Professional Documents
Culture Documents
Fil9 Mod. 13
Fil9 Mod. 13
9
Filipino
Ikalawang Markahan - Modyul 13
Salitang Di- Lantad ang Kahulugan Batay
sa Konteksto ng Pangungusap
Department of Education ● Republic of the Philippines
Filipino- Grade 9
Alternative Delivery Mode
Quarter 2, Wk.4 - Module 13: Salitang Di-Lantad ang Kahulugan
Batay sa Konteksto ng Pangungusap
Republic Act 8293, section 176 states that: No copyright shall subsist in any work of
the Government of the Philippines. However, prior approval of the government agency
or office wherein the work is created shall be necessary for exploitation of such work
for profit. Such agency or office may, among other things, impose as a condition the
payment of royalty.
Borrowed materials (i.e., songs, stories, poems, pictures, photos, brand names,
trademarks, etc.) included in this book are owned by their respective copyright holders
Every effort has been exerted to locate and seek permission to use these materials
from their respective copyright owners. The publisher and authors do not represent
nor claim ownership over them.
Published by the Department of Education – Division of Cagayan de Oro
Schools Division Superintendent: Roy Angelo L. Gazo, PhD, CESO V
Development Team of the Module
Author: Rheyma N. Lorena-Pitogo
Evaluators/Editors: Ginalyn A. Kiamko, Perlita T. Monterola
Illustrator and Layout Artist: Irish S. Habagat
Management Team
Chairperson: Roy Angelo E. Gazo, PhD, CESO V
Schools Division Superintendent
i
9
Filipino
Ikalawang Markahan- Modyul 13
Salitang Di- Lantad ang Kahulugan
Batay sa Konteksto ng
Pangungusap
ii
Department of Education ● Republic of the Philippines
3
For inquiries and feedback, please write or call:
iv
Talaan ng Nilalaman
Mga Pahina
v
This page is intentionally blank
vi
Modyul 13
Salitang Di-Lantad ang Kahulugan
Batay sa Konteksto
ng Pangungusap
Pangkalahatang Ideya
Isa sa mga makrong kasanayan sa Filipino ang pagbasa. Hindi lang pagbasa
kundi pagsusuri rin sa iba’t ibang genre ng panitikan. Sa simulang yugto sa buhay ng
isang mag-aaral, isang masusing proseso ang pagbasa dahil unti-unti o hinay-hinay
niya itong natutunan. Sa pagbasa, hindi lahat ng mga salita ay nagtataglay ng literal
na kahulugan. May mga salita rin na hindi lantad ang kahulugan.
Nilalaman ng Modyul
Alamin
1
Pangkalahatang Panuto
Paano mo Matututunan?
Upang makamit ang mga inaasahan, gawin ang mga sumusunod:
• Basahin at unawain nang mabuti ang mga konseptong pangwika.
• Sundin ang bawat panutong ibinigay sa bawat gawain at pagsasanay.
• Sagutin ang lahat ng mga ibinigay na gawain at pagsasanay.
2
Subukin
m u t n a l a
a g a - a n p i l n l a n g a
w a p i m a
d a l n h a m u g
Hanay A Hanay B
3
Pamagat ng Aralin
Aralin
Pagpapaliwanag sa mga Salitang Di-
Balikan
Gawain 1
Panuto: Piliin ang mga salitang may kaugnayan sa sanaysay pagkatapos bumuo
ng mahalagang kaisipan gamit ang mga salitang napili.
balita pananaw
SANAYSAY
Gawain 2
Panuto: Balikan ang sanaysay na Ang Kababaihan ng Taiwan: Ngayon at Noong
Nakaraang 50 Taon na isinalin sa Filipino ni Sheila C. Molina. Mamili ng tatlo
hanggang limang salita na di lantad ang kahulugan.(Ito ay mga salita na para sa iyo
hindi mo naintindihan kaagad dahil hindi tuwiran ang pagkakalahad ng kahulugan
nito.)
4
Tuklasin
Hanay A Hanay B
1. a. pagsunggab sa pagkakataon
2.
b. pagdadalawang-isip
3. c. kalidad ng edukasyon
4. d. kalupitan sa kapwa
5
5. e. pagkakapantay-pantay ng mga kasarian
A. Ang Diyos ay pag-ibig at ito’y ibinigay ng Diyos sa tao upang maghari ang pag-ibig
sa puso ng bawat isa.
D. Dumarami ang tao. Lumalawak ang sakop ng tao. Ang pookpook ay sumisikip.
Lumiliit ang kalupaan. Ngunit lumalaki ang daigdig sapagkat nabibigyan ng lunan ang
lahat.
E. Ang tao’y nilikha ng Diyos na hawig sa Kanya. Ngunit kailangan ng tao ng kasama
kaya lumikha ang tao ng kanyang kasama. Bukod dito nagnais ang tao na masakop
at maangkin.
Gawain 5
Panuto: Bigyang-kahulugan ang sumusunod na salitang may salungguhit at gamitin
ito sa pangungusap.
6
1. parehong pagkakataon
2. pantay na karapatan
3. naiiba na ang gampanin
4. hindi makatarungan ang trato
5. higit na mapanghamon
Suriin
Gawain 6
Panuto: Basahin at suriin ang sumusunod na pangungusap. Ibigay at ipaliwanag
ang sariling pagpapakahulugan sa mga salitang sinalungguhitan.
1. Ang pag-iisang dibdib nina Simon at Clara ay dinaluhan ng mga taong kilala
at may mataas na tungkulin.
2. Naniningalang pugad si Kris kay Alex kaya binigyan niya ito ng isang malaking
teddy bear.
3. Matalas ang ulo ni Lexi kaya siya ay nakakuha ng pinakamataas na marka sa
klase.
4. Makapal ang palad ni Helena kaya nakaraos siya sa kahirapan.
5. Huwag mong tuksuhin si Ana dahil mababaw ang kaniyang luha.
Gawain 7
Panuto: Gamitin sa loob ng pangungusap ang sumusunod na salita. Pagkatapos,
ibigay ang kahulugan ng salitang ito batay sa pagkagamit mo sa loob ng
pangungusap.
6. itaga sa bato
7. abaka na ang buhok
8. bumangga sa pader
9. isang dakot na hangin
10. kakaning itik
7
Pagyamanin
Isaisip
1. Sa iyong sariling palagay, ano kaya ang nais ipahiwatig ng mga salitang di
lantad ang kahulugan?____________________________________________
8
2. Kailan natin masasabi na ang isang salita ay di-lantad ang
kahulugan?____________________________________________________
3. Bakit nagkakaroon ng ganitong uri ng mga salita?______________________
4. Paano kaya ginagamit ang mga salitang ito?__________________________
5. Magbigay ng mga salitang di-lantad ang kahulugan at ibigay rin ang kahulugan
nito batay sa iyong sariling opinyon.________________________
Isagawa
MGA Iskor
KRAYTERYA
4 3 2 1
Pagkamalikhain Lubos na Naging Hindi Walang
nagpamalas ng malikhain sa gaanong ipinamalas na
pagkamalikhain paghahanda. naging pagkamalikhain
sa paghahanda. malikhain sa sa paghahanda.
paghahanda.
Pamamahala Ginamit ang Ginamit ang Naisumite Hindi handa at
ng Oras sapat na oras oras na dahil hindi tapos.
sa paggawa ng itinakda sa binantayan
sariling disenyo
paggawa at ng guro.
sa gawain. naibigay sa
tamang oras.
Presentasyon Lubhang naging Naging Hindi Hindi naging
malinaw ang malinaw ang gaanong malinaw ang
paghahatid ng paghahatid malinaw ang paghahatid ng
mensahe. ng mensahe. paghahatid mensahe
ng mensahe.
Organisasyon Buo ang May kaisahan Konsistent, Hindi ganap ang
kaisipan at may sapat may pagkakabuo,
konsistent, na detalye at kaisahan, kulang ang
kumpleto ang malinaw na kulang sa detalye at di-
detalye at intension. detalye at malinaw ang
napalinaw. hindi intensyon.
gaanong
malinaw ang
intensyon
Kaangkupan Angkop na Angkop ang Hindi Hindi angkop
sa Paksa angkop ang mga salita sa gaanong ang mga salita
mga salita sa paksa. angkop ang sa paksa.
paksa. mga salita sa
paksa
9
INTERPRETASYON
15-20 Napakahusay
10-14 Mahusay
6-9 Katamtamang husay
1-5 Kailangan pa ng pagsasanay
Buod
Ang mga kahulugan ng mga salita ay maaaring makikilala ayon sa talinghaga
at idyoma. Ang matalinghagang pahayag ay mga salitang may kahulugang taglay na
naiiba sa karaniwan. Ito ay mga pahayag na di- tuwirang nagbibigay ng kahulugan.
Karaniwang hinango ang kahulugan nito sa karanasan ng tao gaya ng mga pangyayari
sa buhay o mga bagay-bagay sa ating paligid. Katulad din ito ng idyoma. Sa
pamamagitan ng idyoma ay nakikilala ang yaman ng isang wika.
Ang konotasyon ay may dalang ibang kahulugan o maaaring pansariling
kahulugan ng isang tao o pangkat na iba kaysa karaniwang kahulugan.
Tayahin
l. Panuto: Basahin at unawain mong mabuti ang nais ipahiwatig ng mga salitang
may salungguhit.Pagkatapos,ayusin ang mga ginulong titik sa ibaba ng
pangungusap upang matukoy ang kahulugan. Isulat sa patlang ang sa
sagot ( 2 puntos ) bawat tamang kasagutan.
m u t n a l a
a g a - a n p i l n l a n g a
w a p i m a
10
d a l n h a m u g
ll. Panuto: Piliin sa Hanay B ang kahulugan ng mga salitang may salungguhit sa
Hanay A.Titik lang ang isulat sa sagutang papel.
Hanay A Hanay B
11
Susi sa Pagwawasto
Subukin
1. naligaw
2. namutla
3. pag-aalinlangan
4. pamawi
5. humadlang
6. e. 7. c. 8. d. 9. b. 10. a.
Balikan
Depende sa naging kasagutan ng mag-aaral.
Tuklasin
Gawain 3 1. b. 2. c. 3. e. 4. a. 5. d.
Gawain 4 1. D. 2. C. 3. B. 4. A. 5. E. 6. F.
Gawain 5 Depende sa naging kasagutan ng mag-aaral.
Suriin
Gawain 6 Gawain 7
1. kasal o kasalan 6. tandaan
2. nanliligaw 7. matanda na
3. matalino 8. lumaban sa makapangyarihan
4. masipag 9. kayabangan
5. mabilis tumulo ang luha 10. duwag
Pagyamanin
Gawain 8-A. Mga Posibleng Sagot
1. pagiging malaya mula sa mga sinauna at nakasanayang mga batas,
kultura, tradisyon at paniniwala ng mga katutubo
2. saktan
3. nagbigay ng pagkakataon
4. pinag-asawa
5. mabuhay ang sarili
Gawain 8-B. 6. C. 7. C. 8. C. 9. A. 10. B.
Isaisip
Depende sa naging kasagutan ng mag-aaral.
Isagawa
Depende sa naging kasagutan ng mag-aaral.
Tayahin
1. naligaw
2. namutla
3. pag-aalinlangan
4. pamawi
5. humadlang
6. e. 7. c. 8. d. 9. b. 10. a.
12
Mga Sanggunian
Avena, L.P. (2017). Gintong Pamana. Metro Manila: Vibal Publishing House, Inc.
Avena, L.P. & Macalalad, M.G. (2011). Hiyas ng Lahi. Quezon City: Vibal Publishing
House, Inc.
Gabion, R.U. (2015). Iba’t ibang Paraan ng Pagkilala sa Kahulugan ng Salita [IN
Slide Share]. Retrieved from https://www.slideshare.net/roseluvgabz/ibat-
ibang-paraan-sa-pagkilala-ng-kahulugan
13
Mga Sanggunian
https://rexinteractive.com/UserFiles/IM/Pointers-Filipino-
2/Supplemental%20Filipino%20High%20School%20Grade%209%202nd%20Q.pdf
http://lrmds.depedldn.com/DOWNLOAD/MODYUL_3_PAGSUSURI_SA_AKDA_BAT
A.PDF
http://lrmds.depedldn.com/DOWNLOAD/MODYUL_24_PAGSUSURI_NG_NOBELA
NG.PDF
http://lrmds.depedldn.com/DOWNLOAD/MODYUL_9_PAGSUSURI_NG_AKDA_BA
TA.PDF
14
For inquiries and feedback, please write or call:
15