‫وزارت تحـــــــصیالت عــــــــالی‬

‫پـــــوهنتـــــون پکـــــــتیا‬

‫پـــــوهنـــځی اقـــــتصاد‬

‫دیـپارتمنت مالی وبانکی‬

‫(پایان نامه لسانس)‬

‫سـیاست های اقـتصادی‪ ،‬حمایت از تولـیدات داخـلی‬

‫استاد رهنما‪ :‬پوهنیار دولت خان «جوهر»‬

‫ترتیب کننده‪ :‬زبیـدالله «تــابــش»‬

‫سال‪۲۰۴۱ ...............................................................................................................................:‬خورشیدی‬

‫‪1‬‬
‫میحرلا نمحرلا هللا مسب‬

‫أ‬
 ‫تقدیم وتشکر‬

‫نخست سپاس گزارم خداوند (ج) که برای بنده توفیق عنایت فرمود تادر عرصه شگوفایی خودم توانستم ‪،‬‬
‫یک دوران تحصیلی را سپری نمایم و از این طریق مصدر خدمت به جامعه ی ستم دیده چون افغانستان‬
‫باشم ‪ .‬باز هم در تدوین این اثر ناچیز اندیشمندان وبزرگواران زیادی دخیل بوده اند ‪ ،‬خوصاً از رهنمایی‬
‫های استاد بزرگوار جناب پوهنیار دولت خان جوهر آمر دیپارتمنت مالی وبانکی کمال سپاس وامتنان رادارم‬
‫‪ .‬وبه خانواده محترم خود به خصوص برادران عزیزم که مرا در ین دوره تحصیلی کمک مادی ومعنوی نمودن‬
‫ارج میگزارم‪ .‬واین اثر ناچیز راتقدیم میکنم به دوستان و خانواده عزیزم که بنده را دراین عرصه همکاری‬
‫وتشویق نمودند که تا بتوانم در عرصه شکوفایی خود گام مثبت بردارم‪.‬‬

‫بااحترام‪:‬زبـــید اهلل ‹تابـــــــــــش›‬

‫ب‬
 ‫چکیده‬
‫برخی از فقیر ترین کشور های جهان سعی می کنند که به دنبال سیاست های درون گرا به رشد اقتصادی‬
‫سریع دست یابند ‪ .‬هدف از این سیاست ها افزایش بهره وری وارتقای سطح زندگی با اجتناب از تمایل با‬
‫سایر از کشور های جهان است ‪ .‬شرکت ها وتصدی های داخلی انتظار دارند که تا دولت از آن ها در برابر‬
‫رقبای خارجی حمایت کند تا به امکان رشد بیشتری دست یابند‪ .‬نظریۀ حمایت از صنایع نو پا به همرای‬
‫قوانین ضد تر است باعث می شود تا سیاست گزاران کشور ها ی کمتر توسعۀ یافته به وضع تعرفه وسایر‬
‫محدودیت های تجارتی اقدام کنند ‪،‬تا باشد عوایدی برای کشور وحمایت از صنایع نو پا صورت گیرد ‪.‬‬
‫توسعه امری فراگیر در جامعه است و نمیتواند تنها در یک بخش از آن اتفاق بیفتد‪ .‬توسعه‪ ،‬حد و مرز و‬
‫سقف مشخصی ندارد بلکه به دلیل وابستگی آن به انسان‪ ،‬پدیدهی محسوب میشود ‪.‬وظرفیت بیشتری‬
‫میخواهد که دولت ها در سیاست اقتصادی خویش همواره در تالش این است که به توسعه اقتصادی برسند‬
‫تا یک جامعه مرفعه داشته باشد ‪.‬در کشور های در حال توسعه همیشه تالش بر این بوده که تولیدات‬
‫داخلی خویش را به افزایش برساند تا در بازار تجاری جهان محسوب گردد و از همان طریق کشور های‬
‫شان را از بحران اقتصادی نجاد دهند‪ .‬عالوه بر بررسی تشکلهای اقتصادی کشور نشان میدهد که درصد‬
‫حائز اهمیتی از اعضای انجمنهای کارفرمایی را شرکتهای کوچک و متوسط تشکیل میدهند ‪.‬‬
‫شرکتهایی که در اقتصاد تمامی کشورها باالخص کشورهای در حال توسعه نقش مهم و حیاتی دارند‬
‫‪.‬ویژگیهایی از قبیل انعطافپذیری در مقابل تغییرات بازار و محیط‪ ،‬به نتیجه رسیدن سریع فعالیتها‬
‫‪،‬برخورداری از کارکنانی با انگیزه باال و همچنین سرمایه اولیه اندک مورد نیاز‪ ،‬این نوع بنگاهها را به‬
‫مهمترین عامل رشد و تحرک و توسعه اقتصادی کشورها و یاری دهنده آنها در مرحله گذار اقتصادی تبدیل‬
‫کرده است‪ .‬بنابر این که شخص خودم وهمچنان کسان خواننده این مونگراف خواهند‪ ،‬برای اینکه بداینم‬
‫دولت ها چه گونه از تولیدات داخلی خود حمایت میکنند وراه کار دولت ها برای حمایت از تولیدات داخلی‬
‫چه گونه است خواستم پایان نامه تحصلی دوره لسانس خود را تحت عنوان (سیاست های اقتصادی‪،‬حمایت‬
‫از تولیدات داخلی بنوسم) تا باشد از این موقع تحصیلی خدمتی اندکی برای هم زیستان خود باشم‪.‬‬

‫ت‬
 ‫مقدمه‬

‫درحالیکه درموردسیاست حمایت ازصنایع جدید التاسیس تردید های وجوددارد اما بسیاری ازکشورهائی‬
‫درحال توسعه آ نرادلیل موجه ئی برای فرآهم کردن حمایت و توسعه صنایع داخلی میدانند‪ .‬در اصل حمایت‬
‫ازصنایع داخلی میتوانند از راه هائی متفاوتی انجام شود برای مثال کشورهامیتوانند درمجموع برای تولیدات‬
‫صنعتی سبسایدی وضع کنند ویا برای محصوالت سبسایدی وضع کنند که ازصادرات آ نها درآینده‬
‫مطمئینند ومیدانند بارسیدن به مزیت نسبی قابل رقابت در بازارجهانی هستند‪ .‬در اکثر کشورهای درحال‬
‫توسعه استراتیژی اصلی آنها برای صنعتی شدن بر این اساس استوار بوده است که آنها از صنایعی حمایت‬
‫کنند که بازار داخلی را در مقابل واردات صنعتی مصئون سازد‪.‬سیاست حمایتی اقتصادی داخلی‬
‫برمبنای پالیسی های محدودیت اقتصادی زمانی موفق تر است که صنعت حمایت شده بتواند که برتری‬
‫مزیت نسبی را نیز درتولیدمحصوالت کسب نماید ودرموردبرقراری محدودیت جهت حمایت ازصنایع‬
‫نوتأسیس توجه نموده که این هدف در مورد صنایع اعمال شود تا اینکه بتواند بعدازمدت زمانی بدون حمایت‬
‫دولت آزادانه (مستقالنه) به تولید ادامه بدهد‪.‬‬

‫یکی از راهکارهایی که دولت افغانستان به منظور حمایت از تولید داخلی اش در پیش گرفته‪ ،‬ارتقای دانش‬
‫کارگرانش است ‪.‬افغانی ها به ارتقای بهره وری نگاه ویژهی دارند ‪.‬دولت افغانستان پس سال ‪۱۴۴۲‬بر خالف‬
‫دیگر کشورها که با بحران بیکاری و تعدیل نیروی کار مواجه بودند ‪،‬اما افغانستان از همین سال تازه به یک‬
‫اقتصادی شده رو آورد‪ .‬در همین سال است که طرح های بزرگ اقتصادی در این کشور ریخته شد‪ .‬یک از‬
‫موثر ترین راه برای حمایت از تولیدات دخلی که دولت افغانستان در پیش گرفت همان آموزش حرفی برای‬
‫پشاوران است‪ .‬که دولت افغانستان در این مورد سرمایهی کالن را ساالنه به مصرف میرساند‪ .‬کشور افغانستان‬
‫در سالهای گذشته قربانیان زیادی را در هر عرصه داده است بخصوص در عرصه اقتصادی اعم از انسان‬
‫های متخصیص خویش را از دست داده است و هم زمین های زراعی شان از بین رفته است و هم در این‬
‫قیسمت از ماشین های تولیداتی که در اختیار داشتند توسط دشمن های دوست نما از بین رفت‪ .‬باز هم‬
‫این ملت رنج دیده تالش برای سرپا شدن اقتصاد کشور خویش از راه تولیدات و زراعت دارند‪ ،‬در این اواخیر‬
‫دولت هم برای انیکه دستش از گدایی کشورها کوتا شود بناً ناگزیر از تولیدات داخلی حمایت میکند‪.‬‬

‫ث‬
 ‫فهرست‬

‫عنوان ‪.....................................................................................................................................................................‬صفحات‬

‫تقدیم وتشکر‪...................................................................................................................................................................:‬ب‬

‫چکیده‪..............................................................................................................................................................................:‬ت‬

‫مقدمه‪.............................................................................................................................................................................. :‬ث‬

‫فصل اول‬

‫‪:۲-۲‬کلیات ومفاهیم‪۲.......................................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۱-۲‬بیان مسله‪۲...............................................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۳-۲‬هدف تحقیق‪۲.......................................................................................................................................................... :‬‬

‫‪:۰-۲‬اهمیت وضرورت تحقیق‪۲.......................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۵-۲‬صواالت اصلی تحقیق‪۱............................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۶-۲‬سواالتفرعی تحقیق‪۱..............................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۷-۲‬روش تحقیق ‪۱..........................................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۸-۲‬اصطالت کلیدی تحقیق‪۱......................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۹-۲‬سیاست های اقتصادی چیست ‪۳......................................................................................................................... :‬‬

‫‪:۲۴-۲‬اهداف سیاست های اقتصادی‪۳......................................................................................................................... :‬‬

‫‪:۲۲-۲‬مفهوم تولید ملی‪۳................................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۲۱-۲‬نقش تولید ملی دراقتصاد کشورها‪۰...................................................................................................................:‬‬

‫‪:۲۳-۲‬نحوه حمایت ازتولید ملی ‪۰..................................................................................................................................‬‬

‫‪:۲۰-۲‬نظریه ها درباره حمایت از تولید داخلی‪۵........................................................................................................ :‬‬

‫‪:۲۵-۲‬نظریه آدم اسمیت در باره حمایت از تولیدات داخلی ‪۵................................................................................:‬‬

‫ج‬
‫‪:۲۶-۲‬نظریه اقتصاد کینزی در باره حمایت از تولیدات داخلی‪۶............................................................................ :‬‬

‫‪:۲۷-۲‬مبانی نظریه کالسیک ها درباره حمایت ازتولیدات داخلی‪۶....................................................................... :‬‬

‫‪:۲۸-۲‬نظریه دورنبوش درحمایت از تولیدات داخلی‪۷.............................................................................................. :‬‬

‫فصل دوم‬

‫‪:۲-۱‬دالیل حمایت از تولیدات داخلی ‪۸.......................................................................................................................:‬‬

‫‪:۱-۱‬سایردالیل موضوعات حمایت‪۲۱.......................................................................................................................... :‬‬

‫‪:۳-۱‬مزیت های حمایت از تولیدات داخلی‪۲۳.............................................................................................................:‬‬

‫‪:۰-۱‬وسایل اقتصادی حمایت از تولیدات داخلی ‪۲۰ ............................................................................................... :‬‬

‫‪:۵-۱‬نقش سبسایدی ها در حمایت از تولیدات داخلی‪۲۰.................................................................................. ...:‬‬

‫‪:۶-۱‬سبسایدی های تولیدی‪۲۵....................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۷-۱‬سبسایدی برای جبران زیان فعالیت های تولیدی‪۲۵...................................................................................... :‬‬

‫‪:۸-۱‬سبسایدی های پراداختی برای نهاد ها‪۲۶......................................................................................................... :‬‬

‫‪:۹-۱‬پرداخت سبسایدی برای تضمین قیمت برخی از کاال ها‪۲۶.......................................................................... :‬‬

‫‪:۲۴-۱‬سبسایدی در حمایت از صنایع نو تأسیس وزیر بنایی ‪۲۶............................................................................:‬‬

‫‪:۲۲-۱‬سبسایدی های صادراتی ‪۲۷..............................................................................................................................:‬‬

‫‪:۲۱-۱‬نهاد های رسمی وتوسعه صادرات‪۲۷..............................................................................................................:‬‬

‫‪:۲۳-۱‬تشویق صادرات ‪۲۸..............................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۲-۲۳-۱‬تشویق صادرات از طریق کنترل های اسعاری‪۲۸.....................................................................................:‬‬

‫‪:۱-۲۳-۱‬تشویق صادرات از طریق روش های مالیاتی‪۲۸...................................................................................... :‬‬

‫‪:۳-۲۳-۱‬تشویق صادرات از طریق تأمین مالی‪۲۹...................................................................................................:‬‬

‫‪:۰-۲۳-۱‬تشویق صادرات از طریق بیمه اعتباری صادراتی‪۲۹.............................................................................:‬‬

‫ح‬
 ‫‪:۵-۲۳-۱‬تشویق صادرات ازطریق ضمانت نامه های اعتباری صادراتی‪۱۴..........................................................:‬‬

‫فصل سوم‬

‫‪:۲-۳‬وسایل رایج در ساست های تجارتی ‪۱۲...............................................................................................................:‬‬

‫‪:۱-۳‬تعرفه و انواع آن ‪۱۲................................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۳-۳‬اقدامات غیر تعرفه ای‪۱۵.........................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۲-۳-۳‬جواز های محدود کننده‪۱۵............................................................................................................................. :‬‬

‫‪:۱-۳-۳‬سهمیه بندی ها‪۱۵..............................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۳-۳-۳‬ممنوعیت ها ‪۱۶...................................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۰-۳‬نرخ اسعار وسیاست های حمایت از تولیدات داخلی‪۱۷....................................................................................:‬‬

‫‪:۵-۳‬نظام چند نرخی اسعار‪۱۸........................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۶-۳‬اعتبار اسعاری ‪۱۸......................................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۷-۳‬فروش اسعار صادراتی در بازارآذاد‪۱۸....................................................................................................................:‬‬

‫‪:۸-۳‬تخفیف پیمان اسعاری‪۱۹........................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۹-۳‬بانکداری افغانسان در حمایت از تولیدات داخلی ‪۱۹........................................................................................:‬‬

‫‪:۲۴-۳‬نقش بانک ها در توسعه تولیدات داخلی ‪۳۴....................................................................................................:‬‬

‫‪:۲۲-۳‬ورودتولیدات افغانستان در بازار جهانی ‪۳۴.......................................................................................................:‬‬

‫‪:۲۱-۳‬فعالیت های گمرکی در حمایت از تولیدات داخلی‪۳۲................................................................................. :‬‬

‫‪:۲۳-۳‬معافیت های گمرکی ومالیاتی از تولید کننده گان‪۳۲................................................................................. :‬‬

‫‪:۲۰-۳‬مشکالت بازار وعدم حمایت از تولیدات داخلی‪۳۲..........................................................................................:‬‬

‫فصل چهارم‬

‫‪:۲-۰‬بسته پیشنهادی حمایت ازسکتور خصوصی سال ‪۳۳..........................................................................:۲۳۹۹‬‬

‫خ‬
‫‪:۱-۰‬هدف بسته حمایتی‪۳۳............................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۳-۰‬اهمیت بسته حمایتی‪۳۰.........................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۰-۰‬اقدامات حمایتی پیشنهادی‪۳۵..............................................................................................................................:‬‬

‫‪:۵-۰‬هزینه بسته حمایتی‪۰۴...........................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۶-۰‬منابع مالی بسته حمایتی‪۰۲...................................................................................................................................:‬‬

‫‪:۷-۰‬تهیه وتایید این طرح‪۰۱..........................................................................................................................................:‬‬

‫فهرست گراف وجدول ها‬

‫‪:۲‬گراف‪۳۰.........................................................................................................................................................................:۲‬‬

‫‪:۱‬جدول‪۳۶.......................................................................................................................................................................:۲‬‬

‫‪:۳‬جدول‪۳۷...................................................................................................................................................................... :۱‬‬

‫‪:۰‬جدول‪۳۸...................................................................................................................................................................... :۳‬‬

‫‪:۵‬جدول‪۳۹...................................................................................................................................................................... :۰‬‬

‫‪:۶‬جدول‪۰۴...................................................................................................................................................................... :۵‬‬

‫نتیجه گیری‪۰۳................................................................................................................................................................. :‬‬

‫پیشنهادات ‪۰۰....................................................................................................................................................................:‬‬

‫منابع‪۰۵................................................................................................................................................................................:‬‬

‫د‬
 ‫فصل اول‬

‫‪:۲-۲‬کلیات ومفاهیم‬

‫‪:۱-۲‬بیان مسله‬
‫نسل بشر از زمان که به وجود آمد کوشیده است‪ ،‬تا در دفاع از خود از آزادی های شخصی خود که در‬
‫همه عرصه زندگی دارند و مسؤولیت که در قبال مال خود دارند می خواهد آنها را در هر جای که باشد‪.‬‬
‫در حرز خود قرار دهد وقت که یک شرکت به وجود می آید مسؤولیتهای دارند آنهارا باید انجام دهد وبه‬
‫وجه احسن مورد حمایت وپشتیبانی قرار گیرد دولت ها همیشه در تالش این است که بتواند از تولیدات‬
‫اتباع شان چه در داخل از کشور و یا بیرون از کشور مورد حمایت قانون قرار دهد‪ .‬این باعث میشود تا‬
‫کشور های در حال توسعه اقتصادی به توسعه برسد‪ .‬سیاست دولت افغانستان در حمایت از تولیدات داخلی‬
‫کشور این بوده همیشه از شرکتهای تولیدی‪ ،‬شرکتهای تجاری‪ ،‬کشاورزی و صادراتی از طریق اتاق های‬
‫تجارت و صنایع و دیگر نهاد های اقتصادی پشتبانی مینماید‪ .‬قانو گذار افغانستان در قانون اساسی در‬
‫حمایت از تولیدات داخلی کشور نیز میپردازد‪.‬‬

‫‪:۳-۲‬هدف تحقیق‬

‫هدف از انجام این تحقیق این بوده ‪،‬تا بداینم که دولت ها با به پیش گیری از چه نوع اقدامات وطرح ها از‬
‫تولیدات داخلی خود حمایت نموده وزمینه فروش آنرا در بازار های جهانی فراهم می سازند ‪.‬تا بتوانند از‬
‫این طریق زمینه استخدام وبهره وری را در بلند ببرند ‪ ،‬و وچه گونه افغانستان میتواند با سیاست های که‬
‫در روند بازار آزاد وجود دارد در افغانستان فراهم سازد‪ ،‬راه معقوالنهی که بتواند هم سرمایه گذاران خارجی‬
‫در افغانستان بتواند سرمایه گذاری نمایند و هم قناعت ملت خویش را حاصل نمایند که آسایش عمومی‬
‫برای شهروندان را در باب اقتصاد فراهم نماید‪.‬‬

‫‪:۰-۲‬اهمیت و ضروت تحقیق‬

‫بررسی موضوع حاضر از چند جهت دارای اهمیت و ضرورت است‪ :‬نخست آنکه با گذشت بیش از چندین‬
‫ده از تصویب و الزم االجرا شدن کنوانسیون تجارت جهانی و سازما تجارتی جهان‪ ،‬هنوز این کنوانسیون‬
‫به عنوان یک سند بین المللی چالش برانگیز در جهان مطرح است‪ .‬هرچند بیشتر کشورها به این کنوانسیون‬
‫‪1‬‬
‫و سازمان اقتصادی و تجارتی جهان پیوسته اند‪ ،‬ولی توجه به این مطلب که عمده این کشورها با گذاشتن‬
‫حق الشرط های متعدد‪ ،‬به این کنوانسیون ملحق شده اند‪ ،‬گویای چالش برانگیز بودن آن است‪ .‬دیگر آنکه‬
‫در کشور ما نیز سال هاست الحاق یا عدم الحاق به این کنوانسیون به یکی از موضوعات پرمناقشه در حوزه‬
‫مسائل اقتصادی‪ ،‬و تولیدات داخلی کشور شده اند‪ .‬هر گروه با برترشمردن خود‪ ،‬می کوشد تا طرف دیگر‬
‫را اقناع کند ‪.‬نکته قابل توجه این است کشور ما افغانستان یکی از کشورهای در حال توسعه اقتصادی قرار‬
‫دارد و جلب توجه جامعه جهانی نیز برای سرمایه کذاری در این کشور است‪ .‬چون افغانستان از کشورهای‬
‫است که تازه در همین دهی اخیر عضوی سازمان تجارتی جهان شده است‪ .‬برعالم دولت افغانستان میگشت‬
‫تا زمینه سرمایه گذاری را فراهم نماید‪ ،‬تا ملت افغانستان از لحاظ اقتصادی به خود کفایی برسد‪.‬‬

‫‪:۵-۲‬سواالت اصلی‬

‫‪-۲‬تولیدات داخلی در بازار تجارتی جهان و اقتصاد کشور های تولید کنند از چه اهمیت برخوردار‬
‫است؟‬

‫‪-۱‬چرا دولت ها به حمایت از تولیدات داخلی میپردازند؟‬

‫‪:۶-۲‬سوالت فرعی‬

‫‪-۲‬حمایت از تولیدات داخلی در کشور های در حال توسعه چگونه است؟‬

‫‪-۱‬سازمان تجارتی جهان و نهاد های مسؤول برای تامین عدالت اجتماعی رسیدن کشور صنعتی در‬
‫توسعه از کدام ابزارهای ممکنه استفاده میکند؟‬
‫‪-۳‬دولت ها با استفاده از کدام ابزار ها به حمایت از تولید ات داخلی می پردازند؟‬

