‫وزارت تحصیالت عالی ا‪.‬ا‪.

‬ا‬
‫پوهنتون کابل‬
‫پوهنحً ی اقتصاد‬
‫دیپارتمنت امور مالی وبانکی‬

‫پروژه اقتصاد سنجی‬

‫موضوع‪:‬‬
‫بررسی میزان موثریت کمک های خارجی در تمویل بودجه دولت‬
‫افغانستان از سال ‪ 1386‬الی ‪1393‬‬

‫استاد مضمون‪:‬‬
‫محترم استاد فریادی‬

‫دانشجویان گیرنده پروژه‪:‬‬

‫‪ .1‬سیدحبیب ولد سیدگل آغا ( نمبر حاضری ‪)34‬‬
‫‪ .2‬میرویس ولد خدایداد ( نمبر حاضری ‪)56‬‬
‫‪ .3‬عصمت هللا ولد حیات هللا (نمبر حاضری ‪)16‬‬
‫‪ .4‬خالد ولد گل علم (نمبر حاضری ‪)7‬‬
‫‪ .5‬عبیدهللا ولد زلمی (نمبرحاضری ‪)15‬‬

‫سال ‪1402‬‬
‫کابل افغانستان‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫مقدمه ‪4 ...........................................................................................................................................................‬‬
‫بیان مسئله ‪4 .....................................................................................................................................................‬‬
‫اهمیت تحقیق ‪4 ..................................................................................................................................................‬‬
‫اهداف تحقیق ‪4 ..................................................................................................................................................‬‬
‫سواالت تحقیق ‪4 ................................................................................................................................................‬‬
‫پیشینه تحقیق ‪4 ..................................................................................................................................................‬‬
‫کمک چیست؟ ‪4 .................................................................................................................................................‬‬
‫دالیل و اهداف کمکهای خارجی ‪5 ..........................................................................................................................‬‬
‫تاریخ کمک های خارجی در افغانستان ‪5 .................................................................................................................‬‬
‫منابع ومقدار کمکها ‪5 ..........................................................................................................................................‬‬
‫روش تحقیق ‪6 ................................................................................................................................................ :‬‬
‫یافته های تحقیق ‪6 ..............................................................................................................................................‬‬
‫نسبت های عواید داخلی با بودجه ملی ‪6 ...................................................................................................................‬‬
‫نسبت عواید خارجی با بودجه ملی ‪7 .......................................................................................................................‬‬
‫بودجه مالی سال ‪7 .................................................................................................................................... 1389‬‬
‫منابع تمویل بودجه ملی ‪8 .....................................................................................................................................‬‬
‫تحقق بودجه عادی ‪9 .................................................................................................................................. 1389‬‬
‫تحقق بودجه انکشافی ‪10 ............................................................................................................................ 1389‬‬
‫بودجه ملی ( عادی و انکشافی) سال ‪10 ......................................................................................................... 1390‬‬
‫منابع تمویلی بودجه ملی در سال ‪11 .............................................................................................................. 1390‬‬
‫چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪12 ............................................................................................................. ۱۳۹۰‬‬
‫چگونگی تحقق بودجه انکشافی سال ‪12 .......................................................................................................... 1390‬‬
‫بودجه ملی ( عادی وانکشافی) سال ‪13 .......................................................................................................... 1391‬‬
‫منابع تمویلی بودجه ملی ‪13 ......................................................................................................................... 1391‬‬
‫چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪14 ............................................................................................................. 1391‬‬
‫چگونگی تحقق بودجه انکشافی سال ‪14 .......................................................................................................... 1391‬‬
‫بودجه ملی سال ‪15 ................................................................................................................................... 1392‬‬
‫منابع تمویلی بودجه ملی ‪15 ..................................................................................................................................‬‬
‫چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪15 ............................................................................................................. 1392‬‬
‫بودجه ملی سال ‪16 ................................................................................................................................... 1393‬‬
‫مقایسه بودجه عادی از سال ‪ 1389‬الی سال ‪17 ................................................................................................ 1393‬‬
‫مقایسه بودجه انکشافی از سال ‪ 1389‬الی ‪18 .................................................................................................. 1393‬‬
‫فیصد کمکهای خارجی در تمویل بودجه ملی دولت ‪18 ................................................................................................‬‬
‫مقایسه چگونگی عواید طی سالهای ‪ 1384‬الی ‪19 ............................................................................................ 1392‬‬
‫ً‬
‫موثریت وناکارآمدی کمکهای خارجی ‪19 .................................................................................................................‬‬
‫نتیجه گیری‪20 ..................................................................................................................................................‬‬
‫منابع و ماًخذ ‪21 ................................................................................................................................................‬‬
 ‫مقدمه‬
‫افغانستان از جمله کشورهای جهان سوم بوده که در آن امکانات زنده گی برای اکثر مردم این سر زمین محدود وغیر قابل‬
‫دسترس میباشد‪ ،‬در حاالت عادی وثبات اقتصادی قاعدتا ً کلیه مصارف بودجه دولت باید از منابع درآمد های داخلی یک‬
‫کشور تمویل گردد و در کشورهای توسعه یافته جهان این اصل معمول است اما در مورد افغانستان قضیه کامالً فرق دارد‪،‬‬
‫تمویل قسمت اعظم بودجه دولتی در رژیم های مختلف به ویژه در چند دهه اخیر وابسته به کمک های خارجی بود و‬
‫ناامنی ها و جنگهای ویرانگر باعث شده که تمام زیر بناها و فابریکها و شرکتهای تولیدی که در عواید داخلی نقش مهم را‬
‫داشت از بین رفته ومشکالت بسیار زیادی را بوجود آورده که وابستگی کشور را به کمک کشورهای خارجی بشتر ساخته‬
‫بود‪ .‬بررسی این موضوع یکی از داغترین موضوعات داخلی وخارجی چه در سطح رسانه ای و چه در ساحات کنفرانس‬
‫های بین المللی در رابطه به افغانستان در سالهای اخیر بوده است‪.‬‬
‫بیان مسئله‬
‫دولت افغانستان با توجه به منابع محدود و کم درآمد چون درآمدهای مالیاتی و غیرمالیاتی و سایر درآمدهای که در اختیار‬
‫داشت نمیتوانست بودجه ملی شان را از منابع مذکور تمویل نمایند‪ .‬وابستگی افغانستان به کمک های خارجی معلول ضعف‬
‫مدیریت در ین کشور بود ‪ .‬کشور ما تا حدودی ازین کمک ها استفاده نمود که باید به شکلی بهتر استفاده می نمود ولی با‬
‫تآسف اداره و واستفاده امر بزرگ وفرصت طالیی غالبا ً در اختیار دستگاه بیروکراتیک ناکار امد و مسولیت گریز قرار‬
‫گرفت که بار مسئولیت خویش را به بهانه نبود ظرفیت‪ ،‬امنیت‪ ،‬عدم همکاری مستقیم جامعه جهانی با دولت وغیره بدوش‬
‫دیگران می انداخت‪.‬‬
‫اهمیت تحقیق‬
‫بعد از ‪ 11‬سپتامبر افغانستان محراق توجه جهانی قرار گرفته وپولهای هنگفتی را بنام کمک در افغانستان سرازیر شد‪.‬بنا ً‬
‫درک وفهم اهمیت این موضوع ایجاب می نماید تا ازیک طرف نحوۀ مصرف واهداف آن مورد بحث قرار گرفته و از‬
‫جانب دیگر تاثیرات این کمکها را باالی رشد اقتصادی وپیامد آن مورد بحث و تحقیق قرار گیرد‪.‬بررسی این موضوع یکی‬
‫از داغ ترینن موضوعات داخلی وخارجی چه در سطح رسانه ای و چه در ساحات کنفرانس های بین المللی در رابطه به‬
‫افغانستان بوده است‪.‬‬
‫اهداف تحقیق‬
‫هدف اصلی‪ :‬دریافت میزان اثر بخشی کمک های خارجی در تمویل بودجه دولت افغانستان در طی سالهای ‪ 1386‬الی‬
‫‪ 1396‬میباشد هدف فرعی‪:‬‬
‫‪ .1‬آگاه شده از وضعیت تمویل بودجه دولت افغانستان‬
‫‪ .2‬دریافت سهم کمک های خارجی در تمویل بوجه عادی و انکشافی افغانستان‬
‫‪ .3‬آگاه شدن در موارد مصرف کمک های خارجی‬
‫سواالت تحقیق‬
‫سوال اصلی ‪ :‬کمکهای خارجی در تامین بودجه کشور چه اثرات اقتصادی را دارد؟‬
‫سواالت فرعی‬
‫‪ .1‬چالشهای اصلی تامین بودجه در افغانستان چی میباشد؟‬
‫‪ .2‬آیا منابع داخلی در تمویل بودجه کشور در طی سالهای تحقیق افزایش داشته است؟‬
‫پیشینه تحقیق‬
‫با توجه به جستجو انترنتی دریافتم که مقاالت بیشمار در موارد مشابه به این نوشته شده که یکی آن از استاد دانشگاه کابل‬
‫بنام رضا فرزام در سال ‪ 1392‬در رابطه به کمک های جامه جهانی‪ ،‬فساد‪ ،‬توسعه‪ ،‬منازعه و وابستگی اقتصادی‬
‫افغانستان با روش توصیفی نوشته و نشر رسانیده است‪.‬‬
‫کمک چیست؟‬
‫آنچه در زمره کمک قرار میگیرد میتواند بسیار گسترده باشد‪ ،‬اما وقتی در روابط بین الملل صحبت از کمک میشود‪،‬‬
‫منظور کمکهای خارجی است که یک دولت دریافت میدارد‪ .‬اما کمک های خارجی ممکن است بالعوض یا قابل باز‬
‫پرداخت دوباره باشد‪ .‬هچنان کمک ممکن است که با هدف اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬نظامی‪ ،‬تخنیکی ویا حتی خدماتی باشد‪.‬‬
 ‫دالیل و اهداف کمکهای خارجی‬
‫‪ .1‬اهداف اقتصادی کمکهای خارجی که معموالً منحیث ابزار گسترش اهداف تجارتی استفاهده میشود ویکی از‬
‫اهداف عمده اقتصادی قرضه های خارجی عبارت از بدست آوردن مفاد قرضه ها از کشور های قرضه گیرنده‬
‫میباشد‪.‬‬
‫‪ .2‬اهداف سیاسی کمک های خارجی که به حیث ابزار سیاست خارجی و رقابت در سطح بین المللی بکار میرود‬
‫‪ .3‬اهداف فرهنگی‪ :‬در بعد فرهنگی میتوان از بین بردن هویت فرهنگی وغیره را نام برد‪.‬‬
‫در مورد کمک های خارجی و اهداف آن دو نظریه وجود دارد‬
‫نظریه اول‪ :‬موسسات کمک دهنده وکمک گیرنده به بیان اینکه کمکها برای توسعه است‪ ،‬جعل حقیقت است‪ .‬و برعکس‬
‫ابزار موسسات کمک دهنده برای تسلط و کنترول کشورهای جهان سوم است‪.‬‬
‫نظریه دوم‪ :‬کمکها صرفا ً جنبه بشر دوستی با هدف انکشاف کشورهای گیرنده ودر نتیجه بهبود وضعیت زندگی آنها توسط‬
‫کشورهای ثروتمند داده میشود‬
‫تاریخ کمک های خارجی در افغانستان‬
‫قبل از ‪ 11‬سپتامبر‬
‫اولین بسته بنام کمکهای خارجی برای افغانستان بطور رسمی در سال ‪1857‬م از جانب کمپنی هند شرقی به رسیده است و‬
‫در قرن بیست زمانیکه باالثر جنگ سرد رقابت بین اتحاد شوروی وامریکا شروع شده‪ ،‬دوکشور بخاطر حفظ نفوذ خود در‬
‫افغانستان ومنطقه کمکهای خود را به افغانستان سوق دادند‪.‬‬
‫بعد از ‪ 11‬سپتامبر‬
‫بعد از ‪ 2001‬جامعه بین المللی تعهد کردند که از دولت دموکراتیک جدید افغانستان با کمکهای سخاوتمندانه شان حمایت‬
‫خواهد کرد واین کمکها به اشکال مختلف بطور مثال به شکل بالعوض‪ ،‬قرضه‪ ،‬کمکهای غذایی وکمک های تخنیکی‬
‫صورت گرفته بود‪.‬طبق محاسبه ‪ %80‬کمکها از مجرای بیرونی و در حدود ‪ %20‬از مجرای دولت به مصرف رسیده‬
‫است‪.‬بنابرین قسمت عمده کمکها خارج از سیستم دولت بدون آدرس نیازهای اولی ملی مصرف شده است‪ ( .‬وزارت مالیه‪،‬‬
‫ریاست بودجه‪ ،‬گزارش شعبه هماهنگی کمکها‪)1388 ،‬‬
‫منابع ومقدار کمکها‬
‫از سال ‪ 1380‬تا ‪ 1395‬بیش ازپانزده نشست( کنفرانس) بین المللی در خصوص بررسی وضعیت افغانستان برگزار شده‬
‫است که نشست توکیو سرآغاز کمک به بازسازی افغانستان بود که ارائه کمک های نقدی و غیر نقدی برای افغانستان‪،‬‬
‫طراحی و آغاز شد‪.‬‬
‫جدول‪ :‬کمک های خارجی ( به مقدار به میلیارد دالر)‬
‫کمک های‬ ‫نشست های همراه با کمک مالی ( کمک های چند جانبه )‬
‫مجموع‬
‫دو جانبه‬ ‫بروکسل‬ ‫توکیو‬ ‫شیکاگو‬ ‫پاریس‬ ‫رم‬ ‫لندن‬ ‫برلین‬ ‫توکیو‬
‫‪134.64‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪15.2‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪0.04‬‬ ‫‪8.7‬‬ ‫‪5.6‬‬ ‫‪5.1‬‬
‫(منبع‪ :‬وزارت مالیه‪ 43 :1391 ،‬و ویبایت بی بی سی‪)2016 ،‬‬
‫آمریکا در مسائل مالی‪ ،‬پیش قراول کشورهای حاضر در افغانستان عمل کرده است‪ .‬براساس گزارش‬
‫بازرس ویژه برای بازسازی افغانستان( سیگار)‪ ،‬ایاالت متحده تا سال ‪ ،2017‬مبلغ ‪ 119.74‬میلیارد دالر را به تنهایی‬
‫برای بازسازی افغانستان هزینه کرده است‪ .‬در جزئیات این گزارش آمده است که این مبلغ در برنامه های امنیتی( ‪68.27‬‬
‫میلیارد)‪ ،‬برنامه واکنش سریع فرماندهان (‪ ،)3.69‬امور زیربنایی ( ‪ ،)0.99‬مبارزه با مواد مخدر(‪ ،)8.63‬حمایت های‬
‫اقتصادی (‪ )19.41‬وغیره ارائه شده است( ‪)65-67: 2017 Sigar‬‬
‫جدول زیر‪ ،‬جزئیات کمکهای جامعه جهانی را به تفکیک زمانی نشان میدهد‬
‫جدول‪ :‬تفکیک تعهدها وپرداخت ها( اعداد به میلیارد دالر)‬
‫درصد‬ ‫پرداخت‬ ‫تعهد کتبی‬ ‫سال‬
‫‪80.8‬‬ ‫‪2.61‬‬ ‫‪3.23‬‬ ‫‪1381‬‬
‫‪84.5‬‬ ‫‪2.62‬‬ ‫‪3.10‬‬ ‫‪1382‬‬
‫‪90‬‬ ‫‪4.17‬‬ ‫‪4.63‬‬ ‫‪1383‬‬
 ‫‪94.9‬‬ ‫‪6.18‬‬ ‫‪6.51‬‬ ‫‪1384‬‬
‫‪83.8‬‬ ‫‪4.89‬‬ ‫‪5.83‬‬ ‫‪1385‬‬
‫‪96.6‬‬ ‫‪11.79‬‬ ‫‪12.20‬‬ ‫‪1386‬‬
‫‪84.1‬‬ ‫‪7.13‬‬ ‫‪8.47‬‬ ‫‪1387‬‬
‫‪76.5‬‬ ‫‪6.32‬‬ ‫‪8.26‬‬ ‫‪1388‬‬
‫‪64.9‬‬ ‫‪10.90‬‬ ‫‪16.79‬‬ ‫‪1389‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪12.93‬‬ ‫‪12.93‬‬ ‫‪1390‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪14.646‬‬ ‫‪14.646‬‬ ‫‪1391‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪9.631‬‬ ‫‪9.631‬‬ ‫‪1392‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪6.812‬‬ ‫‪6.812‬‬ ‫‪1393‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪5.658‬‬ ‫‪5.658‬‬ ‫‪1395‬‬
‫‪ 90‬در صد‬ ‫‪112.639‬‬ ‫‪125.049‬‬ ‫مجموع‬
‫(منبع وزارت مالیه‪ 22 :1389 ،‬تا ‪ ; 24‬سیگار‪ 213 :2015 ،‬و ‪)225 :2017 ،sigar‬‬
‫پس از آمریکا‪ ،‬در کشور و سازمانی که بیشترین کمک را به افغانستان ارائه کرده اند‪ ،‬به ترتیب عبارت اند از‪ :‬چاپان‪،‬‬
‫اتحادیه اروپا‪ ،‬انگلیس‪ ،‬آلمان‪ ،‬بانک آسیایی‪ ،‬بانک جهانی‪ ،‬هند‪ ،‬کانادا‪ ،‬وهلند‪.‬‬
‫روش تحقیق ‪:‬‬
‫هدف اصلی این تحقیق رابطه بین متغیر مستقل ( نقش کمک های خارجی ) ومتغیر تابع( بودجه دولت افغانستان) مطرح‬
‫بحث میباشد وجامعه آماری این تحقیق وزارت مالیه افغانستان و ریاست بودجه است که درین بخش ابزار تحقیق عبارت از‬
‫بررسی اسناد ومدارک و منابع انترنیتی است‪.‬‬
‫یافته های تحقیق‬
‫درین بخش نسبت های مهم واساسی را که بودجه ملی‪ ،‬کمک های خارجی و تولید ناخالص داخلی مهم واساسی پنداشته‬
‫میشوند را بررسی و با سایر نسبتها مقایسه می نمایم‪ .‬مقایسه نسبت ها منابع تمویل بودجه وتجزیه و تحلیل آنها تصویر‬
‫واضح و شفاف را از وضعیت اقتصادی کشور و میزان وابستگی اقتصاد و بودجه دولت به کمک های خارجی‬
‫واستقراض خارجی را برای ما ارائه می نمایند‪ .‬در ذیل ب ه بررسی وتجزیه وتحلیل نسبت های مهم می پردازیم‪.‬‬
‫نسبت های عواید داخلی با بودجه ملی‬
‫جدول ‪ :‬نسبت های عواید داخلی با بودجه ملی ( ارقام به میلیون)‬
‫سال‬ ‫عواید داخلی‬ ‫مجموع بودجه ملی‬ ‫فیصد‬
‫‪1387‬‬ ‫‪44375‬‬ ‫‪134767‬‬ ‫‪33‬‬
‫‪1388‬‬ ‫‪50600‬‬ ‫‪153011‬‬ ‫‪33‬‬
‫‪1389‬‬ ‫‪71120‬‬ ‫‪197611‬‬ ‫‪34‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪93664‬‬ ‫‪224780‬‬ ‫‪42‬‬
‫‪1391‬‬ ‫‪89910‬‬ ‫‪224744‬‬ ‫‪40‬‬
‫‪1392‬‬ ‫‪123000‬‬ ‫‪354077‬‬ ‫‪35‬‬
‫‪1393‬‬ ‫‪139400‬‬ ‫‪428400‬‬ ‫‪32‬‬
‫منبع‪ :‬بودجه ملی کشور‬
‫نمودار جدول باال‬

