.
● Modele od 1991 do 1995. Wciągnąć w
pokrywę bagażnika gumową osłoną przewo-
dów elektrycznych centralnego zamykania
drzwi. Połączyć złącze wtykowe pod półką.
● Ustawić pokrywę bagażnika przy pomocy
drugiej osoby tak, aby szczelina między po-
krywą i sąsiednimi częściami miała jednako-
wą szerokość na całej długości. Dokręcić
śruby momentem 10 Nm.
Regulacja pokrywy bagażnika,
zamontowanie nowej pokrywy
● Wkręcić całkowicie gumowe ograniczniki
(2, rys. H-4850) po obu stronach.
● Poluzować śruby zaczepu zamka (1), nie
wykręcając ich.
● Zamknąć pokrywę bagażnika i sprawdzić
ustawienie. W razie potrzeby poluzować śru-
by zawiasów i ustawić pokrywę tak, aby za-
chować szczelinę jednakowej szerokości w
stosunku do otaczającego wycięcia nadwo-
zia. Dokręcić śruby zawiasów momentem
10 Nm.
● Modele od 1991 do 1995. Jeśli pokrywa
bagażnika jest osadzona w tylnej części za
głęboko, należy podłożyć pod zaczep zamka
podkładki regulacyjne, dostępne jako części
zamienne. Dokręcić zaczep zamka momen-
tem 10 Nm.
● Wykręcić gumowe ograniczniki (2) po obu
stronach na tyle, aby po zamknięciu pokrywa
bagażnika opierała się na ogranicznikach bez
naprężeń. W celu stwierdzenia, czy ogranicz-
niki stykają się z zamkniętą pokrywą, należy
nałożyć nieco plasteliny na ograniczniki i za-
mknąć pokrywę bagażnika.
Wymontowanie i zamontowanie
pokrywy tylnej i amortyzatora
gazowego
Opis czynności samochodów z nadwoziem
liftback ze stromą częścią tylną i kombi „Aero
Deck” z pokrywą jednoczęściową.
Wymontowanie
Uwaga. W celu ułatwienia ponownego za-
montowania przewodów elektrycznych lub
elastycznych przewodów spryskiwaczy w tej
samej pokrywie, należy przywiązać sznurek
do końca wiązki przewodów przed wymonto-
waniem pokrywy. Sznurek pozostaje w po-
krywie tylnej po jej wymontowaniu i umożliwia
szybkie wciągnięcie przewodów podczas
zamontowania.
● Wymontować wewnętrzne pokrycie pokry-
wy tylnej (patrz „Wymontowanie i zamonto-
209
wanie pokrycia pokrywy tylnej”).
● Odłączyć złącza wtykowe przy wycieraczce
szyby tylnej i zamku. Wyjąć złącze silnika
nastawczego silnika centralnego zamykania
drzwi i złącze drutów grzejnych szyby tylnej.
● Podwiązać sznurek, wyciągnąć przewody
elektryczne. Sznurek pozostaje w pokrywie
tylnej i ułatwia wyciągnięcie przewodów pod-
czas zamontowania.
● Druga osoba powinna podtrzyma pokrywę
tylną. Osłonić kocami powierzchnie lakiero-
wane sąsiednich części, aby nie zostały
uszkodzone.
● 5-drwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną modele od 1995. Ściągnąć amortyza-
tor gazowy (1, rys. H-4852) z czopa kulistego
na pokrywie tylnej. W tym celu podważyć
wkrętakiem klamrę zabezpieczającą (2) przy
przegubie amortyzatora. Jeśli należy wymon-
tować całkowicie amortyzator gazowy, pod-
ważyć w ten sam sposób klamrę zabezpie-
czającą na drugim końcu amortyzatora.
● Pozostałe modele. Odkręcić od pokrywy
tylnej amortyzator gazowy z zamocowaniem.
● Wymontować listwę poszycia dachu (1, rys.
H-4853) (patrz „Wymontowanie i zamonto-
wanie listwy poszycia dachu”).
● Odkręcić nakrętki zawiasów (2) i zdjąć po-
krywę tylną przy pomocy drugiej osoby.
Zamontowanie
● W przypadku nowej pokrywy tylnej należy
przełożyć części osprzętu ze starej na nową
pokrywę.
Uwaga. Amortyzatory gazowe należy zamon-
tować dopiero po wyregulowaniu pokrywy
tylnej.
● Ustawić pokrywę tylną przy pomocy drugiej
osoby tak, aby szczelina między pokrywą i
 ● Zamontować wewnętrzne pokrycie pokrywy
tylnej (patrz „Wymontowanie i zamontowanie
pokrycia pokrywy tylnej”).
● Zamontować listwę poszycia dachu (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie listwy po-
szycia dachu”).
● 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną od 1995. Wcisnąć amortyzator gazowy
na czop kulisty. Założyć na przegub kulisty i
wcisnąć klamrę zabezpieczającą.
Uwaga. Jeśli amortyzator gazowy został wy-
montowany całkowicie, zwrócić uwagę na
położenie, w jakim należy go zamontować.
Tłoczysko powinno być skierowane w górę.
sąsiednimi częściami miała jednakową sze- ● Pozostałe modele. Przykręcić amortyzator
rokość na całej długości. Dokręcić nakrętki gazowy do pokrywy tylnej momentem 10 Nm,
nawiasów momentem 25 Nm. a do nadwozia momentem 40 Nm.
● Wciągnąć przewody elektryczne za pomo-
cą pozostawionego sznurka, w przypadku Dotyczy samochodu liftback ze stromą
zamontowania nowej pokrywy poprowadzić częścią tylną i z dwuczęściową pokrywą
przewody jak w starej pokrywie. tylną
● Podłączyć złącze wtykowe wycieraczki (modele od 1991 do 1995)
szyby tylnej i zamka. Podłączyć złącze do
silnika nastawczego centralnego zamykania Uwaga. Poniżej opisano tylko różnice, które
drzwi i złącze drutów grzejnych szyby tylnej. dotyczą wyłącznie modeli z dwuczęściową
pokrywą tylną.
Regulacja pokrywy tylnej,
zamontowanie nowej pokrywy Wymontowanie górnej części pokrywy
tylnej
● Wkręcić całkowicie gumowe ograniczniki po
obu stronach pokrywy tylnej. ● Wymontować spoiler tylny (patrz „Wymon-
● Poluzować śruby (1, rys. H-4851) zaczepu towanie i zamontowanie spoilera tylnego”).
zamka (2), nie wykręcając ich. ● Wymontować amortyzator gazowy, wykrę-
● Zamknąć pokrywę tylną i sprawdzić usta- cając śruby (1, rys. H-4854). Podczas zamon-
wienie. W razie potrzeby poluzować śruby towania dokręcić śruby momentem 10 Nm.
zawiasów i ustawić pokrywę tak, aby zacho-
wać szczelinę jednakowej szerokości w sto-
sunku do otaczających części. Dokręcić na-
krętki M6 (średnica gwintu 6 mm) zawiasów
momentem 10 Nm, a nakrętki M8 momentem
20 Nm.
● Wyregulować wysokość położenia pokrywy
tylnej, przesuwając zaczep zamka (2).
● Modele od 1991 do 1995. Jeśli pokrywa
tylna jest osadzona w tylnej części za głębo-
ko, należy podłożyć pod zaczep zamka pod-
kładki regulacyjne, które są dostępne jako
części zamienne.
● Dokręcić zaczep zamka momentem 10 Nm.
● Wykręcić gumowe ograniczniki po obu
stronach na tyle, aby po zamknięciu pokrywa
tylna opierała się na ogranicznikach bez na-
prężeń. W celu stwierdzenia, czy ograniczniki
stykają się z zamkniętą pokrywą, należy na-
łożyć nieco plasteliny na ograniczniki i za-
mknąć pokrywę bagażnika.

210
● W celu wymontowania przewodów elek-
trycznych należy otworzyć osłony przewodów
(2). Wczepić pokrycie słupka „C” (4) i odchylić
do wewnątrz. Odłączyć złącze (3) ogrzewania
szyby tylnej.
● Odkręcić nakrętki zawiasów przy pokrywie
tylnej. Podczas zamontowania dokręcić mo-
mentem 10 Nm.
Wymontowanie dolnej części pokrywy
tylnej
● Wymontować wewnętrzne pokrycie pokryw
tylnej (patrz „Wymontowanie i zamontowanie
wewnętrznego pokrycia pokrywy tylnej”).
● Odłączyć od zamka pokrywy tylnej cięgno
(1, rys. H-4855) wewnętrznego sterowania i
wyciągnąć cięgno z pokrywy.
● Odkręcić (3) boczne linki podtrzymujące.
● Wykręcić śruby (4) zawiasów pokrywy.
● Podczas zamontowania ustawić pokrywę
tylną, gdy śruby zawiasów (4) są poluzowa-
ne. Górną część pokrywy wyregulować, prze-
suwając boczne zaczepy zamków (2).
Złomowanie amortyzatora gazowego
Uwaga. Jeśli amortyzator ma być wymienio-
ny, powinien być usunięty gaz ze starego
amortyzatora przed oddaniem go na złom. W
tym celu należy zamocować amortyzator w
imadle wyłącznie od odcinku (X, rys. V55-
0080) długości 50 mm, gdyż w przeciwnym
211
razie może dojść do wypadku. Przepiłować
cylinder amortyzatora na jednej trzeciej jego
całkowitej długości, licząc od krawędzi po
stronie tłoczyska. Miejsca przecięcia należy
przykryć szmatą, aby zapobiec wytryśnięciu
oleju. Nałożyć okulary ochronne przed przy-
stąpieniem do przecinania.
Wymontowanie i zamontowanie oraz
regulacja pokrywy przedziału silnika
Wymontowanie
● Odłączyć elastyczne przewody (1, rys. H-
4856) spryskiwacza szyby.
● Podważyć (strzałki) i wyjąć zaciski izolacji
pokrywy przedziału silnika (2).
Uwaga. Na rysunku H-4856 pokazano wyko-
nanie w 5-drzwiowym modelu liftback z po-
chyloną częścią tylną od 1995.
● Osłonić błotniki kocami. Obrysować śruby
zawiasów pisakiem, co ułatwia ustawienie
podczas zamontowania. Odłączyć pokrywę
przedziału silnika (1) od zawiasów, odkręcają

przy każdym po dwie śruby (2). Zdjąć pokry-
wę przy pomocy drugiej osoby.
Zamontowanie
● Zamontować pokrywę przedziału silnika
przy pomocy drugiej osoby i przykręcić do
zawiasów. Ustawić pokrywę tak, aby śruby
zawiasów znajdowały się w miejscach zazna-
czonych podczas wymontowania.
Regulacja pokrywy, zamontowanie
nowej pokrywy
● Wykręcić całkowicie gumowe ograniczniki
pokrywy przedziału silnika po obu stronach.
● Modele od 1991. poluzować śruby (1, rys.
H-4858) zamka pokrywy (2), nie wykręcając
śrub.
Uwaga. Wskazówki dotyczące wcześniej-
szych modeli znajdują się na końcu opisu.
● Zamknąć pokrywę przedziału silnika i
sprawdzić jej ustawienie. W razie potrzeby
poluzować śruby zawiasów i ustawić pokrywę
tak, aby zachować szczelinę jednakowej sze-
212
rokości w stosunku do obu błotników. Dokrę-
cić śruby momentem 10 Nm.
● Wyregulować wysokość położenia pokrywy
przedziału silnika z przodu w stosunku do
błotników, przesuwając zamek po poluzowa-
niu śrub.
● Wykręcić gumowe ograniczniki po obu
stronach na tyle, aby po zamknięciu pokrywa
przedziału silnika opierała się na ograniczni-
kach bez naprężeń. W celu stwierdzenia, czy
ograniczniki stykają się z zamkniętą pokrywą,
należy nałożyć nieco plasteliny na ogranicz-
niki i zamknąć pokrywę przedziału silnika.
● Zamocować zaciskami wewnętrzne pokry-
cie pokrywy przedziału silnika.
● Podłączyć elastyczne przewody spryskiwa-
cza szyby.
Dotyczy modeli
od 1987 do 1991
Uwaga. Poniżej opisano tylko różnice, które
dotyczą wyłącznie tych modeli.
● Wyregulować zamek pokrywy (część A rys.
H-4859). W tym celu poluzować przeciwna-
krętkę (2, część B rys. H-4859) i wyregulować
wysokość trzpienia zamka (1) za pomocą
wkrętaka. Po regulacji ustalić trzpień zamka
przeciwnakrętką (2).
● Nałożyć smar uniwersalny na trzpień zam-
ka.
● Zamknąć pokrywę przedziału silnika i
sprawdzić, czy jest właściwie dopasowana i
zamyka się, w razie potrzeby powtórzyć regu-
lację.
● Przeprowadzić regulację wysokości poło-
żenia tylnej części pokrywy. W tym celu polu-
zować śruby zawiasów (2) i podłożyć pod
zawiasy podkładki regulacyjne, które są do-
stępne jako części zamienne.
 ● Modele od 1991. Odkręcić od słupka drzwi
śrubę mocującą ogranicznik drzwi.
● Obrysować pisakiem śruby zawiasów, co
ułatwia ustawienie drzwi po ich wymontowa-
niu, odkręcić od drzwi po dwie śruby przy
każdym zawiasie (2). Wyjąć drzwi przy po-
mocy drugiej osoby.

Zamontowanie

● Zamontować drzwi przy pomocy drugiej

osoby i przykręcić je do zawiasów. Drzwi na-
leży ustawić tak, aby śruby zawiasów nalazły
się w miejscach zaznaczonych podczas wy-
montowania.
● Modele od 1991. Podłączyć złącze wielo-
stykowe w przedniej części drzwi. Przykręcić
ogranicznik drzwi jedną śrubą do słupka
drzwi.
● Modele od 1987 do 1991. Wprowadzić
wiązkę przewodów w drzwi i zamocować w
uchwytach (patrz rys. H-4860). Zamontować
płat pokrycia drzwi (patrz następny opisz
czynności).
● Wyregulować drzwi.

Regulacja drzwi, zamontowanie

nowych drzwi
Wymontowanie i zamontowanie oraz
regulacja drzwi ● Obrysować pisakiem zaczep zamka drzwi
przed poluzowaniem śrub. Odkręcić zaczep
Wymontowanie zamka (patrz rys. O-48113).
Uwaga. Do odkręcenia śrub jest potrzebny, w
● Modele od 1991. Odłączyć wielostykowe zależności od modelu, wkrętak do rowków
złącze przewodów elektrycznych w przedniej krzyżowych lub do śrub Torx T40.
części drzwi. ● Zamknąć drzwi i sprawdzić ich ustawienie.
● Modele od 1987 do 1991. Nie ma złącza W razie potrzeby poluzować śruby zawiasów
wielostykowego w przedniej części drzwi. przy słupku drzwi i wyregulować drzwi tak,
Należy wymontować płat pokrycia drzwi i aby zachować szczelinę jednakowej szeroko-
odłączyć w zależności od wyposażenia sa- ści w stosunku do przyległych części nadwo-
mochodu złącza następujących urządzeń: zia (1, rys. H-4862). Dokręcić śruby zawiasów
głośnika zamontowanego w drzwiach, luster- momentem 30 Nm.
ka zewnętrznego regulowanego elektrycznie i ● Sedan i liftback ze stromą częścią tylną
centralnego zamykania drzwi przy zamku.
Wczepić z uchwytów (zaznaczone kółkami na
rys. H-4860) i wyjąć wiązkę przewodów z
drzwi. Wymontować płat pokrycia drzwi (patrz
następny opis czynności).
● Podstawić przewoźny podnośnik warszta-
towy (1, rys. H-4861) z miękką podkładką i
podeprzeć drzwi. Drzwi powinny być trzyma-
ne dodatkowo przez pomocnika.
● Modele od 1987 do 1991. Wybić w górę
kołek (3) ogranicznika drzwi za pomocą młot-
ka i przebijaka.

213

od modeli 1995. Wkręcić całkowicie ogra-
niczniki gumowe (2).
● Dopasować drzwi do obrysu nadwozia.
Jeśli drzwi po zamknięciu nie pokrywają się z
przodu z przyległymi częściami nadwozia,
poluzować śruby zawiasów przy drzwiach i
przesunąć odpowiednio drzwi na zewnątrz
lub wewnątrz. Tylne drzwi powinny być w
przedniej części najwyżej 1 mm głębiej niż
drzwi przednie. Dokręcić śruby zawiasów
momentem 30 Nm.
● Tylna część drzwi powinna być regulowana
na zaczepie zamka (rys. O-48113). Zaczep
zamka przykręcić ręcznie tak, aby mógł być
przesuwany lekkimi uderzeniami gumowego
młotka. Zaczep ustawić ze znakami naniesio-
nymi podczas wymontowania.
● Zamknąć i ustawić drzwi, przez co zostanie
ustawiony także zaczep zamka. Otworzyć
ostrożnie drzwi i dokręcić śruby zaczepu
momentem 20 Nm.
214
● Sedan i liftback ze stromą częścią tylną
od modeli 1991. Wykręcić gumowe ogra-
niczniki po obu stronach na tyle, aby po za-
mknięciu drzwi opierały się na ogranicznikach
bez naprężeń. W celu stwierdzenia, czy
ograniczniki stykają się z zamkniętymi
drzwiami, należy nałożyć nieco plasteliny na
ograniczniki i zamknąć drzwi.
Wymontowanie i zamontowanie płata
pokrycia drzwi oraz klamki wewnętrznej
Opisano wymontowanie płata pokrycia drzwi
przednich. Czynności podczas wymontowa-
nia płata pokrycia drzwi tylnych są prawie
takie same i w opisie podano występujące
różnice.
Wymontowanie
● Wymontować wewnętrzne pokrycie lusterka
zewnętrznego (patrz „Wymontowanie i za-
montowanie lusterka zewnętrznego”).
● Jeśli jest zamontowana, wymontować korb-
kę mechanizmu podnoszenia szyby. W tym
celu wycisnąć klamrę z drutu za pomocą
szczypiec Hazet 799, jak pokazano na rys. O-
48112.
● Jeśli nie dysponuje się szczypcami, wy-
pchnąć sprężynę (6, rys. SX-4805) wąskim
wkrętakiem. Zdjąć korbkę (5) z osi. Jeśli pod-
czas wymontowania sprężyna wypadła z ● Jeśli są zamontowana, wyjąć zaciski roz-
korbki, wcisnąć sprężynę w rowek korbki. prężne (A) z płata pokrycia drzwi (1). W tym
Zdjąć podkładkę z tworzywa sztucznego (4). celu należy najpierw podważyć wąskim wkrę-
● Wykręcić wkręt (strzałka na rys. H-4863) z takiem kołki zacisków, potem podważyć i
gniazda (1) klamki wewnętrznej. wyjąć całe zaciski.
● Docisnąć w przód i wyjąć klamkę we- ● Podważyć płat pokrycia widełkami Hazet
wnętrzną. Odchylić w bok zacisk z tworzywa 779 lub szeroką szpachlą z tworzywa sztucz-
sztucznego i odłączyć cięgło (2) z tyły klamki. nego i odłączyć płat od drzwi z przodu, z tyłu i
● Odkręcić (1, rys. H-4864) gniazdo uchwytu u dołu, przy czym zaciski (B) wychodzą z
w podłokietniku, podważyć je wąskim wkręta- zamocowań.
kiem i wyjąć z ramki. Jeśli jest w wyposaże-
niu, odłączyć złącze (2) elektrycznego pod-
nośnika szyby.
● Sedan i liftback ze stromą częścią tylną
od modeli 1995. Wczepić osłonę (1, rys. H-
4865) głośnika zamontowanego w drzwiach.
Odkręcić (strzałki) głośnik. Odłączyć przewód
od głośnika.
● Liftback ze stromą częścią tylną modele
od 1987 do 1991. Odkręcić osłonę głośnika
(1). Odkręcić wszystkie wkręty płata pokrycia
drzwi (patrz rys. H-4866).
● 5-drzwiowy liftback z pochyloną częścią
tylną od modeli 1995. Wykręcić wkręty przy
uchwycie, patrz strzałki na rys. H-4867.

215
● Odłączyć przewody z tyłu płata pokrycia
drzwi, na przykład wyłącznika podnośnika
szyby lub wskaźnika sygnalizacji alarmowej.
Unieść płat pokrycia drzwi i wyjąć go przez
przyciski blokady.
● Jeśli folia uszczelniające drzwi (2, rys. H-
4868) ma być zdjęta, należy podważyć i wy-
jąć tulejki z tworzywa sztucznego (1). Odkrę-
cić części zamontowane na drzwiach. Ścią-
gnąć folię uszczelniającą drzwi.
Uwaga. Zwrócić uwagę, aby folia nie została
rozerwana.

Zamontowanie

● Zamontowanie odbywa się w kolejności

odwrotnej do wymontowania, odmiennie w
zależności od modelu (patrz „Wymontowa-
nie”). Przy tym należy stosować podana niżej
wskazówki.
● Nakleić starannie folię na wycięcie drzwi.
Folię rozerwaną lub niezachowującą przy-
czepności należy wymienić, gdyż w przeciw-
nym razie może być przewiew w samocho-
dzie podczas jazdy.
● Wsunąć na oś korbkę mechanizmu podno-
szenia szyby z nałożoną klamrą sprężystą
tak, aby korbka była skierowana w przód w
takim samym położeniu, jak na drzwiach po
przeciwnej stronie, gdy szyby są zamknięte.
Wymontowanie i zamontowanie szyby
drzwi oraz mechanizmu podnoszenia
szyby
Opisano wymontowanie szyby drzwi przed-
nich. Czynności dotyczące drzwi przednich
drzwi tylnych są podobne na końcu tego opi-
su.
Wymontowanie
Uwaga. Jeśli ma być wymontowany tylko
podnośnik szyby, nie jest konieczne wymon-
towanie szyby. W takim przypadku po odłą-
czeniu szyby od mechanizmu podnoszenia
należy zabezpieczyć szybę przed opadnię-
ciem za pomocą klinów.
● Wymontować płat pokrycia drzwi i folie
uszczelniającą (patrz odpowiedni opis czyn-
ności).
● Opuścić szybę, aż będzie widoczne w wy-
cięciu drzwi śruby mocujące szybę. W tym
celu nałożyć korbkę na oś ręcznego mecha-
nizmu podnoszenia, a w przypadku szyby
sterowanej elektrycznie podłączyć złącze
przewodu do wyłącznika, po czym opuścić
szybę.
● Poluzować przy mechanizmie podnoszenia
(2, rys. H-4870) dwie śruby (3) szyby (1), nie
wykręcając śrub.
● Przesunąć wspornik szyby do tyłu, przy
czym śruby (3) wczepiają się z mechanizmu
podnoszenia szyby.

216
● Modele od 1987 do 1991. Podważyć do
góry zewnętrzne listwy ozdobne okna (patrz
odpowiedni opis czynności).
● Pochylić szybę (1, rys. H-4871) do przodu i
wyjąć ją z wnęki drzwi.
● Zaznaczyć położenia śrub (1, rys. H-4872)
w prowadnicy, obrysowując śruby pisakiem.
● Odłączyć złącze przewodu zasilającego (2)
elektryczny podnośnik szyby.
● Odkręcić wszystkie śruby (strzałki) mecha-
nizmu podnoszenia szyby. Wyjąć mechanizm
z dolnego wycięcia drzwi.
● W razie potrzeby wymontować silnik pod-
noszenia szyby (patrz następny opis czynno-
ści).

Zamontowanie
● Nasmarować smarem uniwersalnym
wszystkie przeguby i powierzchnie współpra-
cujące mechanizmu podnoszenia szyby.
● Włożyć mechanizm podnoszenia szyby w
drzwi i dokręcić momentem 10 Nm.
Uwaga. Śruby(1) prowadnicy przed dokręce-
niem ustawić według znaków, które zostały
naniesione podczas wymontowania. Przesu-
wając prowadnicę w podłużnych otworach
można regulować szybę.
● Jeśli to konieczne, przesunąć mechanizm
podnoszenia szyby w położenie, w którym
jest dostęp do śrub i można przykręcić szybę.
W tym celu podłączyć złącze przewodu do
elektrycznego podnośnika szyby.
● Wprowadzić szybę w drzwi i podłączyć ją z
mechanizmem podnoszenia. Dokręcić śruby
(3, rys. H4870) momentem 10 Nm.
Uwaga. Nie należy odkręcić śruby (3) i nakrę-
tek (4) tylnej prowadnicy. Na rysunku H-4873
są pokazane drzwi przednie. W drzwiach
tylnych należy zmieniać ustawienie prowad-
nicy tylnej – prowadnica przednia pozostaje w
tym samym położeniu.
● Sprawdzić, czy szyba drzwi zamyka się
szczelnie, lejąc wodę z zewnątrz na drzwi.
Uwaga. Nie należy kierować silnego strumie-
nia wody na uszczelki szyby.
● Zamontować płat pokrycia drzwi i folię
uszczelniającą (patrz odpowiedni opis czyn-
ności).
Dotyczy drzwi tylnych
Uwaga. Poniżej opisano tylko różnice, które
dotyczą wymontowania szyby drzwi tylnych.

Regulacja szyby drzwi, zamontowanie

nowej szyby

● Podnieść szybę drzwi. Jeśli szyba przesu-

wa się z oporami lub nie domyka się szczel-
nie, należy ją wyregulować. W tym celu polu-
zować śruby (1) prowadnicy, patrz rys. H-
4872. Przesunąć prowadnicę w stosunku do
drzwi tak, aby szyba poruszała się bez opo-
rów i zamykała szczelnie. Dokręcić prowadni-
cę.
● Modele od 1987 do 1991. Osadzić i wci-
snąć zewnętrzne listwy ozdobne okna (patrz
odpowiedni opis czynności).
● Jeśli szyba porusza się w dalszym ciągu z
oporami, poluzować śrubę (1, rys. H-4873) i
nakrętkę (2) poprzedniej prowadnicy. Ustawić
właściwie prowadnicę i dokręcić ją momen-
tem 8 Nm.

