Chuong 2 - HÃ NG HÃ A-Thá Træ°á NG - TH 3-2023-P2

CHƯƠNG 2
HÀNG HÓA, THI TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ

CỦA CÁC CHỦ THỂ THAM GIA
THỊ TRƯỜNG
TS. ĐỖ THỊ KIM HOA

Đỗ Thị Kim Hoa 1
CHƯƠNG 2
2.1. LÝ LUẬN CỦA C. MÁC VỀ SẢN XUẤT HÀNG HÓA

VÀ HÀNG HÓA
2.1.1. Sản xuất hàng hóa
2.1.2. Hàng hóa
2.1.3. Tiền
2.1.4. Dịch vụ và một số hàng hóa đặc biệt
2.2. THỊ TRƯỜNG VÀ NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
2.3. VAI TRÒ CỦA MỘT SỐ CHỦ THỂ THAM

GIA THỊ TRƯỜNG

II – THỊ TRƯỜNG
VÀ NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
1- Khái niệm, phân loại và vai trò của thị trường
a- Khái niệm và phân loại thị trường

b- Vai trò của thị trường
2- Nền kinh tế thị trường và một số quy luật kinh tế chủ yếu
của nền kinh tế thị trường
a- Nền kinh tế thị trường

b- một số quy luật kinh tế chủ yếu của nền kinh tế thị trường

II – THỊ TRƯỜNG VÀ NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
1- Thị trường
a- Khái niệm và vai trò của thị trường
- Theo nghĩa hẹp: thị trường là nơi diễn ra hành vi trao đổi, mua bán hàng hoá giữa
các chủ thể kinh tế với nhau.
- Theo nghĩa rộng: thị trường là tổng hòa những quan hệ kinh tế, trong đó nhu cầu
của các chủ thể được đáp ứng thông qua việc trao đổi, mua bán với sự xác định
giá cả và số lượng hàng hóa, dịch vụ tương ứng với trình độ phát triển nhất định
của nền sản xuất xã hội.
+ Theo nghĩa này, các mối quan hệ kinh tế gồm:
cung, cầu, giá cả; quan hệ hàng, tiền; quan hệ giá trị, giá trị sử dụng; quan hệ
hợp tác, cạnh tranh; quan hệ trong nước, ngoài nước…
+ Cùng với đó là các yếu tố kinh tế như nhu cầu (người mua hàng);
người bán; tiền - hàng; dịch vụ mua bán…
+ Tất các quan hệ và yếu tố kinh tế này được vận động theo quy luật
của thị trường.

1- Thị trường
a- Khái niệm và vai trò của thị trường
- PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNG:
- Căn cứ đối tượng trao đổi mua bán cụ thể

- Căn cứ phạm vi các nền kinh tế của các quan hệ trao đổi
- Căn cứ vai trò của các yếu tố được trao đổi: TLSX, TLTD
- Căn cứ tính chất và cơ chế vận hành: thị trường tự do, thị
trường có sự điều tiết của nhà nước….

PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNG:
- Căn cứ phân loại:

- phân loại theo công dụng của sản phẩm:
- Thị trường vốn
- Thị trường TLSX,
- Thị trườngSLĐ
-Thị trương hàng hóa dịch vụ
- Phân loại theo tính chất và cơ chế vận hành:
* Thị trường cạnh tranh hoàn hảo; *thị trường độc quyền; *thị trường
độc quyền nhóm; *thị trường cạnh tranh mang tính ĐQ
- Phân theo quy mô và phạm vi các quan hệ kinh tế:

* thị trường địa phương ; * thị trường khu vực
* thị trường dân tộc; *thị trường quốc tế
1- Thị trường
b- Vai trò của thị trường
- Là điều kiện, môi trường cho sản xuất phát triển: Thực hiện giá trị
hàng hóa; Thông tin cho người SX và người tiêu dùng
- Kích thích sự sáng tạo của mọi thành viên trong xã hội, tạo ra cách
thức phân bổ nguồn lực hiệu quả trong nền kinh tế.
- Gắn kết nền kinh tế thành một chỉnh thể, gắn kết nền kinh tế quốc
gia với nền kinh tế thế giới.
1- Thị trường
CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG
- Cơ chế thị trường là hệ thống các quan hệ mang tính tự điều

chỉnh tuân theo yêu cầu của các quy luật kinh tế
- Cơ chế thị trường là cơ chế thực hiện phương thức cơ bản để phân
phối và sử dụng các nguồn lực sx trong nền kinh tế thị trường
- Cơ chế thị trường là hệ thống các quan hệ kinh tế mang đặc
tính tự điều chỉnh các cân đối của nền kinh tế theo yêu cầu của
các quy luật kinh tế.
- Trong cơ chế thị trường: sự tự do hình thành giá cả, người bán người
mua thông qua thị trường để xác định giá cả của hàng hóa, dịch vụ.

