Filozofija MAK AVGUST 2020

ШИФРА НА КАНДИДАТОТ
ЗАЛЕПИ ТУКА
ФИЛОЗОФИЈА
ДРЖАВНА МАТУРА
Време за решавање: 150 минути
август 2020 година
Шифра на ПРВИОТ оценувач Шифра на ВТОРИОТ оценувач

Запиши
тука:
ЗАЛЕПИ ТУКА
УПАТСТВО ЗА КАНДИДАТОТ
Внимателно прочитај го упатството. Не испуштај ништо.

Залепи ја едната шифра на означеното место на тестот („Шифра на кандидатот“), а другата
шифра на означеното место на листот за одговори.
ДРЖАВЕН ИСПИТЕН ЦЕНТАР
Не врти страници и не почнувај со решавање на задачите сè додека не ти каже надгледувачот.

Тестот содржи задачи.
На задачите се одговара на еден од следните начини:
- со заокружување на буквата пред точниот одговор;
- со пишување кус одговор на соодветното место;
- со пишување текст во просторот што е предвиден за тоа;
- со поврзување.
Внимавај на јазикот и на правописот во одговорите. Пишувај читливо. Нечитливите одговори се
вреднуваат со нула (0) поени.
Задачите се одговараат прво во тестот, а потоа треба одговорите на задачите да ги пренесеш на
листот за одговори, според Упатството за пополнување дадено во него.
Во тестот пишувај исклучиво со пенкало кое пишува сино или црно. Одговорите на задачите
напишани со молив се вреднуваат со нула (0) поени.
Препишувањето е најстрого забрането. Сите одговори испишани со различни ракописи во иста тест
книшка се вреднуваат со нула (0) поени.
Покрај секоја задача е даден бројот на поените за точниот одговор.
Ти посакуваме многу успех!
© ДИЦ 2020
ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА
1 Поимите творештво, убавина, вкус, трагично, комично претставуваат 1 поен
основни поими на филозофската дисциплина:
А. антропологија.
Б. етика.
В. метафизика.
Г. естетика.
2 Комбинирањето делови од разни филозофски учења, без водење сметка за 1 поен
нивно поврзување во систем на мислењето, се нарекува:
A. скептицизам.
Б. нихилизам.
В. евдајмонизам.
Г. еклектицизам.
3 Според Хераклит, до логосот, кој е универзален закон на сите нешта, се 1 поен
доаѓа само со:
А. сетилното познание.
Б. рационалното познание.
В. интуицијата.
Г. волјата.
4 Демокритовото учење дека атомите се движат по однапред определена 1 поен
праволиниска патека е:
A. идеалистичко.
Б. индетерминистичко.
В. детерминистичко.
Г. нихилистичко.
5 Која од наведените изреки е извлечена од учењето на Протагора? 1 поен
А. Само со разумот може да се мисли вистината.

Б. Сѐ тече.
В. Човекот е мера на сѐ.
Г. Ништо не постои.
6 Диоген (403-329 п.н.е) е претставник на: 1 поен
A. киничката школа.
Б. киренската школа.
В. скептичката школа.
Г. стоичката школа.
16010120-J
3 2
7 Централна тема во метафизиката на античкиот филозоф Платон е неговото 1 поен
учење за:
A. сетилно достапниот свет и светот на идеите.

Б. Едното (Божеството) и неговите еманации.
В. атомите и празниот простор.
Г. материјата (граѓата) и формата.
8 Што подразбира Аристотел под поимот хиле – граѓа? 1 поен
А. Оган - флуидна материја што е во постојано движење.

Б. Активен, творечки и обликувачки принцип.
В. Градбен материјал на сѐ што постои, пасивен принцип,
можност (потенција).
Г. Апејрон, неограничена и бесконечна основа од која сѐ
настанува.
9 Етичкиот правец хедонизам како главна цел на нашето делување го истакнува: 1 поен
А. исполнувањето на моралната должност.

Б. телесното, сетилно уживање.
В. добивањето лична практична корист.
Г. приближувањето кон Бог.
10 Што означува поимот фатум, кој е присутен во стоичката филозофија? 1 поен
А. Слобода.
Б. Судбина.
В. Вистина.
Г. Сомневање.
11 Која од следните мисли е карактеристична за филозофијата на Августин? 1 поен
А. Знам дека ништо не знам.

Б. Верувам затоа што е апсурдно.
В. Спознај се себеси!
Г. Верувам за да разберам.
16010120-J
4 2
12 Кое од овие учења НЕ е присутно во сколастичката расправа во врска со 1 поен
проблемот на универзалиите?
А. Реализам.
Б. Релативизам.
В. Номинализам.
Г. Концептуализам.
13 Најпозната мистичка струја во арапската филозофија е: 1 поен
A. ашаризмот.
Б. суфизмот.
В. мутазилизмот.
Г. Ихван ал-Сафа.
14 Кој филозоф го заменил дедуктивниот метод на Аристотел и на сколастича- 1 поен
рите со индуктивниот метод на модерната наука?
А. Томас Хобс.
Б. Рене Декарт.
В. Џорџ Беркли.
Г. Френсис Бекон.
15 Во своето учење за државата Томас Хобс под природна состојба подразбира: 1 поен
A. власт на Црквата.
Б. владеење на најдобрите.
В. узурпација на власта од страна на тиранин.
Г. состојба што претходи на организираното општество.
16 Според кој филозоф првиот чекор на патот кон вистинско сознание гласи: 1 поен
“Никогаш да не го прифатам за вистинито ниедно нешто сѐ додека очигледно

не сум го сознал како такво”?
А. Џон Лок.
Б. Френсис Бекон.
В. Рене Декарт.
Г. Имануел Кант.
16010120-J
5 2
17 Хјум сметал дека умот ги поврзува материјалите добиени од осетот според 1 поен
три закони. Кој од следниве закони на поврзување НЕ е формулиран од стра-

на на Хјум?
А. Поврзување според сличноста.

Б. Поврзување според различноста.
В. Поврзување според допир во време и простор.
Г. Поврзување според очекувањето (причинско - последична
врска).
18 Како Спиноза ги нарекува состојбите на супстанцијата, т.е. телата и идеите: 1 поен
А. Модуси.
Б. Атрибути.
В. Квалитети.
Г. Категории.
19 Koj филозоф учел дека постои само тоа што е перципирано и дека надвореш- 1 поен
ните нешта се само збир од осети?
А. Барух Спиноза.
Б. Рене Декарт.
В. Френсис Бекон.
Г. Џорџ Беркли.
20 Според Имануел Кант просторот и времето се: 1 поен
A. примарни квалитети на објектите.

Б. априорни форми на сетилноста.
В. секундарни квалитети на објектите.
Г. апостериорни форми на сетилноста.
21 Својот систем Хегел го нарекол панлогизам. Тоа значи дека, според неговото 1 поен
учење:
A. движечка сила на сѐ што постои е волјата.

Б. постои само индивидуалното јас и неговите осети.
В. законите на мислењето се идентични со законите на
постоењето.
Г. сѐ што постои е од материјална природа.
16010120-J
6 2
22 Кој голем англиски мислител тврдел дека општеството може да интервенира 1 поен
во слободата на единката само со цел да ја заштити слободата на другите

единки?
A. Џон Стјуарт Мил.