217

● Wymontować szybę drzwi. Ustawić szybę
w dolnym położeniu i ściągnąć uszczelkę
prowadzącą szybę (1, rys. H-4876) z ramy
okna. Wyciągnąć w górę uszczelkę prowa-
dzącą szybę z tylnej prowadnicy (2).
● Wykręcić nakrętkę (3) i śruby (4).
● Podciągnąć prowadnicę najpierw w dół,
potem obrócić (strzałka na rys. H-4876) i wy-
jąć w górę.
● Wyjąć w górę szybę z drzwi.
Wymontowanie i zamontowanie silnika
podnośnika szyby
Wymontowanie
● Wymontować mechanizm podnoszenia
szyby (patrz poprzedni opis czynności).
● Przed odkręceniem silnika podnośnika szy-
by zaznaczyć (1, rys. H-4874) pisakiem poło-
żenie koła zębatego silnika w stosunku do
koła zębatego mechanizmu podnoszenia
szyby.
● Odkręcić (strzałki) silnik podnośnika szyby
(2).
218
Uwaga. W 5-drzwiowym modelu liftback z
pochyloną częścią tylną od 1995 jest po-
trzebny klucz do śrub Torx T30.
Zamontowanie
● Nasmarować smarem uniwersalnym
wszystkie przeguby, powierzchnie współpra-
cujące (1, rys. H-4875) i napędowe koło zę-
bate (2) silnika podnośnika szyby.
● Przykręcić silnik podnośnika szyby momen-
tem 7 Nm, nie przekraczając tej wartości.
● Zamontować mechanizm podnoszenia szy-
by (patrz poprzedni opis czynności).
Wymontowanie i zamontowanie
zewnętrznej listwy ozdobnej okna
Wymontowanie
Ostrzeżenie. Przed podważaniem listwy na-
leży założyć rękawice ochronne, aby uniknąć
skaleczenia dłoni.
● Opuścić całkowicie szybę drzwi.
● Odłączyć listwę ozdobną (1, rys. H-4877) w
tylnej części z zaciskiem (2). W tym celu
wsunąć pod listwę przyrząd do odłączania
pokrycia, na przykład Hazet 799 i podważyć
listwę w górę.
Uwaga. Nakleić taśmą samoprzylepną w celu
ochrony lakieru przed zadrapaniem. Na rys.
H-4877 są pokazane drzwi przednie. W
drzwiach tylnych zacisk znajduje się z przo-
du, patrząc w kierunku jazdy.
● Podważyć listwę w górę, zaczynając od
zacisku (2), przy czym następuje zwalnianie
zaczepów (strzałki na rys. H-4877).
Zmontowanie
● Nałożyć z góry listwę ozdobną i docisnąć ją
równomiernie.
● Usunąć taśmy samoprzylepne.
Wymontowanie i zamontowanie klamki
zewnętrznej oraz bębenka zamka drzwi
Wymontowanie
● Wymontować płat pokrycia drzwi i folię
uszczelniającą (patrz odpowiedni opis czyn-
ności).
● Liftback ze stromą częścią tylną i sedan
od modeli 1995. Aby umożliwić wymontowa-
nie klamki zewnętrznej drzwi przednich, nale-
ży wymontować bębenek zamka (2, rys. H-
4878). W przeciwnym razie ochrona przed
włamaniem (3) przeszkadza w wymontowa-
niu. Ściągnąć w dół za pomocą wkrętaka
spinką (1) przy bębenku zamka.
Uwaga. W innych modelach można wymon-
tować bębenek zamka po ściągnięciu spinki
w bok.
● Centralne zamykanie drzwi. Odłączyć
przewód od bębenka.
● Wykręcić dwie śruby i wyciągnąć nieco
219
klamkę zewnętrzną (1, rys. H-4879). Włożyć
szmatkę w wycięcie, aby nie uszkodzić lakie-
ru.
● W celu ułatwienia ponownego zamontowa-
nia, zmierzyć i zanotować wymiar (A, rys. H-
4880) na cięgle klamki zewnętrznej (1). Ten
wymiar należy ustawić wstępnie podczas
zamontowania.
● Wycisnąć (strzałka) cięgło uruchamiające z
przeguby za pomocą szczypiec bocznych (3).
Nie należy wyginać przy tym cięgła urucha-
miającego i przegubu.
● Wczepić cięgło (2) przy bębenku zamka i
wyjąć klamkę zewnętrzną.
Zamontowanie
● Stosować każdorazowo nową tulejkę (4,
rys. H-4880) w klamce zewnętrznej. W celu
wyjęcia tulejki należy ścisnąć (strzałki) jej
naciętą część.
● Ustawić przegub na cięgle uruchamiającym
zgodnie z wymiarem (A) zanotowanym pod-
czas wymontowania.
● Podłączyć cięgło uruchamiające i przykrę-
cić klamkę zewnętrzną momentem 10 Nm.
● Liftback ze stromą częścią tylną i sedan
od modeli 1995. Zamocować bębenek zam-
ka (2) spinką (1), patrz rys. H-4878.
● Centralne zamykanie drzwi. Podłączyć
złącze przewodu do bębenka zamka.
● Zamknąć i otworzyć drzwi, aby sprawdzić
działanie zamka.
● Zamontować płat pokrycia drzwi i folię
uszczelniającą (patrz odpowiedni opis czyn-
ności).
Wymontowanie i zamontowanie zamka
drzwi

Wymontowanie

● Szyba drzwi powinna być całkowicie za-

mknięta lub wymontowana.
● Wymontować klamkę zewnętrzną drzwi
(patrz poprzedni opis czynności).
● Liftback ze stromą częścią tylną i sedan
od modeli 1995. Wymontować osłonę (1,
rys. H-4881) cięgieł uruchamiających. W tym
celu wykręcić i zacisnąć zacisk (2) przy zam-
ku drzwi (3), wyciągnąć równocześnie osłonę.
● Jeśli jest zainstalowane, odłączyć złącze
(1, rys. H-4882) centralnego zamykania
drzwi. Wczepić przewód elektryczny z uchwy-
tów.
● Wykręcić śrubę (2) przy tylnej prowadnicy
szyby (3). Odchylić prowadnicę szyby w
przód, w kierunku jazdy, aby umożliwić do-
stęp do zamka drzwi.
● Liftback ze stromą częścią tylną i sedan
od modeli 1995. Odkręcić śruby (B, rys. H-
4882) klamki wewnętrznej (4). Wyjąć cięgła
uruchamiające ze wspornika (5).
● Inne modele. Odłączyć cięgła od zamka
drzwi od wewnętrznej strony. W tym celu od-
ciągnąć w bak zabezpieczenia z tworzywa
sztucznego (patrz rys. N-4811).
● Wykręcić trzy śruby (A) i wyjąć zamek
drzwi, patrz rysunek rysunek-4882. W 5-
drzwiowym modelu liftback z pochyloną czę-
ścią tylną od 1995, jest potrzebna do tych
śrub wkładka klucza nasadowego T30 do
śrub Torx.

Zamontowanie

● Zamontowanie odbywa się w kolejności

odwrotnej do wymontowania. Przed zamon-
towaniem klamki zewnętrznej należy wyregu-
lować właściwie przegub (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie klamki zewnętrznej
oraz bębenka zamka drzwi”).

Wymontowanie i zamontowanie zamka ● Odłączyć cięgło uruchamiające (3) od bę-

oraz bębenka zamka pokrywy tylnej
Wymontowanie
● Wymontować wewnętrzne pokrycie pokry-
wy tylnej (patrz odpowiedni opis czynności).
● Odkręcić (strzałki na rys. H-4883) trzy śru-
by mocujące zamek.
● Wyjąć i odłączyć złącze (1).
benka zamka. W tym celu odciągnąć w bok
zabezpieczenia z tworzywa sztucznego (4).
● Jeśli jest podłączona, odłączyć od zamka
linkę uruchamiania wewnętrznego.
● Odłączyć cięgło uruchamiające (2, rys. H-
4884) od bębenka zamka (1). W tym celu
odciągnąć w bok zabezpieczenia z tworzywa
sztucznego (3).
● Odkręcić (strzałki) i wyjąć bębenek.

220

Zamontowanie
● Nasmarować smarem uniwersalnym ru-
chome części zamka. Zamontowanie odbywa
się w kolejności odwrotnej do wymontowania.
● Sprawdzić, czy między pokrywą tylną a
otaczającym wycięciem nadwozia jest szcze-
lina jednakowej szerokości. W razie potrzeby
wyregulować pokrywę tylną (patrz odpowied-
ni opis czynności).
Dotyczy modeli od 1987 do 1991
Uwaga. Poniżej opisano tylko różnice, które
dotyczą wyłącznie modeli od 1987 do 1991 z
dwuczęściową pokrywą tylną.
221
● Odkręcić śruby (1, rys. H-4885) części
środkowej. Wczepić zabezpieczenia z two-
rzywa sztucznego i odłączyć cięgła urucha-
miające (3) łączące z bocznymi zamkami.
● Wykręcić śruby (2) mocujące zamki bocz-
ne.
Wymontowanie i zamontowanie
pokrywy oraz zamka wlewu paliwa
Wymontowanie
● Otworzyć pokrywę wlewu paliwa i wykręcić
dwie śruby (1, rys. H-4886).
● Przed wymontowaniem zamka wlewu pali-
wa (2) wymontować boczne pokrycie bagaż-
nika za pokrywą wlewu paliwa (patrz “Wy-
montowanie i zamontowanie bocznego po-
krycia bagażnika”).
● Obrócić od wewnątrz o 90o (1/4 obrotu) i
wyjąć zamek wlewu paliwa.
Zamontowanie
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania. Przykręcić po-
krywę wlewu paliwa momentem 10 Nm.
Wymontowanie i zamontowanie
lusterka zewnętrznego
Wymontowanie
● Lusterko zewnętrzne regulowane elek-
trycznie. Podważyć i wyjąć z drzwi od we-
wnątrz pokrywę zamocowania lusterka ze-
wnętrznego, zaczynając od górnej krawędzi.
● Jeśli w pokrywie zamocowania lusterka
zewnętrznego znajduje się głośnik wysokoto-
nowy, odkręcić głośnik.
● Lusterko zewnętrzne regulowane ręcz-
nie. Podważyć wąskim wkrętakiem i wyjąć
osłonę (1, rys. H-4888) przy pokrętle regula-
cyjnym (3). Odkręcić pokrętło ze śrubą (2).
Pokrywę zamocowania lusterka zewnętrzne-
go wyciągnąć najpierw góry z zacisku (4),
potem wyjąć w górę.
● Jeśli jest zainstalowane, odłączyć złącze
wtykowe przewodów elektrycznych zasilają-
cych lusterko zewnętrzne.
● Odkręcić nakrętki (5).
Uwaga. Przytrzymać lusterko od zewnątrz.
Zdjąć lusterko zewnętrzne.
Zamontowanie
● Osadzić i przykręcić lusterko zewnętrzne.
● Podłączyć złącze przewodów lusterka ze-
wnętrznego.
● Jeśli został wymontowany, zamontować
głośnik wysokotonowy na pokrywie lusterka.
● Wprowadzić pokrywę zamocowania luster-
ka zewnętrznego w dolne zaczepy, a potem
docisnąć.
● Lusterka zewnętrzne regulowane ręcz-
nie. Przykręcić pokrętło regulacyjne i wcisnąć
osłonę śruby.
Wymontowanie i zamontowanie szkła
lusterka
Wymontowanie
● Włożyć wkrętak do rowków krzyżowych
przez otwór w dole obudowy lusterka i wykrę-
cić wkręt (1, rys. H-4889).
222
Uwaga. W niektórych wykonaniach nie ma
otworu i w takim przypadku nie ma potrzeby
wykręcania wkręta.
● Lusterko regulowane elektrycznie w
modelach od 1991. Wyjąć z obudowy szkło
lusterka (1, rys. H-4890) razem z silnikiem
(2). Wyciągnąć w bok kołek (3) z trzpienia
zaciskowego (4) za pomocą szczypiec pła-
skich.
Uwaga. W przypadku lusterka ogrzewanego
nie można oddzielić szkła lusterka od silnika i
jest konieczna każdorazowo wymiana obu
części.
Uwaga. W niektórych modelach od 1995 z
lusterkiem regulowanym elektrycznie nie
można wyjąć szkła lusterka, lecz należy pod-
ważyć szkło wkrętakiem, jak w przypadku
lusterka regulowanego ręcznie (patrz rys. H-
4891).
● Lusterko regulowane elektrycznie w
modelach od 1987 do 1991. Ogrzewać
dmuchawą gorącego powietrza oprawę szkła
lusterka przez kilka minut, aż będzie możliwe
wyjecie szkła (rys. 4892).

● Lusterko regulowane ręcznie. Wcisnąć
szkło w obudowę lusterka po wewnętrznej
stronie. Dzięki temu strona zewnętrzna wy-
staje na tyle, że można włożyć płaski wkrętak
w szczelinę między szkłem i obudową luster-
223
ka. Podważyć ostrożnie i zdjąć szkło lusterka
z czopów kulistych.
Uwaga. Wkrętak owiną szmatką (1), aby
uniknąć uszkodzeń części.
● Jeśli lusterko zewnętrzne jest ogrzewane,
odłączyć oba przewody z tyłu szkła lusterka,
przytrzymując przynitowane styki, aby unik-
nąć ich uszkodzenia.
● W razie potrzeby rozłożyć obudowę luster-
ka.
Zamontowanie
● Złożyć i dokręci obudowę lusterka.
● Nasmarować smarem uniwersalnym czopy
kuliste i przeguby mechanizmu regulacji lu-
sterka.
● W lusterku zewnętrznym ogrzewanym elek-
trycznie podłączyć przewody do szyby luster-
ka.
● Lusterka regulowane elektrycznie w mode-
lach od 1991. Umocować szkło do silnika (2)
za pomocą kołka (3), patrz rysunek H-4890.
Ostrzeżenie. Podczas wciskania szkła lu-
sterka zakładać koniecznie rękawice lub pod-
kładać czystą szmatę, gdyż istnieje niebez-
pieczeństwo pęknięcia szkła i zranienia dłoni.
● Inne modele. Osadzić, wcisnąć i zamoco-
wać szkło lusterka.
Uwaga. W przypadku lusterka regulowanego
elektrycznie w modelach od 1987 do 1991,
należy włożyć najpierw wąski koniec szkła i
wcisnąć je, aż zostanie zamocowane (patrz
rys. H-4892).
● Jeśli został wykręcony, włożyć wkręt z row-
kiem krzyżowym przez dolny otwór w obudo-
wie lusterka i dokręcić wkręt.
● Ustawić lusterko zewnętrzne.
Ogrzewanie
i przewietrzanie wnętrza,
urządzenia klimatyzacyjne

Wiadomości wstępne zostanie ustawiony w położeniu „HOT”

Dmuchawa zasysa świeże powietrze służące
do ogrzewania wnętrza samochodu. Powie-
trze przepływa przez zespół ogrzewania i jest
rozdzielane różnymi przesłonami do po-
szczególnych nawiewów.
W obudowie zespołu ogrzewania znajduje się
wymiennik ciepła. Jeśli regulator temperatury
(ogrzewanie), gorąca ciecz z układu chłodze-
nia silnika przepływa przez wymiennik ciepła i
nagrzewa świeże powietrze opływające wy-
miennik. Jeśli regulator jest ustawiony w po-
łożeniu „COLD” (bez ogrzewania), do wy-
miennika ciepła nie jest doprowadzana gorą-
ca ciecz chłodząca.

ZESPÓŁ OGRZEWANIA I PRZEWIETRZANIA. SAMOCHODY 3- I 4-DRZWIOWE OD MODELI 1995

1 – zespół ogrzewania z wymiennikiem ciepła, 2 – zawór ogrzewania, 3 – silnik nastawczy wylotu powietrza,
4 – linka do regulacji temperatury, 5 – zespół regulacji ogrzewania, 6 – wyłącznik nawiewów, 7 – suwak do
regulacji temperatury, 8 – osłona zespołu regulacji ogrzewania, 9 – suwak do regulacji dmuchawy, 10 - wy-
łącznik urządzenia klimatyzacyjnego sterowania ręcznie, 11 – wyłącznik obiegu powietrza (przełączenie na
krążenie powietrza znajdującego się w samochodzie), 12 – silnik nastawczy przesłony powietrza obiegowe-
go, 13 – rezystor wstępny, 14 – obudowa dmuchawy.
Uwaga. Budowa układu ogrzewania jest podobne we wszystkich modelach samochodu Honda Civic.

224
Do zwiększenia przepływu powietrza i wydaj-
ności ogrzewania służy czterostopniowa
dmuchawa. Dmuchawa ma rezystory, w celu
uzyskania różnych prędkości obrotowych na
poszczególnych stopniach. Rezystory wstęp-
ne są umieszczone przy dmuchawie na płyt-
ce przyłączeniowej i w razie uszkodzenia
rezystora należy wymienić kompletną płytkę.
Zużyte powietrze jest odprowadzane przez
otwory wentylacyjne.
Jeśli do samochodu nie powinno być poda-
wane powietrze z zewnętrz, na przykład w
razie jego zanieczyszczenia, można przełą-
czyć układ przewietrzania w samochodach od
modeli 1991 na recyrkulację powietrza, przez
wciśnięcie wyłącznika powietrza obiegowego.
Następuje wtedy krążenie powietrza znajdu- ogrzewania z samochodu bez urządzenia
jącego się we wnętrzu samochodu. Przesłoną klimatyzującego od modeli 1995. W samo-
powietrza obiegowego w obudowie dmucha- chodach z urządzeniem klimatyzacyjnym
wy steruje się wyłącznikiem za pośrednic- należy wymontować parownik tego urządze-
twem małego nastawnika. W starszych mo- nia (praca wykonywana w stacji obsługi)
delach samochodu Honda Civic sterowanie przed wymontowaniem dmuchawy. W samo-
odbywa się za pomocą linki. chodach od modeli 1987 do 1995 kształty
części różnią się od pokazanych na rysun-
Wymontowanie i zamontowanie kach.
nawiewów ● Stosować się do zaleceń podanych w
punkcie „Zasady zachowania bezpieczeństwa
Wymontowanie w samochodzie z poduszkami powietrznymi”
(rozdz. „Układ kierowniczy”).
● Wyciągnąć kratkę nawiewu (1, rys. H-5202) ● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
z ramki (2) za pomocą wygiętego drutu (3). ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
Zamontowanie nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
● Osadzić i wcisnąć kratkę nawiewu w ram- czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
kę. waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
Wymontowanie i zamontowanie łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
dmuchawy ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
Wymontowanie

Uwaga. Opisano wymontowanie dmuchawy

225

go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Wymontować schowek (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie schowka”).
● Samochody 3- i 4-drzwiowe. Odkręcić i
zdjąć dolne pokrycie tablicy rozdzielczej (1,
rys. H-5203) po stronie pasażera.
● Odkręcić i wyjąć ramkę montażową schow-
ka (2).
● Zdjąć wiązkę przewodów(1, rys. H-5204) z
przewodu ciepłego powietrza (2).
● Wykręcić śruby (3) i wyjąć przewód ciepłe-
go powietrza.
● W razie potrzeby rozłączyć złącze wtykowe
przewodów elektrycznych przy przewodzie
ciepłego powietrza.
● Odłączyć złącza wtykowe przewodów elek-
trycznych (1, rys. H-5205) od silnika dmu-
chawy, od rezystora wstępnego i od nastaw-
nika przesłony powietrza obiegowego. Przed
odłączeniem, złącza należy oznakować ta-
śmą, aby umożliwić właściwe podłączenie
podczas zamontowania.
● Wyciągnąć zacisk wiązki przewodów (2)
przy stosowaniu przesłony powietrza obiego-
wego.
● Odkręcić dwie śruby (3) i nakrętkę (4).
● Wyjąć obudowę dmuchawy (5).
Zamontowanie
● Zamontować odbudowe dmuchawy i przy-
kręcić ją dwiema śrubami i jedną nakrętką.
Moment dokręcania śrub i nakrętki wynosi
10 Nm.
● Umocować wiązkę przewodów dmuchawy
za pomocą zacisku przy nastawniku przesło-
ny powietrza obiegowego.
226
● Podłączyć złącza wtykowe przewodów
elektrycznych do silnika dmuchawy, rezystora
wstępnego i nastawnika przesłony powietrza
obiegowego.
● Wprowadzić i zamocować śrubami przewód
ciepłego powietrza.
● Umocować wiązkę przewodów na przewo-
dzie ciepłego powietrza.
● Osadzić i przykręcić ramkę montażową
schowka.
● Samochody 3- i 4-drzwiowe. Osadzić i
przykręcić dolne pokrycie tablicy rozdzielczej.
● Zamontować schowek (patrz „Wymontowa-
nie i zamontowanie schowka”).
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.
Wymontowanie i zamontowanie
zespołu ogrzewania
Uwaga. Opisano wymontowanie i zamonto-
wanie zespołu ogrzewania w 5-drzwiowym
samochodzie Honda Civic od modeli 1995
bez urządzenia klimatyzacyjnego. Należy
wykonywać te czynności odpowiednio w in-
nych modelach. W samochodzie z urządze-
niem klimatyzacyjnym należy wymienić pa-
rownik w stacji obsługi.
Wymontowanie
● Stosować się do zaleceń podanych w
punkcie „Zasady zachowania bezpieczeństwa
w samochodzie z poduszkami powietrznymi”
(rozdz. „Układ kierowniczy”).
● Otworzyć pokrywę przedziału silnika.
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
 wylotu. Pozycje na rys. H-5207: 3 – przewód
dopływowy, 4 – przewód wylotowy.
● Ściągnąć przewód z króćców (2) na zespo-
le ogrzewania.
Uwaga. Podczas ściągania przewodów z
króćców może wyciekać ciecz chłodząca tak-
że po opróżnieniu chłodnicy, dlatego należy
podstawić odpowiednie naczynie. Wytrzeć
rozlaną ciecz chłodzącą z nadwozia i innych
części samochodu.
● Odkręcić nakrętkę (1, H-5208) mocującą
zespół ogrzewania.
Uwaga. Podczas luzowania i odkręcania na-
krętki mocującej należy zwrócić szczególną
uwagę, aby nie wygiąć lub uszkodzić prze-
wodów paliwa, hamulcowych i innych prze-
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą- wodów.
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo- ● Wymontować osłonę kolumny kierownicy,
waniem można rozpoznać po słowie „CODE” konsolę środkową, dolne pokrycie tablicy
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo- rozdzielczej i nawiewów (patrz „Wyposażenie
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony wnętrza nadwozia”, „Wskaźniki i osprzęt do-
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu datkowy” i „Ogrzewanie i przewietrzanie wnę-
lub przez producenta radioodbiornika, dlate- trza”).
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
Uwaga. Silnik powinien być ostudzony do
temperatury otoczenia wynoszącej około
+20oC.
● Ustawić regulator temperatury w zespole
regulacji ogrzewania na maksymalną wydaj-
ność ogrzewania „HOT”.
● Zalać ciecz chłodzącą (patrz „Zlewanie i
wlewanie cieczy chłodzącej”).
● Otworzyć zacisk (1, rys. H-5206), odłączyć i
wyjąć cięgno (2) od zaworu ogrzewania (3).
● Ścisnąć zagięte końce opasek przewodów
elastycznych (1, rys. H-5207) szczypcami
płaskimi lub specjalnymi szczypcami do opa-
sek Hazet 798-5 i zsunąć opaski.
● Oznakować pisakiem przewody ogrzewania
i ich króćce literami „D” dla dopływu i „W” dla

227
● Opuścić kolumnę kierownicy.
● Odkręcić i wyjąć tablicę rozdzielczą. Tabli-
ca rozdzielcza jest umocowana siedmioma
śrubami, które są dostępne po wymontowa-
niu osłony kolumny kierownicy, konsoli środ-
kowej, dolnego pokrycia tablicy rozdzielczej i
nawiewów.
● Wymontować przewód ciepłego powietrza
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie dmu-
chawy”).
● Wykręcić śruby mocujące (1, 2, i 3, rys. H-
5209) i wyjąć wspornik kolumny kierownicy
(4).
● Odłączyć lub wymontować wszystkie połą-
czenia elektryczne i linki od zespołu ogrze-
wania (1, rys. H-5210). Wczepić linkę z ze-
społu ogrzewania i odłożyć.
● Odkręcić dwie nakrętki (2) i wyjąć zespół
ogrzewania.

Zamontowanie

● Zamontować zespół ogrzewania i dokręcić

obie nakrętki mocujące momentem 10 Nm.
● Podłączyć linkę do zespołu ogrzewania.
Podłączyć lub zamocować połączenia elek-
tryczne i linki.
● Zamocować wspornik kolumny kierownicy
(4, rys. H-5209). Dokręcić śruby mocujące (1)
i (2) momentem 22 Nm oraz śruby (3) mo-
mentem 10 Nm.
● Zamontować przewód ciepłego powietrza
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie dmu-
chawy”).
● Zamontować tablicę rozdzielczą i części
wymontowane razem z tablicą.
● Dokręcić momentem 2 Nm nakrętki (1, rys.
H-5208) mocującą zespół ogrzewania.
Uwaga. Podczas dokręcania nakrętki mocu-
jącej należy zwrócić szczególną uwagę, aby
nie wygiąć lub uszkodzić przewodów paliwa,
hamulcowych i innych przewodów.
● Podłączyć przewody do zespołu ogrzewa-
nia zgodnie z oznakowaniem i zamocować
opaskami. Jeśli opaski zaciskowe nie zapew-
niają właściwego zamocowanie, należy za-
stosować opaski ze śrubami.
Uwaga. Nie należy zamieniać wzajemnie
przewodów.
● Podłączyć linkę do zaworu ogrzewania
(patrz rys. H-5206). Zamknąć zacisk i spraw-
dzić, czy regulacja temperatury w zespole
regulacji ogrzewania odbywa się bez oporów.
● Napełnić i w razie potrzeby odpowietrzyć
układ chłodzenia (patrz „Zlewanie i wlewanie
cieczy chłodzącej”).
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.
Wymontowanie i zamontowanie
wymiennika ciepła
Wymontowanie
● Wymontować zespół ogrzewania (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie zespołu
ogrzewania”).
● Wymontować z zespołu ogrzewania (1)
następujące części: 2 – ramię amortyzatora,
3 – pokrywę wymiennika ciepła, 4 – wspornik
przewodów. Na rys. H-5211 pokazano zespół
ogrzewania stosowany w modelach od 1991
do 1995.
● Wyjąć wymiennik ciepła (5) z zespołu
ogrzewania.
Zamontowanie
● Zamontować wymiennik ciepła w zespole
ogrzewania.
● Przykręcić wspornik przewodów. Przewody
wymiennika ciepła powinny być pewnie za-
mocowane we wsporniku.
● Nałożyć i przykręcić śrubami pokrywę wy-
miennika ciepła.
● Osadzić ramię amortyzatora.

228
 Wymontowanie, zamontowanie
i naprawa zespołu regulacji ogrzewania,
wymiana żarówek

Wymontowanie
● Zamontować zespół ogrzewania (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie zespołu
Uwaga. Opisano wymontowanie i zamonto-
ogrzewania”).
wanie zespołu ogrzewania w 5-drzwiowym
samochodzie Honda Civic od 1995. Należy
Wymontowanie i zamontowanie silnika
wykonywać te czynności odpowiednio w in-
dmuchawy, rezystora wstępnego
nych modelach. Zalecenia dotyczące innych
i nastawnika przesłony powietrza
wariantów nadwozia i starszych modeli są
obiegowego
podane na końcu tego opisu.
● Zaznaczyć taśmą samoprzylepną położenie
Uwaga. Aby wymontować i zamontować te
wspornika lub klamry ustalającej na linkach
części, nie jest konieczne wymontowanie
do regulacji temperatury i do ustawienia ro-
zespołu ogrzewania. W modelach Hondy
dzaju pracy, aby nie było potrzeby regulacji
Civic od 1987 do 1991 nie ma nastawnika
linek po zamontowaniu.
przesłony powietrza obiegowego. W tych
samochodach przesłona powietrza obiego-
wego jest sterowana linką.

Wymontowanie

● Wymontować schowek i w razie potrzeby

także ramkę montażową schowka (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie schowka”).
● Odłączyć złącze wtykowe przewodów elek-
trycznych od wymienianej części. Części po-
kazane na rys. H-5212: 1 – rezystor wstępny,
2 – nastawnik przesłony powietrza obiego-
wego, 3 – silnik dmuchawy.
● Odkręcić od zespołu ogrzewania i wyjąć
odpowiednią część.

Zamontowanie

● Osadzić na zespole ogrzewania i zamoco-

wać śrubami nową część.
● Podłączyć złącze wtykowe przewodów
elektrycznych do wymienionej części.

229
● Odłączyć od zespołu ogrzewania linkę do
ustawiania rodzaju pracy i od zaworu ogrze-
wania linkę do regulacji temperatury (patrz
rys. H-5201) na początku tego rozdziału).
● Wyjąć pokrywę z konsoli (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie konsoli środkowej”).
● Wykręcić cztery wkręty (1, rys. H-5213).
● Wyjąć zespół regulacji ogrzewania (2) z
konsoli. Odłączyć złącza wtykowe przewo-
dów elektrycznych (3) z tyłu zespołu.

Wymontowanie i zamontowanie części

zespołu regulacji ogrzewania

● W celu wymiany wyłącznika powietrza

obiegowego (1, rys. H-5216) należy wy-
pchnąć go od tyłu z płyty czołowej (10). Pod-
czas zamontowania wyłącznik należy wci-
snąć, aż zostanie zamocowany zaczepami w
płycie.
● Ściągnąć pokrętła (2). Pokrętła regulacji
prędkości obrotowej dmuchawy, regulacji
temperatury i wyboru rodzaju pracy są nasa-
dzane.
● Wykręcić dwa wkręty przy przełączaniu
prędkości obrotowej dmuchawy (3) i wyjąć
przełącznik do tyłu.
● Odłączyć linki regulacji temperatury (7) i
ustawiania rodzaju pracy (9) odpowiednio od
regulatorów temperatury (6) i rodzaju pracy
(8) (patrz „Wymontowanie i zamontowanie
linek sterowania ogrzewania”).
● Oba regulatory temperatury i rodzaju pracy
są połączone ze sobą śrubą (11). Należy
wykręcić tę śrubę w celu wymontowania re-
gulatora.
● Odkręcić regulator od płyty czołowej i wyjąć
do tyłu.
● W celu wymiany żarówki (4) należy ją wy-
ciągnąć z oprawki (5) bez obracania. Wci-
snąć nową żarówkę w oprawkę.
● Zamontować pokrywę w konsoli (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie konsoli
środkowej”).
Modele 3- i 4-drzwiowe od 1995
● Wymontować dolne pokrycie tablicy roz-
dzielczej po stronie kierowcy (patrz rozdz.
„Wskaźniki i osprzęt dodatkowy”).
● Wymontować schowek i dolne pokrycie
tablicy rozdzielczej pośrodku (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie schowka”).
● Wymontować wyłączniki ogrzewania szyby
tylnej i świateł awaryjnych oraz radioodbiornik
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie wy-
łączników świateł” i „Wymontowanie i zamon-
towanie radioodbiornika”).
● Wymontować konsolę środkową z zespo-
łem regulacji ogrzewania (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie konsoli środkowej”).
● Odkręcić cztery wkręty (2, rys. H-5215) i
wyjąć zespół regulacji ogrzewania (1) z kon-
soli środkowej (3).

Zamontowanie

● Zamontować zespół regulacji ogrzewania i

umocować czterema wkrętami.
● Podłączyć linkę regulacji temperatury do
zaworu ogrzewania i linkę wyboru rodzaju
pracy do zespołu ogrzewania.
● Wyregulować linki zgodnie z naniesionym
oznakowaniem i umocować je we wsporni-
kach lub za pomocą klamer ustalających.
● Sprawdzić działanie ogrzewania i czy linki
przesuwają się bez oporu.

230

● Ściągnąć uchwyty (1, rys. H-5220) suwa-
ków do regulacji. Uchwyty są nasadzane.
● Odkręcić osłonę czołową (2) z trzema wkrę-
tami (3) i zdjąć osłonę z zespołu regulacji
ogrzewania (4).
Modele od 1991 do 1995
● Wymontować dolne pokrycie tablicy roz-
dzielczej pośrodku (patrz rozdz. „Wskaźniki i
osprzęt dodatkowy”).
● Wymontować radioodbiornik (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie radioodbiorni-
ka”).
● Odłączyć złącze (1, rys. H-5217).
231
● Odłączyć linkę do regulacji temperatury (2)
od zaworu ogrzewania.
● Wykręcić trzy wkręty (3) od wewnątrz lub
od dołu.
● Wyciągnąć w przód zespół regulacji ogrze-
wania (4). Zespół regulacji ogrzewania jest
zbudowany, jak w samochodach 3- i 4-
frzwiowych od modeli 1995 (patrz rys. H-
5216).
Modele od 1987 do 1991
● Wykręcić wkręty (1, H-5218).
● Wyjąć konsolę środkową (2).
● Odłączyć złącze zapalniczki (3).
● Wymontować radioodbiornik (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie radioodbiorni-
ka”).
● Wykręcić trzy wkręty (1, rys. H-5219).
● Wyjąć zespół regulacji ogrzewania (2).
● Odłączyć złącza wtykowe przewodów elek-
trycznych i wyczepić linki.
Wymontowanie i zamontowanie linek
sterowania ogrzewaniem
Opis dotyczy samochodów 5-drzwiowych od
modeli 1995.
Wymontowanie
Uwaga. Wymontowanie i zamontowanie linek
od regulacji temperatury i do wyboru rodzaju
pracy odbywa się w zasadzie w ten sam spo-
sób. Przełącznik do wyboru rodzaju pracy jest
chroniony przez osłonę, którą należy zdjąć
przed wymontowaniem linki. Na rysunkach
jest pokazany regulator temperatury.
● Wymontować z konsoli osłonę zespołu re-
gulacji ogrzewania (patrz „Wymontowanie,
 ● Wykręcić śrubę (1, rys. H-5222) i zdjąć
obejmę (2). Wyjąć linkę (3).
● Odłączyć linkę od zespołu ogrzewania lub
od zaworu ogrzewania(patrz „Wymontowanie
i zamontowanie zespołu ogrzewania”).

Zamontowanie

● Włożyć linkę (3) w regulator i wsunąć do

zamontowanie i naprawa zespołu regulacji
ogrzewania, wymiana żarówek”).
● Ściągnąć pokrętło do regulacji temperatury
lub ustawiania rodzaju pracy.
● Odkręcić z tyłu od osłony regulator tempe-
ratury lub ustawienia rodzaju pracy.
Uwaga. Oba regulatory są ze sobą skręcone
i należy wykręcić śrubę łączącą.
● Wymontować wspornik (1, rys. H-5221) z
dwiema śrubami (2).
● Wyjąć wałek (3) z regulatora (4).
● Wykręcić śrubę (5) i zdjąć podkładkę (6).
● Ściągnąć dźwignię (7) i wyjąć linkę (8) z
regulatora.
ogranicznika (4). Umocować linkę obejmą (2)
i śrubą (1), patrz rys. H-5222.
● Nałożyć cienką warstwę smaru uniwersal-
nego na powierzchnie współpracujące i za-
zębienie.
● Połączyć za pomocą kołka dźwignię uru-
chamiającą linkę z uchem końcówki linki.
Zamontować w regulatorze i umocować
dźwignię śrubą z podkładką.
● Zamontować wałek w regulatorze tak, aby
pokrywały się znaki na zazębieniu dźwigni
uruchamiającej linkę i wałka regulatora.
● Umocować wałek w regulatorze za pomocą
wspornika i dwóch śrub.
● Zamontować i przykręcić regulator z tyłu
zespołu regulacji ogrzewania. Należy wkręcić
śrubę łączącą oba regulatory.
● Zamontować osłonę zespołu regulacji
ogrzewania (patrz „Wymontowanie, zamon-
towanie i naprawa zespołu regulacji ogrze-
wania, wymiana żarówek”).

URZĄDZENIE
KLIMATYZACYJNE

1 – sprężarka napędzana
paskiem klinowym,
2 – skraplacz,
3 – przewód skraplacza,
4 – filtr i osuszacz czynnika
chłodniczego,
5 – przewód ssący,
6 – przewód rozprężony,
7 – przewód wylotowy,
8 – parownik.

232
● Podłączyć i umocować drugi koniec linki do
zespołu ogrzewania lub zaworu ogrzewania.
● Wsunąć pokrętło do regulacji temperatury
lub ustawiania rodzaju pracy na wałek regula-
tora.
● Sprawdzić, czy pokrętła regulacyjne i linki
poruszają się bez oporów.
Urządzenie klimatyzacyjne
Opis dotyczy samochodów 3- i 4-drzwiowych
od modeli 1995.
Uwaga. Nie została opisana naprawa urzą-
dzenia klimatyzacyjnego, gdyż prace przy
nim powinny być wykonywane w warsztacie
specjalistycznym.
Ostrzeżenie. Nie wolno rozszczelniać obiegu
czynnika chłodniczego, ponieważ czynnik ten
może wywołać odmrożenia w razie zetknięcia
się ze skórą. W razie przypadkowego kontak-
tu ze skórą należy spłukiwać natychmiast
miejsca kontaktu zimną wodą przez co naj-
mniej 15 minut. Czynnik chłodniczy jest bez-
barwny, nie ma zapachu i jest cięższy od
powietrza zagraża uduszeniem osobom leżą-
cym na podłodze lub znajdującym się w za-
głębieniu.
Działanie urządzenia klimatyzacyjnego
Sprężarka chłodniczka jest napędzana przez
wał korbowy za pośrednictwem paska klino-
wego. Po uruchomieniu urządzenia klimaty-
zacyjnego sprężarka jest włączana przez
sprzęgło elektromagnetyczne. Sprężarka
zwiększa ciśnienie czynnika chłodniczego w
obiegu, co powoduje nagrzanie pary tego
czynnika (R – 134a). w skraplaczu ciepło jest
odbierane przez przepływające powietrze
chłodzące, gorąca para czynnika chłodnicze-
go ochładza się, skrapla się i staje się cieczą.
Ciekły czynnik przepływa pod wysokim ci-
śnieniem do zaworu dławiącego zmniejszają-
cego ciśnienie, paruje i następuje jego po-
nowne duże oziębienie. W parowniku czynnik
chłodnicy odbiera ciepło od przepływającego
powietrza, które ulega ochłodzeniu. Chłodne
powietrze jest doprowadzane do wnętrza
samochodu. Czynnik chłodniczy po pobraniu
ciepła w parowniku przechodzi w stan gazo-
wy i jest odprowadzany pod ciśnieniem do
sprężarki. W sprężarce rozpoczyna się nowy
cykl obiegu.
Urządzenie klimatyzacyjne samochodu Hon-
da Civic powinno być włączane, także w
okresie zimowym, mniej więcej niż raz w ty-
233
godniu na co najmniej 10 minut przy zwykłej i
równomiernej prędkości jazdy, gdy silnik jest
rozgrzany do normalnej temperatury pracy.
Zapewnia to wprowadzenie do obiegu oleju
smarowego zawartego w czynniku chłodni-
czym i regularne smarowanie ruchomych
części urządzenia klimatyzacyjnego.
Wymontowanie i zamontowanie
sprężarki chłodniczej
Ostrzeżenie. Nie wolno rozszczelniać obiegu
czynnika chłodniczego, ponieważ czynnik ten
może wywołać odmrożenia w razie zetknięcia
się ze skórą.
Sprężarka chłodnicza może być wymontowa-
na ze wspornika bez rozszczelniania obiegu
czynnika chłodniczego. Jest to konieczne w
związku z naprawami innych zespołów, gdy
sprężarka musi być wymontowana i podwie-
szona z podłączonymi przewodami w prze-
dziale silnika. Na rysunkach jest pokazana
sprężarka chłodnicza Nippondenso bez pod-
łączonych przewodów, aby poprawić widocz-
ność innych elementów. Wymontowanie i
zamontowanie sprężarek Sanden-and-
Hadsys i Metsushita odbywa się w zasadzie
w ten sam sposób.
Wymontowanie
● Wymontować pasek klinowy urządzenia
wspomagającego układ kierowniczy (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie oraz regula-
cja naciągu pasków klinowych”).
● Modele od 1981 do 1991. wymontować
pompę urządzenia wspomagającego układ
kierowniczy.
● Poluzować sworzeń (1, rys. H-5224) i śrubę
regulacyjną (2) zamocowania rolki napinają-
 ● Zdjąć sprężarkę (2) ze wspornika i podwie-
sić ją z podłączonymi przewodami czynnika
chłodniczego w przedziale silnika za pomocą
drutu.
Uwaga. Nie dopuszczać do zawieszenia się
sprężarki na przewodach czynnika chłodni-
czego.

Zamontowanie

● Osadzić sprężarkę na wsporniku i przykrę-

cej. Sprężarka (3) urządzenia klimatyzacyj-
nego jest pokazana bez przewodów czynnika
chłodniczego.
● Zdjąć pasek klinowy sprężarki (4) z kół pa-
sowych (5) i (6).
● Modele od 1991. Wykręcić dwie śruby mo-
cujące (7) z lewej poprzedniej podpory za-
wieszenia silnika (8).
● Modele od 1991. Przeprowadzić pasek
klinowy sprężarki (4) między nadwoziem i
podporą zawieszenia silnika (8) i wyjąć pa-
sek.
● Zabezpieczyć sprężarkę odpowiednio wy-
giętym drutem tak, aby sprężarka nie mogła
opaść po wykręceniu śrub mocujących.
● Wykręcić cztery śruby (1, rys. H-5225) mo-
cujące sprężarkę urządzenia klimatyzacyjne-
go.
cić czterema śrubami mocującymi momentem
24 Nm.
● Jeśli to konieczne, przeprowadzić pasek
klinowy sprężarki między nadwoziem i podpo-
rą zawieszenia silnika i ułożyć luźno na ko-
łach pasowych.
● Jeśli zostały wykręcone, wkręcić dwie śruby
mocujące lewą przednią podporę zawiesze-
nia silnika i dokręcić momentem 44 Nm.
● Wyregulować naciąg paska klinowego
sprężarki (patrz „Wymontowanie i zamonto-
wanie oraz regulacja naciągu pasków klino-
wych”).
● Zamontować pompę urządzenia wspoma-
gającego układ kierowniczy, jeśli została wy-
montowana.
● Zamontować i wyregulować naciąg paska
klinowego urządzenia wspomagającego
układ kierowniczy (patrz „Wymontowanie i
zamontowanie oraz regulacja naciągu pa-
sków klinowych”).

Typowe niesprawności układu ogrzewania

Objawy Przyczyny Sposób postępowania

Nie pracuje dmuchawa Uszkodzony bezpiecznik silni-
ogrzewania ka dmuchawy
Uszkodzony przełącznik dmu-
chawy
Uszkodzony silnik elektryczny
Dmuchawa nie pracuje Uszkodzony rezystor wstępny
tylko przy jednym ustawie-
niu prędkości
Za mała wydajność ogrze- Za niski poziom cieczy chło-
wania dzącej
Przesuwające się z oporami
lub uszkodzone elementy re-
gulacji ogrzewania
Nieszczelny lub niedrożny
wymiennik ciepła
Nie można wyłączyć Przesuwające się z oporami
ogrzewania lub uszkodzone elementy re-
gulacji ogrzewania
● Sprawdzić bezpiecznik dmuchawy, w razie
potrzeby wymienić
● Sprawdzić, czy jest napięcie na rezysto-
rach wstępnych. Jeśli go nie ma, wymon-
tować i sprawdzić przełącznik dmuchawy
● Sprawdzić silnik dmuchawy
● Wymienić płytkę przyłączeniową z rezysto-
rami wstępnymi
● Sprawdzić poziom cieczy chłodzącej, w
razie potrzeby uzupełnić
● Sprawdzić elementy regulacji ogrzewania,
w razie potrzeby wymienić cięgła
● Wymienić wymiennik ciepła
● Sprawdzić elementy regulacji ogrzewania,
w razie potrzeby wymienić cięgła

234
 Objawy Przyczyny Sposób postępowania
Hałasy w dmuchawie Nagromadzony brud, liście ● Wymontować dmuchawę, oczyścić dmu-
ogrzewania Brak wyrównoważenia wirnika, chawę i przewód powietrza
uszkodzone łożysko ● Wymontować silnik dmuchawy i sprawdzić,
czy obraca się lekko
Słodkawy zapach powie- Nieszczelny wymiennik ciepła ● Przeprowadzić próbę ciśnieniową układu
trza, szyba pokryta nalo- chłodzenia w stacji obsługi. Wymienić wy-
tem po włączeniu ogrze- mienni ciepła, jeśli ciecz chłodząca wycie-
wania ka z obudowy zespołu grzewczego

235
Wyposażenie elektryczne

Wiadomości wstępne

Podczas sprawdzania wyposażenia elek-

trycznego można spotkać w instrukcji obsługi
następujące określenia: napięcie, natężenie i
rezystancja.
Napięcie jest mierzone w woltach (V), natę-
żenie w amperach (A), a rezystancja w
omach (Ω). Napięcie w instalacji elektrycznej
samochodu jest na ogół określane przez
akumulator oraz od temperatury zewnętrznej i
może wynosić od 10 do 13 V. Natomiast na-
pięcie prądu wytwarzanego przez alternator
(prądnicę) wynosi przy średniej prędkości
obrotowej silnika około 14 V. Pojęcie natęże-
nia prądu występuje w dziedzinie elektro- zystancji, aby mogły być mierzone danym
techniki samochodowej stosunkowo rzadko. przyrządem.
Natężenie prądu jest podawane na przykład Istnieją przeznaczone dla amatorów wielo-
na grzbietach bezpieczników i określa mak- funkcyjne przyrządy pomiarowe, które są
symalny prąd, który może płynąć w obwo- dostosowane specjalnie do sprawdzania
dzie, nie powodując przepalenia bezpieczni- urządzeń samochodach (rys. SX-5401). Ta-
ka i przerwania obwodu. kim urządzeniem można zmierzyć prędkość
Płyną w każdym obwodzie, prąd musi poko- obrotową silnika i kąt zwarcia styków przery-
nać opór. Opór elektryczny (rezystancja) za- wacza, a także napięcie do 20 V. Zakres re-
leży między innymi od następujących czynni- zystancji, jaką można mierzyć tym przyrzą-
ków: przekroju przewodu, materiału przewo- dem, wynosi na ogół od 1 do 1000 kΩ.
du, poboru prądu itd. Jeśli rezystencja jest Poza tym są oferowane przyrządy pomiarowe
zbyt duża, mogą wystąpić zakłócenia w dzia- do sprawdzania elementów elektrycznych i
łaniu instalacji. Na przykład, nie może być elektronicznych. Pozwalają one na pomiary w
zbyt duża rezystencja przewodów wysokiego dużym zakresie, od małych rezystancji w
napięcia, gdyż brak jest wtedy wystarczająco omach (Ω) do dużych rezystancji w mega-
silnej iskry na świecach zapłonowych do za- omach (MΩ). Napięcia mogą być mierzone
palenia mieszanki paliwa z powietrzem i silnik bardzo dokładnie, co jest wymagane przede
nie pracuje właściwie. wszystkim w zespołach elektronicznych.
Przyrządy pomiarowe

W handlu są dostępne uniwersalne przyrządy

pomiarowe przeznaczone do elektrycznego
wyposażenia samochodów. Łączą one w
jednej obudowie woltomierz do pomiaru na-
pięcia, amperomierz do pomiaru natężenia
prądu i omomierz do pomiaru rezystancji.
Przyrządy te różnią się znacznie zakresami
pomiarowymi i dokładnością pomiaru. Zakres
pomiarowy określa, w jakich granicach po-
winny się zawierać wartości napięcia lub re-

236

Jeśli należy tylko sprawdzić, czy w ogóle jest
napięcie, nadaje się do tego prosta lampka
próbna (A, rys. SX-5402). Jednak można ją
stosować tylko do obwodów elektrycznych, w
których nie ma elementów elektronicznych,
ponieważ są one bardzo wrażliwe na prze-
pływ zbyt dużych prądów. W pewnych wa-
runkach elementy elektroniczne mogą ulec
zniszczeniu nawet po podłączeniu lampki
próbnej.
Uwaga. Do sprawdzania obwodów elektro-
nicznych (zawierających tranzystory, diody i
elektroniczne urządzenie sterujące) niezbęd-
ny jest wysokoomowy próbnik napięcia (B,
rys. SX-5402). Praktycznie spełnia on to sa-
mo zadanie co lampka próbna, jednak nie
powoduje uszkodzeń elementów elektronicz-
nych i nadaje się do sprawdzania wszystkich
obwodów.
Pomiar napięcia
Obecność napięcia można wykryć już prostą
lampką lub próbnikiem napięcia. Jednak uzy-
skuje się wtedy jedynie informację, że jest
napięcie. W celu zmierzenia tego napięcia
należy podłączyć woltomierz (przyrząd do
pomiaru napięcia).
Najpierw ustawia się na woltomierzu zakres
pomiarowy, w którym przypuszczalnie znaj-
duje się mierzone napięcie. Napięcia w sa-
mochodzie z zasady nie przekraczają 14 V.
Wyjątek stanowi układ zapłonowy, w którym
napięcie może dochodzić do 30 000 V i może
być mierzone tylko specjalnym przyrządem
lub za pomocą oscyloskopu.
W przyrządach pomiarowych przeznaczo-
nych wyłącznie do samochodów należy w
celu zmierzenia napięcia tylko nastawić prze-
łącznik na woltomierz, podczas gdy w przy-
rządzie wieloczynnościowym ogólnego prze-
znaczenia trzeba przeprowadzić wiele przy-
gotowań. Najpierw ustawia się przełączni-
237
kiem prądu stałego (DCV w przeciwieństwie
do ACV – napięcia prądu stałego), potem
wybiera się zakres pomiarowy. Ponieważ w
samochodzie nie występują poza układem
zapłonowym napięcia wyższe niż około 14 V,
górna granica nastawianego zakresu powin-
na być trochę wyższa (około 15 do 20 V). jeśli
jest pewne, że mierzone napięcie jest znacz-
nie niższe, na przykład 12 V, można zakres
pomiarowy zawęzić, aby uzyskać większą
dokładność wskazań. W razie wystąpienia
wyższych napięć, przekraczających zakres
pomiarowy przyrządu, może dojść do znisz-
czenia przyrządu. Przewody przyrządu po-
miarowego należy podłączyć, jak pokazano
na rys. SX-5403, równolegle do odbiornika.
Czerwony przewód przyrządu jest łączony do
przewodu prowadzącego od dodatniego za-
cisku akumulatora, przewód czarny – do
przewodu masy lub do masy samochodu, na
przykład do kadłuba silnika.
Przykład pomiaru. Jeśli nie można urucho-
mić silnika z powodu zbyt małej prędkości
obrotowej rozrusznika, trzeba sprawdzić na-
pięcie akumulatora podczas włączenia roz-
rusznika. W tym celu należy podłączyć czer-
wony przewód woltomierza (+) do dodatniego
zacisku akumulatora, a czarny przewód do
masy pojazdu (-), następnie włączyć przy
pomocy drugiej osoby rozrusznik i odczytać
wartość napięcia. Jeśli napięcie spada poni-
żej 10 V (przy temperaturze akumulatora
+20oC), należy sprawdzić akumulator i nała-
dować go w razie potrzeby przed kolejną
próbą uruchamiania.
Pomiar natężenia prądu
Konieczność pomiaru natężenia prądu wy-
stępuje stosunkowo rzadko podczas spraw-
dzania wyposażenia elektrycznego w samo-
chodzie. Przykładem może być sprawdzanie
akumulatora opisane w punkcie „Samorozła-
dowywanie akumulatora”. Potrzebny jest do
tego amperomierz, który znajduje się również
w uniwersalnym przyrządzie pomiarowym.
Przed pomiarem jest konieczne ustawienie
zakresu pomiarowego przyrządu, w którym
przypuszczalnie znajduje się mierzona war-
tość natężenia. Jeśli wartość ta nie jest zna-
na, należy nastawić najwyższy zakres i przy
braku wskazań włączyć kolejno niższe zakre-
sy pomiarowe.
Obwód musi być przerwany do pomiaru natę-
żenia prądu (rys. SX-5404) i włączony do
niego przyrząd pomiarowy (amperomierz). W

tym celu należy wyjąć na przykład złącze i
czerwony przewód (+) amperomierza podłą-
czyć do przewodu, przez który przepływa
prąd, a czarny przewód (-) do styku, do któ-
rego jest normalnie podłączony zdjęty prze-
wód. Styki masy odbiornika i złącza powinny
być połączone dodatkowym przewodem.
Uwaga. W żadnym wypadku za pomocą nor-
malnego amperomierza nie powinny być mie-
rzone natężenia prądu w przewodach prowa-
dzących do rozrusznika (około 150 A) lub do
świec żarowych w silnikach wysokoprężnych
(do 60 A). Duże natężenie prądu przepływa-
jącego przez te odbiorniki może zniszczyć
przyrząd pomiarowy. W warsztatach do tych
pomiarów jest używany amperomierz kie-
szonkowy. Izolowany przewód zakłada się
kleszcze i natężenie prądu mierzone jest
przez wykorzystanie zjawiska indukcji.
Pomiar rezystancji
Przed sprawdzeniem rezystancji należy
upewnić się, czy do omomierza została wło-
żona sprawna bateria i czy do elementu, do
którego podłączony jest omomierz, nie do-
chodzi napięcie. Zawsze należy najpierw
odłączyć akumulator. W przeciwnym razie
238
może zostać uszkodzony przyrząd pomiaro-
wy lub wyposażenie elektryczne.
Omomierz jest podłączony do dwóch styków
odbiornika lub dwóch końców przewodu elek-
trycznego (rys. SX-5405). Nie ma przy tym
znaczenia, który przewód (dodatni czy ujem-
ny) przyrządu pomiarowego zostanie zaci-
śnięty na końcówce. Wyjątek stanowi pomiar
rezystancji wyposażenia, w którym są diody.
W celu sprawdzenia, czy dioda nie ma prze-
rwy, należy podłączyć ją do omomierza w
kierunku przewodzenia.
Pomiar rezystancji w samochodzie ma w za-
sadzie dwa zastosowania:
– sprawdzanie rezystora lub części elektrycz-
nej znajdującej się w obwodzie prądu,
– sprawdzanie „przepustowości” przewodu
elektrycznego, przełącznika lub spirali grzej-
nej. Określa się przy tym, czy przewód elek-
tryczny nie jest przerwany i przez to uniemoż-
liwia działanie podłączonego urządzenia elek-
trycznego. W celu dokonania pomiaru, omo-
mierz jest podłączany do obu końców spraw-
dzanego przewodu elektrycznego. Jeśli rezy-
stancja wynosi 0 Ω, oznacza to właściwy stan
przewodu. Przyrząd wskazuje ∞ (nieskoń-
czoność) Ω, gdy jest przerwana w przewo-
dzie.
Zamontowanie dodatkowego
wyposażenia elektrycznego
Przewody, które mają być ułożone w związku
z zamontowaniem wyposażenia dodatkowe-
go oprócz przewodów instalowanych seryjnie,
należy w miarę możliwości układać wzdłuż
poszczególnych wiązek z wykorzystaniem
istniejących opasek i osłon gumowych.
W miejscach, gdzie jest to konieczne, należy
mocować dodatkowo nowo układane prze-
wody za pomocą taśmy izolacyjnej, kilu
uszczelniającego, opasek itp., w celu wyeli-
minowania hałasów i ocierania przewodów
podczas jazdy. Należy zwrócić szczególną
uwagę, aby była zachowana minimalna odle-
głość 10 mm między przewodami hamulco-
wymi i przewodami ułożonymi na stałe i mi-
nimalna odległość 25 mm między przewoda-
mi hamulcowymi i przewodami, które drgają
razem z silnikiem lub innymi elementami sa-
mochodu.
W przypadku wiercenia otworów w nadwoziu
usunąć zadziory na krawędziach tych otwo-
rów oraz zagruntować i polakierować te miej-
sca. Opiłki powinny być usunięte całkowicie z
nadwozia.

ELEMENTY DO MOCOWANIA PRZEWODÓW
1 – taśma izolacyjna, 2 – zacisk taśmowy, 3 –
opaska mocująca, 4 – osłona, 5 – samoprzylepna
taśma z tworzywa piankowego, 9 – opaska mocu-
jąca przytwierdzana w otworze
W przypadku prac przy przewodach elek-
trycznych należy zawsze po wyłączeniu za-
płonu odłączyć i odwiesić na bok przewód
masy (-) akumulatora samochodu, aby zapo-
biec zwarciom i uszkodzeniom spowodowa-
nym przeciążeniem w instalacji elektrycznej.
Uwaga. Po odłączeniu akumulatora może
nastąpić wyłącznie lub skasowanie danych w
pamięci diagnostycznej silnika i sterowania
przekładnią, urządzeniem ABS oraz innych
urządzeń elektrycznych, jak na przykład ra-
dioodbiornika i zegara. Specjalne wskazówki
są podawane w rozdziale „Wymontowanie i
zamontowanie akumulatora”.
Przed zamontowaniem dodatkowych odbior-
ników należy każdorazowo sprawdzić, czy
istniejący alternator może jeszcze przejąć
zwiększone obciążenie. W razie konieczności
powinien być zamontowany alternator o wię-
kszej mocy.
Uwaga. Nie należy zmieniać przewodu z żół-
tą izolacją należącego do układu SRS (po-
duszka powietrzna).
Poszukiwanie usterek w instalacji
elektrycznej
Szukanie usterek w instalacji elektrycznej
powinno przebiegać z zachowaniem ustalo-
nych zasad, które obowiązują podczas spra-
239
wdzania uszkodzonych żarówek, jak również
podczas ustalania przyczyny niesprawności
silnika elektrycznego.
Pierwszą czynnością jest zawsze spraw-
dzanie bezpiecznika, jeśli urządzenie elek-
tryczne ma takie zabezpieczenie. Rozmiesz-
czenie bezpieczników jest podane na pokry-
wie skrzynki bezpieczników (patrz „Wymiana
bezpieczników”).
W razie przepalenia bezpiecznika należy go
wymienić i sprawdzić po włączeniu odbiornika
elektrycznego, czy bezpiecznik nie ulegnie
ponownie natychmiastowemu przepaleniu. W
takim przypadku trzeba najpierw wykryć i
usunąć uszkodzenie, którym jest na ogół
zwarcie. Oznacz to, że nastąpiło w jakimś
miejscu, czasami także wewnątrz urządzenia
elektrycznego, połączenie masy z końcówką
dodatnią.
Druga czynność kontrolna. Jeśli bezpiecz-
nik nie jest przepalony, a żarówka nie świeci
się lub silnik elektryczny nie pracuje, należy
sprawdzić, czy jest dopływ prądu.
Sprawdzanie żarówki
● Wyjąć żarówkę i sprawdzić ją wzrokowo.
Należy wymienić żarówkę, jeśli włókno jest
przepalone lub bańka szklana jest osadzona
luźno w cokole.
● W celu stwierdzenia z całą pewnością, że
żarówka nie jest uszkodzona, należy wyko-
nać następujące czynności: podłączyć prze-
wód dodatni (+) i przewód (-) bezpośrednio
do zacisków akumulatora i połączyć je z ża-
rówką. Nie ma przy tym znaczenia, jak te
przewody zostaną podłączone do żarówki.
Jeden przewód należy przyłożyć do środko-
wego styku, drugi do korpusu żarówki i wy-
mienić żarówkę, jeśli nie zaświeci się.
Uwaga. Trzeba się upewnić, że styki przy
żarówce i w oprawce nie są skorodowane. W
razie potrzeby oczyścić papierem ściernym
skorodowane styki lub wyprostować wygiętą
końcówkę, aby zapewnić prawidłowy kontakt.
● Jeśli żarówka nie jest uszkodzona, zamon-
tować ją i włączyć zasilanie. Sprawdzić lamp-
ką próbną dopływ prądu, jeśli żarówka nie
zaświeci się w dalszym ciągu. W tym celu
należy podłączyć lampkę próbną do masy.
Oznacza to, że jeden przewód lampki powi-
nien stykać się z punktem masy na silniku
(czysty metal) lub bezpośrednio z ujemnym
zaciskiem akumulatora. Drugą końcówkę (+)
lampki próbnej należy trzymać przy wtyczce
lub wkuć w przewód doprowadzający prąd.
Jeśli zaświeci się lampka próbna, a żarówka
nie świeci się, jest przerwa w połączeniu ża-
rówki z masą. Aby to sprawdzić, przyłożyć do
oprawki żarówki dodatkowy przewód łączący
ją z masą. Żarówka powinna się zaświecić.
● Jeśli jest brak napięcia w przewodzie do-
prowadzającym prąd do żarówki, a więc
lampka próbna nie świeci się, jest bardzo
prawdopodobne uszkodzenie wyłącznika.
Sprawdzić, czy w wyłączniku nie ma przerwy
(patrz „Sprawdzanie wyłączników”).
Sprawdzanie silników elektrycznych
W samochodzie coraz więcej funkcji przejmu-
ją małe silniki elektryczne. Te silniki, jak na
przykład nastawnik reflektorów lub silnik
dmuchawy układu ogrzewania, są włączane
w razie potrzeby za pomocą wyłącznika au-
tomatycznie lub ręcznie.
Uwaga. Sprawdzanie silnika wycieraczki zo-
stało opisane w oddzielnym punkcie.
● Sprawdzić bezpiecznik danego silnika elek-
trycznego i w razie potrzeby wymienić.
● Jeśli bezpiecznik ulegnie zaraz ponowne-
mu przepaleniu, oznacza to zwarcie w obwo-
dzie.
● W celu jednoznacznego ustalenia, czy nie
jest uszkodzony silnik, należy podłączyć dwa
pomocnicze przewody (średnicy około 2 mm)
bezpośrednio od akumulatora samochodu do
silnika. Przewód dodatni powinien być podłą-
czony do dodatniej końcówki, przewód masy
do końcówki masy silnika. W razie wątpliwo-
ści należy określić biegunowość końcówkę
według schematu instalacji elektrycznej. mo-
że być konieczne wymontowanie silnika.
Wszystkie silniki elektryczne w samochodzie
są zasilane napięciem instalacji (12…14 V).
Jeśli silnik działa prawidłowo, usterka tkwi w
zasilaniu.
Uwaga. Zbyt mała prędkość obrotowa lub
praca silnika z przerwami może wskazywać
na zużycie szczotek węglowych, które należy
w takim przypadku wymienić.
● Jeśli silnik działa właściwie, należy ustalić
według schematu instalacji elektrycznej, który
przewód doprowadza napięcie do silnika, gdy
jest uruchamiany wyłącznik przed włącze-
niem zapłonu.
● Sprawdzić lampką próbną przewód dopro-
wadzający napięcie do silnika. Ponieważ
przez silnik elektryczny przepływa duży prąd,
można zastosować zwykłą lampkę próbną z
żarówką. Taka lampka próbna ma ostre koń-
cówki, którymi można przebić izolację prze-
240
wodu zasilającego, co upraszcza sprawdza-
nie napięcia.
● Jeśli napięcie nie dochodzi do silnika elek-
trycznego, uszkodzenie jest w obwodzie zasi-
lania. Należy znaleźć i usunąć w przewodach
zasilających według schematu instalacji elek-
trycznej. Z powodu dużego poboru prądu,
silniki elektryczne mają na ogół dodatkowe
przekaźniki załączające (patrz „Sprawdzanie
przekaźników”).
● Jeśli usterka nie zostanie wykryta, należy
sprawdzić wyłącznik (patrz „Sprawdzanie
wyłączników”).
● W przypadku usterki przewodu, często ko-
rzystniejsze jest ułożenie nowego, ponieważ
trudno zlokalizować przerwę w uszkodzonym
przewodzie.
Sprawdzanie wyłączników
Większość odbiorników elektrycznych jest
włączana i wyłączana wyłącznikami urucha-
miającymi ręcznie. Są również wyłączniki
sterowane automatycznie, do których zalicza
się na przykład czujnika ciśnienia oleju i po-
ziomu płynu hamulcowego.
Zasadniczym zadaniem wyłącznika jest za-
mykanie i przerywanie obwodu prądowego.
Są wyłączniki rozłączające przewód masy i
wyłączniki, które rozłączają przewód dodatni.
Sprawdzanie wyłączników żarówek
i silników elektrycznych
● Wymontować odpowiedni wyłącznik.
● Proste wyłączniki mają tylko dwa przyłącza
przewodów. W takim wypadku na jednym
zacisku zawsze powinno być napięcie (+), a
po włączeniu wyłącznika powinno być także
na drugim zacisku. Są również wyłączniki z
wieloma zaciskami, dla których należy ustalić
według schematu instalacji elektrycznej zaci-
ski znajdujące się pod napięciem i w razie
potrzeby włączyć przedtem zapłon.
● Sprawdzić lampkę próbną, czy jest napięcie
na wyłączniku. Jeśli lampka zaświeci się,
wyłączyć wyłącznik i sprawdzić zacisk wyj-
ściowy, czy również na nim występuje napię-
cie. Obecność napięcia na obu zaciskach
oznacza, że wyłącznik działa właściwie.
● Brak napięcia za zacisku wejściowym
oznacza, że jest przerwa w przewodzie zasi-
lającym, należy sprawdzić obwód zasilający
według schematu instalacji elektrycznej i w
razie potrzeby ułożyć nowy przewód.
Sprawdzanie czujników
Przykładami czujników są: czujnik ciśnienia
oleju, czujnik poziomu płynu hamulcowego i
cieczy chłodzącej.
● Podłączyć przyrząd do wykrywania przerw
(lampkę próbną lub omomierz) do końcówki
doprowadzającej i odprowadzającej czujnika.
W tym celu należy odłączyć przewody od
czujnika.
Uwaga. Czujniki wkręcone w kadłub silnika
nie mają na ogół przewodu masy, ponieważ
korpus czujnika tworzy poprzez kadłub silnika
połączenie z masą.
● Gdy czujnik jest zamknięty, próbnik nie
powinien wykazywać przerwy. Najlepiej nada-
je się do tego celu omomierz, który przy za-
mkniętym czujniku powinien wykazywać 0 Ω,
a przy otwartym ∞ Ω (nieskończoność).
● Działanie wyłącznika sygnalizującego po-
ziom cieczy chłodzącej lub płynu hamulco-
wego można sprawdzić najszybciej, odłącza-
jąc przewód od wyłącznika przy włączonym
zapłonie i dotykając przewodem masy, na
przykład kadłuba silnika. Jeśli zaświeci się
lampka sygnalizacyjna na tablicy rozdzielczej,
wyłącznik jest uszkodzony.
● Szczególny przypadek stanowi czujnik ci-
śnienia oleju. Styki są zwarte (lampka kontro-
lna świeci się), gdy silnik jest unieruchomio-
ny. Wyłącznik otwiera się dopiero przy pew-
nej wartości ciśnienia oleju.
Sprawdzanie przekaźników
Przekaźniki znajdują się w wielu obwodach
prądowych wyposażenia elektrycznego sa-
mochodu. Przekaźnik załączający pracuje jak
wyłącznik. Przykład: jeśli zostanie włączony
sygnał dźwiękowy wyłącznikiem ręcznym,
przekaźnik otrzymuje sygnał przełączenia
zasilania na sygnał dźwiękowy. Oczywiście
można doprowadzić prąd od akumulatora do
sygnału dźwiękowego bezpośrednio przez
wyłącznik, jednak przy wszystkich odbiorni-
kach z dużym poborem prądu (sygnał dźwię-
kowy, światła przeciwmgłowe, wentylator
chłodnicy itd.) instaluje się pośredni przekaź-
nik, aby nie przeciążać wyłącznika lub skrócić
drogę przepływu prądu. Obok tych przekaźni-
ków są również przekaźniki sterujące, na
przykład częstotliwością pracy wycieraczki i
spryskiwaczy szyb.
241
Sprawdzanie przekaźnika
załączającego
Przekaźnik otrzymuje impuls sterujący pod-
czas włączania odpowiedniego odbiornika
energii elektrycznej, to znaczy przepływ prą-
du sterującego przez cewkę powoduje wcią-
ganie styku i zamykanie obwodu prądu robo-
czego, który płynie przez przekaźnik do od-
biornika.
Najprościej jest sprawdzić działanie przekaź-
nika przez zastąpienie go nowym i tak z regu-
ły robi się w warsztacie. Ponieważ użytkownik
samochodu rzadko ma pod ręką nowy prze-
kaźnik, zaleca się przeprowadzenie następu-
jących czynności w przypadku przekaźnika
załączającego, jaki jest stosowany między
innymi do włączania reflektorów przeciwm-
głowych i sygnału dźwiękowego. Podane tutaj
oznaczenia zacisków mogą się różnić od
oznaczeń przekaźników montowanych seryj-
nie.
● Wyłącznik przekaźnik z zamocowania.
● Włączyć zapłon i odpowiedni wyłącznik.
● Najpierw sprawdzić za pomocą próbnika
napięcia, czy nie jest napięcie na zacisku „30”
(+) podstawy przekaźnika. W tym celu należy
podłączyć próbnik do masy (-), a drugą koń-
cówkę wprowadzić ostrożnie do zacisku „30”.
Jeśli zaświeci się dioda próbnika, na zacisku
jest napięcie. Jeśli próbnik nie wykaże napię-
cia, należy znaleźć przerwę według schematu
instalacji elektrycznej na odcinku od dodat-
niego zacisku akumulatora (+) do zacisku
„30”.
● Wykonać mostek z kawałka izolowanego
drutu, którego końce powinny być oczysz-
czone z izolacji.
● Za pomocą mostka połączyć w podstawie
przekaźnika zacisk „30” (+ akumulatora, zaw-
sze pod napięciem) z wyjściem zamykające-
go styku „87” przekaźnika. Ta czynność za-
stępuje dokładne działanie nie uszkodzonego
przekaźnika. Położenie odpowiednich styków
w podstawie przekaźnika jest zaznaczone na
przekaźniku lub przy zestyku.
● Jeśli po włożeniu mostka rozlegnie się na
przykład sygnał dźwiękowy, oznacza to że
przekaźnik jest uszkodzony.
● Jeśli sygnał dźwiękowy nie zacznie działać,
należy sprawdzić, czy sygnał ma właściwe
połączenie z masą. Potem należy znaleźć i
usunąć przerwę w obwodzie od zacisku „87”
do sygnału, według schematu instalacji elek-
tryczne.
● W razie potrzeby zamontować nowy prze-
kaźnik.
Uwaga. Jeśli usterka występuje okresowo w
obwodzie, w którym jest przekaźnik, wtedy
przyczyną jest na ogół ten przekaźnik. Styk w
przekaźniku nie rozłącza się od czasu do
czasu, a poza tym działa właściwie. W razie
wystąpienia takiej usterki należy stuknąć lek-
ko w obudowę przekaźnika i jeśli przekaźnik
zadziała właściwie, należy go wymienić.
Sprawdzanie kierunkowskazów
Częstotliwość pracy kierunkowskazów i świa-
teł awaryjnych jest stosowana przez wspólny
przekaźnik, który znajduje się w zespolonym
urządzeniu sterującym w przedziale silnika.
● Jeśli częstotliwość jest większa po jednej
stronie niż po drugiej, na stronie z większą
częstotliwością jest uszkodzona żarówka lub
jest przerwa w obwodzie.
● Sprawdzić bezpiecznik nr 12 (7,5 A) w
skrzynce bezpieczników w podnóżku.
● Sprawdzić bezpiecznik nr 53 (10 A) w
skrzynce bezpieczników w przedziale silnika.
● Jeśli są zakłócenia w działaniu świateł awa-
ryjnych, podczas gdy kierunkowskazy działa-
ją normalnie, jest to spowodowane zwykle
brakiem dopływu prądu do wyłącznika świateł
awaryjnych.
● Jeśli są zakłócenia w działaniu kierunkow-
skazów, podczas gdy światła awaryjne dzia-
łają normalnie, jest to spowodowane zwykle
brakiem dopływu prądu (doprowadzanego z
zespolonego urządzenia sterującego) do wy-
łącznika świateł awaryjnych.
● Jeśli nie została wykryta żadna usterka,
należy wymienić wyłącznik świateł awaryj-
nych lub przekaźnik w zespolonym urządze-
niu sterującym.
Sprawdzanie silnika wycieraczki
Silnik wycieraczki znajduje się przy przegro-
dzie czołowej poniżej szyby przedniej. W celu
sprawdzenia silnika należy wymontować ra-
miona wybieraków i osłonę wlotu powietrza
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie ra-
mion wybieraków szyby przedniej, sprawdza-
nie i regulacja skrajnego położenia ramion” i
„Wymontowanie i zamontowanie osłony wlotu
powietrza”).
Oznaczenie zacisków
242
Oznaczenia zacisków silnika są znormalizo-
wane:
– Zacisk 3 lub E (przewód czarny) stanowi
połączenie z masą.
– Zacisk 1 (przewód niebiesko-żółty) otrzy-
muje napięcie dla pierwszej prędkości wycie-
raczki.
– Zacisk 5 lub As (przewód niebiesko-biały)
dostarcza prąd od bieguna dodatniego (+) dla
ustawienia wycieraczki w położeniu skrajnym.
Po wyłączeniu wycieraczki przez kierowcę
silnik jest zasilany napięciem przez styk śli-
zgowy tak długo, aż wycieraczka dojdzie do
położenia spoczynkowego.
– Zacisk 2 (przewód niebieski) doprowadza
napięcie dla drugiej prędkości wycieraczki
(uzwojenie bocznikowe).
Sprawdzanie silnika wycieraczki
Przede wszystkim należy ustalić, czy jest
uszkodzony silnik wycieraczki, czy obwód
zasilania. W tym celu należy wykonać nastę-
pujące czynności:
● Odłączyć złącze wielostykowe od silnika
wycieraczki.
● Podłączyć dwoma przewodami pomocni-
czymi napięcie (+) i masę (-) od akumulatora
samochodu do silnika wycieraczki.
– jeden przewód ułożyć od bieguna dodat-
niego akumulatora do zacisku 1 lub 2,
– drugi przewód poprowadzić od bieguna
ujemnego akumulatora do zacisku silnik 3 lub
E.
● Silnik wycieraczki powinien pracować na 1
lub 2 prędkości, zależnie od wybranego sty-
ku. Jeśli silnik nie pracuje, jest uszkodzony
silnik lub obwód odpowiedniej prędkości.
Wymontowanie silnika – patrz „Wymontowa-
nie i zamontowanie silnika wycieraczki szyby
przedniej”.
Sprawdzanie ogrzewania szyby tylnej
Część powierzchni szyby z widocznymi dru-
tami oporowymi powinna być wolna od szro-
nu lub oblodzenia w jakiś czas po włączeniu
ogrzewania szyby.
● W razie niewłaściwego działania, należy
sprawdzić najpierw bezpiecznik w skrzynce
bezpieczników.
● Jeśli bezpiecznik nie jest przepalony, nale-
ży wymontować obicie ramy szyby tylnej i
sprawdzić osadzenie złączy przewodów po
lewej i prawej stronie, w razie potrzeby oczy-
ścić z produktów korozji.

● Jeśli ogrzewanie szyby tylnej nie działa w
dalszym ciągu, należy sprawdzić przekaźnik
ogrzewania.
● W przypadku przerwania drutów grzejnych
można je naprawić dostępnym w handlu la-
kierem przewodzącym służącym do usuwania
przerw. Miejsce uszkodzenia należy przemyć
rozcieńczalnikiem lub spirytusem etylowym.
● Okleić uszkodzone miejsce z obu stron
taśmą klejącą (rys. SX-5410) i nanieść małym
pędzelkiem warstwę lakieru przewodzącego
o grubości około 3 mm.
● Pozostawić lakier do wyschnięcia przez
około 24 godziny przy temperaturze +25oC.
Jeśli zostanie użyta dmuchawa gorącego
powietrza, lakier wysycha przy temperaturze
+150oC w ciągu około 30 minut.
Uwaga. Nie należy włączać ogrzewania szy-
by tylnej przed całkowitym wyschnięciem
lakieru przewodzącego. Nie należy stosować
benzyny lun innych rozpuszczalników do
przemywania uszkodzonego miejsca.
Sprawdzanie świateł hamowania
● Jeśli światła hamowania nie włączają się,
należy sprawdzić bezpiecznik w skrzynce
243
bezpieczników.
● Jeśli bezpiecznik nie jest uszkodzony,
sprawdzić i w razie potrzeby wymienić ża-
rówkę światła hamowania.
● Sprawdzić wyłącznik świateł hamowania. W
tym celu należy wymontować osłonę nad
pedałem. Odłączyć złącze przewodu od wy-
łącznika świateł hamowania.
● Włączyć zapłon.
● Mostkować oba styki w złączu wyłącznika
świateł hamowania za pomocą krótkiego
przewodu dodatkowego. Jeśli zapalą się
światła hamowania, wyłącznik jest uszkodzo-
ny i należy go wymienić.
Wymontowanie i zamontowanie
sygnału dźwiękowego
Sygnał dźwiękowy jest zamontowany za
przednim zderzakiem z lewej strony. W celu
ochrony głównych styków, w kole kierownicy
jest zastosowany przekaźnik między przyci-
skiem a sygnałem dźwiękowym. Naciśnięcie
przycisku sygnału powoduje zamkniecie ob-
wodu prądu sterującego przekaźnika.
Wymontowanie
● Wymontować zderzak przedni (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie zderzaka przed-
niego”).
● Odłączyć od sygnału dźwiękowego złącza
wtykowe przewodów elektrycznych (2, rys. H-
5416) „+” i (3) „-„. Jeśli na złączach nie ma
oznaczeń biegunowości, należy nanieść od-
powiednie znaki.
● Wykręcić śrubę mocującą (1) i zdjąć sygnał
dźwiękowy.
Sprawdzanie
● Podłączyć sygnał dźwiękowy bezpośrednio
do akumulatora za pomocą przewodów po-
mocniczych, łącząc styk złącza (2, rys. H-
5416) z biegunem dodatnim (+) akumulatora i
styk złącza (3) z biegunem ujemnym (-). Sy-
gnał powinien wydać dźwięk, w przeciwnym
razie należy wymienić sygnał.
Zamontowanie
● Osadzić sygnał dźwiękowy i przykręcić śru-
bą mocującą (1, rys. H-5416).
● Podłączyć złącza wtykowe przewodów
elektrycznych (2) i (3).
 czep (1, rys. H-5401), otworzyć i wyjąć po-
krywę.
2. W przedziale silnika przed akumulatorem,
obok zamocowania prawej kolumny zawie-
szenia. W celu otwarcia tej skrzynki należy
wcisnąć zaczep (1, rys. H-5402), otworzyć i
wyjąć pokrywę.
3. Wewnątrz samochodu, w podnóżku po
stronie kierowcy. W celu otwarcia odchylić w
dół i wyjąć pokrywę (rys. H-5403).
● Przed wymianą bezpiecznika należy zaw-
sze wyłączyć odpowiedni odbiornik i zapłon.
● Przepalony bezpiecznik rozpoznaje się po
stopionym pasku metalowym (rys. SX-5407).
● W skrzynce bezpieczników i przekaźników
wewnątrz samochodu znajduje się klamra z
tworzywa sztucznego do wyjmowania i wkła-
dania bezpieczników.

Rozmieszczenie bezpieczników

Właściwe rozmieszczenie bezpieczników w

każdym samochodzie, zależne od wyposaże-
nia i modelu, jest określone na pokrywie
skrzynki bezpieczników. W poniższych tabli-
cach podano rozmieszczenie bezpieczników
w trzy- i czterodrzwiowych samochodach
Honda Civic od modeli 1995.

Skrzynka bezpieczników i przekaźników

● Zamontować zderzak przedni (patrz „Wy- w podnóżku
montowanie i zamontowanie zderzaka przed-
niego”).

Wymiana bezpieczników

Poszczególne obwody prądu są chronione

bezpiecznikami topikowymi, aby zapobiec
zwarciom i uszkodzeniom wynikającym z
przeciążenia w instalacji elektrycznej. Zasto-
sowano bezpieczniki ze stykami nożowymi.
Samochody Honda Civic od modeli 1995 są Nr War- Zabezpieczony odbiornik
wyposażone w trzy styki z bezpiecznikami i bez- tość lub obwód
przekaźnikami. piecz- prądu
1. W przedziale silnika obok akumulatora. W nika (A)
celu otwarcia tej skrzynki należy wcisnąć za- 1 20 Silnik regulacji siedzenia i tylny
silnik regulacji wysokości

244
2 20 Silnik regulacji wzdłużnej i 25 7,5 Zegar, wskaźniki i lampki sygna-
przedni silnik regulacji wysoko- lizacyjne, cewka elektromagne-
ści, su blokady przełączania biegów,
ogrzewanie siedzenia (niektóre urządzenie sygnalizacyjne prze-
wersje) kroczenie prędkości
3 10 Silnik wycieraczki szyby tylnej, 26 20 Silnik wycieraczki szyby, pomp-
pompka spryskiwaczy szyby ka spryskiwaczy, zespolone
tylnej urządzenie sterujące
4 10 Światło drogowe prawe, zespo- 27 10 Zapalniczka
lone urządzenie sterujące 28 10 Radioodbiornik samochodowy,
5 10 Światło drogowe lewe, lampka opcja
kontrolna świateł drogowych 29 7,5 Zespolone urządzenie sterujące
6 10 Urządzenie sterujące spryskiwa- 30 7,5 Oświetlenie wskaźników, zespo-
czy reflektorów lone urządzenie sterujące
7 20 Silnik podnoszenia szyby drzwi 31 7,5 ECM/PCM, przekaźnik pompy
tylnych z lewej strony paliwa, zespolone urządzenie
8 20 Silnik podnoszenia szyby drzwi sterujące
tylnych z prawej strony 32 7,5 Światła pozycyjne przednie,
9 15 Cewka zapłonowa (silnik D14A3, światła tylne, oświetlenie tablicy
D14A4, D15Z4, D15Z5, D16Y4, rejestracyjnej
D16Y9) 33 7,5 Urządzenie sterujące blokady,
10 20 Silnik podnoszenia szyby w cewka elektromagnesu blokady
drzwiach pasażera kluczem, wielofunkcyjny prze-
11 20 Główny wyłącznik i urządzenie łącznik świateł
sterujące podnoszeniem szyb
12 7,5 Przekaźnik kierunkowskazów i
świateł awaryjnych
13 15 Przekaźnik pompy paliwa, ze- Skrzynka bezpieczników i przekaźników
spół SRS (poduszki powietrznej)
w przedziale silnika
14 7,5 Urządzenie sterujące ekono-
miczną jazdą, urządzenie steru-
jące centralnego zamykania
drzwi bez klucza
15 7,5 Alternator, czujnik prędkości
jazdy, wyświetlacz LED, urzą-
dzenie sterujące zabezpieczenia
samochodu przed kradzieżą,
lampka układu ładowania, TCM
16 7,5 Urządzenie sterujące ABS,
ogrzewanie szyby tylnej, lampka
kontrolna ogrzewania szyby
tylnej
17 7,5 Urządzenie klimatyzacyjne, lu-
sterko zewnętrzne regulowane
elektrycznie, urządzenie sterują-
ce chowanego lusterka ze-
wnętrznego, przekaźnik ogrze-
wania siedzenia
Nr War- Zabezpieczony odbiornik
18 7,5 Zespolone urządzenie sterujące
bez- tość lub obwód
19 7,5 Światło cofania, urządzenie
piecz- prądu
sterujące centralnego zamyka-
nika (A)
nia drzwi
41 80 Główne zasilanie elektrycznej
20 7,5 Tylne światło przeciwmgłowe
instalacji samochodu
21 10 Światło mijania prawe
42 40 Do wyłącznika zapłonu
22 10 Światło mijania lewe
43 7,5 Górne oświetlenie wewnętrzne,
23 10 Zespół SRS (poduszki powietrz-
złącze przesyłania danych
nej)
44 15 Przekaźnik pompy paliwa, urzą-
24 7,5 Przekaźnik dachu rozsuwanego,
dzenie sterujące zabezpieczenia
urządzenie do ustawiania reflek-
przed kradzieżą
torów, urządzenie sterujące
45 – Miejsce wolne
spryskiwaczy reflektorów, prze-
46 40 Podnośnik szyb
kaźnik podnoszenia szyb

245
 47 7,5 Radioodbiornik samochodowy, AKUMULATOR
zegar, TCM, urządzenie sterują-
ce chowanego lusterka ze- Wymontowanie i zamontowanie
wnętrznego, silnik anteny, akumulatora
ECM/PCM
48 30 Bezpiecznik nr 33 (7,5 A), do
wielofunkcyjnego przełącznika Akumulator znajduje się w przedziale silnika
świateł (reflektory) po prawej stronie przed przegrodą czołową.
49 – Miejsce wolne Uwaga. Odłączenie akumulatora powoduje w
50 30 Ogrzewanie tylnej szyby (przez samochodzie skasowanie danych zawartych
przekaźnik) w elektronicznych pamięciach, na przykład
51 20 Centralne zamykanie drzwi, zaprogramowanych częstotliwościach odbie-
silnik dachu przesuwanego ranych przez radioodbiornik i danych stero-
52 15 Sygnał dźwiękowy, układ ha- wania pracą silnika. Jeśli zamontowany ra-
mulcowy
dioodbiornik jest zakodowany w celu zabez-
53 10 Światła awaryjne, przekaźnik
kierunkowskazów i świateł awa-
pieczenia przed kradzieżą, przed odłącze-
ryjnych niem akumulatora należy ustalić i zanotować
54 40 Bezpiecznik nr 1 (20 A), bez- kod. W razie nieznajomości kodu radiood-
piecznik nr 2 (20 A), bezpiecznik biornika może być on ponownie uruchomiony
nr 6 (30 A), opcja (+ B) tylko przez stację obsługi Honda lub produ-
55 40 Silnik dmuchawy (przez prze- centa radioodbiornika.
kaźnik)
56 20 Silnik wentylatora skraplacza Wymontowanie
(przez przekaźnik wentylatora
skraplacza), sprzęgło sprężarki
● Wyłączyć zapłon.
urządzenia
57 20 Silnik wentylatora chłodnicy
● Otworzyć pokrywę przedziału silnika.
(przez przekaźnik) ● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
Skrzynka bezpieczników i przekaźników nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
urządzenia ABS w przedziale silnika kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Odłączyć przewód dodatni (+) od bieguna
dodatniego (+) (1, rys. H-5404). W tym celu
poluzować nakrętkę zacisku i zdjąć zacisk z
bieguna dodatniego.
Nr War- Zabezpieczony odbiornik
bez- tość lub obwód
piecz- prądu
nika (A)
61 40 Silnik pompy urządzenia ABS
(przez przekaźnik)
62 7,5 Urządzenie sterujące ABS
(sprawdzanie silnika)
63 20 Urządzenie sretujące ABS (+
B1)

246
● Odkręcić nakrętki (2) kabłąka mocującego
akumulator. Zdjąć kabłąk (3).
Uwaga. Kabłąk mocujący akumulator może
znajdować się także, szczególnie w starszych
modelach, wzdłuż przedniej krawędzi akumu-
latora.
● Wyjąć akumulator w górę.
Zamontowanie
Uwaga. Przed zamontowaniem i podłącze-
niem akumulatora należy upewnić się, czy
zapłon jest wyłączony.
● Włożyć akumulator w zamocowanie.
● Nałożyć i przykręcić kabłąk mocujący aku-
mulator.
● Podłączyć przewód dodatni (+) do bieguna
dodatniego (+) akumulatora i dokręcić zacisk
nakrętką.
● Podłączyć przewód masy (-) do bieguna
ujemnego (-) akumulatora. W razie potrzeby
wprowadzić do radioodbiornika kod zabez-
pieczający przed kradzieżą i nastawić zegar.
Sprawdzanie akumulatora
Sprawdzanie poziomu elektrolitu
(dotyczy akumulatorów wymagających
obsługi)
Akumulator w samochodzie Honda ma w
pokrywie wskaźnik stanu naładowania (1, rys.
H-5417). Ten wskaźnik określa tylko orienta-
cyjne stan naładowania akumulatora.
Kolor wskaźnika oznacza:
niebieski lub zielony – akumulator jest w do-
brym stanie,
czerwony – akumulator w złym stanie, należy
dolać wody destylowanej,
biały – konieczne ładowanie akumulatora.
Jeśli wskaźnik ma kolor czerwony, zdjąć opa-
skę z akumulatora, wykręcić korki i dolać wo-
247
dy destylowanej. Poziom elektrolitu powinien
być jednakowy we wszystkich ogniwach
akumulatora i znajdować się między znakami
„MAX” i „MIN”.
Uwaga. Gdy nie jest zamontowany fabryczny
akumulator samochodu Honda, sprawdzić z
zewnątrz poziom elektrolitu. Jeśli poziom
elektrolitu nie jest widoczny, należy odkręcić
korki i spojrzeć w ogniwa z góry. Poziom
elektrolitu powinien znajdować się przy prze-
gródce oznaczenia poziomu, które odpowia-
da zewnętrznemu znakowi „MAX”.
Sprawdzanie gęstości elektrolitu
Sprawdzanie gęstości elektrolitu i pomiar
napięcia określają dokładnie stan naładowa-
nia akumulatora. Do sprawdzania gęstości
elektrolitu służy gruszka gumowa z areome-
trem, dostępna w sklepach specjalistycznych.
Temperatura elektrolitu powinna wynosić
podczas sprawdzania co najmniej +10oC.
● Wyłączyć zapłon.
● Wykręcić wszystkie korki z ogniw akumula-
tora (rys. SX-5413). Jeśli jest zamontowana
pokrywa korków, najpierw podważyć ją wkrę-
takiem i wyjąć.
● Zanurzyć gruszkę gumową w ogniwie aku-
mulatora i zassać tyle elektrolitu, aby pływak
mógł pływać swobodnie. Pływak areometru
wynurza się tym bardziej, im większa jest
gęstość zassanego elektrolitu. Na skali moż-
na odczytać gęstość elektrolitu w jednostkach
masy właściwej (g/cm3) albo w stopniach
Baumé (+oBé).
● Gęstość elektrolitu powinna wynosić co
najmniej 1,24 g/cm3. Jeśli gęstość elektrolitu
jest za mała, należy naładować akumulator.
● Sprawdzić kolejno wszystkie ogniwa aku-
mulatora, które powinny mieć taką samą gę-
stość elektrolitu. Różnice przekraczające 0,04
g/cm3 wskazują na uszkodzenie.

Stan naładowania akumulatora +oBé g/cm3
rozładowany 16 1,15
naładowany w połowie 24 1,22
całkowicie naładowany 30 1,26
Sprawdzanie napięcia spoczynkowego
Stan akumulatora jest sprawdzany przez po-
miar woltomierzem napięcia między biegu-
nami akumulatora.
● Odłączyć przewody od biegunów akumula-
tora (patrz „Wymontowanie i zamontowanie
akumulatora”).
● Akumulator powinien być odłączony co
najmniej 2 godziny przed sprawdzeniem.
● Podłączyć woltomierz do biegunów akumu-
latora i zmierzyć napięcie (rys. SX-5415).
Ocena napięcia akumulatora:
Napięcie 12,5 V lub więcej – akumulator w
dobrym stanie, 12,4 V lub mniej – akumulator
w złym stanie, należy go naładować lub wy-
mienić.
● Podłączyć przewody do akumulatora (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie akumulato-
ra”).
Sprawdzanie akumulatora pod
obciążeniem
● Podłączyć woltomierz do zacisków akumu-
latora.
● Uruchomić silnik odczytać napięcie.
Napięcie nie powinno spaść podczas uru-
chamiania poniżej 10 V (przy temperaturze
248
elektrolitu około +20oC), jeśli akumulator jest
całkowicie naładowany.
Jeśli napięcie spada gwałtownie poniżej tej
granicy i stwierdzi się różną gęstość elektroli-
tu w ogniwach, to akumulator jest uszkodzo-
ny.
Ładowanie akumulatora
W celu naładowania akumulatora urządze-
niem do zwykłego lub szybkiego ładowania,
należy wymontować akumulator lub przy-
najmniej odłączyć przewód masy (-) i prze-
wód dodatni (+).
Uwaga. Ładowanie akumulatora z podłączo-
nymi przewodami może spowodować uszko-
dzenie części elektronicznych w wyposażeniu
elektrycznym samochodu.
Podczas ładowania akumulator powinien
mieć temperaturę co najmniej +10oC.
Ostrzeżenie:
– Nie odłączać przewodów akumulatora pod-
czas pracy.
– Nigdy nie należy zwierać akumulatora, to
znaczy łączyć ze sobą bieguna dodatniego
(+) z biegunem ujemnym (-). Podczas zwar-
cia akumulator nagrzewa się i może dojść do
jego uszkodzenia.
– Nie zbliżać się do akumulatora z otwartym
ogniem. Elektrolit jest żrący i nie powinien
dostać się do oczu, na skórę lub na ubranie.
Jeśli do tego dojdzie, należy spłukać go dużą
ilością wody.
– Korki akumulatorowe z rowkiem krzyżowym
pozostają mocno wkręcone podczas ładowa-
nia nowoczesnego akumulatora z centralnym
odprowadzeniem gazów.
– Zamarznięty akumulator należy rozmrozić
przed ładowaniem. Naładowany akumulator
zamarza przy około -65oC, naładowany w
połowie przy około -30oC, a rozładowany już
przy około -12oC. Rozmrożony akumulator
należy sprawdzić przed ładowaniem, czy jego
obudowa nie jest pęknięta, i w razie potrzeby
wymienić.
Ładowanie
● Wymontować akumulator.
● Sprawdzić poziom elektrolitu i w razie po-
trzeby dolać wody destylowanej (patrz
„Sprawdzanie akumulatora”).
● Akumulator powinien być ładowany tylko w
dobrze wentylowanym pomieszczeniu lub na
wolnym powietrzu. Podczas ładowania za-
montowanego akumulatora należy pozosta-
wić otwartą pokrywę przedziału silnika.
● Przed ładowaniem wykręcić korki z akumu-
latora lub podważyć pokrywę wąskim wkręta-
kiem i położyć na otworach. W przypadku
fabrycznego akumulatora samochodu Honda
należy przedtem zdjąć opaskę. Ułożone korki
zapobiegają rozpryskiwania elektrolitu na
lakier i pozwalają na wydobywanie się gazów
powstających podczas ładowania.
● Jeśli jest możliwość regulacji dostarczane-
go przez urządzenie do ładowania prąd wy-
noszący około 10% pojemności akumulatora.
W przypadku akumulatora o pojemności 50
Ah jest to prąd o wartości 5,0 A. Orientacyjny
czas ładowania wynosi wtedy 10 godzin.
● Połączyć dodatni przewód (+) urządzenia
do ładowania z dodatnim biegunem (+) aku-
mulatora, a ujemny przewód (-) z ujemnym
biegunem (-) akumulatora, gdy urządzenie do
ładowania jest wyłączone.
● Jeśli akumulator jest ładowany prądem o
stałej wartości, sprawdzić ręką temperaturę
akumulatora. Temperatura elektrolitu pod-
czas ładowania nie powinna przekraczać
+55oC. Jeśli to nastąpi, należy przerwać pro-
ces ładowania albo zmniejszyć prąd ładowa-
nia.
● Akumulator należy ładować tak długo, aż
wszystkie ogniwa zaczną gwałtownie wydzie-
lać gaz i trzy przeprowadzone kolejno, w od-
stępie jednej godziny, pomiary wykażą, że
gęstość elektrolitu oraz napięcie przestały
rosnąć.
● Wyłączyć urządzenie do ładowania (jeśli to
możliwe) po naładowaniu akumulatora i odłą-
czyć złącze sieciowe urządzenia. Pozostawić
akumulator przez około 20 minut do czasu
ulotnienia się gazów.
● Odłączyć od akumulatora przewody urzą-
dzenia do ładowania. Wkręcić korki i zamon-
tować opaskę na fabrycznym akumulatorze
samochodu Honda.
● Sprawdzić naładowany akumulator (patrz
„Sprawdzanie akumulatora”).
● Zamontować akumulator (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie akumulatora”).
Ładowanie akumulatora znacznie
rozładowanego lub zasiarczonego
Akumulator, który nie był używany przez
dłuższy czas (na przykład po przerwaniu
eksploatacji samochodu), stopniowo rozła-
dowuje się samoczynnie i ulega zasiarczeniu.
249
Jeśli napięcie spoczynkowe akumulatora wy-
nosi poniżej 11,6 V, akumulator jest znacznie
rozładowany. Sprawdzić napięcie spoczyn-
kowe (patrz „Sprawdzanie akumulatora”).
W przypadku akumulatora znacznie rozłado-
wanego, elektrolit (mieszanina kwasu siarko-
wego i wody) składa się prawie wyłącznie z
wody.
Uwaga. Taki akumulator może zamarznąć w
ujemnej temperaturze otoczenia i jego obu-
dowa może pęknąć.
Znacznie rozładowany akumulator zasiarcza
się, to znaczy cała powierzchnia płytek
utwardza się. Elektrolit w akumulatorze jest
wtedy nieprzezroczysty i ma lekko białawe
zabarwienie.
Jeśli znacznie rozładowany akumulator zo-
stanie ponownie naładowany zaraz po rozła-
dowaniu, zasiarczenie zanika. W przeciwnym
razie płyty akumulatora utwardzają się dalej i
pojemność jest trwale ograniczona.
● Znacznie rozładowany i zasiarczony aku-
mulator powinien być ładowany małym prą-
dem o natężeniu odpowiadającym 5% po-
jemności. Na przykład w przypadku akumula-
tora o pojemności 60 Ah wartości natężenia
prądu wynosi około 3 A.
● Napięcie prądu ładującego nie powinno
przekraczać 14,4 V.
Uwaga. Znacznie rozładowanego akumulato-
ra nie wolno ładować w żadnym wypadku
urządzeniem do szybkiego ładowania.
Szybkie ładowanie
● Ładowanie urządzeniem do szybkiego ła-
dowania lub udzielanie pomocy w urucha-
mianiu samochodu z rozładowanym akumula-
torze jest dozwolone tylko w wyjątkowych
wypadkach.
Podczas szybkiego ładowania natężenie prą-
du wynosi 20% pojemności akumulatora i
więcej. Takie ładowanie powoduje uszkodze-
nie akumulatora, który jest narażony w krót-
kim czasie na przepływ prądu o bardzo du-
żym natężeniu. Akumulatory przechowywane
przez dłuższy czas i znacznie rozładowane
nie powinny być ładowane urządzeniem do
szybkiego ładowania, ponieważ w przeciw-
nym razie dochodzi do tak zwanego nałado-
wania powierzchniowego.
Czyszczenie czopów akumulatora
Sprawdzić czopy akumulatora, czy nie są
skorodowane. Produkty korozji na czopach
mają wygląd białego i żółtawego nalotu.
● Wymontować akumulator (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie akumulatora”).
● W celu usunięcia produktów korozji posma-
rować czopy akumulatora wodnym roztworem
wodorowęglanu sodowego. Odbywa się przy
tym reakcja chemiczna z tworzenia pęcherzy
i brązowym zabarwieniu czopów.
● Czopy akumulatora można oczyścić z resz-
tek produktów korozji także środkiem do my-
cia czopów lub szczotą drucianą.
● Po zakończeniu reakcji roztworu wodoro-
węglanu sodowego opłukać czopy i akumula-
tor czystą wodą oraz osuszyć akumulator.
● Zamontować akumulator (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie akumulatora”).
● Podłączyć przewód masy (-) i przewód do-
datni (+) akumulatora, gdy zapłon jest wyłą-
czony. Na zaciski przewodów i czopy akumu-
latora nałożyć cienką warstwę smaru do czo-
pów akumulatora lub wazeliny technicznej,
aby zapobiec dalszej korozji.
Przechowywanie akumulatora
● Jeśli samochód jest wyłączony z eksplo-
atacji na dłużej niż 2 miesiące, należy wy-
montować akumulator i przechowywać do w
stanie naładowanym. Najodpowiedniejsze
temperatury przechowywania wynoszą od
0oC do +27oC. W tych temperaturach nastę-
puje najmniejsze samorozładowanie akumu-
latora. Najpóźniej po upływie 2 miesięcy
akumulator należy naładować, gdyż w prze-
ciwnym razie nie będzie się nadawał do dal-
szej eksploatacji.
Jeśli akumulator przechowywany jest przez
dłuższy czas zostanie podłączony do urzą-
dzenia szybkiego ładowania, nie pobiera on
prądu albo wykaże zbyt wcześnie stan pełne-
go naładowania z powodu tak zwanego ła-
dowania powierzchniowego. Taki akumulator
może być uszkodzony.
Przed uznaniem akumulatora za uszkodzony
należy wykonać podane niżej czynności.
● Sprawdzić gęstość elektrolitu. Jeśli gęstość
elektrolitu w poszczególnych ogniwach nie
różni się więcej o 0,04 g/cm3, należy nałado-
wać akumulator w normalny sposób.
● Sprawdzić akumulator pod obciążeniem po
naładowaniu (patrz „Sprawdzanie akumulato-
ra”). W stacji obsługi stosuje się do tego celu
250
specjalny przyrząd. Jeśli wartość napięcia
jest mniejsza od 9,6 V, akumulator jest
uszkodzony.
● Jeśli gęstość elektrolitu w jednym lub
dwóch sąsiednich ogniwach jest znacznie
niższa od pozostałych (na przykład 5 ogniw
wykazuje gęstość elektrolitu 1,16 g/cm3, a
jedno ogniwo 1,08 g/cm3,), akumulator ma
zwarcie i nie nadaje się do użytku.
● Ładowanie znacznie rozładowanego i za-
siarczonego akumulatora – patrz „Ładowanie
akumulatora”.
Usuwanie samoczynnego
rozładowywania się akumulatora
Oprócz naturalnego samorozładowywania
akumulatora następuje, zależnie od wyposa-
żenia samochodu, pobór prądu przez różne
urządzenie sterujące znajdujące się w stanie
spoczynku. Akumulator w nie eksploatowa-
nym samochodzie powinien być doładowy-
wany co najmniej raz na 6 tygodni. Należy
sprawdzić instalację elektryczną w podany
poniżej sposób, jeśli istnieje podejrzenie upły-
wu prądu.
● Do sprawdzenia powinien być użyty nała-
dowany akumulator.
● Na amperomierzu (z zakresem pomiaro-
wym 0…5 mA i 0…5 A) ustawić największy
zakres pomiarowy.
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Włączyć amperomierz między ujemny (-)
zacisk akumulatora i przewód masy (-): przy-
łącze dodatnie (+) amperomierza do przewo-
du masy (-), a przyłącze ujemne amperomie-
rza do ujemnego (-) zacisku akumulatora
(patrz rys. SX-5404).
Uwaga. Sprawdzanie można przeprowadzić
również za pomocą lampki próbnej. Jeśli jed-
nak nie zaświeci się lampka włączona między
przewód masy a ujemny zacisk akumulatora,
należy zastosować amperomierz.
● Wyłączyć wszystkie odbiorniki, odłączyć
przewody zegara (także inne urządzenia o
stałym poborze prądu), zamknąć drzwi.
● Zmniejszyć zakres pomiarowy amperomie-
rza tak długo, aż ukaże się możliwe do od-
czytania wskazanie (może być 1…3 mA).
● Przez wyjmowanie bezpieczników wyłączyć
kolejno poszczególne obwody. Jeśli wska-
zówka amperomierza wróci do zegara po
przerwaniu kolejnego obwodu, w tym obwo-
dzie należy szukać źródła uszkodzenia. Mogą
to powodować skorodowane lub zanieczysz-
czone styki, przetarte lub wewnętrzne zwar-
cie w urządzeniu.
● Jeśli nie zostanie znalezione żadne uszko-
dzenie w obwodach zabezpieczonych, to
należy odłączać przewody urządzeń nie za-
bezpieczonych, jak alternator i rozrusznik.
● Jeśli wskazówka amperomierza wróci do
zera po dołączeniu kolejnego z nie zabezpie-
czonych urządzeń, należy naprawić lub wy-
mienić to urządzenie. W razie upływu prądu
w rozruszniku lub układzie zapłonowym, po-
winien być sprawdzony także wyłącznik za-
płonu według schematu instalacji elektrycz-
nej.
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.

Typowe niesprawności akumulatora

Objawy Przyczyny Sposób postępowania

Za niska oddawana moc, Rozładowany akumulator
duży spadek napięcia Za małe napięcie ładowania
Luźne lub utlenione zaciski
Niewłaściwe połączenie masy akumu-
lator – silnik – nadwozie
Za duże samorozładowanie akumula-
tora z powodu zanieczyszczenia elek-
trolitu
Akumulator jest zasiarczony
Zużyty akumulator, wypadła czynna
masa płytek
Niedostateczne ładowanie Uszkodzenie alternatora, regulatora
akumulatora napięcia lub złączy przewodów
Luźny pasek klinowy, uszkodzony
mechanizm regulacji naciągu
Podłączone zbyt dużo odbiorników
● Naładować akumulator
● Sprawdzić regulator napięcia, w
razie potrzeby wymienić
● Oczyścić zaciski, nałożyć cienką
warstwę smaru chroniącego przed
działaniem kwasu szczególnie na
ich dolną część. Dokręcić śruby
mocujące
● Sprawdzić połączenie z masą, w
razie potrzeby zapewnić metaliczny
kontakt lub dokręcić połączenia śru-
bowe. Skorodowane śruby zastąpić
nowymi, ocynkowanymi
● Wymienić akumulator
● Ładować akumulator małym prą-
dem, w celu powolnego rozpusz-
czenia nalotu. Jeśli po kilkakrotnym
ładowaniu i rozładowaniu oddawana
moc będzie nadal za mała, wymie-
nić akumulator
● Wymienić akumulator
● Sprawdzić alternator i regulator
napięcia, naprawić lub wymienić
● Sprawdzić mechanizm regulacji
naciągu, w razie potrzeby wymienić
pasek klinowy
● Zamontować akumulator o większej
pojemności, zastosować także al-
ternator o większej mocy

251
Za niski poziom elektrolitu
Za mała gęstość elektrolitu
Nadmierne ładowanie, odparowanie
elektrolitu (szczególnie latem)
Rozładowany akumulator
Gęstość elektrolitu w jednym ogniwie
wyraźnie mniejsza niż w pozostałych
Gęstość elektrolitu w dwóch sąsied-
nich ogniwach wyraźnie mniejsze niż
w pozostałych
Zwarcie w instalacji
● Dolać wody destylowanej do wła-
ściwego poziomu (po naładowaniu
akumulatora)
● Naładować akumulator
● Zwarcie w jednym ogniwie, wymie-
nić akumulator
● Nieszczelna ścianka działowa, co
powoduje połączenie elektryczne
między ogniwami i ich rozładowa-
nie. Wymienić akumulator
● Sprawdzić instalację elektryczną

ALTERNATOR ■ Nie odłączać akumulatora lub regulatora

Wiadomości wstępne
Samochód Honda Civic jest wyposażony w
alternator. W zależności od modelu i wyposa-
żenia mogą być zamontowane alternatory
różnych mocy firmy Mitschubishi lub Nippon-
denso. Moc jest podana na tabliczce znamio-
nowej alternatora.
Alternator otrzymuje napęd od wału korbo-
wego przez pasek klinowy. W niektórych mo-
delach jest zastosowany wałek pośredni mię-
dzy wałem korbowym i alternatorem.
Ponieważ akumulator może być ładowany
tylko prądem stałym, prąd zmienny jest prze-
twarzany na prąd stały w prostowniku z dio-
dami. Regulator napięcia zmienia prąd łado-
wania przez włączenie i wyłączenie prądu
wzbudzenia, odpowiednio do stanu nałado-
wania akumulatora, utrzymując równocześnie
stałe napięcie robocze wynoszące około
14 V, niezależnie od prędkości obrotowej
wirnika.
Zasady bezpieczeństwa przy
użytkowaniu alternatora
Przed wykonaniem prac przy wyposażeniu
elektrycznym w przedziale silnika należy
odłączyć przewód masy (-) od akumulatora.
Uwaga. Powoduje to skasowanie danych
zawartych w elektronicznych zamieciach, na
przykład kodu radioodbiornika. Radioodbior-
nik bez kodu może być ponownie uruchomio-
ny tylko przez producenta lub w przypadku
radioodbiornika zamontowanego przez pro-
ducenta samochodu – w stacji obsługi Hondy.
Przed odłączeniem akumulatora należy za-
poznać się ze wskazówkami zawartymi w
punkcie „Wymontowanie i zamontowanie
akumulatora”.
napięcia, gdy silnik pracuje.
■ Nie wymontowywać alternatora, gdy jest
podłączony akumulator.
■ Odłączyć każdorazowo akumulator przed
spawaniem elektrycznym.
Sprawdzanie napięcia alternatora
● Podłączyć woltomierz między zacisk ujem-
ny i dodatni akumulatora.
● Uruchomić silnik. Podczas uruchamiania
napięcie nie powinno spaść poniżej 8 V (w
temperaturze otoczenia +20oC).
● Zwiększyć prędkość obrotową silnika do
3000 obr/min. Napięcie powinno wynosić od
13,5 do 14,5 V i oznacza to, że alternator i
regulator napięcia pracują prawidłowo. Na-
pięcie alternatora (napięcie w instalacji) musi
być wyższe niż napięcie akumulatora, ponie-
waż akumulator powinien być ładowany pod-
czas jazdy.
● Sprawdzić stabilność regulacji. W tym celu
należy włączyć światła drogowe i powtórzyć
pomiar przy 3000 obr/min. Zmierzone napię-
cie nie powinno przewyższać o więcej niż
0,4 V napięcia zmierzonego poprzednio.
● Jeśli zmierzone napięcia są różne od
podanych wartości, należy oddać alternator
do sprawdzenia w stacji obsługi.
Wymontowanie i zamontowanie
alternatora
Wymontowanie
Alternator wymontowuje się od dołu samo-
chodu. W samochodach z wałkiem pośred-
nim należy wymontować ten wałek przed
wymontowaniem alternatora (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie wałka pośredniego”).
Uwaga. Rysunki opisane mogą odbiegać od
rzeczywistego wygładu części, szczególnie w

252

starszych modelach, jednak wymontowanie i
zamontowanie alternatora odbywa się w za-
sadzie w taki sam sposób.
● Unieść i podeprze samochód.
● Odłączyć przewód masy (-) i przewód do-
datni (+) od akumulatora, gdy zapłon jest
wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
253
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Odłączyć złącze wielostykowe (1, rys. H-
5408) od alternatora.
● Odkręcić nakrętkę zaciskową (2) zdjąć biały
przewód (3) z zacisku „B” (4) na alternatorze.
● Odkręcić śrubę zaciskową (1, rys. H-5409) i
nakrętkę (2).
● Odchylić alternator w stronę silnika, aby
zlikwidować naciąg paska klinowego i zdjąć
pasek.
● Wyciągnąć śrubę (3) i wyjąć alternator.
Zamontowanie
● Osadzić alternator we wsporniku mocują-
cym i włożyć śrubę (3, rys. H-5409).
● Wyregulować naciąg paska klinowego
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie oraz
regulacja naciągu pasków klinowych”).
● Wykręcić nakrętkę (2) i dokręcić momen-
tem 44 Nm. Śrubę regulacyjną (1) dokręcić
momentem 24 Nm.
● Podłączyć biały przewód do zacisku „B” na
alternatorze i dokręcić nakrętkę momentem
8 Nm.
● Podłączyć złącze „3P” (lub „4P”) do alterna-
tora.
● Zamontować wałek pośredni, jeśli został
wymontowany (patrz „Wymontowanie i za-
montowanie wałka pośredniego”).
● Podłączyć przewód dodatni (+) i przewód
masy (-) do akumulatora. Wprowadzić do
radioodbiornika kod zabezpieczający przed
kradzieżą i nastawić zegar, jeśli są w wypo-
sażeniu.
● Opuścić samochód.
Sprawdzanie i wymiana szczotek
węglowych oraz regulatora napięcia
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Wymontować alternator (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie alternatora”).
Alternator Nippondenso
Wymontowanie
● Odkręcić osłonę od alternatora.
● Odkręcić dwie śruby i zdjąć regulator na-
pięcia z alternatora.
● Odkręcić śrubę i odłączyć zespół szczotek
od regulatora napięcia.
● Zmierzać suwmiarką długość szczotek wę-
glowych. Właściwy wymiar (L, rys. H-5410)
Typowe niesprawności alternatora
Objawy Przyczyny
Lampka kontrolna ładowania Rozładowany akumulator
akumulatora nie świeci się Luźne lub skorodowane przewody pry
przy włączonym zapłonie akumulatorze
Luźne lub skorodowane przewody
przy akumulatorze
254
nowych szczotek wynosi 10 mm; graniczna
długość: 1,5 mm.
● Wymienić zespół szczotek w razie osią-
gnięcia granicznej długości.
Zamontowanie
● Przykręcić zespół szczotek do regulatora
napięcia.
Uwaga. Śrubę należy dokręcać ostrożnie i
bardzo lekko.
● Zamontować regulator napięcia z zespołem
szczotek.
● Zamocować osłonę.
Alternator Mitsubishi
Wymontowanie
● Wymontować obudowę alternatora od stro-
ny paska klinowego.
● Wykręcić cztery śruby i nakrętki zaciskowe
przy tylnej obudowie. Zdjąć tylną obudowę.
● Zmierzyć suwmiarką długość szczotek wę-
glowych (L, rys. H-5411) nowych szczotek
wynosi 19 mm; graniczna długość: 5 mm.
● Wymienić szczotki (1, rys. H-5412) w razie
przekroczenia granicznego zużycia. W tym
celu rozłączyć połączenie lutowane (2) za
pomocą lutownicy (3). Zamontować i przylu-
tować nowe szczotki.
Zamontowanie
● Osadzić tylną obudowę, przykręcić ją na-
krętkami zaciskowymi i czterema śrubami.
● Przykręcić do alternatora obudowę od stro-
ny napędu.
● Zamontować alternator (patrz „Wymonto-
wanie i zamontowanie alternatora”).
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.
Sposób postępowania
● Naładować
● Sprawdzić, czy przewody są
mocno osadzone, oczyścić miej-
sca połączeń
● Sprawdzić, czy jest właściwy styk
przewodów, dokręcić śruby

Lampka kontrolna nie gaśnie
po zwiększeniu prędkości
obrotowej
Przepalona lampka kontrolna
Uszkodzony regulator
Przerwa w obwodzie między alternato- ● Sprawdzić za pomocą omomierza
rem, wyłącznikiem zapłonu i lampką
kontrolną
Szczotki węglowe nie przylegają do
pierścienia ślizgowego
Luźny pasek klinowy ślizga się
Uszkodzony regulator napięcia lub
alternator
Zużyte szczotki węglowe w regulato- ● Sprawdzić szczotki wzrokowo, w
rze napięcia
Uszkodzony regulator napięcia
Uszkodzony alternator
● Wymienić
● Sprawdzić regulator, w razie po-
trzeby wymienić
według schematu instalacji elek-
trycznej. W razie potrzeby napra-
wić lub wymienić przewody
● Sprawdzić, czy szczotki mogą się
przesuwać bez oporów i czy mają
właściwą długość (co najmniej
5 mm)
● Sprawdzić pasek klinowy i urzą-
dzenie napinające
● Odkręcić przewód dodatni z tyłu
alternatora i wyłączyć zapłon. Je-
śli lampka kontrolna nie zaświeci
się, oznacza to na ogół uszko-
dzenie regulatora napięcia lub al-
ternatora.
razie potrzeby wymienić
● Sprawdzić regulator, w razie po-
trzeby wymienić
● Sprawdzić alternator, w razie
potrzeby wymienić

ROZRUSZNIK

Wymontowanie i zamontowanie
rozrusznika

Do uruchomienia silnika spalinowego jest

potrzebny rozrusznik – mały silnik elektrycz-
ny. Rozrusznik powinien nadawać silnikowi
prędkość obrotową co najmniej 300 obr/min,
aby było możliwe uruchomienie silnika. Taka
prędkość obrotowa może być osiągnięta, gdy
rozrusznik działa właściwie i gdy akumulator
jest dostatecznie naładowany.
Rozrusznik składa się z zespołu sprzęgła
zębnika, korpusu z uzwojeniem oraz z obu-
dowy komutatora. W korpusie i obudowie jest
ułożyskowany wirnik i komutator oraz znajdu-
je się szczotkotrzymacz. W szczotkotrzyma-
czu są umieszczone szczotki węglowe, które
podlegają powolnemu stałemu zużyciu. Roz-
rusznik przestaje pracować prawidłowo, gdy
szczotki są nadmiernie zużyte.
Z przodu w obudowie jest umieszczony ze-
spół sprzęgła zębnika. Gdy rozrusznik zaczy-
na być zasilany napięciem przez wyłącznik
zapłonu, osadzony na obudowie wyłącznik
elektromagnetyczny przesuwa zębnik na wie-
lowypuście śrubowym w kierunku wieńca
zębatego na kole zamachowym. Po całkowi-
tym wysunięciu, zębnik jest mechanicznie
połączony z kołem zamachowym i rozrusznik
może obracać silnik z wymaganą prędkością.
Jeśli silnik zostanie uruchomiony, zębnik
otrzyma napęd od silnika i będzie miał przez
chwilę prędkość obrotową wyższą niż silnik,
następnie mechaniczne połączenie zostanie
przerwane.
Do uruchomienia silnika spalinowego jest
koniecznie duże natężenie prądu, dlatego
należy zwracać uwagę na prawidłowe połą-
czenie przewodów, czyścić skorodowane
styki rozrusznika i smarować je smarem za-
bezpieczającym.
Uwaga. W samochodzie Honda Civic są
montowane rozruszniki różnych firm: Nippon-
denso, Hitachi, Mitsuba i Valeo. Wymonto-
wanie i zamontowanie różnych rozruszników
odbywa się w zasadzie w taki sam sposób.
Różnice zostały podane w opisie.

255

Wymontowanie
● Unieść i podeprzeć samochód.
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
Samochód 5-drzwiowy
● Odłączyć króciec dolotowy powietrza.
● Wyjąć ze wspornika wiązkę przewodów
silnika.
256
● Wyjąć ze wspornika przewód rozrusznika.
● Odkręcić nakrętkę (5, rys. H-5413) i zdjąć
przewód rozrusznika (1) z zacisku „B” (2).
● Odłączyć czarno-biały przewód (3) od zaci-
sku „S” (4).
● Wykręcić śruby mocujące (6) i wyjąć roz-
rusznik.
Zamontowanie
● Zamontować rozrusznik i dokręcić śruby
mocujące momentem 44 Nm.
● Podłączyć czarno-biały przewód do zacisku
„S”.
● Podłączyć przewód rozrusznika (4, rys. H-
5414) do zacisku „B” (3). Zwrócić szczególną
uwagę na to, aby zaciśnięta strona końcówki
przewodu (1) była skierowana na zewnątrz,
od rozrusznika w przeciwną stronę. Dokręcić
nakrętkę (2) momentem 9 Nm. Naciągnąć
gumowy kapturek (5) na nakrętkę.
● Włożyć przewód rozrusznika do wspornika.
● Samochód 5-drzwiowy: zamocować wiąz-
kę przewodów silnika i króciec dolotowy po-
wietrza.
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.
● Opuścić samochód.
Sprawdzanie oraz wymontowanie
i zamontowanie wyłącznika
elektromagnetycznego
W razie uszkodzenia wyłącznika elektroma-
gnetycznego, zębnik rozrusznika nie jest
wprowadzany w wieniec zębaty koła zama-
chowego i rozrusznik nie może obracać silni-
ka. To uszkodzenie występuje częściej niż
uszkodzenie silnika rozrusznika.
Sprawdzanie w stanie zamontowanym
● Ustawić dźwignie zmiany biegów w położe-
niu neutralnym.
● Do sprawdzenia akumulator powinien być
całkowicie naładowany.
● Mostkować pomocniczym przewodem za-
cisk „B” (1, rys. H-5415) i zacisk „M” (2) na
rozruszniku. Zębnik rozrusznika powinien
wysunąć się do przodu (stuknąć) i rozrusznik
powinien zacząć się obracać. W przeciwnym
razie należy wymontować rozrusznik i spraw-
dzić go w stanie wymontowanym. W celu
mostkowania nie należy odkręcać nakrętek
na zaciskach.
Sprawdzanie w stanie wymontowanym
● Wymontować i powtórzyć sprawdzanie
wymontowanego rozrusznika za pomocą
akumulatora samochodowego. Jako przewód
doprowadzający prąd do zacisku „B” rozrusz-
nika nadaje się przewód używany do uru-
chamiania samochodu z rozładowanym aku-
mulatorem. Jeśli zębnik wysuwa się do przo-
du i rozrusznik nie zaczyna się obracać, na-
leży oddać silnik rozrusznika do naprawy.
● Jeśli zębnik nie wysuwa się, odkręcić i wy-
mienić wyłącznik elektromagnetyczny.
Wymontowanie
● Odkręcić wyłącznik elektromagnetyczny od
silnika rozrusznika.
● Zdjąć wyłącznik elektromagnetyczny.
Zamontowanie
● Uszczelnić odpowiednim środkiem
uszczelniającym miejsce połączenia (F, rys.
SX-5414) między wyłącznikiem i rozruszni-
kiem.
● Wprowadzić dźwignię widełkową wyłączni-
ka elektromagnetycznego do rozrusznika i
dokręcić wyłącznik.
● Przykręcić przewody do wyłącznika elek-
tromagnetycznego.
● Sprawdzić ponownie rozrusznik, jak opisa-
no wyżej.
● Zamontować rozrusznik.
Typowe niesprawności rozrusznika
Jeśli rozrusznik nie obraca koła zamachowe-
go silnika, należy sprawdzić, czy na zacisku
„B” wyłącznika elektromagnetycznego jest
podczas uruchamiania silnika minimalne na-
pięcie 10 V potrzebne do wysunięcia zębnika.
Gdy napięcie nie osiąga tej wartości, należy
sprawdzić według schematu instalacji elek-
trycznej przewody należące do obwodu roz-
rusznika. Czy rozrusznik działa przy pełnym
napięciu akumulatora, można sprawdzić w
niżej podany sposób.
● Unieść i podeprzeć samochód. Dźwignię
zmiany biegów ustawić w położeniu neutral-
nym, włączyć zapłon.
● Mostkować przewodem (przekrój co naj-
mniej 4 mm2) zaciski „M” i „B” na rozruszniku,
patrz schemat instalacji elektrycznej.
Jeśli rozrusznik wysuwa zębnik prawidłowo,
to usterka tkwi w doprowadzeniu przewodów
do rozrusznika. Jeśli zębnik nie jest wysuwa-
ny, należy sprawdzić rozrusznik w stanie
wymontowanym.
Warunek podczas sprawdzania: podłącze-
nia przewodów nie mogą być luźne lub sko-
rodowane.

Objawy Przyczyny Sposób postępowania

Rozrusznik nie obraca się, Rozładowany akumulator
gdy wyłącznik zapłonu jest Rozrusznik zaczyna się obracać po
w położeniu rozruchu mostkowaniu zacisków „M” i „B” na roz-
ruszniku – przerwa w przewodzie „B” do
wyłącznika zapłonu, uszkodzony wy-
łącznik
Przerwa w przewodzie lub podłączeniu
masy, rozładowany akumulator
Niedostateczny przepływ prądu z powo-
du luźnych lu skorodowanych połączeń
Brak napięcia na zacisku „B” (wyłącznik
● Naładować akumulator
● Usunąć przerwę, wymienić
uszkodzone części
● Sprawdzić przewody i podłącze-
nia akumulatora. Zmierzyć napię-
cie akumulatora, w razie potrzeby
naładować akumulator
● Oczyścić czopy i zaciski akumula-
tora. Zapewnić dobre połączenie
między akumulatorem, rozruszni-
kiem i masą
● Przerwa w przewodzie, uszko-

257

Rozrusznik obraca się za
wolno i nie uruchamia silni-
ka
Rozrusznik zazębia się i
pracuje, silnik nie obraca
się lub obraca się skokami
Mechanizm zębnika nie
rozłącza się
Rozrusznik pracuje po
zwolnieniu wyłącznika
zapłonu
elektromagnetyczny)
Rozładowany akumulator
Niedostateczny przepływ prądu z powo-
du luźnych lub skorodowanych połączeń
Szczotki węglowe nie przylegają do
komutatora, są zaciskane w prowadni-
cach, są zużyte, pęknięte, zaolejone lub
zanieczyszczone
Niewłaściwa odległość między szczot-
kami węglowymi i komutatorem
Komutator ma wyżłobienia lub jest nad-
palony i zanieczyszczony
Brak napięcia na zacisku „B” (powinno
być co najmniej 10 V)
Uszkodzony wyłącznik elektromagne-
tyczny
Uszkodzony mechanizm zębnika
Zanieczyszczony zębnik
Uszkodzony wieniec zębaty na kole
zamachowym
Zanieczyszczony lub uszkodzony me-
chanizm zębnika lub wielowypust śru-
bowy
Uszkodzony wyłącznik elektromagne-
tyczny
Osłabiona lub pęknięta sprężyna zwrot-
na
Zawiesza się wyłącznik elektromagne-
tyczny, nie rozłącza
Nie rozłącza wyłącznik zapłonu
dzony wyłącznik zapłonu
● Naładować akumulator
● Oczyścić czopy i zaciski akumula-
tora oraz połączenia rozrusznika,
dokręcić połączenia
● Sprawdzić szczotki węglowe,
oczyścić je lub wymienić. Spraw-
dzić prowadnice szczotek
● Wymienić szczotki węglowe i
oczyścić prowadnice szczotek
● Przetoczyć komutator lub wymie-
nić wirnik
● Sprawdzić wyłącznik zapłonu lub
wyłącznik elektromagnetyczny
● Wymienić wyłącznik elektroma-
gnetyczny
● Wymienić mechanizm zębnika
● Oczyścić zębnik
● Obrócić wieniec zębaty, w razie
potrzeby wymienić koło zama-
chowe
● Oczyścić lub wymienić mecha-
nizm zębnika
● Wymienić wyłącznik elektroma-
gnetyczny
● Wymienić sprężynę zwrotną
● Natychmiast wyłączyć zapłon,
wymienić wyłącznik elektroma-
gnetyczny
● Natychmiast odłączyć akumulator,
wymienić wyłącznik zapłonu

WYCIERACZKI I SPRYSKIWACZE SZYB

Wymiana gumowego pióra wycieraka

Gumowe pióra wycieraka należy wymieniać,

jeśli pozostawiają na szybie ślady nieprawi-
dłowej pracy. W handlu są oferowane kom-
pletne wycieraki (z gumowym piórem) i od-
dzielne pióra (wkładki) gumowe. Jeśli wymie-
niane jest tylko pióro, należy zwrócić uwagę,
aby nie było wycięte.
Uwaga. Jeśli podczas pracy wybieraków są
duże opory tarcia, nie wystarcza na ogół wy-
miana kompletnego wycieraka lub pióra gu-
mowego. Należy sprawdzić kąt ustawienia ● Odchylić do góry ramię i ustawić wycierak
ramion wybieraków i w razie potrzeby wyre- prostopadle do ramienia.
gulować (patrz „Sprawdzanie i regulacja kąta ● Wcisnąć zaczep sprężyny (strzałka A, rys.
ustawienia ramion wybieraków”). SX-6010) i zsunąć w dół (B) wycierak z za-
gięcia ramienia. Zdjąć wycierak z zagięcia
Wymontowanie ramienia.

258
 ● Odchylić do góry ramiona wybieraków.

● Kierunki strumieni wychodzących z dysz

mogą być regulowane za pomocą szpilki. W
tym celu należy włożyć szpilkę w duszę i
sprawdzić, jak jest wycelowana na szybę
(rys. SX-6014). W stacji obsługi jest stosowa-
ny specjalny przyrząd, na przykład Hazet
4850-1.
Uwaga. Jeśli nie ma możliwości wyregulowa-
nia kierunku strumienia lub jest on nierówno-
mierny, należy wymienić dyszę spryskiwacza.
● Ścisnąć szczypcami obie stalowe prowad-
● Dysze można czyścić sprężonym powie-
nice przy zamkniętej stronie pióra gumowego
trzem. W tym celu należy wymontować dysze
(rys. SX-6011) i wyjąć je w bok z górnego
i wydmuchiwać sprężone powietrze w króciec
zaczepu. Wyciągnąć pióro gumowe razem z
prowadnicami z pozostałych zaczepów wy-
cieraka.

Zamontowanie

● Włożyć luźno nowe pióro gumowe bez

prowadnic w dolne zaczepy wycieraka.
● Wprowadzić obie prowadnice w pierwszy
rowek pióra tak, aby wycięcia prowadnic były
skierowane do pióra i wychodziły w występy
rowka.
● Ścisnąć obie prowadnice i pióro gumowe
szczypcami i wprowadzić je w górne zaczepy
w taki sam sposób, aby występy zaczepów
weszły z obu stron we wgłębienia mocujące
pióro (strzałka na rys. SX-6012).
● Wsuną wycierak na ramię i wprowadzić
zaczep sprężysty w wygięcie ramienia. Jeśli
na wycieraku są owiewki, powinny być skie-
rowane w dół.
● Ustawić ramię wycieraka w normalnym
położeniu. Sprawdzić, czy pióro gumowe
przylega na całej swej długości do szyby. W
razie potrzeby dogiąć ostrożnie wycierak.

Regulacja spryskiwacza szyb

259

służący do podłączania przewodu.
Uwaga. Nie należy przedmuchiwać dysz
przeciwnie do kierunku spryskiwania.
Wymontowanie i zamontowanie
spryskiwacza szyby przedniej
Wymontowanie
● Otworzyć pokrywę przedziału silnika.
● Odłączyć przewód elastyczny (1, rys. H-
6004) u dołu spryskiwacza szyby (2).
● Wcisnąć zaczepy (30 dyszy spryskiwacza i
wypchnąć dyszę w górę przez otwór w po-
krywie, poza występy ustalające zaczepów.
● Wyjąć dyszę spryskiwacza w górę.
Zamontowanie
● Wprowadzić dyszę spryskiwacza we wła-
ściwym położeniu od góry w otwór pokrywy
przedziału silnika.
● Docisnąć mocno dyszę, aby występy za-
czepów u dołu dyszy spowodowały jej ustale-
nia.
● Podłączyć przewód elastyczny u dołu dy-
szy. Wyregulować dyszę, jeśli to konieczne.
Wymontowanie i zamontowanie
spryskiwaczy szyby tylnej
Opis dotyczy samochodów 3- i 5-drzwiowych.
Wymontowanie
● Wymontować spoiler tylny (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie spoilera tylnego”).
● Odłączyć przewód elastyczny (1, rys. H-
6005) od dyszy spryskiwacza.
● Wykręcić śrubę (2).
● Wyjąć dyszę (3).
260
Zamontowanie
● Włożyć i przykręcić dyszę w wycięciu spo-
ilera.
● Nasunąć przewód elastyczny na dyszę.
● Zamontować spoiler tylny (patrz „Wymon-
towanie i zamontowanie spoilera tylnego”).
Wymontowanie i zamontowanie ramion
wybieraków szyby przedniej, regulacja
krańcowego położenia ramion
Wymontowanie
● Polać szybę wodą.
● Uruchomić wycieraczkę na około 2 minuty i
wyłączyć wyłącznikiem, co powoduje zatrzy-
manie wycieraczki w położeniu krańcowym.
● Zaznaczyć taśmą klejącą na szybie przed-
niej krańcowe położenie wybieraków, gdy jest
ono właściwie wyregulowane, w celu ułatwie-
nia zamontowania.
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Odkręcić nakrętki mocujące (1, rys. H-
6006) z czopów ramion wybieraków (2).
● Zdjąć w górę ramiona wybieraków (3).
Uwaga. Jeśli nie można zdjąć ramion wycie-
raków po odkręceniu nakrętek, podważyć
ramię kluczem płaskim i ściągnąć z czopa.
 Regulacja skrajnego położenia
wybieraków

● Włączyć wycieranie impulsowe i sprawdzić

ustawienia wybieraków. W położeniu krańco-
wym wycieraki powinny być oddalone od dol-
nej krawędzi szyby przedniej o odległość A =
28,5 mm i B = 27,3 mm, patrz rys. H-6007.
Podczas pracy wycieraki nie powinny wycho-
dzić poza krawędź szyby.
● Jeśli to konieczne, odkręcić nakrętki mocu-
jące i ustawić ramiona wybieraków.
● Dokręcić nakrętki mocujące ramiona mo-
mentem 18 Nm.

Wymontowanie i zamontowanie silnika

wycieraczki szyby przedniej

Wymontowanie

● Wymontować ramiona wybieraków (patrz

„Wymontowanie i zamontowanie ramion wy-
cieraków szyby przedniej, regulacja skrajne-
go położenia ramion”).
● Wymontować osłonę wlotu powietrza (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie osłony wlotu
powietrza”).
● Odłączyć złącze wielostykowe (1, rys. H-
6008) od silnika wycieraczki: 2 – cięgła napę-
du wycieraczki.

Podłożyć szmatkę, aby nie uszkodzić lakieru ● Wykręcić śruby (3) i wyjąć wspornik wycie-
lub kratki wlotu powietrza. raczki razem z silnikiem.
● Odkręcić nakrętkę (1, rys. H-6009) z wałka
Zamontowanie napędowego (6) wycieraczki i zdjąć razem z
podkładką (2).
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato- ● Zdjąć z wałka napędowego (6) wykorbienie
ra, gdy zapłon jest wyłączony. Wprowadzić (3) cięgieł wycieraczki.
do radioodbiornika kod zabezpieczający ● Wykręcić śruby mocujące (4) silnik wycie-
przed kradzieżą i nastawić zegar, jeśli są w raczki (5) i zdjąć silnik z podstawy (7).
wyposażeniu.
● Ustawić silnik wycieraczki w położeniu
krańcowym. W tym celu wyłączyć silnik na
chwilę i wyłączyć go wyłącznikiem wycieracz-
ki, co powoduje zatrzymanie silnika w poło-
żeniu krańcowym.
● Osadzić ramiona wybieraków na czopach,
ustawiając wycieraki (1, rys. H-6007) według
uprzednio naklejonych taśm. Jeśli taśmy nie
zostały naklejone, należy ustawić ramiona z
wycieraczkami tak, aby wycieraki znalazły się
w odległości A = 28,5 mm i B = 27,3 mm (rys.
H-6007) od dolnej krawędzi szyby przedniej.
● Dokręcić ramiona nakrętkami momentem
18 Nm.

261
 ● Zdjąć w górę ramię wycieraka (3).
Uwaga. Jeśli nie można zdjąć ramienia wy-
cieraka po odkręceniu nakrętek, podważyć
ramię kluczem płaskim i ściągnąć z wałka
wycieraczki. Podłożyć szmatkę, aby nie
uszkodzić szyby tylnej. Zwrócić uwagę, aby
nie zgubić pokrywki (4).

Zamontowanie

● Ustawić silnik wycieraczki szyby tylnej w

Zamontowanie
● Osadzić silnik wycieraczki na podstawie (7,
rys. H-6009) i dokręcić trzema śrubami mo-
mentem 8 Nm.
● Osadzić wykorbienie cięgieł wycieraczki na
wałku napędowym wycieraczki.
● Nałożyć podkładkę zębatą i dokręcić wy-
korbienie nakrętką.
● Zamontować kompletny mechanizm wycie-
raczki przy przegrodzie czołowej i zamoco-
wać czterema śrubami, dokręcić śruby mo-
mentem 10 Nm.
● Podłączyć złącze wielostykowe do silnika
wycieraczki.
● Zamontować osłonę wlotu powietrza (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie osłony wlotu
powietrza”).
● Zamontować ramiona wycieraków (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie ramion wy-
cieraków szyby przedniej, regulacja skrajne-
go położenia ramion”).
położeniu krańcowym. W tym celu włączyć
silnik na chwilę i wyłączyć go wyłącznikiem
wycieraczki, co powoduje zatrzymanie silnika
w położeniu krańcowym.
● Osadzić ramię wycieraka na wałku i przy-
kręcić lekko nakrętkę mocującą. Ustawić ra-
mię wycieraka według oznakowania.
Uwaga. Jeśli taśmy nie zostały naklejone,
należy ustawić ramię wycieraka (1, rys. H-
6011) za pomocą znaku (2) w najwyższej
ścieżce przewodzącej (3) ogrzewania szyby
tylnej. Krawędź ścierająca gumowego pióra
powinna znajdować się na tym znaku.
● Dokręcić nakrętkę mocującą ramię wycie-
raka momentem 14 Nm.
● Opuścić i docisnąć kołpak nad nakrętkę
mocującą.
Wymontowanie i zamontowanie silnika
wycieraczki szyby tylnej
Opis dotyczy samochodów 3- i 5-drzwiowych.

Wymontowanie i zamontowanie
ramienia wycieraka szyby tylnej,
regulacja krańcowego położenia ramienia

Opis dotyczy samochodów 3- i 5-drzwiowych.

Wymontowanie

● Polać szybę tylną wodą.

● Uruchomić wycieraczkę na około 2 minuty i
wyłączyć wyłącznikiem, co powoduje zatrzy-
manie wycieraczki w położeniu krańcowym.
● Zaznaczyć taśmą klejącą na szybie tylnej
krańcowe położenie wycieraka, gdy jest ono
właściwie wyregulowane, w celu ułatwienia
zamontowanie.
● Podważyć płaskim wkrętakiem kołpak (1,
rys. H-6010) na zamocowaniu ramienia wy-
cieraka i odchylić kołpak w górę.
● Odkręcić nakrętkę mocującą (2) z wałka
napędowego wycieraczki.

262
Uwaga. Budowa i zamocowanie wycieraczki
szyby tylnej są różne w 3- i 5-drzwiowym sa-
mochodzie Honda Civic. Wymontowanie i
zamontowanie wycieraczki szyby tylnej od-
bywa się w zasadzie w ten sam sposób.
Różnice są podane w opisie.
Wymontowanie
● Otworzyć pokrywę tylną.
● Wymontować ramię wycieraka szyby tylnej
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie ra-
mienia wycieraka szyby tylnej, regulacja
skrajnego położenia ramienia”).
● Wymontować dolne pokrycie pokrywy tylnej
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie po-
krycia pokrywy tylnej”).
● Odłączyć złącze wielostykowe od silnika
wycieraczki.
Samochód 5-drzwiowy
● Zdjąć pokrywkę (1, rys. H-6012).
● Odkręcić nakrętkę specjalną (2) i zdjąć ra-
zem z podkładką (3) i uszczelkę gumową (4).
● Odkręcić śruby (6) silnika wycieraczki szy-
by tylnej (7).
● Wyciągnąć silnik z otworu (5) wałka napę-
dowego wycieraczki i wyjąć silnik.
Samochód 3-drzwiowy
● Zdjąć kołpak (1, rys. H-6013).
● Wykręcić śruby (2) mocujące silnik wycie-
raczki szyby tylnej.
● Zdjąć silnik wycieraczki szyby tylnej (3)
wyciągnąć go z otworu (4) pokrywy tylnej (5).
Zamontowanie
263
● Wprowadzić wałek napędowy silnika wycie-
raczki w otwór w pokrywie tylnej.
● Dokręcić śruby mocujące silnik momentem
10 Nm.
● Samochód 5-drzwiowy. Nałożyć uszczel-
kę gumową i podkładkę na wałek wycieraczki
szyby tylnej. Wkręcić nakrętkę specjalną i
dokręcić ją momentem 2 Nm.
● Nasunąć pokrywkę.
● Podłączyć złącze wielostykowe do silnika
wycieraczki.
● Zamontować ramię wycieraka szyby tylnej
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie ra-
mienia wycieraka szyby tylnej, regulacja
skrajnego położenia ramienia”).
● Zamontować dolne pokrycie pokrywy tylnej
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie po-
krycia pokrywy tylnej”).
Wymontowanie i zamontowanie
zbiornika cieczy i pompki spryskiwaczy
Wymontowanie
Samochody 3- i 4-drzwiowe
● Wymontować zderzak przedni i osłonę
wnęki koła przedniego lewego (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie zderzaka przed-
niego” i „Wymontowanie i zamontowanie
osłony wnęki koła przedniego”).
● Odłączyć przy zbiorniku cieczy do spryski-
wania szyb (1, rys. H-6014) złącza wielosty-
kowe (5) pompki spryskiwacza szyby przed-
niej (2), a w samochodzie 3-drzwiowym także
złącze pompki spryskiwaczy reflektorów (4),
jeśli są w wyposażeniu.

● Ściągnąć z pompek przewody elastyczne i
odłączyć je do zbiornika cieczy. Oznakować
przewody elastyczne taśmą, aby podczas
zamontowania mogły być podłączone do wła-
ściwych pompek.
● Wykręcić śruby (6) i wyjąć zbiornik cieczy
do spryskiwania szyb razem z pompkami.
Samochód 5-drzwiowy
● Wymontować zderzak przedni (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie zderzaka przed-
niego”).
● Odłączyć złącza wielostykowe (1, rys. H-
6015) od pompki spryskiwacza szyby przed-
niej i pompki spryskiwacza szyby tylnej.
Odłączyć także złącze i przewód elastyczny
spryskiwaczy reflektorów od odpowiedniej
pompki (nie pokazana na rys. H-6015), jeśli
są w wyposażeniu.
● Ściągnąć z pompek przewody elastyczne
(2) i odłączyć je od zbiornika cieczy (3).
Oznakować przewodu elastyczne taśmą, aby
podczas zamontowania mogły być podłączo-
ne do właściwych pompek.
● Wykręcić śruby (4) i wyjąć zbiornik cieczy
do spryskiwania szyb.
Zamontowanie
264
● Zamontować zbiornik cieczy do spryskiwa-
nia szyb. Zamocować zbiornik trzema śruba-
mi i dokręcić śruby momentem 10 Nm.
● Ułożyć przewody elastyczne na zbiorniku i
wokół wlewu, jak pokazano na rysunkach i
podłączyć przewody do króćców pompek
zgodnie z naniesionym oznakowaniem.
● Samochody 3- i 4-drzwiowe. Przewody
elastyczne (1, rys. H-6016) ułożyć w wycię-
ciach wspornika (3) zbiornika cieczy. Prze-
wód elektryczny (2) zamocować we wsporni-
ku zaciskiem (4).
● Podłączyć złącza wtykowe przewodów
elektrycznych do pompek.
● Zamontować zderzak przedni i w razie po-
trzeby osłonę koła przedniego (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie zderzaka przed-
niego” i „Wymontowanie i zamontowanie
osłony wnęki koła przedniego”).
Sprawdzanie i regulacja kąta ustawienia
ramion wycieraków
Kąt ustawienia należy sprawdzić lub wyregu-
lować, jeśli wycieraki drgają lub pracują gło-
śno podczas wycierania.
Sprawdzanie
● Ustawić ramiona wycieraków w położeniu
skrajnym i wymontować wycierak (patrz
„Wymontowanie gumowego pióra wyciera-
ka”).
● Włożyć ramię wycieraka (2, rys. SX-6015)
w specjalny przyrząd Hazet 4851-1 i zacisnąć
ramię śrubą (3).
● Położyć ostrożnie na szybie ramię wycierka
z przyrządem specjalnym.
Uwaga. Przyrząd 4851-1 powinien opierać
się na szybie w trzech punktach.
● Odczytać na przyrządzie kąt ustawienia:
Właściwe wartości: ● Położyć ostrożnie na szybie ramię wyciera-
szyba przednia od -2o do -3o ka i odczytać kąt ustawienia. Powtarzać te
szyba tylna od +3o do +4o czynności, aż na skali będzie wskazywana
właściwa wartość.
Regulacja ● Zdjąć przyrząd i ponownie nałożyć go na
ramię wycieraka. Sprawdzić wartość kąta i
● Unieść ramię wycieraka znad szyby i obró- skorygować w razie potrzeby.
cić ostrożnie przyrząd specjalny za pomocą
klucza płaskiego.

Typowe niesprawności gumowych piór wycieraków

Ślady na szybie Przyczyny Sposób postępowania

Smugi Zanieczyszczone gumowe pióro
Postrzępione krawędzie pióra, guma z
ubytkami lub zużyta
Guma zestarzała, o popękanej po-
wierzchni
Pozostała na szybie woda Szyba zanieczyszczona środkiem kon-
zbiera się w kropelki serwującym lakier lub olejem
Jedna strona pióra wycie- Pióro gumowe odkształcone jednostron-
raka działa dobrze, druga nie, „nie przekłada się”
źle, wycierak drga Skręcone ramię wycieraka, pióro jest
ustawione ukośnie na szybie
Część powierzchni szyby Pióro gumowe wyrwane z zamocowania
nie jest wycierana Wycierak nie przylega równomiernie do
szyby, ponieważ są wygięte prowadnice
Ramię wycieraka wywiera za mały na-
cisk
● Oczyścić gumę twardą szczotką
nylonową i roztworem myjącym
lub spirytusem
● Wymienić pióro gumowe
● Wymienić pióro gumowe
● Oczyścić szybę czystą szmatką
nasyconą środkiem usuwającym
tłuszcze i silikony
● Zamontować nowe pióra gumowe
● Skręcić ostrożnie ramię wycieraka
w przeciwną stronę, aż zostanie
uzyskane właściwe położenie
(patrz „Sprawdzanie i regulacja
ustawienia ramion wycieraków”)
● Włożyć ostrożnie pióro w zaczepy
● Wymienić wycierak. Niespraw-
ność występuje po niewłaściwym
zamocowaniu pióra wycieraka
● Nasmarować lekko przeguby
ramienia i sprężynę lub wymienić
ramię

OŚWIETLENIE I SYGNALIZACJA Przed przystąpieniem do wymiany żarówki

Do oświetlenia i sygnalizacji należą: reflektory
główne, reflektory przeciwmgłowe, światła
tylne, światła hamowania, światło cofania,
kierunkowskazy, tyle światło przeciwmgłowe,
oświetlenie tablicy rejestracyjnej, oświetlenie
wewnętrzne. Oświetlenie wskaźników jest
opisane w rozdziale „Wskaźniki i osprzęt do-
datkowy”.
Żarówki ulegają zużyciu i powinny być wy-
mieniane mniej więcej co 2 lata, nawet jeśli
nie są uszkodzone. Nie dotyczy to stosowa-
nych na przykład w reflektorach żarówek ha-
logenowych, które są znacznie trwalsze i po-
winny być wymieniane po uszkodzeniu. Ża-
rówki o zmniejszonej jasności rozpoznaje się
po czarnym nalocie na szklanej bańce.
należy wyłączyć przełącznik oświetlania, któ-
rego żarówka ma być wymieniona.
Uwaga. Nie powinno się chwytać bańki ża-
rówki gołą ręką, gdyż w przeciwnym razie
zanieczyszczenia mogą wyparować przy wy-
sokiej temperaturze i osadzić się na odbłyśni-
ku reflektora, powodując jego zmętnienie.
Plamy powstałe przy przypadkowym dotknię-
ciu należy usunąć nie wydzielającą włókien
szmatką zmoczoną w spirytusie.
Uszkodzoną żarówkę należy zastępować
żarówką w tym samym wykonaniu.
Wykaz żarówek
Należy mieć zawsze w samochodzie podsta-
wowe żarówki zapasowe, aby w każdej chwili

265
była możliwa wymiana przepalonej żarówki.
Oznaczenie żarówki znajduje się na cokole
lub na szklanej bańce.
12-woltowa żarówka Moc
świateł drogowych i świateł mijania 60 W / 55 W
kierunkowskazów przednich 21 W
reflektorów przeciwmgłowych 55 W
świateł pozycyjnych 5W
kierunkowskazów bocznych 5W
kierunkowskazów tylnych 21 W
świateł hamowania, świateł tylnych 21/5 W
światła cofania 21 W
światła przeciwmgłowego tylnego 21 W
oświetlenia tablicy rejestracyjnej 5W
dodatkowych świateł hamowania 5W
dotknięciu należy usunąć nie wydzielającą
oświetlenia wewnętrznego górnego 5W
świateł do czytania 5W włókien szmatką zmoczoną w spirytusie.
oświetlenia bagażnika 3,4 W ● Zamocować cokół żarówki klamrą spręży-
stą.
Wymiana żarówek oświetlenia
zewnętrznego ● Nasunąć osłonę gumową.
● Podłączyć złącze wtykowe.
● Wyłączyć wyłącznik odpowiedniego oświe- ● Jeśli został zdjęty, włożyć zbiornik urzą-
tlenia. dzenia wspomagającego układ kierowniczy
● Wyłączyć zapłon. we wsporniku.

Wymiana żarówki światła mijania Wymiana żarówki światła pozycyjnego

i światła drogowego
Żarówka światła pozycyjnego znajduje się w
● Otworzyć pokrywę przedziału silnika. obudowie reflektora, obok żarówki światła
● W celu wymiany żarówki reflektora lewego drogowego i światła mijania.
wyjąć zbiornik urządzenia wspomagającego
układ kierowniczy (1, rys. H-5601) ze wspor-
nika (2) i odłożyć na bok.
● Ścisnąć i wyjąć złącze wtykowe (1, rys. H-
5602).
● Ściągnąć osłonę gumową (2).
● Wyczepić i odchylić sprężystą klamrę (3).
● Wyjąć żarówkę (4) z reflektora.
● Zamontować nową żarówkę, aby ukośna
krawędź cokołu żarówki weszła w odpowied-
nie wycięcie reflektora.
Uwaga. Nie należy chwytać bańki żarówki
gołą ręką. Plamy powstałe po przypadkowym

266
● W celu wymiany żarówki światła pozycyj-
zaczepu i podważyć zaczep.
nego lewego należy wyjąć zbiornik urządze-
● Odciągnąć osłonę wnęki koła.
nia wspomagającego układ kierowniczy ze
● Obrócić oprawkę żarówki (1, rys. H-5605) w
wspornika i odłożyć na bok (patrz rys. H-5601
lewo o 90o i wyjąć z obudowy reflektora (2).
w opisie „Wymiana żarówki światła mijania i
● Wcisnąć uszkodzoną żarówkę (3) w opraw-
światła drogowego”).
kę, obrócić w lewo i wyjąć.
● Obrócić w lewo o 90o oprawkę żarówki
● Wcisnąć nową żarówkę w oprawkę i obró-
światła pozycyjnego (rys. H-5603) i wyjąć z
cić w prawo, aż zostanie zamocowana.
obudowy reflektora.
● Włożyć w obudowę reflektora i zamocować
● Wyciągnąć żarówkę z oprawki.
oprawkę z żarówką, obracając ją w prawo o
● Włożyć oprawkę z żarówką w obudowę
90o.
reflektora i obrócić w prawo o 90o.
● Umocować osłonę wnęki koła zaczepu roz-
● Jeśli został zdjęty, włożyć zbiornik urzą-
prężnym do błotnika.
dzenia wspomagającego układ kierowniczy
we wsporniku.
Wymiana żarówki kierunkowskazu
bocznego
Wymiana żarówki kierunkowskazu
przedniego
● Wcisnąć mały wkrętak (1, rys. H-5606)
między lampkę kierunkowskazu bocznego
● Otworzyć pokrywę przedziału silnika.
(2), a blachę nadwozia.
● W celu wymiany żarówki kierunkowskazu
Uwaga. Podłożyć szmatkę pod wkrętak, aby
przedniego lewego uruchomić silnik i obrócić
nie uszkodzić lakieru.
koło kierownicy w prawe skrajne położenie.
● Wyjąć jednocześnie lampkę kierunkowska-
Przed wymianą żarówki z prawej strony nale-
zu bocznego z otwory nadwozia.
ży obrócić koło kierownicy w lewo skrajne
● Obrócić w lewo o 90o i wyjąć z klosza roz-
położenie.
praszającego kierunkowskazu (4) oprawkę
● Wyjąć za pomocą wkrętaka (2, rys. H5604)
żarówki (3).
zaczep rozprężny (1) z osłony wnęki koła. W
● Wyjąć żarówkę (5) z oprawki.
tym celu włożyć ostrze wkrętaka w wycięcie

267

● Wcisnąć nową żarówkę w klosz rozprasza-
jący i obrócić w prawo o 90o.
● Zamontować kompletną lampę kierunkow-
skazu w otworze nadwozia tak, aby strona z
zaczepem ustalającym (6, rys. H-5606) była
dociskana na końcu.
Wymiana żarówki lampy tylnej
● Otworzyć pokrywę tylną.
● Sięgnąć w wycięcie (1, rys. H-5607), od-
chylić i wyjąć pokrywę (2).
● Obrócić oprawkę (1, rys. H-5608) z uszko-
dzoną żarówką w lewo i wyjąć z otworu w
korpusie lampy (2).
● Wcisnąć w oprawkę, obrócić w lewo i wyjąć
uszkodzoną żarówkę.
● Wcisnąć nową żarówkę w oprawkę i za-
montować przez obrót w prawo.
● Włożyć oprawkę z żarówką w otwór w kor-
pusie lampy i obrócić w prawo, aż zostanie
zamocowana.
● Osadzić i zamknąć pokrywę tak, aby było
słychać jej ustalenie zaczepami.
lampę samochodu 3-drzwiowego.
● Podważyć bardzo ostrożnie dwoma płaski-
mi wkrętakami lampę środkowego światła
hamowania i wyczepić ją ze spoilera tylnego.
Uwaga. Jeśli nie można wyczepić lampy w
ten sposób, należy wymontować spoiler tylny
(patrz „Wymontowanie i zamontowanie spo-
ilera tylnego”).
● Wyjąć lampę światła hamowania (2, rys. H-
5609).
● Obrócić w lewo oprawkę (1, rys. H-5610) z
uszkodzoną żarówką i wyjąć z otworu (2) w
obudowie lampy światła hamowania (3).
● Wyjąć uszkodzoną żarówkę (4) z oprawki.
● Włożyć nową żarówkę w oprawkę.
● Włożyć oprawkę z żarówką w otwór i obró-
cić w prawo, aż zostanie zamocowana.
● Zamontować lampę światła hamowania i
umocować dwoma wkrętami z rowkiem krzy-
żowym. Zwrócić uwagę na ułożenie przewo-
dów podczas osadzania środkowej lampy
światła hamowania. Lampa powinna przyle-
gać do uszczelki na całym obwodzie.
Wymiana żarówki oświetlenia tablicy
rejestracyjnej

Wymiana żarówki środkowego światła

hamowania

● Wkręcić oba wkręty (1) wkrętakiem do row-

ków krzyżowych. Na rys. H-5609 pokazano

268
Samochody bez dachu rozsuwanego Oświetlenie bagażnika

Samochody z dachem rozsuwanym ● Wsunąć oprawkę z żarówką w klosz lampy

i zamocować, obracając w prawo o 90o.
● Zamontować lampę oświetlenia tablicy re-
jestracyjnej w otworze i przykręcić dwoma
wkrętami z rowkiem krzyżowym.

Wymiana żarówki oświetlenia

wewnętrznego

Wymiana żarówki oświetlenia wewnętrznego

odbywa się we wszystkich lampach w podob-
ny sposób.
● Wcisnąć ostrożnie występ zaczepu przy
kloszu lampy za pomocą małego, płaskiego
wkrętaka. W ramce mocującej klosz znajduje
się otwór do wprowadzenia wkrętaka.
● Podważyć ostrożnie klosz lampy wkręta-
Światło do czytania
kiem i wyjąć z ramki.
Uwaga. Nie należy wymontowywać ramki
mocujące klosz lampy.
● Wyjąć uszkodzoną żarówkę rurkową ze
sprężystych styków.
● Wyjąć nową żarówkę rurkową.
● Osadzić klosz lampy najpierw stroną bez
zaczepu i wcisnąć po drugiej stronie, tak aby
było słychać ustalenie zaczepem.

Wymontowanie i zamontowanie
reflektora

Obudowa reflektora głównego, światła posto-

● Wykręcić dwa wkręty z rowkiem krzyżowym jowego i kierunkowskazu nie może być roz-
(1, rys. H-5611) z uszkodzonej lampy oświe- kładana i w razie uszkodzenia musi być wy-
tlenia tablicy rejestracyjnej i wyjąć lampę (2). mieniona w komplecie.
● Obrócić oprawkę żarówki (1, rys. H-5612) w
lewo o 90o i wyjąć z klosza lampy (2). Wymontowanie
● Wyjąć uszkodzoną żarówkę (3) z oprawki.
● Włożyć nową żarówkę w oprawkę.

269

● Wymontować zderzak przedni (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie zderzaka przed-
niego”).
● Odłączyć od wewnątrz złącza wtykowe (3)
przewodów elektrycznych przy oprawkach
żarówek.
● Wyjąć reflektor (2) w przód.
Zamontowanie
● Osadzić reflektor do przodu i przykręcić.
● Podłączyć złącza wtykowe przewodów
elektrycznych do oprawek żarówek.
● Zamontować zderzak przedni (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie zderzaka przed-
niego”).
● Sprawdzić ustawienie świateł reflektorów w
stacji obsługi.
Wymontowanie i zamontowanie lampy
tylnej
Wymontowanie (lampa w błotniku)
270
● Otworzyć pokrywę bagażnika lub pokrywę
tylną.
● Samochód 5-drzwiowy. Wymontować
pokrycie wewnętrzne. W tym celu wcisnąć
ostrożnie kołek z tworzywa sztucznego w
środku zaczepu rozprężnego.
Uwaga. Nie wpychać kołka całkowicie. Wy-
ciągnąć zaciski i wyjąć pokrycie.
● Odłączyć złącze wielostykowe (1, rys. H-
5618) od lampy tylnej.
● Odkręcić cztery nakrętki mocujące (2).
● Wyjąć lampę tylną (3) na zewnątrz.
Zamontowanie
● Sprawdzić uszczelkę lampy tylnej. Wymie-
nić uszczelkę, jeśli jest uszkodzona, od-
kształcona lub stwardniała.
● Osadzić lampę tylną od zewnątrz i przykrę-
cić nakrętkami mocującymi.
● Podłączyć od wewnątrz złącze wielostyko-
we do lampy tylnej.
● Zamknąć pokrywę bagażnika lub pokrywę
tylną.
● Sprawdzić szczelność lampy tylnej, polewa-
jąc lampę wodą i sprawdzając wewnątrz sa-
mochodu, czy woda nie przecieka.

Ustawienie świateł

Właściwe ustawienie świateł reflektorów ma

duże znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu.
Dokładne ustawienie świateł jest możliwe
tylko za pomocą optycznych przyrządów kon-
trolnych i dlatego pokazano tylko, gdzie znaj-
dują się śruby regulacyjne.
Podczas ustawiania świateł należy ustawić
także światła reflektorów przeciwmgłowych,
jeśli są w wyposażeniu.
● Na rys. H-5620 pokazano prawy reflektor.
Śruby regulacyjne lewego reflektora są roz-
mieszczone według lustrzanego odbicia.
1 – śruba regulacji pionowej
2 – śruba regulacji poziomej
● Wprowadzić wkrętak do śrub z rowkiem
krzyżowym przez otwór przy reflektorze i osa-
dzić wkrętak przy śrubie regulacyjnej.
● Obracać śrubę regulacyjną, aż zostanie
uzyskane właściwe ustawienie.

WSKAŹNIKI I OSPRZĘT DODATKOWY

Wskaźniki są umieszczone we wspólnej obu-

dowie. Zespół wskaźników należy wymonto-
wać, jeśli ma być na przykład wymieniona
żarówka. W razie uszkodzenia może być
wymieniony pojedynczy wskaźnik.

Wymontowanie i zamontowanie
zespołu wskaźników

Wymontowanie

● Stosować się do zaleceń podanych w

punkcie „Zasady zachowania bezpieczeństwa
w samochodzie z poduszkami powietrznymi”
(rozdz. „Układ kierowniczy”).
● Samochód 5-drzwiowy. Wymontować
wyłącznik świateł przeciwmgłowych i regula-
tor jasności oświetlenia wskaźników (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie wyłączników
świateł”).
● Wykręcić wkręty (1, rys. H-5805) i wyjąć
osłonę zespołu wskaźników (2). Pozycja (3)
na rys. H-5805 – koło kierownicy.
● Opuścić koło kierownicy w najniższe poło-
żenie, wykorzystując możliwość regulacji.
● Wykręcić wkręty (1, rys. H-5806).
● Przykryć górną osłonę kolumny kierownicy
szmatką (2) w celu ochrony przed uszkodze-
niem.
● Wysunąć zespół wskaźników (5, rys. H-
5807).
● Odłączyć od zespołu wskaźników złącza
wtykowe (1) do (4). Można oznakować złą-
cza, aby zapobiec wzajemnie zamianie pod-
czas zamontowania.

271

● Wyjąć ostrożnie zespół wskaźników.
Zamontowanie
● Nałożyć szmatką na górną osłonę kolumny
kierownicy, w celu ochrony przed uszkodze-
niem.
● Przystawić zespół wskaźników.
● Podłączyć złącza wtykowe przewodów
elektrycznych do zespołu wskaźników zgod-
nie z naniesionym oznakowaniem.
● Wsunąć zespół wskaźników w otwór i za-
mocować trzema wkrętami.
● Zamocować i dokręcić osłonę zespołu
wskaźników.
● Samochód 5-drzwiowy. Zamontować wy-
łącznik świateł przeciwmgłowych i regulator
jasności oświetlania wskaźników (patrz „Wy-
montowanie i zamontowanie wyłączników
świateł”).
272
Wymontowanie i zamontowanie
wyłączników świateł, kierunkowskazów
i wycieraczki
Wyłączniki świateł, kierunkowskazów i wycie-
raczki są umieszczone razem pod kołem kie-
rownicy. Wyłącznik po lewej stronie służy do
włączania świateł mijania, świateł drogowych
i kierunkowskazów. Wyłącznikiem po prawej
stronie sterowane są wycieraczki i spryskiwa-
cze.
Wymontowanie
● Stosować się do zaleceń podanych w
punkcie „Zasady zachowania bezpieczeństwa
w samochodzie z poduszkami powietrznymi”
(rozdz. „Układ kierowniczy”).
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Wykręcić wkręty (1, rys. H-5801) i odchylić
w dół dolne pokrycie tablicy rozdzielczej (2).
Wyczepić pokrycie tablicy rozdzielczej (3) i
(4).
● Wykręcić wkręty (1, rys. H-5802).

● Zdjąć górną i dolną osłonę kolumny kie-
rownicy (2) i (3).
Wyłącznik świateł
● Odłączyć złącza wtykowe (1 i 2, rys. H-
5803) przewodów elektrycznych od wyłączni-
ka świateł.
● Wykręcić dwa wkręty (3).
● Wyjąć wyłącznik świateł.
Zamontowanie
● Zamontować wyłącznik świateł i zamoco-
wać go dwoma wkrętami.
● Podłączyć złącza wtykowe przewodów
elektrycznych.
Wyłącznik wycieraczki
● Odłączyć złącza wtykowe (1, rys. H-5804)
przewodów elektrycznych od wyłącznika wy-
cieraczki.
● Wykręcić dwa wkręty (2) i wyjąć wyłącznik
(3).
Zamontowanie
● Zamontować wyłącznik i przykręcić go
dwoma wkrętami.
● Podłączyć złącza wtykowe przewodów
elektrycznych.
● Osadzić i przykręcić górną i dolną osłonę
kolumny kierownicy.
● Zaczepić u dołu, odchylić w górę i zamo-
cować trzema wkrętami dolne pokrycie tablicy
rozdzielczej.
Wymontowanie i zamontowanie innych
wyłączników świateł
Opisano przykładowo wyłącznik świateł prze-
ciwmgłowych i regulator jasności oświetlenia
wskaźników w samochodach 5-drzwiowych
od modeli 1995. Wymontowanie i zamonto-
wanie wyłącznika świateł awaryjnych i wy-
łącznika wybieraków reflektorów odbywa się
w ten sam sposób. W modelach 3- i 4-
drzwiowych, jak również w modelach od 1987
do 1995, wyłączniki te są umieszczone w
innych miejscach i należy wykonać odpo-
wiednie czynności podczas wymontowanie i
zamontowania.

273
OŚWIETLENIE WSKAŹNIKÓW
W SAMOCHODZIE 5-DRZWIOWYM

I – widok z tyłu
1 – oświetlenie wskaźników, 1,4 W,
2 – wskaźnik ilości paliwa, 3,4 W,
II – widok z przodu
3 – lampka sygnalizacyjna „otwarte
drzwi”, 1,4 W,
4 – wskaźnik uszkodzenia, 1,4 W,
5 – lampka sygnalizacyjna „otwarte
drzwi”, 14 W,
6 – lampka sygnalizacyjna „otwarta
pokrywa tylna”, 1,4 W,
7 – wskaźnik położenia dźwigni wy-
boru biegów, 7 x 1,12 W (tylko
przy automatycznej skrzyni bie-
gów),
8 – wskaźnik ekonomicznej jazdy,
0,91 W,
9 – lampka sygnalizacyjna SRS,
0,91 W (w samochodzie z po-
duszką powietrzną),
10 – wskaźnik ilości paliwa, 3,4 W,
11 – lampka sygnalizacyjna ABS,
1,4 W,
12 – światła awaryjne, 1,4 W,
13 – lampka sygnalizacyjna hamul-
ców, 1,4 W,
14 – oświetlenie wskaźników, 1,4 W,
15 – kierunkowskaz prawy, 1,4 W,
16 – światło drogowe, 1,4 W,
17 – kierunkowskaz lewy, 1,4 W,
18 – oświetlenie wskaźników, 1,4 W,
19 – lampka sygnalizacyjna ciśnienia
oleju, 1,4 W

Wymontowanie

● Podważyć ostrożnie płaskim wkrętakiem i

wyjąć wyłącznik świateł przeciwmgłowych (1,
rys. H-5808) z osłony (3).
● Odłączyć złącze wtykowe przewodów elek-
trycznych (2).
● Odłączyć złącze wtykowe przewodów elek-
trycznych (2).

Zamontowanie

● Podłączyć złącze wtykowe przewodów

elektrycznych do wyłącznika lub regulatora
jasności oświetlenia.
● Wcisnąć wyłącznik lub regulator jasności
oświetlenia w otwór, aż zostanie zamocowa-
ny zaczepem.

Wymontowanie i zamontowanie
wyłącznika regulacji zasięgu świateł

274

Samochód 5-drzwiowy
Wymontowanie
● Wykręcić wkręty (1, rys. H-5801) i odchylić
w dół dolne pokrycie tablicy rozdzielczej (2).
Wyczepić pokrycie w miejscach (3) i (4).
● Sięgnąć od dołu za wyłącznik regulacji za-
sięgu świateł (1, rys. H-5811) i wypchnąć go
w przód z zamocowania.
● Odłączyć złącze wtykowe (2) przewodów
elektrycznych od wyłącznika.
Zamontowanie
● Podłączyć złącze wtykowe przewodów
elektrycznych do wyłącznika regulacji zasięgu
świateł.
● Wcisnąć wyłącznik w otwór tablicy rozdziel-
czej i zamocować go zaczepem.
● Zaczepić u dołu, odchylić w górę i przykrę-
cić dolne pokrycie tablicy rozdzielczej.
Samochody 3- i 4-drzwiowe
275
Wymontowanie
● Podważyć ostrożnie płaskim wkrętakiem i
wyjąć wyłącznik regulacji zasięgu świateł (1,
rys. rys. H-5812) z konsoli środkowej. W celu
ochrony konsoli środkowej przed uszkodze-
niem, należy włożyć szmatkę pod wkrętak.
Uwaga. Jeśli nie można wyjąć wyłącznika w
podany wyżej sposób, należy wypchnąć wy-
łącznik palcami. W tym Elu wymontować
konsolę środkową (patrz „Wymontowanie i
zamontowanie konsoli środkowej”).
● Odłączyć złącze (2) od wyłącznika i odłożyć
tak, aby nie mógł wpaść do konsoli środko-
wej.
Zamontowanie
● Podłączyć złącze wtykowe przewodów
elektrycznych do wyłącznika regulacji zasięgu
świateł.
● Wprowadzić i wcisnąć wyłącznik w otwór w
konsoli środkowej tak, aby został zamocowa-
ny zaczepami.
● Jeśli została wymontowana, zamontować
konsolę środkową (patrz „Wymontowanie i
zamontowanie konsoli środkowej”).
Wymontowanie i zamontowanie
radioodbiornika
Radioodbiornik zamontowany przez produ-
centa samochodu ma zamocowanie umożli-
wiające jego szybkie wkładanie i wyjmowa-
nie. Specjalne uchwyty niezbędne do tego są
w wyposażeniu radioodbiornika lub można je
nabyć w sklepie ze sprzętem radiowym.
ROZMIESZCZENIE
RADIOODBIORNIKA
I GŁOŚNIKÓW
W SAMOCHODACH
5-DRZWIOWYCH OD MODELI
1995

1 – radioodbiornik,
2 – przewód antenowy,
3 – antena dachowa,
4 – głośnik wysokotonowy,
5 – głośnik przedni prawy,
6 – głośnik tylny prawny,
7 – głośnik tylny lewy,
8 – głośnik przedni lewy,
9 – głośnik wysokotonowy lewy

Radioodbiornik może być zakodowany w celu go przed odłączeniem akumulatora należy

zabezpieczenia przed kradzieżą, co zapobie-
ga uruchomieniu przez osobę niepowołaną,
jeśli jest przerywane na przykład po odłącze-
niu akumulatora, wymontowaniu radioodbior-
nika lub przepaleniu bezpiecznika.
Jeśli radioodbiornik jest zakodowany, należy
ustalić kod przed odłączeniem akumulatora
lub wymontowaniem radioodbiornika. Indywi-
dualny numer kodu jest podany w instrukcji
obsługi radioodbiornika, który nie należy
przechowywać w samochodzie.
W razie nieznajomości kodu radioodbiornik
może być ponownie uruchomiony tylko przez
stację obsługi Hondy lub producenta. Seryjnie
są montowanie radioodbiorniki z wyjmowa-
nym zespołem elementów sterujących i w
takim wypadku nie ma potrzeby wprowadza-
nia kodu.
Wymontowanie
● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-
ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Wprowadzić (strzałka A na rys. H-5814)
oba uchwyty (1) w otwory z lewej i prawej
strony radioodbiornika samochodowego (2).
● Wcisnąć całkowicie uchwyty i wsunąć
(strzałka B) radioodbiornika (2) z zamocowa-
nia w konsoli (3).
Uwaga. Nie powodować ukośnego ustawie-
nia radioodbiornika podczas wyjmowania. W
razie potrzeby należy docisnąć uchwyty do
siebie, w celu lepszego prowadzenia.
● Odłączyć od radioodbiornika przewód an-
tenowy (4) i złącze wielostykowe (5).
● Wyjąć radioodbiornik.
Zamontowanie
● Wyjąć oba uchwyty z radioodbiornika.
● Podłączyć złącze wielostykowe i przewód
antenowy z tyłu radioodbiornika.
● Wsunąć radioodbiornik w zamocowanie, aż
zostanie zamocowany zaczepami sprężysty-
mi.
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.
● Włączyć radioodbiornik i sprawdzić jego
działanie.

276
Wskazówki do dodatkowego
zainstalowania radioodbiornika

■ W przedstawicielstwie handlowym Hondy

można nabyć specjalne złącze przystosowu-
jące, do radioodbiorników innych producen-
tów.
Uwaga. Jeśli nie zostało zastosowane spe-
cjalne złącze, należy koniecznie zapewnić,
aby nie było luźnych, nie izolowanych prze-
wodów. W przeciwnym razie może dojść do
zwarcia i zapalenia przewodów.
■ Należy stosować tylko sprawdzone urzą-
dzenia przeciwzakłóceniowe (ogólne dopusz-
czone do eksploatacji). W handlu są dostęp-
ne zestawy przeciwzakłóceniowe z instrukcją
zamontowania dostosowane do samochodu
Honda Civic.

Wymontowanie i zamontowanie
głośników

Głośnik przedni

● Wymontować płat pokrycia drzwi (patrz

„Wymontowanie i zamontowanie płata pokry-
cia drzwi oraz klamki wewnętrznej”).
● Wykręcić cztery wkręty mocujące (1, rys. H-
5815).
● Odłączyć złącze wtykowe (3) od głośnika
(2) i wyjąć głośnik.
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowanie.
Głośnik wysokotonowy
● Wymontować płat pokrycia drzwi (patrz
„Wymontowanie i zamontowanie płata pokry-
cia drzwi oraz klamki wewnętrznej”).

277
 ● Wyjąć głośnik tylny (2) z otworu.
● Odłączyć złącze dwustykowe (3).
● Zamontowanie odbywa się w kolejności
odwrotnej do wymontowania.

Wymontowanie i zamontowanie anteny

dachowej

Wymontowanie

● Odłączyć przewód masy (-) od akumulato-

ra, gdy zapłon jest wyłączony.
Uwaga. Jeśli jest zamontowany radioodbior-
nik z kodowaniem zabezpieczającym przed
● Odłączyć złącze dwustykowe (1, rys. H- kradzieżą, kod zostanie skasowany po odłą-
5816) głośnika wysokotonowego.
● Zdjąć wewnętrzną osłonę zamocowania
lusterka zewnętrznego (2).
● Wykręcić dwa wkręty mocujące (1, rys. H-
5817) głośnik wysokotonowy.
● Wyjąć głośnik wysokotonowy (2).
● Zamocowanie odbywa się w kolejności od-
wrotnej do wymontowania.

Głośnik tylny

● Wykręcić wkręt mocujący (1, rys. H-5818) z

tylnego schowka bocznego.
● Unieść tylny schowek boczny (2) i wczepić
zaczepy ustalające (3).

● Wyjąć tylny schowek boczny.

● Wykręcić cztery wkręty mocujące (1, rys. H-
5819).

278
czeniu akumulatora. Radioodbiornik z kodo-
waniem można rozpoznać po słowie „CODE”
lub czerwonym znaku klucza na osłonie czo-
łowej. Radioodbiornik może być uruchomiony
ponownie po wprowadzeniu właściwego kodu
lub przez producenta radioodbiornika, dlate-
go przed odłączeniem akumulatora należy
koniecznie ustalić, jaki jest kod zabezpiecza-
jący przed kradzieżą.
● Wyłączyć wyłączniki oświetlenia górnego (1
i 2, rys. H-5820).
● Podważyć ostrożnie płaskim wkrętakiem
szybę rozpraszającą (3).
● Wykręcić wkręty mocujące (4) lampkę
oświetlenia górnego.
● Odłączyć złącze wtykowe przewodów elek-
trycznych (6) i wyjąć lampę oświetlenia gór-
nego (5).
● Ściągnąć osłonę (1, rys. H-5821) w miejsce
podłączenia przewodu antenowego.
● Odkręcić nakrętkę zaciskową (2) przewodu
antenowego (3) i odłączyć przewód.
● Odkręcić od wewnątrz trzy pozostałe na-
krętki mocujące (4).
● Wyjąć w górę kompletną antenę dachową
(5).
● Odkręcić pręt dachowy (7), jeśli to koniecz-
ne.
279
Zamontowanie
Uwaga. Przed zamontowaniem anteny da-
chowej należy sprawdzić uszczelkę (6). Jeśli
uszczelka jest odkształcona lub stwardniała,
należy ją wymienić.
● Osadzić od góry antenę dachową tak, aby
śruby dwustronne w stopie anteny wystawały
przez otwory w dachu samochodu.
● Dokręcić trzy nakrętki mocujące momentem
25 Nm.
● Przykręcić przewód antenowy momentem
25 Nm.
● Nałożyć osłonę w miejscu podłączenia
przewodu antenowego.
● Sprawdzić szczelność anteny. W tym celu
po odkręceniu anteny wylewać wodę na sto-
pę anteny i dach samochodu, obserwując
wewnątrz samochodu, czy woda przecieka.
W razie nieszczelności należy wymienić
uszczelkę anteny.
● Podłączyć złącze wtykowe przewodów
elektrycznych do lampy oświetlenia górnego.
● Umocować lampę dwoma wkrętami.
● Włożyć i docisnąć szybę rozpraszającą tak,
aby było słychać zamocowanie zaczepami.
● Podłączyć przewód masy (-) do akumulato-
ra. Wprowadzić do radioodbiornika kod za-
bezpieczający przed kradzieżą i nastawić
zegar, jeśli są w wyposażeniu.
Schematy instalacji
elektrycznej

Posługiwania się schematami

Jeśli trzeba odnaleźć uszkodzenie w instalacji

elektrycznej lub zamontować dodatkowe
urządzenie elektryczne, nie można tego zro-
bić bez schematu instalacji elektrycznej, który
przedstawia przepływ prądu i połączenia
przewodów. Obwód musi być zamknięty, aby
prąd elektryczny mógł płynąć. Nie wystarczy
na przykład, gdy jest napięcie na dodatnim
zacisku reflektora, jeśli równocześnie obwód
prądu nie zostanie zamknięty przez połącze- Skróty na schematach instalacji elek-
nie z masą. trycznej
W celu zamknięcia wszystkich obwodów, A – automatyczna skrzynka przekła-
przewód masy (-) akumulatora jest podłączo- dniowa
ny z nadwoziem samochodu. Jednak połą- ABS – urządzenie przeciwblokujące
czenie z masą czasami nie wystarcza i od- ACC – wyposażenie
biornik ma bezpośredni przewód łączący z A/C – urządzenie klimatyzacyjne
masą, którego izolacja jest na ogół koloru A/T – automatyczna skrzynka przekła-
czarnego. W obwodach są wyłączniki, prze- dniowa
kaźniki, bezpieczniki, przyrządy pomiarowe, ALT – alternator (prądnica)
silniki elektryczne i inne zespoły elektryczne i BAT – akumulator
aby te elementy obwodu mogły być właściwie DEF – odmrażacz szyby
połączone, przewody mają różne kolory. ECM – urządzenie sterujące silnikiem
W oznaczeniach przewodów dwubarwnych ERG – recykling spalin
litry przed kreską określają kolor podstawowy FI – wtrysk paliwa sterowany elek-
przewody, a litery za kreską – kolor dodatko- tronicznie
wy. GEN – alternator
HEART – ogrzewania
Oznaczenia kolorów przewodów HI – światło drogowe
IGN – zapłon
Kod Kolor Kod Kolor Kod Kolor LO – światło mijania
WS biały RT czerwony GR szary M – mechaniczna skrzynka przekła-
GE żółty OR pomarań- PU purpurowy dniowa
czowy M/T – mechaniczna skrzynka przekła-
SW czarny RS różowy H- jasno- dniowa
BL niebieski OFF – wyłączone
BL niebieski BN brązowy H- jasno-
ON – włączone
GR zielony PGM-FI – urządzenie sterujące wtryskiem
paliwa
GN zielony
RPM – liczba obrotów na minutę
SRS – zespół poduszki powietrznej
Na przykład WS/SW oznacza biały przewód z ZND – zapłon
czarnymi paskami (patrz rys. H-7001). 2WD – napęd kół przednich
2WD – napęd wszystkich kół

280
Oznaczenia na schematach instalacji elektrycznej

281
Rozmieszczenie przekaźników Przekaźniki w skrzynce bezpieczników
i urządzeń sterujących i przekaźników wewnątrz samochodu

Opis dotyczy samochodów 5-drzwiowych

liftback z pochyloną częścią tylną od modeli
1995.

Po stronie kierowcy

A – przekaźnik świateł przeciwmgłowych tylnych,

B – przekaźnik podnoszenia szyby,
C – przekaźnik kierunkowskazów i świateł awa-
ryjnych,
D – przekaźnik sygnału dźwiękowego

1 – skrzynka głównych bezpieczników i przekaź-

ników (rozmieszczenie, patrz rys. H-7005),
2 – regulacja zasięgu świateł reflektorów z urzą-
dzeniem sterującym,
3 – przekaźnik sygnalizacji alarmowej i przekaźnik
reflektorów przeciwmgłowych,
4 – główny przekaźnik sterujący pracą silnika
Przekaźniki w skrzynce bezpieczników
Po stronie pasażera i przekaźniki w przedziale silnika

1 – urządzenie sterujące sygnalizacji alarmowej,

2 – urządzenie sterujące częstotliwością pracy
wycieraczek szyby przedniej i tylnej,
3 – przekaźnik odłączający rozrusznika,
4 – wyłącznik czasowy oświetlenia progu, A – przekaźnik ogrzewania szyby tylnej,
5 – urządzenie sterujące silnika (ECM), B – przekaźnik silnika dmuchawy,
6 – przekaźnik zabezpieczający ABS C – przekaźnik wentylatora chłodnicy

282
Inne przekaźniki i urządzenia sterujące Oświetlenie popielniczki 8
Oświetlenie schowka i wskaźników 4,5
Przeznaczenie Miejsce Podnośnik szyby – elektryczny 10
zamontowania
Radioodbiornik 8
Urządzenie sterujące po- Konsola środkowa
duszką powietrzną (SRS) Regulacja lusterka zewnętrznego 9
Urządzenie sterujące cen- Drzwi obok pasaże- Regulacja zasięgu świateł reflekto- 6
tralnym zamykaniem drzwi ra rów
Urządzenie sterujące ABS Podnóżek kierowcy Rozrusznik 1
z lewej Sygnał dźwiękowy 7
Urządzenie sterujące pod- Drzwi obok kierow- Światła hamowania 7
nośnikiem szyby cy Światła przeciwmgłowe 6
Przekaźnik dachu rozsu- Dach z lewej i pra- Światło przednie i tylne 4,5
wanego (2 sztuki) wej strony
Światło cofania 6
Skrzynka bezpieczników Przy prawym re-
Wyłącznik zapłony, układ zapło- 1
ABS flektorze
nowy
Zapalniczka 8
Układ schematów instalacji elektrycznej Zegar 8
Zespół wskaźników 2
Opis dotyczy samochodów 5-drzwiowych
liftback z pochyloną częścią tylną od modeli
1995. Ze względu na dużą objętość, nie można
uwzględnić wszystkich schematów instalacji
Obwody prądowe w kolejności Nr elektrycznej odpowiadających poszczegól-
alfabetycznej schematu nym modelom samochodów. Zmiany dotyczą
Akumulator, obwód ładowania 1 na ogół określonych fragmentów instalacji i
Główne obwody elektryczne 3 na podstawie zamieszczonych schematów
można się zorientować w wyposażeniu elek-
Kierunkowskazy, światła 6
trycznym innych modeli samochodów.
Ogrzewanie szyby tylnej 9
Oświetlenie bagażnika 7

283