Lerarenopleiding Thomas More Kempen

Campus Turnhout Campus Vorselaar

Campus Blairon 800 Lepelstraat 2
2300 Turnhout 2290 Vorselaar
Tel: 014 80 61 01 Tel: 014 50 81 60

Ontwerp leeractiviteit
Naam student(en): Flore Eyckens
Opleiding: Educatieve Bachelor Lager Onderwijs Niveau 1☐ 2☒ 3☐
Stageschool: Basisschool De Kriebel Olen Mentor(en) Veerle Verherstraeten, Jill
Heremans
Leerlingen: Leerjaar/groep 6de leerjaar b Aantal leerlingen 24
Leergebied(en): Wetenschappen en techniek
Mens en maatschappij
Onderwerp Thema 6 Niet vergeten! Les 1: Van eigen erfgoed tot werelderfgoed
activiteit: ☒ Nieuwe leerstof ☐ Herhaling ☐ Andere:
Timing: Datum 20/03/2023 13u10-14u00 Begin- en einduur
Doelen: Situering in het leerplan (ca. 4 leerplandoelen)
OVSG

 WO-TIJD-63 De leerlingen betonen belangstelling voor het verleden, heden en

toekomst, hier en elders.
 MV-BWG-BM-38 De kinderen kunnen in kleine (2-3) groepjes samenwerken
voor een korte tijdsduur.
 WO-MAA-SCV-8 De leerlingen onderkennen dat we allen verschillende
gebruiken hebben en dat die dikwijls worden bepaald door de eigen cultuur.
 WO-MAA-PJV-31 De leerlingen kunnen illustreren op welke wijze de
internationale organisaties er naar streven om het welzijn en/of de vrede in de
wereld te bevorderen.
Focusdoel
De leerlingen kunnen werelderfgoed categoriseren, voorbeelden geven van
werelderfgoed en de werelderfgoedlijst toelichten.
Concretisering focusdoel (ca. 4 doelen)
1. De leerlingen kunnen van persoonlijk erfgoed uitleggen wat het is en waarom
het bewaard moet worden.
2. De leerlingen kunnen eigen erfgoed en werelderfgoed categoriseren in
natuurlijk, cultureel of gemengd.
3. De leerlingen kunnen UNESCO en de werelderfgoedlijst toelichten en
voorbeelden hiervan geven.
4. De leerlingen kunnen van gegeven prenten aangeven of ze al dan niet
werelderfgoed zijn en de criteria hiervan aangeven.
Beginsituatie: Inhoudelijke beginsituatie
Dit is de eerste les van een nieuw WO-thema. De leerlingen hebben dus nog geen
voorkennis.
Leefwereld van de leerlingen
Deze les vertrekt vanuit een persoonlijk voorwerp van de leerlingen. Het is een
voorwerp dat ze ooit van hun (over)grootouders hebben gekregen en dat zij belangrijk
vinden en graag goed bewaren.
Organisatorische beginsituatie
De leerlingen hebben op voorhand de opdracht gekregen om allemaal een voorwerp
mee te brengen dat ze ooit van hun (over)grootouders hebben gekregen en dat zij
belangrijk vinden en graag goed bewaren.
Gedifferentieerde beginsituatie van de leerlingen
De leerlingen mogen voor verschillende opdrachten in groepjes werken, om zo wat hulp
te krijgen van elkaar.
Andere

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 1

 /

Teamteaching: /

Inhoudsanalyse: 1. Erfgoed en werelderfgoed: wat is het?

- Erfgoed = alles wat we overerven van vorige generaties én we bovendien ook

waardevol of belangrijk genoeg vinden om goed te verzorgen en te bewaren.
- Erfgoed kan je indelen in materieel erfgoed en immaterieel erfgoed. Materieel erfgoed
is erfgoed dat we kunnen aanraken, het is tastbaar. Immaterieel erfgoed is niet
tastbaar.
- Soms gebeurt het dat erfgoed door heel veel mensen, over heel veel landen als
bijzonder en waardevol wordt beschouwd. In dat geval kunnen landen die aangesloten
zijn bij Unesco, erfgoed waarvan zij denken dat het heel waardevol is, een aanvraag
indienen om het op de Werelderfgoedlijst te laten zetten. Unesco is een organisatie
waarbij zowat alle landen zijn aangesloten. De organisatie zet zich in om erfgoed
wereldwijd te beschermen. Unesco staat voor Organisatie der Verenigde Naties voor
Onderwijs, Wetenschap en Cultuur. Wanneer erfgoed onvervangbaar, van groot belang
en zó uniek is, dat het nergens anders ter wereld voorkomt, plaatst Unesco het op de
‘Werelderfgoedlijst’. Vanaf dat moment wordt het gegarandeerd goed beschermd en
verzorgd voor toekomstige generaties. Om op die lijst terecht te komen, zijn er heel wat
eisen waaraan het erfgoed moet voldoen. Een groep mensen, die niet van Unesco is,
gaan na of aan die eisen voldaan wordt en geven dan advies aan Unesco. Zowel
cultureel (of ‘door de mens gemaakt’) erfgoed als natuurlijk erfgoed kan op de lijst
verschijnen. Er gelden dan wel verschillende eisen. Deze eisen staan opgesomd in een
lijstje met tien criteria. Niet aan álle criteria moet echter voldaan worden om
werelderfgoed te worden.

2. Zelf ontdekken van werelderfgoed

Soms is het moeilijk voor ons om te beoordelen of iets werelderfgoed is of niet omdat
de criteria toch lijken te kloppen. Zelfs de experts zijn het niet altijd eens en dan kan
het jaren duren vooraleer er beslist wordt. 
 
Naam  Wel/niet Criteria   Soort erfgoed 
werelderfgoed 
Het Prinsenpark in niet  Er zijn meer parken die er zo / 
Retie  uitzien 
Niet uniek 
Het windmolenpark niet  Geen uitzonderlijk / 
voor de Noordwest- meesterwerk (je vindt dit
Spaanse kust  overal ter wereld), geen
uitzonderlijke architectuur of
technologie 
De hand op de Meir niet  Geen uitzonderlijk creatief / 
van Antwerpen  meesterwerk 
Koninklijk paleis in niet  Geen uitzonderlijk / 
Kopenhagen  meesterwerk (overal ter
wereld vind je paleizen) 
Rapa Nui  wel  Uitzonderlijk creatief Cultureel, materieel 
meesterwerk 
Toont unieke gewoonte van
een groep mensen die
samenwoont 
Uitzonderlijk voorbeeld van
een hele oude woonplaats of
heel oud land- of zeegebruik
van een bepaalde groep
mensen 
De Argentijnse wel  Toont belangrijke Cultureel
tango  ontwikkelingen in kunst van immaterieel 
een groep mensen 
Toont een unieke gewoonte
van een groep mensen 
De wel  Prachtig natuurverschijnsel dat Natuurlijk  
Galapagoseilanden  op bijna geen andere plek ter
wereld voorkomt 

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 2

 Toont uitzonderlijke
voorbeelden van belangrijke
momenten in de geschiedenis
van de aarde 
Toont uitzonderlijke
voorbeelden van
veranderingen van planten en
dieren doorheen de tijd 
Bevat de meest waardevolle
plekken die belangrijk zijn
voor het behoud van vele
planten en dieren 
De belforten van wel  Toont belangrijke Cultureel, materieel 
België en Noord- ontwikkelingen in de
Frankrijk  architectuur van een groep
mensen 
Is een uitzonderlijk voorbeeld
van een type gebouw of
landschap dat een belangrijk
moment in de menselijke
geschiedenis toont 

3. Oefeningen in het WO-schrift

Zie bijlage ‘oplossingen oefeningen in WO-schrift’.

4. Belgisch erfgoed

Onze Belgische frietkotcultuur is officieel erkend als Belgisch immaterieel erfgoed. Alle
bevoegde regeringen hebben daarvoor het licht op groen gezet. Door deze nationale
erkenning komt de Belgische frietkotcultuur in aanmerking om erkend te worden als
UNESCO immaterieel werelderfgoed.

Gebruikte bronnen: Sien heeft deze WO-lessenreeks uitgewerkt voor haar lange stage in 6a. Juf Jill geeft dit
thema ook aan de leerlingen van 6b. Ik geef nu de eerste les van deze lessenreeks.
Bijlagen: - Werkbundel voor de leerlingen
- Powerpoint bij deze les
- Oplossingen oefeningen in het WO-schrift
- Foto’s Werelderfgoed voor op de speelplaats
- Placemat Belgisch erfgoed
Materiaal: Leerkracht:
- Powerpoint op USB-stick
- Werkbundels voor de leerlingen (p. 1-5 wordt in deze les gedaan)
- Foto’s Werelderfgoed voor op de speelplaats
- 6 placematten Belgisch erfgoed

Leerlingen:
- Eigen, meegebracht erfgoed
- Werkschrift WO thema 6
- Balpen
Terugblik Hebben alle leerlingen het focusdoel/lesdoelen bereikt?
leeractiviteit:

Wat liep goed?

Wat kon beter?