Б. Томас Хобс.
В. Џорџ Беркли.
Г. Чарлс Дарвин.
23 Како се нарекува состојбата кога човекот не го поседува сопствениот труд, 1 поен
ниту производите кои ги создава, а со тоа не се поседува ни самиот себеси?
A. Партиципација.
Б. Еманципација.
В. Алиенација.
Г. Фалсификација.
24 Кое филозофско учење од XX-от век се базира врз тврдењето дека вредно- 1 поен
ста на една идеја се огледа во нејзините практични последици?
А. Интуиционизам.
Б. Логички атомизам.
В. Прагматизам.
Г. Историцизам.
25 Според Aнри Бергсон суштината на животот може да се разбере единствено 1 поен
со помош на:
A. умот.
Б. вродените идеи.
В. интуицијата.
Г. искуството.
26 Според кој од наведените мислители филозофијата е логичка анализа на 1 поен
јазикот?
A. Ернест Блох.
Б. Анри Бергсон.
В. Карл Попер.
Г. Лудвиг Витгенштајн.
16010120-J
7 2
27 Кој антички мислител бил обвинет дека: „не верува во боговите во кои верува 1 поен
државата“ и „ја расипува младината“?
_____________________________________________________________________________ 1 2
28 Како се нарекува Питагорејското учење за посмртната селидба на душата во 1 поен
друго тело?
_____________________________________________________________________________ 1 2
29 Според кој филозоф главната пречка за постигнување на евтимија и атарак- 1 поен
сија се стравовите oд смртта и боговите?
_____________________________________________________________________________ 1 2
30 Која форма на дедуктивно заклучување ја развива Аристотел? 1 поен
_____________________________________________________________________________
1 2
31 Учењето на Плотин, кое претставува религиозно и мистично надградување 1 поен
на идеите на Платон, се нарекува:
_____________________________________________________________________________ 1 2
32 Со каков доказ Анселмо Кентербериски го потврдува Божјото постоење? 1 поен
____________________________________________________________________________
1 2
33 Според Рене Декарт главен атрибут на духовната супстанција е: 1 поен
____________________________________________________________________________
1 2
16010120-J
8 2
34 Спиноза разликува 3 вида на познание: афективно, рационално и 1 поен
_____________________________________________________________________________
1 2
35 Доврши ја мислата на емпиристот Џон Лок: „Во разумот нема ништо 1 поен
____________________________________________________________________________“
1 2
36 Kој филозоф го формулирал категоричкиот императив како врвен морален 1 поен
закон?
_____________________________________________________________________________ 1 2
37 На кое современо етичко учење е основач Џон Стјуарт Мил? 1 поен
_____________________________________________________________________________
1 2
38 Според кој филозофски правец човекот е „осуден да биде слободен“? 1 поен
_____________________________________________________________________________
1 2
39 Едмунд Хусерл филозофијата ја смета за наука што ги истражува појавите 1 поен
на свеста. Како се нарекува правецот што тој го изгради?
_____________________________________________________________________________ 1 2
40 Како се нарекува верувањето дека Бог и природата се идентични? 1 поен
_____________________________________________________________________________
1 2
16010120-J
9 2
41 Поврзи го името на филозофот со насловот на неговото дело. 4 поени
Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.

1 2
1. Аристотел А. За Божјата држава

2. Тома Аквински Б. Поетика
3. Мишел де Монтењ В. Творечка еволуција
4. Анри Бергсон Г. Сума на теологијата
Д. За страстите на душата
Ѓ. Есеи
1 2 3 4
42 Поврзи го името на филозофот со неговиот клучен метод. 4 поени
Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.
1 2
1. Бертранд Расел А. Психоанализа

2. Едмунд Хусерл Б. Аксиоматски метод
3. Г. В. Ф. Хегел В. Феноменолошка редукција
4. Џон Стјуарт Мил Г. Фалсификација
Д. Индукција
Ѓ. Дијалектички метод
1 2 3 4
16010120-J
10 2
43 Анализирај го цитатот, а потоа одговори на прашањата.
„Никој не дејствува со знаење против она што е најдобро, туку само од незнаење“
Сократ
1 поен
(43.1) Што претставува добродетелта (доблеста) според Сократ?
_____________________________________________________________________
1 2
_____________________________________________________________________
(43.2) Кои се, според Сократ, последиците од незнаењето во сферата на 1 поен

моралното дејствување?
_____________________________________________________________________ 1 2
_____________________________________________________________________
(43.3) Која е целта на Сократовата маевтика? 1 поен
_____________________________________________________________________
1 2
_____________________________________________________________________
1 поен
(43.4) Кои антички мислители напишале дела во кои се опишува одбраната
на Сократ пред атинскиот суд?
1 2
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
16010120-J
11 2
44 Подолу е дадена слика на насловната страница на недовршеното дело на
Френсис Бекон „Голема возобнова“. Внимателно разгледај ја сликата, а потоа
одговори на поставените прашања.
Мнозина тргнаа на отворено море – се зголеми науката.

