 Tinawag bilang “Pilipino” ang  Seksyon 8.

Ang Konstitusyong
pambansang wika sa bisa ng ito ay dapat ipahayag sa
Kautusang Pangkagawaran Filipino at Ingles at dapat isalin
Blg. 7 noong Agosto 13, 1959. sa mga pangunahing wikang
panrehiyon, Arabic, at Kastila.
 Kinilala lamang na wikang
pambansa ang “Tagalog” sa  Seksyon 9. Dapat magtatag
ilalim ng kautusang ang Kongreso ng isang
tagapagpaganap Blg. 134 noon komisyon ng wikang
pang Disyembre 30, 1937. pambansa na binubuo ng mga
kinatawan ng iba’t ibang mga
 Konstitusyon 1987 Artikulo 14 rehiyon at mga disiplina na
SEK. 6. Ang wikang pambansa magsasagawa, mag-uugnay at
ng Pilipinas ay Filipino. magtataguyod ng mga
Samantalang nalilinang, ito ay pananaliksik sa Filipino at iba
dapat payabungin a pagyamanin pang mga wika para sa kanilang
pa salig sa umiiral na mga wika pagpapaunlad, pagpapalaganap
ng Pilipinas at sa iba pang mga at pagpapanatili.
wika. Alinsunod sa mga tadhana
ng batas at sang-ayon sa
nararapat na maaaring ipasya ng
Kongreso, dapat magsagawa ng
FILIPINO
mga hakbangin ang Pamahalaan
upang ibunsod at puspusang BILANG
itaguyod ang paggamit ng
Filipino bilang midyum ng
opisyal na komunikasyon at
WIKANG
bilang wika ng pagtuturo sa
Sistemang pang-edukasyon.
PAMBANSA
 Seksyon 7. Ukol sa mga layunin ● Nobyembre
1936 -
ng komunikasyon at pagtuturo,
ang mga wikang opisyal ng
Pilipinas ay Filipino at, hangga’t
walang ibang itinatadhana ang
batas, Ingles. Ang mga wikang
Inaprobahan ng
panrehyon ay pantulong na mga
wikang opisyal sa mga rehyon at Kongreso ang
Batas Komonwelt
magsisilbi na pantulong na mga
wikang panturo roon. Dapat
itaguyod nang kusa at
opsyonal ang Kastila at Arabic.
Bilang 184 na
lumikha ng Kautusang
Surian Tagapagpaganap
ng Wikang Blg.134 ng
Pambansa na Pangulong
naatasang Quezon, ang
gumawa ng Wikang
pag-aaral ng mga Pambansa ay
katutubong wika ibabatay sa
at pumili ng isa Tagalog.
na magiging ● Abril 1, 1940
batayan ng - Ipinalabas ang
wikang Kautusang
pambansa. Tagapagpaganap
● Disyembre na nagtadhana ng
30, 1937 - Sa paglilimbag ng
pamamagitan ng isang balarila at
isang
diksyunaryo sa simula sa Hulyo
Wikang 4, 1946
Pambansa. ang Wikang
Ipinahayag pa Pambansa
ring ituturo ang Pilipino ay isa sa
wikang mga
pambansa sa mga opisyal na wika
paaralan sa ng bansa.
buong Pilipinas FILIPINO
na BILANG
nagsimula noong WIKANG
Hunyo 19, 1940. PAMBANSA
● Hunyo 7, ● Nobyembre
1940 - Pinagtibay 1936 -
ng Batas- Inaprobahan ng
Komonwelt Kongreso ang
Blg. 570 na Batas Komonwelt
nagtadhana na Bilang 184 na
lumikha ng Kautusang
Surian Tagapagpaganap
ng Wikang Blg.134 ng
Pambansa na Pangulong
naatasang Quezon, ang
gumawa ng Wikang
pag-aaral ng mga Pambansa ay
katutubong wika ibabatay sa
at pumili ng isa Tagalog.
na magiging ● Abril 1, 1940
batayan ng - Ipinalabas ang
wikang Kautusang
pambansa. Tagapagpaganap
● Disyembre na nagtadhana ng
30, 1937 - Sa paglilimbag ng
pamamagitan ng isang balarila at
isang
diksyunaryo sa simula sa Hulyo
Wikang 4, 1946
Pambansa. ang Wikang
Ipinahayag pa Pambansa
ring ituturo ang Pilipino ay isa sa
wikang mga
pambansa sa mga opisyal na wika
paaralan sa ng bansa.
buong Pilipinas FILIPINO
na BILANG
nagsimula noong WIKANG
Hunyo 19, 1940. PAMBANSA
● Hunyo 7, ● Nobyembre
1940 - Pinagtibay 1936 -
ng Batas- Inaprobahan ng
Komonwelt Kongreso ang
Blg. 570 na Batas Komonwelt
nagtadhana na Bilang 184 na
lumikha ng Kautusang
Surian Tagapagpaganap
ng Wikang Blg.134 ng
Pambansa na Pangulong
naatasang Quezon, ang
gumawa ng Wikang
pag-aaral ng mga Pambansa ay
katutubong wika ibabatay sa
at pumili ng isa Tagalog.
na magiging ● Abril 1, 1940
batayan ng - Ipinalabas ang
wikang Kautusang
pambansa. Tagapagpaganap
● Disyembre na nagtadhana ng
30, 1937 - Sa paglilimbag ng
pamamagitan ng isang balarila at
isang
diksyunaryo sa simula sa Hulyo
Wikang 4, 1946
Pambansa. ang Wikang
Ipinahayag pa Pambansa
ring ituturo ang Pilipino ay isa sa
wikang mga
pambansa sa mga opisyal na wika
paaralan sa ng bansa.
buong Pilipinas
FILIPINO BILANG WIKANG
PAMBANSA

