Cezmîden

Mâderle peder olub bahâne

Sevketdi kazâ beni cihâne

Han-zâde idim velâdetimde

Doğdum yine pek kalenderâne

˘Uryân u sefîl idi vücûdum

Muhtâc değilse âb u nâne

Bir katre suda dehân açardı

Me’lûf idi girye vü figâne

Benzetse beni hatâ değildi

Bir kimse bakub da ˘ârifâne

Zencîrde inleyen esîrin

Koynundaki tıfl-ı nâ-tüvâne

Fıtratda tesâvî-i zuhûru

Bu hâl ile Hâlik-i yegâne

Etfâlde gösterüb dururken

Bin hüccet ile cihâniyâne

Bilmem ne sebeble vardı dâim

Gûşumda şu hâtifî terâne

Yüksel! Ki yerin bu yer değildi

Dünyâya geliş hüner değildir

Geldi beden-i za˘îfe kuvvet

Oldu yürümekde başka ˘âdet
Yerlerde sürünme vakti geçdi
Doğruldu semâya doğru kâmet

Mahvoldu beşik bebek salıncak

Eğlenceye zevke geldi nevbet

Yanımdaki dâyeler ederdi

Her hâlime ayrı ayrı dikkat

Ammâ yine kendi ˘âlemimde

Mahsûs idi kendime hükûmet

Rü’yâ gibi geçse de çocukluk

Birdir göze hâb ile hakîkat

Hâlâ o zamâna tâlibim ben

Döndürmeğe ˘ömrü olsa kudret

Etrâfımı seyr ider; sanırdım:

İnsânı melek, cihânı cennet

Derdi yine muttasıl başımda

Ammâ ki o hâtif hidâyet

Yüksel! Ki boyun kadar kalırsın

Sa˘y ile ki bî-hüner kalırsın

Geldi dem-i rağbet-i ma˘ârif

Oldum nice fenne ben de vâkıf

Her ˘ilme ki sarf-ı dikkat etdim

Bir müşkile olmadım müsâdif

Her hangi kitâbı ders edinsem

Gûyâ ben idim âna müellif
İdrâkime sa˘yim oldu yâver
Tahkîkime hâfızam musâdif

Bir bahsi unutmadım cihânda

Bir asl ile düşmedim muhâlif

Eylerdi fuhûle her kelâmım

Ta˘yîn-i mekâsid ü mevâkif

˘İrfân-ı ezel mesâilinde

Fikrimdi yine bana mu˘arrif

Tahkîk-i safahât-ı hâlık etdim

Esrârına olmadımsa ˘ârif

Durmaz yine i˘tilâ-yi câha

Bu beyt ile sevk ederdi hâtif

Yüksel! Hünerinle kâni˘ olma

İhsân-ı Hudâya mâni˘ olma

Hân oldu Kırîm’a bir birâder

Çekdi beni tahtına berâber

Evvel heves-i şebâb-ı metrûk1

Geldi yerine umûr-ı kişver

Olmuşdu mukallidim cihânda

˘Adl-i ˘Ömerî ˘atâ-yı Ca˘fer
˘Azm etmiş-idim kalemrevimde2
Terk etmemeğe harâb bir yer

1
Buradan tam emin değilim, “...şebâb metrûk” şekli de vezne uyuyor. Anlama daha uygun düştüğünü
düşündüğümden terkipli halini kullandım
2
Bir hükümdârın veya bir hükûmetin kalemi sürdüğü yani idaresi tahtında bulunan yer (Kâmûs-ı Türkî)
Bir re’yime bulmadım mu˘ârız
Bir emrimi görmedim muhakker

Devrimde ˘ibâdı Kibriyânın

Dilsîr-i sürûr idi serâser

Herkesdeki hande-i neşâtın

˘Aksiyle açardı dilde güller

Hükmümde safâ süren ra˘iyyet

Evsâfımı vird ederdi yer yer

Ammâ ki yine ederdi hâtif

Gönlüm bu ˘itâb ile mükedder

Yüksel! Ki cihân sefîl ve dûndur

Rağbet ona ˘âdetâ cünûndur

Harb açdı ˘adûya Âl-i ˘Osmân

Merdim diyene göründü meydân

Örtük şehâmetimden indim

At sırtına nakl-i merkez-i şân

Tîr olmuş idi elimde nîze

Benzerdi kemâne seyf-i *****

Meydâna girince zannederdim

Her berk-i belâyı verd-i handân

Yanımda kaza ederdi dâim

Başımda ecel dönerdi her ân
Top olsa atılsa bağrıma arz
Olmazdı gönül yine hirâsân

Cân korkusuna değer mi bir ˘ömr

Bâkî mi olur cihânda insan

Gösterdiğim iktidâr ve necdet

Etmişdi bütün cihânı hayrân

Hayfâ ki yine sadâ-yı gaybî

Bir böyle meâl ederdi ityân

Yüksel! Ki bunun da fevki vardır

İnsanlığın ayrı zevki vardır

Bahtım ne siyâh imiş ki bilmem

Hâlime değişdi hâl-i ˘âlem

Bir ˘arsa-i girü dâre düşdüm

Hiç mislini görmemişdi âdem

Bir hizb-i kalîl idi mu˘înim

A˘dâ ise leşker-i ˘aremrem

Bir tîğe bedel gelirdi bin tîr

Bir âteşe karşı bin cehennem

Hâlimce ecelle pençeleşdim

Etdim o kadar ˘adûyu derhem

Seyfim kırılup atım uruldu

Düşdüm yere vardı göğsüm
Seyfim kırılup atım uruldu
Düşdüm yere vardı göğsüme dem
Ne kâre yarar sinân u hançer
Ne canlı gezer mu˘în u hem-dem

Geldi dem-i zillet-i esâret

Mevt özler iken dil-i mü’ellim

Ağreb ki yine ederdi tekrâr

Hâtif bu sözü bana demâdem

Yüksel! Bu da şîve-i Hudâdır

Esrârını sorma kim hatâdır

Nâmık Kemâl