Filozofija MAK Juni 2019

ШИФРА НА КАНДИДАТОТ
ЗАЛЕПИ ТУКА
ФИЛОЗОФИЈА
ДРЖАВНА МАТУРА
Време за решавање: 150 минути
јуни 2019 година
Шифра на ПРВИОТ оценувач Шифра на ВТОРИОТ оценувач

Запиши
тука:
ЗАЛЕПИ ТУКА
УПАТСТВО ЗА КАНДИДАТОТ
Внимателно прочитај го упатството. Не испуштај ништо.

Залепи ја едната шифра на означеното место на тестот („Шифра на кандидатот“), а другата
шифра на означеното место на листот за одговори.
ДРЖАВЕН ИСПИТЕН ЦЕНТАР
Не врти страници и не почнувај со решавање на задачите сè додека не ти каже надгледувачот.

Тестот содржи задачи.
На задачите се одговара на еден од следните начини:
- со заокружување на буквата пред точниот одговор;
- со пишување кус одговор на соодветното место;
- со пишување текст во просторот што е предвиден за тоа;
- со поврзување.
Внимавај на јазикот и на правописот во одговорите. Пишувај читливо. Нечитливите одговори се
вреднуваат со нула (0) поени.
Задачите се одговараат прво во тестот, а потоа треба одговорите на задачите да ги пренесеш
на листот за одговори, според Упатството за пополнување дадено во него.
Во тестот пишувај исклучиво со пенкало кое пишува сино или црно. Одговорите на задачите
напишани со молив се вреднуваат со нула (0) поени.
Препишувањето е најстрого забрането. Сите идентични или слични текстови, како и
текстовите испишани со различни ракописи се вреднуваат со нула (0) поени.
Покрај секоја задача е даден бројот на поените за точниот одговор.
Ти посакуваме многу успех!
© ДИЦ 2019
ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА ДРЖАВНА МАТУРА
1 Според стоиците, да се живее во сообразност со природата и со умот 1 поен
значи да се живее во согласност со:

А. добродетелта.
Б. интересите на заедницата.
В. телесните задоволства.
Г. принципите на верата.
2 Кој од наведените филозофи расправал за пештерата, идеите, идеалната 1 поен
држава, кралот филозоф?

A. Протагора.
Б. Сократ.
В. Платон.
Г. Аристотел.
3 Како се нарекува неоригиналната, неавтентичната филозофска мисла која 1 поен
поврзува делови од разни филозофски учења без да внимава на доследноста

на мислењето?
А. Еклектицизам.
Б. Фалсификација.
В. Панлогизам.
Г. Имантентизам.
4 Во филозофските концепции на Питагора и Платон присутно е учењето 1 поен
метемпсихоза кое, всушност, значи:
A. учење за приближување кон Бог.

Б. учење за селење на душата.
В. учење за праелементот на сè што постои.
Г. учење за противречност на разумот.
5 На кој онтолошки правец му припаѓаат претставниците на Елејската школа? 1 поен
А. На објективниот идеализам.
Б. На субјективниот идеализам.
В. На дијалектичкиот материјализам.
Г. На метафизичкиот материјализам.
6 Според кој теоретски правец истражувањата на човекот треба да се базираат 1 поен
на фактите, на реалноста без да се создаваат хипотези/претпоставки?

A. Хуманизам.
Б. Феноменологија.
В. Позитивизам.
Г. Рационализам.
16010119-Ј
3 9
7 Според филозофите од просветителскиот период, единствен авторитет во 1 поен
сознајниот процес треба да биде:
A. бог.
Б. искуството.
В. разумот.
Г. интуицијата.
8 Проблемот на супстанцијата Спиноза го толкува на начин кој е суштински 1 поен
поразличен од начинот на кој Декарт го толкува овој проблем. Таа разлика

во толкувањата може да се претстави како:
А. механицистичко наспроти дијалектичко толкување.

Б. детерминистичко наспроти индетерминистичко толкување.
В. материјалистичко наспроти идеалистичко толкување.
Г. монистичко наспроти дуалистичко толкување.
9 Двајца филозофи имаат иста теза за волјата како суштина на светот, но ја 1 поен
развиваат во спротивни насоки. Едниот ја нагласува потребата од нејзина нега-

ција, а другиот се залага за нејзина афирмација.
За кои двајца филозофи станува збор?
А. Сорен Киркегор и Жан Пол Сартр.