na  Nobyembre 1936 – Inaprobahan

ng Kongreso ang Batas

nagsimula noong Komonwelt Bilang 184 na

lumikha ng Surian ng Wikang

Hunyo 19, 1940.

Pambansa na naatasang
gumawa ng pag-aaral ng mga
katutubong wika at pumili ng
● Hunyo 7, isa na magiging batayan ng
wikang pambansa.

1940 - Pinagtibay  Disyembre 30, 1937 – Sa

ng Batas-
pamamagitan ng Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 134 ng
Pangulong Quezon, ang
Komonwelt Wikang Pambansa ay ibabatay
sa Tagalog

Blg. 570 na  Abril 1, 1940 – Ipinalabas ang

Kautusang Tagapagpaganap

nagtadhana na na nagtadhana ng paglilimbang

ng isang balarila at isang
diksyunaryo sa Wikang
Pambansa. Ipinahayag pa ring
 ituturo ang wikang pambansa
sa mga paaralan sa buong
Pilipinas na nagsimula noong
Hunyo 19, 1940
 Hunyo 7, 1940 – Pinagtibay ng
Batas-Komonwelt Blg. 570 na
nagtadhana na simula sa Hulyo
4, 1946 nng Wikang Pambansa
Pilipino ay isa sa mga opisyal
na wika ng bansa.
 1946 hanggang 1954 –
Idineklara ni dating Pangulong
Sergio Osmena ang
pagdiriwang ng Linggo ng
Wika. Ito ay ginugunita mula
ika-27 ng Marso hanggang ika-
2 ng Abril, alinsunod sa
Proklamasyon Bilang 35.
 Marso 26, 1954 – Nagpalabas ng
isang kautusan ang Pangulong
Ramon Magsaysay sa taunang
pagdiriwang ng Linggo ng
Wikang Pambansa mula sa
Marso 29 – Abril 4. Subalit ang
petsa ng pagdiriwang ay
iniilipat sa Agosto 13-19 tuwing
taon sa pamamagitan ng
Proklamasyon Bilang 186.
 Agosto 12, 1959 – Tinawag na
Pilipino ang Wikang Pambansa
ng lagdaan ni Kalihim Jose
Romero ng Kagawaran ng
Edukasyon ang Kautusang Blg.
7. Ayon sa kautusang ito,
kailanman at tukuyin ang
pambansang wika ay Pilipino
ang gagamitin.
 Oktubre 24, 1967 – Nilagdaan ni
Pangulong Marcos ang isang
kautusan nagtatadhana na ang
lahat ng mga gusali at mga
tanggapan ng pamahalaan ay
ipangalan sa Pilipino.
 Marso, 1968 – Ipinalabas ni
Kalihim Tagapangpaganap,
Rafael Salas, ang isang
kautusan na ang lahat ng
pamuhatan ng liham ng mga
kagawaran, tanggapan at mga
sanay nito ay ipangalan sa
Pilipino.
 Agosto 7, 1973 – Nilikha ng
Pambansang Lupon ng
Edukasyon ang resolusyong
nagsasaad na gagamiting
midyum ng pagtuturo mula sa
antas elementarya hanggang
tersyarya sa lahat ng paaralalang
pambayan o pribado at
pasisimula sa taong panuruan
1974-75.
 Hunyo 19, 1974 – Nilagdaan ni
Kalihim Juan Manuel ng
Kagawaran ng Edukasyon at
Kultura ang Kautusang