b- một số quy luật kinh tế chủ yếu của nền kinh tế thị trường
- Quy luật giá trị

- Quy luật cung cầu
- Quy luật lưu thông tiền tệ
- Quy luật cạnh tranh

•Nền kinh tế thị trường
- Nền kinh tế thị trường là nền kinh tế được vận hành theo cơ chế
thị trường.
- Là nền kinh tế hàng hóa phát triển cao, ở đó mọi quan hệ sản xuất
và trao đổi đều được thông qua thị trường, chịu sự tác động, điều tiết của
các quy luật thị trường
•Đặc trưng nền kinh tế thị trường

•Đặc trưng nền kinh tế thị trường:
- Sự đa dạng của các chủ thể kinh tế, nhiều hình thức sở hữu. Các
chủ thể kinh tế bình đẳng trước pháp luật.
- Thị trường đóng vai trò quyết định trong việc phân bổ các nguồn
lực XH thông qua hoạt động của các thị trường bộ phận (thị trường hàng
hoá thị trường dịch vụ, thị trường sức lao động, thị trường tài chính, thị
trường bất động sản, thị trường khoa học công nghệ,…)

•Đặc trưng nền kinh tế thị trường:
- Giá cả được hình thành theo nguyên tắc thị trường. Cạnh tranh vừa
là môi trường, vừa là động lực thúc đẩy kinh tế thị trường phát triển.
Động lực trực tiếp của các chủ thể sản xuất kinh doanh là lợi ích kinh tế - xã
hội.
Nhà nước là chủ thể thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với các quan
hệ kinh tế. Nhà nước thực hiện khắc phục khuyết tật của thị trường, thúc đẩy
yếu tố tích cực, bảo đảm sự bình đẳng xã hội và sự ổn định của toàn bộ nền
kinh tế.
- Kinh tế thị trường là nền kinh tế mở, thị trường trong nước gắn
liền với thị trường quốc tế
•Ưu thế của nền kinh tế thị trường:
- Nền kinh tế tạo động lực cho sự hình thành ý tưởng mới của các
chủ thể kinh tế
- Phát huy tốt tiềm năng của mọi chủ thể, các vùng miền cũng như
lợi thế quốc gia trong quan hệ với thế giới
- Tạo ra các phương thức để thỏa mãn tối đa nhu cầu của con người,
từ đó thức đẩy tiến bộ, văn minh xã hội.

•Khuyết tật của nền kinh tế thị trường :
- Nền Trên phạm vi toàn xã hội, nền kinh tế thị trường tiềm ẩn rủi ro
khủng hoảng.
- Không khắc phục được xu hướng cạn kiệt tài nguyên không thể tái
tạo, suy thoái môi trường tự nhiên, môi trường xã hội.
- Không thể tự khắc phục được hiện tượng phân hóa sâu sắc trong
xã hội.

b- Một số quy luật kinh tế chủ yếu của nền kinh tế thị trường
•Quy luật giá trị
•Quy luật cung – cầu
•Quy luật lưu thông tiền tệ
•Quy luật cạnh tranh

b- Một số quy luật kinh tế chủ yếu của thị trường
• Quy luật giá trị
- Điều kiện: Sản xuất và trao đổi hàng hóa

- Nội dung: SX và trao đổi hàng hóa dựa trên cơ sở hao phí lao
động xã hội cần thiết
+ SX: SX và trao đổi hàng hóa dựa trên cơ sở hao phí lao động xã
hội cần thiết
+ Trao đổi: Theo nguyên tắc ngang giá: lấy giá trị XH làm cơ sở
- Với một đơn vị hàng hóa:
- Phạm vi xã hội:
- Tác động
QUY LUẬT GIÁ TRỊ
1- Nội dung của quy luật giá trị
+ Trong trao đổi :phải thực hiện theo nguyên tắc ngang giá
Giá cả vận động lên xuống xoay quanh giá trị . Do tác động của quan
hệ cung cầu về hàng hóa trên thị trường làm cho giá cả ở từng nơi , từng
lúc,từng mặt hàng có thể(lớn hơn, nhỏ hơn, hoặc bằng), giá trị của nó.
Nhưng trong một thời gian nhất định ,xét trên góc độ cả toàn bộ nền
kinh tế thì:
Tổng giá cả = Tổng giá trị
+ Tác đông của cung và cầu làm cho giá cả
vận động xoay quanh giá trị hàng hóa
Khi cung = cầu, thì giá cả = giá trị
Khi cung > cầu, thì giá cả < giá trị
Khi cung < cầu, thì giá cả > giá trị
Đồng thời, giá cả cũng có tác động tới cung và cầu

