3/17/2023

Erken Çocuklukta Fiziksel ve

Bilişsel Gelişim
Fatıma Tuba Yaylacı

Bedendeki Değişim
• Boy ortalama 6.5 cm, ağırlık 2-3 kg kadar artar.
• Kız çocuk erkek çocuğa göre daha kısa ve hafiftir.

• 3 yaşındaki çocuk beyni: yetişkin beyninin 3/4 ‘üdür.

• 6 yaşında çocuk beyni: yetişkin beyninin %95’ine ulaşır.
• Miyelinleşme: sinir hücrelerinin yalıtılması
• 4 yaşına kadar el-göz koordinasyonuyla ilgili yolaklar miyelinleşmemiştir.
• 3-15 yaş arasında beynin büyümesinden çok beynin içindeki bölgesel
örüntüler gelişir.
• 3-6 yaş arasında en çok frontal lob gelişir.

Motor Gelişim
• Kaba motor beceriler:
• 3 yaş: atlama, zıplama, geri ve ileri koşma gibi temel hareketler.
• Keyif ve gurur kaynağı
• 4 yaş: daha maceracı, yeni deneyimler, parklar, tırmanma.
• 5 yaş: iyi koşar, tehlikeyi denemeye başlar.

• İnce motor beceriler:

• 3 yaş: tam gelişmiş değil
• bloklarla kule yapabilir, yapbozu yerleştirmekte zorlanır
• 4-5 yaş: daha gelişmiş
• Kalem tutmak, resim yapmak, yapboz yapmak vb.

1
 3/17/2023

Uyku
• 11-13 saat uyku ihtiyacı
• Gece terörü, insomnia ya da narkolepsi gibi uyku problemleri
• Gece terörü gelişimsel
• Uyku rutini
• Uyku problemleri risk faktörü

Beslenme ve Egzersiz
• Aşırı kilo riski
• Yetersiz beslenme riski
• Miktar değil nitelik önemli
• Şeker!!
• Günde en az iki saat fiziksel egzersiz
• Yapılandırılmış ya da yapılandırılmamış
• Dış mekanda aktif olmak

Hastalık ve Ölüm
• Kazalar
• Ev kazaları
• Motorlu araç kazaları
• Boğulma, düşme, yanma, zehirlenme
• Kana karışan kurşun 🡪 dikkat eksikliği, zeka geriliği, hiperaktivite
• Evde sigara kullanılması 🡪 solunum yolu bozuklukları vb.
• Yoksullukla mücadele eden ülkelerde:
• Sağlık hizmetlerine erişememe, beslenme yetersizliği, sıvı kaybı, HIV/AIDS

2
 3/17/2023

Bilişsel Değişimler
• Piaget’nin İşlem Öncesi Evresi
• Çocuk dünyayı kelimeler, imgeler ve çizimlerle ifade eder.
• Kavramlar oluşturur ve basit mantıksal ilişkiler kurar.
• Davranışla oluşturulmuş olanı zihinsel olarak yeniden yapılandırma evresi.
• Sembolik İşlev Alt Evresi (2-4 yaş)
• Sezgisel Düşünce Alt Evresi (4-7 yaş)

Piaget’nin İşlem Öncesi Evresi

• Sembolik İşlev Alt Evresi (2-4 yaş)
• Nesneleri ifade etmek için semboller ve ifadeler kullanabilir.
• Dili kullanır.
• Mış-gibi oyun oynayabilir.
• Benmerkezcilik ve Canlandırmacılık (animizm) tarafından sınırlı.
• Benmerkezcilik 🡪 dağ modellemesi deneyi
• Canlandırmacılık 🡪 cansız nesneleri canlı varlık gibi düşünme
• Resimleri çok yaratıcıdır!
• Çağdaş sanat gibi basit ama güçlü... Picasso?

Piaget’nin İşlem Öncesi Evresi

• Sezgisel Düşünce Alt Evresi (4-7 yaş)
• İlkel akıl yürütme stratejileri ve merak!
• Ya ... olsa ?
• Neden-sonuç ilişkisi
• Neden yapraklar düşer?
• Neden insanlar ölür?
• Bildiklerinden emindirler, ama bu bilgiye nasıl sahip olduklarının farkında
değillerdir.
• Odaklanma 🡪 bir nesnenin sadece bir özelliğine odaklanma
• Korunum 🡪 sayı, şekil, uzunluk..vb. Kap deneyi.
• eylemler,in zihinsel olarak tersine çevrilemediğinin, yani işlem-öncesi olmanın göstergesi

3
 3/17/2023

PIAGET’S CONSERVATION TASKS

10

Vygotsky
• Yakınsak gelişim alanı
• Destek olma/iskele kurma
• Özel konuşma
• Düşünce için çok önemli bir araç!
• Planlama yapmak, kendi davranışlarını gözlemlemek ve yönetmek için.
• 3-7 yaştan sonra kendi kendine konuşma içsel konuşma olarak içselleştirilir.

11

Piaget ve Vygotsky
• Piaget
• 🡪 bilişsel yapısalcı
• süreksizlik (evreler)
• biliş 🡪 dil.
• Vygotsky
• 🡪 sosyal yapısalcı
• süreklilik (evrelere vurgu yok)
• dil 🡪 biliş, eğitime vurgu (öğretmen ve akranlar önemli)!

12

4
 3/17/2023

Bilgi İşleme Süreci

• Dikkat
• Zihinsel uğraşın seçili bilgiye odaklanması.
• Okul öncesi dönemde dikkat gösterme becerisi artar, fakat okul çağına göre
hala eksiktir.
• Daha dürtüsel, tam bilişsel kontrol sağlayamaz. Göze çarpan uyarıcıya dikkat eder (görevi
yerine getirmekle ilgisi olmasa da.)
• Planlı olmada eksiklik.
• Yönetici dikkat: eylemin planlanması, hedefe yönelik dikkatin bölüştürülmesi,
hataların fark edilip ayıklanması/düzeltilmesi, göreve yönelik süreci izlemek,
alışılmamış/zor durumlarla başaçıkmak
• Sürekli dikkat: bir nesne, görev, etkinlik ya da çevreyle ilişkili bir başka
duruma odaklanma ve bunlarla kapsamlı bir birliktelik kurma.
• Dikkat okula hazıroluş (school readiness) ile ilgilidir.

13

Bilgi İşleme Süreci

• Bellek
• Zamanla beraber bilginin akılda kalışı.
• Örtük bellek ve Açık bellek
• Kısa süreli bellek
• Bilginin tekrarlı kullanımı olmazsa 30 saniye.
• Bellek genişliği yaşla artar
• Daha fazla tekrar ve işlemleme hızı
• İlk çocukluk döneminde uzun süreli bellek ne kadar doğru?
• Okul öncesi çocuklar yanlış bilgi ya da yönlendirmeden etkilenmeye daha müsait
• Bazı çocuklar önerilere daha dirençli, özellikle yüksek nitelikte hikaye etme becerisi
varsa.
• Görüşme teknikleri doğru bilgi verebilir, çarpıklıkları ortaya koyabilir.

14

Bilgi İşleme Süreci

• Bilgi işleme stratejileri ve sorun çözme bu dönemde gelişmektedir.
• Bilgiyi prova etme ya da örgütlemeyi kullanmazlar.
• Tek bir uyarıcıyı farklı iki yolla açıklama : 3 yaşındaki çocuk başaramazken 4 yaşından sonra başarabilir.
• Zihin Kuramı: kendinin ve başkalarının zihinsel süreçlerinden haberdar olma durumu.
• Çocukluk boyunca gelişir!
• 18. aydan 3 yaşa kadar üç zihinsel durumu kavrar:
• Algılar
• Duygular
• İstekler
• Yanlış inanç görevi
• 3 yaştan 5 yaşa değişim gösterir.
• Boya kalemi kutusunda mumlar.
• Başkalarının farklı algıları, inançları vs olabileceğine dair anlayış okulçağında da gelişmeye devam edecektir.
• Mesela ergenlikte insanın aynı durumla ilgili birbiriyle çelişen duyguları olabileceğini kavrar.
• Bireysel farklılıklar
• Mış-gibi oyun
• Anne-baba ile duygular üzerine konuşma
• Yönetici işlev
• Otizm

15

5
 3/17/2023

Dil Gelişimi
• Fonolojik farkındalık
• Anaokulunda desteklenmeli
• Okula hazıroluş ile alakalı
• Disleksi ?
• Dilbilgisi patlaması
• Söz dizimi
• Ekler
• Olumsuz, soru kipleri
• Kelime sayısında artış
• 2.5 yaşta 600 kelime
• 5 yaşta 15.000 kelime
• Günde 10 kelime
• Nasıl desteklenebilir?

16

Erken Çocukluk ve Eğitim

• Çocuk merkezli anaokulu
• Montessori yaklaşımı
• Dezavantajlı çocuklar
• Headstart
• Susam sokağı

17