Slides Chương 6. Ước lượng tham số của biến ngẫu nhiên

6.1.
Khái niệm
6.2. Ước lượng điểm
6.3. Ước lượng khoảng tin cậy
CHƯƠNG 6: ƯỚC LƯỢNG THAM SỐ CỦA

BIẾN NGẪU NHIÊN
ThS. Nguyễn Hoàng Huy Tú
Cơ sở II Trường Đại học Ngoại Thương
September 24, 2022
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nguyễn Hoàng Huy Tú Ước lượng tham số của biến ngẫu nhiên
6.1. Khái niệm
Ước lượng là gì?
Tổng thể
Chưa biết /θ (µ, σ 2 , p)
O
Lấy mẫu Suy đoán
Thống kê G
Mẫu NN /θ
Việc tìm giá trị thực của tham số θ rất khó khăn nên chỉ có thể
ước lượng θ căn cứ theo kết quả của mẫu.
Có 2 phương pháp ước lượng cơ bản: ước lượng điểm, ước
lượng khoảng.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Phương pháp hàm ước lượng
Định nghĩa
Giả sử cần ước lượng tham số θ của biến ngẫu nhiên gốc X (tổng thể).
b 1 , X2 , . . . , Xn ).
Từ tổng thể lập MNN (X1 , X2 , . . . , Xn ) −→ θ(X
thống kê
b 1 , X2 , . . . , Xn ) dùng để ước lượng θ gọi là hàm

Đại lượng thống kê θ(X
ước lượng của θ hay ước lượng của θ.
Chú ý: Cùng với một mẫu ngẫu nhiên có nhiều cách xây dựng thống
kê θb khác nhau để ước lượng θ ⇒ cần có tiêu chuẩn đánh giá ước
lượng.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Các tiêu chuẩn lựa chọn hàm ước lượng

Ước lượng không chệch
b = θ ⇒ θb gọi là ước lượng không chệch của θ.
E(θ)
b ̸= θ thì θb gọi là ước lượng chệch của θ.
E(θ)
Ước lượng hiệu quả

b θb′ là các ƯLKC của θ trên cùng một MNN. Nếu
Cho θ,
b < V(θb′ ) thì ta nói θb là ước lượng tốt hơn θb′ .
V(θ)
b nhỏ nhất trong các ƯLKC thì θb là ước lượng hiệu quả của θ.
V(θ)
Ước lượng vững

b 1 , X2 , . . . , Xn ) − θ| < ϵ) = 1 thì ta gọi θb là ước
Nếu limn→∞ P(|θ(X
lượng vững của θ. .
.
.
.
.
.
.
. . . .
. . .
. .
. .
. .
. .
. . .
. . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6.1. Khái niệm
Ví dụ
Ví dụ. Cho mẫu ngẫu nhiên hai chiều (X1 , X2 ) lập từ tổng thể từ
X ∼ N(µ, σ 2 ). Cho các thống kế sau trên mẫu
X1 4X2 X1 3X2
Y1 = + ; Y2 = +
3 3 4 4
4X1 X2 X1 X2
Y3 = + ; Y4 = +
5 5 2 2
a. Ước lượng là nào ước lượng không chệch của µ.

b. Ước lượng nào là hiệu quả nhất của µ.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ví dụ
Một vài kết luận của phương pháp hàm ước lượng
Trung bình mẫu X là ước lượng không chệch, hiệu quả nhất và
vững của µ.
Phương sai S2 , S∗2 là ước lượng không chệch của σ 2 . b
S2 là ước
2 2
lượng chệch của σ . S thường được dùng khi n < 30.
Tỷ lệ mẫu F là ước lượng không chệch, hiệu quả nhất và vững
của tỷ lệ tổng thể p.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ví dụ
Ví dụ. Cho biến ngẫu nhiên X tuân theo quy luật không một. Gọi F1
là tỷ lệ mẫu với kích thước mẫu là 3, F2 là tỷ lệ mẫu với kích thước
mẫu là 4.
a. Chứng tỏ F1 , F2 đều là các ước lượng không chệch của p.
b. Ước lượng nào hiệu quả hơn? Vì sao?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3.1. Ước lượng kì vọng toán
6.3.2. Ước lượng hiệu hai kì vọng toán của hai BNN phân phối chuẩn
6.1. Khái niệm
6.3.3. Ước lượng phương sai tổng thể
6.3.4. Ước lượng tỷ số của hai phương sai của hai BNN phân phối chuẩn
6.3.5. Ước lượng tỉ lệ tổng thể
6.3.6. Ước lượng hiệu hai tham số p của hai BNN phân phối không một
Ước lượng bằng khoảng tin cậy
Định nghĩa
Từ (X1 , X2 , . . . , Xn ) −→ θ1 (X1 , X2 , . . . , Xn ), θ2 (X1 , X2 , . . . , Xn ).
thống kê
Cho α ∈ (0; 1). Khoảng (θ1 , θ2 ) gọi là khoảng tin cậy (khoảng ước
lượng) của θ với độ tin cậy 1 − α nếu
P(θ1 < θ < θ2 ) = 1 − α.
1 − α gọi là độ tin cậy của ước lượng.

I = θ1 − θ2 được gọi là độ dài khoảng tin cậy.
Với I = θ1 − θ2 = 2ϵ thì ϵ được gọi là độ chính xác của ước
lượng.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ước lượng kì vọng toán
Bài toán: Giả sử tổng thể biến ngẫu nhiên X có E(X) = µ chưa biết.
Ta cần tìm khoảng tin cậy (θ1 , θ2 ) sao cho P(θ1 < µ < θ2 ) = 1 − α.
Ta chia bài toán thành 4 trường hợp:

1) n ≥ 30 và σ đã biết.
2) n ≥ 30 và σ chưa biết.
3) n < 30, X ∼ N(µ, σ 2 ) và σ đã biết.
4) n < 30, X ∼ N(µ, σ 2 ) và σ chưa biết.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
√
(X − µ) n
TH 1: n ≥ 30, σ đã biết ⇒ G = ∼ N(0, 1). Khi đó
σ
khoảng ước lượng với độ tin cậy 1 − α:
σ σ
(X − √ zα/2 ; X + √ zα/2 )
n n
√
(X − µ) n
TH 2: n ≥ 30, σ chưa biết ⇒ G = ∼ N(0, 1).Khi đó
S
S S
(X − √ zα/2 ; X + √ zα/2 )
n n
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
√
(X − µ) n
TH 3: n < 30, X ∼ N(µ, σ ), σ đã biết ⇒ G =
2
∼ N(0, 1).
σ
Khi đó khoảng ước lượng với độ tin cậy 1 − α:
σ σ
(X − √ zα/2 ; X + √ zα/2 )
n n
√
(X − µ) n
TH 4: n < 30, σ chưa biết ⇒ G = ∼ T(n − 1).Khi đó
S
S S
(X − √ tα/2 (n − 1); X + √ tα/2 (n − 1))
n n
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ví dụ
Ví dụ 1. Trọng lượng một loại sản phẩm là biến ngẫu nhiên có phân
phối chuẩn với độ lệch chuẩn là 1gam. Cân thử 25 sản phẩm này ta
thu được kết quả như sau:
Trọng lượng (gram) 18 19 20 21

Số lượng sản phẩm tương ứng 3 5 15 2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ví dụ
Ví dụ 2. Ở một cửa hàng chế biến thủy sản, theo dõi nhu cầu của mặt
hàng nước mắm trong một số ngày ta có kết quả
Số bán 2030 3040 4050 5060 6070 7080 8090 90100 100110
Số ngày 3 8 30 45 20 25 17 9 3
Với độ tin cậy 99% hãy ước lượng nước mắm trung bình bán một
ngày.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ước lượng hiệu hai kì vọng toán
Tham khảo tài liệu học
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ước lượng phương sai tổng thể
Bài toán. Giả sử biến ngẫu nhiên gốc X ∼ N(µ, σ 2 ) với σ 2 chưa biết.
Với độ tin cậy 1 − α, tìm khoảng ước lượng (θ1 , θ2 ) của σ 2 sao cho
P(θ1 < σ 2 < θ2 ) = 1 − α.
nS∗2
TH 1: µ đã biết ⇒ G = 2 ∼ χ2 (n). Khoảng ước lượng:
σ
nS∗2 nS∗2
( 2 ; 2 )
χα/2 (n) χ1−α/2 (n)
n−1 2
TH 2: µ chưa biết ⇒ S ∼ χ2 (n − 1). Khoảng ước lượng là
σ2
(n − 1)S2 (n − 1)S2
( 2 ; 2 )
χα/2 (n − 1) χ1−α/2 (n − 1)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ví dụ
Ví dụ 1. Kích thước của một chi tiết máy là một biến ngẫu nhiên có
phân phối chuẩn. Trong một mẫu gồm 30 chi tiết được kiểm tra ta tính
được x = 0, 47 và s = 0, 032. Với độ tin cậy 95%, hãy ước lượng
khoảng cho phương sai và độ lệch chuẩn của kích thước chi tiết máy.
Ví dụ 2. Trọng lượng của một loại mì gói là biến ngẫu nhiên có phân
phối chuẩn. Kiểm tra ngẫu nhiên 15 gói mì ta được số liệu
Trọng lượng 84 84,5 85 85,5

