JABATAN PEMBANGUNAN KEMAHIRAN

KEMENTERIAN SUMBER MANUSIA

ARAS 7 & 8 BLOK D4, KOMPLEKS D
PUSAT PENTADBIRAN KERAJAAN PERSEKUTUAN
62530 PUTRAJAYA

KERTAS PENERANGAN
(INFORMATION SHEET)

KOD DAN NAMA

PROGRAM /
PROGRAM’ S CODE AND Z-009-3:2015 CORE ABILITIES
NAME

TAHAP / LEVEL TIGA (3)

NO. DAN TAJUK
KEBOLEHAN TERAS /
CORE ABILITY NO. AND CA03 KEMAHIRAN KEPIMPINAN
TITLE
03.01 PAMERKAN KEBOLEHAN KAUNSELING DI
TEMPAT KERJA
03.02 PAMERKAN TANGGUNGJAWAB DAN KUASA
NO. DAN PENYATAAN 03.03 PAMERKAN KEBOLEHAN KERJA
KEBOLEHAN / BERPASUKAN
03.04 PAMERKAN KEBOLEHAN PENGAWALAN EMOSI
ABILITY NO. AND
DI TEMPAT KERJA
STATEMENT 03.05 TERAPKAN PENGETAHUAN KERJA DAN KENAL
PASTI KEHENDAK PELANGGAN
03.06 PANTAU PENYAMPAIAN HASIL KERJA

Muka Surat / Page : 1

NO. KOD /CODE NO. Z-009-3:2015–M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

TAJUK/TITLE : KEBOLEHAN KERJA BERPASUKAN

TUJUAN/PURPOSE :

Kertas Penerangan ini bertujuan untuk menerangkan mengenai latihan dan program
pembangunan, kebolehan komunikasi dan kerjasama berpasukan

1
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

PENERANGAN/INFORMATION :

1. Kebolehan Kerja Berpasukan

1.1 Kerja berpasukan adalah bekerjasama atau menyelaraskan usaha bagi pihak
sekumpulan orang yang bekerja bersama-sama sebagai satu pasukan atau demi
kepentingan dan tujuan yang sama.

1.2 Pasukan kerja yang terbaik adalah sekumpulan pekerja yang mampu mengambil
tanggungjawab untuk menguruskan kerja mereka sendiri. Satu pasukan kerja urus
sendiri ialah kumpulan kecil pekerja yang bertanggungjawab untuk mengurus dan
melaksanakan tugas teknikal untuk membekalkan produk atau perkhidmatan kepada
pelanggan luaran atau dalaman.

1.3 Kebaikan dan kelemahan kerja berpasukan adalah:

Kebaikan: Sekumpulan orang berpenggetahuan yang boleh membawa sinergi,
yang jumlah pengeluaran kumpulan itu melebihi jumlah sumbangan setiap individu.
Kumpulan dapat menyumbang untuk mendapat penerimaan dan komitmen. Ahli
pasukan sentiasa menilai secara kritikal pemikiran di antara satu sama lain, sekali
gus mengelakkan berlakunya kesilapan utama. Bekerja dalam pasukan dan
kumpulan lain juga dapat meningkatkan kepuasan bekerja dan memerlukan
kepuasan, seperti keperluan untuk penggabungan.

Kelemahan: Kumpulan dan pasukan sering bercakap terlalu banyak tetapi terlalu
sedikit bertindak. Masaalah utama dalam kumpulan-kumpilan adalah desakan ke
arah pematuhan taraf prestasi dan tingkah laku yang boleh merosakkan organisasi.
Sikap sebahagian ahli yang tidak menunjukkan kesungguhan dalam persekitaran
juga boleh mengurangkan prestasi kumpulan. Paling teruk ialah, mencetuskan
konflik dalam kumpulan, iaitu berlakunya pertengkaran tentang perkara-perkara
seperti pembahagian tugas yang saksama. Ahli-ahli kumpulan juga boleh bersikap
xenofobia iaitu rasa benci kepada mereka yang berlainan budaya atau orang asing,
justeru boleh mendatangkan pertelingkahan dengan kumpulan-kumpulan lain.

1.4 Ciri-ciri pasukan yang berkesan adalah:

2
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

i) Keahlian: Dua atau lebih individu yang bekerjasama ke arah matlamat yang sama.
ii) Matlamat bersama: ahli-ahli telah berbincang tentang tujuan dan matlamat
bersama.
iii) Organisasi Sosial: Kumpulan tersebut membentuk atau secara aktif berunding
berkaitan fungsi-fungsi norma, peranan, dan hubungan;
iv) Saling bergantungandalam kalangan ahli: ahli akan berjaya hanya jika semua
mereka berjaya.
v) Penglibatan Produktif: semua ahli disokong untuk menyumbang sama rata kepada
beban kerja; sumber dan kemahiran yang telah dikenal pasti awal dan digunakan
dengan berkesan. Keputusan akan dibuat secara konsensus.
vi) Komunikasi yang berkesan dan interaksi: Secara bersemuka dan lain-lain cara

komunikasi untuk membantu memantau proses kumpulan, memacu kreativiti dan

membolehkan amalan kerja yang produktif ditempat kerja.

vii) Kepentingan bersama: ahli-ahli memberi tumpuan kepada kepentingan kumpulan
secara keseluruhan, dan mengelakkan masalah-masaalah atau perbezaan
pendapat.
viii) kesedaran secara kolektif: ahli-ahli melihat diri mereka sebagai milik kumpulan
itu walaupun apabila kumpulan itu bukan bersama mereka
ix) Amanah Bersama: Ahli mendengar antara satu sama lain, menghormati
sumbangan, membantu antara satu sama lain untuk menjelaskan idea-idea, dan
menunjukkan minat terhadap satu sama lain
x) Perpaduan: Proses kumpulan akan berfungsi dengan lancar tanpa perlu campur
tangan, Ahli dapat menyumbang sama untuk menghasilkan sesuatu yang lebih besar
daripada bahagian-bahagian individu. Sumbangan individu dibawa bersama-sama
dengan lancar dan menepati tempoh tarikh akhir yang telah ditetapkan. Ahli-ahli juga
merasakan mereka telah mempelajari sesuatu daripada proses dan daripada ahli-
ahli kumpulan yang lain.

1.5 Cabaran utama dalam menjadi seorang ahli pasukan yang berkesan adalah dengan
memilih peranan yang betul. .Peranan positif yang sering diperhatikan adalah:

i) Penyumbang Ilmu : Penyumbang ilmu menyediakan kumpulan dengan maklumat

yang berguna dan boleh diterima, dan berkongsi kepakaran teknikal dengan ahli-ahli

3
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

pasukan. Seseorang yang berkongsi peranan ini akan memberi perhatian yang
cukup kepada elemen kemanusiaan untuk menentukankan tugas dilaksanakan..
ii) Pemerhati Proses : Proses kerja berpasukan termasuklah transaksi yang berlaku
dalam kalangan dan antara ahli pasukan. Pemerhati Proses memaksa kumpulan
untuk melihat bagaimana ia berfungsi dengan bersemuka orang lain tentang urus
niaga yang berlaku.
iii) Rakan Usaha sama: usaha sama ini membolehkan pasukan itu memberi tumpuan
kepada matlamat dan sentiasa mengingatkan kumpulan untuk melakukan apa yang
perlu agar kekal di landasan yang betul.
iv) Penyokong: Para Penyokong menganggap sebahagian daripada tanggungjawab
pemimpin ialah untuk menyediakan sokongan emosi kepada rakan sepasukan dan
menyelesaikan pertelingkahan .Dia berkhidmat sebagai model pendengar aktif, dan
merupakan model kepada etika dan profesionalisme.
v) Pencabar: Pencabar menghadapi mencabar idea-idea yang buruk, tetapi
mempunyai kemahiran hubungan dua hala yang baik. Dia akan mengkritik apa-apa
keputusan atau pemikiran awal yang tidak berkualiti, termasuk masalah etika.
vi) Pendengar: Mendengar adalah sebahagian daripada peranan lain, namun ia
menyumbang begitu ketara kepada kejayaan pasukan yang mengandungi peranan
yang berasingan. Ketua pasukan mesti kerap bertukar peranan sebagai pendengar.
Pendengar ini akan menyediakan ringkasan bagi kumpulan
vii) Pengantara: Perantara cuba untuk menyelesaikan konflik dengan meminta
kebenaran untuk mentafsir setiap kedudukan, kemudian membuat tafsiran. Setiap
kumpulan diberi peluang untuk memperbaiki atau membetulkan penyataan
kedudukan masing-masing. Pengantara boleh mengerakan sesuatu kumpulan
daripada terhenti, dan seterusnya menumpukan kepada aktiviti yang lebih produktif.
viii) Penjaga: Apabila peluang yang diberi untuk bercakap tidak diberi kepada
beberapa ahli, penjaga dengan boleh membuka peluang untuk bercakap. Penjaga
tersebut akan meminta ahli pasukan tertentu dibenarkan untuk menyumbang, atau
meminta sumbangan mereka terdahulu diiktiraf.

2. Kerjasama Berpasukan
2.1 Di tempat kerja, kerjasama mewakili pengadunan pelbagai kemahiran untuk
menghasilkan pencapaian yang kolektif. Walaupun dalam pasukan yang beberapa
ahlinya bersikap kompetitif secara semula jadi, terdapat juga perkara-perkara mudah
boleh dilakukan untuk memberi inspirasi kerjasama yang tulen

4
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

2.2 Semua pasukan tempat kerja mempunyai pekerja yang memiliki elemen kerja
bersama-sama, berkerjasama dan mereka memiliki pelbagai kemahiran.

Menguruskan Pasukan Kerja bersendirian: Pasukan kerja paling terkenal adalah

sekumpulan pekerja yang mengambil alih sebahagian besar tanggungjawab untuk
menguruskan kerja mereka sendiri. Kumpulan kerja yang diuruskan sendiri ialah
sekumpulan kecil pekerja yang bertanggungjawab untuk mengurus dan
melaksanakan tugas-tugas teknikal untuk menghantar produk atau perkhidmatan
kepada pelanggan luar atau dalaman. Sebahagian besar daripada firma besar –dan
bersaiz sederhana telah menggunakan pengurusan pasukan kerja bersendirian.
Pasukan itu telah melaksanakan pelbagai aktiviti perkilangan dan perkhidmatan.

Pasukan Pelbagai fungsi: Satu pasukan yang mempunyai kepakaran adalah

kumpulan kerja terdiri daripada pekerja yang memiliki kepakaran yang berbeza, pada
organisasi yang sama taraf, dan bersama-sama untuk menyelesaikan tugas. Mereka
yang berbeza kepakaran digabung kepakaran mereka. Pasukan yang memiliki
pelbagai kepakaran telah digunakan secara meluas dalam pembangunan produk.

Pasukan-pasukan Maya : Beberapa pasukan menjalankan sebahagian besar

daripada kerja mereka dengan menghantar perutusan melalui peralatan elektronik
antara satu sama lain dan bukannya bersemuka. Satu pasukan maya adalah
sekumpulan kecil menjalankan hampir semua kerja mereka melalui komunikasi
elektronik dan bukannya mengadakan mesyuarat secara bersemuka.

2.3 Dalam mewujudkan kerjasama pasukan yang baik, ahli pasukan perlu:
i. Fokus kepada Matlamat pasukan –Menentukan matlamat utama pasukan itu, dan
menerangkan kepada setiap orang bagaimana untuk melakukan dan menyumbang
kepada misi pasukan, menggalakkan ahli pasukan untuk menjalin kerjasama yang
lebih supaya berdaya saing sebagai satu pasukan.

ii. Beri tumpuan kepada ahli pasukan untuk melakukan yang terbaik. Pastikan semua
ahli tahu bahawa mereka telah dimasukkan ke dalam pasukan untuk tidak
menunjukkan apa yang mereka boleh lakukan sendirian, tetapi lebih kepada untuk
membantu dalam membuat PASUKAN berjaya. Mengenal pasti setiap kekuatan
seseorang itu dari sudut pandangan bagaimana kelebihan-kelebihan tersebut yang

5
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

akan diadunkan dengan yang lain untuk membantu pasukan mencapai keputusan
yang dikehendaki.

iii. Beri ganjaran kepada pasukan dengan mengagihkan ganjaran kerana

bekerjasama dan bukan kerana kompetitif.
- Raikan sebagai satu kumpulan apabila pasukan itu menewaskan "lawan" (seperti
menyelesaikan masalah utama) serta mengiktiraf sumbangan individu ke arah
kejayaan tersebut.

iv. Jangan Bendung Kerjasama - Galakkan ahli-ahli pasukan untuk mencari cara-cara
untuk bekerjasama dengan jabatan lain dan entiti-entiti luar untuk mendapatkankan
pemahaman yang baharu dan cara-cara terkini dalam melakukan sesuatu kerja.

2.4 Keberkesanan sebagai anggota pasukan boleh dipertingkatkan dengan memahami

kemahiran, tindakan, dan sikap yang diperlukan untuk menjadi anggota pasukan yang
berkesan. Satu kaedah mudah untuk mengkelaskan aktiviti-aktiviti pasukan dalam usaha
mencapai matlamat adalah yang berkaitan manusia berbanding berkaitan tugas.

i) Mempercayai Ahli-Ahli Pasukan: Sikap kerja kuat anggota pasukan yang cemerlang
adalah dengan mempercayai ahli pasukan termasuk pemimpin. Bekerja dalam
pasukan adalah serupa dengan satu perkongsian perniagaan kecil. Mempercayai
anggota pasukan juga termasuk percaya bahawa buah fikiran mereka secara teknikal
tepat dan rasional sehingga dibuktikan sebaliknya

ii) Kerjasama dan perpaduan Tahap Tinggi: Kerjasama dan perpaduan adalah sinonin
dengan kerja berpasukan. Perpaduan di peringkat pasukan merujuk kepada bekerja
bersama dengan orang lain untuk menyelesaikan masalah bersama. Mencapai
semangat kerjasama berpasukan sering menjadi persoalan untuk memulakan
langkah pertama.

iii) Mengiktiraf Minat dan Pencapaian orang lain: Satu taktik asas untuk menjadikan
diri sendiri sebagai ahli pasukan yang kental adalah dengan sentiasa mengiktiraf
akan kepentingan dan pencapaian orang lain. Maklumkan orang lain bahawa anda
mengambil berat tentang kepentingan mereka. Bersedia untuk beri pujian kepada
sebarang pencapaian yang ketara.

6
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

iv) Kongsi Kegembiraan: Seseorang ahli pasukan yang berjaya berkongsi pujian dan
ganjaran atas pencapaiannya walaupun dia adalah yang paling layak. Biasanya
berkongsi pujian terima merit sedikit kerana rakan sepasukannya mungkin telah
membuat sekurang-kurangnya beberapa sumbangan kepada pencapaian yang telah
diterima pujian tersebut.

v) Jangan Menggangu Kegembiraan Orang lain: Kita semua mempunyai pencapaian

dan pengiktirafan yang menjadi sumber kebanggaan.Memperkecilkan pencapaian
orang lain tanpa alasan yang sahih akan membawa ketegangan dan kemarahan.
Hindarkan perasaan cemburu yang menyedihkan itu.

3. Kebolehan Komunikasi
3.1 Komunikasi adalah proses memindahkan isyarat atau mesej antara
penghantar dan penerima melalui pelbagai kaedah seperti perkataan yang ditulis, bukan
isyarat lisan, atau kata-kata. Kemahiran komunikasi adalah asas kepada kejayaan dalam
banyak aspek kehidupan. Banyak pekerjaan memerlukan kemahiran komunikasi yang
tinggi dan orang yang bersosial dengan peningkatan kemahiran berkomunikasi biasanya
menikmati interpersonal yang lebih baik dengan rakan-rakan dan keluarga.

3.2 Untuk berfungsi dengan jayanya dalam kumpulan kecil, pelatih berkemampuan untuk
berkomunikasi dengan jelas pada tahap intelektual dan emosi. Komunikator yang
berkesan:
i.Dapat menjelaskan ideanya sendiri.
ii) Meluahkan perasaan mereka dengan cara yang terbuka tetapi bukan mengancam
iii) Mendengar orang lain dengan teliti.
iv) Bertanya soalan untuk menjelaskan idea dan emosi orang lain
v) Boleh mengesan bagaimana perasaan orang lain berdasarkan komunikasi bukan
lisan mereka
vi) akan memulakan perbualan mengenai iklim kumpulan atau proses jika mereka
rasa ketegangan
a) Menunjukan mengenai aktiviti dan interaksi kumpulan mereka dan menggalakkan
orang lain
b) Ahli-ahli kumpulan sama-sama melakukan perkara yang sama

7
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

3.3 Untuk bekerja bersama-sama dengan jayanya, ahli-ahli kumpulan perlu menunjukkan
semangat perpaduan.Perpaduan muncul apabila ahli-ahli kumpulan mempamerkan
kemahiran berikut:
i) Keterbukaan: Ahli kumpulan sanggup untuk mengenali satu sama lain, terutamanya
mereka yang mempunyai minat dan latar belakang yang berbeza. Mereka adalah
terbuka kepada idea-idea baru, pelbagai pandangan, dan pelbagai individu di dalam
kumpulan. Mereka mendengar pandangan orang lain dan mendapatkan idea mereka.
Mereka tahu bagaimana untuk mengimbangi keperluan untuk perpaduan dalam
kumpulan dengan keperluan untuk pandangan individu.

ii) Amanah dan pendedahan diri: Siakap mempercayai sesama ahli kumpulan cukupi
untuk mereka berkongsi pandangan dan perasaan. Perasaan saling mempercayai
timbul hanya apabila semua orang bersedia mendedahkan diri dengan jujur dan
hormat. Amanah juga berkembang sebagaimana ahli-ahli kumpulan menunjukkan
akauntabiliti diri untuk tugas-tugas yang telah diberikan.

iii) Sokongan: Ahli kumpulan hendaklah mempamirkan sokongan antara satu sama
lain apabila telah mencapai matlamat mereka. Mereka akan menjadi contoh rasa
kesetiaan kepada pasukan dan semuanya menyokong kepada kumpulan secara
keseluruhan dan membantu ahli yang mengalami kesukaran. Mereka melihat satu
sama lain bukan sebagai pesaing (yang biasa dalam kebiasaan sistem pendidikan
individualistik) tetapi sebagai rakan usaha sama.

iv) Hormat: Ahli kumpulan menyalurkan pendapat mereka dengan cara menghormati
orang lain, memberi tumpuan kepada ”Apa yang boleh kita belajar?”daripada "Siapa
yang patut dipersalahkan?”Lihat maklum balas yang membina dalam seksyen proses
untuk maklumat lanjut.