• Quy luật giá trị
- Tác động:
- Thứ nhất, tự phát điều tiết việc sản xuất và lưu thông hàng hóa.
- Thứ hai, kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất nhằm
tăng năng suất lao động.
- Thứ ba, thực hiện sự bình tuyển tự nhiên và phân hoá người sản
xuất

QUY LUẬT GIÁ TRỊ
Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa
* Điều tiết SX:

Phân phối TLSX và slđ vào các ngành, vùng khác nhau
-Tự phát: Thông qua sự lên xuống của giá cả
* Điều tiết lưu thông: Phân phối nguồn hàng hoá từ nơi có giá cả
thấp đến nơi có giá cả cao
->Điều tiết tự phát
->Thông qua sự lên xuống của giá cả

• Quy luật cung cầu:

- Là quy luật kinh tế điều tiết quan hệ giữa cung và cầu hàng hóa trên thị
trường.
- Nội dung: quy luật cung cầu đòi hỏi có sự thống nhất giữa cung và cầu. Sự
không thống nhất sẽ xuất hiện các nhân tố điều chỉnh.
-Tác động:
+ Quan hệ cung cầu ảnh hưởng đến giá cả thị trường

+ Điều tiết quan hệ giữa sản xuất và lưu thông hàng hóa
+ Vận dụng trong điều hành chính sách kinh tế và kinh doanh.

• Quy luật lưu thông tiền tệ:

-Số lượng tiền cần cho lưu thông hàng hoá trong mỗi thời kỳ được xác định
theo một quy luật lưu thông tiền tệ.
-Số lượng tiền cần thiết cho lưu thông được xác định bằng công thức tổng
quát:
P.Q
___
M=
V
- Số lượng tiền cần thiết cho lưu thông được xác định bằng công thức tổng
quát:
- M là số lượng tiền cần thiết cho lưu thông trong một thời gian nhất
định;
- P là mức giá cả;
- Q là khối lượng hàng hóa, dịch vụ đưa ra lưu thông;
- V là số vòng lưu thông của đồng tiền.
- Lạm phát?
- Giảm phát?
-Thanh toán không dùng tiền mặt trở nên phổ biến thì số lượng tiền cần thiết
cho lưu thông được xác định như sau:
- P.Q là tổng giá cả hàng hóa;

- G1 là tổng giá cả hàng hóa bán chịu;
- G2 là tổng giá cả hàng hóa khấu trừ cho nhau;
- G3 là tổng giá cả hàng hóa đến kỳ thanh toán;
- V là số vòng quay trung bình của tiền tệ

-Thanh toán không dùng tiền mặt trở nên phổ biến thì số lượng tiền cần thiết
cho lưu thông được xác định như sau:
P.Q-
_______________
(G1 + G2) + G3
M=
V

-Nguyên lý của quy luật lưu thông tiền tệ:
- Lưu thông tiền tệ và cơ chế lưu thông tiền tệ do cơ chế lưu thông
hàng hóa quyết định.
- Số lượng tiền phát hành đưa vào lưu thông phụ thuộc vào khối
lượng hàng hóa đưa ra thị trường.

•Quy luật cạnh tranh:
-Quy luật cạnh tranh là quy luật kinh tế điều tiết một cách khách quan mối
quan hệ ganh đua kinh tế giữa các chủ thể trong sản xuất và trao đổi hàng
hóa
-Cạnh tranh là sự ganh đua giữa những chủ thể kinh tế với nhau nhằm có
được những ưu thế về sản xuất cũng như tiêu thụ và thông qua đó mà thu
được lợi ích tối đa.
-Cạnh tranh trong nội bộ ngành, cạnh tranh giữa các ngành.

•Quy luật cạnh tranh:
- Cạnh tranh trong nội bộ ngành:
+ Cạnh tranh trong nội bộ ngành là cạnh tranh giữa các chủ thể kinh doanh
trong cùng một ngành, cùng sản xuất một loại hàng hóa.
+ Biện pháp cạnh tranh trong nội bộ ngành; cải tiến ký thuật, đổi mới công
nghệ, tăng năng xuất lao động.
+ Kết quả cạnh tranh trong nội bộ ngành: hình thành giá trị thị trường của
hàng hóa.
- Cạnh tranh giữa các ngành:

Cạnh tranh trong nội bộ ngành và sự hình thành giá trị thị trường
- Cạnh tranh là sự ganh đua giữa những chủ thể kinh tế với nhau nhằm
có được những ưu thế về sản xuất cũng như tiêu thụ và thông qua đó thu
được lợi ích tối đa.
- Động lực của cạnh tranh là lợi nhuận tốt đa.

Cạnh tranh trong nội bộ ngành và sự hình thành giá trị thị trường
- KN: Cạnh tranh nội bộ ngành là sự cạnh tranh giữa các chủ thể kinh
doanh trong cùng một ngành hàng hóa, sản xuất cùng một loại hàng hoá
nhằm giành điều kiện sản xuất và tiêu thụ hàng hoá có lợi nhất để thu
nhiều lợi nhuận siêu ngạch
- Mục tiêu cạnh tranh: chiếm tỷ phần thị trường lớn-> muốn vậy:
+ nâng cao chất lượng; tính năng của sản phẩm
+ giảm chi phí
+chất lượng phục vụ tốt
+ mẫu mã , bao gói đẹp…
- Biện pháp cạnh tranh:
Cải tiến kỹ thuật, tăng năng suất lao động, … hạ thấp giá trị cá biệt của
hàng hóa (sao cho nhỏ hơn giá trị XH của hàng hóa)
- Kết quả cạnh tranh: là hình thành giá trị thị trường của từng hàng hóa.
• Quy luật cạnh tranh
- Cạnh tranh trong nội bộ ngành:

- Cạnh tranh giữa các ngành.
- Cạnh tranh giữa các ngành là cạnh tranh giữa các chủ thể sản
xuất kinh doanh giữa các ngành khác nhau.
- Mục đích cạnh tranh giữa các ngành là tìm nơi đầu tư có lợi
nhất.
- Biện pháp cạnh tranh giữa các ngành: các doanh nghiệp tự do
di chuyển nguồn lực từ ngành này sang ngành khác, vào các
ngành sản xuất kinh doanh khác nhau
-Tác động của quy luật cạnh tranh:
- Tác động tích cực:

- Thúc đẩy sự phát triển lực lượng sản xuất
- Thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế thị trường;
- Cơ chế điều chỉnh linh hoạt việc phân bổ các nguồn lực;
- Thúc đẩy năng lực thỏa mãn nhu cầu của xã hội

-Tác động của quy luật cạnh tranh:
- Tác động tiêu cực: khi cạnh tranh không lành mạnh gây ra những
tác động tiêu cực sau:
+ Gây tổn hại cho môi trường kinh doanh;

+ Gây lãng phí nguồn lực xã hội;
+ Gây tổn hại phúc lợi của xã hội

III –VAI TRÒ CỦA MỘT SỐ CHỦ THỂ THAM GIA THỊ TRƯỜNG
2- Vai trò của một số chủ thể chính tham gia thị trường
a- Người sản xuất
b- Người tiêu dùng
c- Các chủ thể trung gian trong thị trường
d- Nhà nước

1- Thị trường
a- Người sản xuất
-Người sản xuất hàng hóa là những người sản xuất và cung cấp hàng hóa,
dịch vụ ra thị trường nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của xã hội.
-Nhiệm vụ của người sx không chỉ làm thỏa mãn nhu cầu hiện tại của xã hội
mà còn tạo ra và phục vụ cho những nhu cầu trong tương lai với mục tiêu
đạt lợi nhuận tối đa trong điều kiện nguồn lực có hạn

1- Thị trường
b- Người tiêu dùng
-Người tiêu dùng là à những người mua hàng hóa, dịch vụ trên thị trường để
thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng.
-Chi tiêu của người tiêu dùng đại diện cho nhu cầu đối với các hàng hóa,
dịch vụ trên thị trường

1- Thị trường
c- Các chủ thể trung gian trong thị trường
-Chủ thể trung gian trong thị trường (cá nhân và tổ chức) đảm nhiệm vai trò
cầu nối giữa chủ thể SX, tiêu dung hàng hóa, dịch vụ trên thị trường.
- Chủ thể trung gian tăng sự kết nối giữa sản xuất và tiêu dung, làm cho sản
xuất và tiêu dung ăn khớp nhau.
- Trong điều kiện hiện nay các chủ thể trung gian của thị trường gồm:
thương nhân, trung gian môi giới chứng khoán, trung gian môi giới nhà đất,
trung gian môi giới khoa học công nghệ,…

1- Thị trường
d- Nhà nước
- Nhà nước thực hiện chức năng quan lý nhà nước về kinh tế, đồng thời thực
hiện biện pháp khắc phục khuyêt tật của thị trường.
-Trên thị trường, nhà nước vừa là người tiêu dùng lớn; đồng thời vừa là nhà
sản xuất và cung cấp chủ yếu các hàng hóa, dịch vụ công cộng cho cá nhân
và xã hội như dịch vụ quốc phòng, y tế, giáo dục, giao thông vận tải, thông
tin liên lạc.
-Mục tiêu hoạt động của nhà nước là lợi ích chung của toàn xã hội, của cả
nền kinh tế; song nhà nước không chỉ nhằm vào lợi ích kinh tế đơn thuần
mà còn vì nhiều lợi ích khác như chính trị, quốc phòng, an ninh, giáo dục..

1- Thị trường
d- Nhà nước
- Vai trò lớn nhất của nhà nước là điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua các
công cụ, chính sách của mình và thực hiện các chức năng cơ bản sau:
+ Chức năng hiệu quả:

+ Chức năng công bằng:
+ Chức năng ổn định:
+ Chức năng định hướng:

Chuong 2 - HÃ NG HÃ A-Thá Træ°á NG - TH 3-2023-P2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 2 - HÃ NG HÃ A-Thá Træ°á NG - TH 3-2023-P2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CHƯƠNG 2

HÀNG HÓA, THI TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ

TS. ĐỖ THỊ KIM HOA

2.1. LÝ LUẬN CỦA C. MÁC VỀ SẢN XUẤT HÀNG HÓA

2.2. THỊ TRƯỜNG VÀ NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

2.3. VAI TRÒ CỦA MỘT SỐ CHỦ THỂ THAM

Đỗ Thị Kim Hoa 2

1- Khái niệm, phân loại và vai trò của thị trường

a- Khái niệm và phân loại thị trường

a- Nền kinh tế thị trường

Đỗ Thị Kim Hoa 3

Đỗ Thị Kim Hoa 4

a- Khái niệm và vai trò của thị trường

- PHÂN LOẠI THỊ TRƯỜNG:

- Căn cứ đối tượng trao đổi mua bán cụ thể

Đỗ Thị Kim Hoa 5

- Căn cứ phân loại:

- Phân loại theo tính chất và cơ chế vận hành:

- Phân theo quy mô và phạm vi các quan hệ kinh tế:

b- Vai trò của thị trường

CƠ CHẾ THỊ TRƯỜNG

- Cơ chế thị trường là hệ thống các quan hệ mang tính tự điều

Đỗ Thị Kim Hoa 8

a- Nền kinh tế thị trường

- Quy luật giá trị

Đỗ Thị Kim Hoa 9

•Đặc trưng nền kinh tế thị trường

Đỗ Thị Kim Hoa 10

Đỗ Thị Kim Hoa 11

•Ưu thế của nền kinh tế thị trường:

Đỗ Thị Kim Hoa 13

•Khuyết tật của nền kinh tế thị trường :

Đỗ Thị Kim Hoa 14

•Quy luật giá trị

•Quy luật cung – cầu

•Quy luật lưu thông tiền tệ

•Quy luật cạnh tranh

Đỗ Thị Kim Hoa 15

• Quy luật giá trị

- Điều kiện: Sản xuất và trao đổi hàng hóa

Đỗ Thị Kim Hoa 17

• Quy luật giá trị

Đỗ Thị Kim Hoa 18

Điều tiết sản xuất và lưu thông hàng hóa

* Điều tiết SX:

Đỗ Thị Kim Hoa 19

• Quy luật cung cầu:

+ Quan hệ cung cầu ảnh hưởng đến giá cả thị trường

Đỗ Thị Kim Hoa 20

• Quy luật lưu thông tiền tệ:

- P.Q là tổng giá cả hàng hóa;

Đỗ Thị Kim Hoa 23

Đỗ Thị Kim Hoa 25

-Nguyên lý của quy luật lưu thông tiền tệ:

Đỗ Thị Kim Hoa 26

•Quy luật cạnh tranh:

Đỗ Thị Kim Hoa 27

Đỗ Thị Kim Hoa 28

- Động lực của cạnh tranh là lợi nhuận tốt đa.

Đỗ Thị Kim Hoa 29

- Cạnh tranh trong nội bộ ngành:

-Tác động của quy luật cạnh tranh:

- Tác động tích cực: