биологија

ШИФРА НА КАНДИДАТОТ
ЗАЛЕПИ ТУКА
БИОЛОГИЈА
ДРЖАВНА МАТУРА
БИОЛОГИЈА
Време за решавање: 150 минути
август 2017 година
Шифра на ПРВИОТ оценувач Шифра на ВТОРИОТ оценувач

Запиши
тука:
ЗАЛЕПИ ТУКА
УПАТСТВО ЗА КАНДИДАТОТ
Внимателно прочитај го упатството. Не испуштај ништо.
Залепи ја едната шифра на означеното место на тестот („Шифра на кандидатот“), а другата шифра на
означеното место на листот за одговори.
Не врти страници и не почнувај со решавање на задачите сѐ додека не ти каже надгледувачот (тестато-
ДРЖАВЕН ИСПИТЕН ЦЕНТАР
рот). Тестот содржи задачи:

- со заокружување на буквата пред точниот одговор.
При работата на овој тест дозволено е користење на: пенкало, молив и гума.
Пишувај исклучиво со сино или црно пенкало. Одговорите на задачите означени со молив се вреднуваат
со нула (0) поени. Покрај секоја задача е даден бројот на поените за точниот одговор.
Одговорите на задачите со заокружување пренеси ги на листот за одговори, според Упатството за попол-
нување дадено во него. Заокружувањето на повеќе од еден од понудените одговори се вреднува со нула (0)
поени.
Тестот содржи и:
- задачи од отворен тип на кои се одговара со дополнување или поврзување, како и решавање на поедно-
ставни прашања и проблеми, при што се одговара на бараниот начин и на соодветното место;
- посложени задачи и проблеми преку кои ученикот треба да ја покаже целата постапка на решавање, да
даде подолг одговор или образложение.
При работата на овој тест дозволено е користење на: пенкало, молив и гума.
Пишувај читливо. Нечитливите одговори и нејасните поправки се вреднуваат со нула (0) поени.
Пишувај исклучиво со сино или црно пенкало. Ако погрешиш, напишаното задолжително прецртај го.
Одговорите на задачите напишани со молив се вреднуваат со нула (0) поени.
Покрај секоја задача е даден бројот на поените за точниот одговор.
Ти посакуваме многу успех!
© ДИЦ 2017
ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА
1 Во која организирана структура се среќава наследниот материјал кај прока- 1 поен
риотите и вирусите?
A. Голи молекули на нуклеински киселини.

Б. Конјугирани нуклеински киселини со хистони.
В. Кружни молекули на DNA.
Г. Кружни молекули на RNA.
2 Кои органели во прокариотската клетка одговараат по функција на митохонд- 1 поен
риите од еукариотската клетка?
A. Епизоми.
Б. Мезозоми.
В. Плазмиди.
Г. Гранули.
3 Органели присутни и во прокариотската и еукариотската клетка се: 1 поен
A. митохондрии.
Б. рибозоми.
В. лизозоми.
Г. ендоплазматичен ретикулум.
4 Клеточна органела на чија површина се рибозомите е: 1 поен
A. голџи систем.
Б. лизозоми.
В. сферозоми.
Г. ендоплазматичен ретикулум.
5 Рибозомите се создаваат во: 1 поен
A. цитоплазмата.
Б. хијалоплазмата.
В. јадрото.
Г. jадренцето.
11010A17
3 7
6 За време на кариокинезата хромозомите се поврзуваат за нишките на дел- 1 поен
беното вретено со помош на:
A. сателит.
Б. центромер.
В. центриол.
Г. секундарна конструкција.
7 Процесот на внесување цврсти поголеми честички во клетката е: 1 поен
A. пиноцитоза.
Б. транспорт со носач.
В. фагоцитоза.
Г. егзоцитоза.
8 За кој процес е потребна енергија? 1 поен
A. Дифузија.
Б. Осмоза.
В. Олеснета дифузија.
Г. Активен транспорт.
9 Која азотна база е пуринска? 1 поен
A. Урацил.
Б. Тимин.
В. Аденин.
Г. Цитозин.
10 Секвенца од нуклеотидни парови во молекулот на DNA се нарекува: 1 поен
A. ген.
Б. геном.
В. генотип.
Г. генофонд.
11010A17
4 7
11 Генските алели со понизок степен на експресија се: 1 поен
A. кодоминантни.
Б. рецесивни.
В. доминантни.
Г. хомозиготни.
12 RNA се синтетизира по пат на: 1 поен
A. транскрипција на DNA.
Б. репликација на DNA.
В. конјугација.
Г. транслација.
13 Главната маса на клеточната RNA ја сочинуваат: 1 поен
A. v RNA
Б. i RNA
В. tRNA
Г. rRNA
14 rRNA содржи комплементарен редослед на нуклеотидите во однос на: 1 поен
A. двојната DNA низа.