‫‪:۷-۲‬روش تحقیق‬

‫با توجه به مفاهیم اساسی و واژهای بکار رفته در این تحقیق به عنوان پرسشهای اصلی وفرعی وفرضیه‬
‫تحقیق از روش تحلیلی _ توصیفی و کتاب خانهی استفاده شده است‪.‬‬

‫‪:۸-۲‬اصطالحات کلیدی تحقیق‬

‫‪2‬‬
 ‫تولیدات داخلی ‪ ،‬تجارت ‪ ،‬حمایت دولت ‪ ،‬سیات اقتصادی ‪ ،‬بازار جهانی‪ ،‬توسعه اقتصادی ‪ ،‬رشد‬
‫اقتصادی‬

‫‪:۹-۲‬سیاست های اقتصادی چیست‬

‫سیاست دارای مفاهیم زیادی است که از آن جمله به معنی تحقیق اهداف مورد نظر وهمچنان به مفهوم‬
‫شیوها وروشهایی است که برای رسیدن به اهداف تعین شده در پیش گرفته می شود ‪.‬‬

‫سیاست های اقتصادی اقدامات عملی است که دولت ها برای تاثیر گزاری در حیات اقتصادی اتخاذ میکنند‪.‬‬

‫سیاست های اقتصادی عبارت از آن بخش از سیاست های عمومی است که دولت یا ارگان باصالحیت دیگر‬
‫که صالحیت ساخت پالیسی را به عهده داشته باشد ‪ .‬که برای تغیر حالت اقتصادی از یک یا چند وسیله‬
‫برای به دست آوردن اهداف اقتصادی خود استفاده میکند ‪.‬‬

‫یا به عباره دیگر‪:‬‬

‫سیاست اقتصادی بخشی از سیاست عمومی است که هدف اساسی آن اختمام تضاد یا نقطع پایان گزاشتن‬
‫به مشکالت اقتصادی می باشد ‪.‬‬

‫‪:۲۴-۲‬اهداف سیاست های اقتصادی‬

‫‪ ‬اهداف سیاست های اقتصادی از نظر یک اقتصاد دان عبارت است ‪.‬‬
‫‪ ‬ثبات اقتصادی‬
‫‪ ‬توزیع عادالنه منابع‬
‫‪ ‬حفظ آذادی اقتصادی‬
‫‪ ‬توزیع عادالنه عاید‬

‫‪:۲۲-۲‬مفهوم تولید ملی‬

‫تمام محصوالت‪ ،‬خدمات و خالقیت های از که حاصل کاربردی و فکری احاد مردم کشور بوده که با بهره‬
‫گیری از توان‪ ،‬امکانات مادی‪ ،‬امکانات معنوی و نیروی انسان پدید می آید تا مردم را از بیگانگان مستغنی‬
‫و بی نیاز گرداند و نیز جامعه جهانی را از این تولیدات برخوردار سازد‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫تولید داخلی که با حمایت از نیروی کار و سرمایه افغانی گامی است در جهت استقالل اقتصادی‪ ،‬فرهنگی‬
‫و سیاسی ما‪.‬‬

‫‪:۲۱-۲‬نقش تولید داخلی در اقتصاد کشور ها‬

‫حمایت از تولید داخلی و کاال های ساخت داخلی کشور یکی از اصلی ترین اصولی است که امروزه مورد‬
‫توجه همگان قرار گرفته است‪ .‬در واقع می توان به جرعت گفت که یکی از اصلی ترین وظایف تمامی دولت‬
‫ها حمایت از کاال های ساخت کشور و تولید کننده گان داخلی است‪ .‬موضوع قابل توجه این است که‬
‫پشتیبانی از تولید کننده گان داخلی و استفاده از کاال های ساخت داخل کشور یک اصل ثابت در تمامی‬
‫کشور ها به شمار می رود‪ .‬چرا که اگر به شکل مناسب از تولید کننده گان داخلی حمایت شده و مصرف‬
‫کننده گان به خرید محصوالت داخل کشور ترغیب شوند‪ ،‬در نهایت می توان تاثیر آن را روی رشد و‬
‫شکوفایی اقتصاد کشور ها در بلند مدت دید اگر مسولین بتوانند در زمینه حمایت از تولید داخلی عمل کرد‬
‫خوبی داشته باشند‪ ،‬تا حد بسیار زیادی از خروج سرمایه از کشور جلوگیری می شود و بدین ترتیب سرمایه‬
‫های ملی برای توسعه کسب و کار های داخلی مورد استفاده قرار گرفته و در نتیجه آن نیز به شکل مناسبی‬
‫به بحث اشتغال زایی و کار آفرینی در کشور کمک خواهد شد‪ .‬به همین دلیل نیز از دیر باز تا کنون همواره‬
‫روی بحث حمایت از تولید داخلی در داخل کشور تاکید شده و مسولین به صورت مداوم به دنبال ایجاد‬
‫شرایط الزم برای پیشروی جامعه در مسیر تولید ملی و حمایت از کاال های چه به عنوان تامین کننده و‬
‫چه در جایگاه مصرف کننده می باشند بطور قاطع زمان که کشور ها در بحث تولید ملی در شرایط مناسب‬
‫قرار بگیرند بستر الزم برای پیوستن به زنجیره تولید جهانی نیز به شکل مناسب فراهم می شود و در نتیجه‬
‫آن کسب و کار ها میتوانند نه تنها در زمینه تامین نیاز های داخلی عمل کرد مطلوب را داشته باشند‪ ،‬بلکه‬
‫می توانند با صادرات محصوالت تولید شده خود به پیشرفت کشور و حرکت در مسیر رشد و ترقی نیز‬
‫کمک نموده و به یکی از کشور های پیشتاز در زمینه صادرات خدمات و کاال های خود تبدیل شوند‪.‬‬

‫‪:۲۳-۲‬نحو حمایت از تولید ملی‬

‫حمایت از تولید داخلی یک بحث ملی است والزم است این موضوع هم ازسمت دولت وهم از سمت مردم‬
‫جامعه به شکل جدی پیگیری شود ‪ .‬در اصل دستیابی به این هدف نیاز به ایجاد بستر های مناسب از سمت‬
‫دولت برای پیشرفت هر چه بیشتر کسب و کار های داخلی دارد اما در ادامه الزم است فرهنگ خرید کاالی‬
‫داخلی در جامعه نیز رواج پیدا کند به طور قاطع زمانیکه بستر سازی مناسبی از سمت دولت ها صورت‬

‫‪4‬‬
‫گیرد و تولید کنندگان داخلی بتوانند بدون نگرانی محصوالتی را تولید نمایند که از کیفیت باالیی برخوردار‬
‫باشند و بتوانند آنرا با محصوالت مشابه خارجی هم رده دانست‪،‬به مرور وبا فرهنگ سازی درست میتوانند‬
‫اعتماد مصرف کنند گان داخلی را جلب کرده و درنهایت نیز آنهارا به مشتریان همیشه گی خود تبدیل‬
‫نمایند‪.‬‬

‫اما الزم است به این مضوع توجه داشته باشید که تمام این موارد به حمت جمعی وتالش همگانی بستگی‬
‫دارد وباید با برنامه ریزی دقیق وهدفمند شرایطی را فراهم نمود که نه تنها درتامین نیاز های جامعه وصنایع‬
‫به خود کفایی برسیم‪،‬بلکه بتوان دربحث صادرات نیز عملکرد قابل قبولی را نیز داشته باشیم ‪ .‬درزمینه‬
‫حمایت از تولید داخلی نتها دولت مردان مسؤل هستند بلکه تمام افراد یک جامعه باید به تأثیری که‬
‫میتوانند روی رشد وتوسعه تولیدات ملی ودر نهایت نیز رشد وشکوفایی اقتصاد کشور داشته باشند‪ ،‬توجه‬
‫الزم را داشته باشند ‪.‬‬

‫حمایت از تولید داخلی وتوجه به این حوزه یکی از اصلی ترین اموری است که دولت وعموم جامعه باید به‬
‫آن توجه داشته باشد‪ .‬کشوری که بتواند در زمینه تولید محصوالت یا ارئه خدمات مورد نیاز جامه به خود‬
‫کفایی برسد‪ ،‬میتواند شاهد رشد قابل توجه اقتصادکشور نیز باشد‪.‬به همین دلیل است که همواره بر دولت‬
‫ها تأکید میشود که به عنوان متولیان اصلی اقتصاد درهدف گزاری های خود به قانون حمایت از تولید‬
‫داخلی توجه ویژه داشته باشند ودرکنار آن نیز بسترهای الزم برای فرهنگ سازی درخصوص حمایت ازتولید‬
‫ملی توسط مردم جامعه را نیز فراهم کنند‪.‬‬

‫‪ ۲۰-۲‬نظریه ها در باره حمایت از تولیدات داخلی‬

‫دانشمندان زیادی در دوره های مختلف در باره اینکه تولیدات داخلی از طرف دولت ها حمایت کردد تا به‬
‫جای با هم اتفاق نظر دارند که در این بحث چند مورد آنرا بیان خواهیم کرد ‪.‬‬

‫‪:۲۵-۲‬نظریه آدم اسمیت درباره حمایت از تولیدات داخلی‬

‫نظام های سیاسی در اعصار مختلف ازتولیدات داخلی حمایت کرده اند وآنرا مورد برسی قرار داده و نظریات‬
‫علما ودانشمندان به تأمین آن پرداخته است‪.‬‬

‫‪5‬‬
‫تولیدات داخلی از جمله مواردی است که وجود آن مورد توافق مکاتب گوناگون چون مرکانتلیزم‪ ،‬فزیوکراتها‬
‫‪،‬کالسیک ها و نیوکالسیک ها است‪ .‬آنچه مورد اختالف است‪ .‬نحوه ی وصول ‪ ،‬نوع وصول و چگونگی‬
‫تخصیص آن برای وظایف مختلف است‪.‬‬

‫دانشمندان مکتب کالسیک در اواخر قرن ‪ 18‬و اوایل قرن ‪19‬میزیستند و نظریات بسیار جامع در مورد‬
‫مسایل اقتصادی از جمله تولیدات داخلی ارایه نموده اند که در این جزوه به بررسی اندیشه های کالسیک‬
‫پیرامون تولیدات داخلی پرداخته میشود‪.‬‬

‫‪ :۲۶-۲‬نظریه اقتصاد کینزی در باره حمایت از تولیدات داخلی‬

‫«از نظر کینز‪ ،‬تنظیم قیمت تولیدات داخلی در جهت منافع بازرگانی و ایجاد و ثبات اقتصادی در صورت‬
‫بازگشت به استاندارد طال با نرخ مبادله قبل از جنگ ناممکن بود‪ .‬اگر قرار بر انتخاب باشد ثبات قیمت از‬
‫ثبات نرخ مبادله ارز مهم تر است»‪ .‬در ‪ 1925‬نظریات کینز بر سیاستمداران تاثیری نگذاشت‪ .‬مطابق نظر‬
‫کینز‪« ،‬میزان میل نهایی» به مصرف در میزان تغییرات درآمد ملی اساسی است‪ .‬تغییرات درآمد ملی‬
‫وضعیت متعادلی ایجاد می کند که تولید کننده چیزی بسازد که مصرف کننده خواهان مصرف آن است‪.‬‬
‫در آن روزگار پوند با ‪ 1/68‬دالر مبادله می شد که کینز «نظریه عمومی اشتغال بهره و پول» خود را در‬
‫‪ 1916‬نوشت‪ .‬پاگ می گوید‪« :‬اگر کتاب » پیامدهای اقتصادی صلح « یکی از تاثیرگذارترین کتاب های‬
‫قرن بسیتم باشد‪ .‬نظریه عمومی یکی از کتاب های موثر ترین کتاب های قرن بیستم است‪.‬‬

‫‪:۲۷-۲‬مبانی نظریه کالسیک ها در باره حمایت ازتولیدات داخلی‬

‫کالسیک ها به آن دسته از علما و دانشمندان اطالق میشود که برای اولین بار در یک رشته مطالعات علمی‬
‫و مدون را انجام داده اند‪ .‬در مسائل مالی نیز دانشمندان مکتب کالسیک برای اولین بار مطالعات علمی و‬
‫مدون را انجام داده اند‪ .‬بنیانگزاران این مکتب را باید موسسین علم اقتصاد نامید‪ .‬به ویژه باید از آدام اسمیت‬
‫مؤلف کتاب ثروت ملل که به عنوان پدر علم اقتصاد شناخته شده است یادکرد‪.‬دانشمندان دیگر هوادار این‬
‫مکتب عبارت بودند از‪ :‬ریکاردو‪ ،‬رابرت مالتوس و جان استوارت میل‪ .‬زادگاه مکتب کالسیک‪ ،‬انگلستان و‬
‫محور آن اصالت فرد و مصونیت زنده گی فردی و اجتماعی انسان از مداخالت دولت بود‪.‬‬

‫مباحث اقتصادی تا پیش از انتشار ثروت ملل آدام اسمیت‪ ،‬عمدتآ گرایش به قضاوت در مورد عملکرد‬
‫اقتصادی داشت تا به تحلیل اقتصادی‪ .‬کتاب ثروت ملل آدام اسمیت یک نقطه عطف در تاریخ تحلیل‬
‫اقتصادی بود و برای اولین بار نگرش تحلیلی‪ ،‬منسجم و نظام مند به مباحث اقتصادی در این کتاب ارائه‬
‫شد و یک نظریه اقتصادی تدوین گشت‪ .‬شاید به همین علت بود که آدام اسمیت را به عنوان پدر علم‬

‫‪6‬‬
‫اقتصاد لقب نهادند‪ .‬فیزیوکراتها هم از تئوریزه نمودن خط مشی اقتصادی خود‪ ،‬عاجز ماندند‪ ،‬تئوریزه نمودن‬
‫خط مشی آزادی اقتصادی و عدم مداخله دولت‪ ،‬در نهایت توسط آدام اسمیت بنیانگزار مکتب اقتصادی‬
‫کالسیک ‪،‬با انتشار کتاب "ثروت ملل" در سال ‪ 1776‬به انجام رسید و سهمی به سزا در عملی نمودن‬
‫چنین خط مشی اقتصادی در تحوالت آینده اقتصاد بریتانیا و اروپا ایفا نمود‪ .‬آدام اسمیت با ارایه نظریه‬
‫دولت ژاندارم اعتقاد داشت چنانچه آزادی فردی و اصل رقابت آزاد دادوستد فراهم شود نیازی به دخالت‬
‫دولت نیست‪ .‬و دانشمند دیگر این مکتب ریکاردو در معروفترین کتاب خود که بنام ( صول اقتصاد سیاسی‬
‫و مالیه) یادمیشود‪ .‬موضوع توزیع تولیدات داخلی کشور را بین طبقات وانتقال تولیدات از یک طبقه به‬
‫طبقه دیگر را برای اولین دفعه مورد توجه و بررسی قرار داده ا ست ‪.‬‬

‫‪:۲۸-۲‬نظریه دورنبوش در حمایت از تولیدات داخلی‬

‫دورنبوش می نویسد‪« :‬عملکرد اقتصاد کالن با سه سنجه کلی میزان تورم‪ ،‬اندازه رشد بازداده‪ ،‬و میزان‬
‫بیکاری‪ ،‬مورد قضاوت قرار می گیرد»‪ .‬وقتی تولید کاالی سرمایه ای توسط صنایع سریع تر از تولید کاالی‬
‫مصرفی رشد کند چرخه اقتصادی رو به نزول می گذارد و کارگران بیکار می شوند و سطح مصرف پایین‬
‫می آید به همین خاطر منحنی فیلیپس رابطه منفی میان میزان تورم و میزان بیکاری را نشان می دهد به‬
‫سخن دیگر منظور از منحنی فیلیپس‪ ،‬رابطه میان تورم – بیکاری است‪ .‬و بنابراین دولتهای به هر اندازه‬
‫بتواند تولیدات داخلی کشور خویش را حمایت کند به همان اندازه از بحران اقتصادی نجاد پیدا میکند‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫فصل دوم‬

‫‪:۲-۱‬دالیل حمایت از تولیدات داخلی‬

‫الف‪ :‬مسأله حمایت از صنایع نوذاد‬

‫موضوع حما یت از صنایع نوتأسیس از اواخر قرن ‪ 81‬و اوایل قرن ‪ – 81‬به وسیله الکساندرهامیلتون در‬
‫آمریکا و فردریک لیست در آلمان مطرح گردید‪ .‬این دو نفر ازیکطرف با توجه به صنعتی شدن کشور شان‬
‫و از طرف دیگر امکان اینکه صنعتی شدن انگلستان و اتخاذ تجارت آزاد توسط این کشور مانع از صنعتی‬
‫شدن کشور شان بشود موضوع حمایت از صنیع نوایجاد را در کشور های خود مطرح ساختند‪ .‬بحث در‬
‫شکل گسترده امروزی ‪،‬عموماً به کشور های در حال توسعه ارتباط پیدا میکند که مراحل صنعتی شدن‬
‫خود را می گذارنند‪ .‬حمایت از صنایع نوتأسیس هنوز میتواند در هر کشوری و در هرصنعتی که دارای صرفه‬
‫جوئی های ناشی از مقیاس تولید باشد‪ -‬بکار گرفته شود‪.‬‬

‫موضوع صنایع نوتأسیس بر پایه بحث حمایت مؤقت استوار میباشد که صنایع نوایجاد مورد نظر بتواند‬
‫تحت شرایط یکسان در بازار جهانی و بازار داخلی با تولید کننده گان خارجی رقابت کند‪ -‬حمایت مؤقتی‬
‫تعرفه ای باعث رشد صنعت موردنظرمیشود اگرچنین حمایتی صورت نگیرد‪ ،‬صنعت نوایجادبه علت فزونی‬
‫مؤقتی مصارف بر فروش در مراحل اولیه تولید‪ ،‬نمیتواند با تولیدکننده گان خارجی رقابت کند‪.‬‬

‫اصوالً موضوع صرفه جوئی های داخلی ‪ ،‬مقایسه ضررهای است که درمراحل اولیه تولیدوجودداردبامنافع‬
‫خالصی که درآینده به دست میآید‪ .‬ولی درواقع این موضوعی است که تمام واحدهای تولیدی صرف نظراز‬
‫اینکه کاالی جانشین واردات یاکاالی غیرتجاتی تولیدکنند‪،‬باآن روبروهستند‪ .‬اگربازگشت خالص‬
‫بیشترازبازگشت سرمایه گذاری های مختلف باشد‪ ،‬واحدتولیدی سرمایه راازبازارسرمایه برای پوشاندن‬
‫ضرراولیه قرض میگیرد‪ .‬اگربازگشت خالص کمترباشدمسلماً سرمایه گذاری صورت نمیگیردازاین‬
‫رودیگرحمایت چه معنی دارد؟ دراین خصوص برای حالت صنایع نوایجادمیتوان استدالل کردکه بازارسرمایه‬
‫ناقص بوده وبه صاحب صنایع نوایجادامکان قرض گرفتن رانمیدهد‪ .‬به هرحال دراین حالت دیگر مسئله‬
‫حمایت ازصنایع نوایجادمطرح نیست بلکه نارسائی دربازارسرمایه وجودداردوبایددرجهت افزایش موثریت‬
‫بازاروسرمایه تالش کرد‪.‬‬

‫موضوع صرفه جوئی های خارجی درارتباط باحمایت ازصنایع نوایجادبراین نکته تأکیدداردکه گرچه ممکن‬
‫است نرخ بازگشت خالص خصوصی امکان سرمایگذاری راردمیکند‪،‬ولی نرخ بازگشت خالص اجتماعی این‬
‫امکان رابوجودمیآورد‪ .‬ممکن است توسعه صنعت موردنظر حمایت شده مصارف برای تمام واحدهای‬

‫‪8‬‬
‫اقتصادی باتربیت کارگران یابا توسعه وترویج تکنولوژی تولید‪ ،‬کاهش دهد‪ .‬مصارف این فعالیتهاتوسط‬
‫واحدهای اقتصادی ایجادمیشود‪،‬ولی منافع آن نصیب تمام واحدهای اقتصادی درصنعت میشود‪ .‬ازاین‬
‫روموضوع حمایت مؤقت تاظهورصرفه جوئی خارجی قوت میگیرد‪ ،‬ولی بایدتوجه داشت که ماهیت موضوع‬
‫تغییر یافته است‪.‬دراین حالت تأکیدبیشتربرپیشرفت سرمایگذاریهای اجتماعی است تاحمایت صنعت‬
‫نوایجاد‪.‬سرمایگذاری اجتماعی درتعلیم نیروی کار ودر دسترس قراردادن اطالعات تولیدبرای تمام واحدهای‬
‫اقتصادی منفعت دارد واجازه میدهدکه تمام واحدهابدون افزایش مصرف تولیدخودراافزایش دهند‪.‬‬

‫ب‪ :‬مسأله استخدام وحمایت ‪:‬‬

‫براساس این موضوع وضع تعرفه یاهرگونه سیاست محدودیت واردات در دوره بیکاری کاهش واردات و‬
‫افزایش تولیدات داخلی به دنبال دارد‪ .‬ازطریق کاهش واردات که باوضع تعرفه صورت میگیرد‪ -‬مستقیماً‬
‫استخدام را میتوان در صنایع مربوط به کاالهای تعویض واردات افزایش داد‪ -‬این افزایش استخدام به سایر‬
‫صنایع نیز تسریع پیدا میکند‪.‬‬

‫افزایش تولیدات داخلی به نوبه خود – استخدام و درآمد ملی را افزایش میدهد‪ .‬برعالوه واردات برداشتی از‬
‫جریان درآمد است و کاهش آن افزایش بیشتر درآمد ملی را از طریق ضریب افزاینده به دنبال دارد‪ .‬در‬
‫جریان بیکاری شدید دهه ‪ -8191‬این تفکر که حمایت میتواند راه حل مفید ومؤثری برای رفع بیکاری‬
‫باشد‪ -‬مورد استفاده قرار گرفت‪ .‬به هر حال – در ارتباط به این موضوع باید به نکات چند توجه کرد‪.‬‬

