KOLEJ VOKASIONAL KENINGAU

BEG BERKUNCI NO. 4,

JALAN BARIAWA ULU,
89009 KENINGAU, SABAH.

NOTA KULIAH 3
SEMESTER SEMESTER 2 SESI 2/2020

JABATAN JABATAN PERNIAGAAN

PROGRAM DIPLOMA PENGURUSAN PERNIAGAAN

KOD/ KURSUS DBF 2133 GELAGAT ORGANISASI (ORGANIZATIONAL BEHAVIOR)

KOMPETENSI K3 KUMPULAN DAN PASUKAN KERJA

3.1 Perbezaan antara kumpulan dan pasukan

KOMPETENSI UNIT 3.2 Peringkat pembentukan kumpulan
3.3 Pasukan dinamik dalam Organisasi

HASIL 1. Menghubungkaitkan motivasi, komunikasi, kepimpinan, kumpulan dan

PEMBELAJARAN pasukan kerja dalam persekitaran kerja. (C3, PLO1)

PLO 1: Mengaplikasi pengetahuan yang mempunyai hubungan dengan

bidang Pengurusan Perniagaan
PLO 1, LOD 1
LOD 1: Pengetahuan

PLO 4: Memahami serta memberi komitmen secara profesional,

beretika dan bertanggungjawab selari dengan kod amalan profesion
PLO 4, LOD 2 dalam bidang Pengurusan Perniagaan
LOD 2: Profesionalisme, Nilai, Sikap dan Etika

PLO 5: Berkomunikasi secara berkesan berkeupayaan memainkan

peranan sebagai pemimpin dan ahli kumpulan dalam pasukan yang
PLO 5, LOD 5 mempunyai kepelbagaian latar belakang
LO 5: Kemahiran Berkomunikasi, , Kepimpinan, dan Kerja Berpasukan
1.0 PENGENALAN

Kebanyakkan aktiviti yang berlaku dalam organisasi adalah melibatkan sekumpulan orang tidak
kira dalam keadaan formal atau tidak formal. Aktiviti kumpulan boleh menjadi perkara kritikal
dalam kejayaan organisasi. Kepentingan kumpulan dalam pasukan petugas, jawatankuasa,
pasukan projek, pasukan penyelesaian masalah dan pasukan yang diuruskan sendiri adalah
umum di mana-mana organisasi. Manakala dalam perkembangan organisasi, untuk
membolehkan syarikat melaksanakan peningkatan produktiviti secara lebih efisien, pemimpin
yang berkesan perlu mewujudkan peranan dan tanggungjawab yang jelas bagi semua ahli
kumpulan. Dengan berbuat demikian, melaksanakan perubahan organisasi yang memberi
manfaat kepada syarikat dapat dilakukan dengan lebih efektif.

1.1 DEFINISI KUMPULAN DAN PASUKAN KERJA

kumpulan kerja adalah sekumpulan orang yang bekerja di kawasan yang sama atau yang
ditempatkan bersama untuk menyelesaikan sesuatu tugas. Prestasi kumpulan adalah hasil
daripada orang yang datang bersama untuk berkongsi maklumat, pandangan dan pandangan.
kumpulan memberi tumpuan kepada prestasi individu dan tindakan dalam mana-mana
kumpulan ditujukan kepadanya. Semua pasukan adalah kumpulan; bukan kumpulan kerja
biasa, tetapi pasukan adalah kumpulan khas. Pasukan ditakrifkan sebagai sebilangan kecil
orang yang mempunyai kemahiran pelengkap yang komited kepada tujuan umum, menetapkan
matlamat pencapaian, dan pendekatan yang mana mereka memegang tanggungjawab masing-
masing. Pasukan memerlukan tanggungjawab individu dan bersama, manakala kumpulan tidak.
kedua-dua kumpulan kerja dan pasukan mempunyai rasa bersama. Tujuan kumpulan adalah
pada asasnya organisasi, manakala tujuan pasukan ditentukan bersama dan dirancang dengan
pengurusan. semua kumpulan mempunyai peraturan dan norma formal. Para pemimpin
kumpulan kerja paling kerapnya pengurus berdasarkan kedudukan hierarki. Bagi pasukan,
peranan kepimpinan dikongsi oleh ahli pasukan. Terdapat perbezaan antara kupulan kerja dan
pasukan kerja; jadual 10.1 menunjukkan perbezaan antara kumpulan dan pasukan kerja.

Kerja kumpulan Kerja pasukan

Akauntabiliti individu Akauntabiliti individu dan kolektif
Bersama-sama berkongsi maklumat dan Kurang kerjasama dalam perbincangan,
pespektif pembuatan keputusan, penyelesaian
masalah dan perancangan
Fokus kepada pencapaian matlamat individu Fokus kepada pencapaian matlamat pasukan
Menghasilkan hasil kerja individu Menghasilkan hasil kerja pasukan
Mentakrifkan peranan, tanggungjawab dan Mentakrifkan peranan, tanggungjawab dan
tugas individu tugas individu untuk membantu pasukan
menjalankan tugas; saling berkongsi
Mengambil berat tentang produktiviti dan Mengambil berat tentang produktiviti dan
cabaran individu perseorangan cabaran keseluruhan pasukan
Pengurus membentuk tujuan, matlamat dan Ketua pasukan bersama-sam dengan ahli
pendekatan kerja pasukan membentuk tujuan, matlamat dan
pendekatan kerja
Jadual 1.1: perbezaan antara kerja kumpulan dan kerja pasukan
1.2 SEBAB UNTUK MENYERTAI KUMPULAN

Orang ramai menyertai kumpulan kerana pelbagai alasan. Salah satu sebab utama ialah
keanggotaan kumpulan sering mengakibatkan kepuasan keperluan di pihak individu. keahlian
ke dalam kumpulan boleh memenuhi pelbagai keperluan, di mana beberapa ahli kumpulan
mungkin tidak menyedari bahawa mereka mendapat manfaat (rujuk jadual 10.2; faedah
menyertai kumpulan)

FAEDAH PENERANGAN

Keselamatan Keahlian kumpulan mengurangkan rasa tidak selamat ’’berdiri seorang’’

kerana individu akan berasa kuat dan kurang keraguan apabila mereka
berada dalam kumpulan

Status Kemasukan dalam kumpulan dilihat sebagai penting oleh orang luar kerana
ia memberikan ahli dengan status dan pengiktirafan

Harga diri Keahlian kumpulan menyediakan ahli kumpulan dengan harga diri yang
tinggi sebagai tambahan untuk menyampaikan status individu kepada orang
luar

Gabungan Keahlian kumpulan memenuhi kepentingan sosial kerana ahli dalam

kumpulan kerap berinteraksi dan kadang-kadang ini boleh menjadi sumber
utama untuk memenuhi keperluan persahabatan

Kuasa dan kawalan Dengan keanggotaan kumpulan datang peluang untuk peranan kepimpinan.
Selain itu, matlamat yang tidak dapat dicapai secara individu sering kali
dicapai dalam kumpulan kerana kuasa datang dalam angka

Pencapaian Sesetengah tugas memerlukan lebih daripada seorang individu untuk

matlamat melaksanakan tugas tersebut. Oleh itu, ahli dalam kumpulan perlu
mengabungkan kemahiran, pengetahuan atau kuasa masing-masing dalam
melaksanakan sesuatu tugasan.

Jadual 1.2: Faedah menyertai kumpulan

1.3 JENIS-JENIS KUMPULAN DAN PASUKAN

Dalam bahagian ini, kita akan membincangkan jenis kumpulan iaitu kumpulan formal dan tidak
formal.

1.3.1 kumpulan formal dan tidak formal.

Individu menyertai kumpulan, atau ditugaskan kepada kumpulan, untuk

mencapai pelbagai tujuan. Jika kumpulan dibentuk oleh pengurus untuk
membantu organisasi mencapai matlamatnya, maka ia layak dipanggil sebagai
kumpulan formal. kumpulan formal biasanya memakai label tersebut sebagai
kumpulan kerja, pasukan, jawatankuasa atau pasukan petugas. Kumpulan
formal memenuhi dua fungsi asas iaitu ; organisasi dan individu. Gabungan
kompleks fungsi-fungsi ini boleh didapati dalam kumpulan formal pada suatu
masa yang tertentu. Satu kumpulan tidak formal wujud apabila tujuan utama
anggota untuk bersatu adalah persahabatan atau kepentingan bersama.
kumpulan formal dan tidak formal sering bertindih; sebagai contoh, satu pasukan
juruaudit korporat yang menuju ke gelanggang tenis selepas bekerja. Walaupun
beberapa pekerja tidak pernah mengenali antara rakan sekerja yang lain.
keinginan untuk bertindih kumpulan formal dan tidak rasmi adalah bermasalah.
Sesetengah pengurus dengan tegas percaya persahabatan peribadi dengan
pekerjaan yang memupuk semangat kerja berpasukan, sementara yang lain
melihat tempat kerja "bull bulls" sebagai ancaman serius terhadap produktiviti.
Walaubagaimanapun, kedua-dua situasi ini adalah biasa, dan ia adalah tugas
pengurus untuk mengimbanginya supaya semangat berpasukan dapat
dilaksanakan, berdasarkan kematangan dan tujuan orang yang terlibat. Jadual
10.3 menunjukkan perbandingan antara kumpulan formal dan tidal formal.
 Kumpulan Formal Kumpulan Tidak Formal
 Merupakan sebuah kumpulan yang  Kumpulan ini merupakan sebuah
ditubuh untuk meningkatkan produktiviti kumpulan yang telah berkembang
kerja. kerana ia membolehkan ahlinya
 Ia juga mungkin dipanggil sebagai berkongsi aktiviti, saling bertindak di
sebuah pasukan atau sebuah antara satu sama lain dan mempunyai
jawatankuasa kumpulan kerja sentiment di kalangan ahli.
 Kumpulan formal secara amnya  Tujuan kumpulan ini tidak formal adalah
berkongsi maklumat, memberi panduan memenuhi keperluan peribadi ahli-ahli
kepada orang lain, mencapai  Ianya mungkin berbentuk dalam
keuntungan bersama dan kadangkala memberi sokongan, penentangan atau
membuat keputusan bersama menghala ke arah ciri-ciri objektif
 Kumpulan ini selalunya merupakan organisasi.
sebahagian daripada struktur organisasi

Jadual 1.3 Kumpulan Formal dan Tidak Formal

Jadual 1.4 mengandungi pembahagian kumpulan formal dan tidak formal. Kumpulan formal
terbahagi kepada dua kategori iaitu; kumpulan perintah dan kumpulan kerja. Manakala,
kumpulan tidak formal juga terbahagi kepada dua kategori iaitu; kumpulan berkepentingan dan
kumpulan persahabatan.
 Jenis Kumpulan Keterangan
Formal Kumpulan perintah  Berdasarkan kepada rantaian perintah
dalam organisasi
 Menjalankan aktiviti organisasi yang rutin

Kumpulan kerja  Kumpulan formal yang terdiri daripada ahli

organisasi
 Berkomunikasi antara satu sama lain
untuk menyelesaikan tugas organisasi
yang tidak rutin
 Terdiri daripada ahli dari peringkat yang
sama atau berbagao peringkat dalam
hierarki organisasi
Tidak formal Kumpulan  Terbentuk disebabkan oleh persamaan
berkepentingan perjuangan dikalangan ahli untuk
mencapai matlamat organisasi
Kumpulan  Terbentuk atas rasa persahabatan antara
persahabatan satu sama lain.
 Aktiviti sosial menjadi asas penubuhan

Jadual 1.4 Jenis-jenis Kumpulan

1.4 Ciri-Ciri Kumpulan

Bahagian ini membincangkan empat ciri kumpulan, iaitu saiz, norma, peranan dan
kepelbagaian.

1.4.1 Saiz

Dua kecenderungan bertentangan wujud dengan bilangan orang dalam

kumpulan. Apabila saiz kumpulan kecil, kepimpinan dan peranan-peranan lain akan
dikongsi dan diputar. Manakala, sebaliknya, semakin besar saiz kumpulan, akan berlaku
pembentukan subkumpulan, peningkatan pembahagian peranan dan kemunculan
pemimpin.

1.4.2 Norma kumpulan

Setiap kumpulan mempunyai set norma tersendiri, iaitu kod tindakan lanjut
mengenai tingkah laku yang dapat diterima oleh umum. Ia boleh digunakan kepada
semua orang dalam kumpulan atau ahli tertentu sahaja. Norma yang menjadi amalan
akan membudayakan kumpulan.

1.4.3 Peranan

Tugas dan penyelenggaraan tugasan perlu dilakukan jika kumpulan kerja adalah
utnuk mencapai sesuatu. Peranan tugasan membolehkan kumpulan kerja menentukan,
menjelaskan dan memujuk bagi tujuan matlamat bersama. Sementara itu, peranan
penyelenggaraan memupuk hubungan interpersonal yang menyokong dan membina.
Pendek kata, peranan tugas menjaga kumpulan di landasan sementara peranan
penyelenggaraan menjaga kumpulan bersama, seperti ditunjukkan dalam jadual 10.5
dan
 Peranan tugasan Keterangan
Pemula Mencadangkan idea-idea baru untuk kumpulan
Pemberi pendapat Menyatakan kepercayaan individu yang berkaitan dengan
cadangan yang dibuat.
Penghurai Menyatakan cadangan dari segi contoh dan makna
yangtelah dibangunkan
Penyelaras Menunjukkan atau menjelaskan hubungan antara pelbagai
idea dan cadangan , cuba menarik idea dan cadangan
bersama atau cuba meyelaraskan aktiviti pelbagai ahli sub
kumpulan
Energizer Menggalakkan kumpulan bertindak atau membuat keputusan
Juruteknik prosedur Mempercepatkan pergerakan kumpulan dengan melakukan
tugas untuk kumpulan
perakam Menulis cadangan, membuat rekod perbincangan kumpulan
atau tuliskan hasil perbincangan
Pemberi maklumat Menawarkan fakta atau penyamaratan yang berwibawa atau
berkaitan dengan pengalamannya sendiri berkaitan dengan
masalah kumpulan
Pencari pendapat Meminta penjelasan mengenai nilai yang berkaitan dengan
apa yang dilakukan oleh kumpulan atau nilai-nilai yang
terlibat dalam pelbagai cadangan yang telah dibuat
Pencari maklumat Meminta klarifikasi cadangan yang dibuat dari segi
kecukupan fakta untuk maklumat dan fakta untuk maklumat
dan fakta yang berwibawa berkaitan dengan masalah yang
dibincangkan.
Jadual 1.5 Peranan Tugas dalam Kumpulan
 Peranan Penerangan
penyelenggaraan
Penggalak Pujian, bersetuju dengan dan menerima sumbangan orang lain
Pengharmoni Mengantara perbezaan antara nggota lain, cuba mendamaikan
perselisihan, melegakan ketegangan dalam situasi konflik
Pendamai Beroperasi dalam konflik dimana idea atau kedudukannya terlibat
Gate keeper Mempercepatkan usaha untuk memastikan saluran komunikasi
dibuka dengan menggalakkan atau memudahkan penyertaan
orang lain.
Penetap standard Menyatakan standard bagi kumpulan. Piawaian ini digunakan
untuk kualiti proses kumpulan.
Pemerhati kumpulan Menyimpan rekod pelbagai aspek proses kumpulan.
Peringkas Mentakrifkan kedudukan kumpulan berkenaan dengan
matlamatnya dengan meringkaskan apa yang telah berlaku
Penguji realiti Subjek pencapaian kumpulan itu kepada beberapa standard atau
set standard kumpulan yang berfungsi dalam konteks tugasan
kumpulan
Jadual 1.6 Peranan penyelenggaraan dalam Kumpulan

Setiap ahli kumpulan jelas mempunyai keinginan sendiri, keperluan dan agenda masing-
masing, beberapa di antaranya mungkin selaras dengan tujuan asal kumpulan dan ada yang
tidak. dalam mana-mana hal, ini mesti diiktiraf dan ditangani, dan sama ada kesederhanaan
yang dibawa ke dalam proses kumpulan atau secara sedar diketepikan. menyekat peranan
akan muncul apabila keperluan ini diabaikan dan ditindas dan sering mengakibatkan
kekecewaan individu dan kumpulan. Kekecewaan ini sering dinyatakan melalui tingkah laku
yang cenderung menghalang fungsi berkesan kumpulan itu. (rujuk jadual 1.7)
 Peranan Penerangan
Menyekat
Penyerang Boleh bekerja dengan banyak cara- menggulingkan status orang lain,
menyatakan penolakan nilai, tindakan atau perasaan orang lain,
menyerang kumpulan atau masalah yang sedang berlaku
Penyekat Cenderung bersifat negative dan berdegil
Pencari Bekerja dengan pelbagai cara untuk mendapatkan perhatian kepada diri
pengiktirafan sendiri sama ada dengan membual, melaporkan pencapaian peribadi,
bertindak dengan cara yang luar biasa bergelut untuk mengelakka
diletakkan dalam kedudukan yang lebih rendah.
Pengakuan diri Menggunakan peluang penonton yang disediakan untuk kumpulan
menyatakan perasaan, pemahaman, ideologi yang berorentasikan,
bukan kumpulan.
Kaki Menunjukkan penglibatan yang kurang dalam proses kumpulan
perempuan/lelaki
Penguasa Cuba menegaskan kuasa atau keunggulan dalam memanipulasi
kumpulan atau ahli kumpulan tertentu
Pencari bantuan Cuba mendapatkan simpati daripada ahli kumpulan lain atau dari seluruh
kumpulan.
Penghibur minat Biasanya menyembunyikan prasangka atau kecenderungannya dalam
khas strereotaip yang paling sesuai dengan keperluan individu
Jadual 1.7 Peranan Menyekat dalam Kumpulan

10.4.4 Kohesif Kumpulan

Kohesif adalah ukuran daya tarikan kumpulan kepada ahli-ahlinya, semangat berpasukan dan
kesanggupan anggota untuk menyelaraskan usaha mereka. Apabila kohesif kumpulan kuat,
kumpulan tersebut akan stabil dan sekiranya kohesif kumpulan lemah, maka kumpulan tersebut
akan berpecah. Manakala, semakin kecil kumpulan, semakin kuat kohesif kumpulan tersebut.
1.5 Peringkat Pertumbuhan Kumpulan

peringkat 5
pembubaran
peringkat 4
pelaksanaan

peringkat 3
pembentukan norma
kumpulan

peringkat 2
pertelingkahan &
persaingan

peringkat 1
pembentukan

Peringkat 1: pembentukan

Peringkat ini dicirikan oleh konflik yang tinggi kerana penetapan matlamat, peraturan dan
sebagainya tidak akan diterima dengan mudah kerana mungkin terdapat ahli pasukan yang
akan menentang struktur cadangan. Peringkat ini akan berakhir apabila struktur pasukan telah
jelas iaitu apabila pasukan sudah melantik siapa yang aan menjadi ketua pasukan, peranan
yang perlu dimainkan oleh setiap pasukan tanggungjawab dan autoriti yang perlu dilaksanakan
dan sebagainya.

Peringkat 2: pertelingkahan dan persaingan

Pada peringkat ini, ia dikenali sebagai peringkat perkenalan dan penerimaan satu sama lain
dimana ahli-ahli kumpulan mula mengenali dan menerima satu sama lain. Pada peringkat ini,
masing-masing bertemu buat kali pertama untuk melaksanakan tugasan bersama.
Peringkat 3: Pembentukan norma kumpulan

Pada peringkat ini, semua permasalahan dan konflik yang timbul telah dapat diselesaikan.
Kesepaduan kumpulan dan keeratan mula terbentuk apabila ahli kumpulan jelas tentang arah
dan tujuan pasukan, norma-norma yang patut dipatuhi serta peraturan yang perlu diikuti.

Peringkat 4: pelaksanaan

Pada peringkat ini, apabila isu struktur telah dapat diselesaikan, kumpulan mula berfungsi
sebagai satu unit dimana setiap ahli kumpulanm bertindak menyokong antara satu sama lain.
Contohnya, dengan membekalkan maklumat yang berkaitan dengan tugas untuk membantu
membuat keputusan.

Peringkat 5: Pembubaran

Akhirnya, selepas sesuatu tugas telah disempurnakan, kumpulan akan dibubarkan. Pada masa
ini, perasaan ahli kumpulan terhadap pembubaran ini adalh pelbagai; ada yang merasa seronok
dan ada juga yang merasa sedih. Bagaimanapun, lazimnya hanya kumpulan yang bersifat
sementara akan melalui peringkat pembubaran ini. Contohnya; pasukan projek.

10.6 Menguruskan prestasi pasukan yang berkesan

10.6.1 Pasukan Dinamik Dalam Organisasi

Ciri-ciri Keterangan
Matlamat yang jelas visi, misi, matlamat atau tugas pasukan telah ditakrifkan dan kini
diterima oleh semua orang mengikut pelan tindakan yang telah
ditetapkan.
Tidak rasmi Keadaan cenderung untuk menjadi tidak formal, selesa, dan
santai. tidak ada ketegangan yang ketara atau tanda kebosanan
Penglibatan Melibatkan banyak perbincangan, dimana setiap orang digalkkan
untuk mengambil bahagian.
Mendengar Ahli perlu menggunakan teknik pendengaran yang berkesan
dalam mempersoalkan dan meringkaskan idea.
Perjanjian tamadun terdapat perselisihan, tetapi pasukan itu selesa dengan ini dan
tidak menunjukkan tanda-tanda menghindari, melicinkan, atau
 menindas konflik.
Hubungan luar Pasukan memperuntukkan masa untuk membangun hubungan
luar utama, menggerakkan sumber dan membina kredibiliti dengan
pemain penting di bahagian lain organisasi.
Kepimpinan bersama Sementara pasukan mempunyai pemimpin formal, fungsi
kepimpinan beralih dari semasa ke semasa mempertahankan
keadaan, keperluan kumpulan, dan kemahiran anggota. Model
pemimpin formal tingkah laku dan bantuan yang sesuai
menetapkan norma-norma positif.
Peranan jelas dan tugas Setiap individu, mempunyai peranan tersendiri (contoh; pengerusi,
kerja setiausaha) dan peranan yang dikongsi (perbincangan, pengulas,
pencetus idea). Dalam masa yang sama, menggunakan secara
optima bakat dan merujuk kepada kepakaranindividu dalam
perbincangan.
Komunikasi terbuka Komunikasi melalui percakapan yang jelas; mendengar secara
aktif dan mengambil kira idea orang lain; tidak mencelah apabila
orang lain memberikan pendapat; dan berkongsi maklumat yang
diprolehi.
Kelakuan ahli kumpulan Kelakuan ahli kumpulan yang boleh bekerjasama termasuklah
memulakan perbincangan, meminta maklumat atau pandangan,
menjelaskan atau menghurai idea, dan membuat rumusan.