Б. низата на iRNA.
В. низата rRNA.
Г. матричната DNA низа.
15 Сите ненаследни фенотипски промени кај единките се наречени: 1 поен
A. настии.
Б. сукцесии.
В. модификации.
Г. мутации.
11010A17
5 7
16 Кај далтонистите во очите: 1 поен
A. се блокира очниот нерв.

Б. се оштетува мрежницата.
В. се запира спороводливоста на очниот нерв.
Г. нема синтеза на виден протеин.
17 Едно Барово телце има во кариотипот: 1 поен
A. 45 +XO
Б. 44 +XY
В. 44 +XXO
Г. 47 +XYY
18 Кој дигестивен ензим не делува во базна средина? 1 поен
A. Амилаза.
Б. Сахараза.
В. Трипсин.
Г. Пепсин.
19 Центарот за работа на срцето е сместен во: 1 поен
A. кората на големиот мозок.

Б. продолжениот мозок.
В. меѓумозокот.
Г. синусниот јазол.
20 Ензимот трипсиноген: 1 поен
A. го синтетизира црниот дроб, а се лачи во дуоденумот.

Б. го синтетизира панкреасот, а се лачи во дуоденумот.
В. го синтетизира црниот дроб, а се лачи во слабинското црево.
Г. го синтетизира панкреасот, а се лачи во слабинското црево.
11010A17
6 7
21 Антителата се: 1 поен
A. имунолошки клетки.
Б. непознати агенси за организмот.
В. рецепторни молекули за поврзување на В-клетките.
Г. протеински молекули за поврзување на антигените.
22 Во отсутство на нервен стимул мембраната на аксонот е: 1 поен
A. однадвор негативно наелектризирана.

Б. деполаризирана.
В. пропустлива за Na+.
Г. поларизирана.
23 Ритмичката работа на срцето зависи од: 1 поен
A. парасимпатичката нервна стимулација.

Б. ендокрината регулација.
В. симпатичката нервна стимулација.
Г. автоматската срцева контракција.
24 Хормонот инсулин дејствува така што: 1 поен
A. предизвикува навлегување на гликоза во клетките.

Б. предизвикува излегување на гликоза во клетките.
В. предизвикува синтеза на гликоген во хепатоцитите.
Г. предизвикува разложување на гликоген во клетките.
25 Зголемено лачење на алдостерон во крвта има при: 1 поен
A. намалена концентрација на Na-јоните.

Б. зголемена концентрација на Na-јоните.
В. зголемена концентрација на К јоните.
Г. ниту едно од наведеното не е точно.
11010A17
7 7
26 Палеонтолошките низи се докази за еволуцијата кои укажуваат на: 1 поен
A. сличен план на градба.

Б. различна градба - иста функција.
В. слични рани стадиуми на развитокот.
Г. постапна еволуција на формите.
27 Појавата на потемнување на телесната покривка кај многу организми во 1 поен
индустриските области се нарекува:
A. криптичка обоеност.
Б. апосемија.
В. индустриски меланизам.
Г. стабилизирачка селекција.
28 Која е точната дефиниција за биоценоза? 1 поен
A. Популации од различни видови поврзани со различни

односи.
Б. Единица на животен простор со изедначени услови.
В. Група единки од ист вид кои населуваат ист простор.
Г. Синтеза на неживата средина и живите организми.
29 Ако еден организам има корист, а другиот ниту корист ниту штета, за кој 1 поен
тип биотички фактор станува збор?
A. Симбиоза.
Б. Паразитизам.
В. Предаторство.
Г. Коменсализам.
30 Во групата на климатски фактори спаѓа: 1 поен
A. микрорелјефот на теренот.
Б. физичката структура на почвата.
В. водниот режим на почвата.
Г. светлината.
11010A17
8 7
31 На сликата е претставена една универзална 5 поени
структура во еукариотските клетки.

Дополни ги празните места.
1 2
A. Структурата е:
_________________________________________
Б. Изградена е од ___________________________,
кои формираат ___________________________.
В. Нејзините функции се:
1. _______________________________________
_______________________________________
2. _______________________________________
32 2 поени
Митохондриите ги има во најголем број во ______________________________

1 2
клетки затоа што тие имаат најголема потреба од ________________________.
33 Пронајди ја соодветната функција на секоја клеточна органела. 4 поени
Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.

1 2
Kлеточна органела Функција
1. центриоли А. за движење на клетката
2. лизозоми Б. изградба на внатреклеточен скелет
3. трепки и камшичиња В. хидролитичко разградување на органски
материи
4. микротубули
Г. при делба на јадрото учествува во
создавање на делбеното вретено
Д. секретирање
Ѓ. синтеза и транспорт на органски материи
1 2 3 4
11010A17
9 7
34 Хромозомската аберација кај хромозомите на сликата е 2 поени
__________________________________________________
1 2
и таа спаѓа во
__________________________________________________
аберации.
35 Определи ја функцијата на соодветните триплети. 3 поени
Триплети Функција 1 2
1. кодон А. место за поврзување

на аминокиселините за tRNA
2. ССА –триплет
Б. триплет кој се наоѓа во DNA
3. антикодон
В. триплет кој се наоѓа во tRNA
1 2 3
36 Поврзи ги поимите со нивното значење. 4 поени

1 2
Поим Значење
1. хомозигот А. збир на гени во гамети
2. хетерозигот Б. збир на гени во соматска клетка
3. геном В. поголема експресивност во потомството
4. генотип Г. АА, аа
Д. помала експресивност во потомството
Е. Аа,Bb
1 2 3 4
11010A17
10 7
37 Биосинтезата на протеините протекува низ неколку фази кои се карактери- 4 поени
зираат со специфични промени. Поврзи ги промените со соодветната

фаза. Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.
1 2
Промени Фази
1. поврзување на iRNA за малата рибозомска А. транскрипција
подединица и амино киселината метионин Б. елонгација
2. движење на рибозомот по должината на iRNA, В. терминализација
читање на кодоните и поврзување на соодветни
амино киселини во полипептидот Г. формирање на
иницијален комплекс
3. рибозомот го достигнува стоп кодонот
Д. репликација
4. синтеза на iRNA на ниво на структурниот ген
во DNA, по принцип на копмплементарност Е. активација
и семиконзервативна репликација
1 2 3 4
38 Во регулација на концентрацијата на Na јоните преку бубрезите учествува 2 поени
хормонот _____________________________________________ кој се лачи од

1 2
_____________________________________________ жлезди.
39 Именувај ги жлездите дадени на сликата: 3 поени
1 2
В. ____________________
A. ____________________ Б. ____________________
11010A17
11 7
40 Синапсите се физиолошки врски меѓу поларизираните 3 поени
________________________________ на два или повеќе неврони, преку кои

1 2
настанува спроведување на __________________________________________
при што во синаптичката пукнатина се ослободуваат потребните
________________________________.
41 На шемата, редоследно по точки, е прикажан еден важен процес. Запиши 4 поени
ги соодветните реакции во каскадниот процес на коагулација на крвта.

1 2
витамин К
кислород
крв
протромбин
тромбоцити
1 Са++
2 фибриноген
1. Реакција: од тромбоцитите се ослободува ензимот _____________________.
2. Реакција: протромбинот преминува во ______________________.
3. Реакција: трансформација на фибриноген во ______________________.
4. Реакција: слепување во густа мрежа и на повреденото место се формира
______________________.
11010A17
12 7
42 Поврзи ги типовите имунитет со начинот на кој е здобиен секој од нив. 4 поени

1 2
Тип здобиен имунитет Здобивање
1. Природен здобиен пасивен имунитет А. со внесување готови антитела
преку крвни препарати
2. Природен здобиен активен имунитет
Б. преку вакцина
3. Вештачки здобиен активен имунитет
В. по прележана болест
4. Вештачки здобиен пасивен имунитет
Г. со внесување готови антитела
преку плацента
Д. преку вените
Е. со внесување готови антигени
преку крвни препарати
1 2 3 4
43 Наведи ги адаптациите означени со броевите 1, 2, 3, 4. 4 поени
оса
пчела } 1. _______________________________________ 1 2
поларна мечка
поларна лисица } 2. _______________________________________
модели
имитатори } 3. _______________________________________
Biston betularia
Biston betularia carbonaria } 4. _______________________________________
44 2 поени
Еколошката валенца е претставена со ________________________________

1 2
во кои варира еден _________________________________________________
во животната средина, во кои е можен опстанокот на еден вид.
11010A17
13 7
45 Поврзи ги еколошките нивоа со дадените примери. 4 поени

1 2
Нивоа на еколошка Примери
интеграција
1. биотоп А. тајга
2. биоценоза Б. единки од ист вид
3. еколошка ниша В. морска вода
4. биом Г. лисјата како храна за одделни инсекти
Д. животни во едно мочуриште
Е. тревојади
1 2 3 4
11010A17
14 7
ПРАЗНА СТРАНИЦА
11010A17
15 7
ПРАЗНА СТРАНИЦА
11010A17
16 7

биологија

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

биологија

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ШИФРА НА КАНДИДАТОТ

Време за решавање: 150 минути

август 2017 година

Шифра на ПРВИОТ оценувач Шифра на ВТОРИОТ оценувач

рот). Тестот содржи задачи:

A. Голи молекули на нуклеински киселини.

2 Кои органели во прокариотската клетка одговараат по функција на митохонд- 1 поен

риите од еукариотската клетка?

3 Органели присутни и во прокариотската и еукариотската клетка се: 1 поен

4 Клеточна органела на чија површина се рибозомите е: 1 поен

5 Рибозомите се создаваат во: 1 поен

беното вретено со помош на:

7 Процесот на внесување цврсти поголеми честички во клетката е: 1 поен

8 За кој процес е потребна енергија? 1 поен

9 Која азотна база е пуринска? 1 поен

10 Секвенца од нуклеотидни парови во молекулот на DNA се нарекува: 1 поен

12 RNA се синтетизира по пат на: 1 поен

13 Главната маса на клеточната RNA ја сочинуваат: 1 поен

14 rRNA содржи комплементарен редослед на нуклеотидите во однос на: 1 поен

A. двојната DNA низа.

15 Сите ненаследни фенотипски промени кај единките се наречени: 1 поен

A. се блокира очниот нерв.

17 Едно Барово телце има во кариотипот: 1 поен

18 Кој дигестивен ензим не делува во базна средина? 1 поен

19 Центарот за работа на срцето е сместен во: 1 поен

A. кората на големиот мозок.

20 Ензимот трипсиноген: 1 поен

A. го синтетизира црниот дроб, а се лачи во дуоденумот.

22 Во отсутство на нервен стимул мембраната на аксонот е: 1 поен

A. однадвор негативно наелектризирана.

23 Ритмичката работа на срцето зависи од: 1 поен

A. парасимпатичката нервна стимулација.

24 Хормонот инсулин дејствува така што: 1 поен

A. предизвикува навлегување на гликоза во клетките.

25 Зголемено лачење на алдостерон во крвта има при: 1 поен

A. намалена концентрација на Na-јоните.

A. сличен план на градба.

27 Појавата на потемнување на телесната покривка кај многу организми во 1 поен

индустриските области се нарекува:

28 Која е точната дефиниција за биоценоза? 1 поен

A. Популации од различни видови поврзани со различни

тип биотички фактор станува збор?

30 Во групата на климатски фактори спаѓа: 1 поен

структура во еукариотските клетки.

кои формираат ___________________________.

В. Нејзините функции се:

Митохондриите ги има во најголем број во ______________________________

33 Пронајди ја соодветната функција на секоја клеточна органела. 4 поени

Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.

35 Определи ја функцијата на соодветните триплети. 3 поени

Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.

1. кодон А. место за поврзување

36 Поврзи ги поимите со нивното значење. 4 поени

Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.

зираат со специфични промени. Поврзи ги промените со соодветната

38 Во регулација на концентрацијата на Na јоните преку бубрезите учествува 2 поени

хормонот _____________________________________________ кој се лачи од

39 Именувај ги жлездите дадени на сликата: 3 поени

________________________________ на два или повеќе неврони, преку кои

настанува спроведување на __________________________________________

при што во синаптичката пукнатина се ослободуваат потребните

41 На шемата, редоследно по точки, е прикажан еден важен процес. Запиши 4 поени

ги соодветните реакции во каскадниот процес на коагулација на крвта.

1. Реакција: од тромбоцитите се ослободува ензимот _____________________.