3.4 Selain mengetahui bagaimana untuk membangunkan iklim kumpulan yang sihat,
pelatih juga perlu mengetahui bagaimana untuk berfungsi supaya mereka produktif dan
dapat melaksanakan tugas-tugas mereka dengan berkesan. Satu proses yang berkesan
akan muncul sebagai pelatih mempamirkan kemahiran ini:
i. Tanggungjawab individu dan akauntabiliti: Semua ahli kumpulan bersetuju
mengenai apa yang perlu dilakukan dan siapa melakukannya. Setiap pelajar

8
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

kemudian menentukan apa yang dia perlu lakukan dan mengambil tanggungjawab
untuk menyelesaikan tugas. Mereka boleh dipertanggungjawabkan untuk tugas-
tugas mereka, dan mereka memastikan orang lain bertanggungjawab kepada tugas
mereka.

ii. Maklum balas membina: Ahli kumpulan dapat memberi dan menerima maklum
balas tentang idea-idea kumpulan. Memberi maklum balas yang membina
memerlukan tumpuan kepada idea dan tingkah laku, dan bukannya individu,
mempunyai sikap positif yang tinggi dan menawarkan cadangan untuk
penambahbaikan. Menerima maklum balas memerlukan pendengaran yang baik,
meminta penjelasan sekiranya komen tidak jelas, dan bersikap terbuka kepada
perubahan dan idea lain.

iii. Penyelesaian masalah: Ahli kumpulan membantu kumpulan untuk membangunkan

dan menggunakan strategi utama untuk matlamat kumpulan. Justru, mereka boleh
memudahkan kumpulan membuat keputusan dan menangani konflik dengan
bijaksana. Dalam kes-kes yang teruk, mereka tahu bila untuk mendekati profesor
bagi mendapatkan nasihat dan bantuan tambahan.

iv Organisasi dan Pengurusan: Ahli kumpulan tahu bagaimana untuk merancang dan
menguruskan suatu tugas, bagaimana untuk menguruskan masa mereka, dan
bagaimana untuk menjalankan mesyuarat. Sebagai contoh, mereka memastikan
matlamat mesyuarat ditetapkan, agenda yang telah disediakan dan diikuti, dan
semua orang mempunyai peluang untuk mengambil bahagian. Mereka kekal fokus
kepada tugas dan membantu orang lain untuk melakukannya juga.

v. Peranan dan Pengentahuan: Ahli kumpulan tahu yang mana peranan boleh diisi
dalam satu kumpulan (contohnya, pemudah cara, pencetus idea, peringkasan, penilai,
pengantara, penggalak) dan menyedari apakah peranan mereka dan lain-lain yang
paling sesuai. Mereka juga bersedia untuk bertukar peranan bagi memaksimumkan
pengalaman pembelajaran daripada kumpulan lain.

4. Program Latihan dan Pembangunan Pekerja

4.1 Tujuan latihan dan pembangunan pengurusan program ialah untuk meningkatkan

9
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

keupayaan pekerja dan keupayaan organisasi. Program latihan dan pembangunan

organisasi boleh diberi tumpuan kepada prestasi individu atau prestasi pasukan.

10
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

SOALAN/QUESTION :

1. Apakah kebaikan dan keburukan amalan kerja berpasukan?

....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

2. Apakah ciri-ciri kerja berpasukan yang berkesan?

....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

3. Bagaimana untuk memilih peranan sebagai seorang ahli kumpulan?

....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

4. Apakah jenis-jenis kerja berpasukan?

....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

5. Bagaimanakah cara untuk membentuk kerjasama pasukan yang bagus?

....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

6. Apakah kemahiran komunikasi dan bagaimana untuk menguasai kemahiran

tersebut?

....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

7. Mengapakah program latihan dan pembangunan penting kepada organisasi?

....................................................................................................................................
...................................................................................................................................

11
 Muka Surat / Page :
NO. KOD / CODE NO. Z-009-3:2015-M03/P(3/6)
Drpd / of : 12

RUJUKAN / REFERENCES:

1. Patrick Lencioni. (2002) The Five Dysfunctions of a Team: A Leadership Fable. ISBN-
13:978-078-7960-75-9
2. John C.Maxwell. (2001) The 17 Indisputable Laws of Teamwork. ISBN-13: 978-078-
5274-34-6

12