Pangkagawaran Blg. 25 para sa
pagpapatupad ng edukasyon
bilingwal sa lahat ng kolehiyo at
pamantasan.
 1987 – alinunod sa
Konstitusyon, ang wikang
pambansa ng Pilipinas ay
tatawaging Filipino. Ito ay hindi
batay sa pinaghalo-halong
sangkap ng katutubong wika sa
 bansa bagkus ito ay nucleus ng
Pilipino at Tagalog.
 1988 – Pinirmahan ni Pangulong
Batas na nilabag ng CHED
Corazon Aquino ang
Proklamasyon Bilang 19, na
nagpatibay ng selebrasyon ng
Linggo ng Wika sa Agosto 13-
19.
 1997 – Sa bias ng Proklamasyon
Bilang 1041, idineklara ni
Pangulong Fidel Ramos na ang
selebrasyon ng Wikang Filipino
ay magaganap sa buong
buwan ng Agosto.
CHED MEMO 20 S. 2013
2011 - Usap-usapang pagtanggal
ng asignaturang Filipino.
2012 – Pagpapadala ng Petisyon
2013 – Inilabas ng CHED ang
CMO 20
2014 – Pinaldahan ng CHED ang
mga Pamantasan ng kopya ng
CMO 20 S. 2013
Marso 3, 2014 – Nagkaroon ng
petisyon ang maraming guro,
propesor at manunulat tungkol sa
CMO 20 S. 2013
Hulyo 4, 2014 – Nagkaroon ng
konsultasyon ang CHED sa
Tanggol Wika
Abril 15, 2015 – Nagsampa ng
kaso ang Tanggol Wika sa Korte
Suprema
Tanggol Wika
 Hunyo 21, 2014 pagkakatatag sa
Dela Salle University kung saan
500 delegado mula sa 40
paaralan ang lumahok sa
konsultatibong forum sa
pangunguna ng alagad ng sining
na si Dr. Bienvenido Lumbera.
 1987 Konstitusyong Artikulo
XIV Seksyon 6, 14, 15 at 18
 Seksiyon 14. Dapat itaguyod ng
Estado ang pangangalaga,
pagpapayaman at dinamikong
ebolusyon ng isang pambansang
kulturang Pilipino salig sa
simulaing pagkakaisa sa
pagkakaiba-iba sa kaligirang
malaya, artistiko at intelektwal na
pagpapahayag.
 Seksiyon 15. Dapat tangkilikin
ng Estado ang mga sining at
panitikan. Dapat pangalagaan,
itaguyod, at ipalaganap ng
Estado ang pamanang historikal
at kultural at ang mga likha at
mga kayamanang batis artistiko
ng bansa.
 Seksiyon 18. (1) Dapat siguruhin
ng Estado ang pantay na
pagtatamo ng mga pagkakataong
kultural sa pamamagitan ng
sistemang pang- edukasyon, mga
kultural na entity na publiko o
pribado, at mga iskolarsip, mga
kaloob at iba pang mga insentibo,
at mga pampamayanang
sentrong kultural at iba pang mga
tanghalang pangmadla.
 (2) Dapat pasiglahin at tangkilikin
ng Estado ang mga pananaliksik
at mga pag-aaral tungkol sa mga
sining at kultura.
 BUMUO NG PETISYON
 DLSU sa pangunguna nina Dr.
Fanny Garcia at Dr. Maria Lucille
Roxas na gumawa ng bagong
liham-petisyon na ipinasa sa
CHED n oong ika-3 ng Marso,
2014.
 PUP, UST, UP, ADMU, PNU,
SAN BEDA, NTC, MC,
 Pambansang Asosasyon ng Mga
Tagapagtaguyod ng Salin
(PATAS), at Sanggunian sa
Filipino (SANGFIL)
 Nakalikom ng 200 pirma at dinala
sa CHED
 Hulyo 4, 2014 nagkaroon ng
konsultasyon dahil sa demang ng
Tanggol Wika.
 Abril 15, 2015 naman nagsampa
ng kaso sa pangunguna ng Dr.
Lumbera, ACT Teachers,
Anakpawis, KAbataan Partylist at
mahigit 100 propesor sa Korte
Suprema.
 Makasaysayan ang petisyong
ito sapagkat ito ang kauna-
unahang 45-pahina na
nakasulat sa wikang Filipino.
 Kinatigan ng Korte Suprema ang
Tanggol Wika sa pamamagitan
ng Temporary Restraining
Order (TRO) laban sa CHED na
may petsang Abril 21, 2015.
 Tinalakay sa papel ni Contreras
ang sumusunod:
 Hindi pare-parehong pagsunod
sa pagsasalin ng mga salita
patungo sa Filipino
 Ayon kay Contreras, bunga
marahil itto ang palagiang
paggamit ng mga translation
software.
 Binanggit ni Contreras ang
paglalaban-laban ng mga Pilipino
hinggil sa iba’t ibang batayangg
kaalaman sa wikang Filipino.
 Idagdag pa rito ang isyu na ang
Filipino ay pagbabalatkayo
lamang ng Tagalog.
 Naniniwala ang mga
rehiyonalista na bunga ito na
may gahum o hegemony ang
wika.
 Madalas na ginagamit ang
“gahum” na salita na angmula
sa Cebuano bilang salin sa
“hegemony” na nagpapatunay
lamang na walang gahum ang
tagalog sa Filipino.
 MGA GAWAING PANG
KOMUNIKASYONG NG MGA
PILIPINO
 Ang komunikasyon ang
nagbibigay buhay at
nagpapadaloy sa ugnayan ng
mga tao habang hinuhulma rin
sila nito. Kasamang nahuhulma
at humuhulma sa kultura, na
ayon kay Salazar (1996) ay
siyang “kabuuan ng isip,
damdamin, gawi, kaalaman at
karanasan na nagtatakda ng
maangking kakanyahan ng
isang kalipunan ng tao” (p. 19).
 Kailangan din ng tao ng wika
bilang behikulo ng
komunikasyon para sa
panlipunang pagkakaintindihan
 at pagkilos (Constantino &
Atienza, 1996).
 Ang tsimisan ay itinuturing na
isang pagbabahaginan ng
impormasyong ang katotohanan
ay di-tiyak. Ito ay isang uri ng
pag-uusap sa pagitan ng dalawa
o higit pang magkakilala o
magkapalagayang-loob.
 Ang pulong-bayan ay pagtitipon
ng isang grupo ng mga
mamamayan sa itinakdang oras
at lunan upang ang pag-usapan
nang masinsinan at
pagdesisyonan kung maaari ang
mga isyu, kabahalaan, problema,
programa, at iba pang usaping
pangpamayanan

 Ang umpukan ay impormal na  Ang komunikasyong di-berbal

paglalapit ng tatlo o higit pang ay paraan ng pagbabatid ng
mga magkakakilala para mag- kahulugan o mensahe sa
usap nang magkakaharap. Ito ay pamamagitan ng samo’t saring
hindi planado o nagaganap lang bagay maliban sa mga salita.
sa bugso ng pagkakataon. Ang
nagiging kalahok sa umpukan ay  Masasabing ang mga Pilipino
iyong mga kusang lumalapit para ay sanay o mahilig sa
makiumpok, mga di-sadyang malapitang pag-uusap
nagkalapit-lapit, o mga niyayang (Maggay, 2002, p.44), pero
lumapit. hindi naman malaking isyu sa
ating ang kaunti o malaking
 Ang talakayan ay pagpapalitan distansya sa interaksyon
ng ideya sa pagitan ng dalawa o kapag hinihingi ng
higit pang kalahok na nakatuon espisipikong pagkakataon.
sa tukoy na paksa.
 PORMAL na talakayan -  Ang ekspresyong lokal ay mga
karaniwang may itinatalagang salita o pariralang nasasambit ng
tagapagdaloy (facilitator) na tiyak mga Pilipino dahil sa bugso ng
sa kaayusan ng daloy ng damdamin kagaya ng galit,
diskusyon at asal ng kalahok yamot, gulat, pagkabigla,
habang nagpapalitan ng kuro- pagkataranta, takot, dismaya,
kuro at impormasyon. tuwa o galak.
 IMPORMAL na talakayan – ang
mga kalahok mismo ang kusang  Mga Nagbagong Suliraning
nagmamaneho sa diskusyon. Lokal at Nasyonal

 Ang pagbabahay-bahay ay hindi  Ang pagtalakay sa mga

nalalayo sa kaugalian ng kontemporaryong isyu at
pangangapitbahay na matagal suliranin ay makatutulong din sa
nang ginagawa ng mga Pilipino, paglinang sa mga praktikal na
lalo na sa mga lugar na rural. kasanayan sa paglutas ng mga
 problema, pagsusuri sa datos, ng tao sa kalikasan, lagpas pa sa
paggamit ng estadistika, pagsusuri sa makroekonomikong
pananaliksik, paghahambing at datos na may kaugnayan sa
iba pa. simpleng paglago ng GDP at iba
pang estadistika na tao lamang
 PORMA NG KURAPSIYON ang makakaramdam.
Hamon sa Sustenableng Kaunlaran
 Kurapsiyon - katiwalian ang
anumang transaksyon na  Paglobo ng Populasyon
gumagamit ng salapi ng bayan  Kahirapan
para sa personal na  Hindi maayos na alokasyon
kapakinabangan. distribusyon ng mapagkukunan
 Pandarambong – overpricing na  Konsumerismo
mga proyekto o kaya ay mga  Pag-iral ng inequality sa
proyektong pinondohang di kalusugan
natapos.
17 Sustenableng Kaunlaran
 Malversation – Paggamit ng
pondo ng gobyerno sa alinmang 1. Walang kahirapan
bagay na hindi awtorisado o 2. Walang nagugutom
hidndi pinaglaanan ng pondo. 3. Mabuting kalusugan at maayos
 Subtandard na materyales – na pamumuhay
pagbubulsa ng pera ng gobyerno 4. Dekalidad na edukasyon
sa pamamagitan ng pekeng 5. Pagkapantay-pantay ng kasarian
proyekto. 6. Malinis na tubig at sanitasyon
7. Abot-kaya at malinis na enerhiya
 Sustenableng Kaunlaran 8. Disenteng trabaho at maunlad na
ekonomiya
 Binigyan diin ang konseptong ito 9. Industriya, inobasyon, at
ang magandang kinabukasan ng imprastraktura
sangkatauhan ay nakasalalay sa 10. Bawasan ang hindi
pagpapanatili ng isang pagkakapantay-pantay
sustenableng ekonomiya na hindi 11. Mga lungsod at pamayanang
nakakasira o kaya’y limitado tuloy-tuloy ang pag unlad
lamang ang impact sa kalikasan. 12. Responsableng pagkonsumo at
produksyon
 Ang ganitong pananaw ay 13. Aksiyong pangklima
ginagamit na rin ng United 14. Buhay at yamang dagat
Nations sa Human 15. Buhay at yamang lupa
Development Index: sinusukat 16. Kapayapaan, katarungan, at
na rin ang pagiging metatag na mga institusyon
sustenableng uri ng ng mga 17. Pagtutulungan para sa adhikain
tao sa bawat bansa, ang epekto
ng mga ekonomikong aktibidad
 KAHIRAPAN AT EDUKASYON lumalaking problema sa literasi
SA PILIPINAS tulad ng:

 Multidimensional ang sanhi ng  Bawat Bata Bumabasa (3Bs)

kahirapan: may pisikal na salik  Every Child a Reader Program
sikoloohikal, ekonomiko at (ECARP) kaugnay ng Early
sosyokultural.  Language, Literacy and
Numeracy Program (ELLN)
 Pagdating ng Abril, 2011,  Mother Tongue-Based of
naglunsad ang World Bank ng Multilingual Education (MTB-
Education Strategy 2020, MLE)
Learning for All: Investing in  Pedagogical Retooling in
People‘s Knowledge and Skills Mathematics, Languages, and
to Promote Development. Nais Science (PRIMALS)
nitong tumuon sa maagang pag-i-
invest, matalinong pag-i-invest at  Ang patuloy na
pag-i-invest para sa lahat. paglulunsad ng
programa ng Kagawaran
 Ayon sa Saligang Batas1987, ng Edukasyon ay
Artikulo XIV Seksiyon 1. Dapat alinsunod sa pakikiisa
pangalagaan at itaguyod ng ng bansa noon pang
Estado ang karapatan ng lahat ng bagong milenyo sa
mga mamamayan sa mahusay World Declaration on
na edukasyon sa lahat ng antas Education for All.
at dapat magsagawa ng angkop
na mga hakbang upang matamo LARANGAN NG HUMANIDADES
ng lahat ang gayong edukasyon.  Ang pangunahing layunin ay
“hindi kung ano ang gagawin ng
 Isa sa mga pag-aaral na tao, kung hindi paano maging
nagpatunay nito ay ang tao”
pananaliksik nina Bloom at  Ito ay sinugsugan ni J. Irwin
Rosovsky (2006) sa Estados Miller, na nagsabi na “Ang layon
Unidos. Ang mamamayan na ng Humanidades ay ang gawin
nakatamo ng mas mataas nap tayong tunay na tao sa
ag-aaral ay magkakaroon din pinakamataas na kahulugan nito”
ng magandang pagkakakitaan.
 Na dinagdagan ni Newton Lee
 Aksiyon ng Kagawaran ng saa pagsasabi na “sana’y
Edukasyon mapagtanto natin na ang
edukasyon at ang Humanidades
Naglunsad ang DepEd ng mga ay dapat pahalagahan sa
programa para matugunan ang pagpapaunlad ng ating mga
isipan at ng lipunan sa kalahatan,
 at di laman para magkaroon ng  Agham Pampolitika – Pag-aaral
karera sa hinaharap. sa bansa, gobyerno, politika at
mga patakaran, proseso at
 Sikolohiya – Pag-aaral ng kilos, sistema ng mga gobyerno,
pag iisip at gawi ng tao, gayundin ang kilos-politikal ng
gumagamit ng empirical na mga institusyon, gumagamit ito
obserbasyon. ng analisis at empirikal na pag-
aaral.
 Lingguwistika – Pag-aaral ng
wika bilang sistema kaugnay ng  Ekonomiks – Pag-aaral sa mga
kalikasan, anyo, estruktura, at gawaing kaugnay ng mga
baryasyon nito. proseso ng produksyon,
distribusyon at pag gamit ng mga
 Antropolohiya – Pag-aaral ng serbisyo at produkto sa
mga tao sa iba’t ibang panahong ekonomiya ng isang bansa.
ng pag-iral upang maunawaan
ang mga kompleksidad ng mga  Area Studies –
kultura at gumagamit ng Interdisiplinaryong pag-aaral
participant-observation o kaugnay ng isang bansa, rehiyon,
eskpiryensiyal nna imersyon sa at heyograpikong lugar,
pananaliksik. kuwalitatibo, at empirikal na
obserbasyon at imbestigasyon
 Kasaysayan – Pag-aaral ng ang lapit sa pananaliksik dito.
nakaraan o pinag daanang pag-
iral ng mga grupo, komunidad,  Arkeolohiya – Pag-aaral ng mga
lipunan at ng mga pangyayari relikya, labi, artifact at monument
upang maiugnay ito sa kaugnay ng nakaraang
kasalukuyan, ginagamit ang lapit- pamumuhay at Gawain.
naratibo upang mailahad ang
mga pangyayaring ito.  Relihiyon – Pag-aaral ng
organisadong koleksiyon ng mga
 Heograpiya – Pag-aaral sa mga paniniwala, sistemang kultural at
lipunang sakop ng mundo upang mga pananaw sa mundo kaugnay
maunawaan ang masalimuot na ng sangkatauhan at
mga bagay kaugnay ng sangkamunduhan bilang nilikha
katangian, kalikasan, at ng isang superior at superhuman
pagbabago rito kasama na ang na kaayusan.
mga epekto nito sa tao,
metodong kuwantitatibo at
kuwalitatibo ang ginagamit sa
mga pananaliksik dito.

BARAYTI NG WIKA
 Homogenous – Paniniwalang
ipinapahayag na may iisang
katanginan ang wika tulad ng
“language universal.” Ibig sabihin,
lahat ng wika ay may bahagi ng
pananalitang pangalan
pandiwa. Karaniwang isa lamang
ang layunin at ang gumagamit.
Isa lamang ang gamit ng wika.
 Heterogenous – Paniniwalang
iba-iba ang gamit, layunin at
gumagamit ng wika. Iba-iba ang
wika dahil sa lokasyon,
heeograpiya, pandarayuhan,
sosyo-ekonomiko, politikal, at
edukasyunal na katangian ng
isang partikular na lugar o
komunidad na gumagamit ng
naturang wika.
 Barayti – Iba-ibang uri ng wika
 Baraysyon – Pagkakaiba sa mga
aytem na pang wika. Maaaring
ang baryasyon ay nasa tunog,
mga salita, o bokabularyoat sa
istrukturang gramatikal.
 Ang wika ay mas malaki kaysa
sa dayalekto. Ang wika bilang
isang baryason, ay may
maraming aytem lingguwistik
kaysa sa diyalekto.
URI NG BARAYTI
 Dayalek – wika na ginagamit ng
partikular na pangkat ng mga
tao mula sa isang partikular na
lugar tulad ng lalagiwan, rehiyon,
o bayan.
 Idyolek – ito ay pansariling
paraan, nakagawaing paraan o
istilo sa pagsasalita.
 Etnolek – ito ay nagmula sa
etniko at dayalek na taglay nito
ang mga salitang nagiging bahagi
at
na ng kanilang pagkakakilanlan
ng isang pangkat-etniko.
 Ekolek – Wika na kadalasang
ginagamit sa ating tahanan.
 Sosyolek – wika na dulot ng
dimensyong sosyal. Tinatawag
itong sosyal (pamantayan) na
barayti ng wika dahil nakabatay
ito sa mga pangkat panlipunan.
a) Gay Lingo – wika na inimbento
ng mga miyembro ng LGBTQ sa
pamamagitan ng paghahalo-halo
ng wikang Ingles, Filipino, Bisaya,
at Hapon.
b) Conyo o Konyo – karaniwang
itinuturing sa mga taong
kabilang sa mataas na antas ng
lipunan. Ito ay pagpapalit-palit sa
paggamit ng wikang Ingles at
Filipino.
c) Jejemon – ito ay maituturing na
isang Filipino slang na parte ng
wika at kulturang Filipino na
nagmula sa mayamang
imahinasyon ng mga nagnanais
na mapadali ang
pakikipagkomunikasyon.
d) Jargon – kumplikadong wika na
ginagamit ng mga dalubhasa
sa isang tiyak na disiplina o
larangan.
 Register – isang salita o
termino na maaaring
magkaroon ng iba’t ibang
kahulugan ayon sa larangang
pinaggagamitan.
 Pidgin – ito ay umusbong na
bagong wika na tinatawag na
katutubong wikang di pag-
aari ng ninuman.
 Creole – wika na unang
naging pidgin at kalaunan ay
naging likas na wika na ng
mga batang isiniilang sa
komunidad ng pidgin.
Haliimbawa:
 Chavacano – wikang
sinasalita sa Pilpinas, lalo
na ang mga taga
Zamboanga at ilang
bahagi ng Cavite, Davao,
Maynila at Basilan.