Б. Артур Шопенхауер и Фридрих Ниче.
В. Имануел Кант и Г. В. Ф. Хегел.
Г. Зигмунд Фројд и Ерих Фром.
10 Питагора создал верска секта која имала за цел: 1 поен
А. укинување на сите останати секти.

Б. чистење на душата и заштита од иморалноста.
В. изградба на религиозно општество.
Г. да предизвика религиска непослушност.
11 Чистата свест на човекот е секогаш насочена кон некој предмет. Како Едмунд 1 поен
Хусерл ја нарекол оваа свест?
А. Психолошка свест.
Б. Религиозна свест.
В. Општествена свест.
Г. Интенционална свест.
16010119-Ј
4 9
12 Жан-Жак Русо, природната состојба на човекот ја опишува како добра, но 1 поен
неа ја расипува:
А. неморалот.
Б. верата.
В. цивилизацијата.
Г. политиката.
13 Што се за Бертранд Расел супстанцијата, материјата и единечните предмети? 1 поен
A. Општи идеи.
Б. Реалитети.
В. Метафизички принципи.
Г. Логички конструкции.
14 За кој модел на општество се залага Карл Попер? 1 поен
А. Диктаторско општество.
Б. Отворено општество.
В. Тоталитарно општество.
Г. Комунистичко општество.
15 Суштина на економската филозофија на Адам Смит е тврдењето дека извор 1 поен
на вредноста на секоја стока што се произведува и се продава на пазарот е:

A. природата.
Б. капиталот.
В. сопственоста.
Г. трудот.
16 Етичката доктрина која се базира на учењето на Џон Стјуарт Мил се нарекува: 1 поен
А. прагматизам.
Б. евдајмонизам.
В. утилитаризам.
Г. хедонизам.
17 Според Анри Бергсон постојат два вида спознание. Едното е научно и до 1 поен
него се доаѓа преку интелектот, а другото е метафизичко спознание до кое се

доаѓа преку:
А. разумот.
Б. интуицијата.
В. искуството.
Г. осетите.
16010119-Ј
5 9
18 Делата „Есеј за човековиот разум” на Џон Лок и „Критика на чистиот ум“ на 1 поен
Имануел Кант разработуваат проблеми од областа на филозофската дис-

циплина:
А. естетика.
Б. космологија.
В. етика.
Г. гносеологија.
19 Монахот Варлаам, кој е еден од учесниците во исихастичкиот спор, го брани 1 поен
ставот дека до сознанието за Бог може да се дојде само преку:
А. медитација.
Б. откривање на светите тајни.
В. водење на активен црковен живот.
Г. разумот.
20 Што е карактеристично за позитивистичката теорија која ја застапува 1 поен
Огист Конт?
A. Отпорот кон метафизичкиот пристап во филозофијата.

Б. Приврзаноста кон теолошкиот пристап во филозофијата.
В. Отпорот кон научниот пристап во филозофијата.
Г. Приврзаноста кон метафизичкиот пристап во филозофијата.
21 Кој од наведените филозофски концепти е сосема спротивен на егоизмот? 1 поен
A. Утилитаризмот.
Б. Алтруизмот.
В. Позитивизмот.
Г. Волунтаризмот.
22 Според Ерих Фром, современиот човек се повеќе бега од: 1 поен
A. цивилизацијата.
Б. незнаењето.
В. слободата и одлучувањето.
Г. трудот.
16010119-Ј
6 9
23 Кој претставник на арапската филозофија зборува за постоење на двојна 1 поен
вистина?
A. Ал Кинди.
Б. Авероес.
В. Авицена.
Г. Ал Фараби.
24 Крајната цел на саморазвојот на апсолутната идеја во филозофијата на 1 поен
Хегел е:
А. идејата да стане свесна за своето постоење.

