3

Science
Ikatlong Markahan – Modyul: 3
Pamaagi sang Paghulag ka mga
Butang
Science – Ikatlong Baitang
Self-Learning Module (SLM)
Ikatlong Markahan – Module 3: Pamaagi sang Paghulag ka mga Butang
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon
ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Development Team of the Module

Writers: Junelyn B. Rio
Translator (Hiligaynon): Rosemarie O. Magno
Editors: Alpha V. Cerbo, Blessy Mae M. Cabayao
Reviewers: Blessy Mae M. Cabayao, Jay Sheen A. Molina
Illustrator: Rosemarie O. Magno
Layout Artist: Merbin M. Sulit, Sharon D. Lamorena (Hiligaynon)
Cover Art Designer: Jay Sheen A. Molina
Management Team: Allan G. Farnazo, CESO IV – Regional Director
Fiel Y. Almendra, CESO V – Assistant Regional Director
Ruth L. Estacio, CESO VI – OIC-Schools Division Superintendent
Carlos G. Susarno, Ph.D - Assistant to the Schools Division Superintendent
Gilbert B. Barrera – Chief, CLMD
Arturo D. Tingson Jr. – REPS, LRMS
Peter Van C. Ang-ug – REPS, ADM, Science
Lalaine SJ. Manuntag, Ph.D - CID Chief
Nelida S. Castillo, Ph.D - EPS, LRMS
Marichu Jean R. Dela Cruz,Ph.D - EPS, Science, ADM
Printed in the Philippines by Department of Education – SOCCSKSARGEN Region

Office Address: Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax: (083) 2288825/ (083) 2281893
E-mail Address: region12@deped.gov.ph
 3

Science
Ikatlong Markahan – Modyul 3:
Pamaagi sang Paghulag ka mga
Butang
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang SCIENCE 3 ng Self Learning Module (SLM)

o Modyul para sa araling Pamaagi sang Paghulag ka mga Butang!
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador
mula sa pambuliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral

kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

ii
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa SCIENCE 3 ng Self Learning Module (SLM) o Modyul ukol

sa Pamaagi sang Paghulag ka mga Butang Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon
sa iyong pangangailangan. Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral
habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga
makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga dapat

Alamin
mong matutuhan sa modyul.

Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano na

ang kaalaman mo sa aralin ng modyul. Kung
Subukin nakuha mo ang lahat ng tamang sagot (100%),
maaari mong laktawan ang bahaging ito ng
modyul.

Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang

Balikan matulungan kang maiugnay ang kasalukuyang
aralin sa naunang leksyon.

Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay ipakikilala

Tuklasin sa iyo sa maraming paraan tulad ng isang
kuwento, awitin, tula, pambukas na suliranin,
gawain o isang sitwasyon.
Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling
Suriin pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.
Binubuo ito ng mga gawaing para sa malayang
pagsasanay upang mapagtibay ang iyong pang-
Pagyamanin unawa at mga kasanayan sa paksa. Maaari mong
iwasto ang mga sagot mo sa pagsasanay gamit
ang susi sa pagwawasto sa huling bahagi ng
modyul.
Naglalaman ito ng mga katanungan o pupunan
Isaisip ang patlang ng pangungusap o talata upang
maproseso kung anong natutuhan mo mula sa
aralin.
Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong sa
Isagawa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman o
kasanayan sa tunay na sitwasyon o realidad ng
buhay.

iii
 Ito ay gawain na naglalayong matasa o masukat
Tayahin ang antas ng pagkatuto sa pagkamit ng
natutuhang kompetensi.
Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
Karagdagang
Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang iyong
kaalaman o kasanayan sa natutuhang aralin.
Susi sa Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat ng
Pagwawasto mga gawain sa modyul.
Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang

marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sino man sa
iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong
isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

iv
 Alamin

Ini nga modyul nagatuhoy sa mga pamaagi sang

paghulag ukon movements sang mga butang. Ang mga
leksyon nga ginhimo gin-usar ang aktuwal nga mga
hilikuton nga ang tinutuyo amo ang mapadasig ang
pagtuon samtang ginapalambo ang imo kaalam.
Ginabug-os ini sang mga pagtulun-an sa proseso para
mapaayo pa gid ang imo nga performance.
Pagkatapos sang leksyon nga ini ginalauman nga;
mailaragway mo ang mga pamaagi sang paghulag sang
mga butang kaparihas sang madasig, mahinay,
paabante ukon paatras, pag-unat ukon naka - compress .
(S3FE-IIIa-b-1)

5
 Subukin

Bag-o naton umpisahan ang bag-o nga leksyon, pwede

ko bala mahibaluan kon ano ang mga natun-an mo sang
nagligad nga leksyon? Basahon ang nagasunod nga mga
pamangkot kag bilugan ang letra sang husto nga sabat.

1. Ang ligid sang salakyan pwede maghulag sang_______.

a. paibabaw b. madasig
c. paidalum d. pabilog
2. Sa diin sa mga nagasunod ang nagahulag sang
mahinay?
a. kuring nga nagalakat
b. kabayo nga nagadalagan
c. bisikleta nga ginapadalagan sang bata
d. motorsiklo nga ginadrayban ni Lolo Pedro
3. Ano ang matabo kon butungon mo ang rubber band sa
punta kag punta?
a. naka – compress ini
b. waay ini nagahulag
c. nakaunat ini
d. waay sa mga nasambit
4. Ilaragway ang paghulag sang bola samtang ginasipa
mo ini palayo halin sa imo atubangan?
a. paatras ini b. paabante ini
c. patakilid ini d. paliko ini
5. Kon itulod mo sang makusog ang holen samtang ikaw
nagahampang, ini nagahulag sang _____________.
a. madasig b. mahina
c. mahinay d. paatras
6
Aralin
Pamaagi sang Paghulag ka
1 mga Butang

Maayong adlaw! Sa leksyon nga ini mailaragway mo

ang nagakalain-lain nga pamaagi sang paghulag ukon
movement sang mga butang. Ini pwede nga madasig,
mahinay, paabante, paatras, nakaunat ukon naka -
compress.

Balikan

Kilalahon ang mga butang sa Hanay B nga pwede mangin rason

sang paghulag sang mga butang sa Hanay A. Ikabit ang mga ini
gamit ang kurit.

Hanay A Hanay B

1. paper clip a. hangin

2. hayahay b. tawo
3. bato sa gilid sang suba c. magnet
4. lamesa sa sulod sang kwarto d. tubi

Mga Tala para sa Guro

Bigyan ang mag-aaral ng ilang minuto upang makapagisip tungkol sa
tanong o suliranin. Sa hudyat ng guro o tagapagdaloy ng aralin, ibabahagi
ng mag-aaral ang kanyang sagot. Maaaring magkaroon ng talakayan
upang mas maunawaan ng mga mag-aaral ang aralin.

7
 Tuklasin

Himuon Mo Ini!
Magkuha ka sang duha (2) ka taraktarak ukon toy car.
Tistingan mo nga itulod ang isa sang makusog kag ang
isa naman sang mahinay. Tistingan mo man nga hulagon
ang mga ini sang paatras ukon pa paabante.

Sabta:

1. Sa diin sa duha ang madasig maghulag?

________________________________________________________
2. Sa diin naman ang mahinay?

________________________________________________________
3. Ilaragway ang hulag sang hampanganan sang itulod
mo ini halin sa imo atubangan palayo?

________________________________________________________
4. San-o mo mahambal nga ang hampanganan
nagahulag sang paatras?

________________________________________________________

8
 Suriin

Bal-an mo bala nga ang paghulag sang mga butang

pwede nga mailaragway sa nagkalainlain nga pamaagi?
Ang mga paghulag ukon movement sang mga butang
pwede nga maglainlain. Depende ini sa kakusog sang
pwersa ukon force nga ginausar para pahulagon ang
mga butang. Ini pwede nga madasig ukon mahinay.
Halimbawa, kon ang bola ginsipa sang makusog, madasig
ang paghulag sini. Kon ini naman ginsipa sang mahinay,
mahinay naman ang paghulag sini.

madasig mahinay

Ang direksiyon sang paghulag sang mga butang pwede

paabante ukon paatras. Halimbawa kon gintulod mo ang
lamesa halin sa imo atubang ini maghulag sang
paabante, kon butungon mo naman, ini maghulag sang
paatras.

paabante paatras

9
May mga butang nga pwede nakaunat. Halimbawa, kon
ang lastiko uyatan mo kag ang pihak kag pihak nga punta
butungon mo, nagahulag ini sang nakaunat.

Diin sa mga butang nga kon usaran sang pwersa ukon

force ini naga compress. Halimbawa ang bayo nga imo
ginalabhan nagagamay kon pugaon mo ini.

Pagyamanin

Hilikuton 1: Madasig ukon Mahinay, Paabante ukon

Paatras
Materyales: chalk ukon pangmarka, 2 holen nga may
lainlain nga duag,
Pamaagi:
1. Ipreparar ang mga materyales.
2. Mangita sang malapad nga sementado nga
espasyo sang balay.

10
 3. Usaron ang chalk ukon pangmarka. Magdrowing
sang (1) isa ka dupa nga linya.Ini ang magsilbi nga
una nga linya
ukon starting line.
4. Umpisa sa una nga linya ukon starting line
magtikang sang duha (2) kag magdrowing liwat
sang linya . Ini ang magsilbi nga finishing line.
5. Ibutang ang holen sa starting line. Tandai ang mga
duag sini.

6. Idungan ka tulod ang duha ka holen, nga indi

pareho ang kakusog sini. (Ang isa ka holen itulod
mo sang makusog, pero ang isa mahinay lang.)

Mga Pamangkot:
1. Ano nga holen ang madasig sa paghulag?
_________________________________________________
2. Ano nga holen naman ang mahinay sa paghulag?
_________________________________________________
3. Ano ang ginhimo mo para mapadasig ang
paghulag sang holen?
________________________________________________
4. Ano naman ang ginhimo mo para mapahinay
ang paghulag sini?
________________________________________________

11
 5. Samtang ginatulod mo ang holen, diin ini
pakadto? paabante o paatras?
_________________________________________________
6. Ano ang himuon mo sa holen para maibalik ini sa
dati nga pwesto nga wala ginahakwat? Paano
mo ilaragway ang paghulag nga ginhimo mo diri?
Paabante o paatras?
_________________________________________________

Hilikuton 2: Paano Maghulag ang Rubber Band?

Materyales: lastiko ukon rubber band
Pamaagi:

1. Kuhaon ang lastiko ukon rubber band.

2. Usaron mo ang imo nga mga tudlo, iunat ini.
Obserbahi ang nagakatabo sa rubber band
samtang ginaunat mo ini.
3. Karon, buy-an mo gulpi ang rubber band nga imo
gin-unat. Ano ang natabo?

Mga Pamangkot:
1. Ano ang natabo sa rubber band samtang gina-
unat mo ini?

_________________________________________________
2. Sang gulpi mo nga binuy- an ang rubber band,
ano ang natabo diri? Nagahulag ba ini?
_________________________________________________

12
Hilikuton 3. Ilaragway Mo!
A. Panuto: Usaron sa dinalan ang mga tinaga sa tupad
sang kahon para ilaragway ang paghulag sang mga
butang diri.

Madasig

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

________________________________________________________________

Mahinay
_____________________________________________________________________________________________________________________________ _______________________________________________________

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

________________________________________________________________

Paabante
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

________________________________________________________________

13
 Paatras
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

________________________________________________________________

Nakaunat
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

________________________________________________________________

Isaisip

Panuto:Butangi sang husto nga sabat ang mga linya para

makahimo sang husto nga kaisipan. Pilion ang imo sabat
sa sulod sang kahon.

paatras madasig pagcompress

pag – unat paabante paghulag

14
Ang (1)_____________ ukon movement sang butang
mailaragway sa nagkalainlain nga pamaagi. Pwede ini
(2)______________ ukon mahinay depende sa puwersa
ukon force nga usaron diri. May mga butang nga
nagahulag sang paabante ukon (3)______________. May
mga butang man nga nagahulag pinaagi sang
(4)____________ ukon pag compress.

Isagawa

Kon ikaw ginasugo sang imo nga mga ginikanan, paano

mo bala ini himuon? Ginahimo mo bala ini nga madasig
ukon mahinay? Ngaa?
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________

Ngaa nga importante nga matun-an sang isa ka bata

kapareho mo ang magpati dayon sa sugo sang mga
ginikanan?
________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________

15
 Tayahin
Panuto: Basaha sang mayo ang mga pamangkot kag
bilugan ang letra sang husto nga sabat.
1. Sa diin sini ang madasig maghulag?
a. salakyan sa dalan
b. taraktarak ukon toy car
c. Ginasakyan nga bisikleta ni Richard
d. karosa nga ginabutong sang baka ukon kabayo

2. Sa diin sini ang nagahulag sang mahinay?

a. bao b. kotse c. kabayo d. kanding

3. Ilaragway ang paghulag sang garter.

a. nakaunat ini b. madasig ini
c. mahinay ini d. nakacompress ini

4. Ang ____________sang mga butang pwede nga

madasig, mahinay, paabante, paatras, nakaunat o
naka compress.
a. force b. magnet
c. paghulag d. gravity

5. Kon itulod sang makusog ang taraktarak ukon toy

car, ini nagahulag nga______________.
a. mahinay b. madasig
c. paliko liko d. paatras

16
 Karagdagang Gawain

Panuto: Maglista sang lima (5)ka butang nga makit-an sa

sulod sang inyo nga balay. Ilaragway kon ini bala
nagahulag sang madasig, mahinay, paabante, paatras,
nakaunat o nakacompress.
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________

17
 18
Subukin
1. B
2. A
3. C
4. B
5. A
Balikan
1. C
2. A
3. D
4. B
Tuklasin
*nakadepende ang sagot sa mga bata
Pagyamanin
*nakadepende ang sagot sa mga bata
Isaisip
1. paggalaw
2. mabilis
3. paatras
4. pag - unat
Isagawa
*nakadepende ang mga sagot sa mag-aaral
Tayahin
1. A
2. A
3. A
4. C
5. B
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian

Mga Aklat
Sacatropes, A., et al., 2015. Science - Ikatlong Baitang,
Kagamitan Ng Mag-Aaral Sa Tagalog. 1st ed. Meralco
Avenue, Pasig City, Philippines 1600: Rex Book Store,
Inc., pp. 126-128

Sacatropes, A., et al., 2015. Science - Ikatlong Baitang,

Kagamitan Ng Mag-Aaral Sa Sinugbuanong Binisaya.
1st ed. Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600:
Rex Book Store, Inc., pp. 116 - 118

Villona, H., and Catris, L., 2018. Cyber Science. Rev 3. 3rd
ed. 856 Nicanor Reyes Sr. St., Sampaloc, Manila: Rex
Book Store, Inc., pp. 217-222

19
 PAHATID-LIHAM:
Ang Sariling Pagkatutong Modyul na ito ay nilinang ng
Kagawaran ng Edukasyon, Rehiyon Dose, na may pangunahing
layunin na ihanda at tugunan ang pangangailangan sa bagong
normal. Ang nilalaman ng modyul na ito ay batay sa Most Essential
Learning Competencies (MELC) ng Kagawaran ng Edukasyon. Ito ay
pantulong na kagamitan na gagamitin ng bawat mag-aaral ng
SOCCSKSARGEN Region simula sa taong panuruan 2020-2021.
Ang proseso ng paglinang ay sinunod sa paglimbag ng modyul na
ito. Ito ay Bersyong 1.0. Malugod naming hinihimok ang pagbibigay
puna, komento at rekomendasyon.

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – SOCCSKSARGEN

Learning Resource Management System (LRMS)

Regional Center, Brgy. Carpenter Hill, City of Koronadal

Telefax No.: (083) 2288825/ (083) 2281893

Email Address: region12@deped.gov.ph

20