‫‪ ‬اگر کشوری با وضع تعرفه جدید ‪،‬واردات خود را ‪،‬به خاطر افزایش استخدام داخلی کاهش دهد ‪،‬صادرات‬
‫کشور طرف مقابل نیز کاهش پیدا میکند و این امر سبب کاهش استخدام در کشور مقابل میشود‪ .‬با‬
‫کاهش استخدام و درآمد درخارج مخارج کمتری برواردات ‪،‬که صادرات کشور مورد نظر است‪ ،‬صورت‬
‫میگیرد‪ .‬بدین ترتیب سیاست کاهش واردات برای افزایش استخدام داخلی چندان مورد عالقه ملل‬
‫جهان نیست‪ .‬در واقع چنین سیاستی ‪،‬با کاهش واردات کشورهای خارج ‪،‬باعث صادرات بیکاری به سایر‬
‫کشورها میشود‪.‬‬
‫‪ ‬مسلماًصادرات کشورباعمل متقابل سایرکشورها به طورمستقیم کاهش زیادی پیدا میکند‪ .‬کشوری که‬
‫در استخدام با محدودیت واردات سعی دارد با بیکاری دربخش صادرات روبرو میشود‪ .‬این نوع سیاست‬
‫عدم رضایت و عمل متقابل سایرکشورها را دربردارد ودرنتیجه روابط تجارتی بین المللی رو به کاهش‬
‫میگذارد‪ .‬باید توجه داشت وقتی واردات در جهتی استخدام داخلی محدود میشود – بایدضررهای ناشی‬
‫ازکاهش تجارت بین الملل بامنافع حاصله ازافزایش تولیدات داخلی مقایسه ومورد توجه قرارگیرد‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫‪ ‬افزایش استخدام – عموماً مسئله کوتاه مدت و فصلی است‪ .‬با وضع تعرفه – که به آسانی قابل حذف‬
‫نیست و تخصیص مجدد دایمی منابع را به دنبال دارد – برعالوه موضوع استخدام بر این تأکید دارد‬
‫که بیکاری همه جانبه – هر نوع تولید را صرف نظر از مزیت نسبی جهت افزایش خالص در آمد ملی‬
‫و استخدام ایجاب میکند‪ .‬استخدام کامل وقتی مؤثر است که عوامل تولید بر اساس مزیت نسبی‬
‫تخصیص پیدا کنند‪ .‬بدین معنی که هرعاملی درتولیدی که باالترین قدرت و مؤثریت را دارد به کار‬
‫گرفته شود‪ .‬بدین ترتیب پیآمد اتخاذ چنین سیاستی تخصیص نامناسبی عوامل تولید در اقتصاد‬
‫خواهد بود ‪.‬‬
‫‪ ‬گرچه منافع حاصله از استخدام و تولیدات داخلی بیشتر از ضرر در کاهش تخصص بین المللی است –‬
‫ولی سیاست کاهش روابط تجارتی برای افزایش استخدام چندان مورد توجه نمی باشد‪ .‬راه حل های‬
‫دیگری جهت افزایش استخدام موجود است که نیازی به محدودیت و کاهش تجارت ندارد‪ .‬سیاست‬
‫های پولی و مالی از جمله این سیاست ها است‪ .‬چنانچه این سیاستها موفقیت آمیز باشد‪ ،‬افزایش درآمد‬
‫‪،‬افزایش واردات را درپی دارد و ممکن است متنهی به کسر بیالنس تادیات و ازدست دادن ذخایراسعاری‬
‫شود‪ .‬هرموفقیت تا اندازی زیادی بستگی به آن دارد که بیکاری منحصراً داخلی و جزء ازبیکاری بین‬
‫المللی است ‪،‬چنانچه منحصراً بیکاری داخلی باشد و درآمد واستخدام به سطح قبلی برسد ‪،‬مشکلی‬
‫برای بیالنس تادیات ایجاد نمیکند‪.‬چنانچه بیکاری جزئی ازبیکاری بین المللی باشدوسایر کشورها‬
‫نیزسیاست انبساطی پولی ومالی داشته باشند‪ -‬درآمد و واردات چند کشور توأماً افزایش مییابد وهیچ‬
‫کشوری ذخایراسعاری خویش را از دست نمی دهد‪ .‬در این حالت کشورهای دیگر سیاست انبساطی‬
‫نداشته باشند و کشوری مورد نظر تنها اقدام به این کار کند ‪ ،‬به لحاظ اینکه مسئله محدودیت افزایش‬
‫واردات به علت افزایش درآمد داخلی است ‪،‬نه کاهش واردات ‪ ،‬لزوماً تعرفه نمیتواند تنها راه حل باشد‪.‬‬
‫بنابر این ‪،‬ترجیح داده میشود همراه با این سیاست ها واردات را نیز ازطریق سهمیه وارداتی ثابت‬
‫نگهداشت‪ .‬نظربه اینکه میتوان سهمیه و محدودیت های مستقیم را خصوصاً برای محاظت از بیالنس‬
‫تادیات ‪ ،‬به راحتی حذف کرد‪ .‬ولی وقتی تعرفه وضع شود حذف آن به راحتی و درموقع مناسب امکان‬
‫پذیر نیست‪.‬‬

‫به هرحال باید به این حقیقت واقف باشیم که کمتر کشوری قادر به غلبه بربیکاری وسیع خود از طریق‬
‫استفاده از سیاستهای پولی و مالی است – مگر آنکه با همکاری بین المللی توأم باشد‪ .‬کشورها وقتی‬
‫بایکدیگر همکاری کنند با هماهنگ کردن اقدامات داخلی – ممکن است بر استخدام بدون کاهش یا قطع‬
‫تجارت غلبه کنند‪.‬‬

‫ت‪:‬موضوع ضد دامپنگ‬
‫‪10‬‬
‫وقتی کشوری صادرات خودش را به قیمت کمتر از قیمت این کاال در داخل به فروش برساند – عمل صورت‬
‫گرفته را در اصطالح دامپینگ میگویند‪ .‬این عمل عموماً به خاطر آنست که یک کشور بتواند رقابای خود را‬
‫از بازار خارج سازد و بازار انحصاری ایجاد نماید‪ .‬ازطر یق وضع تعرفه های گمرکی – عملیات ضد دامپینگ‬
‫میتوان از بوجود آمدن این نوع بازارها جلوگیری کرد‪.‬‬

‫اگر دامپینگ دایمی باشد و کشور وارد کننده صنعت محلی که بتواند با کاالهای وارداتی رقابت کند‪ ،‬نداشته‬
‫باشد ‪،‬منفعت دایمی که ناشی ازقیمت کمتربرای کاالخارجی است برای خریداران در کشور وارد کننده وجود‬
‫دارد و دلیلی برای حمایت بصورت ضد دامپینگ وجود ندارد‪ .‬حتی اگر چنان صنعتی در کشور وارد کننده‬
‫وجود داشته باشد ولی قیمت دمپینگ شده ناشی از مزیت نسبی در کشور صادرکننده باشد باز دلیل منطقی‬
‫برای حمایت با عملیات ضد دمپینگ وجود ندارد‪ .‬به هرحال‪،‬اگردمپینگ‪ ،‬ومؤقتی یا دائمی و در جهت این‬
‫باشد که تولید کننده گان داخلی را در تنگنا بگذارد و بازار داخلی را تصاحب کند و به تولیدات داخلی صدمه‬
‫بزند‪ -‬دمپینگ نامطلوب بوده ودر این مورد حتماً باید حمایت با عملیات ضد دمپینگ‪ -‬چو‪.‬ن وضع حقوق‬
‫گمرکی – صورت گیرد‪.‬‬

‫ج‪ :‬دستمزد پائین و حمایت ‪:‬‬

‫اختالف شدید سطح دستمزد درکشورهای مختلف وجود دارد‪ .‬با توجه به این واقعیت کشوری که سطح‬
‫دستمزد در آن پائین است می تواند کاالئی را با قیمت کمتر از کشوری که دستمزد در آن باالست بفروس‬
‫برساند‪ .‬عده ای از طرفداران حمایت براین عقیده هستند که برای حفاظت کارگران از رقابت با کارگران‬
‫خارجی با دستمزد پائین‪ -‬توسط کشوری که در آن دستمزد باالست( کشورهای توسعه یافته) از کشور های‬
‫با دستمزد پائین(کشور های درحال توسعه)‪ ،‬باید حقوق گمرکی بر کاالئی ارزان آنها وضع کنند‪ .‬با توجه‬
‫به اصول تجارت بین الملل میتوان به ضعف موضوع فوق پی برد ‪ .‬کشوری که سطح دست مزد در آن باالست‬
‫میتواند به آسانی با کشور بادست مزد پائین رقابت کند‪ .‬نیروی کار تنها عامل تولید نیست و عوامل دیگر‬
‫چون سرمایه و زمین نیز وجود دارند و نسبتی که این عوامل درتولید کاالی نقش دارد با کاالهای متفاوت‬
‫است‪ .‬نظریه اینکه قیمت عوامل تولید تفاوت فاحش دارد ‪،‬از اینرو‪ ،‬درکشور هائیکه سرمایه ارزان میباشد‬
‫میتوانند کاالهای سرمایه بر را با مصرف کمتر تولید کنند و در کشور هاییکه نیروی کار ارزان و فراوان‬
‫وجود دارد میتوان کاالهای کار بر تولیدکرد‪ .‬به عبارت دیگر کشورهای بادست مزد پائین ( کشورهای درحال‬
‫توسعه ) فقط درمورد کاالهای نسبت به کشورهای پیشرفته مزیت نسبی دارند که کاربرباشند و این موضوع‬
‫که کشورهای با دست مزد باال درتمام کاالها عدم مزیت نسبی دارند صحیح نیست‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫چنانچه نیروی کارعامل عمده درتولیدکاالباشد‪ .‬درکشورهای پیشرفته به علت آنکه دارای قدرت تولیدی‬
‫نیروی کاربیشتری نسبت به کشورهای درحال توسعه هستند – میتوانند با کشورهای درحال توسعه در‬
‫مورد کاالهای کاربر نیزرقابت کنند‪ .‬خصوصاً آنکه امکان رقابت با منظور اداره کردن بهتر‪ ،‬نیرو ی کار تعلیم‬
‫دیده ‪ ،‬تکنالوژی پیشرفته بیشتر میشود‪ .‬بدین ترتیب کشورهای پیشرفته دیگر نیازی به وضع تعرفه‬
‫گمرکی وسایرمحدودیت های تجارتی بر صادرات کشورهای درحال توسعه (کشور های باسطح دست‬
‫مزدپائین ) ندارند‪.‬‬

‫‪:۱-۱‬سایر دالیل حمایت ازتولیدات داخلی‬

‫الف ‪ -‬تعرفه های گمرکی جهت بهبودی تعادل بیالنس تادیات‬

‫ممکن است بیالنس تادیات کشوری دچارمشکالت شود– با وضع تعرفه گمرکی میتوان آن مشکالت و‬
‫مسایلی که در حسابجاری بیالنس تادیات وجود دارد تا حدود زیادی برطرف کرد‪ .‬تعرفه گمرکی باعث‬
‫محدودیت واردات میگردد وبه بهبودی بیالنس تادیات کمک میکند‪.‬‬

‫ب ‪ -:‬نگهداری پول درکشور‬

‫طرفداران این موضوع بر این عقیده اند وقتی که ساکنین محلی کاالهای وارداتی خریداری میکنند ‪،‬کشور‬
‫کاال بدست میآورد و خارجیان پول آن را‪ .‬به عبارت دیگر‪،‬دراین نظراگرساکنین کشور کاالهای ساخت‬
‫داخل را خریداری کنند ‪ ،‬کشور هم کاال وهم پول خودرا بدست میآ ورد و ازاینرو کشوریکه از واردات‬
‫جلوگیری کند ثروت مند ترمیشود‪.‬‬

‫ج ‪ -‬دلیل بازار داخلی‬

‫این بحث بر این ادعاست که تولید کننده داخلی حقی در بازار داخلی دارد و ازطریق کاهش یاحذف واردا‬
‫ت کاالی بیشتری درداخل تولید میشود – استخدام بیشتر میشود ونتیجه افزایش همه جانبه فعالیت های‬
‫داخلی است‪ .‬ضعف این بحث از این واقعیت ناشی میشود که هرگونه تغییری در واردات در جهت رشد‬
‫تولیدات داخلی‪ ،‬نهایتاً به کاهش تولید محصوالت صادراتی منجر می شود‪ .‬اگرکشور بخواهد کاال هایش را‬
‫به خارج بفرستد – فقط میتواند ازطریق ادامه صادرات به واردات خود ادامه دهد‪ .‬ازاینرو انتقال ازمنابع‬

‫‪12‬‬
‫عرضه خارجی و وارداتی به عرضه داخلی به هیچ طریقی قدرت خریدواقعی راافزایش نمیدهد‪ .‬درواقع بحث‬
‫بازار داخلی منجربه اختیار با موثریت کمتر و کاهش در قدرت خرید واقعی میشود‪.‬‬

‫د ‪ -‬دلیل یکسان کردن مصارف تولید‬

‫بعضی ازطرقداران حمایت طرفدار روش علمی وضع تعرفه هستند که در آن تمایل به برابر ساختن مصارف‬
‫تولید – تولید کننده گان خارجی وداخلی و خنثی کردن هرگونه مزیتی است که خارجیان از طریق پرداخت‬
‫مالیات کمتر– نیروی کار ارزانتر – یا کاهش مصارف دیگر دارند‪ .‬در واقع این موضوع به منظور ایجاد زمنیه‬
‫برای رقابت مناسب میباشد نه حذف واردات‪.‬‬

‫‪:۳-۱‬مزیت های حمایت از تولید داخلی‪:‬‬

‫حمایت وخرید تولید داخلی مزایای بسیارزیادی در ابعاد مختلفی برای کشور ها ایجاد میکند از جمله ‪:‬‬

‫الف‪:‬ایجاد اقتصاد مقاوم چرخه یی‬

‫تمامی نهاد های اقتصادی با مصرف کننده گان محصوالت وتأمین کننده گان نیاز های ورودی‪،‬پیوند‬
‫اقتصادی دارند‪ .‬این ارتباط دوسویه با ایجاد شبکه ارتباطی بین نهاد های مختلف اقتصادی موجب بشد‬
‫فعالیت های اقتصادی محلی ودر نتیجه رشد کلی اقتصاد ملی میشود ‪.‬‬

‫ب‪:‬افزایش اشتغال و کاهش بیکاری‬

‫با توجه به پیوند اقتصادی بین تولید کنندگان ومصرف کنندگان تقاضا برای نیروی کار محلی ایجاد میگردد‪.‬‬

‫ج‪:‬کاهش فعالیت های بازار های محلی‬

‫بخش عمده از کاالهای وارداتی مصرفی‪،‬وسایل نقلیه وحتی برخی از مواد اولیه‪ ،‬از طریق بازار های غیر‬
‫قانونی موازی ارز خارجی تأمین میشود ‪ .‬مصرف تولیدات داخلی این بازارهای مخرب موازی راکنترول خواهد‬
‫کرد‪.‬‬

‫د‪:‬افزایش قدرت ازر ملی‬

‫قدرت هر ارز در برابر ارزهای جهان عمدتا تابعی از تعادل تراز پرداختی آن است ‪ .‬لذا با مصرف کاال های‬
‫محلی ایجاد ذخایر ارز خارجی برای حمایت از موقعت تراز پرداخت کشور ها تهسیل میگردد ‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫ه‪:‬کاهش هزینه تولید واحد‬

‫معموال با افزایش مقیاس تولید هزینه هر واحد تولید شده از لحاظ اقتصادی پایین تر خواهد بود ‪ .‬عالوه‬
‫براین تولید در مقیاس باال شرایطی را برای سرمایه گزاری بیشتر تولید گننده گان فراهم میکند‪ .‬بنابر این‬
‫حمایت از مصرف کاالهای محلی باعث افزایش بهره وری ظرفیت وکاهش هزینه های تولید برای صنایع‬
‫محلی می شود‪.‬‬

‫و‪:‬چشم انداز رشد اقتصادی باال‬

‫مصرف کاالهای تولیدی محلی ودرونی سازی تقاضا بر بهره وری ظرفیت وکاهش هزینه های تولید برای‬
‫صنایع محلی میشود ‪.‬‬

‫‪:۰-۱‬وسایل اقتصادی حمایت از تولیدات داخلی‬

‫درعصرحاضرانواع مختلف ازوسایل اقتصادی حمایت از تولیدات داخلی درجنب مجموع سیاستهای تجارتی‬
‫وجود دارد که همآهنگ با اهداف کوتاه مدت و درازمدت اقتصادی میتوان ازهریک ازآنها مستفید شد‪ .‬معرفی‬
‫دقیق با این وسایل وهمچنین شیوه کاربرد موثراقتصادی از آنها ‪ ،‬به تحقق بهتر اهداف اقتصادی دولت کمک‬
‫قابل مالحظه مینماید‪ .‬محتوای این بخش رامعرفی وسایل گوناگون حمایت ازتولیدات داخلی‪،‬تأدیات انتقالی‬
‫(سبسایدی ها) ومعافیت مالیاتی تشکیل میدهد‪،‬اهمیت و نقش سبسایدی ها در حمایت از تولیدات داخلی‬
‫را توضیح می نمایم‪:‬‬

‫‪:۵-۱‬نقش سبسایدی ها در حمایت از تولیدات داخلی‬

‫برای سبسایدی تعاریف مختلفی وجود دارد‪ ،‬یکی ازتعریف های سبسایدی عبارت انداز‪ :‬سبسایدی نوعی‬
‫کمک است که دولت به مصرف سایر قسمت های اقتصاد به تولید کننده گان بخش بخصوصی ویامصرف‬
‫ء‬
‫کننده گان یک کاال بخصوص ویا استفاده کننده گان از یک بخش خدماتی ‪ ،‬ویا به یک عامل تولیدی اعطا‬
‫می نماید ولی در مقابل پاداش ویا عوض مالی دریافت نمی کند ‪ ،‬صرف شرط دولت در این است که دریافت‬
‫کننده گان کمک ها ‪،‬نحوهء عمل خود را تغییر ویا تعدیل نمایندوا ز این طریق تولید ‪ ،‬یا عرضه ‪ ،‬ویا مصرف‬
‫کاالهای مورد نظر‪ ،‬ویا فعالیت های مربوط اقتصادی را تشویق کند ویا ازتوسعه آن با این روش (ازطریق‬
‫غیرمستقیم ) جلوگیری نماید‪.‬‬

‫منظور ازسبسایدی تولیدی ‪ ،‬پرداخت سبسایدی های دولت برای نهادهای تولیدی است که باعث کاهش‬
‫مصرف تولید و در نتیجه افزایش مفاد تولید کننده گان میگردد‪ .‬سبسایدی مصرفی برای عموم کاال های‬

‫‪14‬‬
‫مصرفی پرداخت می شود و اهداف آ ن حمایت ازمصرف کننده گان است‪ .‬پرداخت سبسایدی معموالً به‬
‫اهداف انتقال درآمد از مالیه دهنده گان به تولید کننده گان یا مصرف کننده گان یا هدف تعدیل توزیع‬
‫درآمد ‪ ،‬اثر گذاشتن بر رفتار عرضه کننده گان ویا تقاضا کننده گان کاالئی معیین از طریق میکانیزم کشش‬
‫عرضه یا تقاضا ‪ ،‬تثبیت یا پا ئین نگهداشتن سطح قیمت کاالی مورد نظر به مثابه بخشی از یک سیاست‬
‫ضد تورم میباشد‪ .‬اقتصادی را تشویق کند ویا ازتوسعه آن با این روش (ازطریق غیرمستقیم ) جلوگیری‬
‫نماید‪ .‬منظور ازسبسایدی تولیدی ‪ ،‬پرداخت سبسایدی های دولت برای نهادهای تولیدی است که باعث‬
‫کاهش مصرف تولید و در نتیجه افزایش مفاد تولید کننده گان میگردد‪ .‬سبسایدی مصرفی برای عموم کاال‬

‫های مصرفی پرداخت می شود و اهداف آ ن حمایت ازمصرف کننده گان است‪ .‬پرداخت سبسایدی معموالً‬
‫به اهداف انتقال درآمد از مالیه دهنده گان به تولید کننده گان یا مصرف کننده گان یا هدف تعدیل توزیع‬
‫درآمد ‪ ،‬اثر گذاشتن بر رفتار عرضه کننده گان ویا تقاضا کننده گان کاالئی معیین از طریق میکانیزم کشش‬
‫عرضه یا تقاضا ‪ ،‬تثبیت یا پا ئین نگهداشتن سطح قیمت کاالی مورد نظر به مثابه بخشی از یک سیاست‬
‫ضد تورم میباشد‪.‬‬

‫‪:۶-۱‬سبساید های تولیدی‬

‫یکی از انگیز ه های مهم دولت در پرداخت سبسایدی ها میتواند این باشد که هرگاه ارزش اجتماعی‬
‫حاصل نتایج فعالیت های از مصرف آن به قیمت های جاری بازار بیشتر باشد در این حالت برای از میان‬
‫برداشتن تفاوت ‪ ،‬دولت ها به پرداخت انواع سبسایدی ها اقدام میکنند ‪ ،‬عالوه بر فایده اجتماعی ‪،‬عوامل‬
‫دیگری از قبیل زیربنائی بودن تولید ‪ ،‬صنایع نوایجاد وغیره نیز میتوانند عامل پرداخت سبسایدی ها باشند‪.‬‬
‫شرط تولیدی بودن سبسایدی ها این است که منافع نهائی این پرداخت ها شامل مولدین شود‪ ،‬زیرا گاهی‬
‫منافع سبسایدی به کاال ها ‪ ،‬درجهت کنترول قیمت ‪ ،‬نصیب مستهلکین میشود‪ .‬سبسایدی های تولیدی‬
‫به اشکال و اقسام مختلفی میتوانند صورت گیرند‪ ،‬که به موارد ذیل اشاره میشود‪:‬‬

‫‪:۷-۱‬سبسایدی برای جبران فعالیت های تولیدی‬

‫این نوع سبسایدی از نوع سبسایدی های مستقیم محسوب شده که توسط دولت و ازطریق بودجه عمومی‬
‫به شرکت های دولتی و موسسات انتفاعی د ولتی ‪،‬غرض جبران زیان آنها پرداخت صورت میگیرد‪ .‬ازنظر‬

‫اقتصادی ‪ ،‬فعالیت اینگونه موسسات باید با منافع اجتماعی توأم بوده باشد که از جملهء آنها میتوان شرکت‬
‫های برق‪ ،‬آب آشامیدنی‪ ،‬مخابرات وهمچنان مواصالت وغیره را نام برد‪ .‬در ین شیوه پرداخت ها‪ ،‬دولت‬

‫‪15‬‬
‫مستقیماً در بازاردخالت نداشته بلکه‪،‬صرف از طریق باز پرداخت ضرر و زیان این قبیل شرکت ها ‪ ،‬در پایان‬
‫سال مالی به تداوم فعالیت آنها کمک میکند‪.‬‬

‫‪:۸-۱‬سبسایدی پرداختی برای نهاد ها‬

‫درین شیوه پرداخت ها‪ ،‬دولت برای پائین نگاهداشتن سطح مصارف تولید و یا غرض افزایش مفاد مولدین‬
‫‪ ،‬اقدام به پرداخت سبسایدی برای کاهش قیمت نهادها میکند که این امرمیتواند به صورت توزیع ارزان‬
‫عوامل تولید و یا تخصیص اسعار با قیمت پائین تر از نرخ بازار آزاد باشد‪ .‬در این طریق پرداخت ‪ ،‬دولت‬
‫عمالً در نظام تخصیص منابع دخالت نموده و جهت گیری آن رادر راستای اهداف اقتصادی خود تغییر‬
‫میدهد‪ .‬اکثراقتصاد دانان این طرز پرداخت سبسایدی را مغایر با کاالئی اقتصادی میدانند‪ .‬اما در شرایطی‬
‫که محدودیت زیادی در میزان منابع ‪ ،‬همراه با تقاضای باالی گروه ثروتمندان برای کاال های لوکس‬
‫باشد ‪ ،‬بدون دخالت دولت منابع به سمت تولید کاال های لوکس جهت گیری میکند و درمواردی نیزگران‬
‫بودن آنها (عوامل تولید ) سبب عدم استفاده مناسب از آنها و پائین آمدن مؤثریت و سطح تولید میگردد‪.‬‬
‫طورمثال میتوان به کودکیمیاوی اشاره کرد که گران بودن آن سبب جایگزینی آن با کود های حیوانی شده‬
‫و تولید را کاهش میدهد که به همین دالیل دولت در مواردی به برخی از نهاد های کاال های مشخص‬
‫سبسایدی پرداخت میکند‪.‬‬

‫‪:۹-۱‬پرداخت سبسایدی برای تضمین قیمت برخی از کاال ها‬

‫این سبسایدی برای تضمین قیمت محصوالت اساسی ‪ ،‬بخصوص محصوالت زراعتی پرداخته می شود‪ .‬در‬
‫بخش زراعت به علت آسیب پذیری در مقابل انعطاف تقاضا و شرایط جوی در اکثر کشورهای جهان بکار‬
‫میرود‪ .‬اعالم قیمت های تضمینی سبب اطمینان زارعین از بازار فروش محصوالت می شود‪ .‬در ین‬
‫طرزپرداخت ‪ ،‬دولت در نظام تحریکی بازار دخالت نداشه و تنها زمانی که زارعین مواجه با کمبود تقاضا‬
‫میشود‪ ،‬اقدام به خرید این محصوالت میکند‪.‬‬

‫‪:۲۴-۱‬سبسایدی در حمایت از صنایع نوتأسیس وزیر بنایی‬

‫این حمایت از تولیداتی است که برای کشور جنبه استراتیژیک و زیربنائی دارد‪ .‬اکثر کشورهای صنعتی‬
‫درمراحل رشدوانکشاف صنعتی‪ ،‬برای تجهیزو استحکام بنیان صنعتی خود‪ ،‬اقدام به حمایت از صنایع‬
‫نوتأسیس وزیربنائی کرده اند‪.‬از خصوصیت این نوع پرداخت‪ ،‬جنبه مؤقت بودن آن است‪ ،‬به بیان دیگر بعداز‬

‫‪16‬‬
‫گذشت زمان مشخصی صنعت نوایجاد باید به باز دهی رسیده و مصرف تولید آن با توجه به مقیاس تولید‬
‫به اندازه پائین بیاید که بتواند حتی زیانهای دوره حمایت خود را نیزجبران نماید‪.‬‬

‫‪۲۲-۱‬سبسایدی های صادراتی‬

‫مراد ازسبسایدی های صادراتی بر اساس قسمت الف ماده شانزدهم قوانین موافقت نامه عمومی تعرفه و‬
‫تجارت "گات" عبارت از آن است که "هرسبسایدی ‪،‬از جمله هر شکل حمایت درآمدی یا قیمتی ‪ ،‬که‬
‫بطور مستقیم یا غیر مستقیم در جهت افزایش صادرات هر محصول عمل می کند ‪ ،‬بکار میرود ‪ .‬براساس‬
‫تفسیری که بعدها به عمل آمده ‪"،‬عبارت افزایش صادرات ‪ ،‬به معنی نگهداشتن صادرات درسطح باالتر از‬
‫آنچه که در غیاب سبسایدی وجود خواهد داشت ‪ ،‬در نظرگرفته شده بود‪.‬‬

‫سبسایدی های صادراتی یکی از انواع مهم حمایت های دولتی است ‪ ،‬سیاست های تشویق صادرات می‬
‫توانند درچهارچوب کمک های مالی ‪ ،‬تسهیالت محیطی ‪ ،‬و یا دخالت مستقیم قرارگیرند‪ .‬این نوع سبسایدی‬
‫ها‪ ،‬برای گسترش صادرات در استراتیژی تشویق صادرات و یا هنگامیکه بخشی از تولیدات صنایع کشورها‬
‫با دمپینگ مصنوعی سایرکشورها مواجه است ‪،‬صورت میگیرند‪ .‬از خصوصیت مثبت این سبسایدی ‪ ،‬افزایش‬
‫بیالنس تجارتی و ترکیب استخدام آن میباشد‪ .‬اما باید توجه داشت که آثار ومنافع حاصل ازاین سبسایدی‬
‫ها نصیب کشورهای واردکننده این محصوالت میشود‪ ،‬زیرا این سبسایدی ها قیمت کاال های صادراتی را‬
‫پائین می آورند‪ .‬این نوع کمک ها تا تصاحب بازارهای جهانی وتطبیق تولید کننده گان باشرایط موجود‬
‫میتوانند ادامه داشته باشند‪.‬‬

‫‪:۲۱-۱‬نهاد های رسمی وتوسعه صادرات‬

‫یکی از رایج ترین و موثر ترین شیوهء توسعه صادرات ایجاد مراکز و یا نهاد های رسمی توسعه صادرات است‬
‫که معموالً در خارج از کشور دفاتر و یا نماینده گی های الزم زا ایجاد می کنند‪ .‬این مراکز معموالً بازوی‬
‫اجرائی سیاست های دولت در زمینه توسعه صادرات میباشند‪ .‬برخی کشورها دفاتر ویا نماینده گی ها را با‬
‫هدفهای متعدد تجارتی بوجود میآورند ولی اکثراً منحصر به صادرات میباشد‪ .‬این مراکز‪ ،‬تحقیقات بازاریابی‬
‫خارجی و فعالیت های مربوط به آن را متقبل شده‪ ،‬نمایشگاه های داخلی را سازماندهی کرده وسایل شرکت‬
‫صادرکننده گان درنمایشگاه های خارجی رامهیا ساخته و به تهیه اطالعات الزم و کمک به مشتریان بالقوه‬
‫خارجی بنابه نوع نیاز آنها و تهیه فهرست صادر کننده گان کاال حفظ تولید همت میگذارند یکی از نهاد‬
‫های اساسی مکمل مراکز توسعه صادرات نهادهای تحقیق و انکشاف است‪ .‬این نهاد ها بهترین استفاده‬
‫کننده گان از بخش مهم از اطالعات مراکز میباشند ‪ .‬آنان میتوانند در مطالعات خود نسبت به تغییرات‬

‫‪17‬‬
‫سلیقه در بازار ها ‪،‬عوامل مؤثربر مطلوبیت در بازار ها و عوامل مؤثر ابعاد بازار ها و تحوالت الزم در کیفیت‬
‫و کمیت تولید از این اطالعات بهره بیشتر گرفته و متقابالً از طریق جهتدهی به فعالیت مراکز در افزایش‬
‫مثمریت آنها تأثیر به سزای داشته باشد‪ .‬بنابرین نهاد تحقیق و توسعه خودوسایل وعامل اساسی انکشاف‬
‫صادرات وتضمین آنها میباشند‪.‬‬

‫‪:۲۳-۱‬تشویق صادرات‬

‫تقریبا کلیه کشورهای جهان شیوه خاصی تشویق به صادرات را برای صادرکننده گان خویش بکارمی بندد‪.‬‬
‫مشوق های مزبورمعموالًدر چوکات مقررات پیچیده قرار دارد که صادرکننده گان باید از آنها مطلع شده‬
‫وچگونگی کاربردشان را فراگیرند‪ .‬مشوق های مزبوردرکشورهای مختلف صو رت های متنوعی بخود‬
‫میگیرند‪ ،‬اماآنهارا بطورعموم میتوان قرار ذیل طبقه بندی کرد‪.‬‬

‫‪:۲-۲۳-۱‬تشویق صادرات از طریق کنترول های اسعاری‬

‫بسیار ازکشورهاکه مقررات کنترول اسعارراباهدف تجدید واردات و تادیات یا حواله ها ی خارجی به اجرا‬
‫میگذارند ‪،‬هم چنین برای تشویق صادرات استثنائاتی درنظر میگیرند‪.‬‬

‫‪ ‬برخی از کشورها‪،‬صادر کننده گان معینی را ازرعایت آن دسته از قواعد عمومی که آ نان را‬
‫مجبورمیسازد تمامی اسعار دریافتی از خارج را با نرخ ثابت به پول داخلی تبدیل نمایند ‪ ،‬معاف‬
‫داشته و برای شان اجازه میدهد بخشی و یا تمام قیمت کاال ها ی صادراتی را نزد خویش نگهدارند‬
‫و آ ن را آزادانه تبدیل کرده و مورد استفاده قرار دهند‪.‬‬
‫‪ ‬همین طور تعداد ی از کشورها که درآنها اخذ جواز ورود ضروری و درعین حال دشوار است ‪ ،‬برای‬
‫صادر کننده گان خود زمینه اعطای جواز ورود ‪ ،‬جهت وارد کردن کاال به میزان متناسب با ارزش‬
‫صادرات شان اولویت قایل میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬برقراری نرخ های چندگانه اسعارنیزدر زمره اقدامات تحریک وتشویق صادرات قرار دارد‪ .‬بر اساس‬
‫این روش ‪ ،‬نرخی که درمورد اسعاردریافتی صادرکننده گان اعمال میشودمطلوب ترازنرخی است‬
‫که مبادالت اعمال میگردد‪.‬‬

‫‪:۱-۲۳-۱‬تشویق صادرات از طریق روش مالیاتی‬

‫بسیار از کشور ها در مورد مالیات غیر مستقیمی که صادر کننده گان باید بپردازد معافیت یا تخفیف های‬
‫قایل می گردند‪،‬که درغیر این صورت کاالی صادراتی آنان خیلی گرانتر میشوند‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫کشورهائیکه شدیداً به صدور چند کاالی سنتی متکی هستند ‪ ،‬اکثراً بر صادرات شان مالیات می بندند ‪،‬‬
‫اما درعین حال ممکن است برای صدور کاالهای غیر سنتی یا کاال هائی خاص معافیت یا تخفیف های‬
‫مالیاتی قایل میشوند تا قدرت رقابت آنها در بازارهای بین المللی حفظ گردد‪.‬‬

‫اکثراً به صادرکننده گان اجازه داده میشود که کاالهای سرمایه ای ومواد اولیه مرتبط با صادرات را بدون‬
‫پرداخت مالیات یا حقوق گمرکی وارد نمایند‪.‬‬

‫‪:۳-۲۳-۱‬تشویق صادرات از طریق تأمین مالی‬

‫بسیاری از دولتها طرح های متعددی را در زمینه تأمین مالی صادر به منظور تولید کاالهای صادراتی برای‬
‫صدور ویافروش درخارج عرضه میدارند‪ .‬دراین راستا اکثراً قرضه هائی باشرایط بسیارمطلوب دراختیار‬
‫صادرکننده گان قرار میگیرند‪.‬‬

‫قرضه های تشویقی رامعموالًبانک مرکزی( بانکهای دولتی) اعطامینمایند‪ .‬چنانچه قرضه پرداختی درجهت‬
‫تولیدکاالهای صادراتی بکار رود‪،‬قرضه گیرنده متعهد میشودکاالهائی راکه تولید آنهاازطریق تامین مالی شده‬
‫است صادرکند‪.‬‬

‫‪:۰-۲۳-۱‬تشویق از طریق بیمه اعتبار صادراتی‬

‫معامالت صادراتی اکثراًمتضمین خطرهای ویژهء هستندکه معموالً تحت پوشش بیمه های تجارتی‬
‫قرارنمیگیرند(مانند خطرهای سیاسی و تغییرحکومت)‪.‬اکثراً کشورها به هدف تشویق صادرات شان ‪،‬‬
‫تسهیالت بیمه اعتبارصادراتی ویژه پیش بینی مینمایند‪ .‬براساس طرح های داخلی مجری‪،‬به هنگام‬
‫انعقادپقراردادصدور‪ ،‬معموالً آن دسته از خطر هائی را که عموماً بیمه گران تجارتی بیمه میکنند‪،‬مستثنی‬
‫میشوند‪ .‬بیمه گران به منظورتحت پوشش قراردادن خطرسیاسی‪ ،‬اکثر کشورهارا به توجه به درجه خطر‬
‫باز پرداخت از سوی آنها ‪ ،‬به گروه های مختلفی تقسیم مینمایند‪ .‬بنابراین حق البیمه این گروه به طورقابل‬
‫مالحظهء با یکدیگرتفاوت دارند‪.‬مبلغ حق البیمه ممکن است برحسب زمان دوره اعتبار نیزمتفاوت باشد ‪.‬‬
‫برخی ازبیمه گران برای این اعتبارات طویل المدت حق زیاد تری نسبت به دوره کوتاه مدت مطالبه مینمایند‪.‬‬
‫عده ای نیز حق البیمه ثابتی برای دوره ها ی مختلف دارند‪.‬‬

‫‪:۵-۲۳-۱‬تشویق از طریق ضمانت نامه ها اعتبار صادراتی‬

‫‪19‬‬
‫صادرکننده گان در سطح داخلی‪،‬روش اعطای تضمین نامه های اعتبار صادراتی‪ ،‬به صادر کننده گان کمک‬
‫شایانی مینماید‪ .‬تضمین نامه های یاد شده خطر هائی را تحت پوشش خود قرارمیدهند که از کوتاهی‬
‫خریدار در پرداخت قیمت کاالهائی که صادرکننده عرضه کرده است ‪،‬ناشی میشود‪ .‬البته دراعطای این‬
‫تضمین نامه ها نیز محدودیتهای خاصی اعمال میگردد‪.‬‬

‫خطرات تحت پوشش این نوع تضمین هارا میتوان به دو دسته تقسیم کرد‪:‬‬

‫اول ‪ -‬خطرات تجاری ‪ ،‬که به ناتوانی خریدار یا عدم تمایل وی به پرداخت قیمت کاالی خریداری شده‬
‫مربوط میگردد‪ .‬ناتوانی خریدارمیتواند ازتنگدستی و ورشکستگی وی یا از انتفاء ( از میان رفتن ) قرار دارد‬
‫به سبب حوادث فورس ماژور مانند اعتصاب ‪ ،‬سیل وزلزله ناشی شود‪ .‬دلیل عدم تمایل خر یدار در پرداخت‬
‫قیمت ممکن است به خود خریداری عمده وی در انجام این تعهد یا به اختالفاتش با فروشنده مربوط گردد‪.‬‬
‫درمورد اخیر مثالً کاال ممکن دارای عیب بوده ‪ ،‬با شرایط قرارداد انطباق نداشته باشد یا دیرتر ازموعد مقرر‬
‫تحویل داده شده باشد‪ .‬باید متذکرشد که تمامی خطرات اشاره شد‪ ،‬جنبه سیاسی ندارند‪.‬‬

‫دوم – خطرات سیاسی ‪ ،‬که به محدودیت های وضع شده توسط دولت مطبوع خریدار مربوط میگردد‪.‬‬
‫مثالً لغو جواز ورود یا مصادره اموال خریدارتوسط دولت ‪ ،‬درگیری انقالبات وشورشهای داخلی نیزجزء‬
‫خطرات سیاسی به شمار میآیند‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫فصل سوم‬

‫‪:۲-۳‬وسایل رایج در سیاست های تجارتی‬

‫محدودیتهای تجارتی ‪ ،‬ازتمایل دولت برای تغییردرحجم و الگوی تجارتی که به وسیله رقابت آزادتعیین‬
‫شده ‪،‬ناشی میشوند‪ .‬وسایل در تجارتی که برای تجدید تجارت درکشورهای توسعه یافته صناعتی و درحال‬
‫توسعه بکارمیروند بسیارمتنوع و مختلف میباشد بطور کلی این سیاستها به دو بخش کلی سیاستهای محدود‬
‫سازی با ابزارقیمتی وغیرقیمتی تقسیم میشوند‪ .‬ابزارهای قیمتی شامل سیاست تعرفه وشبه تعرفه ای‬
‫وابزارهای غیرقیمتی شامل سیاستهای غیرتعرفه میگردد‪.‬‬

‫امروزباالترین کمیته ومرجع که برامرتجارت جهانی نظارت میکند‪ ،‬موافقت نامه عمومی تعرفه و تجارت‬
‫(گات) است که بر اساس موافقت نامه مؤقتی که ‪ 91‬اکتوبر ‪ 8191‬شکل گرفته و ازجنوری ‪ 8191‬آغاز‬
‫بکارکرده است‪.‬‬

‫موافقت نامه عمومی تعرفه وتجارت(گات )‪ -‬به کشورهاتاکید مینماید که تعرفه ها راجانشین موانع غیرتعرفه‬
‫ئی خود(مانند سهمینه وارداتی ) سازند وسپس این تعرفه راتثبیت کنند (یعنی آنها را افزایش ندهند)‪ ،‬زیرا‬
‫میزان حمایت ازتولید کنننده گان داخلی هرمقداری که باشد( موانع غیرتعرفه ای نسبت به خود تعرفه )‬
‫آسیب اقتصادی بیشتردارد‪ .‬تعرفه بخصوص زمانی که ثابت باشد ‪ ،‬فضای اطمینان بخش بیشتر پدید میآورند‬
‫و ازآنجا که تشخیص اثر آنها آسان تر است ‪ ،‬از این امتیاز نیز برعذر دارند که تا حد زیادی تابع کاهش مورد‬
‫توافق قرار دارند‪.‬‬

‫سازمان جهانی انکتاد ( کنفرانس سازمان ملل متحد برای تجارت و توسعه ) از میان اقدامات متنوعی که‬
‫در جهت محدود سازی تجارتی صورت میگیرد یک دسته بندی را ارائه داده که بطورعموم کلیه اقدامات‬
‫محدود سازی تجارتی به دو بخش‪ ،‬اقدامات تعرفه ای و اقدامات غیرتعرفه ای تقسیم گردیده است ‪.‬‬

‫اقدامات تعرفه ای شامل تعرفه ها‪ ،‬شبه تعرفه ها وسایرمالیات های وارداتی بوده است‪.‬‬

‫‪:۱-۳‬تعرفه وانواع آن‬

‫بعضی از دانشمدان اصطالح تعرفه را از تعریف یا هم طاریف که درجنوب اندلیس و بر سرآب راه جبل‬
‫الطارق قراریافته است نشاط میگیرند ‪ .‬مسلیمین بعداز تسلط بربخشی وسیعی از اروپای آ ن روزگار دراین‬
‫منطقه تشکیالت گمرکی را ایجاد کردند و قابل تذکر است که چون برای اولین بار در این بندر بود که‬
‫کاالهای را طبقه بندی کردند و عواید گمرکی را برحسب تنوع کاالها دریافت داشتند لهذا بعدها هر نوع‬

‫‪21‬‬
‫طبقه بندی از کاال را تعرفه خواندند‪ .‬قول دیگر آن است که با توجه به اینکه لغت تعرفه یک واژه عربی از‬
‫ریشه عرف (به معنی شناخت ) است و درعین حال نیز اجرای مقررات گمرکی مستلزم اطالع از کم و کیف‬
‫کاال و شناختن ویا معرفی آن تحت شماره تعرفه یا ‪ ( Heading‬ردیف ) معینی است لهذا طبقه بندی‬
‫هارا تعرفه گمرکی و ردیف های آن راشماره تعرفه خوانده اند‪.‬‬

‫اگرچه تعرفه خود یک محدودیت تجارتی است اما امروز در مباحث اقتصادی ‪ ،‬بحث بر وضع یا حذف تعرفه‬
‫نیست بلکه اقتصاد دانان تالش دارند تا نرخ تعرفه بهتر را دارای باالترین مؤثریت در تجارت و اقتصاد است‪،‬‬
‫محاسبه کنند‪ .‬از میان انواع محدودیت های تجارتی ‪ ،‬به علت ویژگی های ازقبیل شفاف بودن ساده گی‬
‫محاسبه میزان حمایت ‪ ،‬ایجاد درآمد برای دولت ‪ ،‬وغیره میباشد ‪ ،‬تعرفه به عنوان مطلوب ترین شیوه‬
‫حمایت شناخته میشود که البته این از دیدگاه تجارت جهانی درسطح وسیعی میباشد‪ .‬اما گاهی حفظ‬
‫منافع ملی کشورها باعث میشود تا این کشورها به سوی اقدامات غیر تعرفه جلب گردند‪ .‬کشورهای صنعتی‬
‫برای فرار اما گاهی حفظ منافع ملی کشورها باعث میشود تا این کشورها به سوی اقدامات غیر تعرفه جلب‬
‫گردند‪ .‬اما گاهی حفظ منافع ملی کشورها باعث میشود تا این کشورها به سوی اقدامات غیر تعرفه جلب‬
‫گردند‪ .‬کشورهای صنعتی برای فرار ازحاکمیت قانون کنفرانس سازمان ملل متحد برای تجارت و توسعه(‬
‫گات) و یا منحرف سا ختن این قوانین ‪ ،‬به استفاده از این اقدامات می پردازند ‪.‬‬

‫تعرفه به انواع گوناگون مانند ازتعرفه از لحاظ هدف ‪ .‬تعرفه از الحاظ شیوه دریافت و غیره تقسیم شده است‬
‫که در این جا به بعضی از تعرفه های امروز اگثراٌ در کشور ها دریافت می شوند می پردازیم ‪.‬‬

‫الف‪:‬تعرفه گمرکی مالی‬

‫درتعرفه مالی ‪ ،‬وضع حقوق گمرکی به منظور تأمین مالی بودجه کشور انجام می گیرد که دراین صورت‬
‫باید کاالهای منتخب ‪ (،‬برای تأمین حقوق گمرکی ) از نوع کاالهای عام المصرف و به عبارت تقاضای آن‬
‫کم کشش باشد و نرخ حقوق گمرکی نیز مناسب ترین نرخ ها و نه بیشترین آنها باشد تعرفه های گمرکی‬
‫درمورد ذیل مالی محسوب میگردند‪:‬‬

‫‪ ‬حقوق گمرکی بر وارداتی که بر کاالها ی داخلی مشابه آن نیزمالیات ها معادل وضع شده اس‬
‫حقوق گمرکی بر وارداتی که مشابه آن در داخل تولید نمیشود ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬حقوق گمرکی که باعث محدود شدن واردات نگردد که دراین صورت نیزمنظوراصلی از وضع نمودن‬
‫آ ن کسب درآمد برای دولت است‪(،‬هرگاه میزان تعرفه زیادباشدازحجم واردات کاسته ودرآمد دولت‬
‫محدودمیگردد)‬

‫‪22‬‬
 ‫ب‪:‬تعرفه ارزشی‬

‫در اینگونه حقوق گمرکی ‪،‬ارزش هرواحد کاالی وارده مؤخذ دریافت حقوق گمرکی قرارمیگیرند‪ ،‬بدین‬
‫ترتیب که حقوق گمرکی به صورت فیصدی ازقیمت کاالهای وارداتی وضع شده واخذمیگردد‪ .‬درتعیین‬
‫حقوق گمرکی برحسب ارزش معموالً ارزش قیمت تمام شد کاال درمرزکشور را در واردات در دستورعمل‬
‫قرار میدهد‪.‬‬

‫ت‪:‬تفرفه مقداری‬

‫دراین تعرفه به تناسب وزن کاال ( مثالً برای هر کیلو گرام یا هر تن ) ویا تعداد آن ( مثالً برای هرعدد ) ویا‬
‫انداره ( مثالً هرمتر ) ویا حجم کاال( مثالً هر لیتر ) اساس دریافت حقوق گمرکی مقداری قرار میگیرد‪.‬‬

‫ث‪:‬تعرفه مخطلط‬

‫گاهی نیزممکن است حقوق گمرکی مختلط وضع شود مثالٌ مقررگردد که ده فیصد از ارزش کاال اساس اخذ‬
‫گمرکی واقع شود‪ ،‬ویا ممکن است برای میزان حقوق گمرکی حد اقل و حد اکثر ی وضع گردد‪ .‬حقوق‬
‫گمرکی برحسب ارزش برای عموم محصوالت صنعتی و برحسب مقدار برای کاالها ی استندرد شده ‪.‬‬

‫مناسب تر میباشد‪ .‬معموالً برای کاال های قیمت بها حقوق گمرکی بر حسب ارزش ا نتخاب میشود‪ .‬هم‬
‫چنین هرگاه قیمت ها به طورعموم روبه ترقی باشد حقوق گمرکی برحسب ارزش و اگر در حال تنزیل‬
‫باشد برحسب مقدارمناسب تر است‪.‬‬

‫مزایا و ونقایص هریک از روشهای دریافت تعرفه گمرکی شامل موارد ذیل است‪:‬‬

‫اصول حقوق گمرکی برحسب ارزش منطقه ای تر ولی مشکل تراست‪ ،‬بخصوص وقتی تنوع کاالهای‬
‫زیادباشند‪ .‬ولی اصول حقوق گمرکی برحسب وزن اگرچه آسان تر است اما غیرمنطقی است ‪ ،‬زیرا کاالهای‬
‫قیمتی وظریف حقوق گمرکی کمتری پرداخت می نمایند ودرنتیجه ازصنایع مشابه به داخلی به قدرکافی‬
‫حمایت نخواهد شد‪ .‬معموالً این عیب را با طبقه بندی کردن هرچه زیاد ترکاالها رفع مینمایند‪.‬‬

‫مثالً ازنخ برحسب انواع مختلف آن حقوق گمرکی دریافت میشود ‪ ( ،‬نخ نازک ‪ ،‬نخ رنگ کرده ‪ ،‬نخ تابیده‬
‫وغیره ) درتعیین حقوق گمرکی بر حسب ارزش ‪ ،‬مشکل عمده ‪ ،‬تعیین ارزش کاالمیباشد و اکثراً گمرک‬
‫ناگزیر است برای جلو گیری از تقلب و ارایه فاکتور ساختگی کاالها را توسط متخصصین خود ارزیابی نماید‪.‬‬
‫تعرفه مختلط( برحسب ارزش و برحسب مقدار) را اکثراً برا ی محصوالتی وضع مینمایند که دارای مواد‬
‫‪23‬‬
‫اولیه هستند که برآن حقوق گمرکی تعلق می گیرد‪ ،‬زیرا در این صورت قسمتی ازعوارض برای جبران‬
‫عوارض مواد اولیه که ترمیمی یا (جبران کننده ) نامیده میشود و معموالً برحسب وزن است اخذ میگردد‪،‬‬
‫ضمن اینکه برای حمایت از محصول نیز عوارض بر حسب ارزش گرفته میشود‪.‬‬

‫ج‪:‬تعرفه حمایتی‬

‫کشور هاییکه با بعضی از کشور ها دارای روابط سیاسی‪ ،‬اقتصادی و موافقت نامه های تجارتی اند‪ ،‬معموالً‬
‫تعرفه گمرکی آن ها دارای ستون سومی نیزمیباشد ‪،‬که از تعرفه های عادی آن کشورنازلتراست و به کاالهای‬
‫وارده ازکشور هاییکه با آنها روابط نزدیک دارند‪ ،‬اختصاص دارد‪.‬‬

‫گاهی جهت واردات مورد ضرورت صنایع داخلی جدید التاسیس‪ ،‬تعرفه های سبک تری وضع میشود‪ .‬در‬
‫مورد برخی از اموال ( معموالً مواد خام موردضرورت صنایع که دچارکمبود میباشند ) برای مدت محدود ‪،‬‬
‫حقوق وعوارض گمرکی کامالًحذف میشوند و در موارد ضروری نیز عوارض ضد دمپنگ بر قرارمیشود ‪ .‬برخی‬
‫ازکشورها طی موافقت نامه هائی اقدام به وضع تعرفه های ترجیحی در مقابل یکد یگرمینمایند که نرخ‬
‫های تعرفه ای ترجیحی درمورد کاالهای خاصی– درکشورهای خاص پائین تر ازنرخ عمومی تعرفه میباشد‪.‬‬

‫ح‪:‬تعرفه ترجیحی‬

‫کشور هاییکه با بعضی از کشور ها دارای روابط سیاسی‪ ،‬اقتصادی و موافقت نامه های تجارتی اند‪ ،‬معموالً‬
‫تعرفه گمرکی آن ها دارای ستون سومی نیزمیباشد ‪،‬که از تعرفه های عادی آن کشورنازلتراست و به کاالهای‬
‫وارده ازکشور هاییکه با آنها روابط نزدیک دارند‪ ،‬اختصاص دارد‪.‬‬

‫گاهی جهت واردات مورد ضرورت صنایع داخلی جدید التاسیس‪ ،‬تعرفه های سبک تری وضع میشود‪ .‬در‬
‫مورد برخی از اموال ( معموالً مواد خام موردضرورت صنایع که دچارکمبود میباشند ) برای مدت محدود ‪،‬‬
‫حقوق وعوارض گمرکی کامالًحذف میشوند و در موارد ضروری نیز عوارض ضد دمپنگ بر قرارمیشود ‪.‬‬
‫برخی ازکشورها طی موافقت نامه هائی اقدام به وضع تعرفه های ترجیحی در مقابل یکد یگرمینمایند که‬
‫نرخ های تعرفه ای ترجیحی درمورد کاالهای خاصی– درکشورهای خاص پائین تر ازنرخ عمومی تعرفه‬
‫میباشد‪.‬‬

‫د‪:‬تعرفه اضطراری‬

‫تعرفه های اضطراری ( یا مؤقت ) وقتی مورد استفاده قرار میگیرند که صنعت یا کاالها ی خاصی با وضعیت‬
‫اضطراری مواجه شده و ضرورت به حمایت مؤقت داشته باشد در این وقت استفاده از نرخهای تعرفه عمومی‬

‫‪24‬‬
‫نامناسب بوده و نرخ های اضطراری باالتری مورد استفاده قرار میگیرند‪ ،‬که البته به محض بر طرف شدن‬
‫شرایط اضطراری به حالت تعلیق در می آیند‪.‬‬

‫هـ ‪ :‬تعرفه تعدیلی‬

‫تعرفه های هستند که دولت میتواند درمورد کاالهای معینی برای یک دوره زمانی کوتاه بخاطر انطباق‬
‫سریع با تغییرات ایجاد شده در محیط اقتصادی داخلی یا خارجی بر قرار کند و در واقع نرخ های قبلی‬
‫را تعدیل نماید‪.‬‬

‫و‪:‬تعرفه های ممانعتی واردات‬

‫نرخ تعرفه باالئی است که واردات اموال را درسطح خیلی نازل کاهش میدهد‪ .‬حقوق گمرکی وقتی ممانعتی‬
‫است‪ ،‬که قیمت فروش یک متاع وارداتی را به باال تر از قیمت تولید داخلی مشابه افزایش و رقابت آن‬
‫باصنایع داخلی را کاهش دهد‪ .‬حقوق گمرکی ممانعتی برای حمایت از تولیدات داخلی در مقابل رقابت‬
‫مخرب خارجی یا به عنوان مقابله باالمثل در مقابل سایر کشورها بکارمیرود‪.‬‬

‫‪:۳-۳‬اقدامات غیر تعرفه یی‬

‫‪:۲-۳-۳‬جواز های محدود کننده‬

‫دولت درمواردی که بنابه مصالح اقتصادی–سیاسی‪ -‬فرهنگی‪ -‬ورود نوع کاالئی یا واردات ازکشورخاصی را‬
‫مشروط به اخذجواز مینماید‪ -‬این نوع جوازهای محدودکننده در ردیف محدودیتهای مقداری یاغیرقیمتی‬
‫قرارمیگیرند‪ .‬ازانواع جوازهای محدود کننده ‪ -‬میتوان به جوازهای وارداتی ویژه – جوازهای اختیاری –‬
‫جوازهای خریداران منتخب اشاره نمود‪.‬‬

‫‪:۱-۳-۳‬سهمیه بندی ها‬

‫مقصد از سهمیه یک عد د یا حصه معینی است در اصطالح تجارت بین المللی یک طریقه حمایه صنایع‬
‫داخلی یاتخفیف فشاربیالنس تادیات است بوسیله محدود ساختن واردات در این طریقه مقدار یا ارزش‬
‫معینی بعضی واردات اجازه داده می شود‪.‬‬

‫بنابرین سهمیه یکی از مروج ترین انواع محدودیتهای مقداری است که به موجب آن برای ورود هریک از‬
‫اموال وارداتی شامل عوارض ویا معاف از آن طی مدت معینی سهمیه تعیین میشود که درنتیجه از اموال‬

‫‪25‬‬
‫مورد نظر میتوان در حدود مقدار سهمیه معیین شده وارد نمود‪ .‬سهمیه بندی وارداتی محدودیتی است که‬
‫بصورت مستقیم برای مقدار کاالهای وارداتی وضع میشود این نوع محدودیت معموالًبا قراردادن تعداد جواز‬
‫برای شرکتها ویا افراد به اجرا درمی آید برای مثال امریکا یک سهمیه بندی مشخصی برای واردات‬
‫پنیرازخارج دارد و شرکت های خصوصی مکلف اجرای واردات برمیزان مشخص هستند‪.‬مقدار پنیری که هر‬
‫شرکت قادر به واردات آن است بستگی به میزان وارداتی که دارد این شرکت قبالً وارد میکردد‪.‬‬

‫سیاست سهمیه بندی واردات همیشه باعث افزایش قیمت کاالئی وارداتی در داخل میشود‪ .‬اولین اثر‬
‫اجرای این سیاست‪-‬افزایش قیمت کاالئی موردتقاضا است تا جائی که تعادل جدید در بازارایجاد شود‪ .‬در‬
‫نهایت وجوداین سیاست – قیمت کاال راهمانند سیاست تعرفه یی افزایش میدهد منتهی درحالی که بازار‬
‫درحالت انحصاری است افزایش بیشترخواهد بود‪.‬‬

‫تنها تفاوت اصلی این سیاست و سیاست تعرفه ئی درنبوددرآمد بوسیله دولت است‪ .‬هنگامیکه سیاست‬
‫سهمیه واردات برقرارمیشود درآمدی که می باید توسط دولت حاصل شود بوسیله شرکت های وارد کننده‬
‫دریافت میشود‪ .‬شرکتهائی که دارای جوازواردات هستند قادرند که باخرید واردات کاال آن رابا قیمت گرانتری‬
‫در بازار داخلی بفروشند‪ .‬سودی که بوسیله دارنده گان جواز بدست می آید را " اجازه سهمیه بندی "‬
‫مینامند‪ .‬برای تعیین هزینه ها وفرآیند سیاست سهمیه بندی واردات – بسیارمشکل است که اجازه گیرنده‬
‫را تعیین کنیم‪ .‬هنگامیکه جواز صادر به داخل به دولت کشور به خصوصی تعلق میگیرد هزینهء سهمیه‬
‫بندی بسیاربیشتر ازهزینه ء آن در کشور داخلی است‪.‬‬

‫اساس تعیین سهمیه ممکن است وزن ویا ارزش باشد‪ .‬درمواقعی که برای ورود متاع سهمیه تعیین میگردد‬
‫درتعیین میزان آن دیگرعرضه و تقاضا ویا به عبارتی قوای بازار مؤثر نخواهد بود‪.‬‬

‫امروزازاین سیاست اکثراً جهت حمایت از صنایع داخلی استفاده میشود‪.‬‬

‫‪:۳-۳-۳‬ممنوعیت ها‬

‫ممنوع درلغت به معنی بازداشته یا نهی شده ویامنع شده میباشد‪ .‬درگمرک – به عنوان یک اصطالح کاالئی‬
‫است که ورود وصدور آن بنابر مالحظات مذهبی – اخالقی – ملی– امنیتی – صحی وسالمت جسمانی و‬
‫بنابر آ ن هر دولتی حق دارد‬ ‫روانی آماربعضی کشورهمچنین مصالح اقتصادی کشور–منع گردیده است‬
‫از ورود برخی متاع به سرزمیتش دایماً یا موقتاً ممانعت به عمل آورد که معموالً این ممنوعیت ها درچوکات‬
‫حمایت ازمولدین – مستهلکین وعامه مردم پیشبینی میشوند‪.‬‬

‫ممنوعیت به شیوه های متعدد میتواند اعما رگردد‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫‪ -‬ممنوعیت کلی‪.‬‬

‫‪ -‬ممنوعیت موقت‪.‬‬

‫‪ -‬قطع صدورجواز‪.‬‬

‫مطابق مقررات صادرات و واردات کشورکاالهای ممنوع به دو دسته تقسیم میگردند ‪.‬‬

‫الف ‪ -‬کاالهای غیرمجاز– کاالهای که صدورو ورود آنها طبق تصویب هیئات دولت درچارچوب قانون‬
‫هرکشورمنع میگردد‪.‬‬

‫ب ‪ -‬کاالهای غیرمجازشرعی ‪ -‬کاالئی هستند که صدورو ورود آنها به اساس قانون ویاشرع مقدس اسالم‬
‫منع گردیده است‪.‬‬

‫درین تقسیم بندی کاالهای غیرمجازشرعی دارای ممنوعیت کلی بوده در حالیکه کاالی غیرمجاز دارای‬
‫ممنوعیت مؤقت میباشند‪.‬‬

‫‪:۰-۳‬نرخ اسعار وسیاست های حمایت از تولیدات داخلی‬

‫تعیین نرخ برابری یکی از وسایل سیاست پولی است که میتواند درحمایت از تولیدات داخلی بکار رود‪.‬‬
‫درکشورهای جهان سوم به علت نازل بودن درآمدهای اسعاری ‪ ،‬که ناشی از سطح پائین تولیدات ملی و‬
‫صادرات میباشد همواره بین قیمت های اسعار رسمی که از جانب دولت اعالم میگردد و نرخ بازار آزاد آن‬
‫تفاوت های چشمگیری وجود دارد‪ .‬امروز بخش مهمی از هر سیاست اقتصادی ‪ ،‬به چگونگی تعیین نرخ‬
‫اسعار مربوط میگردد که با تغییر نرخ برابری میتوان حمایت مؤثر از تولیدات داخلی را تغییردهد ‪.‬وقتیکه‬
‫نرخ برابری درسطحی تعیین میشوند که در صورت عدم محدودیت و کنترول دولتی سبب افزایش تقاضای‬
‫داخلی اسعار برعرضه آن است ‪ .‬قابل تذکار است که پول داخلی مورد نظر بیش از ارزش واقعی خود قیمت‬
‫گذاری شده است ‪،‬که این سیاست به عنوان یکی از پالن های وسیعی انکشافی برای صنعتی شدن از طریق‬
‫تعویض واردات ‪ ،‬باعث کاهش قیمت کاالهای وارداتی میگردد‪ .‬واردات ارزانتر کاالهای سرمایه ای وواسطه‬
‫ای‪ ،‬نیرو بخشیدن برای صنعتی شدن است‪ .‬لیکن این سیاست‪ ،‬کاهش قیمت کاالهای مصرفی وارداتی‬
‫‪،‬مخصوص محصوالت لوکس را نیز در قبال دارد‪ .‬از اینرو آن گروه ازکشورهای درحال توسعه که تصمیم به‬
‫محدود نمودن واردات این کاالها دارند ‪ ،‬مجبور به اتخاذ ضوابط وارداتی نیز میباشند‪ .‬این شیوه تعیین نرخ‬
‫برابری ‪،‬باعث کاهش بازده صادر کننده گان داخلی و صنایع داخلی رقیب صنایع وارداتی که ازحمایت تعرفه‬
‫گمرکی سنگین و سهمیه مادی برخوردار نیستند ‪ ،‬میشوند‪ .‬صادرکننده گان نسبت به شرایطنرخ برابری‬
‫واقعی بازار‪ ،‬درمقابل کاالهای خود‪ ،‬پول داخلی کمتری دریافت مینمایند‪ .‬عالوه بر این درشرایط عدم وجود‬
‫‪27‬‬
‫کمک های صادراتی‪ ،‬صادرکنند گان ( بخصوص زارعین) به دلیل قیمت گذاری بیش از ارزش واقعی نرخ‬
‫اسعار‪ ،‬قیمت کاالهای صادراتی آنها کاهش یافته و قابلیت رقابت خویش را از دست میدهند‪.‬‬

‫بنابران هرگاه نرخ برابری بیش ازارزش واقعی باشد‪،‬تولیدات داخلی ازدوطرف تاثیرمیپذیرد‪.‬ازیکطرف این‬
‫سیاست منجربه کاهش مصارف تولید براثرپائین آمدن قیمت عوامل تولید میشود‪ ،‬و ازجانب دیگر واردات‬
‫کاالهای مصرفی را افزایش ‪ ،‬وسبب کاهش تقاضای داخلی برای تولیدات صنایع داخلی رقیب صنایع وارداتی‬
‫میگردد‪ .‬به همین دلیل برای حمایت واقعی ازتولیدات داخلی باید به نرخ مؤثراسعارتوجه کرد‪ .‬بطور عموم‬
‫سیاستهای اسعاری مرتبط باتجارت را قرارذیل میتوان بیان نمود‪:‬‬

‫‪:۵-۳‬نظام چند نرخی اسعار‬

‫کشور های در حال توسعه که عموماً با مشکل کمبود اسعار مواجه میباشند بسته به تشویق صادرات اهداف‬
‫مختلفی نظیر کنترول اسعار ‪ ،‬تجدید واردات‪ ،‬متعادل ساختن بیالنس تادیات ‪ ،‬حمایت از صنایع خاص‬
‫وغیره اقدام به بر قراری نظام چند نرخی اسعار مینمایند‪ .‬تحت این نظام چند نوع نرخ اسعار مورد استفاده‬
‫قرار میگیرند و بستگی به بخش هاییکه نیاز به حمایت ویا تجدید فعالیت دارند از نرخ های متفاوت استفاده‬
‫میشود مثالً دولت برای تشویق صادرات اسعار حاصل از آنرا به نرخ باالتری از صادرکنندگان خریداری می‬
‫نمایند و یا برای وارد کنندگان کاالهای سرمایه ای ویا واسطه ای ‪،‬اسعار ارزانتری را دراختیار آنها قرارمیدهد‪.‬‬
‫از مشکال ت عمده این نظام اوالً این است که درتخصیص کارآمد منابع اختالل ایجاد میکند‪ .‬ثانیاً باعث‬
‫تحریف قیمت هامیشود وثالثاً به سبب حمایت که ازصادرکننده گان بعمل می آورد‪ ،‬ضمن اینکه پوتنسیل‬
‫های واقعی رقابتی صادرکننده گان را آشکار نمیسازد‪ ،‬باعث میشود تا طرف ها ی تجارتی نیز برای بر قراری‬
‫عوارض جبرانی اقدام نمایند‪.‬‬

‫‪:۶-۳‬اعتیار اسعاری‬

‫هنگامیکه کشوری بدون پرداخت نقدی‪،‬به خریدکاالیاخدمات ازکشور دیگراقدام میکند‪،‬این امردرچوکات‬
‫اعتباراسعاریکه طویل المدت نیزمیباشد ‪ ،‬صورت میگیرد‪ .‬یوزانس ( برای مدت دار) ازجمله این اعتبار‬

‫اسعاری است وبه اساس تعریف دیگراعتباراست که بانک مرکزی درمقابل اعتماد واطمینان( به اساس سوابق‬
‫مشتریان وتقاضا کننده گان )وبا تآمین تضمین ازطرف تقاضا کننده گان (به اساس سابقه صادراتی آنها)به‬
‫آنها میدهد‪.‬‬

‫‪ :۷-۳‬فروش اسعار صادراتی در بازار آزاد‬

‫‪28‬‬
‫کشورهاییکه دارای نظام چند نرخی اسعارمیباشند ‪ ،‬به منظور تشویق صادرکننده گان ‪،‬به آنها اجاره میدهند‬
‫که بخشی ازاسعارحاصله از صادرات را به نرخ باالترآزاد به فروش رسانند ویا اینکه خود دولت با همین نرخ‬
‫‪ ،‬به خرید اسعار آنها اقدام مینمایند‪.‬‬

‫‪ :۸-۳‬تخفیف پیمان اسعاری‬

‫پیمان فروش اسعاری حاصله ازصادرات‪ ،‬باید با تبیدل ارزش کاال که از طریق نرخ تعیین شده ازطرف‬
‫کمیسیون تعیین ارزش ‪ ،‬مشخص و اعالم میگردد با تبدیل به اسعارمطابق نرخ رسمی ‪ ،‬اعالم شده ازجانب‬
‫بانک مرکزی درموقع صدور به گمرک سپرده میشود‪ .‬درمورد دولت به لحاظ تشویق صادرات ‪ ،‬پیمان اسعاری‬
‫راچند فیصد تخفیف اخذ میکند‪ .‬یعنی بعداز تعیین ارزش به طریق قانونی چند فیصد که به عنوان تخفیف‬
‫اعالم شده ‪ ،‬ازارزش تعیین شده کسروباقی مبلغ پیمان رادریافت مینمایند‪.‬‬

‫‪:۹-۳‬بانکداری افغانستان در حمایت از تولیدات داخلی‬

‫چرخش اقتصادی یک کشور توسط بانکها صورت میگیرد‪ .‬گفته میتوانیم بانکها نبض اقتصادی یک کشور را‬
‫در دست دارند‪ .‬زیرا همین بانکها است که پول چاب میکند کنترل مناسبات پولی را مینماید از همه مهمتر‬
‫سرمایه از خارج توسط همین مرجع انتقال و توسط همین مرجع در پروژهها و بنیادهای جدید تأسیس یک‬
‫کشور به مصرف میرسد‪ .‬درحقیقت محل حفاظت سرمایه کشور میباشد‪ .‬در افغانستان سیستم بانکداری‬
‫دولتی و خصوصی وجود دارد؛ که همه این بانکها توسط د افغانستان بانک یا بانک مرکزی افغانستان کنترل‬
‫میگردد‪ .‬در سیتم دولتی عالوه بر افغانستان بانک و بانک ملی بانکهای سکتوری از قبیل بانک پشتنی تجارتی‬
‫بانک‪ ،‬بانک انکشاف زراعتی‪ ،‬بانک انکشاف صنعتی میباشد‪.‬‬

‫قانون جدید بانکداری دولت افغانستان تالش نمود تا ضمن توسعه بانکهای دولتی زمینه را برای گسترش و‬
‫فعالیت بانکهای خصوصی نیز فراهم نماید تا این بانکها در راستای تحقق برنامههای اقتصادی کشور فعالیت‬
‫نمایند و منابع مالی را به سوی فعالیتهای سودمند و مولد اقتصادی سوق دهند‪ .‬فعالیت بانکهای خصوصی‬
‫افغانستان سریع تر از بانکهای دولتی اند و دلیل آن اینست که سیتم بانکهای خصوصی کامالً از سیتم جدید‬
‫بانکداری و انترنیت مجهز میباشند‪ .‬در انتقال پول از یک والیت به والیت دیگر مشکالت مردم را مرفوع‬
‫نمودهاند‪ .‬پس از ورود قوتهای بینالمللی سیستم و نظام بانکداری کشورهای غربی تا حدودی تأثیرات خودرا‬

‫‪29‬‬
‫باالی بانکهای کشور انداخته سود یا مفاد نا جایز بدست میآورند‪ .‬قبالً زیادهترین تکس بانکی ‪ ٪11‬بود و از‬
‫سرمایه ‪ ٪11‬درسال دولت به سهامداران مفاد میپرداخت‪ .‬فعالً تکس به ‪ ٪21‬رسیدهاست؛ که این مفاد‬
‫نمیتواند ایجاد تأسیسات بنیادی را در افغانستان نماید ‪.‬کشورهای اسالمی روش بانکی مخصوص دارند که‬
‫از کشورهای غربی متفاوت اند‪ .‬سر مایه نقدی بانکهای افغانستان‪ 98٬111‬میلیارد میرسد که با این پول‬
‫میتوانند در ترقی کشورو فعالیت بانک داری اسالمی مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫‪:۲۴-۳‬نقش بانک ها در توسعه تولیدات داخلی‬

‫معموالً بانک ها در تمام دنیا فعالیت اقتصادی دارد‪ ،‬یکی از این فعالیت ها دادن وام برای شرکت های نو‬
‫تأسیس و سایر سرمایه گزاران در داخل از کشور است‪ .‬برخی از بانک ها برای پشتبانی خوب از تولیدات‬
‫داخلی کشوراش ایجات ضمان بانکی را میکند شرکت های فرا منطقهی که محصوالت خویش را به بیرون‬
‫از کشور به فروش میرساند نیاز مند یک ضمانت کارت است‪ .‬این ضمانت کارت با یک قرار داد معیین میان‬
‫شرکت و بانک منعقد میگردد و سپس به اعتبار همان بانک اعتبار شرکت تولیدکنند کاالی تجارتی نیز‬
‫باالن میرود و ممکن است روی قیمت های محصوالت کرنتی شده در بازار تأثیر بگزارد که این تأثیر معموالً‬
‫مثبت واقع میگردد ‪ .‬بنا بر این نقش یک بانک در حمایت از تولیدات داخلی هر کشور مؤثر بوده و است‪.‬‬
‫دادن وام برای زارعین و سرمایه گزاران کوچک حمایت مستقیم بانک ها در توسعه تولیدات داخلی کشور‬
‫هام محسوب میگردد‪ .‬در کشور ما افغانستان بانک ها خصوصی و دولتی برای دادن وام و خدمات پولی در‬
‫پشتبانی از تولد کنندگان داخلی کشور اند‪.‬‬

‫‪:۲۲-۳‬ورود تولیدات افغانستان به بازار های جهانی‬

‫به طور کلی هدف بسیاری از کشورها امکان رسیدن به وضعیتی است که بتوانند در نظام اقتصاد جهانی و‬
‫تجارت آزاد فعالیت نمایند‪ .‬آدام اسمیت معتقد بود که تجارت آزاد موجب مشخص شدن کشورها در صنعتی‬
‫می شود که در آن «مزیت مطلق» دارند و در مجموع موجب اقتصادی تر شدن تولید در سطح جهانی‬
‫خواهد گردید؛ اما کشورهای در حال توسعه به دلیل اینکه صنایع قابل رقابتی در این خصوص ندارند‪ ،‬در‬
‫صورتیکه بدون طی یک دوره انتقالی به بازار آزاد جهانی وارد شوند این امر در واقع باعث زیان های اقتصادی‬
‫فراوان خواهد شد؛ عالوه بر اینکه نظام اداری و مدیریتی و بازرگانی این کشورها آمادگی فعالیت در جهان‬
‫تجارت آزاد را ندارند؛ از طرف دیگر این گونه کشورها به مصلحت هم نمی بینند که به طور همیشگی نظام‬
‫اقتصادی متمرکز را حفظ نماید؛ لذا با اقدام به تاسیس سرماینه گذاری آزاد رو میآمورد‪ ،‬و تجربه اقتصاد‬
‫آزاد در این مناطق و نیز حفظ اقتصاد سنتی خود در بقیه قلمرو کشور یک دوره موقت انتقالی را طی می‬

‫‪30‬‬
‫کنند و پس از فراهم شدن شرایط و آمادگی های الزم به اقتصادو تجارت آزاد روی می آورند برای این‬
‫کشورها در واقع منطقه آزاد حکم آزمایشگاه نظام اقتصاد و تجارت آزاد را دارد‪.‬‬

‫‪:۲۱-۳‬فعالیت های گمرکی در حمایت از تولیدات داخلی‬

‫در این گفتار با این که مالیات حق دولت است ولی اینکه تولیدات داخلی را دولت تشویق کرده باشد از‬
‫مالیات بسیار اندک باالی شرکت های تولیدی وضع میکند یا اینکه کامال از مالیات معاف است در افغانستان‬
‫باالی تولیدات داخلی و سرمایه گذاران کوچک مالیات ندارد‪.‬‬

‫‪:۲۳-۳‬معافیت های گمرکی و مالیاتی از تولید کننده گان‬

‫در کشورهای در حال توسعه بر حسب نوع آن‪ ،‬ورود و خروج کاال و نیز وارد کردن مواد خام و صادر کردن‬
‫فراورده های تولید شده از پرداخت عوارض گمرکی و نیز مالیات‪ ،‬معاف هستند البته بسته به اینکه کشور‬
‫دارنده مناطق چه مقدار طالب جذب سرمایه گذاری خارجی باشد ارائه این تسهیالت از کشوری به کشور‬
‫دیگر متفاوت می باشد برای مثال مواد خام الزم برای تولید اقالم صادراتی را می توان بدون پرداخت‬
‫عوارض گمرکی قطع نظر از محدودیتهای کلی موجود در اقتصاد داخلی‪ ،‬وارد کشور های درحال توسعه‬
‫صادرات کرد و فراوردههای تولید شده را نیز میتوان بدون پرداخت مالیات صادرات‪ ،‬عوارض فروش و غیره‬
‫صادر نمود حتی شرکت های فعال در منطقه در حال توسعه صادرات غالبا در خرید مواد خام و کاالهای‬
‫واسطهی از عرضه کنندگان بومی‪ ،‬از تسهیالت یارانهی برخوردار می شوند و این تالشی است برای تشویق‬
‫پیوند های این شرکت ها با اقتصاد کشور میزبان از طرف دیگر شرکت های فعال در کشور در حال توسعه‬
‫صادرات غالبا برای سه تا ده سال از قید مقررات پرداخت مالیات عادی بر درآمد معاف هستند این شرکت‬
‫ها اغلب موفق می شدند با مذاکره و تهدید به عزیمت به یک کشور دیگراین دوره معافیت مالیاتی را افزایش‬
‫دهند در یک جمع بندی می توان اظهارداشت که سرمایه گذاران خارجی در کشور های در حال توسعه از‬
‫طیف وسیعی از امتیازات و مشوق هایی که در اقتصاد داخلی قابل دسترسی نیست برخوردار اند‪.‬‬

‫‪:۲۰-۳‬مشکالت بازار وعدم حمایت دولت از تولیدات داخلی‬

‫در بیشتر کشورهای دنیا اهتمام ویژهی به تولیدات داخل داشته و تمام همت دولت های جهان در شکوفایی‬
‫تولیدات کشورشان است‪ ،‬مردم این کشورها نیز با مسؤوالن همراهی کرده و تولید را به سطح اعالیی از‬
‫کیفیت رسانده تا آوازه کشورشان در دنیا بپیچد‪ ،‬در این کشورها مردم به اندازهی که فکرشان را نمی کنیم‬

‫‪31‬‬
‫به تولیدات کشور خود تعصب و غیرت داشته و با این راه از چرخه اشتغال و تولید حمایت می کنند‪ ،‬دولت‬
‫ها نیز با سیاست های درست اقتصادی و حمایت بی قید و شرط از تولید شرایط مناسبی را برای کارگران‬
‫و کارفرمایان مهیا می کنند‪ ،‬به عنوان نمونه در بحث واردات با سیاست های درست واردات را برای‬
‫محصوالتی انجام می دهند که توان تولید آن در داخل کشورشان مهیا نباشد‪.‬‬

‫در افغانستان شرایط برعکس بوده‪ ،‬در بسیاری از کاالهایی که نمونه تولید داخلی آن وجود دارد نمونه‬
‫خارجی آن ارزان تر است‪ ،‬این امر نیز به سیاست های اقتصادی غلط دولت ها باز می گردد‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫فصل چهارم‬

‫‪:۲-۰‬بسته پیشنهادی حمایت از سکتور خصوصی سال ‪:۲۳۹۹‬‬

‫اقتصاد افغانستان در شرایطی درگیر بحران کووید‪ 19-‬شده است ک که در طول یک سال گذشته از‬
‫یکسو در سطح داخلی با انواع چالشها و نااطمینانیهای سیاسی مواجه بوده و از سوی دیگر به دلیل‬
‫تداوم جنگ و ناامنی‪ ،‬محدودیتهای اقتصادی متعددی را تجربه میکند‪ .‬با این حال‪ ،‬پیش از شیوع‬
‫ویروس کرونا در کشور‪ ،‬ارزیابی دولت جمهوری اسالمی افغانستان از رشد اقتصادی کشور در‬
‫سال ‪ 4.3 ،1399‬درصد بود‪ .‬شیوع ویروس کووید‪ 19-‬در افغانستان و روند رو به گسترش بیماری‬
‫ناشی از این ویروس در سطح جهان و کشور‪ ،‬ضمن برهم زدن بسیاری از معادالت و پیشبینیها‪،‬‬
‫تاثیرات منفی بر اقتصاد افغانستان نیز داشته است؛ با توجه به این که شرط اصلی برای کنترول‬
‫شیوع ویروس کرونا‪ ،‬کاهش حداکثری تعامالت اجتماعی غیرضروی است‪ ،‬این منتج به کاهش‬
‫بسیاری از فعالیتهای اقتصادی نیز گردیده است‪ .‬بنابراین قابل پیشبینی است که گسترش شیوع این‬
‫ویروس در کشور‪ ،‬اقتصاد کشور را در ماههای پیش رو در شرایط دشورارتر و سکتورخصوصی‬
‫را بیش از پیش در معرض آسیب قرار خواهد داد‪.‬‬
‫در واقع شیوع کووید‪ 19-‬در کشور با ایجاد محدودیتها و تعطیلی فعالیتهای اقتصادی سبب کاهش‬
‫تولید و فروش محصوالت تشبثات و اصناف شده است که ادامه این شرایط‪ ،‬بقای بیش از ‪218‬‬
‫هزار واحد صنفی و حدود ‪ 30‬هزار تشبث کوچک‪،‬متوسط و بزرگ را تهدید میکند‪ .‬عالوه براین‪،‬‬
‫شرکت های بزرگ که دربخش های ترانسپورت و هوانوردی فعالیت داشت را نیز زمین گیر و‬
‫یک تصویر مبهم از آینده فعالیت آنان ایجاد نموده است‪ .‬اقدامات احتیاطی شرکای تجاری در منطقه‪،‬‬
‫منجر به بسته یا محدود شدن مرزهای زمینی کشورهای پاکستان‪ ،‬ازبکستان‪ ،‬ایران‪ ،‬ترکمنستان و‬
‫مرزهای هوایی شده است که فعالیتهای تجاری با کشورهای همسایه را مختل کرده و واردات و‬
‫صادارت بسیاری از محصوالت را محدود ساخته است‪.‬‬
‫با توجه به موارد ذکر شده میتوان نتیجه گرفت که شیوع گسترده ویروس کرونا اقتصاد کشور را‬
‫همزمان با شوک جدی در عرضه و تقاضا مواجه ساخته است؛ کاهش عرضه نیروی کار به دلیل‬
‫وضع محدودیت های رفت و آمد از یک طرف و عدم تمایل شرکای تجاری به انجام مبادالت‬
‫اقتصادی از طرف دیگر موجب شده تأمین مواد اولیه و ادامه تولید با مشکالتی همراه باشد که می‬
‫تواند ثبات اقتصادی را به مخاطره افکند‪ .‬همچنین عدماطمینان نسبت به آینده‪ ،‬خانوادهها را به‬
‫تصمیم پسانداز بیشتر و به تعویق انداختن خرید اقالم غیرضروری ترغیب کرده است که تمامی‬
‫موارد اشاره شده‪ ،‬کاهش تقاضا را به همراه دارد‪ .‬از این رو انتظار میرود حداقل تا زمانی که‬
‫شیوع این ویروس در خارج و داخل کشورکنترول نشده است اقتصاد با رکود مواجه مواجه شود‪.‬‬
‫لذا در چنین شرایطی حمایت موثر از فعالیت های اقتصادی آسیب پذیر و متضرر شده یکی از‬
‫ضرورتهای مبرم حکومت میباشد‪.‬‬

‫‪:۱-۰‬اهدف بسته حمایتی‬

‫‪33‬‬
‫شیوع ویروس کرونا باعث اختالل روال عادی فعالیتهای اقتصادی در کشور گردیده و بخش قابل توجهی‬
‫سکتور خصوصی از وضعیت بوجود آمده متضرر شدهاند ‪.‬این بسته به هدف حمایت از این سکتور در هنگام‬
‫بحران شیوع ویروس کرونا طرح شده و به کابینه دولت جمهوری اسالمی افغانستان پیشنهاد میگردد‪.‬‬

‫‪:۳-۰‬اهمیت بسته حمایتی‬

‫سکتور خصوصی که شامل اصناف ‪،‬تشبثات کوچک‪ ،‬متوسط و بزرگ میبا شد‪ ،‬در اقتصاد کشورها به عنوان‬
‫یک عنصر مهم در پیشرفت اقتصادی‪ -‬اجتماعی شناخته میشود‪ .‬این تشبثات بهطور مشخص در ایجاد‬
‫اشتغال ‪ ،‬اشتراک در انکشاف اقتصاد‪ ،‬نوآوری محصوالت و ایجاد روشهای خالقانه تولید و کثرت اشتغال‪،‬‬
‫اهمیت بسزایی دارند‪ .‬نگاهی به نظام اقتصادی‪ -‬اجتماعی در بسیاری از کشورهای رو به توسعه‪ ،‬نشان‬
‫میدهد که حمایت از تشبثات کوچک‪ ،‬متوسط و بزرگ یکی از اولویتهای اساسی در برنامههای توسعه‬
‫اقتصادی این کشورها است‪.‬‬

‫گراف ‪ .1‬مشاغل آسیبپذیر به واسطه کووید‪ 19-‬و تخمین تأثیر آن بر میزان بیکاری‬

‫‪9‬‬ ‫‪8.5‬‬ ‫‪8.5‬‬ ‫‪45%‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪40%‬‬ ‫‪40%‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪6.46‬‬ ‫‪35%‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪5.08‬‬ ‫‪30%‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪24%‬‬ ‫‪25%‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪3.42‬‬ ‫‪20%‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2.04‬‬ ‫‪15%‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪10%‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪5%‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0%‬‬

‫در شرایط کنونی‪ ،‬حمایت هدفمند دولت از اصناف و تشبثات میتواند بخش قابل توجهی از این واحدها را‬
‫از ورشکستگی نجات دهد که این بر اساس مطالعات و شواهد موجود در مقایسه با ایجاد مشاغل جدید‬
‫مستلزم هزینه های مالی و زمانی بسیار کمتری میباشد‪ .‬این حمایت در میان مدت منتج به حفظ اشتغال‪،‬‬

‫‪34‬‬
‫جلوگیری از افزایش فقر و حفظ عایدات شهروندان خواهد شد که دارای اهمیت ویژه اجتماعی‪-‬اقتصادی‬
‫میباشد ‪.‬‬

‫‪:۰-۰‬اقدامات حمایتی بیشنهادی‬

‫با مروری بر تجربه کشورهای دیگر در زمینه حمایت و تسهیل فعالیت تشبثات و همچنین در نظر گرفتن‬
‫شرایط فعلی‪ ،‬امکانات و زیرساخت های موجود در دولت جهت اجرای طرح های حمایتی‪ ،‬مجموعهای از‬
‫اقدامات در این طرح در نظر گرفته شده است که شامل موارد زیر میباشد‪:‬‬

‫‪ ‬تعویق و یا قسط مالیات و جرایم مالیاتی‬

‫‪ ‬معافیت پرداخت کرایه جایدادهای دولتی برای مدت مشخص‬
‫‪ ‬معافیت فیس های نشست و پارکینگ شرکت ها قسط مقروضیت شرکت ها‬
‫‪ ‬تعویق یا معافیت فیس های شاروالی‬
‫‪ ‬بسته قرضه های سهل ‪ ،‬و‬
‫‪ ‬تعویق یا معافیت بل برق برای دوماه‬
‫این پیشنهادات با استفاده از معلومات جمع آوری شده از ادارات دولتی‪ ،‬بررسی و ارزشگذاری شده است‪.‬‬

‫الف‪:‬تعویق مالیات‬
‫درین بخش عواید دولت از منبع مالیات ساالنه اصناف ‪ ،‬تشبثات کوچک‪ ،‬متوسط و بزرگ به شمول جرایم‬
‫مالیاتی بررسی و تحلیل شده است‪ .‬همچنان‪ ،‬مالیه آن عده از تشبثات که در سیستم سیگتاس وزارت‬
‫مالیه شامل نیست نیز بررسی شده و درین بسته گنجانده شده است‪ .‬مطابق ارقام و معلومات وزارت مالیه‬
‫‪،‬تا پایان سال ‪ 1398‬تعداد ‪ 218‬هزار واحد صنفی و حدود ‪ 28‬هزار واحد تحت عنوان تشبثات کوچک‪،‬‬
‫متوسط و بزرگ ثبت سیستم سیگتاس میباشند‪ .‬از میان تشبثات و اصناف ثبت شده ‪ 167‬هزار واحد‬
‫صنفی و بیش از ‪ 26‬هزار تشبث به عنوان اصناف و تشبثات آسیب پذیر شناسایی شدهاند‪ .‬مجموع مالیات‬
‫ساالنه تشبثات کوچک و متوسط و اصناف آسیبپذیر نظر به اوسط مالیات سال ‪ 1397‬و ‪ 1398‬و مالیات‬
‫شرکت های بزرگ نظر به سال ‪1398‬حدود ‪ 2.17‬میلیارد افغانی بوده است که در صورت در نظر گرفتن‬
‫تعویق مالیات برای شش ماه حدود‪ 6.8‬میلیارد افغانی میگردد‪.‬همچنین مقدار عایدات از جرایم مالیاتی و‬
‫سایر تشبثات ثبت نشده در سیستم سگتاس برای سال ‪ 1398‬حدود ‪ 3‬میلیارد افغانی می باشد‪ .‬با فرض‬
‫اینکه این مبلغ برای سال ‪ 1399‬نیز همین مقدار باشد‪ ،‬تعویق آن معادل ‪ 39.2‬میلیارد افغانی میگردد‬
‫درصورتیکه مالیه تشبثات خارج از سیستم سگتاس برای شش ماه و جرایم مالیاتی برای یک سال درنظر‬

‫‪35‬‬
‫گرفته شود‪ .‬درمجموع این بسته برای شش ماه حدود ‪ 6.12‬میلیارد افغانی میگردد )ستون اول از طرف‬
‫چپ(‪ .‬همچنان‪ ،‬درصورتیکه تعویق مالیات برای یک دوره سه ماهه درنظر گرفته شود ولی جرایم مالیاتی‬
‫بازهم برای یک سال محاسبه شود‪ ،‬مجموع بسته حمایتی ‪ 1.7‬میلیارد افغانی میگردد )ستون دوم از طرف‬
‫چپ) که جزییات ان درجدول ذیل ارایه گردیده است‪.‬‬
‫جدول ‪ .1‬محاسبه مخارج تعویق‪ /‬تخفیف مالیاتی(منبع ارقام‪ :‬وزارت مالیه)‬
‫محاسبه مخارج تعویق‪ /‬تخفیف‪/‬قسط مالیاتی (ارقام به هزار افغانی)‬

‫تعویق مالیه شش‬ ‫تعویق مالیه‬ ‫اوسط مالیه‬ ‫مجموع‬

‫تشبثات آسیب‬
‫ماه‬ ‫سه‬ ‫ساالنه‬ ‫تعداد تشبثات‬
‫پذیر‬
‫ماه‬ ‫مجموع‬ ‫موقعیت‬
‫تشبثات‬
‫واحدهای آسیب‬ ‫واحدهای‬ ‫واحدهای‬ ‫صنعت‬ ‫خدمات‬ ‫صنعت‬ ‫خدمات‬
‫پذیر‬ ‫آسیب‬ ‫آسیب‬
‫پذیر‬ ‫پذیر‬
‫‪329,350‬‬ ‫‪164,675‬‬ ‫‪658,700‬‬ ‫‪57,031‬‬ ‫‪76,857‬‬ ‫کابل‬

‫‪230,015‬‬ ‫‪115,008‬‬ ‫‪460,030‬‬ ‫‪109,622‬‬ ‫‪141,369‬‬ ‫والیات‬ ‫اصناف‬

‫‪559,365‬‬ ‫‪279,683‬‬ ‫‪1,118,730‬‬ ‫مجموع‬

‫‪166,653‬‬ ‫‪218,22‬‬
‫‪6‬‬
‫‪113,558.70‬‬ ‫‪56,779.38‬‬ ‫‪227,117.50‬‬ ‫‪2,584‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪2,571‬‬ ‫‪2,649‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪2,636‬‬ ‫کابل‬
‫تشبثات‬
‫‪94,903.50‬‬ ‫‪47,451.75‬‬ ‫‪189,807‬‬ ‫‪5,006‬‬ ‫‪208‬‬ ‫‪4,798‬‬ ‫‪5,127‬‬ ‫‪208‬‬ ‫‪4,919‬‬ ‫والیات‬ ‫کوچک‬

‫‪208,462‬‬ ‫‪104,231.13‬‬ ‫‪416,924.50‬‬ ‫‪7,590‬‬ ‫‪221‬‬ ‫‪7,369‬‬ ‫‪7,776‬‬ ‫‪221‬‬ ‫‪7,555‬‬ ‫مجموع‬

‫‪2,323,656‬‬ ‫‪1,161,828‬‬ ‫‪4,647,312‬‬ ‫‪13,669‬‬ ‫‪1,289‬‬ ‫‪12,380‬‬ ‫‪14,590‬‬ ‫‪1,289‬‬ ‫‪13,301‬‬ ‫کابل‬ ‫تشبثات‬
‫‪426,916.50‬‬ ‫‪213,458‬‬ ‫‪853,833‬‬ ‫‪5,385‬‬ ‫‪1,224‬‬ ‫‪4,161‬‬ ‫‪5,597‬‬ ‫‪1,224‬‬ ‫‪4,373‬‬ ‫والیات‬
‫متوسط‬

‫‪2,750,572.5‬‬ ‫‪1,375,286‬‬ ‫‪5,501,145‬‬ ‫‪19,054‬‬ ‫‪2,513 16,541 20,187 2,513 17,674‬‬ ‫مجموع‬
‫‪0‬‬
‫‪6,065,969.70‬‬ ‫‪3,032,985‬‬ ‫‪12,131,939‬‬ ‫‪513‬‬ ‫‪91‬‬ ‫‪422‬‬ ‫‪571‬‬ ‫‪91‬‬ ‫‪480‬‬ ‫کابل‬ ‫تشبثات‬
‫‪640,877‬‬ ‫‪320,439‬‬ ‫‪1,281,754.50‬‬ ‫‪1,111‬‬ ‫‪339‬‬ ‫‪772‬‬ ‫‪1,216‬‬ ‫‪339‬‬ ‫‪877‬‬ ‫والیات‬
‫بزرگ‬
‫‪6,706,847‬‬ ‫‪3,353,423‬‬ ‫‪13,413,694‬‬ ‫‪1,624‬‬ ‫‪430‬‬ ‫‪1,194‬‬ ‫‪1,787‬‬ ‫‪430‬‬ ‫‪1,357‬‬ ‫مجموع‬

‫‪14‬‬ ‫تشبثات‬
‫‪676,712‬‬ ‫‪338,356‬‬ ‫‪1,353,425‬‬ ‫والیت‬ ‫دیگر‬

‫‪1,720,136.60‬‬ ‫‪1,720,136.60‬‬ ‫‪1,720,136.60‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫به طور کل‬ ‫جرایم‬
‫‪2,396,849‬‬ ‫‪2,058,492.8‬‬ ‫‪3,073,561.5‬‬ ‫مجموع‬
‫‪5‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪12,622,09‬‬ ‫‪7,171,116‬‬ ‫مجموع‬

‫‪6‬‬ ‫‪23,524,055 194,921 3,164 25,104‬‬ ‫‪3,164 26,586‬‬
‫‪247,976‬‬
‫کل‬

‫‪36‬‬
 ‫یادداشت‪:‬‬
‫تشبثات دیگر‪ ،‬شامل تشبثات در ‪ 14‬والیتی است که درسیستم سیگتاس وزارت مالیه ثبت نشدهاند‪.‬‬
‫ارقام شامل سکتور های واردات و فروشندگان وپرچون فروشان میباشد‪.‬‬
‫ارقام شامل جرایم مالیاتی نیز میباشد‪.‬‬
‫شایان ذکر است در صورتی که تعویق مالیات برای یک ربع در نظر گرفته شود‪ ،‬مبلغ متذکره میتواند از مجموع عواید پالن‬
‫تمویل گردد‪.‬‬

‫ب‪:‬اعطای قرضه سهل وضمانت قرضه‪:‬‬

‫با توجه به کمبود نقدینگی در دوره شیوع کووید‪ 19-‬در اقتصاد کشور و همچنین نیازمندی تشبثات و‬
‫اصناف به نقدینگی جهت پرداخت مخارج ثابت و جاری‪ ،‬مبلغ ‪ 20‬میلیارد افغانی برای اعطای ‪ 34.5‬هزار‬
‫قرضه به تشبثات و اصناف آسیب پذیر در سرتاسر کشور پیشنهاد شده است‪ .‬این بسته از طرف دولت از‬
‫طریق دو بانک دولتی ‪ -‬بانک ملی افغان و پشتنی بانک‪ -‬با تکتانه صفر درصد برای متشبثین قابل تادیه‬
‫میباشد‪ .‬جهت تامین مصارف ادار ی پروسه قرضه دهی به تشبثات و اصناف‪ ،‬بانک مرکزی آمادگی پرداخت‬
‫‪ 4‬درصد از مبلغ تکتانه به بانک های قرضه دهنده را اعالم کرده است‪.‬‬

‫الزم به ذکر است که قرضه دهی به تشبثات و اصناف آسیب پذیر از سوی بانک های خصوصی نیز قابل‬
‫تطبیق خواهد بود ‪.‬در این حالت نیز ‪ 4‬درصد از مبلغ تکتانه از سوی بانک مرکزی به عنوان مصارف اداری‬
‫پروسه قرضه دهی قابل پرداخت خواهد بود و مازاد آن توسط قرضه گیرنده پرداخته میشود‪.‬‬

‫مجموع مخارج تکتانه ‪ 4‬درصد که از طرف بانک مرکزی برای بانک های قرضه دهنده پرداخت میشود‬
‫معادل ‪ 800‬میلیون افغانی است‪ .‬همچنین نظر به وجود ریسک در بازپرداخت قرضه ها از سوی قرضه‬
‫گیرندگان پیشنهاد شده است که بازپرداخت این قرضه ها از سوی وزارت مالیه تضمین گردد‪ .‬با فرض عدم‬
‫بازپرداخت ‪ 30‬درصد از مجموع قرضه ها ‪،‬نیاز است تا مبلغ ‪ 6‬میلیارد افغانی برای جبران خسارات بانک‬
‫ها در نظر گرفته شود‪ .‬با این اوصاف مجموع مخارج احتمالی که برای بسته قروض باید در نظر گرفته شود‬
‫معادل ‪ 8.6‬میلیارد افغانی میگردد‪ .‬جدول زیر شامل جزئیات قرضه های در نظر گرفته شده برای تشبثات‬
‫و اصناف میباشد‪.‬‬
‫جدول ‪( .۲‬بسته قرضه در نظر گرفته شده برای اصناف و تشبثات )‬
‫محاسبه بسته قرضه (ارقام به هزار افغانی)‬

‫مبلغ‬ ‫مبلغ‬ ‫مقدار‬ ‫مجموع‬ ‫تعداد قرضه‬

‫مجموع‬ ‫نرخ‬ ‫سقف‬
‫ضمانت‬ ‫سبسایدی‬ ‫مجموعی‬ ‫تعداد‬ ‫تشبثات‬
‫بسته‬ ‫سود‬ ‫قروض‬
‫درصد ‪30‬‬ ‫سود‬ ‫قروض‬ ‫قروض‬ ‫والیات‬ ‫کابل‬

‫‪2,010,000‬‬ ‫‪450,000‬‬ ‫‪60,000‬‬ ‫‪4%‬‬ ‫‪1,500,000‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪30,000‬‬ ‫‪20,000‬‬ ‫اصناف ‪10,000‬‬

‫‪1,340,000‬‬ ‫‪300,000‬‬ ‫‪40,000‬‬ ‫‪4%‬‬ ‫‪1,000,000‬‬ ‫‪1,000‬‬ ‫‪1,000‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪200‬‬ ‫کوچک‬

‫‪23,450,000 5,250,000 700,000‬‬ ‫‪4%‬‬ ‫‪17,500,000‬‬ ‫‪5,000‬‬ ‫‪3,500‬‬ ‫‪1,000‬‬ ‫‪2,500‬‬ ‫متوسط‬

‫‪26,800,000 6,000,000 800,000‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪20,000,000 6,050,000‬‬ ‫‪34,500‬‬ ‫‪21,800‬‬ ‫مجموع ‪12,700‬‬

‫‪37‬‬
 ‫ج‪:‬تعویق یا معافیت فیس ساالنه جواز‪:‬‬
‫با توجه به این که اصناف عمدتا سرمایه محدودی داشته و نسبت به شوک های مرتبط با عواید و مصارف‬
‫آسیب پذیرتر میباشند کاهش فیس پرداخت های دولتی میتواند این دسته از فعالیت ها را برای گذار از‬
‫دوران بحران کمک نماید‪ .‬اصناف موظفند عالوه بر پرداخت مالیه ثابت‪ ،‬به شاروالی مربوطه نیز مبلغی را‬
‫تحت عنوان فیس تمدید جواز فعالیت و بیلبورد پرداخت نمایند‪ .‬بر اساس محاسبات انجام شده درآمد‬
‫شاروالی از محل تمدید جواز و فیس بیلبوردها )والیت کابل( مجموعا به بیش از ‪ 191‬میلیون افغانی در‬
‫سال میرسد‪ .‬در صورتی که معافیت ‪ 50‬درصدی برای تمام اصناف )کابل( اعمال گردد مصارف آن حدود‬
‫‪ 95‬میلیون افغانی میباشد که به شکل جبران خسارت به شاروالی کابل باید مد نظر گرفته شود‪ .‬در صورتی‬
‫که شاروالی از دریافت ‪ 50‬درصد دیگر فیسها صرفنظر کند معافیت صد درصد این فیس نیز ممکن میگردد‪.‬‬

‫جدول ‪ .۳‬مقدار فیس پرداخت شده به شاروالی از سوی اصناف (هزار افغانی)(‪ -‬منبع‪ :‬ریاست شاروالی‬
‫کابل)‬
‫‪50‬هزینه معافیت‬ ‫مجموع‬ ‫فیس شاروالی‬ ‫تشبثات‬
‫درصدی‬
‫فیس لوحه‬ ‫فیس تمدید‬
‫جواز‬

‫‪95,740‬‬ ‫‪191,480‬‬ ‫‪31,390‬‬ ‫‪160,090‬‬ ‫اصناف‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫کوچک‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫متوسط‬
‫‪95,740‬‬ ‫‪191,480‬‬ ‫‪31,390‬‬ ‫‪160,090‬‬ ‫مجموع‬
‫نوت‪ :‬ارقام تنها مربوط والیت کابل میباشد‪.‬‬

‫د‪:‬معافیت کرایه جایداد های دولتی وقسط مقروضیت شرکت های هوایی‬

‫سروی که از طرف وزارت اقتصاد برای ارزیابی کار در سکتور صنعت انجام شده نشان میدهد که درصد‬
‫این تشبثات زمینهای دولتی را به کرایه گرفته و مبلغ کرایهای ماهوار که هر واحد اقتصادی به دولت‬
‫پرداخت میکنند بین ‪ 25‬هزار الی ‪ 200‬هزار افغانی است‪ .‬بر اساس این سروی‪ ،‬به صورت تخمینی‬
‫تعداد ‪9741‬تشبث کوچک‪ 721,،‬تشبث متوسط و ‪ 552‬تشبث بزرگ از زمین های دولتی استفاده‬
‫میکنند‪ .‬بنابراین اوسط کرایه ماهوار برای هر یک از تشبثات کوچک ‪ 500,37‬افغانی‪،‬برای تشبثات‬
‫متوسط ‪ 000,75‬افغانی و برای تشبثات بزرگ ‪ 150000‬افغانی تخمین زده شده است‪.‬با توجه به‬
‫این ارقام‪ ،‬کرایه ماهوار تشبثات کوچک به صورت مجموعی مبلغ ‪ 36‬میلیون افغانی‪ ،‬تشبثات متوسط‬
‫مبلغ ‪ 129‬میلیون افغانی و تشبثات بزرگ مبلغ ‪ 82‬میلیون افغانی میباشد که مجموع هر سه به‬
‫‪ 248‬میلیون افغانی می رسد ‪.‬این بخش شامل تعویق کرایه جات )زمین یا تعمیرات دولتی(‪ ،‬فیس‬
‫پارکینک طیارات‪ ،‬فیس خدمات نشست طیارات و مقروضیت های است که شرکت ها در طی سال‬
‫‪38‬‬
 ‫مالی ‪ 1399‬به دولت داشته است‪ .‬قابل یاد آوری است که اصطالحات تعویق و معافیت دربعضی موارد‬
‫همزمان و موارد دیگر بجای هم استفاده شده است بخاطریکه تعویق و معافیت هرکدام میتواند یک‬
‫گذینه باشد وکابینه جمهوری اسالمی افغانستان میتواند روی هرکدام ازاین گذینه ها تصمیم بگیرد‪.‬‬

‫جدول‪ .۴‬کرایه جات زمین‪ ،‬تعمیر‪ ،‬نشست وپارکینگ طیارات‬

‫منابع ارقام‪ :‬وزرات اقتصاد ‪،‬ریاست شاروالی کابل و اداره هوانوردی ملکی‬
‫مجموع (ارقام به هزار‬ ‫مجموع کرایه‬
‫افغانی)‬ ‫ماهوار(رقام به‬ ‫اوسط کرایه ماهوار‬
‫مجموع‬ ‫مجموع کرایه‬ ‫هزار افغانی)‬ ‫(ارقام به هزار‬ ‫تعداد‬ ‫سکتورها‬
‫کرایه‬ ‫شش ماه‬ ‫افغانی)‬
‫ده ماه‬
‫‪-‬‬ ‫‪149,364‬‬ ‫‪24,894‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫اصناف‬
‫‪-‬‬ ‫‪219,150‬‬ ‫‪36,525‬‬ ‫‪37.5‬‬ ‫‪974‬‬ ‫تشبثات کوچک‬
‫‪-‬‬ ‫‪774,450‬‬ ‫‪129,075‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪1,721‬‬ ‫تشبثات متوسط‬
‫کرایه جات‬
‫‪828,000‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪82,800‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪552‬‬
‫زمین‪/‬تعمیر‬
‫‪310,916‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫فیس خدمات نشست‬
‫تشبثات‬
‫‪102,959‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫فیس پارکینگ‬
‫بزرگ‬
‫طیارات‬
‫‪1,118,574.6‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫مقروضیت ها ‪ -‬یک‬
‫سال‬
‫‪2,261,538.6‬‬ ‫‪273,294‬‬ ‫مجموع‬
‫‪1,241,875‬‬
‫‪3,503,414‬‬ ‫مجموع کل‬

‫هـ ‪:‬تعویق یا معافیت بل برق ‪:‬‬

‫ارقام موجود شرکت برشنا نشان میدهد که تامین انرژی برق حدود ‪ 93‬هزار شرکت تجاری و ‪1900‬‬
‫فابریکه از طریق این شرکت صورت میگیرد‪ .‬وضع قرنطین باعث کاهش قابل مالحظه فعالیت های این‬
‫شرکت ها گردیده و حتی در بسیاری از موارد توقف کامل فعالیت این شرکت ها را سبب شده است‪.‬‬
‫بنابراین این شرکت ها برای پرداخت بل های مصارف شان با چالش مواجه می باشند و انتظار میرود که‬
‫بسیاری از تشبثات و اصناف صرفیه برق مصرفی دوره قبل از قرنطین را پرداخت نکرده باشند‪ .‬با توجه به‬
‫این مساله‪ ،‬جهت کمک به تشبثات و جلوگیری از کسری عواید شرکت برشنا‪ ،‬معافیت یک دوره برق‬
‫مشترکین تجارتی متضرر شده پیشنهاد شده است که حداکثر مبلغ ‪ 5.1‬میلیارد افغانی هزینه دوره آخر‬
‫سال ‪ 1398‬محاسبه شده است‪ .‬این مبلغ میتواند از سوی وزارت مالیه )از کمک های صورت گرفته( به‬
‫شرکت برشنا پرداخت شود‪.‬‬

‫‪39‬‬
 ‫جدول‪ .۵‬مخارج معافیت بل برق ساحات تجارتی و فابریکات ‪ -‬دو ماه ‪) – 1398‬منبع‪ :‬ریاست تجارتی شرکت‬
‫برشنا (‬
‫تخمین مقدار مصرف در دو تخمین عواید جمع آوری‬ ‫مقدار عواید جمع آوری شده‬ ‫مقدار مصرف برق‬
‫شده در دو ماه آخر سال‬ ‫ماه‬ ‫در‬ ‫ماه اول سال ‪10‬‬ ‫تعداد‬
‫به کیلووات ‪1398‬آخر سال ‪1398‬‬ ‫سکتورها‬
‫‪ 1398‬ماه اول سال ‪10‬‬ ‫‪(kwh)1398‬‬ ‫مشترکین‬
‫هزار افغانی‬ ‫ساعت‬ ‫هزار افغانی‬
‫‪893,411‬‬ ‫‪68,669،548‬‬ ‫‪4,467,056‬‬ ‫‪343,347،742 93,437‬‬ ‫ساحات‬
‫تجارتی‬
‫فابریکات‬
‫‪587,593‬‬ ‫‪86,735،751‬‬ ‫‪2,937,966‬‬ ‫‪433,678،756‬‬ ‫‪1,927‬‬
‫راجستر شده‬
‫‪1,481,004‬‬ ‫‪155,405‬‬ ‫‪7,405,022‬‬ ‫‪777,026‬‬ ‫‪95,364‬‬ ‫مجموع‬

‫یادداشت‪:‬‬

‫• فرض بر این است که تعداد زیادی از مشترکین بل برق دو ماه آخر سال ‪ 1398‬را پرداخت نکردهاند و شرکت‬
‫برشنا میتواند با دریافت سبسایدی از دولت‪ ،‬مشترکین را از پرداخت بل برق در دو ماه آخر سال ‪ 1398‬معاف کند‪.‬‬
‫• در صورتی که برخی از مشترکین بل برق خود در این دوره را پرداخت کردهاند‪ ،‬این امکان وجود دارد که این‬
‫معافیت در دوره های بعدی لحاظ گردد‪.‬‬
‫• این مبالغ بصورت مکمل و یا بخشی از آن پرداخت شود و یا این که به صورت اقساط پرداخت گردد و یا ترکیبی از‬
‫هر دو گزینه مد نظر گرفته شود‪.‬‬

‫‪:۵-۰‬هز ینه بسته همایتی‬

‫بسته حمایتی پیشنهاد شده شامل تعویق‪/‬قسط مالیات‪ ،‬اعطای قرضه های سهل‪ ،‬معافیت فیس جواز‬
‫شاروالی‪ ،‬معافیت کرایه جایدادهای دولتی و خدمات که توسططط دولت ارایه میگردد میباشططد‪ .‬کابینه‬
‫جمهوری اسططالمی افغانسططتان با در نظر داشططت امکانات مالی‪ ،‬سططططهولت تطبیق و میزان‬
‫مثمریت میتواند یک یا چند بخش و یا مجموع این گزینه ها را برای جلوگیری از ورشکستگی سکتور‬
‫خصوصی به ویژه اصناف ‪ ،‬تشبثات کوچک ‪ ،‬متوسط وبزرگ مد نظر گیرد ‪.‬بصورت مجموعی برای تطبیق‬
‫این بسططته مبلغ ‪ 45.4‬میلیارد افغانی که معادل ‪ 59.77‬میلیون دالر امریکایی میشططود ضططرورت‬
‫می‪۰‬باشططد‪ .‬ازین جمله حدود ‪ 5.9‬میلیارد افغانی برای شططططرکت های بزرگ ‪ 6.27،‬میلیارد افغانی‬
‫برای تشططططبثات متوسططططط‪ ،‬حدود ‪ 3‬میلیارد افغانی برای تشبثات کوچک‪ ،‬و ‪ 2.8‬میلیاردافغانی‬
‫برای اصناف در نظر گرفته شده است‪ .‬شایان ذکر است که این بسته شططططامل تعویق یا قسططططط‬
‫مالیات برابر به ‪ 10.9‬میلیارد افغانی برای شططططش ماه‪ ،‬معافیت جرایم مالیاتی معادل ‪ 7.1‬میلیارد‬
‫افغانی برای یک سططططال‪ ،‬تسططططهیل قرضططططه های سططططهل به مبلغ ‪ 8.26‬میلیارد افغانی‪،‬‬
‫معافیت یا تعویق فیس های مربوط به شاروالی برابر به ‪ 7.95‬میلیون افغانی برای یک سال‪ ،‬معافیت یا‬
‫تعویق بل برق برای دوماه معادل ‪ 4.1‬میلیارد افغانی و تعویق یا قسطط بخش کرایه جات وفیس های قابل‬
‫پرداخت شطرکت ها برابر به ‪ 3.5‬میلیارد افغانی برای شطش ماه و ده ماه میگردد‪ .‬درصططورتیکه معافیت‬

‫‪40‬‬
‫مالیاتی برای یک دوره سططه ماهه درنظرگرفته شططود قیمت بسططته حمایتی حدود ‪ 39‬میلیارد افغانی‪،‬‬
‫معادل ‪ 507‬میلیون دالر امریکایی‪ ،‬میگردد‪ .‬خالصه محاسبه این بسته درجدول ‪ 7‬گنجانده شده است ‪.‬‬
‫اصناف‬ ‫شرکت های متوسط‬
‫شرکت های‬ ‫شرکت های بزرگ‬
‫مجموع‪:‬‬ ‫‪19,054‬مجموع‪:‬‬ ‫بسته حمایتی ‪/‬شرکت ها‬
‫کوچک مجموع‪:‬‬ ‫مجموع‪:‬‬
‫‪166653‬‬ ‫‪16,541‬بخش خدمات‪:‬‬
‫بخش ‪7,590‬‬ ‫‪1,624‬‬
‫مجموع‬ ‫کابل‪:‬‬ ‫مالیه ‪2,513‬بخش صنعت‪:‬‬
‫‪36,7‬خدمات‪:‬‬ ‫بخش خدمات‪:‬‬
‫‪57031‬‬ ‫تشبثات خارج سگتاس‪:‬‬
‫بخش‬ ‫بخش ‪1,194‬‬
‫والیات‪:‬‬
‫‪221‬صنعت‪:‬‬ ‫‪430‬صنعت‪:‬‬
‫‪109622‬‬
‫‪:217,676+5.275,057,2‬‬ ‫تعویق مالیات برای شش ماه‬
‫‪10,901,959‬‬ ‫‪559,365‬‬ ‫‪208,462‬‬ ‫‪3,427,285‬‬ ‫‪6,706,847‬‬

‫‪5,450,979.50‬‬ ‫‪279,683‬‬ ‫‪104,231.13‬‬ ‫‪1,375,286 + = 653,833‬‬ ‫‪3,353,423‬‬ ‫تعویق مالیات برای سه ماه‬
‫‪1,713,643‬‬
‫‪1,720,136.60‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪1,289,837‬‬ ‫‪430,299‬‬ ‫معافیت جرایم مالیاتی یک ساله‬
‫‪)1398‬‬ ‫((‬
‫درصد ‪4‬بسته قرضه به نرخ‬
‫‪26,800,000‬‬ ‫‪2,010,000‬‬ ‫‪1,340,000‬‬ ‫‪23,450,000‬‬ ‫‪-‬‬
‫درصدی ‪30‬مفاد‪ ،‬و تضمین‬
‫‪95,740‬‬ ‫‪95,740‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫تعویق یا معافیت فیس‬
‫شاروالی برای یک‬
‫سال‬
‫تعویق کرایه جات )پارکینگ‬
‫‪3,503,414‬‬ ‫‪219,150‬‬ ‫‪،‬زمین‪ ،‬تعمیر( و فیس ها برای ‪2,360,450‬‬
‫‪149,364‬‬ ‫‪774,450‬‬
‫شش ماه و ده ماه‬
‫تعویق یا معافیت بل برق برای‬
‫‪1,481,004‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪1,481,004‬‬ ‫دوماه‬
‫‪44,502,254‬‬ ‫‪2,814,469‬‬ ‫‪3,057,449‬‬ ‫‪29,132,739‬‬ ‫‪9,497,596‬‬ ‫مجموع )تعویق‪/‬قسط مالیه‬
‫شش ماهه(‬
‫‪39,051,274‬‬ ‫‪2,534,787‬‬ ‫‪2,953,218‬‬ ‫‪27,419,097‬‬ ‫‪6,144,172‬‬ ‫مجموع )تعویق‪/‬قسط مالیه سه‬
‫ماهه(‬

‫‪:۶-۰‬منابع مالی بسته حمایتی‬

‫پس از همه گیری کووید‪ 19 -‬در جهان و گسترش آن در افغانستان‪ ،‬دولت جمهوری اسالمی افغانستان‬
‫به منظور تامین مخارج مقابله با ویروس کووید‪ ،19-‬حدود ‪ 2.1‬میلیارد دالر را تحت عنوان "بسته مالی‬
‫حکومت برای مبارزه با کوید‪ 19-‬و رفاه عامه" در نظر گرفته است‪ .‬حدود ‪ 810‬میلیون دالر آن از امکانات‬
‫موجود در بودجه ملی سال ‪ 1399‬و ‪ 390‬میلیون دالر آن از منابع تعهد شده جدید از سوی بانک جهانی‪،‬‬
‫اتحادیه اروپا و بانک توسعه آسیایی تامین میگردد عالوه بر کمک های فوق‪ ،‬بانک جهانی به تاریخ ‪ 8‬می‬
‫یک بسته کمک بالعوض به ارزش ‪ 200‬میلیون دالر دیگر را با هدف حفظ و تداوم روند اصالحات در بخش‬
‫های اقتصادی و مالی و حمایت از دولت افغانستان جهت مدیریت ریسک و تهدیدهای ناشی از بحران‬
‫کووید‪ 19-‬و مبلغ ‪ 30‬میلیون دالر دیگر را کشور آسترالیا برای مباره با کووید‪ 19-‬برای افغانستان کمک‬
‫خواهند نمود‪ .‬همچنان اتحادیه اروپا در اعالمیه ای از بسته حمایتی ‪ 117‬میلیون یورو برای مبارزه با‬
‫کوید‪ 19-‬در افغانستان اطالع داده که از جمله مبلغ ‪ 50‬میلیون یوروی آن تعهد جدید که شامل تعدیالت‬

‫‪41‬‬
‫پیشنهادی بودجه ‪ 1399‬نیز میباشد و متباقی ‪ 67‬میلیون آن پولی است که قبال برای دیگر سکتور ها‬
‫تعهد شده بود‪.‬‬

‫هرچند ‪،‬تا به امروز بسته حمایتی مشخصی جهت حمایت از اصناف ‪،‬تشبثات کوچک و متوسط متضرر‬
‫شده از ویروس کووید‪ 19-‬در افغانستان معرفی نشده است ‪.‬با توجه به اهمیت اقتصادی و اجتماعی تشبثات‬
‫و اصناف و اثرگذاری مستقیم آنها بر فقر‪ ،‬بیکاری و رشد اقتصادی‪ ،‬حمایت دوامدار رهبری دولت از این‬
‫تشبثات کامال در راستای کاهش اثرات منفی کووید‪ 19-‬بر معیشت و اقتصاد کشور خواهد بود‪ .‬لذا منابع‬
‫مالی مورد نیاز برای تطبیق مجموع و یا بخشی از اقدامات تحت این بسته حمایتی متناسب به منظوری از‬
‫جانب کابینه‪ ،‬متحدین خارجی و سازمان های بین المللی همکار قابل تمویل خواهد بود‪.‬‬

‫‪:۷-۰‬تهیه وتایید این طرح‬

‫این طرح در پنجاهمین کمیته ای اجرایی سکتور خصوصی )‪ (PriSEC‬که تحت ریاست وزیر اقتصاد‪ ،‬ریس‬
‫بانک جهانی و معین وزرات صنعت و تجارت به تاریخ ‪ 22‬ثور ‪ 1399‬در وزارت اقتصاد دایر گردید‪ ،‬مورد‬
‫تایید قرار گرفت‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫نتیجه گیری ‪:‬‬

‫حمایت ازتولیدات داخلی به اساس سیاستهای اقتصادی دریک مملکت بهتر است ازطریق تدابیرمعقول‬
‫تحقق یابد‪ .‬چنانچه به اساس نظریهء مزیت نسبی وافزایش بهره مندی درراستای تجارت آزادبرای کلیه‬
‫جهان به نظر می آیدلذا بهتراست تولیدات کاالهائیکه ازطریق محدودیتهاحمایت میشود‪ .‬ممکن است که‬
‫افزایش تولیدات به اثربرقراری محدودیتهای حمایتی منجربه ایجادکاهش مصارف شده باعث بهبودجریان‬
‫تولیدگردد‪.‬دراینصورت صنایع خارج مزیت تولیدی خودراازدست داده ودرمقابل تولیدات داخلی برمبنای‬
‫حمایت شده میتوانددربرابرمحصوالت خارجی به رقابت بپردازند‪.‬‬

‫چنانچه طرفداران محدودیت ازحمایت تولیدات داخلی معتقد بر این هستند که ازین طریق صنایع نوتأسیس‬
‫را حمایت نموده تا اینکه به مرحلهء رشد و بلوغ اقتصادی برساند ودر برابرصنایع خارجی رقابت کرده بتوانند‪.‬‬
‫زمانیکه این مرحلهء از تولید درصنعت بوجود آیدهدف برقراری محدودیت و پالیسی اتخاذ شده حمایت‬
‫ازتولیدات داخلی در کشورتحقق یافته است‪.‬‬

‫سیاست حمایتی اقتصادی داخلی برمبنای پالیسی های محدودیت اقتصادی زمانی موفق تر است که‬
‫صنعت حمایت شده بتواند که برتری مزیت نسبی را نیز درتولیدمحصوالت کسب نماید ودرموردبرقراری‬
‫محدودیت جهت حمایت ازصنایع نوتأسیس توجه نموده که این هدف در مورد صنایع اعمال شود تا اینکه‬
‫بتواند بعدازمدت زمانی بدون حمایت دولت آزادانه (مستقالنه) به تولید ادامه بدهد‪ .‬بصورت خالصه اینکه‬
‫وضع تعرفه های گمرکی براساس حمایت ازبرتری های نسبی درنهادهای تولیدات داخلی محسوب‬
‫میشودخود موجب جریان تجارتی درکانالهای دیگر میگردد که باعث رشد اقتصادی شده ازطریق تجارت‬
‫آزاد بوجود می آید‪.‬بدین اساس دانشمندان اقتصاد وضع تعرفه های گمرکی رابرای حمایت صنایع جدید‬
‫التأسیس مجازمیدانند تادربرابررقابت خارجی حمایت شده بتوانند‪ .‬حمایت ازصنایع جدیدالتأسیس یکی‬
‫ازوظایف مهم دولت محسوب میشود و اساسی ترین دالیل مبتنی برپالیسی های اقتصادی استواربوده که‬
‫درجهت حمایت ازصنایع نوایجاد درکشور میباشد‪ .‬صنایع نوتأسیس هنوزازنظرقیمت ومصرف باصنایع مشابه‬
‫خارجی بتواند رقابت نماید توسط دولت ازطریق وضع پالیسی های سالم حمایت از تولیدات داخلی اقتصادی‬
‫موردحمایت قرارگیرد‪ ،‬قادرخواهد بود ازلحاظ منافع تولید به مقیاس وسیع مصرف تولید ودرنتیجه قیمت‬
‫متاع را به تحت قیمت بین المللی کاهش دهد وقتیکه صنایع جدیدالتأسیس بتواند بامحصوالت وکاالهای‬
‫مشابه خارجی رقابت کرده بتوانددرآنصورت دولت میتواند محدودیتهای وضع شده را لغو و برطرف نماید‪.‬‬

‫‪43‬‬
 ‫پیشنهادات‪:‬‬

‫جهت رشد تولیدات دالخی کشور ‪،‬کاهش و از میان برداشتن انکسار سیاست پولی و سیاست مالی کشور‬
‫‪،‬دافغانستان بانک‪ ،‬وزارت مالیه و سایر نهاد های مربوط نیاز به تالش الزم و بهینه دارند‪ .‬پیشنهاد میگردد‬
‫تا در بهبود سیاست پولی‪ ،‬تولیدات داخلی د افغانستان بانک در هماهنگی و مشوره با سایر بخش های‬
‫تولیدی ‪،‬تولیدات را افزایش دهند و از عرضه )لیالم( دالرامریکایی به منظور حفظ ارزش افغانی خود داری‬
‫نمایند‪ .‬این روش نامطلوب میباشد و در صورت نبود منابع تمویل از کشور های کمک کننده بانک مرکزی‬
‫قادر به حفظ ارزش پول افغانی نخواهد بود‪ .‬سرانجام‪ ،‬در این شیوه نکته پایانی وجود دارد و اثرات غیر قابل‬
‫مهار باالی ارزش پول افغانی خواهد داشت‪ .‬حمایت از تولیدات و تولیدکنندگاه در افغانستان بزرگترین بشت‬
‫بانهیی پولی در این کشور است‪ .‬دافغانستان بانک قدم به قدم انتقال پول غیر رسمی )سیستم حواله( را از‬
‫طریق ایجاد بازار بورس متوقف سازند‪ .‬ایجاد یک سیستم جدید بانک مرکزی را قادر به نظارت‪ ،‬بررسی و‬
‫انضباط سیستم پولی و انتقال پولی خواهد کرد‪ .‬هرگاه تعامالت و معامالت در یک چارچوب رسمی و یک‬
‫سیستم برقی که در آن داد و ستد‪ ،‬عواید و مصارف و انتقاالت پول درج گردد‪ ،‬بانک مرکزی را قادر به‬
‫نظارت و بررسی سریع و عملی خواهد نمود و بعد از یک دور معیین سرای شهزاده بسته شده و به سیستم‬
‫عصری بازار بورس تبدیل شود‪ .‬اضافه از آن‪ ،‬د افغانستان بانک در قسمت نشر پول نیاز ندارد تا کشور های‬
‫مانند آلمان و انگلستان را برگزیند بلکه‪ ،‬میتواند در کشور های منطقه به نشر پول اقدام کند تا مبالغ گزاف‬
‫برای انتقال پول به مصرف نرسد‪ .‬همچنان‪ ،‬دافغانستان بانک میتواند از )پولیمر( همانند دالر آسترالیایی‬
‫بجای کاغذ استفاده کند‪ .‬از یک جهت سریع استهالک نخواهد شد و از جانب دیگر امکان جعل به مراتب‬
‫کمتر میباشد چون قابلیت درج رمز بیشتردر پولیمر نسبت به کاغذ وجود دارد‪ .‬به همین ترتیب‪ ،‬شهروندان‬
‫افغانستان نیز مکلف به استفاده درست و مسؤوالنه پول افغانی میباشند‪ .‬هر شهروند باید پول را طوری‬
‫استفاده کند که دافغانستان بانک سریع مجبور به نشر و توزیع مجدد پول نگردد‪.‬‬

‫‪44‬‬
 ‫منابع مأخذ ‪:‬‬

‫‪-۲‬اخوی‪،‬احمد‪.‬تجارت بین الملل‪،‬استراتیژی بازرگانی وتوسعه اقتصادی‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات موسسه مطالعات‬
‫وپژوهش های بازرگانی‪.8919،‬‬

‫‪-۱‬باالسا‪،‬بال‪.‬استراتیژیهای توسعه درکشورهای نیمه صنعتی‪.‬مترجم‪ :‬محمدعلی ‪،‬حقی‪ .‬تهران‪:‬انتشارات وزارت‬

‫برنامه و بودجه‪.8931 ،‬‬

‫‪-9‬بنایی‪ ،‬رضا‪ .‬هزارسوال گمرکی وبازرگانی وپاسخ آن‪ .‬تهران‪:‬انتشارات م‪.‬م‪.‬پ‪.‬ب‪.8911 ،‬‬

‫‪-۳‬بنایی‪،‬رضا‪.‬آشنایی بامقررات گمرکی وترخیص کاال‪.‬تهران‪:‬انتشارات‪.‬م ‪.‬م ‪.‬پ‪.‬ب‪. 8919 ،‬‬

‫‪ -۰‬پورمقیم‪،‬داکترسیدجواد‪ .‬تجارت بین الملل نظریه هاوسیاستهای بازرگانی‪ .‬چاپ دوم‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات نشرنی‪،‬‬
‫‪. 8911‬‬

‫‪-۵‬تودارو‪،‬مایکل‪ .‬توسعه اقتصادی درجهان سوم ‪.‬مترجم‪:‬غالم علی فرجادی‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات برنامه و‬
‫بودجه‪.8931،‬‬

‫‪ –۶‬رحیمی‪،‬عباس‪.‬علی رازینی‪،‬ابراهیم‪.‬سیاستهای حمایتی باتأکیدبرسیاستهای بازرگانی ‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات م‪.‬م‪.‬‬

‫پ‪ .‬ب‪. 8919 ،‬‬

‫‪-۷‬روزه‪ ،‬کالووس‪ .‬تجارت بین الملل ‪.‬مترجم‪:‬طهماسب محتشم دولتشاهی‪.‬تهران‪ :‬انتشارات چاپارفرزانگان‪،‬‬
‫‪. 8911‬‬

‫‪-۸‬کاتوزیان‪ ،‬محمد علی‪ .‬نظریهءاقتصاد بین المللی ‪ .‬تهران‪ :‬انتشارات دانشگاه تهران‪. 8939 ،‬‬

‫‪-۹‬محتشم دولتشاهی‪،‬طهماسب‪ .‬اقتصاد بین الملل‪،‬تجارت بین الملل‪،‬مالیه بین الملل ‪ .‬تهران‪:‬انتشارات‬
‫خجسته‪. 8918،‬‬

‫‪ -۲۴‬وبر‪ ،‬البرشت‪ .‬سازمان های بین المللی اقتصادی ‪ .‬مترجم‪:‬طهماسب محتشم دولتشاهی ‪.‬تهران‪ :‬انتشارات‬
‫چاپار فرزنگان‪. 8911 ،‬‬

‫منابع انترنتی‪:‬‬
‫‪-۲‬وبسایت وزارت اقتصاد اسالمی افغانستان‬

‫‪-۱‬وبسایت وزارت مالیه اسالمی افغانستان‬

‫‪45‬‬
 ‫‪-۳‬وبسایت وزارت صنعت وتجارت افغانستان‬

‫‪-۰‬وبسایت بی بی سی فارسی‬

‫‪-۵‬وبسایت هفته نامه تجارت فردا‬

‫‪-۶‬وبسایت همایش های دنیا اقتصاد‬

‫‪-۷‬وزارت اقتصاد مرکز تحلیل ها اقتصادی‬

‫‪-۸‬ریاست عواید وزارت مالیه‬

‫ومن اهلل توفیق!‬

‫بااحترام ‪ :‬زبیداهلل «تابش»‬

‫‪46‬‬