Б. идејата да се врати кон праизворот.
В. идејата да се отуѓи од самата себеси.
Г. идејата да се материјализира во природата.
25 Кој филозоф-емпирист го негира постоењето на материјалната и на духовната 1 поен
супстанција, како и на причинско-последичните односи во светот?
A. Џон Лок.
Б. Џорџ Беркли.
В. Френсис Бекон.
Г. Дејвид Хјум.
26 Големите француски филозофи Волтер, Жан Жак Русо, Дени Дидро твореле 1 поен
во периодот на:
A. ренесансата.
Б. сколастиката.
В. просветителството.
Г. постмодерната.
27 Кое тврдење најдобро ја отсликува филозофската размисла на Џорџ 1 поен
Беркли?
А. Постои само она за што имаме осет.
Б. Вистински постои само светот на идеи, сè друго е привид.
В. Реално постојат материјалната и духовната супстанција.
Г. Сета реалност е дел од божествената реалност.
16010119-Ј
7 9
28 Првиот природонаучен филозоф и еден од седумте грчки мудреци сметал 1 поен
дека основата на сите нешта е:
_____________________________________________________________________________ 1 2
29 Како се нарекува филозофската концепција на Спиноза која се базира на 1 поен
идејата за иманентноста, сеприсутност на Бог во светот и непостоење суште-

ствена разлика меѓу Бог и природата?
1 2
_____________________________________________________________________________
30 Во филозофијата на Плотин основа и суштина на сè е Едното, кое не создава, 1 поен
туку излева од себеси. Како се нарекува тоа излевање?
_____________________________________________________________________________ 1 2
31 Според Сократ, иако човекот е по природа добар, сепак греши. 1 поен
Која е причината за тоа?
_____________________________________________________________________________ 1 2
32 Својот филозофски систем Хегел го развил низ три главни области. 1 поен
Кои се тие области?
_____________________________________________________________________________ 1 2
33 Кој филозоф од модерната филозофија доаѓа до агностички заклучок дека 1 поен
ноуменот, светот по себе е несознатлив, а метафизиката е невозможна наука:
____________________________________________________________________________ 1 2
34 Кој филозоф остро му се спротивставил на Хегеловиот филозофски систем 1 поен
и е првиот кој проблемот на егзистенцијата го ставил во средиштето на

својот филозофски интерес?
1 2
___________________________________________________________________________
16010119-Ј
8 9
35 Како ја поделиле стоиците филозофијата? 1 поен
_____________________________________________________________________________
1 2
36 Низ кои три степени на саморазвој минува освестениот дух во филозофскиот 1 поен
систем на Хегел?
_____________________________________________________________________________ 1 2
37 Германскиот филозоф Имануел Кант смета дека доколку се одговори на 1 поен
трите основни прашања: Што можам да знам? Што треба да правам? На

што можам да се надевам?, ќе се одговори на едно клучно прашање кое
гласи: 1 2
_____________________________________________________________________________
38 Науката за одговорноста на човекот, за разбирањето на животот, за животните 1 поен
форми и за нивната заштита се нарекува:
_____________________________________________________________________________ 1 2
39 „Назад кон субјектот, кон свеста како извор на нашето знаење” е мисла на 1 поен
Едмунд Хусерл со која тврди дека филозофијата е наука која ги истражува

појавите на свеста. Како се нарекува филозофскиот правец кој се темели на
ова негово тврдење? 1 2
_____________________________________________________________________________
40 Кој претставник на нововековната филозофија смета дека власта во државата 1 поен
треба да биде поделена на законодавна, извршна и судска?
_____________________________________________________________________________ 1 2
41 Егзистенцијалистичката филозофија е насочена кон истражување на човекот 1 поен
и неговото место во светот, при што човекот го согледува во неговата:
_____________________________________________________________________________ 1 2
16010119-Ј
9 9
42 Наведените тврдења поврзи ги со соодветната филозофска дисциплина на 4 поени
која ѝ припаѓаат.
Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.
1 2
1. Убаво е она што безинтересно А. метафизика

ни се допаѓа-Кант.
Б. естетика
2. Супстанцијата е самата на себе В. гносеологија
причина за своето постоење - Спиноза.
Г. логика
3. Нема ништо во разумот што
не минало низ сетилата - Лок. Д. етика
4. Можно е да се греши на многу Ѓ. методологија
начини, а само на еден да се прави
она што е правилно - Аристотел.
1 2 3 4
43 Поврзи го филозофот со неговиот клучен метод. 4 поени
Одговорите (соодветната буква) запиши ги во табелата.

1 2
1. Бертранд Расел А. интроспекција

2. Едмунд Хусерл Б. аксиоматски метод
3. Г. В. Ф. Хегел В. феноменолошка редукција
4. Џон Стјуарт Мил Г. фалсификација
Д. индукција
Ѓ. дијалектички метод
1 2 3 4
16010119-Ј
10 9
44 “Дали може нешто да знаеме?... Ние може да учиме врз своите грешки. 4 поени
Можно е да се доближуваме до вистината, но не може да дојдеме до сигурно

знаење. Нашето знаење е критичка претпоставка, низа од хипотези, сплет од
насетување”.
Карл Попер: Логика на научното истражување
1. Со тврдењето „можно е да се доближиме до вистината, но не можеме да дојдеме

до сигурно знаење“ Карл Попер ги презентира своите базични претпоставки на
своето учење од една филозофска област. Која е таа област?
___________________________________________________________________________
2. Како ја нарече Карл Попер постапката за востановување на вистинитоста која е

пандан на верификацијата?
___________________________________________________________________________
3. Што треба, според Попер, да поседува секое научно знаење?
___________________________________________________________________________
4. Карл Попер во делото „Отворено општество и неговите непријатели“ ги критикува

погледите на тројца значајни филозофи заради афирмирање на антилиберални
позиции. Кои се тие филозофи?
___________________________________________________________________________
45 „Духот никогаш не мирува, тој е обземен со движење, кое секогаш оди напред” 3 поени
е изрека на Георг Вилхелм Фридрих Хегел.
1. Врз кој метод се темели филозофскиот приод на Хегел?
___________________________________________________________________________
2. Што според Хегел претставува предуслов за секоја промена, а се наоѓа во основа

на релациите меѓу собитијата во реалноста, во мислењето и во историјата?
___________________________________________________________________________
3. Објасни го со неколку реченици Хегеловиот апсолутен идеализам.
___________________________________________________________________________
16010119-Ј
11 9
46 Текстот е извадок од едно интервју водено со филозофот Бертранд Расел. 3 поени
Прочитај го, а потоа одговори на поставените прашања.
Прашање: Лорд Расел, што е филозофијата?

Расел: Сметам дека филозофијата е размислување за нештата за коишто уште не
е можно егзактно сознание.
Прашање: Која е разликата меѓу филозофијата и науката?
Расел: Во една груба смисла, науката е она за што имаме точно знаење, а филозо-
фијата е она за што уште немаме точно сознание. Како што напредува сознанието,
така од филозофијата прашањата преминуваат во науката.
Прашање: Каква е користа од филозофијата?
Расел: “Прво, да ги одржи живи размислувањата за нештата кои уште не и се
достапни на науката; научното сознание покрива само мал дел од она за што се
интересира човештвото... Една од ползите на филозофијата е што ја проширува
нашата имагинација, нашиот поглед во подрачјето на хипотезите... Вториот аспект
е што филозофијата покажува дека постојат нешта за кои мислевме дека знаеме
нешто за нив, а всушност не знаеме. Филозофијата не поттикнува да продолжиме
да размислуваме за нештата што би можеле да ги сознаеме, а од друга страна, таа
не подучува да останеме скромни и свесни дека многу од нештата што личат на
знаење не се тоа.
1. Според Бертранд Расел во каков однос се наоѓаат филозофијата и науката?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Кои се основните проблеми кои ги проучува филозофијата?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Во рамките на кои дисциплини го прави тоа проучување?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
16010119-Ј
12 9
47 Во византиската теологија и филозофија позната е расправата околу пробле- 5 поени
мот на исихазмот. Овој спор е разрешен на црковниот собир во Цариград 1341

година.
Одговори на следните прашања:
1. Што се подразбира под исихиjа?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Кои се учесниците во Исихастичкиот спор?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Како секоја од страните, која учествувала во спорот, го објаснува спознавањето

на Бог?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
4. Која од страните, учесници во спорот е поблиска со платоновата и

неоплатоновата идеја, а која со аристотеловата?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. Во чија корист е донесена пресудата на оваа расправа?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
16010119-Ј
13 9
ПРАЗНА СТРАНИЦА
16010119-Ј
14 9
16010119-Ј
15 9
16010119-Ј
16 9

Filozofija MAK Juni 2019

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Filozofija MAK Juni 2019

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ШИФРА НА КАНДИДАТОТ

Време за решавање: 150 минути

јуни 2019 година

Шифра на ПРВИОТ оценувач Шифра на ВТОРИОТ оценувач

Внимателно прочитај го упатството. Не испуштај ништо.

Не врти страници и не почнувај со решавање на задачите сè додека не ти каже надгледувачот.

значи да се живее во согласност со:

2 Кој од наведените филозофи расправал за пештерата, идеите, идеалната 1 поен

држава, кралот филозоф?

3 Како се нарекува неоригиналната, неавтентичната филозофска мисла која 1 поен

поврзува делови од разни филозофски учења без да внимава на доследноста

4 Во филозофските концепции на Питагора и Платон присутно е учењето 1 поен

метемпсихоза кое, всушност, значи:

A. учење за приближување кон Бог.

5 На кој онтолошки правец му припаѓаат претставниците на Елејската школа? 1 поен

6 Според кој теоретски правец истражувањата на човекот треба да се базираат 1 поен

на фактите, на реалноста без да се создаваат хипотези/претпоставки?

сознајниот процес треба да биде:

8 Проблемот на супстанцијата Спиноза го толкува на начин кој е суштински 1 поен

поразличен од начинот на кој Декарт го толкува овој проблем. Таа разлика

А. механицистичко наспроти дијалектичко толкување.

развиваат во спротивни насоки. Едниот ја нагласува потребата од нејзина нега-

А. Сорен Киркегор и Жан Пол Сартр.

10 Питагора создал верска секта која имала за цел: 1 поен

А. укинување на сите останати секти.

Хусерл ја нарекол оваа свест?

13 Што се за Бертранд Расел супстанцијата, материјата и единечните предмети? 1 поен

14 За кој модел на општество се залага Карл Попер? 1 поен

15 Суштина на економската филозофија на Адам Смит е тврдењето дека извор 1 поен

на вредноста на секоја стока што се произведува и се продава на пазарот е:

него се доаѓа преку интелектот, а другото е метафизичко спознание до кое се

Имануел Кант разработуваат проблеми од областа на филозофската дис-

19 Монахот Варлаам, кој е еден од учесниците во исихастичкиот спор, го брани 1 поен

ставот дека до сознанието за Бог може да се дојде само преку:

20 Што е карактеристично за позитивистичката теорија која ја застапува 1 поен

A. Отпорот кон метафизичкиот пристап во филозофијата.

21 Кој од наведените филозофски концепти е сосема спротивен на егоизмот? 1 поен

22 Според Ерих Фром, современиот човек се повеќе бега од: 1 поен

24 Крајната цел на саморазвојот на апсолутната идеја во филозофијата на 1 поен

А. идејата да стане свесна за своето постоење.

25 Кој филозоф-емпирист го негира постоењето на материјалната и на духовната 1 поен

супстанција, како и на причинско-последичните односи во светот?

27 Кое тврдење најдобро ја отсликува филозофската размисла на Џорџ 1 поен

дека основата на сите нешта е:

29 Како се нарекува филозофската концепција на Спиноза која се базира на 1 поен

идејата за иманентноста, сеприсутност на Бог во светот и непостоење суште-

30 Во филозофијата на Плотин основа и суштина на сè е Едното, кое не создава, 1 поен

туку излева од себеси. Како се нарекува тоа излевање?

31 Според Сократ, иако човекот е по природа добар, сепак греши. 1 поен

Која е причината за тоа?

Кои се тие области?

33 Кој филозоф од модерната филозофија доаѓа до агностички заклучок дека 1 поен

ноуменот, светот по себе е несознатлив, а метафизиката е невозможна наука:

34 Кој филозоф остро му се спротивставил на Хегеловиот филозофски систем 1 поен

и е првиот кој проблемот на егзистенцијата го ставил во средиштето на

37 Германскиот филозоф Имануел Кант смета дека доколку се одговори на 1 поен

трите основни прашања: Што можам да знам? Што треба да правам? На

38 Науката за одговорноста на човекот, за разбирањето на животот, за животните 1 поен

форми и за нивната заштита се нарекува:

Едмунд Хусерл со која тврди дека филозофијата е наука која ги истражува

40 Кој претставник на нововековната филозофија смета дека власта во државата 1 поен

треба да биде поделена на законодавна, извршна и судска?

41 Егзистенцијалистичката филозофија е насочена кон истражување на човекот 1 поен

и неговото место во светот, при што човекот го согледува во неговата: