Filipino

1
Filipino – Ikasiyam na Baitang
Ikaapat na Markahan – Modyul 10 -Mga Suliraning Kinakaharap ng Bansa
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring

magkaroon ng karapatang-sipi ang sinuman sa anumang akda ng Pamahalaan ng
Pilipinas. Gayunpaman, kailangan na may pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng
pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang
bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o
brand name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa
modyul na ito ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang
malikom ang mga ito upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi
inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang
anumang gamit maliban sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga
orihinal na may-akda.

Walang anumang bahagi ng nilalaman nito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anumang paraan nang walang pahintulot sa kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon Dibisyon ng Lungsod ng Pasig.

Komite sa Pagsulat ng Modyul

Manunulat: Ruby M. Bacsafra/ Ginalyn S. Pertudo
Editor: Imelda T. Tuaṅo/ Jay-ar S. Montecer
Tagasuri: Nida A. Leaṅo
Tagaguhit: Edison P. Clet
Tagalapat:
Tagapamahala: Ma. Evalou Concepcion A. Agustin
OIC-Schools Division Superintendent
Carolina T. Rivera
OIC-Assistant Schools Division Superintendent
Victor M. Javeña EdD
Chief, School Governance and Operations Division and
OIC-Chief, Curriculum Implementation Division

Education Program Supervisors

Librada L. Agon EdD

(EPP/TLE/TVL/TVE) Liza A. Alvarez
(Science/STEM/SSP) Bernard R. Balitao
(AP/HUMSS)
Joselito E. Calios (English/SPFL/GAS)
Norlyn D. Conde EdD (MAPEH/SPA/SPS/HOPE/A&D/Sports)
Wilma Q. Del Rosario (LRMS/ADM)
Ma. Teresita E. Herrera EdD (Filipino/GAS/Piling Larang)
Perlita M. Ignacio PhD (EsP)
Dulce O. Santos PhD (Kindergarten/MTB-MLE)
Teresita P. Tagulao EdD (Mathematics/ABM)

Inilimbag sa Pilipinas, Kagawaran ng Edukasyon – Pambansang Punong Rehiyon

2
Tanggapan ng mga Paaralan ng Sangay-Lungsod Pasig

3
 Filipino 9
Ikaapat na Markahan
Modyul para sa Sariling Pagkatuto
Mga Suliraning Kinakaharap ng Bansa

4
Paunang Salita

Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang FILIPINO BAITANG 9 ng Modyul

para sa araling Mga Suliraning Kinakaharap ng Bansa!

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga

edukador mula sa Dibisyon ng Pasig City na pinamumunuan ni Ma. Evalou
Concepcion A. Agustin, OIC Schools Division Superintendent at sa pakikipag
ugnayan sa Lokal na Pamahalaan ng Pasig sa pamumuno ng butihing Alkalde na si
Hon. Victor Ma. Regis N. Sotto, upang matulungang makamit ng mag-aaral ang
pamantayang itinakda ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan
ang pansarili, panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang modyul na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pan-21 siglo lalong lalo na ang 5 Cs (Communication, Collaboration,
Creativity, Critical Thinking and Character) habang isinasaalang-alang ang
kanilang mga pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong o estratehiyang magagamit sa paggabay sa mag

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-

aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.

5
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa FILIPINO BAITANG 9 Modyul ukol sa (Mga

Suliraning Kinakaharap ng Bansa) !

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan.

Layunin nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-
aralan. Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

MGA INAASAHAN
Sa bahaging ito malalaman mo ang mga dapat mong
matutuhan pagkatapos mong makumpleto ang modyul.

PAUNANG PAGSUBOK
Dito masusukat ang dati mo nang kaalaman at mga dapat mo
pang malaman sa paksa.

BALIK-ARAL
Dito masusukat ang iyong matutuhan at naunawaan sa mga
naunang paksa.

ARALIN
Tatalakayin sa bahaging ito ang aralin batay sa kasanayang
pampagkatuto.