Số gói 2 3 8 2
Hãy tìm khoảng ước lượng cho phương sai với độ tin cậy 90%.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ước lượng tỷ số của hai phương sai
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ước lượng tỉ lệ tổng thể
Bài toán: Giả sử tỷ lệ p của tổng thể chưa biết, với độ tin cậy 1 − α
tìm khoảng tin cậy (θ1 , θ2 ) cho p với P(θ1 < p < θ2 ) = 1 − α.
√
(F − p) n
Khi n đủ lớn (n ≥ 100) ⇒ G = p ∼ N(0, 1).
p(1 − p)
Khoảng ước lượng:

p p
F(1 − F) F(1 − F)
(F − √ zα/2 ; F + √ zα/2 ).
n n
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ví dụ
Ví dụ 1. Kiểm ta ngẫu nhiên 400 sản phẩm do một máy sản suất thấy
có 20 phế phẩm. Với độ tin cậy 0,95 hãy ước lượng tỷ lệ phế phẩm
của nhà máy đó.
Ví dụ 2. Mẫu điều tra về trọng lượng của 1 loại trái cây (đơn vị :gam)
cho kết quả trong bảng
Trọng lượng 05 510 1015 1520 2025 2530 3035

Số trái 5 7 13 22 30 18 10
Những trái cây có trọng lượng trên 25g là loại A. Hãy ước lượng tỷ lệ
trái cây loại A với độ tin cậy 98%.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.1. Khái niệm
Ước lượng hiệu hai tham số p
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Slides Chương 6. Ước lượng tham số của biến ngẫu nhiên

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Slides Chương 6. Ước lượng tham số của biến ngẫu nhiên

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

6.1.

CHƯƠNG 6: ƯỚC LƯỢNG THAM SỐ CỦA

ThS. Nguyễn Hoàng Huy Tú

Cơ sở II Trường Đại học Ngoại Thương

September 24, 2022

Ước lượng là gì?

Lấy mẫu Suy đoán

Phương pháp hàm ước lượng

b 1 , X2 , . . . , Xn ) dùng để ước lượng θ gọi là hàm

Các tiêu chuẩn lựa chọn hàm ước lượng

Ước lượng hiệu quả

Ước lượng vững

a. Ước lượng là nào ước lượng không chệch của µ.

Ước lượng bằng khoảng tin cậy

P(θ1 < θ < θ2 ) = 1 − α.

1 − α gọi là độ tin cậy của ước lượng.

Ước lượng kì vọng toán

Ta chia bài toán thành 4 trường hợp:

Trọng lượng (gram) 18 19 20 21

Ước lượng hiệu hai kì vọng toán

Tham khảo tài liệu học

Ước lượng phương sai tổng thể

Trọng lượng 84 84,5 85 85,5

Ước lượng tỷ số của hai phương sai

Tham khảo tài liệu học

Ước lượng tỉ lệ tổng thể

Khoảng ước lượng:

Trọng lượng 0­5 5­10 10­15 15­20 20­25 25­30 30­35

Ước lượng hiệu hai tham số p

Tham khảo tài liệu học

You might also like

Trọng lượng 05 510 1015 1520 2025 2530 3035