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 3

Feedback van mentor op voorbereiding:

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 4

 VERLOOP LEERACTIVITEIT

Oriëntatiefase
Timing:
Eigen erfgoed bespreken
10 min.
Methode:

De leerlingen hebben enkele dagen voor de les de opdracht gekregen om allemaal een
voorwerp mee te brengen dat ze ooit van hun (over)grootouders hebben gekregen en dat zij
belangrijk vinden en graag goed bewaren. De leerlingen gaan hierover vertellen tegen elkaar
aan de hand van een speeddate. De leerlingen nemen hun voorwerp erbij en zetten zich in
twee rijen tegenover elkaar op de gang. Ze krijgen een minuut de tijd om elkaar te vertellen
over het voorwerp dat ze bij hebben. Na een minuut schuiven ze door en vertellen ze dit aan
een andere leerling. Dit wordt enkele keren herhaald.

Leerfase 1 (verwervingsfase)
Timing:
Erfgoed en werelderfgoed: wat is het?
5 min.
Methode:

De leerkracht legt uit dat iedereen nu eigenlijk erfgoed bijheeft: een stukje verleden dat ze
graag bewaren omdat ze het belangrijk vinden. De leerkracht legt uit dat dit cultureel erfgoed
is. De leerkracht legt uit aan de hand van de voorbeelden van de leerlingen wat het verschil is
tussen materieel en immaterieel erfgoed. Ook houdt de leerkracht een kort onderwijsgesprek
over ‘Werelderfgoed’ en UNESCO’.

Kernvragen/instructie:

- Eigenlijk hebben jullie nu allemaal een stukje erfgoed bij. Erfgoed is een verzamelbegrip. Het
staat voor alles wat we overerven van vorige generaties én bovendien ook waardevol of
belangrijk genoeg vinden om goed te verzorgen en te bewaren. Jullie hebben allemaal
voorbeelden van cultureel erfgoed meegebracht. In principe kan iedereen andere dingen als
erfgoed beschouwen. Er bestaat materieel erfgoed en immaterieel erfgoed. Materieel erfgoed is
erfgoed dat we kunnen aanraken. Het is tastbaar. Immaterieel erfgoed is niet tastbaar. Enkele
voorbeelden van immaterieel erfgoed zijn gedichten, liedjes, feesten, een dans ... Wie heeft
materieel/immaterieel erfgoed meegebracht? Kan je andere voorbeelden geven?
- Er bestaat ook zoiets als werelderfgoed. Dat is erfgoed dat door heel veel mensen, over heel
veel landen als bijzonder en waardevol wordt beschouwd. In dat geval kunnen landen die
aangesloten zijn bij Unesco, erfgoed waarvan zij denken dat het heel waardevol is, een
aanvraag indienen om het op de Werelderfgoedlijst te laten zetten. Unesco staat voor
Organisatie der Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur. Om op die lijst
terecht te komen, zijn er heel wat eisen waaraan het erfgoed moet voldoen. Er zijn 3
categorieën: cultureel, natuurlijk en gemengd erfgoed. Kennen jullie een voorbeeld?

Inhoud:

- Erfgoed = alles wat we overerven van vorige generaties én we bovendien ook waardevol of
belangrijk genoeg vinden om goed te verzorgen en te bewaren.
- Erfgoed kan je indelen in materieel erfgoed en immaterieel erfgoed. Materieel erfgoed is
erfgoed dat we kunnen aanraken, het is tastbaar. Immaterieel erfgoed is niet tastbaar.
- Soms gebeurt het dat erfgoed door heel veel mensen, over heel veel landen als bijzonder en
waardevol wordt beschouwd. In dat geval kunnen landen die aangesloten zijn bij Unesco,
erfgoed waarvan zij denken dat het heel waardevol is, een aanvraag indienen om het op de
Werelderfgoedlijst te laten zetten. Unesco is een organisatie waarbij zowat alle landen zijn
aangesloten. De organisatie zet zich in om erfgoed wereldwijd te beschermen. Unesco staat
voor Organisatie der Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur. Wanneer
erfgoed onvervangbaar, van groot belang en zó uniek is, dat het nergens anders ter wereld
voorkomt, plaatst Unesco het op de ‘Werelderfgoedlijst’. Vanaf dat moment wordt het
gegarandeerd goed beschermd en verzorgd voor toekomstige generaties. Om op die lijst
terecht te komen, zijn er heel wat eisen waaraan het erfgoed moet voldoen. Een groep
mensen, die niet van Unesco is, gaan na of aan die eisen voldaan wordt en geven dan advies

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 5

 aan Unesco. Zowel cultureel (of ‘door de mens gemaakt’) erfgoed als natuurlijk erfgoed kan op
de lijst verschijnen. Er gelden dan wel verschillende eisen. Deze eisen staan opgesomd in een
lijstje met tien criteria. Niet aan álle criteria moet echter voldaan worden om werelderfgoed te
worden.

Leerfase 2 (verwerkingsfase)
Timing:
Zelf ontdekken van werelderfgoed
5 min.
Methode:

De leerkracht heeft enkele geplastificeerde foto’s met de naam van het monument of de plek of
het voorwerp (bv. De Grote Muur, het Prinsenpark ...) verstopt op de speelplaats. Aan
sommige zaken is een extra woordje uitleg toegevoegd. De leerlingen gaan per twee een
afbeelding zoeken en gaan op basis van de definitie van werelderfgoed, de criteria van Unesco
zelf of de vereenvoudigde criteria (dit mogen ze kiezen) een foto zoeken en bepalen of wat op
de afbeelding staat werelderfgoed is of niet. Ze moeten goed kunnen beargumenteren waarom
hun foto volgens hen werelderfgoed is of niet. Ze kiezen zelf of ze dit doen op basis van de
definitie van werelderfgoed of de (vereenvoudigde) criteria van Unesco. De leerlingen moeten
zo een vijftal prenten bekijken. Ze bepalen ook of iets cultureel, natuurlijk of immaterieel
erfgoed is. Ze schrijven dit op in hun werkbundeltje. Dan wordt elke foto klassikaal overlopen
en wordt de vraag ‘Welk werelderfgoed zou jij het liefst bezoeken?’ gesteld.

Inhoud:

Soms is het moeilijk voor ons om te beoordelen of iets werelderfgoed is of niet omdat de
criteria toch lijken te kloppen. Zelfs de experts zijn het niet altijd eens en dan kan het jaren
duren vooraleer er beslist wordt. 
 
Naam  Wel/niet Criteria   Soort erfgoed 
werelderfgoed 
Het Prinsenpark in niet  Er zijn meer parken die er zo / 
Retie  uitzien 
Niet uniek 
Het windmolenpark niet  Geen uitzonderlijk / 
voor de Noordwest- meesterwerk (je vindt dit
Spaanse kust  overal ter wereld), geen
uitzonderlijke architectuur of
technologie 
De hand op de Meir niet  Geen uitzonderlijk creatief / 
van Antwerpen  meesterwerk 
Koninklijk paleis in niet  Geen uitzonderlijk / 
Kopenhagen  meesterwerk (overal ter
wereld vind je paleizen) 
Rapa Nui  wel  Uitzonderlijk creatief Cultureel, materieel 
meesterwerk 
Toont unieke gewoonte van
een groep mensen die
samenwoont 
Uitzonderlijk voorbeeld van
een hele oude woonplaats of
heel oud land- of zeegebruik
van een bepaalde groep
mensen 
De Argentijnse wel  Toont belangrijke Cultureel
tango  ontwikkelingen in kunst van immaterieel 
een groep mensen 
Toont een unieke gewoonte
van een groep mensen 
De wel  Prachtig natuurverschijnsel dat Natuurlijk  
Galapagoseilanden  op bijna geen andere plek ter
wereld voorkomt 
Toont uitzonderlijke
voorbeelden van belangrijke
momenten in de geschiedenis
van de aarde 
Toont uitzonderlijke
voorbeelden van

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 6

 veranderingen van planten en
dieren doorheen de tijd 
Bevat de meest waardevolle
plekken die belangrijk zijn
voor het behoud van vele
planten en dieren 
De belforten van wel  Toont belangrijke Cultureel, materieel 
België en Noord- ontwikkelingen in de
Frankrijk  architectuur van een groep
mensen 
Is een uitzonderlijk voorbeeld
van een type gebouw of
landschap dat een belangrijk
moment in de menselijke
geschiedenis toont 
Leerfase 3 (verwerkingsfase)
Timing:
Oefeningen in het WO-schrift
15 min.
Methode:

De leerlingen maken pagina 2 en 3 in hun werkschrift van WO. Ze mogen samen met hun buur
werken.

Inhoud

Zie bijlage ‘oplossingen oefeningen in WO-schrift’.

Slotfase
Timing:
Belgisch erfgoed
10 min.
Methode:

Op het einde van de les worden de leerlingen in groepjes van vier gezet. Ze vullen een
placemat in. Eerst individueel, daarna zoeken ze naar overeenkomsten en vullen deze in het
midden van de placemat in. De leerkracht geeft aan dat de Belgische frietcultuur in aanmerking
komt om erkend te worden als UNESCO immaterieel werelderfgoed.

Kernvragen/instructie:

Denk eerst individueel na en vul in: wat denk jij dat behoort tot het Belgisch erfgoed? Kies dan
samen welke dingen je het meest interessant vindt om in het midden te zetten. Onder welke
noemer plaats je dit?

Inhoud:

Onze Belgische frietkotcultuur is officieel erkend als Belgisch immaterieel erfgoed. Alle
bevoegde regeringen hebben daarvoor het licht op groen gezet. Door deze nationale erkenning
komt de Belgische frietkotcultuur in aanmerking om erkend te worden als UNESCO immaterieel
werelderfgoed.

Thomas More Kempen – Lerarenopleiding Pagina 7