MGA PAGSASANAY
Sa bahaging ito, pagbibigay ng guro ng iba’t ibang pagsasanay
na dapat sagutin ng mga mag-aaral.

PAGLALAHAT
Sa bahaging ito ibunuod ang mahahalagang konsepto na dapat
bigyang-halaga.

PAGPAPAHALAGA
Sa bahaging ito ay titiyakin kung ang mga kasanayang
pampagkatuto ay naiuugnay at nailalapat sa inyong mga
pagpapahalaga.

PANAPOS NA PAGSUSULIT
Dito masusukat ang mga natutuhan ng mga mag-aaral.

6
 MGA INAASAHAN

Sa pagtatapos ng araling ito, ikaw ay inaasahang magpapamalas ng

sumusunod na layunin;

KASANAYANG PAMPAGKATUTO:

A. Nailalahad ang mga suliraning kinakaharap ng bansa.

MGA LAYUNIN SA PAGKATUTO

A. Natutukoy ang sanhi at bunga ng mabagal na pag-unlad ng isang

bansa; at
B. Nakapagbibigay ng mga paraan kung paano malalabanan ang mga suliraning
ito.

PAUNANG PAGSUBOK

PANUTO: Tukuyin ang mga larawan na nagpapakita ng suliranin sa

bansa.

1. 2._

7
3. 4._

BALIK-ARAL

PANUTO: Tukuyin kung sinong tauhan ang nagwika ng sumusunod na

pahayag. Piliin sa kahon ang tamang sagot.

AlperesCrisostomo Ibarra Maria ClaraPadre

EliasDamaso
Padre Salvi Kapitan Tiyago
Sisa Tinyente Guevarra Pilosopo Tasyo

1. “Ibinilanggo ang inyong ama bilang parusa sa pagkamatay na iyon ng

artilyero.
2. “Nagkakamali ka wala akong ginawang masama sa iyong ama maaaring
ang aking hinalinhan.”
3. “Ikinararangal kong ipakilala sa inyo si Don Crisostomo Ibarra anak ng
aking yumaong kaibigan.”

8
 4.“Alam ko, anak, hindi mo gusto ang inihaw na tawilis pinaghanda ko
kayo ng masarap na hapunan, ngunit dumating ang iyong ama.”
5.“Mamamatay akong di man nakita ang ningning ng pagbubukang
liwayway sa aking Inang Bayan.”
6. “Palagay ko’y pinababantayan niya ako. Hindi ko gusto ang tingin niya
sa akin. Natatakot ako kapag tumititig siya sa akin.”
7.“Bakit hindi natin tularan ang mga halamang iyan na hitik sa buko at
bulaklak. Yumuyukod iyan sa pagdaan ng hangin.”
8.“Nakita na ninyo! Iyan ang masamang bunga ng pagpapadala ng
kabataang Indiyo sa Europa…dapat itong ipagbawal ng pamahalaan!”
9.“Papunta ba kayo sa kumbento ng kurang mukhang patay na langaw?
Mag-iingat kayo lalo kung paiinumin kayo ng tsokolate.”
10. “Marangal ang aking ama; tanungin ang mga taong iginagalang ang mga
alaala niya. Mabuti siyang mamamayan…nagsakripisyo siya para sa
akin at sa ikabubuti ng kanyang bayan.

ARALIN

Mga suliraning kinakaharap ng isang bansa:

KAHIRAPAN
Ang kahirapan ay isang kalagayan kung saan hindi nakakamtan ng nakararanas
nito ang mga pangunahing pangangailangan sa pang araw-araw. Ito ang
pangunahing suliranin ng ating bansa.
Ang kahirapan ay isa sa mga problema na kinakaharap ng mga Pilipino. Ito ay isa
rin sa problema na hindi matapos tapos at hindi rin mabigyan ng solusyon. Mahigit
kumulang 48% o 11.1 milyon ang bilang ng mga pamilyag Pilipino na nagsasabi at
itinuturing ang kanilang sarili bilang mahirap. Ito ay batay sa ikalawang ‘ survey’ na
ginawa ng SWS o Social Weather Stations.

KORAPSYON
Ang korapsyon ay sistemang pagnanakaw ng indibidwal na nasa posisyon ng pera
ng kinasasakupan niya para sa sariling kapakanan. Ito ay ang talamak na
pagnanakaw sa kaban ng bayan na nakaaapekto sa sambayanan partikular na
sa serbisyo publiko at pagbibigay tulong sa mga maralita. Sa halip na
napupunta sa tamang kaukulan ang kabuuan ng pondong nakalaan para sa
mga proyekto na tutulong sanang maibsan ang lumalalang kahirapan,
ibinubulsa ito ng mga tiwaling opisyal ng gobyerno para sa kanilang personal
na interes.
Ang korapsyon sa bansa ay katulad ng isang cancer na pilit ginagamot ngunit
hindi malunasan.

9
DROGA

1
Ang ipinagbabawal na mga gamot, ilegal na mga droga, inaabusong mga gamot,
o mapanganib na mga gamot ay tumutukoy sa anumang sangkap, hindi kasama
ang tubig at mga pagkain, na nakapagpapabago sa takbo ng kaisipan at katawan
isang ng tao. Maaaring makaapekto ang droga sa isip lamang ng tao o sa katawan
ng tao, subalit maaari ring parehong maapektuhan ang mga ito. Sa malawakang
kahulugan, kinabibilangan ang mga bawal na gamot ng mga produktong drogang
may kapeina, tabako, mga nalalanghap na sangkap o mga inhalante,
ang marihuwana o cannabis, heroina, at mga isteroyd.
Isa ang Pilipinas sa mga bansang laganap ang paggamit ng ipinagbabawal na
gamot o ilegal na droga. Ang pagkalat nito ay isang malaking dagok sa ating
lipunan hindi lamang dahil sa maraming buhay ang nawawasak at napipinsala
kundi gayundin ang kinabukasan ng mga kabataan. Sinasabing matagal ng
nilalabanan ng ating gobyerno ang pagsugpo sa droga na kung saan itinuturing na
matinding salot sa ating lipunan.

KAWALAN NG SAPAT NA EDUKASYON

Dahil na rin sa kahirapan, kadalasang napagkakaitan ang mga mahihirap ng

oportunidad para makapag-aral. Karapatan nga raw ang edukasyon pero sa bansa
nating ito, mas pinipili pa rin ng ibang mga bata na tumulong sa kani-kanilang
mga magulang upang may makain sila araw-araw. At dahil dito, mas nahihirapan
silang makahanap ng maayos na trabaho dahil wala silang sapat na edukasyon
upang makapagtrabaho sa malalaking kumpanya. Bukod pa rito, dahil sa
kakulangan ng edukasyon at matinding pangangailangan sa buhay, may iba ring
tao na nagiging desperado para lang may makain sila at mas pinipili na lang
mabuhay sa kalye at magnakaw. Minsan kasi kinakailangan munang kumayod ng
mga bata bago sila makapag-aral. Kinakailangan nilang tumulong sa kani-kanilang
mga pamilya para may pangkain ito sa pang-araw araw. Kung kayat sinasabi nila
na minsan hindi “option” ang edukasyon sa nakararami. Sinasabi din na
“karapatan ang edukasyon pero sa mundo nating ito, 121 milyong daang bata ang
hindi pumapasok sa eskwelahan at dahil ito sa kahirapan” (Lazaro, 2010). Mas
pinipili ng mga bata na lamanan na lang ang kanilang mga tiyan bago ang kanilang
mga kaisipan.