Френсис Бекон
1 поен
(44.1) Што симболизира насловната страница на делото на Френсис Бекон
„Голема возобнова“?
_____________________________________________________________________ 1 2
1 поен
(44.2) Која е целта што Френсис Бекон сака да ја постине со неговата
Голема обнова на науките?
_____________________________________________________________________ 1 2
1 поен
(44.3) Според Бекон, каков треба да биде односот на човекот и на природата?
_____________________________________________________________________
1 2
1 поен
(44.4) За какви цели, според Бекон, треба да служат науките?
_____________________________________________________________________
1 2
(44.5) Која Беконова мисла ќе стане основен идеал на целиот Нов век? 1 поен
_____________________________________________________________________
1 2
16010120-J
12 2
45 Внимателно прочитај го и анализирај го наведениот цитат, а потоа одговори на
прашањата.
„Не велиме дека некои христијански владетели биле среќни затоа што владееле
долго и што по нивната смрт ги оставиле своите синови да владеат, или поради тоа
што ги смириле непријателите на државата, или поради тоа што успеале да ги сми-
рат бунтовите на непријателските граѓани против нив... Ние како среќни ги нарекува-
ме оние кои владеат праведно, ако не се занесуваат од јазиците што ги честат до
небо и од прекумерната покорност на оние што ги поздравуваат, туку се сеќаваат
дека се луѓе...ако простуваат, не за да остане злото неказнето, туку со надеж дека ќе
се поправи... ако повеќе сакаат да господарат над лошите страсти одошто над било
кој народ и ако сето тоа не го прават од желба за суетна слава, туку од љубов кон
вечната среќа“.
Августин
1 поен
(45.1) Овој цитат е извадок од прочуеното дело на Августин, во кое тој, покрај
другото, ја дава и првата филозофија на историјата. Кое е тоа дело?
1 2
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
1 поен
(45.2) Наведи најмалку три доблести што, според Августиновите идеи изнесени
во цитатот, вистинскиот владетел го прават среќен.
_____________________________________________________________________ 1 2
_____________________________________________________________________
1 поен
(45.3) Објасни ги карактеристиките на Божјата држава за која говори Августин во
својата филозофија.
_____________________________________________________________________ 1 2
_____________________________________________________________________
(45.4) Кои се, според Августин, одликите на земната држава, по кои таа се 1 поен
разликува од Божјата држава?
_____________________________________________________________________ 1 2
_____________________________________________________________________
(45.5) Зошто, според Августин, за индивидуалното спасение на човекот не е 1 поен

најважно неговото лично залагање и труд?
_____________________________________________________________________ 1 2
_____________________________________________________________________
16010120-J
13 2
46 Анализирај го цитатот, а потоа одговори на прашањата.
„Природната состојба на човекот повеќе не постои, а можеби никогаш не ни

постоела и веројатно нема да постои - но за неа треба да се имаат правилни идеи
за да може добро да ги оценуваме нашите сегашни состојби“.
Жан-Жак Русо
(46.1) Според мислењето на Русо излoжено во овој цитат, зошто е важно да 1 поен
се имаат правилни идеи за природната состојба на човекот?
_____________________________________________________________________ 1 2
_____________________________________________________________________
(46.2) Објасни го значењето на Русоовиот просветителски повик за враќање 1 поен

кон природата.
_____________________________________________________________________ 1 2
_____________________________________________________________________
1 поен
(46.3) Според Русо, кои се негативните ефекти од научниот и техничкиот
прогрес?
_____________________________________________________________________ 1 2
_____________________________________________________________________
1 поен
(46.4) Зошто Русо ја критикува приватната сопственост?
_____________________________________________________________________
1 2
_____________________________________________________________________
1 поен
(46.5) Доврши ја реченицата со која почнува едно од најпознатите дела на
Русо, „Општествениот договор“:
„Човекот се раѓа слободен, а 1 2
____________________________________________________________________“.
1 поен
(46.6) Наведи наслов на уште едно познато дело од Жан-Жак Русо.
_____________________________________________________________________ 1 2
16010120-J
14 2
ПРАЗНА СТРАНИЦА
16010120-J
15 2
ПРАЗНА СТРАНИЦА
16010120-J
16 2

Filozofija MAK AVGUST 2020

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Filozofija MAK AVGUST 2020

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ШИФРА НА КАНДИДАТОТ

Време за решавање: 150 минути

август 2020 година

Шифра на ПРВИОТ оценувач Шифра на ВТОРИОТ оценувач

Внимателно прочитај го упатството. Не испуштај ништо.

Не врти страници и не почнувај со решавање на задачите сè додека не ти каже надгледувачот.

основни поими на филозофската дисциплина:

2 Комбинирањето делови од разни филозофски учења, без водење сметка за 1 поен

нивно поврзување во систем на мислењето, се нарекува:

3 Според Хераклит, до логосот, кој е универзален закон на сите нешта, се 1 поен

доаѓа само со:

4 Демокритовото учење дека атомите се движат по однапред определена 1 поен

5 Која од наведените изреки е извлечена од учењето на Протагора? 1 поен

А. Само со разумот може да се мисли вистината.

6 Диоген (403-329 п.н.е) е претставник на: 1 поен

A. сетилно достапниот свет и светот на идеите.

8 Што подразбира Аристотел под поимот хиле – граѓа? 1 поен

А. Оган - флуидна материја што е во постојано движење.

А. исполнувањето на моралната должност.

10 Што означува поимот фатум, кој е присутен во стоичката филозофија? 1 поен

11 Која од следните мисли е карактеристична за филозофијата на Августин? 1 поен

А. Знам дека ништо не знам.

13 Најпозната мистичка струја во арапската филозофија е: 1 поен

14 Кој филозоф го заменил дедуктивниот метод на Аристотел и на сколастича- 1 поен

рите со индуктивниот метод на модерната наука?

“Никогаш да не го прифатам за вистинито ниедно нешто сѐ додека очигледно

три закони. Кој од следниве закони на поврзување НЕ е формулиран од стра-

А. Поврзување според сличноста.

18 Како Спиноза ги нарекува состојбите на супстанцијата, т.е. телата и идеите: 1 поен

ните нешта се само збир од осети?

20 Според Имануел Кант просторот и времето се: 1 поен

A. примарни квалитети на објектите.

A. движечка сила на сѐ што постои е волјата.

во слободата на единката само со цел да ја заштити слободата на другите

A. Џон Стјуарт Мил.

23 Како се нарекува состојбата кога човекот не го поседува сопствениот труд, 1 поен

ниту производите кои ги создава, а со тоа не се поседува ни самиот себеси?

ста на една идеја се огледа во нејзините практични последици?

25 Според Aнри Бергсон суштината на животот може да се разбере единствено 1 поен

26 Според кој од наведените мислители филозофијата е логичка анализа на 1 поен

државата“ и „ја расипува младината“?

28 Како се нарекува Питагорејското учење за посмртната селидба на душата во 1 поен

29 Според кој филозоф главната пречка за постигнување на евтимија и атарак- 1 поен

сија се стравовите oд смртта и боговите?

30 Која форма на дедуктивно заклучување ја развива Аристотел? 1 поен

31 Учењето на Плотин, кое претставува религиозно и мистично надградување 1 поен

на идеите на Платон, се нарекува:

32 Со каков доказ Анселмо Кентербериски го потврдува Божјото постоење? 1 поен

33 Според Рене Декарт главен атрибут на духовната супстанција е: 1 поен

36 Kој филозоф го формулирал категоричкиот императив како врвен морален 1 поен

37 На кое современо етичко учење е основач Џон Стјуарт Мил? 1 поен

38 Според кој филозофски правец човекот е „осуден да биде слободен“? 1 поен

39 Едмунд Хусерл филозофијата ја смета за наука што ги истражува појавите 1 поен

на свеста. Како се нарекува правецот што тој го изгради?

40 Како се нарекува верувањето дека Бог и природата се идентични? 1 поен

Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.

1. Аристотел А. За Божјата држава

42 Поврзи го името на филозофот со неговиот клучен метод. 4 поени

Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.

1. Бертранд Расел А. Психоанализа

(43.2) Кои се, според Сократ, последиците од незнаењето во сферата на 1 поен

(43.3) Која е целта на Сократовата маевтика? 1 поен

Мнозина тргнаа на отворено море – се зголеми науката.

(45.5) Зошто, според Августин, за индивидуалното спасение на човекот не е 1 поен