İLERİ OPTİK

ÖDEV- 1

Merceğin Kırma Gücü ve Eşdeğer Gücün Tayini

Hazırlayan : Hasan YILMAZ

No : 209213

Kontrol : Prof. Dr. Ö. Faruk FARSAKOĞLU

 1- MERCEĞİN KIRMA GÜCÜ
Bir merceğin ince olarak adlandırılabilmesi için kalınlığı, merceğin iki yüzeyinin yarıçapından daha az
olmalıdır. İnce merceğin kırma gücü iki yüzeyinin de kırma güçlerinin toplamına eşittir. İnce merkezin
hangi değerlerde bittiği ve ya sona erdiği ve kalın merceğin hangi aralık için geçerli olduğu bir rakamsal
değer mevcut değildir. Yakınsak merceğin gücü pozitif, ıraksak merceğin gücü ise negatif olarak
adlandırılır. Sonuç olarak ince bir merceğin kırma gücü o lensin iki yüzeyinin kırma güçlerinin cebirsel
toplamıdır.

β1= merceğin giriş yüzeyinin kırma gücü

β2= merceğin çıkış yüzeyinin kırma gücü

Şekil 1- Tek küresel yüzeydeki kırınım

ve

Snell yasasından,
 , ve

Bu bağıntı tek yüzeyde kırılma için Gauss Formulüdür.

h, ihmal edilirse;

buluruz.

İ yerine f2 odak uzunluğunu yazarsak;

N2/f2 ilgili yüzeyin kırma gücüne eşittir. Bu yüzden;

Şekil 2- Bir merceğim odak noktası(F) ve odak uzunluğu(f)

 ve

n = kırılma indisi

β1 ve β2 toplarsak;

formülünü buluruz.

2- EŞDEĞER GÜCÜN TAYİNİ

 Şekil 3- Eşdeğer kuvvet eşitliğinin tayini

Şekildeki merceklere ait iki adet ana düzlem mevcuttur. (H11) ve (H12) soldaki, (H21) ve (H22) sağdaki
içindir. Sistem bütün olarak ele alınırsa iki adet düzlem mevcut olur. Fakat sadece H2 gösterilmiştir.
Sistemin ikinci odak noktası F2 dir. Simdi sisteme ait odak uzaklığını tayin edeceğiz.
İlk mercek için Gauss ince-mercek eşitliğini uygularsak;

(1)

n2/f için gücü (P) yerine koyarsak ve h1 yüksekliğine artırırsak;

(2)

ve , koyarsak;

(3)

Aynı işlemi ikinci mercek için de tekrarlarsak;

(4) , buradan (4) ve (3) eşitliklerini topladığımızda;

 (5)

İki merceği karşılaştırırsak sistemin odak uzaklığı(f) H2 ye taşınmış oldu.

(6)

P, sistemin gücüdür. (6) ve (5) eşitliklerini topladığımızda;

(7)

Ayrıca (5) eşitliğinden;

(8) dir. Böylece;

(9)

7 eşitliğinde yerine koyarsak;

(10) ve eşitliği h’a bölersek;

(11)

buluruz. Bu, Gullstrand’s eşitliğidir. Sistemin eşdeğer gücünü belirlememizde yardımcı olur. (11) numaralı
eşitlikteki gücü odak uzaklığına dönüştürürsek P=1/f ve f1f2/f1f2 uyarlarsak;

(12)

Bize sistemin eşdeğer odak uzunluğunu verir. n2 (11) ve (12) eşitlikleri için iki merceğin ortasındaki kırılma
indeksidir. Camın kırılma indeksi değildir.

Eğer iki mercek havanın içinde olsaydı; n2≈1 olurdu ve

(13)

ve iki mercek birleşirse d=0 olur.

(14)

Bu toplam birleşimin ortalama gücüdür.

Havada bulunan merceğin yüzey gücünü (11) nolu denklem ile uyarlarsak;

ve

11 nolu eşitlikte yerine koyarsak;

(15) (kalın lens için)

(16) (ince lens için)