UNEMPLOYMENT
Ang kawalan ng trabaho ay isang suliraning panlipunan na kinakaharap ng ating
bansang Pilipinas noon hanggang sa kasalukuyan. Bawat araw na dumaraan o
lumilipas, hindi pababa kundi pataas pa nang pataas ang bilang ng mga taong
walang hanapbuhay.
Ang kawalan ng trabaho ang nagtutulak sa ilan para makagawa ng masama. Dahil
sa nararanasang gutom, napipilitan silang magnakaw at mangholdap. Nakakapit
na sila sa patalim. Nagrerebelde ang kanilang bituka at hindi na nila kayang
pigilin. Kung magkakaroon nang maraming trabaho, malulutas na ang mga
krimen. Magkakaroon nang kaayusan.

CHILD LABOR
Ito ay ang pagpapatrabaho sa isang bata o menor na edad lalo na kung sapilitan.

1
Ang isang bata na nasa edad 5 hanggang 17 taong gulang ay isang itinuturing na
child labor. Nagtatrabaho ang mga bata sa kabila ng kanilang murang edad upang
kumita ng salapi na pantustos sa pangangailangan ng kanilang pamilya. Ang child
labor ay ang pagpapatrabaho sa isang bata ng walang permit, makakasama sa
kanilang kalusugan, kulang sa edad, at marami pang kadahilanan.
Ang sapilitang trabaho ay ang pagtatrabaho nang hindi gusto, biglaan, o sapilitan.
Nakita na ang ganitong pangyayari noong panahon ng mga Kastila.

KAKULANGAN SA SEGURIDAD
Kaguluhan na nararanasan ng ating bansa laban sa mga taong ang layunin ay
maghasik ng kaguluhan at pabagsakin ang namumuno ng ating bayan. Malaki
ang nagiging epekto nito sa lipunan lalo sa ating mga mamamayan para sa
kanilang kaligtasan. Gayundin malaki ang epekto nito sa ekonomiya at turismo.

MGA PAGSASANAY
PAGSASANAY 1

PANUTO: Ayusin ang mga ginulong titik na tumutukoy sa isinasaad ng

pahayag. Isulat sa kahon ang sagot.

1. Sapilitang pagtatrabaho ng may edad 5 hanggang 17 taong gulang para sa

pamilya.

HLO A B LCIR D

2. Ang suliraning ito ay inihalintulad sa isang sakit na cancer na pilit

ginagamot ngunit hindi malunasan.

K R P N O SA YO

3. Pangunahing suliraning kinakaharap ng ating bansa maging sa ibang dako ng

daigdig.

PANA HI K A R
.

1
4. Gumagawa ng karahasan gaya ng pagpapasabog sa mga mataong lugar.

L A W A N GR I DA DG U S E

5. Nababago nito ang takbo ng kaisipan, katawan at pamumuhay ng isang tao.

G O R A D

PAGSASANAY 2
PANUTO: Tukuyin ang angkop na bunga sa mga suliraning kinakaharap ng
bansa. Piliin at iguhit ang hugis ng tamang sagot na nakalagay sa tabi ng
pahayag.
- Apektado ang pangangailangan ng pamilya.
- Babagsak ang ekonomiya ng bansa.
- Hindi na naipagpapatuloy ang pag-aaral.
- Mahirap makahanap nang maayos na trabaho.
- Sinisira nito ang katinuan ng isang tao.

SANHI BUNGA
1. Maraming Pilipino ang mababa lang ang pinag-aralan
2. Maagang namulat sa pagtatrabaho
3. Kawalan ng mapapasukan
4. Paggamit ng ipinagbabawal na gamot
5. Patuloy na paglaganap ng kaguluhan sa bansa

PAGSASANAY 3
PANUTO: Piliin ang suliranin na nararanasan ng bansa na angkop sa mga
ibinigay na solusyon na maaaring makatulong sa pag-unlad ng bansa. Isulat
ang titik ng tamang sagot sa patlang.

1. Pagkakaisa tungo sa mapayapang pamumuhay.

A. Child Labor B. Kahirapan C. Kawalan ng seguridad D.
Korapsyon
2. Tanggalin ang korapsyon sa gobyerno na nagpapahirap sa mga
mamamayang Pilipino.
A. Droga B. Kahirapan C. Unemployment D. Walang sapat na
edukasyon
3. Palakasin ang ekonomiya ng bansa na makatutulong sa pagdami ng
trabaho.
A. Child Labor B. Droga C. Korapsyon D. Unemployment

1
 4. Paghigpit sa mga batas na nangangasiwa sa Karapatang Pantao ng mga
kabataan.
A. Child Labor B. Droga C. Korapsyon D. Unemployment
5. Gumawa ng programa na walang sawang magpapaalala sa mga tao
sa masamang dulot ng paggamit ng ipinagbabawal na gamot.
A. Droga B. kahirapan C. Korapsyon D. Walang sapat na edukasyon

PAGLALAHAT
PANUTO: Lagyan ng tsek (/) ang mga pahayag na makatutulong sa
kalagayan ng bansa.

1. Tigilan na natin ang inggitan at kasakiman.

2. Unahin ang sarili bago ang bayan.
3. Kailangan matutuhan ng mga tao kung paano makalalamang sa iba.
4. Magkaisa ang mga mamamayan na tumulong sa pamahalaan.
5. Walang kakalat-kalat na mga bata sa lansangan kung magiging
responsible
ang bawat magulang.

PAGPAPAHALAGA
PANUTO: Dugtungan ang parirala batay sa natutuhan sa aralin.

Napag-laman Masasabi
kong… kong…

PANAPOS NA PAGSUSULIT
PANUTO: Isulat ang S kung Sanhi B kung Bunga o SO kung Solusyon.

1. Ang pagnanakaw sa kaban ng bayan.

2. Ang kahirapan ang isa sa pangunahing suliranin ng bansa.

2. Disiplina at pagbabago ang kailangan upang malabanan ang kahirapan.

1
 4. Hindi nabibigyan ng tamang pasahod, benepisyo at hustisya ang mga
manggagawa.
5. Patuloy na pagsasamantala ng mga kapitalista na pumapatay sa
karapatan ng mga manggagawa.

1
 SUSI SA PAGWAWASTO

1
Sanggunian
A. http://3.bp.blogspot.com/_EdH-pczle5g/TK7r9_JL8BI/AAAAAAAAAEw/-
CuwZZv0ONk/s1600/o.jpeg
B.http://3.bp.blogspot.com/a985nJrZOGI/U3tFnEJq0OI/AAAAAAAAAFA/upawuL
U0M-g/s1600/o-que-as-drogas-causam1.jpg
C. https://www.soas.ac.uk/blogs/study/wp-content/uploads/2020/03/Global-pandemic-WP.png
D.https://2.bp.blogspot.com/lKrAm3XKVO0/V9Z8J45bgEI/AAAAAAAAAAY/IRND_XcBpVoLALTHWna
UKZ_lLbZiIEnowCLcB/w1200-h630-p-k-no-nu/jj.png
E. https://s3.amazonaws.com/kadn-com/img/2017/07/21111348/unemployment.jpg.
F. http://media.philstar.com/images/the-philippine-
star/microsites/campus/20140304/zamboanga- siege.jpg
G.https://pulitzercenter.org/sites/default/files/styles/node_images_768x510/public/Price%20Photo
%20Week%20Slide%20Show002.jpg?itok=TLXVGfQ_
H. Batikan 9- pahina 19-20
I. https://brainly.ph/question/424920
J.https://uclaliwanagatdilim2016.wordpress.com/2016/06/06/mga-sanhi-at-
bunga-ng-kahirapan-sa-pilipinas/
K. https://tl.wikipedia.org/wiki/Bawal_na_gamot
L. yanniashley.wordpress.com/.../19/kawalan-ng-trabaho
M.https://www.philstar.com/pang-masa/punto-mo/2016/07/07/1600389/editoryal-solusyon-sa-
kawalan-ng-trabaho
N. https://brainly.ph/question/372445
O.http://awitngkabataan.weebly.com/uploads/6/1/1/9/61195401/6583068_orig.
jpg

1
1