‫مقایسه عواید داخلی با بودجه ملی‬

‫‪500.000‬‬

‫‪400.000‬‬
‫مجموع بودجه‬
‫‪300.000‬‬
‫عواید داخلی‬
‫‪200.000‬‬

‫‪100.000‬‬

‫‪-‬‬
‫‪1386‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪213873 1388‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1389‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪61390 7 13918 1392‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪1393‬‬
‫‪10‬‬
 ‫در اکثر از کشورهای جهان عواید داخلی دولت بطور تقریبی کل بودجه ملی کشورها را تامین میناید اما با توجه به‬
‫اطالعات فوق در افغانستان در سالهای مورد نظر کمترین سهم درآمد داخلی دولت در تمویل بودجه ملی ‪ 29‬فیصد‬
‫وبیشترین آن ‪ 42‬فیصد است‪ .‬بر اساس گراف فوق از سال ‪ 1387‬الی ‪ 1391‬رشد عواید داخلی وافزایش در بودجه داخلی‬
‫بطور داخلی بطور تقریبی با هم یکسان بوده است‪ .‬اما از سال ‪ 1391‬الی سال ‪ 1393‬افزایش بودجه ملی نظر به افزایش‬
‫در عواید داخلی خیلی شدید بوده است‪ .‬پس از سال ‪ 1393‬افزایش در آن با کندی مواجه شده است پس میتوان نتیجه گرفت‬
‫که وابستگی بودجه ملی به کمک های خارجی واستقراض خارجی در سالهای مورد تحقیق داده ادامه داشته است‪.‬‬
‫نسبت عواید خارجی با بودجه ملی‬
‫جدول ( ‪ )۲-۴‬نسبت عواید خارجی با بودجه ملی (ارقام به میلیون)‬

‫سال‬ ‫عواید خارجی‬ ‫مجموع بودجه‬ ‫فیصد‬

‫‪1387‬‬ ‫‪86.896‬‬ ‫‪134.767‬‬ ‫‪64‬‬

‫‪1388‬‬ ‫‪80.163‬‬ ‫‪153.011‬‬ ‫‪52‬‬
‫‪1389‬‬ ‫‪124.310‬‬ ‫‪197.611‬‬ ‫‪63‬‬
‫‪1390‬‬ ‫‪125.706‬‬ ‫‪224.780‬‬ ‫‪56‬‬
‫‪1391‬‬ ‫‪137.003‬‬ ‫‪224.744‬‬ ‫‪61‬‬
‫‪1392‬‬ ‫‪211.987‬‬ ‫‪354.077‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪1393‬‬ ‫‪268.100‬‬ ‫‪428.400‬‬ ‫‪62‬‬
‫منبع ‪ :‬بودجه ملی افغانستان‬
‫نمودار جدول‬

‫مقایسه عواید خارجی با بودجه ملی‬

‫‪500.000‬‬
‫‪400.000‬‬
‫‪300.000‬‬
‫مجموع بودجه‬
‫‪200.000‬‬
‫عواید خارجی‬
‫‪100.000‬‬
‫‪-‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1386‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1388‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪513906‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪1392‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪1394‬‬

‫عواید خارجی سهم قابل توجه در بودجه ملی کشور دارد‪ .‬در بین سالهای مورد نظر کمترین سهم عواید خارجی ‪ 52‬درصد و بیشترین‬
‫سهم در آن ‪ 69‬در صد میباشد‪ .‬عواید خارجی که شامل استقراض خارجیی وکمکهای خارجی میباشد در سالهای مورد نظر سهم‬
‫چشمگیری درتمویل بودجه ملی کشور داشته است که این وضعیت از ضعف اقتصادی واندک بودن عواید داخلی کشور ناشی میشود‪.‬‬
‫نظر به گراف فوق عواید خارجی در حال کاهش وبودجه ملی در حال افزایش میباشد‪ ،‬پس میتوان نتیجه گرفت عواید داخلی در این‬
‫میان سیر افزایشی داشته است که با وجود سیر نزولی عواید خارجی بودجه ملی همچنان افزایش می یابد در نهایت می توان گفت که‬
‫عواید داخلی در حال رشد است‪.‬‬
‫بودجه مالی سال ‪1389‬‬
‫بودجه ملی ( عادی و انکشافی) سال ‪ 1389‬در جدول ذیل خالصه گردیده است‪:‬‬
‫جدول (‪ : )۳-۴‬بودجه ملی ( عادی و انکشافی) سال ‪۱۳۸۹‬‬
‫ارقام به افغانی‬
‫فیصدی سهم بودجه اصلی‬
‫و احتیاطی در بودحه ملی‬ ‫مجموع‬ ‫مبلغ‬ ‫تفصیالت‬ ‫نوع بودجه‬ ‫شماره‬
 ‫فیصد‬ ‫‪۶۸‬‬ ‫‪79,135,793,000‬‬ ‫بودجه اصلی یا عملیاتی‬
‫فیصد‬ ‫‪۳۲‬‬ ‫‪116,276,111,000‬‬ ‫‪37,140,318,000‬‬ ‫بودجه احتیاطی‬ ‫عادی‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۹۹.۵‬‬ ‫فیصد‬ ‫‪98,671,982,000‬‬ ‫بودجه اصلی یا عملیاتی‬
‫فیصد ‪۰.۵‬‬ ‫‪99,229,732,000‬‬ ‫‪557,750,000‬‬ ‫بودجه احتیاطی‬ ‫انکشافی‬ ‫‪۲‬‬
‫مجموع بودجه ملی سال مالی ‪۱۳۸۹‬‬
‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ . ۱۳۸۹‬ص ‪۴‬‬
‫منابع تمویل بودجه ملی‬
‫منابع تمویلی بودجه ملی ( عادی و انکشافی) سال ‪ 1389‬در جدول ذیل توضیح گریده است‪.‬‬
‫ارقام به افغانی‬ ‫جدول (‪ : )۴-۴‬منابع تمویل بودجه ملی‬
‫منابع تمویلی‬
‫بیالنس‬ ‫مجموع تمویل بودجه‬ ‫مساعدت تمویل کننده‬ ‫اصل بودجه منظور شده‬ ‫نوع بودجه‬ ‫شماره‬
‫عواید داخلی‬
‫گان (دونر ها)‬
‫‪110,358,000‬‬ ‫‪116,155,753,000‬‬ ‫‪48,505,753,000‬‬ ‫‪67,650,000,000‬‬ ‫‪116,266,111,000‬‬ ‫عادی‬ ‫‪۱‬‬
‫‪5,417,481,000‬‬ ‫‪93,812,251,000‬‬ ‫‪90,342,251,000‬‬ ‫‪3,470,000,000‬‬ ‫‪99,229,732,000‬‬ ‫انکشافی‬ ‫‪۲‬‬
‫‪5,527,830,000‬‬ ‫‪209,968,004,000‬‬ ‫‪138,848,004,000‬‬ ‫‪71,120,000,000‬‬ ‫‪215,495,834,000‬‬ ‫مجموع‬
‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ .۱۳۸۹‬ص ‪۵-۴‬‬
‫با درنظر داشت ارقام مندرج در جدول فوق الذکر‪ ،‬کسری بودجه عادی با توجه به منابع تمویلی مبلغ ‪ 110358000‬افغانی‬
‫یا ‪ 0.09‬در صد وکسر بودجه انکشافی مبلغ ‪ 5417481000‬افغانی یا ‪ 5.45‬در صد بودجه منظور شده را تشکیل میدهد‪.‬‬
‫در ارتباط به تمویل بودجه طوریکه در جدول فوق درج استف سهم عواید داخلی در بودجه عادی ‪ 58.2‬درصد وبودجه‬
‫انکشافی ‪ 3.7‬در صد ودرمجموع بودجه ملی ( عادی وانکشافی) ‪ 33.87‬درصد را احتوا می نماید‪.‬‬
‫شکل شماره‪ -:۱‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال ‪۱۳۸۹‬‬

‫تمویل بودجه عادی‬

‫کسری بودجه‬
‫مساعدت ها‬
‫منابع داخلی‬

‫‪1‬‬

‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬کزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪.۱۳۸۹‬‬

‫شکل شماره ‪ : ۲‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال ‪ ۱۳۹۸‬به فیصدی‬

‫تمویل بودجه عادی به فیصدی‬

‫‪0%‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪42%‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪58%‬‬
‫‪3‬‬

‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬کزارش نتایح بررسی حساب قطعیه سال ‪.۱۳۸۹‬‬
 ‫در حالت عادی باید تمام تمویل بودجه ملی دولت از منابع داخلی تمویل گردد اما در افغانستان از پنجاه سال به این طرف‬
‫متکی به کمکهای خارجی در تمویل بودجه ملی بوده است‪.‬چنانچه که در شکل ذیل مشاهده میشود‪ ،‬درتمویل بودجه عادی‬
‫سال ض‪ 1389‬حد ‪ 42‬درصد ان را مساعدت های خارجی تشکیل میدهد و حدود ‪ 58‬درصد آن را از طریق منابع داخلی‬
‫تمویل میشود‪.‬‬
‫شکل شماره ‪ : ۳‬چگونگی تمویل بودجه انکشافی سال ‪۱۳۸۹‬‬

‫چگونگی تمویل بودجه انکشافی‬

‫مساعدتها‬
‫کسری بودجه‬ ‫‪90,342,251,000‬‬

‫سهم عواید داخلی‬

‫‪3,470,000,000‬‬ ‫‪5,417,481,000‬‬

‫شکل شماره ‪ :۴‬چگونگی تمویل بودجه انکشافی سال ‪ ۱۳۸۹‬به فیصدی‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫مساعدتها‬ ‫‪5%4%‬‬

‫کسری بودجه‬

‫‪91%‬‬

‫منبع ‪ -:‬گزارش اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش بازرسی حساب قطعیه سال ‪ . ۱۳۸۹‬ص ‪۵-۴‬‬
‫چناچه در شکل ذیل مشاهده میشود‪ ،‬بیشترین سهم را در تمویل بودجه انکشافی افغانستان کمک های خارجی دارد‪.‬‬
‫تحقق بودجه عادی ‪1389‬‬
‫حساب قطعیه سال‪ 1389‬نشان دهنده مبلغ ‪ 5067518961‬افغانی وجوه مصرف ناشده میباشد و مراجعی که بیشترین مبلغ‬
‫منظور شده را در بودجه ملی دارا بوده وهمچنان بیشترین مبلغ وجوه باقی مانده از بودجه عادی را به خود اختصاص داده‬
‫اند‪.‬‬
‫جدول (‪ : )۴-۵‬تحقیق بودجه عادی سال ‪۱۳۸۹‬‬
‫فیصدی‬
‫فیصدی‬ ‫سهم در‬
‫مجموع مندرج در قطعیه‬
‫عدم‬ ‫باقیمانده‬ ‫مجموعه مصارف‬ ‫بودجه‬ ‫ادارات‬ ‫شماره‬
‫بعد ار تعدیالت‬
‫مصرف‬ ‫بمالحظه‬
‫قطعیه‬
‫وزارت کار و امور اجتماعی‬
‫‪1,170,757,172‬‬ ‫‪4,925,809,394‬‬ ‫‪6,096,566,566‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪19.6‬‬ ‫‪5.3‬‬ ‫شهدا و معلولین‬
‫‪905,498,060‬‬ ‫‪19,114,738,915‬‬ ‫‪20,020,236,975‬‬ ‫وزارت معارف‬ ‫‪۲‬‬
‫‪4.5‬‬ ‫‪17.3‬‬
‫‪512,037,592‬‬ ‫‪2,044,897,869‬‬ ‫‪2,556,935,461‬‬ ‫وزارت امور خارجه‬ ‫‪۳‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪2.2‬‬
‫‪333,310,409‬‬ ‫‪28,230,017,926‬‬ ‫‪28,563,328,335‬‬ ‫وزارت امور داخله‬ ‫‪۴‬‬
‫‪1.16‬‬ ‫‪24.7‬‬
‫‪304,776,012‬‬ ‫‪452,747,457‬‬ ‫‪757,523,469‬‬ ‫وزارت ارشاد حج و اوقاف‬ ‫‪۵‬‬
‫‪40.2‬‬ ‫‪0.65‬‬
 ‫‪301,449,160‬‬ ‫‪1,178,779,573‬‬ ‫‪1,480,228,733‬‬ ‫وزارت فواید عامه‬ ‫‪۶‬‬
‫‪20.3‬‬ ‫‪1.2‬‬
‫‪195,371,816‬‬ ‫‪1,869,041,557‬‬ ‫‪2,064,413,373‬‬ ‫ارگان های محل‬ ‫‪۷‬‬
‫‪9.4‬‬ ‫‪1.7‬‬
‫‪165,492,988‬‬ ‫‪2,067,173,357‬‬ ‫‪2,232,666,345‬‬ ‫وزارت صحت عامه‬ ‫‪۸‬‬
‫‪7.4‬‬ ‫‪1.9‬‬
‫‪136,046,996‬‬ ‫‪3,322,951,401‬‬ ‫‪3,458,998,397‬‬ ‫وزارت مالیه‬ ‫‪۹‬‬
‫‪3.9‬‬ ‫‪3.0‬‬
‫‪182,665,279‬‬ ‫‪27,622,972,545‬‬ ‫‪27,805,637,824‬‬ ‫وزارت دفاع ملی‬ ‫‪۱۰‬‬
‫‪0.65‬‬ ‫‪24.0‬‬
‫‪126,939,011‬‬ ‫‪1,270,278,763‬‬ ‫‪1,397,217,774‬‬ ‫ریاست دفتر ریاست دولت‬ ‫‪۱۱‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪1.2‬‬
‫‪116,706,867‬‬ ‫‪1,738,678,131‬‬ ‫‪1,855,384,998‬‬ ‫وزارت عدلیه‬ ‫‪۱۲‬‬
‫‪6.2‬‬ ‫‪1.6‬‬
‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ . ۱۳۸۹‬ص‪۸‬‬
‫اما موجودیت همچو ارقام بزرگ باقی مانده در بودجه نشان دهنده برنامه ریزی های نادرست وطرح موازی بوده است‬
‫تحقق بودجه انکشافی ‪1389‬‬
‫اداراتی که بیشترین منظوری در بودجه انکشافی داشته وبیشترین وجوه باقی مانده از بودجه انکشافی را دارا میباشد‪ .‬در‬
‫جدول ذیل توضیح گردیده است‪.‬‬
‫جدول (‪ : )۶-۴‬تحقق بودجه انکشافی‬
‫فیصدی تحقق‬
‫باقیمانده‬ ‫مجموع مصرف‬ ‫مجموع بودجه‬ ‫ادارات‬ ‫شماره‬
‫بودجه‬
‫‪27.14‬‬ ‫‪4,909,882,891‬‬ ‫‪1,829,558,090‬‬ ‫‪6,739,440,981‬‬ ‫وزارت مالیه‬ ‫‪۱‬‬

‫‪40‬‬ ‫‪5,988,333,542‬‬ ‫‪3,998,639,551‬‬ ‫‪9,986,973,093‬‬ ‫وزارت معارف‬ ‫‪۲‬‬

‫‪39.86‬‬ ‫‪1,078,335,180‬‬ ‫‪714,874,478‬‬ ‫‪1,793,209,658‬‬ ‫وزارت معادن‬ ‫‪۳‬‬
‫‪58.54‬‬ ‫‪3,032,634,784‬‬ ‫‪4,283,468,239‬‬ ‫‪7,316,103,023‬‬ ‫وزارت صحت عامه‬ ‫‪۴‬‬
‫‪27.58‬‬ ‫‪10,403,697,768‬‬ ‫‪3,962,111,406‬‬ ‫‪14,365,809,174‬‬ ‫وزارت انرژی أب‬ ‫‪۵‬‬
‫‪49.29‬‬ ‫‪12,302,172,118‬‬ ‫‪11,958,699,884‬‬ ‫‪24,260,872,002‬‬ ‫وزارت فواید عامه‬ ‫‪۶‬‬
‫‪33.95‬‬ ‫‪13,967,773,575‬‬ ‫‪7,180,412,126‬‬ ‫‪21,148,185,701‬‬ ‫وزارت احیاو انکشاف دهات‬ ‫‪۷‬‬
‫‪42.12‬‬ ‫‪1,791,792,222‬‬ ‫‪1,304,156,778‬‬ ‫‪3,095,949,000‬‬ ‫وزارت امور شهر سازی‬ ‫‪۸‬‬
‫‪22.43‬‬ ‫‪1,245,340,200‬‬ ‫‪231,259,227‬‬ ‫‪1,476,599,427‬‬ ‫ریاست مستقل ارگانهای محل‬ ‫‪۹‬‬
‫‪33.8‬‬ ‫‪1,422,503,081‬‬ ‫‪726,628,919‬‬ ‫‪2,149,132,000‬‬ ‫شاروالی کابل‬ ‫‪۱۰‬‬
‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ . ۱۳۸۹‬ص‪۱۸‬‬
‫حدود ‪ 91‬در صد تمویل بودجه انکشافی را کمک های خارجی تشکیل میدهد اما هیچ یک وزارت نتوانسته که باالتر از‬
‫‪ 59‬درصد بودجه انکشافی خویش را به مصرف برساند‪.‬‬
‫بودجه ملی ( عادی و انکشافی) سال ‪1390‬‬
‫بودجه ملی سال ‪ 1390‬که طی مصوبه شماره ‪ 1‬مورخ ‪ 12/2/1390‬ولسی جرگه شورای محترم ملی تصویب‪ ،‬در جدول‬
‫ذیل خالصه شده است ‪.‬‬
‫جدول (‪ : )۷-۴‬بودجه ملی سال ‪ ۱۳۹۰‬ارقام به افغانی‬
‫فیصدی سهم بودجه اصلی و‬
‫مجموع‬ ‫مبلغ‬ ‫تفصیالت‬ ‫نوع بودجه‬ ‫شماره‬
‫احتیاطی در بودجه ملی‬
‫در صد ‪90.08‬‬ ‫‪135,771,743,000‬‬ ‫بودجه اصلی یا عملیاتی‬
‫‪150,726,119,000‬‬ ‫عادی‬ ‫‪۱‬‬
‫درصد ‪9.92‬‬ ‫‪14,954,376,000‬‬ ‫بودجه احتیاطی‬
‫در صد ‪96.5‬‬ ‫‪17,509,885,000‬‬ ‫بودجه اصلی یا عملیاتی‬
‫‪74,054,700,000‬‬ ‫انکشافی‬ ‫‪۲‬‬
‫در صد ‪3.5‬‬ ‫‪56,544,815,000‬‬ ‫بودجه احتیاطی‬
 ‫‪224,780,819,000‬‬ ‫مجموع بودجه ملی سال ‪۱۳۹۰‬‬
‫منبع ‪ -:‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ ۱۳۹۰‬ص ‪۲۵‬‬
‫منابع تمویلی بودجه ملی در سال ‪1390‬‬
‫منابع تمویلی بودجه ملی سال ‪ 1390‬در جدول ذیل توضیح گردیده است‪.‬‬
‫جدول (‪ : )۷-۴‬بودجه ملی سال ‪ ۱۳۹۰‬ارقام به افغانی‬
‫منابع تمویلی‬ ‫اصل بودجه منظور‬ ‫نوع‬
‫بیالنس‬ ‫مجموع تمویل بودجه‬
‫قروض‬ ‫مساعدتها‬ ‫عواید داخلی‬ ‫شده‬ ‫بودجه‬ ‫شماره‬
‫‪84,015,198,000‬‬ ‫عادی‬ ‫‪۱‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪150,726,119,000‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪66,710,921,000‬‬ ‫‪150,726,119,000‬‬
‫‪12,139,649,200‬‬ ‫انکشافی‬ ‫‪۲‬‬
‫)‪(2,918,803,700‬‬ ‫‪70,047,010,000‬‬ ‫‪4,007,690,000‬‬ ‫‪54,988,557,100‬‬ ‫‪74,054,700,000‬‬
‫‪96,154,847,200‬‬ ‫مجموع‬
‫)‪(2,918,803,700‬‬ ‫‪220,773,129,000‬‬ ‫‪4,007,690,000‬‬ ‫‪121,699,478,100‬‬ ‫‪224,780,819,000‬‬
‫منبع ‪ -:‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ ۱۳۹۰‬ص ‪۲۵‬‬

‫قرار فوق بیالنس بودجه عادی سال ‪ 1390‬با توجه به منابع تمویلی آن صفر ویا فاقد کسر میباشد ولی در بودجه انکشافی‬
‫جمعا ً مبلغ ‪ 2918803700‬یا ‪ 1.3‬درصد کسری موجود بوده که این شامل پروژه های انتقالی وجدید وانمود گردیده است‪.‬‬
‫شکل شماره ‪ : ۵‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال ‪ ۱۳۹۰‬شکل شماره ‪-:۶‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال ‪ ۱۳۹۰‬به فیصدی‬

‫تمویل بودجه به فیصدی‬ ‫ارقام به افغانی‬

‫‪84,015,1‬‬
‫‪44%‬‬ ‫‪98,000‬‬
‫‪66,710,921,000‬‬
‫‪56%‬‬

‫مساعدته‬
‫سهم عواید‬ ‫سهم‬ ‫مساعدتها‬

‫منبع ‪ -:‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪۱۳۹۰‬‬
‫بودجه عادی سال ‪ 1390‬مبلغ ‪ 150.72‬میلیارد افغانی میباشد که در حدود ‪ 16.36‬میلیارد افغانی در منابع داخلی و ‪18.20‬‬
‫میلیارد در مساعدت ها خارجی در مجموع ‪ 34.57‬میلیارد نسبت به بودجه عادی سال ‪ 1389‬افزایش را نشان میدهد‪.‬‬
‫شکل شماره ‪ :۸‬چگونگی تمویل بودجه انکشافی سال ‪ ۱۳۹۰‬به فیصدی‬ ‫شکل شماره ‪ :۷‬چگونگی تمویل بودجه انکشافی سال ‪۱۳۹۰‬‬

‫‪3 4‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪6%-4% 16%‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪54,988,557,1‬‬
‫‪74%‬‬ ‫‪00‬‬

‫‪12,139,649,2‬‬
‫‪00‬‬ ‫‪4,007,690,00‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪(2,918,803,7‬‬
‫‪0‬‬
‫منابع‬ ‫مساعدتها‬ ‫قروض‬ ‫)‪00‬‬
‫کسری بودجه‬

‫منبع ‪ -:‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪۱۳۹۰‬‬
 ‫در سال ‪ 1390‬در تمویل بودجه انکشافی بیشترین سهم را کمکهای خارجی داشته که حدود ‪ 74‬درصد بودجه انکشافی را‬
‫تمویل میکند ومنابع داخلی نیز به مقایسه به سالهای قبل در تمویل بودجه انکشافی افزایش نموده است‪ .‬که ‪ 16‬درصد را‬
‫تشکیل می دهد و ‪ 6‬درصد تمویل بودجه انکشافی در سال مذکور قروض تشکیل میدهد ودرین سال حدود ‪ 4‬درصد کسر‬
‫دارد بودجه انکشافی که منابع تمویلی ندارد‪.‬‬

‫چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪۱۳۹۰‬‬

‫جدول (‪ : )۹-۴‬چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪۱۳۹۰‬‬
‫فیصدی‬ ‫مجموع بودجه مندرج در‬
‫باقیمانده‬ ‫مجموع مصرف‬ ‫ادارات‬ ‫شماره‬
‫مصرف‬ ‫قطعیه بعد از تعدیالت‬

‫‪4,515,974,838‬‬ ‫‪40,178,523,401‬‬ ‫وزارت دفاع ملی‬ ‫‪1‬‬

‫‪10.104‬‬ ‫‪44,694,498,239‬‬

‫‪40,161,651‬‬ ‫‪190,953,189‬‬ ‫وزارت مخابرات‬ ‫‪۲‬‬

‫‪17.40‬‬ ‫‪231,114,840‬‬

‫‪277,578,284‬‬ ‫‪2,561,846,030‬‬ ‫وزارت فواید عامه‬ ‫‪۳‬‬

‫‪9.80‬‬ ‫‪2,839,424,314‬‬

‫‪19,566,895‬‬ ‫‪121,266,858‬‬ ‫وزارت مبارزه با مواد مخدر‬ ‫‪۴‬‬

‫‪13.9‬‬ ‫‪140,833,753‬‬

‫‪17,679,997‬‬ ‫‪42,914,327‬‬ ‫اداره ملی استندرد‬ ‫‪۵‬‬

‫‪29.18‬‬ ‫‪60,594,324‬‬

‫‪12,768,508‬‬ ‫‪76,267,842‬‬ ‫اداره مبارزه با حوادث‬ ‫‪۶‬‬

‫‪14.34‬‬ ‫‪89,036,350‬‬

‫‪13,868,752‬‬ ‫‪99,267,185‬‬ ‫کمیسیون مستقل انتخابات‬ ‫‪۷‬‬

‫‪12.26‬‬ ‫‪113,135,937‬‬

‫‪27,315,744‬‬ ‫‪2,387,247‬‬ ‫کمیسیون عالی انرژی اتمی‬ ‫‪۸‬‬

‫‪19.60‬‬ ‫‪29,702,991‬‬

‫ریاست عمومی مستقل انسجام امور‬

‫‪4,532,051‬‬ ‫‪39,931,649‬‬ ‫‪۹‬‬
‫‪10.19‬‬ ‫‪44,463,700‬‬ ‫کوچی ها‬

‫منبع ‪ -:‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ ۱۳۹۰‬ص ‪۳۲‬‬
‫گرچه وجوه باقی مانده ازمصارف بودجه عادی را میتوان به عنوان تصرف بودجوی تلقی نمود‪ ،‬اما قرار مالحظه قطعیه‬
‫عواید سال ‪ 1390‬منجمله مبلغ ‪ 66710921300‬افغانی مساعدت نهاد های بین المللی ( دونرهای خارجی ) در تمویل‬
‫بودجه عادی‪ ،‬طی سال ‪ 1390‬مبلغ ‪ 602409106144‬افغانی تحصیل و مبلغ ‪ 6310815156‬افغانی باقی مانده ونشان‬
‫دهنده آنست که رقم هنگفت وجوه مصرف ناشده بودجه عادی نزد دونرها باقیمانده‪.‬‬
‫چگونگی تحقق بودجه انکشافی سال ‪1390‬‬
‫در سال ‪ 1390‬مبلغ ‪ 100698508693‬افغانی در بودجه انکشافی برای ‪ 611‬پروژه در نظر گرفته شده بود‪ .‬طوریکه در‬
‫جریان بررسی مشاهده گردیده که کمتر از ‪ 50‬فیصد پول متذکره مصرف شده و به تعداد ‪ 161‬پروژه انکشافی اصالً هیچ‬
‫مصرف نگردیده است که ازین بابت مبلغ ‪ 11961438436‬افغانی که ‪ 12‬فیصد مجموع تخصیصات مصرف نشده را‬
‫نشان میدهد باقی مانده است‪ .‬طوریکه ‪ 10‬وزارت خانه واداره مستقل ذیل مشاهد میگرددف تعداد زیادی پروژه وجود دارد‬
‫که اصالً هیچ اجراتی صورفت نگرفته است‪.‬‬
 ‫جدول (‪ : )۹-۴‬چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪۱۳۹۰‬‬
‫وجوه باقی مانده در‬ ‫تعداد پروژه هایکه در سال‬ ‫تعداد پروژه که باید در سال ‪ ۱۳۹۰‬مورد‬ ‫اسم اداره‬
‫بودجه ( به افغانی)‬ ‫‪ ۱۳۹۰‬مورد اجرا قرار نگرفت‬ ‫اجرا قرار گیرد‬
‫‪494,903,890‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪ .۲۷‬وزارت معارف‬
‫‪348,546,360‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪ .۲۸‬وزارت تحصیالت عالی‬
‫‪293,671,510‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪ .۳۴‬وزارت مخابرات‬
‫‪872,562,403‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪ .۳۷‬وزارت صحت عامه‬
‫‪754,539,880‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪ .۳۹‬وزارت زراعت‬
‫‪1,150,473,520‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪57‬‬ ‫‪ .۴۱‬وزارت انرژی و آب‬
‫‪3,808,906,743‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪ .۴۲‬وزارت فواید عامه‬
‫‪257,278,000‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪ .۴۳‬وزارت احیا و انکشاف دهات‬
‫‪258,500,000‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ .۸۲‬ریاست مستقل ابرسانی وکانالزاسیون‬
‫‪2,051,550,000‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪ .۸۳‬تصدی برشنا‬
‫منبع ‪ -:‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ ۱۳۹۰‬ص ‪۳۴‬‬

‫بودجه ملی ( عادی وانکشافی) سال ‪1391‬‬

‫جدول (‪ : )۱۱-۴‬بودجه ملی سال ‪۱۳۹۱‬‬
‫فیصدی سهم بودجه اصلی و احتیاطی در‬
‫مجموع‬ ‫مبلغ‬ ‫تفصیالت‬ ‫نوع بودجه‬ ‫شماره‬
‫بودجه ملی‬

‫‪87.78‬‬ ‫‪117,356,561,000‬‬ ‫بودجه اصلی یا عملیاتی‬

‫‪12.22‬‬ ‫‪133,690,511,000‬‬ ‫‪16,333,950,000‬‬ ‫بودجه احتیاطی‬ ‫عادی‬ ‫‪۱‬‬

‫‪96.80‬‬ ‫‪107,178,559,500‬‬ ‫بودجه اصلی یا عملیاتی‬

‫‪3.50‬‬ ‫‪111,053,559,500‬‬ ‫‪3,875,000,000‬‬ ‫بودجه احتیاطی‬ ‫انکشافی‬ ‫‪۲‬‬

‫‪244,744,070,500‬‬ ‫مجموع بودجه مالی سال ‪۱۳۹۱‬‬

‫منبع ‪ :‬بودجه ملی سال ‪ ۱۳۹۱‬ص ‪۴ -۲‬‬

‫منابع تمویلی بودجه ملی ‪1391‬‬

‫جدول شماره (‪ : )۱۲-۴‬منابع تمویلی بودجه ملی سال ‪۱۳۹۱‬‬
‫بیالنس‬ ‫مجموع تمویل بودجه‬ ‫منابع تمویل‬
‫مساعدت تمویل کنندگان‬
‫(دونر)‬ ‫عواید داخلی‬ ‫اصل بودجه منظور شده‬ ‫نوع بودجه‬ ‫شماره‬

‫)‪(187,696,000‬‬ ‫‪133,502,815,000.00‬‬ ‫‪56,997,375,000‬‬ ‫‪76,505,440,000‬‬ ‫‪133,690,511,000‬‬ ‫عادی‬ ‫‪۱‬‬

‫)‪(16,211,139,500‬‬ ‫‪94,842,420,000.00‬‬ ‫‪76,333,860,000‬‬ ‫‪18,508,560,000‬‬ ‫‪111,053,559,500‬‬ ‫انکشافی‬ ‫‪۲‬‬

‫‪228,345,235,000.0‬‬
‫)‪(16,398,835,500‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪133,331,235,000‬‬ ‫‪95,014,000,000‬‬ ‫‪244,744,070,500‬‬ ‫مجموع‬
‫منبع ‪ :‬بودجه ملی سال ‪ ۱۳۹۱‬ص ‪۶ -۲‬‬

‫شکل شماره ‪ :۱۰‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال ‪ ۱۳۹۱‬به فیصدی‬ ‫شکل شماره ‪ :۹‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال ‪۱۳۹۲‬‬
 ‫‪76,505,440,00‬‬
‫سعهم عواید‬ ‫‪56,997,375,000‬‬
‫‪0%‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪43%‬‬
‫‪57%‬‬
‫مساعدت‬

‫)‪(187,696,000‬‬
‫کسری‬

‫سهم عواید‬ ‫مساعدتها‬ ‫کسری بودجه‬

‫منبع ‪ :‬بودجه ملی سال ‪۱۳۹۱‬‬

‫چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪1391‬‬

‫جدول شماره (‪ : )۱۳-۴‬چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪۱۳۹۱‬‬
‫فیصدی با‬
‫قیمانده به‬
‫مقایسه‬
‫مجموع رقم‬
‫با قیمانده در‬ ‫مجموع بودجه بعد از‬
‫قطعیه‬ ‫باقیمانده‬ ‫مجموع مصرف‬ ‫تعدیالت‬ ‫ادارات‬ ‫شماره‬

‫‪64.15‬‬ ‫‪13,539,673,613‬‬ ‫‪37,460,001,067‬‬ ‫‪50,999,674,680‬‬ ‫وزارت دفاع ملی‬ ‫‪۱‬‬

‫‪26.48‬‬ ‫‪5,584,759,120‬‬ ‫‪36,205,399,737‬‬ ‫‪41,790,158,857‬‬ ‫وزار امور داخله‬ ‫‪۲‬‬

‫‪0.94‬‬ ‫‪199,210,175‬‬ ‫‪1,799,037,397‬‬ ‫‪1,998,247,572‬‬ ‫وزارت صحت عامه‬ ‫‪۳‬‬

‫وزار کار امور اجتماعی شهدا‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪166,795,869‬‬ ‫‪7,410,440,792‬‬ ‫‪7,577,236,661‬‬ ‫و معلولین‬ ‫‪۴‬‬

‫‪0.78‬‬ ‫‪164,911,837‬‬ ‫‪1,657,002,262‬‬ ‫‪1,821,914,099‬‬ ‫اداره مستقل ارگان های محل‬ ‫‪۵‬‬

‫‪0.55‬‬ ‫‪117,608,735‬‬ ‫‪1,282,323,318‬‬ ‫‪1,399,932,053‬‬ ‫وزارت تجارت و صنایع‬ ‫‪۶‬‬

‫‪0.68‬‬ ‫‪144,195,770‬‬ ‫‪2,212,144,035‬‬ ‫‪2,356,339,805‬‬ ‫وزارت تحصیالت عالی‬ ‫‪۷‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪127,813,935‬‬ ‫‪20,232,742,868‬‬ ‫‪20,360,556,803‬‬ ‫وزارت معارف‬ ‫‪۸‬‬

‫‪0.64‬‬ ‫‪136,162,183‬‬ ‫‪5,948,539,144‬‬ ‫‪6,084,701,327‬‬ ‫وزارت مالیه‬ ‫‪۹‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪111,264,288‬‬ ‫‪2,094,652,449‬‬ ‫‪2,205,916,737‬‬ ‫وزارت امور خارجه‬ ‫‪۱۰‬‬

‫‪96.120‬‬ ‫‪20,292,395,525‬‬ ‫‪116,302,283,069‬‬ ‫‪136,594,678,594‬‬ ‫مجموع‬

‫منبع ‪ -:‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ ۱۳۹۱‬ص ‪۳۷‬‬
‫جدول فوق بیانگر آنست که از مبلغ ‪ 21105733316‬افغانی مجموع وجوه باقی مانده در قطعیه‪ ،‬مبلغ ‪20292395525‬‬
‫افغاین یا ‪ 96.146‬درصد آن مربوط به ده واحد بودجوی متذکره میباشد که از جمله مبلغ ‪ 13539673613‬افغانی وجوه‬
‫باقیمانده در بودجه وزارت دفاع ملی ومبلغ ‪ 5584759120‬افغانی در بودجه وزارت امور داخله قابل دقت است‪.‬‬
‫چگونگی تحقق بودجه انکشافی سال ‪1391‬‬
‫به اساس معلومات ارایه شده از ریاست عمومی خزاین در مجموع مبلغ ‪ 53593076385‬افغانی مصرف بودجه انکشافی‪،‬‬
‫مبلغ ‪ 15050014292‬افغانی از مدرک عواید داخلی‪ ،‬مبلغ ‪ 36379606404‬از مدارک مساعدت ها ومبلغ‬
 ‫‪ 2163455662‬افغانی از مدارک قروض شامل است با توجه به سهم عواید داخلی در مصرف بودجه انکشافی ‪28‬‬
‫درصد‪ ،‬مساعدتها ‪ 67.88‬درصد وقروض ‪ 4‬درصد را تشکیل میدهد‪.‬‬
‫بودجه ملی سال ‪1392‬‬
‫جدول (‪ : )۱۴-۴‬بودجه ملی سال ‪۱۳۹۲‬‬
‫فیصدی سهم بودجه اصلی و‬
‫مجموع‬ ‫مبلغ‬ ‫تفصیالت‬ ‫نوع بودجه‬ ‫شماره‬
‫احتیاطی در بودجه ملی‬
‫‪87.62‬‬ ‫‪172,021,605,000‬‬ ‫بودجه اصلی یا عملیاتی‬
‫‪196,327,011,000‬‬ ‫عادی‬ ‫‪۱‬‬
‫‪12.38‬‬ ‫‪24,305,406,000‬‬ ‫بودجه احتیاطی‬
‫‪96.94‬‬ ‫‪152,931,789,708‬‬ ‫بودجه اصلی یا عملیاتی‬
‫‪157,750,061,608‬‬ ‫انکشافی‬ ‫‪۲‬‬
‫‪3.06‬‬ ‫‪4,818,271,900‬‬ ‫بودجه احتیاطی‬
‫‪354,077,072,608‬‬ ‫مجموع بودجه ملی سال مالی ‪۱۳۸۹‬‬
‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال‪ ۱۳۹۲‬ص ‪۳۱‬‬
‫منابع تمویلی بودجه ملی‬
‫جدول (‪ : )۱۵-۴‬منابع تمویلی بودجه ملی سال ‪۱۳۹۲‬‬

‫بیالنس‬ ‫مجموع تمویل بودجه‬ ‫منابع تمویلی‬

‫اصل بودجه منظور شده‬ ‫نوع بودجه‬ ‫شماره‬
‫قروض‬ ‫مساعدتها‬ ‫عواید داخلی‬

‫‪-‬‬ ‫‪196,327,011,000‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪87,228,778,500‬‬ ‫‪109,098,232,520‬‬ ‫‪196,327,011,000‬‬ ‫عادی‬ ‫‪۱‬‬

‫‪12,697,509,278‬‬ ‫‪145,052,561,330‬‬ ‫‪2,837,120,930‬‬ ‫‪121,921,636,720‬‬ ‫‪20,293,911,680‬‬ ‫‪157,750,070,608‬‬ ‫انکشافی‬ ‫‪۲‬‬
‫‪12,697,509,278‬‬ ‫‪341,379,572,330‬‬ ‫‪2,837,120,930‬‬ ‫‪209,150,415,220‬‬ ‫‪129,392,144,200‬‬ ‫‪354,077,081,608‬‬ ‫مجموع‬
‫منبع‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ ۱۳۹۲‬ص ‪۳۲‬‬

‫شکل شماره ‪ :۱۴‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال ‪ ۱۳۹۲‬به فیصدی‬ ‫‪۱۳۹۲‬‬ ‫شکل شماره ‪ :۱۳‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال‬

‫‪109,098,23‬‬
‫‪2,520‬‬ ‫‪87,228,778,500‬‬
‫‪1‬‬
‫‪44%‬‬
‫‪56%‬‬ ‫‪2‬‬

‫سهم‬ ‫مساعدتها‬

‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪۱۳۹۲‬‬
‫چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪1392‬‬
‫اداراتی که فیصدی بیشتر وجوه باقیمانده بودجه عادی سال ‪ 1392‬را به مقایسه مجموع باقیمانده در قطعیه بخود اختصاص‬
‫داده اند در جدول ذیل توضیح گردیده است‪.‬‬
‫جدول (‪ -: )۴-۱۶‬چگونگی تحقق بودجه عادی سال ‪۱۳۹۲‬‬
‫فیصدی‬
‫باقیمانده‬
‫به‬
‫مقایسه‬
‫مجموع‬
‫رقم با‬
‫قیمانده‬ ‫فیصدی با‬
‫در قطعیه‬ ‫قیمانده‬ ‫با قیمانده‬ ‫مجموع مصرف‬ ‫مجموع بودجه بعد از تعدیالت‬ ‫ادارات‬ ‫شماره‬
 ‫‪70.30‬‬ ‫‪20.26‬‬ ‫‪14,758,673,533‬‬ ‫‪58,075,955,965‬‬ ‫‪72,834,629,498‬‬ ‫وزارت دفاع ملی‬ ‫‪۱‬‬

‫‪17.61‬‬ ‫‪6.85‬‬ ‫‪3,696,882,268‬‬ ‫‪50,269,776,490‬‬ ‫‪53,966,658,758‬‬ ‫وزارت داخله‬ ‫‪۲‬‬

‫‪1.71‬‬ ‫‪10.35‬‬ ‫‪360,016,255‬‬ ‫‪3,115,267,323‬‬ ‫‪3,475,283,578‬‬ ‫وزارت صحت عامه‬ ‫‪۳‬‬

‫‪1.70‬‬ ‫‪1.21‬‬ ‫‪358,313,600‬‬ ‫‪29,195,124,537‬‬ ‫‪29,553,438,137‬‬ ‫وزارت معارف‬ ‫‪۴‬‬

‫اداره مستقل ارگانهای‬
‫‪1.18‬‬ ‫‪8.90‬‬ ‫‪248,073,125‬‬ ‫‪2,537,408,838‬‬ ‫‪2,785,481,963‬‬ ‫محل‬ ‫‪۵‬‬

‫‪0.93‬‬ ‫‪3.31‬‬ ‫‪195,565,609‬‬ ‫‪5,702,495,843‬‬ ‫‪5,898,061,452‬‬ ‫وزارت مالیه‬ ‫‪۶‬‬

‫وزارت کار امور‬
‫‪0.74‬‬ ‫‪1.33‬‬ ‫‪155,361,553‬‬ ‫‪11,469,994,006‬‬ ‫‪11,625,355,559‬‬ ‫اجتماعی‬ ‫‪۷‬‬

‫‪0.71‬‬ ‫‪21.21‬‬ ‫‪150,600,313‬‬ ‫‪559,216,927‬‬ ‫‪709,817,240‬‬ ‫وزارت انرژی و آب‬ ‫‪۸‬‬

‫‪0.59‬‬ ‫‪7.70‬‬ ‫‪124,122,701‬‬ ‫‪1,487,595,787‬‬ ‫‪1,611,718,488‬‬ ‫وزارت زراعت‬ ‫‪۹‬‬

‫‪95.49‬‬ ‫‪10.98‬‬ ‫‪20,047,508,957‬‬ ‫‪161,412,935,716‬‬ ‫‪182,444,673‬‬ ‫مجموع‬

‫‪4.51‬‬ ‫‪2.59‬‬ ‫‪947,004,716‬‬ ‫‪35,578,771,716‬‬ ‫‪36,525,776,432‬‬ ‫سایر ادارات‬

‫‪100‬‬ ‫‪9.58‬‬ ‫‪20,994,513,673‬‬ ‫‪196,991,707,432‬‬ ‫‪219,168,665,778‬‬ ‫مجموع عمومی‬

‫منبع ‪ :‬اداره عالی ‪ ،‬تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ ۱۳۹۲‬ص ‪۳۷‬‬
‫جدول فوق بیانگر آنست که از مجموع مبلغ ‪ 20994513674‬افغانی وجوه باقیمانده در قطعیه‪ ،‬مبلغ ‪20047508957‬‬
‫افغانی یا ‪ 95.49‬در صد آن مربوط به ‪ 9‬واحد بودجوی ومبلغ ‪ 947004717‬افغانی یا ‪ 4.51‬درصد مربوط به سایر‬
‫ادارات میباشد‪.‬‬

‫بودجه ملی سال ‪1393‬‬

‫جدول (‪ : )۱۷-۴‬منابع تمویلی بودجه ملی سال ‪۱۳۹۳‬‬
‫منابع تمویلی‬
‫بیالنس‬ ‫مجموع تمویل بودجه‬ ‫اصل بودجه منظور شده‬ ‫نوع بودجه‬ ‫شماره‬
‫مساعدتها‬ ‫عواید داخلی‬
‫‪-‬‬ ‫‪280,472,678,000‬‬ ‫‪152,106,058,000‬‬ ‫‪128,366,620,000‬‬ ‫‪280,472,678,000‬‬ ‫عادی‬ ‫‪۱‬‬
‫)‪(23,609,841,000‬‬ ‫‪124,296,020,000‬‬ ‫‪113,225,522,000‬‬ ‫‪11,070,498,000‬‬ ‫‪147,905,861,000‬‬ ‫انکشافی‬ ‫‪۲‬‬
‫)‪(23,609,841,000‬‬ ‫‪404,768,698,000‬‬ ‫‪265,331,580,000‬‬ ‫‪139,437,118,000‬‬ ‫‪428,378,539,000‬‬ ‫مجموع‬
‫منبع‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪ ۱۳۹۲‬ص ‪۳۲‬‬
‫شکل شماره ‪ :۱۸‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال ‪ ۱۳۹۳‬به فیصدی‬ ‫شکل شماره ‪ :۱۷‬چگونگی تمویل بودجه عادی سال ‪1393‬‬

‫‪152,106,058,000‬‬
‫‪128,366,620,000‬‬
‫‪1‬‬
‫‪46%‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪54%‬‬

‫سهم‬ ‫مساعدتها‬

‫منبع ‪ :‬بودجه ملی سال ‪۱۳۹۳‬‬

 ‫شکل شماره ‪ : ۲۰‬چگونگی تمویل بودجه انکشافی سال ‪ ۱۳۹۳‬به فیصدی‬ ‫شکل شماره ‪ : ۱۹‬چگونگی تمویل بودجه انکشافی سال ‪۱۳۹۳‬‬

‫تمویل بودجه انکشافی به فیصدی‬ ‫تمویل بودجه انکشافی‬

‫‪113,225,‬‬
‫‪-16% 7%‬‬ ‫‪11,070,4‬‬ ‫‪522,000‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪98,000‬‬
‫‪2‬‬
‫سهم‬ ‫مساعدتها‬ ‫بودجه‬ ‫کسری‬
‫‪(23,609,‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪841,000‬‬
‫)‬
‫‪77%‬‬

‫مقایسه بودجه عادی از سال ‪ 1389‬الی سال ‪1393‬‬

‫در حالت عادی باید تمام تمویل بودجه ملی دولت از منابع داخلی تمویل گردد اما در افغانستان از پنجاه سال به این طرف‬
‫متکی به کمکهای خارجی در تمویل بودجه ملی بوده است‪ .‬بودجه سال ‪ 1389‬مبلغ ‪ 116.15‬میلیارد افغانی که ‪ 58‬فیصد‬
‫آن از منابع داخلی و‪ 42‬فیصد آن از کمکهای همکاران خارجی تمویل میشود‪ ،‬دراین سال کسر بودجه عادی مبلغ ‪110.35‬‬
‫میلیون افغانی بوده و بودجه عادی سال ‪ 1390‬مبلغ ‪ 150.72‬میلیارد افغانی میباشد که درحدود ‪ 16.36‬میلیارد افغانی در‬
‫منابع داخلی و‪ 18.20‬میلیارد در مساعدتهای خارجی در مجموع ‪ 34.57‬میلیارد نسبت به بودجه عادی سال ‪ 1389‬افزایش‬
‫را نشان میدهد‪.‬‬
‫سال ‪ 1391‬با تعدیل قوانین اداره امور مالی ومصارف عامه وسایر قوانین در سال جاری سال مالر سر از سال ‪ 1391‬از‬
‫اول حمل به اول جدی تغیر یافته است‪ .‬سال مالی ‪ 1391‬صرف ‪ 9‬ماه (تا اخیر قوس ‪ )1391‬بهمین اساس بودجه سال ملی‬
‫‪ 1391‬برای ‪ 9‬ماه تخمین وسنجش گردیده است‪ .‬بودجه عادی سال ‪ 1391‬حدود ‪ 133.69‬میلیارد افغانی شده است‪ .‬که مبلغ‬
‫‪ 76.5‬میلیارد ( ‪ 57‬درصد ) ان منابع داخلی ومبالغ ‪ 56.99‬میلیارد ( ‪ 43‬درصد ) آن از منابع کمکهای خارجی تمویل شده‬
‫ومبلغ ‪ 187.69‬میلیون کسری بودجه درین سال داشتیم‪.‬حدود ‪ 11.3‬فیصد به مقایسه بودجه عادی سال ‪ 1390‬کاهش را‬
‫نشان میدهد‪.‬‬
‫بودجه عادی سال ‪ 1392‬حدود ‪ 196.32‬میلیارد افغانی بوده که ‪ 109.09‬میلیارد ( ‪ 56‬درصد) آن را منابع داخلی و‬
‫‪ 87.22‬میلیارد ( ‪ 44‬درصد ) آن را کمکهای خارجی تمویل میکند‪.‬دریین سال کسر بودجه عادی نداریم و تمام بودجه‬
‫عادی سال ‪ 1392‬منابع تمویلی دارد که حدود ‪ 47‬فیصد نظربه بودجه عادی سال ‪ 1391‬افزایش را نشان میدهد‪.‬‬
‫متباقی سالها باقی مانده بطور مقایسوی در گراف ذیل قابل مشاهده است‪.‬‬
‫‪200,000,000‬‬

‫‪100,000,000‬‬

‫‪-‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬

‫سال ‪۱۳۹۳‬‬ ‫سال ‪۱۳۹۲‬‬ ‫سال ‪۱۳۹۱‬‬ ‫سال ‪۱۳۹۰‬‬ ‫سال ‪۱۳۸۹‬‬ ‫منابع بودجه‬
‫‪128,366,620‬‬ ‫‪109,098,232‬‬ ‫‪76,505,440‬‬ ‫‪84,015,198‬‬ ‫‪67,650,000‬‬ ‫منابع داخلی‬
‫‪152,106,058‬‬ ‫‪87,228,778‬‬ ‫‪56,997,375‬‬ ‫‪66,710,921‬‬ ‫‪48,505,753‬‬ ‫مساعدتها‬
‫‪1,876,969,000‬‬ ‫‪110,358,000‬‬ ‫کسری بودجه‬
‫منابع‪ :‬آرشیف وزارت مالیه و آرشیف اداره عالی تفتیش‬
 ‫مقایسه بودجه انکشافی از سال ‪ 1389‬الی ‪1393‬‬
‫بودجه انکشافی سال ‪ 1389‬بالغ بر ‪ 99.229‬میلیارد افغانی میگردد که مبلغ ‪ 90.342‬میلیارد افغانی (‬
‫‪ 91‬درصد) آن از طریق کمکهای خارجی تمویل شده و مبلغ ‪ 4 ( 3.47‬درصد) از طریق منابع داخلی‬
‫ومبلغ ‪ 5.417‬میلیارد افغانی (‪ 5‬درصد) کسری بودجه بوده که منابع تمویلی نداشته به مقایسه به بودجه‬
‫انکشافی سال ‪ 10.4 ( 1388‬در صد) کاهش یافته است‪.‬‬
‫بودجه انکشافی سال ‪ 1390‬بالغ به ‪ 74.055‬میلیارد افغانی که این مبلغ(‪ 34‬درصد) کاهش را در مقایسه‬
‫با بودجه سال ‪ 1389‬کاهش را نشان میدهد و بودجه سال ‪ 1391‬حدود ‪ 111.053‬میلیارد افغانی که‬
‫حدوداً ‪ 41‬فیصد افزایش را به تناسب بودجه انکشافی سال ‪ 1390‬نشان میدهد‪ .‬و بوجدجه انکشافی سال‬
‫‪ 1392‬در حدود ‪ 157.750‬میلیارد افغانی حدوداً ‪ 33.6‬درصد افزایش را بتناسب بودجه انکشافی سال‬
‫‪ 1391‬که بالغ به ‪ 111.053‬میلیارد افغانی میگردید نشان میدهد‪ .‬ومتباقی سالهای دیگر در ذیل در جدول‬
‫مقایسوی نشان داده شده است‪.‬‬
‫شکل شماره ‪ :۲۲‬مقایسه بودجه انکشافی از سال ‪ ۱۳۸۹‬الی ‪۱۳۹۳‬‬
‫‪6,000,000,000‬‬

‫‪5,000,000,000‬‬

‫‪4,000,000,000‬‬

‫‪3,000,000,000‬‬

‫‪2,000,000,000‬‬

‫‪1,000,000,000‬‬

‫‪-‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬

‫منابع‪ :‬آرشیف وزارت مالیه و آرشیف اداره عالی تفتیش‬

‫فیصد کمکهای خارجی در تمویل بودجه ملی دولت‬

‫شکل شماره ‪ :۲۳‬فیصدی کمکهای خارجی در تمویل بودجه ملی ‪ ۱۳۸۹‬الی ‪۱۳۹۳‬‬

‫‪100%‬‬

‫‪50%‬‬

‫‪0%‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬

‫سال ‪۱۳۹۳‬‬ ‫سال ‪۱۳۹۲‬‬ ‫سال ‪۱۳۹۱‬‬ ‫سال ‪۱۳۹۰‬‬ ‫سال ‪۱۳۹۸‬‬
‫‪265,331,580,000‬‬ ‫‪209,150,415,220‬‬ ‫‪133,331,235,000‬‬ ‫‪121,699,478,100‬‬ ‫‪138,848,004,000‬‬ ‫سهم همکاران انکشافی‬
‫‪139,437,118,000‬‬ ‫‪129,392,144,200‬‬ ‫‪95,014,000,000‬‬ ‫‪96,154,847,200‬‬ ‫‪71,120,000,000‬‬ ‫سهم حکومت افغانستان‬

‫منابع‪ :‬آرشیف وزارت مالیه و آرشیف اداره عالی تفتیش‬

 ‫مقایسه چگونگی عواید طی سالهای ‪ 1384‬الی ‪1392‬‬
‫مقایسه چگونگی پالن پیش بینی شده عواید‪ ،‬عواید تحقق یافته‪ ،‬تحصیل شده وباقی مانده طی سالهای ‪ 1392-1383‬در‬
‫جدول ذیل مالحظه میگردد‪.‬‬
‫جدول شماره ‪ :۱۸-۴‬مقایسه چگونگی عواید طی سالهای ‪ ۱۳۸۴‬الی ‪۱۳۹۲‬‬
‫فیصدی تحقق‬ ‫عواید باقیمانده‬ ‫عواید تحصیل شده‬ ‫عواید تحقق یافته‬ ‫پالن پیش بینی شده عواید‬ ‫سال‬
‫‪175.17‬‬ ‫‪0.284‬‬ ‫‪23.646‬‬ ‫‪23.930‬‬ ‫‪18.318‬‬ ‫‪۱۳۸۴‬‬
‫‪109.35‬‬ ‫‪0.730‬‬ ‫‪31.079‬‬ ‫‪31.799‬‬ ‫‪29.078‬‬ ‫‪۱۳۸۵‬‬
‫‪84.55‬‬ ‫‪0.873‬‬ ‫‪33.662‬‬ ‫‪34.534‬‬ ‫‪40.840‬‬ ‫‪۱۳۸۶‬‬
‫‪101.88‬‬ ‫‪1.023‬‬ ‫‪45.485‬‬ ‫‪46.509‬‬ ‫‪45.649‬‬ ‫‪۱۳۸۷‬‬
‫‪111.35‬‬ ‫‪1.405‬‬ ‫‪63.830‬‬ ‫‪65.236‬‬ ‫‪57.635‬‬ ‫‪۱۳۸۸‬‬
‫‪93.05‬‬ ‫‪1.490‬‬ ‫‪80.477‬‬ ‫‪89.967‬‬ ‫‪89.041‬‬ ‫‪۱۳۸۹‬‬
‫‪26.85‬‬ ‫‪10.388‬‬ ‫‪99.296‬‬ ‫‪100.785‬‬ ‫‪104.054‬‬ ‫‪۱۳۹۰‬‬
‫‪94.66‬‬ ‫‪1.566‬‬ ‫‪81.705‬‬ ‫‪83.271‬‬ ‫‪87.967‬‬ ‫‪۱۳۹۱‬‬
‫‪90.42‬‬ ‫‪1.727‬‬ ‫‪109.234‬‬ ‫‪111.060‬‬ ‫‪122.814‬‬ ‫‪۱۳۹۲‬‬
‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه ‪ ۱۳۹۲‬ص ‪۹۶‬‬
‫شکل شماره ‪ : ۲۶‬مقایسه عواید طی سال های ‪ ۱۳۸۴‬الی ‪۱۳۹۲‬‬
‫‪150.000‬‬

‫‪100.000‬‬

‫‪50.000‬‬

‫‪-‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬

‫پالن پیش بینی شده عواید‬ ‫عواید تحقق یافته‬ ‫عواید تحصیل شده‬

‫منبع ‪ :‬اداره عالی تفتیش ‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه ‪ ۱۳۹۲‬ص ‪۹۷‬‬

‫طوریکه مالحظه میگردد از سال ‪ 1389‬به این طرف در تحقق عواید به مقایسه پالن کسر به مالحظه میرسد که بیشترین‬
‫کسر حدود ‪ 9.5‬در صد در سال ‪ 1392‬میباشد‪ .‬ریاست عمومی پالن‪ ،‬معینیت عواید وگمرکات دالیل کشر متذکره را به‬
‫اساس اظهارات واحد های بودجوی‪ ،‬ناامنی در سطح والیات‪ ،‬سروصدای خروج قطعات نظامی خارجی از افغانستان‪ ،‬نبود‬
‫فضای مطمئن برای سرمایه داران به فردای مصون وبا اطمینان‪ ،‬مداخله کشورهای همسایه عنوان شده بود‪.‬‬
‫موثریت وناکارآمدی کمکهای خارجی‬
‫ً‬
‫تاثیر کمکها باالی رشد اقتصادی وکاهش فقر‪ :‬کمکهای خارجی عالوه برناکارآمدی بسیار زیاد مزایای قابل مالحظه ای نیز‬
‫دارا میباشد‪ ،‬چنانچه بعد از سال ‪ 2001‬با وجود خالی زیاد در نحوه مصرف کمکها که دربازسازی وانکشاف افغانستان‬
‫صورت گرفته است‪ .‬اما باز هم موثریت کمکها در بعضی از سکتورها محسوس میباشد مثالً بر اساس ارزیابی بانک‬
‫جهانی‪ ،‬صندوق بین المللی پول و بانک انکشاف آسیایی اوضاع اقتصادی افغانستان در طی سالهای اخیر بهبود یافته است‪.‬‬
‫جمع دستاورد ها که از سال ‪ 2001‬تا سال متذکره تحقیق بدست آمده‪:‬‬
‫‪ ‬در بخش صحت‬
‫‪ ‬در تامین بودجه ملی‬
‫‪ ‬تعلیم وتربیه‬
‫‪ ‬زیربنا وبازسازی افغانستان‬
‫‪ ‬تسهیالت حمل ونقل وغیره‬
 ‫‪ ‬بهبود وضعیت سطح زندگی مردم‬
‫مگر با وجود دستاوردهای باال کمکهای خارجی ناکارآمدی های بسیارنیز داشته است که بصورت کل ناکارآمدی کمکهای‬
‫خارجی قرار ذیل میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬فقر وتخصیص نادرست کمک ها‬
‫‪ ‬از کمک ها فقط یک طبقه محدود نفع میبرد واکثریت قاطع مردم از کمکها محروم بودند‬
‫‪ ‬توزیع نابرابر کمکها‬
‫‪ ‬اتکاء بیش از حد به مشاورین ومتخصیصین بین المللی‬
‫‪ ‬کمکها باعث می شود که دولتها از انجام اصالحات الزم خود داری نماید‬
‫‪ ‬سرمایه گذاری در پروژه های ناپایدار وسطحی وغیره‬
‫‪ ‬کمکهای خارجی مشوق مصرف در کشورهای کمک گیرنده است که در نتیجه حاصل آن منفی است‪.‬‬

‫نتیجه گیری‬
‫بودجه ملی افغانستان عبارت از پالن مالی دولت طی یک دوره معین بوده که شامل بخش عواید و بخش مصارف‬
‫میباشد که در صورت تحقق پالن عواید واستفاده موثر ودقیق وبجای مصارف‪ ،‬باید رشد و توسعه اقتصادی وتامین‬
‫بهبودی در زندگی مردم رونما گردد رشد اقتصادی برای کاهش فقر‪ ،‬کم ساختن نابرابر ها وفراهم نمودن زمینه‬
‫کاریابی ضرورت است واین امر ایجاب میکند که دولت در طریقه ساختن بودجه خود وسهم عواید ومصارف آن‪ ،‬از‬
‫طریق تزریق سرمایه از مجاری امداد بین المللی‪ ،‬بلکه از راه ایجاد صنایع کلیدی داخلی تقویه شوند‪.‬‬
‫در حاالت عادی وثبات اقتصاد قاعدتا ً کلیه مصارف بودجه دولت باید از منابع درآمد های داخلی یک کشور تمویل‬
‫گردد ودرکشورهای توسعه یافته جهان این اصل معمول است اما در مورد افغانستان قضیه برعکس بوده‪ ،‬تمویل‬
‫قسمت اعظم بودجه دولت در رژیم های مختلف به ویژه در رژیم جمهوریت وابسته به کمکهای خارجی بوده‬
‫بخصوص از سال ‪ 1381‬به این سو یعنی از کنفرانس بن به بعد این امر حالت استثنایی را اختیار نموده است‪.‬‬
‫منشای اصلی تمام دستآوردها و رشد اقتصادی به صورت آشکار کمکهای جامعه جهانی بود وعواید داخلی افغانستان‬
‫به صورت تخمینی ده درصد تولید ناخالص داخلی را در این محدوده زمانی داشته است‪ .‬و افغانستان وقتی به ثبات‬
‫مالی دست خواهد یافت که سرمایه گذاری در بخش زیرساختها واستفاده از منابع طبیعی وشفافیت در جمع آوری‬
‫مالیات ومنابع مالی که عواید داخلی میباشد‪ ،‬صورت گیرد‪.‬‬
‫در اخیر به این نتیجه میبرسیم که کمکهای خارجی بخش عمده تمویل بودجه افغانستان را در دوره رژیم جموریت‬
‫تشکیل میداد‪.‬‬
 ‫منابع و ماًخذ‬
‫‪ .1‬الهی‪ ،‬همایون‪ .1382.‬کمکهای خارجی وتوسعه نیافتگی‪ ،‬انتشارات قومس‬
‫‪ .2‬اداره عالی تفتیش‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪1389‬‬
‫‪ .3‬اداره عالی تفتیش‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪1390‬‬
‫‪ .4‬اداره عالی تفتیش‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪1391‬‬
‫‪ .5‬اداره عالی تفتیش‪ ،‬گزارش نتایج بازرسی حساب قطعیه سال ‪1392‬‬
‫‪ .6‬الرسون‪ ،‬توماس واسکیدومور‪ ،‬دیوید‪ .1383 .‬اقتصاد سیاسی بین الملل‪ :‬کمکهای خارجی وتوسعه جهان سوم‪.‬‬
‫مترجمان‪ :‬ساعی‪ ،‬همایو وتقوی‪ ،‬داکترمهدی‪ ،‬انتشار قومس‪ ،‬چاپ سوم‬
‫‪ .7‬وزارت مالیه‪ ،‬گزارش همکارهای انکشافی افغانستان سال ‪1391‬‬
‫‪ .8‬وزارت مالیه‪ ،‬ریاست عمومی بودجه‪ ،‬بودجه ملی سال ‪1389‬‬
‫‪ .9‬وزارت مالیه‪ ،‬ریاست عمومی بودجه‪ ،‬بودجه ملی سال ‪1390‬‬
‫‪ .10‬وزارت مالیه‪ ،‬ریاست عمومی بودجه‪ ،‬بودجه ملی سال ‪1391‬‬
‫‪ .11‬وزارت مالیه‪ ،‬ریاست عمومی بودجه‪ ،‬بودجه ملی سال ‪1392‬‬
‫‪ .12‬وزارت مالیه‪ ،‬ریاست عمومی بودجه‪ ،‬بودجه ملی سال ‪1393‬‬
‫‪ .13‬وزارت مالیه‪ ،‬ریاست بودجه‬
‫‪ .14‬سایت وزارت مالیه( ‪)www.mof.gov.af‬‬
‫‪ .15‬سایت ریاست بودجه (‪)www.budget.gov.af‬‬