Đặc Trưng :

Có 8 đặc trưng của CNXH ở Việt Nam

1. Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh:
+ Đây là đặc trưng bao quát những nội dung cơ bản nhất của xã hội xã
hội chủ nghĩa mà nhân dân ta xây dựng. Các đặc trưng khác chỉ là xác định
những mặt, những lĩnh vực cụ
thể của xã hội xã hội chủ nghĩa như: nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, nền kinh
tế, nền văn hoá, con người, vấn đề dân tộc, tôn giáo, nhà nước, quan hệ đối
ngoại… trong xã hội xã hội chủ nghĩa. Vì vậy, đặc trưng này cần phải thể hiện
được sự khác biệt và tính ưu việt
hơn hẳn của chủ nghĩa xã hội so với các chế độ xã hội trước đây

2. Do nhân dân làm chủ :

+ Tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng thể
hiện ở bản chất ưu việt chính trị của chế độ dân chủ xã hội chủ nghĩa trên cơ
sở kế thừa giá trị quan điểm của chủ nghĩa Marx-Lenin sự nghiệp cách mạng
là của quần chúng; kế thừa những giá trị
trong tư tưởng truyền thống của dân tộc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: dân chủ
tức là dân là chủ, dân làm chủ.
+ Tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội trong đặc trưng vừa nêu còn được
thể hiện trong nhận thức của Đảng ta về việc từng bước hoàn thiện nền dân
chủ xã hội chủ nghĩa gắn liền với việc bảo đảm tất cả quyền lực Nhà nước
thuộc về nhân dân (nhân dân là chủ thể của mọi quyền lực).

3. Có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan
hệ sản xuất tiến bộ:
+ Đây là đặc trưng thể hiện tính ưu việt trên lĩnh vực kinh tế của chủ
nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng so với các chế độ xã hội khác.

4. Có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc:
+ Tính ưu việt về tiến tiến của chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang
xây dựng thể hiện khái quát, nhân văn của văn hóa nhân loại; ở việc giữ gìn
bản sắc dân tộc (những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam:
chủ nghĩa yêu nước Việt Nam, truyền thống
đoàn kết và nhân ái, ý thức về độc lập, tự do, tự cường dân tộc...).
+ Xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, mang đậm bản sắc dân tộc đòi
hỏi vừa phải tiếp thu những giá trị của tinh hoa văn hóa nhân loại, vừa phải
kế thừa, phát triển bản sắc văn hóa của các tộc người Việt Nam, xây dựng
một nền văn hóa Việt Nam thống nhất trong đa dạng. Sự kết hợp hài hòa
những giá trị tiên tiến với những giá trị mang đậm bản sắc dân tộc thể hiện
tính ưu việt của CNXH mà nhân dân ta đang xây dựng trên lĩnh vực văn hóa,
làm cho văn hóa trở thành sức mạnh nội sinh quan trọng của phát triển.

5. Con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển
toàn diện:
+ Tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng
không chỉ được thể hiện trong đặc trưng tổng quát dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh, mà còn được thể hiện qua đặc trưng về con người
trong xã hội xã hội chủ nghĩa. Về phương diện con người, chủ nghĩa xã hội
đồng nghĩa với chủ nghĩa nhân văn, nhân đạo: tất cả vì con người, cho con
người và phát triển con người toàn diện. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ:
Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải có con người xã hội chủ nghĩa. Để
có con người xã hội chủ nghĩa phải xác định và hiện thực hóa hệ giá trị phản
ánh nhu cầu chính đáng của con người trong xã hội xã hội chủ nghĩa mà
nhân dân ta đang xây dựng.

6. Các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và
giúp nhau cùng phát triển:
+ Đặc trưng này thể hiện tính ưu việt trong chính sách dân tộc, giải
quyết đúng các quan hệ dân tộc (theo nghĩa hẹp là quan hệ giữa các tộc
người) trong quốc gia đa dân tộc Việt Nam.

7. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì
nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo:
+ Chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng thể hiện trong tính
ưu việt của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân
dân, vì nhân dân, thực hiện ý chí, quyền lực của nhân dân, do Đảng Cộng
sản Việt Nam lãnh đạo.
+Tính ưu việt của một xã hội do nhân dân làm chủ gắn bó mật thiết với
tính ưu việt của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

8. Có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới:
+ Chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng không chỉ thể hiện
tính ưu việt trong các lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội mà còn thể
hiện trong quan hệ đối ngoại, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta.
+ Việt Nam luôn luôn khẳng định quan hệ hữu nghị và hợp tác giữ
nhân dân ta và nhân dân các nước trên thế giới. Việt Nam là bạn, là đối tác
tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế…Đảng và Nhà nước ta chủ
trương hợp tác bình đẳng, cùng có lợi với tất cả các nước, không phân biệt
chế độ chính trị-xã hội khác nhau trên cơ sở những nguyên tắccơ bản của
Hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế
Xã hội xã hội chủ nghĩa mà Đảng và nhân dân ta xây dựng có những đặc
trưng cơ bản sau:

Một là, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh
+ Mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh
là mục tiêu cuối cùng của chế độ kinh tế ở nước ta, chứ không phải chỉ xóa
bỏ bóc lột, áp bức, bất công, thiết lập chế độ công hữu về tư liệu sản xuất.
Mục tiêu trên cũng chính là nguyện vọng, mơ ước của nhân dân tiến bộ trên
thế giới, là cái đích của xã hội loài người nói chung.
+ Ở Việt Nam, trong điều kiện xây dựng một nhà nước của dân, do
dân, vì dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, thì yêu cầu phấn đấu cho
một xã hội “dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh” tất yếu theo
con đường xã hội chủ nghĩa, là mục tiêu chiến lược vô cùng đẹp đẽ, đồng
thời là một khẩu hiệu đoàn kết, tập hợp lực lượng rộng rãi xây dựng xã hội
mới. Điều quan trọng là bằng đường lối, chính sách và pháp luật mà Đảng,
Nhà nước ta lãnh đạo, quản lý, điều hành toàn xã hội tiến dần lên chủ nghĩa
xã hội.

Hai là, do nhân dân làm chủ

+ Theo Hồ chủ tịch, dân chủ trong lĩnh vực chính trị là dân làm chủ nhà
nước. Nhà nước là của dân, do dân, vì dân, do Đảng Cộng sản lãnh đạo thực
hiện dân chủ với đa số nhân dân và chuyên chính với thiểu số phản động,
chống lại nhân dân.
+ Nếu vấn đề cơ bản của mọi cuộc cách mạng là vấn đề chính quyền
thì vấn đề cơ bản của một chính quyền là ở chỗ nó thuộc về ai, phục vụ cho
quyền lợi của ai. Xã hội xã hội chủ nghĩa mà Đảng và nhân dân ta xây dựng
thì nhân dân lao động làm chủ. Nhân dân lao động làm chủ được bảo đảm
trên thực tế, trong mọi mặt đời sống xã hội, thực hiện trên cả hai hình thức:
làm chủ đại diện và làm chủ trực tiếp theo qui định của pháp luật.
+ Quá trình thực hiện quyền làm chủ của nhân dân là một quá trình
phấn đấu, hoàn thiện từng bước, từ thấp đến cao, phụ thuộc vào kết quả phát
triển xã hội và phát triển con người.

Ba là, có một nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại
và chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu
+ Cả mặt thực tế, cả logic – lý luận khoa học đều chứng minh rằng, xã
hội xã hội chủ nghĩa là sự kế tiếp sau xã hội tư bản chủ nghĩa, có nhiệm vụ
giải quyết những mâu thuẫn mà chủ nghĩa tư bản đã không thể giải quyết triệt
để. Đặc biệt là giải quyết mâu thuẫn giữa yêu cầu xã hội hóa ngày càng tăng
của lực lượng sản xuất ngày càng hiện đại hơn với chế độ chiếm hữu tư
nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất. Do đó, lực lượng sản xuất của xã
hội xã hội chủ nghĩa, khi nó hoàn thiện, phải cao hơn so với chủ nghĩa tư
bản.
+ Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin đã chỉ rõ, chủ nghĩa xã
hội không xóa bỏ chế độ tư hữu nói chung mà chủ yếu xóa bỏ chế độ tư hữu
tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất. Bởi vì chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa
đã nô dịch, áp bức bóc lột giá trị thặng dư đối với đa số nhân dân lao động,
đem lại lợi nhuận ngày càng cao cho thiểu số các tập đoàn tư bản lũng đoạn
và giai cấp thống trị xã hội.
 + Thực hiện công hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu là cơ sở kinh tế để
xóa việc sinh ra giai cấp đối kháng, cơ sở kinh tế của chế độ người bóc lột
người. Song, chế độ công hữu chỉ có thể được xây dựng và hoàn thiện tưng
bước trên cơ sở phát triển lực lượng sản xuất ngày càng hiện đại.
+ Xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa cũng đồng thời là xây dựng chế độ
công hữu về các tư liệu sản xuất chủ yếu. Tuy nhiên, quá trình xây dựng chế
độ công hữu không thể nóng vội mà cần chú trọng đến các yếu tố hoàn cảnh
lịch sử.
+ Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, kết cấu xã hội còn đan
xen nhiều giai cấp, tầng lớp xã hội; cơ sở kinh tế quá độ còn nhiều thành
phần vận hành theo cơ chế sản xuất hàng hóa, quan hệ thị trường, vẫn tồn
tại những quan hệ kinh tế cụ thể như thuê mướn lao động… Cá nhân người
này vẫn có thể còn bóc lột những cá nhân khác. Đó chỉ là những quan hệ bóc
lột cụ thể chứ không phải xem xét trên cả một chế độ xã hội, giai cấp này bóc
lột các giai cấp, tầng lớp khác. V.I.Lênin và Đảng Cộng sản Nga, sau một thời
gian áp dụng “Chính sách cộng sản thời chiến” đã bãi bỏ chính sách này khi
bước vào thời kỳ quá độ, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đó là thời kỳ thực hiện
“Chính sách kinh tế mới” với kinh tế hàng hóa 5 thành phần và tự do lưu
thông hàng hóa trên thị trường nhiều loại sản phẩm. Đó là một đặc trưng kinh
tế của thời kỳ quá độ và cả của chủ nghĩa xã hội. Việc xóa bỏ một cách nóng
vội những đặc điểm trên, sa vào bệnh chủ quan duy ý chí trong mấy thập kỷ
cuối thế kỷ XX của các nước xã hội chủ nghĩa là trái với quan điểm của
V.I.Lênin về nền kinh tế quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

Bốn là, có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc
+ Đảng ta khẳng định: Nền văn hóa mà chúng ta đang xây dựng là nền
văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, theo định hướng xã hội chủ nghĩa,
với những đặc trưng cơ bản là đại chúng, dân tộc, hiện đại và nhân văn,
được xây dựng theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh.
+ Tiên tiến là yêu nước và tiến bộ mà nội dung cốt lõi là lý tưởng độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, theo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, nhằm mục tiêu tất cả vì hạnh phúc và sự phát triển phong phú, tự do,
toàn diện của con người trong mối quan hệ hài hòa giữa cá nhân và cộng
đồng, giữa xã hội và tự nhiên. Tiên tiến không chỉ được thể hiện về nội dung
tư tưởng mà còn cả trong hình thức biểu hiện và trong các phương tiện
chuyển tải nội dung văn hóa.
+ Bản sắc dân tộc bao gồm những giá trị bền vững, những tinh hoa
của cộng đồng các dân tộc Việt Nam được vun đắp qua lịch sử hàng ngàn
năm đấu tranh dựng nước và giữ nước. Đó là truyền thống yêu nước nồng
nàn, ý chí tự cường dân tộc, tinh thần đoàn kết, ý thức cộng đồng gắn kết cá
nhân-gia đình-làng xã-Tổ quốc; là lòng nhân ái, khoan dung; trọng nghĩa tình,
đạo đức; là đức tính cần cù, sáng tạo trong lao động, sự tinh tế trong ứng xử,
tính giản dị trong lối sống, v.v… Bản sắc dân tộc còn đậm nét cả trong hình
thức biểu hiện mang tính dân tộc độc đáo của văn hóa.
+ Nền văn hóa chúng ta đang xây dựng theo định hướng xã hội chủ
nghĩa mang những đặc trưng cơ bản là đại chúng, dân tộc, hiện đại, nhân
văn, phát triển theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh. Phát triển sự nghiệp văn hóa xã hội chủ nghĩa là nhằm bồi dưỡng con
người Việt Nam về trí tuệ, bản lĩnh, đạo đức, tâm hồn, tình cảm, lối sống,
nhân cách, xây dựng thế giới quan khoa học, nhân sinh quan xã hội chủ
nghĩa, hướng con người tới những giá trị chân, thiện, mỹ. Trong thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và trong nền kinh tế thị trường định hướng
xã hội chủ nghĩa, sự nghiệp phát triển văn hóa cần hướng vào việc xây dựng
con người Việt Nam có tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, có ý thức
tự cường dân tộc, trách nhiệm cao trong lao động, có lương tâm nghề
nghiệp, có tác phong công nghiệp…

Năm là, con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát
triển toàn diện
+Trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, năm 1848, Mác, Ănghen
không chỉ luận giải về vấn đề giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc mà vấn
đề giải phóng con người được các ông để cập khá sâu sắc. Các ông cho
rằng, “sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do
của tất cả mọi người”.
+ Con người và cuộc đấu tranh nhằm giải phóng con người cũng giữ vị
trí rất quan trọng trong tư duy lý luận và hoạt động thực tiễn của Hồ chủ tịch.
Hồ chủ tịch nói: “Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho
nước nhà được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai
cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”.
+ Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, có giải phóng dân tộc mới giải phóng
được giai cấp, giải phóng được con người, cũng chỉ khi các giai cấp và mỗi
con người đều được giải phóng thì sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc
mới hoàn toàn triệt để.
+ Giải phóng con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của xã hội.
Giải phóng con người khỏi áp bức, bóc lột, bất công và đồng thời phải hướng
tới một cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc cho con người. Con người được
phát triển toàn diện, cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, trong sáng về
đạo đức, phong phú về tinh thần, có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.
+ Tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta đang xây dựng
không chỉ được thể hiện trong đặc trưng tổng quát dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh, mà còn được thể hiện qua đặc trưng về con người
trong xã hội xã hội chủ nghĩa. Về phương diện con người, chủ nghĩa xã hội
đồng nghĩa với chủ nghĩa nhân văn, nhân đạo: tất cả vì con người, cho con
người và phát triển con người toàn diện. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ:
Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải có con người xã hội chủ nghĩa. Để
có con người xã hội chủ nghĩa phải xác định và hiện thực hóa hệ giá trị phản
ánh nhu cầu chính đáng của con người trong xã hội xã hội chủ nghĩa mà
nhân dân ta đang xây dựng.

Sáu là, các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng
và giúp nhau cùng phát triển
+ Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X có đoạn: “Vấn đề dân
tộc và đoàn kết các dân tộc có vị trí chiến lược lâu dài trong sự nghiệp cách
mạng nước ta. Các dân tộc trong đại gia đình Việt Nam bình đẳng, đoàn kết,
tôn trọng và giúp đỡ nhau cùng tiến bộ; cùng nhau thực hiện thắng lợi sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Phát triển kinh tế, chăm lo đời sống vật chất và
tinh thần, xóa đói giảm nghèo, nâng cao trình độ dân trí, giữ gìn và phát huy
bản sắc văn hoá, tiếng nói, chữ viết và truyền thống tốt đẹp của các dân tộc.
 + Thực hiện tốt chiến lược phát triển kinh tế – xã hội ở miền núi, vùng
sâu, vùng xa, vùng biên giới, vùng căn cứ cách mạng; làm tốt công tác định
canh, định cư và xây dựng vùng kinh tế mới. Quy hoạch, phân bổ, sắp xếp lại
dân cư, gắn phát triển kinh tế với bảo đảm an ninh, quốc phòng. Củng cố và
nâng cao chất lượng hệ thống chính trị ở cơ sở vùng đồng bào dân tộc thiểu
số; động viên, phát huy vai trò của những người tiêu biểu trong các dân tộc.
Thực hiện chính sách ưu tiên trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, tri thức là
người dân tộc thiểu số. Cán bộ công tác ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi
phải gần gũi, hiểu phong tục tập quán, tiếng nói của đồng bào dân tộc, làm tốt
công tác dân vận. Chống các biểu hiện kỳ thị, hẹp hòi, chia rẽ dân tộc.”

Bảy là, có Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân
dân, vì nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo.
+ Tính tất yếu khách quan của việc xây dựng nhà nước pháp quyền ở
Việt Nam xuất phát từ định hướng xã hội chủ nghĩa mà mục tiêu cơ bản là
xây dựng một chế độ xã hội dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh. Chúng ta ý thức sâu sắc rằng, để xây dựng được một chế độ
xã hội có tính mục tiêu như vậy, công cụ, phương tiện cơ bản chỉ có thể là
nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và một nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trên
cơ sở chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Tính tất yếu khách
quan ấy còn xuất phát từ đặc điểm của thời đại với xu thế toàn cầu hóa. Nhu
cầu hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh cải cách
nhà nước, cải cách pháp luật, bảo đảm cho Nhà nước không ngừng vững
mạnh, có hiệu lực để giải quyết có hiệu quả các nhiệm vụ phát triển kinh tế –
xã hội, thực hành dân chủ, củng cố độc lập, tự chủ và hội nhập vững chắc
vào đời sống quốc tế.

Tám là, có quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới.
+ Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X tại
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng chủ trương: “Thực hiện nhất
quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển; đa
phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; là
bạn, đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế; vì
lợi ích quốc gia, dân tộc, vì một nước Việt Nam xã hội chủ nghãi giàu mạnh”.
Báo cáo Chính trị xác định: “Nhiệm vụ của công tác đối ngoại là giữ vững môi
trường hòa bình, thuận lợi cho đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, bảo
vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ; nâng cao
vị thế của đất nước; góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh vì hòa bình, độc
lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên thế giới”.